Tài liệu Luận văn hoàn thiện quy trình xuất khẩu hàng hoá tại công ty xnk hà thiên galaxy

LỜI MỞ ĐẦU Trong giai ®o¹n hiÖn nay, vÊn ®Ò kinh tÕ ®îc ngêi ta nh¾c ®Õn nhiÒu h¬n vµ nã ®· vµ ®ang ngµy cµng ®îc quan t©m vµ chó träng ®èi víi hÇu hÕt c¸c quèc gia trªn thÕ giíi. §ång thêi nã còng lµ nh©n tè thÓ hiÖn tr×nh ®é ph¸t triÓn cña mçi quèc gia Êy. ViÖt Nam còng vËy, chóng ta ®ang ë giai ®o¹n ®Çu tiªn cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù ®iÒu tiÕt vµ qu¶n lý cu¶ nhµ níc vµ ®ang tõng bíc kh¼ng ®Þnh m×nh trong khu vùc vµ víi b¹n bÌ quèc tÕ. Nhµ níc ®· vµ ®ang thùc hiÖn viÖc më réng quan hÖ kinh tÕ, giao lu bu«n b¸n víi níc ngoµi t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó chóng ta cã thÓ hoµ m×nh vµo xu híng ph¸t triÓn chung cña toµn thÕ giíi. Nh vËy, khi chuyÓn sang c¬ chÕ kinh tÕ míi nã ®· thùc sù t¸c ®éng mét c¸ch s©u s¾c ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ kinh doanh cña doanh nghiÖp. Ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng thÓ hiªn sù c¹nh tranh hÕt søc gay g¾t, chÞu sù ®iÒu tiÕt cña quy luËt cung cÇu, kh«ng chØ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp trong níc mµ cßn gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong níc víi c¸c doanh nghiÖp níc ngoµi. Trong m«i trêng ®ã, ®Ó cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp trong níc lu«n ph¶i tù hoµn thiÖn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®Ó ®em l¹i hiÖu qu¶ cao nhÊt cã thÓ vµ hiÖu qu¶ Êy chØ cã thÓ ®o lêng ®îc th«ng qua chØ tiªu quan träng nhÊt lµ lîi nhuËn ®¹t ®äc. Ngay tõ khi më réng quan hÖ kinh tÕ giao lu bu«n b¸n víi níc ngoµi th× ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu (®Æc biÖt lµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸ ) cña c¸c c«ng ty trong níc ®· ®em l¹i mét phÇn kh«ng nhá vµo thu nhËp cña nÒn kinh tÕ quèc d©n, ngoµi ra nã cßn ®ãng gãp rÊt lín vµo sù phån thÞnh cña ®Êt níc. Do ®ã nhµ níc ®· kh«ng ngõng t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó cho ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu ®¹t hiÖu qu¶ cao vµ ®Æc biÖt h¬n ®ã lµ th«ng qua luËt h¶i quan nhµ níc cã thÓ qu¶n lý s©u s¸t h¬n ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cña tõng c«ng ty. GÇn ®©y, viÖc ra ®êi cña luËt h¶i quan míi lµm cho c¸c c«ng ty ho¹t ®éng trong lÜnh vùc xuÊt nhËp khÈu gÆp kh«ng Ýt nh÷ng h¹n chÕ vµ nã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh, nhÊt lµ nã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn qu¸ tr×nh xuÊt khÈu hµng ho¸ ®em l¹i nguån thu ngo¹i tÖ t¬ng ®èi lín cho ®Êt níc. NhËn thÊy ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu kh«ng chØ ®ãng vai trß quan träng ®èi víi mçi ®¬n vÞ kinh doanh nãi riªng mµ cßn ®èi víi tiªn tr×nh héi nhËp vµ ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt níc nãi chung. ChÝnh v× vËy, viÖc c¸c c«ng ty ph¶i tù hoµn thiÖn quy tr×nh xuÊt khÈu cña nh»m môc ®Ých tríc m¾t 1 lµ ph¶i thÝch øng víi quy ®Þnh cña luËt h¶i quan, sau ®ã gi¶i quyÕt yªu cÇu cÊp b¸ch ®Æt ra víi mçi c«ng ty lµ ®¶m b¶o n©ng cao hiÖu qu¶ vµ thùc hiÖn viÖc kinh doanh theo ®óng quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Qua nhËn thøc rót ra tõ qu¸ tr×nh häc tËp nh vËy, trong thêi gian thùc tËp ë c«ng ty xuÊt nhËp khÈu Hµ Thiªn ( tªn giao dÞch ®èi ngo¹i b»ng tiÕng anh lµ: Galaxy ) thuéc Bé giao th«ng vËn t¶i, em ®· t×m hiÓu vÒ quy tr×nh ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cña c«ng ty. Em thÊy r»ng, thùc tÕ lµ c«ng ty ®· tù ®iÒu chØnh, tù hoµn thiÖn ®Ó sím thÝch øng vµ thùc hiÖn theo ®óng quy ®Þnh cña luËt h¶i quan do nhµ níc ban hµnh, do ®ã c«ng ty ®· ®¹t ®îc nh÷ng hiÖu qu¶ nhÊt ®Þnh tuy nhiªn vÉn cßn cã nhiÒu h¹n chÕ trong qu¸ tr×nh kinh doanh cha ®¸p øng ®îc yªu cÇu ®¹t ra mét c¸ch triÖt ®Ó. ChÝnh v× vËy, em ®· chän ®Ò tµi” Hoµn thiÖn quy tr×nh xuÊt khÈu hµng ho¸ t¹i c«ng ty xuÊt nhËp khÈu Hµ Thiªn ” Galaxy” ®Ó nghiªn cøu. Trong thêi gian thùc hiÖn mÆc dï ®· hÕt søc cè g¾ng nhng do thêi gian cã h¹n, kinh nghiÖm cha cã nhiÒu, c¬ së lý luËn cha thËt v÷ng ch¾c nªn bµi viÕt cßn cã nh÷ng khiÕm khuyÕt nhÊt ®Þnh. Em rÊt mong ®îc sù híng dÉn cña c¸c thÇy c« gi¸o vÒ mÆt lý luËn, sù chØ b¶o cña c¸c c¸n bé c«ng ty trªn c¬ së thùc tÕ vµ sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c b¹n ®äc ®Ó bµi viÕt cña em cã gi¸ trÞ h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì cña GS-PTS §Æng §×nh §µo vµ c¸c c¸n bé c«ng ty xuÊt nhËp khÈu Hµ Thiªn ®· tËn t×nh gióp ®ì em hoµn thµnh bµi viÕt nµy. Ch¬ng I Tæng quan vÒ xuÊt khÈu hµng ho¸ vµ quy tr×nh xuÊt khÈu hµng ho¸ I/ Kh¸i qu¸t vÒ xuÊt khÈu hµng ho¸ 1/ Kh¸i niÖm vÒ xuÊt khÈu XuÊt ph¸t tõ xu thÕ toµn cÇu ho¸ cña nÒn kinh tÕ ngêi ta ®Þnh nghÜa xuÊt khÈu nh sau : XuÊt khÈu lµ h×nh thøc hµng ho¸ ®îc s¶n xuÊt ra ë quèc gia nµy nhng kh«ng dïng ë trong níc mµ ®em tiªu thô ë quèc gia kh¸c. XuÊt khÈu chÝnh lµ viÖc b¸n hµng ho¸ vµ dÞch vô cho níc ngoµi. XuÊt khÈu kh«ng ph¶i lµ ho¹t ®éng kinh doanh bu«n b¸n riªng lÎ mµ lµ hÖ th«ng c¸c quan hÖ bu«n b¸n ®îc ph¸p luËt cña c¸c quèc gia trªn thÕ giíi 2 cho phÐp. C¸c quèc gia tham gia vµo ho¹t ®éng mua b¸n nµy ®Òu ph¶i tu©n thao c¸c tËp qu¸n, th«ng lÖ quèc tÕ. §èi víi tÊt c¶ c¸c quèc gia trªn thÕ giíi, ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®ãng vai trß hÕt søc quan träng cho môc tiªu ph¸t triÓn ®Êt níc, ph¶n ¸nh mèi quan hÖ x· héi vµ sù phô thuéc lÉn nhau gi÷a c¸c quèc gia. Trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ hiÖn nay th× xuÊt khÈu lµ ho¹t ®éng tÊt yÕu cña mçi quèc gia trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. C¸c quèc gia cã sù kh¸c biÖt vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn, vÞ trÝ ®Þa lý, nguån tµi nguyªn, con ngêi …do ®ã mçi quèc gia sÏ cã nh÷ng thÕ m¹nh, lîi thÕ riªng. §Ó t¹o ra sù c©n b»ng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ tiªu dïng, c¸c quèc gia thêng tiÕn hµnh trao ®æi hµng hãa dÞch vô víi nhau. Tuy vËy, ho¹t ®éng xuÊt khÈu kh«ng chØ diÔn ra ë c¸c níc cã lîi thÕ mµ cßn diÔn ra ngay c¶ ë c¸c quèc gia kh«ng cã bÊt k× mét lîi thÕ nµo. Nh÷ng quèc gia nµy vÉn cã thÓ thu ®îc lîi Ých kh«ng nhá khi tham gia xuÊt khÈu. Theo David Ricardo : nh÷ng níc cã lîi thÕ tuyÖt ®èi hoµn toµn h¬n c¸c níc kh¸c, hoÆc bÞ kÐm lîi thÕ h¬n so víi c¸c níc kh¸c trong viÖc s¶n xuÊt s¶n phÈm hµng ho¸, th× hä cã thÓ thu ®îc lîi thÕ so s¸nh nhÊt ®Þnh vÒ mét sè mÆt hµng vµ kÐm lîi thÕ so s¸nh vÒ mét sè mÆt hµng. 2/ TÇm quan träng vµ nhiÖm vô cña xuÊt khÈu hµng ho¸ 2.1/ TÇm quan träng cña xuÊt khÈu hµng ho¸ * §èi víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - XuÊt khÈu t¹o ra nguån vèn chñ yÕu ®Ó nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ, m¸y mãc phôc vô môc tiªu kü thuËt cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. - XuÊt khÈu ®ãng gãp vµo viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn : C¬ cÊu s¶n xuÊt vµ tiªu dïng trªn thÕ giíi ®· vµ ®ang thay ®æi v« cïng m¹nh mÏ. §ã lµ thµnh qu¶ cña cuéc C¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt, c«ng nghÖ hiªn ®¹i. Sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa phï hîp víi xu híng ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÕ giíi lµ tÊt yÕu víi ®Êt níc ta. Cã hai c¸ch nh×n nhËn vÒ t¸c ®éng cña xuÊt khÈu ®èi víi s¶n xuÊt vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. 3 Mét lµ xuÊt khÈu chØ lµ viÖc tiªu thô nh÷ng s¶n phÈm d thõa do s¶n xuÊt vît qu¸ nhu cÇu néi ®Þa. Trong trêng hîp nÒn kinh tÕ cßn l¹c hËu, chËm ph¸t triÓn vµ do ®ã sÏ cã t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn sù thay ®æi c¬ cÊu kinh tÕ vµ s¶n xuÊt. Bëi v× víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam kh«ng thÓ tr«ng chê vµo sù d thõa cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hµng hãa trong níc. Hai lµ xem thÞ trêng vµ ®Æc biÖt lµ thÞ trêng thÕ giíi lµ híng quan träng ®Ó tæ chøc s¶n xuÊt. Quan ®iÓm nµy chÝnh lµ xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu cña thÞ tr êng thÕ giíi ®Ó tæ chøc s¶n xuÊt. §iÒu ®ã cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Sù t¸c ®éng nµy ®Õn s¶n xuÊt thÓ hiÖn ë chç : - XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ngµnh kh¸c cã c¬ héi ph¸t triÓn thuËn lîi. Ch¼ng h¹n, khi ph¸t triÓn ngµnh s¶n xuÊt nguyªn liÖu nh b«ng hay thuèc nhuém vµ sù ph¸t triÓn cña ngµnh chÕ biÕn thùc phÈm xuÊt khÈu, dÇu thùc vËt, g¹o, chÌ … cã thÓ kÐo theo sù ph¸t triÓn cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ t¹o thiÕt bÞ phôc vô cho nã. - XuÊt khÈu t¹o ra nh÷ng tiÒn ®Ò kinh tÕ, kü thuËt nh»m c¶i t¹o vµ n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt trong níc. §iÒu nµy muèn nãi ®Õn xuÊt khÈu lµ ph¬ng tiÖn quan träng t¹o ra vèn vµ kü thuËt, c«ng nghÖ tõ thÕ giíi bªn ngoµi vµo ViÖt Nam, nh»m hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ cña ®Êt níc, t¹o ra n¨ng lùc s¶n xuÊt míi. - Th«ng qua xuÊt khÈu, hµng ho¸ cña níc ta sÏ tham gia vµo c¸c cuéc c¹nh tranh trªn thÞ trêng thÕ giíi vÒ gi¸ c¶, chÊt lîng. §Ó cã thÓ giµnh th¾ng lîi trong c¸c cuéc c¹nh tranh ®ßi hái chóng ta ph¶i tæ chøc l¹i s¶n xuÊt, h×nh thµnh c¬ cÊu s¶n xuÊt lu«n thÝch nghi víi thÞ trêng. - XuÊt khÈu ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i lu«n ®æi míi vµ hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n trÞ s¶n xuÊt kinh doanh. * XuÊt khÈu cã t¸c ®éng tÝch cùc ®èi víi viÖc gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm vµ c¶i thiÖn ®êi sèng cña nh©n d©n. T¸c ®éng cña xuÊt khÈu ®èi víi ®êi sèng bao gåm nhiÒu mÆt. Tríc hÕt, s¶n xuÊt hµng ho¸ xuÊt khÈu lµ n¬i thu hót hµng triÖu ngêi lao ®éng vµ ®em l¹i cho hä nguån thu nhËp kh«ng nhá. XuÊt khÈu cßn t¹o ra vèn ®Ó nhËp khÈu hµng ho¸ vËt phÈm tiªu dïng hµng ngµy, ®¸p øng ngµy cµng phong phó h¬n ®êi sèng cña nh©n d©n. 4 * XuÊt khÈu lµ c¬ së ®Ó më réng vµ thóc ®Èy c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i cña níc ta. Chóng ta thÊy râ xuÊt khÈu vµ c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i cã t¸c ®éng qua l¹i phô thuéc lÉn nhau. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu cã thÓ sím h¬n c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i kh¸c v× vËy t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy c¸c quan hÖ nµy ph¸t triÓn. Ch¼ng h¹n xuÊt khÈu vµ c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu thóc ®Èy quan hÖ tÝn dông, ®Çu t ph¸t triÓn, më réng vËn t¶i quèc tÕ MÆt kh¸c chÝnh c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i nµy l¹i t¹o tiÒn ®Ò ®Ó më réng xuÊt khÈu. Tãm l¹i, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu ®îc coi lµ vÊn ®Ò cã ý nghÜa chiÕn lîc ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ vµ thùc hiÖn cong nghiÖp ho¸ ®Êt níc. * §èi víi c¸c doanh nghiÖp. - XuÊt khÈu gióp cho c¸c doanh nghiÖp sö dông kh¶ n¨ng d thõa : c¸c doanh nghiÖp thêng tÝnh ®Õn kh¶ n¨ng s¶n xuÊt tríc m¾t vµ l©u dµi. V× thÕ hä thêng tÝnh to¸n kh¶ n¨ng s¶n xuÊt ®¸p øng nhu cÇu n«i ®Þa. Nhng thùc tÕ,kh¶ n¨ng s¶n xuÊt vît qu¸ nhu cÇu néi ®Þa lµ thêng x¶y ra. ViÖc chuyÓn tµi nguyªn hay kh¶ n¨ng s¶n xuÊt sang quy tr×nh s¶n xuÊt hµng ho¸ mµ trong níc ®ang cã nhu cÇu lµ rÊt khã kh¨n. V× vËy, doanh nghiÖp cã thÓ t×m kiÕm ®îc lîi Ých tõ thÞ trêng níc ngoµi th«ng qua xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm, hµng ho¸ ®ang d thõa. - XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp gi¶m ®îc chi phÝ. Mét doanh nghiÖp cã thÓ gi¶m tõ 20-30% chi phÝ mçi khi s¶n lîng cña nã t¨ng gÊp hai lÇn. Doanh nghiÖp cã thÓ gi¶m ®ù¬c vhi phÝ lµ do : Trang tr¶i chi phÝ cè ®Þnh nhê cã s¶n lîng lín ; gia t¨ng hiÖu qu¶ nhê kinh nghiÖm s¶n xuÊt víi sè lîng lín; gi¶m ®îc chi phÝ vËn chuyÓn vµ chi phÝ mua nguyªn liÖu khi vËn chuyÓn, mua mét sè lîng lín. ViÖc gi¶m ®îc chi phÝ cã ý nghÜa to lín ®èi víi doanh nghiÖp cô thÓ, nã gióp doanh nghiÖp n©ng cao ®îc søc c¹nh tranh cña m×nh th«ng qua viÖc ®iÒu chØnh gi¸ b¸n hîp lÝ. Nh vËy, ®Ó cã thÓ gi¶m ®îc chi phÝ nhê vµo gia t¨ng s¶n lîng, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i kh¼ng ®Þnh m×nh trªn thÞ trêng toµn cÇu h¬n lµ thÞ trêng néi ®Þa. 5 - XuÊt khÈu gióp cho doanh nghiÖp thu ®îc nhiÒu lîi Ých h¬n. Doanh nghiÖp cã thÓ b¸n s¶n phÈm ë c¶ thÞ trêng néi ®Þa vµ thÞ trêng ngoµi níc. Nhng hä cã thÓ cã lîi thÕ nhiÒu h¬n ë níc ngoµi. Së dÜ lîi nhuËn thu ®îc ë thÞ trêng ngoµi níc nhiÒu h¬n v× m«i trêng c¹nh tranh, giai ®o¹n chu kú sèng cña s¶n phÈm ë níc ngoµi kh¸c víi ë thÞ trêng néi ®Þa. Mét s¶n phÈm ®ang vµo giai ®o¹n chÝn muåi ë trong níc lµm cho s¶n phÈm gi¶m xuèng. Trong khi ®ã ë thÞ trêng ngoµi níc s¶n phÈm l¹i ®ang vµo giai ®o¹n ph¸t triÓn. Do vËy, lóc nµy nÕu xuÊt khÈu s¶n phÈm ®ã ra ngoµi níc th× viÖc gi¶m gi¸ lµ kh«ng cÇn thiÕt. Mét lÝ do kh¸c cã thÓ lµm cho lîi nhuËn lín h¬n lµ do cã sù kh¸c nhau vÒ chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ trong níc vµ ngoµi níc vÒ thuÕ kho¸ hay sù ®iÒu chØnh gi¸. - Doanh nghiÖp cã thÓ ph©n t¸n rñi ro khi tham gia vµo ho¹t ®éng xuÊt khÈu. B»ng c¸ch më réng thÞ trêng ra níc ngoµi, doanh nghiÖp cã thÓ gi¶m thiÓu ®îc nh÷ng biÕn ®éng vÒ nhu cÇu. Së dÜ nh vËy lµ do chu kú kinh doanh thay ®æi tõ níc nµy qua níc kh¸c. H¬n n÷a c¸c s¶n phÈm cã thÓ n»m trong c¸c giai ®o¹n kh¸c nhau trong chu kú sèng cña chóng ë c¸c níc kh¸c nhau. B»ng c¸ch më réng thÞ trêng, c¸c doanh nghiÖp sÏ cã thªm nhiÒu kh¸ch hµng vµ do ®ã hä cã thÓ gi¶m ®îc rñi ro tæn thÊt khi bÞ mÊt mét sè Ýt kh¸ch hµng ë thÞ trêng néi ®Þa. - XuÊt khÈu t¹o c¬ héi nhËp khÈu cho doanh nghiÖp : ViÖc kinh doanh cã thÓ ®Õn t phÝa nhµ xuÊt khÈu hay nhµ nhËp khÈu. C«ng viÖc kinh doanh ®îc thóc ®Èy cã thÓ tõ phÝa c¸c nhµ nhËp khÈu v× hä ®ang muèn t×m kiÕm nguån cung cÊp rÎ hay c¸c bé phËn cã chÊt lîng h¬n ®Ó sö dông cho qui tr×nh s¶n xuÊt cña hä. HoÆc doanh nghiÖp ®ang t×m kiÕm mÆt hµng míi tõ níc ngoµi ®Ó bæ sung cho mÆt hµng ®ang cã nh»m t¨ng doanh sè b¸n. Nhê cã nguån cung cÊp nguyªn liÖu phï hîp vµ rÎ, doanh nghiÖp sÏ cã thÓ n©ng cao ®îc n¨ng lùc c¹nh tranh cña m×nh trªn thÞ trêng xuÊt khÈu. 2.2/ NhiÖm vô cña xuÊt khÈu hµng ho¸ - Ph¶i më réng thÞ trêng, nguån hµng vµ ®èi t¸c kinh doanh xuÊt khÈu nh»m t¹o thµnh cao trµo xuÊt khÈu, coi xuÊt khÈu lµ mòi nhän ®ét ph¸ cho sù giµu cã. 6 - Ph¶i ra søc khai th¸c cã hiÖu qu¶ mäi quyÒn lùc cña ®Êt níc nh ®Êt ®ai, nh©n lùc, tµi nguyªn thiªn nhiªn, c¬ së vËt chÊt, kü thuËt – c«ng nghÖ chÊt x¸m theo híng khai th¸c lîi thÕ tuyÖt ®èi, lîi thÕ so s¸nh. - N©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu ®Ó t¨ng nhanh khèi lîng vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu. - T¹o ra nh÷ng mÆt hµng (nhãm hµng) xuÊt khÈu chñ lùc ®¸p øng nh÷ng ®ßi hái cña thÞ trêng thÕ giíi vµ cña kh¸ch hµng vÒ chÊt lîng vµ sè lîng, cã hÊp dÉn vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao. 3/ C¸c h×nh thøc xuÊt khÈu 3.1/ XuÊt khÈu trùc tiÕp XuÊt khÈu trùc tiÕp ®îc coi lµ ho¹t ®éng c«ng ty b¸n hµng ho¸ trùc tiÕp cho c¸c kh¸ch hµng cña m×nh ë thÞ trêng níc ngoµi. C¸c c«ng ty cã kinh nghiÖm quèc tÕ thêng trùc tiÕp b¸n c¸c s¶n phÈm cña m×nh ra thÞ trêng níc ngoµi. Kh¸ch hµng cña c«ng ty kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ ngêi tiªu dïng. Nh÷ng ai cã nhu cÇu mua s¶n phÈm cña c«ng ty ®Òu lµ kh¸ch hµng cña c«ng ty. §Ó th©m nhËp thÞ trêng quèc tÕ qua h×nh thøc xuÊt khÈu trùc tiÕp, c¸c c«ng ty thêng sö dông hai h×nh thøc chñ yÕu sau ®©y: * §¹i diÖn b¸n hµng: §¹i diÖn b¸n hµng lµ h×nh thøc b¸n hµng kh«ng trªn danh nghÜa cña m×nh mµ lÊy danh nghÜa cña ngêi uû th¸c. §¹i diÖn b¸n hµng ®îc nhËn l¬ng vµ mét phÇn hoa hång trªn c¬ së gi¸ trÞ cña hµng ho¸ mµ hä b¸n ®îc. Trªn thùc tÕ, ®¹i diÖn b¸n hµng ho¹t ®éng nh lµ nh©n viªn b¸n hµng cña c«ng ty ë thÞ trêng níc ngoµi. C«ng ty sÏ ký hîp ®ång trùc tiÕp víi kh¸ch hµng ë thÞ trêng ®ã. * §¹i lý ph©n phèi §¹i lý ph©n phèi lµ ngêi mua hµng ho¸ cña c«ng ty ®Ó b¸n theo kªnh tiªu thô ë khu vùc mµ c«ng ty ph©n ®Þnh. C«ng ty khèng chÕ ph¹m vi ph©n phèi, kªnh ph©n phèi ë thÞ trêng níc ngoµi. §¹i lý ph©n phèi chÊp nhËn toµn bé rñi ro liªn quan ®Õn viÖc b¸n hµng ë thÞ trêng ®· ph©n ®Þnh vµ thu lîi nhuËn qua chªnh lÖch gi÷a gi¸ mua vµ gi¸ b¸n. 7 3.2/ XuÊt khÈu gi¸n tiÕp XuÊt khÊu gi¸n tiÕp ®îc coi lµ h×nh thøc c«ng ty xuÊt khÈu c¸c hµng ho¸ vµ dÞch vô cña minh th«ng qua trung gian ( th«ng qua ngêi thø ba ). C¸c trung gian mua b¸n chñ yÕu trong kinh doanh xuÊt khÈu lµ: §¹i lý, c«ng ty qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu vµ c«ng ty kinh doanh xuÊt nhËp khÈu. C¸c trung gian mua b¸n nµy kh«ng chiÕm h÷u hµng ho¸ cña c«ng ty nhng trî gióp c«ng ty xuÊt khÈu hµng ho¸ sang thÞ trêng níc ngoµi. * §¹i lý ( Agent ) : lµ c¸c c¸ nh©n hay tæ chøc ®¹i diÖn cho mét hoÆc nhiÒu nhµ xuÊt khÈu ë thÞ trêng níc ngoµi. §¹i lý chØ thùc hiÖn mét c«ng viÖc nµo ®ã do c«ng ty uû th¸c vµ nhËn thï lao. §¹i lý kh«ng chiÕm h÷u vµ së h÷u hµng ho¸. §¹i lý lµ ngêi thiÕt lËp quan hÖ hîp ®ång gi÷a c«ng ty vµ kh¸ch hµng ë thÞ trêng níc ngoµi. * C«ng ty qu¶n lý xuÊt khÈu (export management company) : c¸c c«ng ty nhËn uû th¸c vµ qu¶n lý c«ng t¸c xuÊt khÈu hµng ho¸. lµ C«ng ty qu¶n lý xuÊt khÈu hµng ho¸ ho¹t ®éng trªn danh nghÜa cña c«ng ty xuÊt khÈu ( kh«ng ph¶i danh nghÜa cña m×nh ) nªn lµ nhµ xuÊt khÈu gi¸n tiÕp. C«ng ty qu¶n lý xuÊt khÈu ®¬n thuÇn lµm c¸c thñ tôc xuÊt khÈu vµ thu phÝ dÞch vô xuÊt khÈu. B¶n chÊt c«ng ty qu¶n lý xuÊt khÈu lµ lµm dÞch vô qu¶n lý vµ thu ®îc mét kho¶n thï lao nhÊt ®Þnh tõ c¸c ho¹t ®éng ®ã. * C«ng ty kinh doanh xuÊt khÈu ( Export trading company ): Lµ c«ng ty ho¹t ®éng nh lµ nhµ ph©n phèi ®éc lËp cã chøc n¨ng kÕt nèi c¸c kh¸ch hµng níc ngoµi víi c«ng ty xuÊt khÈu trong níc. Ngoµi viÖc thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng liªn quan trùc tiÕp ®Õn xuÊt khÈu, c¸c c«ng ty nµy cßn cung øng c¸c dÞch vô xuÊt nhËp khÈu vµ th¬ng m¹i ®èi lu, thiÕt lËp vµ më réng c¸c kªnh ph©n phèi, tµi trî cho c¸c dù ¸n th¬ng m¹i vµ ®Çu t, thËm chÝ trùc tiÕp thùc hiÖn s¶n xuÊt ®Ó bæ trî mét c«ng ®o¹n nµo ®ã cho c¸c s¶n phÈm vÝ dô nh bao gãi, in Ên... C¸c c«ng ty nµy cã thÓ cung cÊp c¸c chuyªn gia xuÊt khÈu cho c¸c c«ng ty xuÊt khÈu. * §¹i lý vËn t¶i : Lµ c¸c c«ng ty thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng thuª vËn chuyÓn vµ c¸c ho¹t ®éng cã liªn quan ®Õn xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ nh khai b¸o h¶i quan, biÓu thuÕ quan, c¸c phÝ giao nhËn chuyªn chë bao hiÓm. 8 C¸c ®¹i lý vËn t¶i nµy còng thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô xuÊt khÈu vµ phat triÓn nhiÒu lo¹i h×nh dÞch vô giao nhËn hµng ho¸ ®Õn tËn tay ngêi nhËn. Khi c¸c c«ng ty xuÊt khÈu th«ng qua c¸c ®¹i lý vËn t¶i hay c¸c c«ng ty chuyÓn ph¸t hµng th× c¸c ®¹i lý vµ c¸c c«ng ty ®ã còng lµm c¸c dÞch vô xuÊt nhËp khÈu liªn quan tíi hµng ho¸ ®ã. B¶n chÊt c¸c ®¹i lý vËn t¶i ho¹t ®éng nh c¸c c«ng ty kinh doanh dÞch vô giao nhËn vËn chuyÓn vµ dÞch vô xuÊt nhËp khÈu, thËm chÝ c¶ dÞch vô bao gäi hµng ho¸ cho phï hîp víi ph¬ng thøc vËn chuyÓn, mua b¶o hiÓm cho hµng ho¸ va ho¹t ®éng cña hä. II/ Quy tr×nh xuÊt khÈu hµng ho¸ ë níc ta hiÖn nay XuÊt khÈu lµ ho¹t ®éng b¸n s¶n phÈm ®îc s¶n xuÊt ë trong níc ra níc ngoµi, ho¹t ®éng nµy phøc t¹p h¬n rÊt nhiÒu so víi viÖc b¸n s¶n phÈm ë trong níc. V× vËy, ®Ó ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu cã hiÖu qu¶ chóng ta cÇn ph¶i tæ chøc ho¹t ®éng nµy mét c¸ch khoa häc vµ chÆt chÏ víi nhiÒu nghiÖp vô kh¸c nhau, tõ kh©u ®iÒu tra nghiªn cøu thÞ trêng lùa chän hµng ho¸ xuÊt khÈu, lùa chän ®èi t¸c giao dÞch, tiÕn hµnh giao dÞch ®µm ph¸n, ký kÕt hîp ®ång vµ thùc hiÖn hîp ®ång. Mçi kh©u trong qu¸ tr×nh cÇn ph¶i ®îc nghiªn cøu mét c¸ch kü lìng vµ ®Æt nã trong mét mçi quan hÖ phô thuéc lÉn nhau. HiÖn nay, c¸c ®¬n vÞ kinh doanh xuÊt khÈu ë ViÖt Nam thêng tiÕn hµnh xuÊt khÈu theo quy tr×nh sau ®©y : ( s¬ ®å quy tr×nh xuÊt khÈu hµng ho¸) 9 1/ Nghiªn cøu thÞ trêng quèc tÕ Nghiªn cøu thÞ trêng lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®èi víi bÊt kú doanh nghiÖp nµo muèn tham gia vµo thÞ trêng quèc tÕ. §ã lµ qu¸ tr×nh ®iÒu tra, kh¶o s¸t ®Ó t×m kh¶ n¨ng b¸n hµng ®èi víi mét hoÆc mét nhãm s¶n phÈm, kÓ c¶ biÖn ph¸p thùc hiÖn môc tiªu ®ã. C¸c th«ng tin vÒ t×nh h×nh cung cÇu thÞ trêng, ®éng th¸i gi¸ c¶, c¸c chÝnh s¸ch, ph¸p luËt, tËp qu¸n bu«n b¸n cã liªn quan tíi xuÊt nhËp khÈu cña c¸c níc nh»m lùa chän ®îc thÞ trêng thÝch hîp víi doanh nghiÖp. §iÒu tra nghiªn cøu thÞ trêng níc ngoµi bao gåm c¸c néi dung chñ yÕu: 1.1/ X¸c ®Þnh nhu cÇu nhËp khÈu cña b¹n hµng §©y lµ bíc ®Çu tiªn c¬ b¶n nhÊt, rÊt quan träng vµ cÇn thiÕt ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng xuÊt khÈu. Bíc nµy ®ßi hái doanh nghiÖp khi tham gia xuÊt khÈu ph¶i cã qu¸ tr×nh nghiªn cøu, ph©n tÝch mét c¸ch hÖ thèng vÒ nhu cÇu thÞ trêng còng nh kh¶ n¨ng cña doanh nghiÖp. §ång thêi ph¶i dù ®o¸n xu híng biÕn ®éng cña thÞ trêng, c¬ héi, th¸ch thøc mµ m×nh sÏ gÆp ph¶i, n¾m b¾t ®Çy ®ñ vÒ gi¸ c¶ hµng ho¸, c¸c møc gi¸ cho tõng ®iÒu kiÖn mua b¸n vµ phÈm chÊt hµng ho¸. Bªn c¹nh ®ã, ®Ó lùa chän ®îc mÆt hµng xuÊt khÈu phï hîp, mét yÕu tè n÷a ph¶i ®îc tÝnh to¸n ®Õn lµ tû suÊt ngo¹i tÖ cña mÆt hµng xuÊt khÈu (sè lîng b¶n tÖ ph¶i chi ra ®Ó cã thÓ thu ®îc mét ®¬n vÞ ngo¹i tÖ). NÕu tû suÊt nµy thÊp h¬n tû gi¸ hèi ®o¸i trªn thÞ trêng th× xuÊt khÈu cã hiÖu qu¶. Doanh nghiÖp cã thÓ lùa chän xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng sau: * SWYG: xuÊt khÈu nh÷ng s¶n phÈm mµ m×nh tù s¶n xuÊt (sell what you have got ) * SWAB : xuÊt khÈu nh÷ng s¶n phÈm mµ thÞ trêng cÇn ( sell what people actually buy ) * GLOB: xuÊt khÈu nh÷ng s¶n phÈm gièng nhau kh«ng ph©n biÖt quèc gia, phong tôc tËp qu¸n... ( sell the same things globaly disregarding national frontiers ) VÒ mÆt tiªu thô ph¶i biÕt mÆt hµng ®Þnh lùa chän ®ang ë giai ®o¹n nµo trong chu kú sèng cña nã trªn thÞ trêng quèc tÕ. 10 H×nh. S¬ ®å chu kú sèng quèc tÕ cña s¶n phÈm Doanh sè B·o hoµ  Ph¸t triÓn  Tho¸i trµo  Th©m nhËp  Thêi gian ViÖc xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng ®ang ë giai ®o¹n 1 vµ 2 trong chu kú sèng cña s¶n phÈm cã thuËn lîi lín nhÊt. Khi hµng ho¸ ë giai ®o¹n 3 vµ 4 th× sù thuËn lîi gi¶m dÇn, tuy nhiªn nÕu thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p xóc tiÕn tiªu thô tèt nh: qu¶ng c¸o, gi¶m gi¸ vÉn cã thÓ ®Èy m¹nh ®îc xuÊt khÈu. 1.2/ Lùa chän, ®iÒu tra vµ nghiªn cøu thÞ trêng xuÊt khÈu §èi víi c¸c ®¬n vÞ kinh doanh xuÊt khÈu, viÖc nghiªn cøu thÞ trêng níc ngoµi cã ý nghÜa rÊt quan träng. Do ®ã, sau khi lùa chän ®îc mÆt hµng xuÊt khÈu, doanh nghiÖp ph¶i tiÕn hµnh lùa chän thÞ trêng xuÊt khÈu mÆt hµng ®ã. ViÖc lùa chän thÞ trêng ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i ph©n tÝch tæng hîp nhiÒu yÕu tè bao gåm c¶ yÕu tè vi m«, vÜ m« vµ kh¶ n¨ng cña doanh nghiÖp. Th«ng thêng ®ã lµ nh÷ng yÕu tè vÒ v¨n ho¸, x· héi, luËt ph¸p, kinh tÕ, c¹nh tranh vµ c¸c yÕu tè thuéc m«i trêng tµi chÝnh. a/ Néi dung nghiªn cøu thÞ trêng níc ngoµi C«ng t¸c gåm ba vÊn ®Ò chñ yÕu ®ã lµ:  Nghiªn cøu chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng cña quèc gia (gåm: nghiªn cøu chÝnh s¸ch thÞ trêng, chÝnh s¸ch mÆt hµng, c¸c chÝnh s¸ch hç trî)  X¸c ®Þnh vµ dù b¸o ®îc nh÷ng biÕn ®éng cña quan hÖ cung cÇu hµng ho¸ trªn thÞ trêng thÕ giíi. 11  T×m hiÓu hÖ thèng th«ng tin gi¸ c¶, ph©n tÝch c¬ cÊu gi¸ c¶ quèc tÕ vµ dù b¸o ®îc nh÷ng biÕn ®éng cña nã. b/ Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu thÞ trêng níc ngoµi Cã hai ph¬ng ph¸p chñ yÕu ®Ó tiÕn hµnh nghiªn cøu thÞ trêng thÕ giíi: nghiªn cøu t¹i bµn lµm viÖc vµ nghiªn cøu t¹i hiÖn trêng.  Nghiªn cøu t¹i bµn lµm viÖc: Theo ph¬ng ph¸p nµy c¸c c¸n bé nghiªn cøu thÞ trêng ph¶i ®äc, nghiªn cøu c¸c tµi liÖu xuÊt b¶n trong níc; c¸c tµi liÖu xuÊt b¶n ë níc ngoµi; c¸c tµi liÖu kh«ng xuÊt b¶n hoÆc kh«ng ph¸t hµnh réng r·i cña c¸c tæ chøc, c¬ quan. Ph¬ng ph¸p nµy cã u ®iÓm lµ chi phÝ thÊp nhng ®é chÝnh x¸c cña th«ng tin kh«ng cao v× phô thuéc chñ yÕu vµo n¨ng lùc nghiªn cøu vµ dù ®o¸n cña c¸n bé ®îc ph©n c«ng. Muèn thÈm ®Þnh th«ng tin vµ ®¶m b¶o tÝnh chÝnh x¸c cña th«ng tin cao h¬n, cÇn thuª t vÊn ®¸nh gi¸ cho thªm ý kiÕn (xin ý kiÕn chuyªn gia…).  Nghiªn cøu t¹i hiÖn trêng: Ph¬ng ph¸p nµy tèn kÐm h¬n ph¬ng ph¸p nghiªn cøu trªn. C¸ch tiÕn hµnh cã thÓ lµ quan s¸t; pháng vÊn trùc tiÕp; pháng vÊn qua ®iÖn tho¹i, pháng vÊn qua th, b¶ng hái… 2/ Lùa chän ®èi t¸c giao dÞch. ViÖc lùa chän ®èi t¸c xuÊt khÈu ®¸ng tin cËy cã ý nghÜa kh«ng nhá ®Õn sù thµnh b¹i trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña doanh nghiÖp. §Ó cã thÓ lùa chän ®îc ®èi t¸c nh mong muèn c¸c doanh nghiÖp lªn tiÕn hµnh nghiªn cøu c¸c ®èi t¸c cña m×nh trªn mét sè ph¬ng diÖn sau:  Quan ®iÓm kinh doanh, lÜnh vùc kinh doanh  T×nh h×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh  Kh¶ n¨ng tµi chÝnh, c¬ së vËt chÊt, kü thuËt  Uy tÝn vµ mèi quan hÖ trong kinh doanh Qu¸ tr×nh lùa chän c¸c b¹n hµng ph¶i tu©n thñ nguyªn t¾c ®«i bªn cïng cã lîi. Th«ng thêng, khi lùa chän b¹n hµng kinh doanh mét mÆt nªn duy tr× c¸c b¹n hµng truyÒn thèng, mÆt kh¸c ph¶i më réng quan hÖ víi c¸c ®èi t¸c míi. §èi víi c¸c ®èi t¸c míi, c¸ch tèt nhÊt lµ ®Æt quan hÖ vµ thùc 12 hiÖn bu«n b¸n víi c¸c c«ng ty, nh÷ng doanh nghiÖp lín vµ ®· cã uy tÝn nhiÒu n¨m trªn thÞ trêng thÕ giíi. §©y lµ mét trong nh÷ng ph¬ng s¸ch quan träng ®Ó gi¶m bít rñi ro trong kinh doanh. Tuú theo kh¶ n¨ng n¾m b¾t thÞ trêng, ®èi t¸c, tuú theo tiÒm n¨ng vµ u thÕ s½n cã cña m×nh doanh nghiÖp nªn lùa chän nh÷ng thÞ trêng, ®èi t¸c kinh doanh cho phï hîp. Doanh nghiÖp nªn chän nh÷ng ®èi t¸c cã ®Æc ®iÓm sau:  Nªn lùa chän ®èi t¸c lµ nh÷ng ngêi xuÊt nhËp khÈu trùc tiÕp do vËy doanh nghiÖp kh«ng ph¶i chia sÎ lîi nhuËn mµ thu ®îc lîi nhuËn cao nhÊt. Tuy nhiªn, trong trêng hîp lµ s¶n phÈm vµ thÞ trêng hoµn toµn míi, th× doanh nghiÖp nªn th«ng qua c¸c ®¹i lý hoÆc c¸c C«ng ty uû th¸c ®Ó gi¶m bít chi phÝ trong viÖc th©m nhËp vµo thÞ trêng níc ngoµi.  §èi t¸c lµ nh÷ng doanh nghiÖp quen biÕt, cã uy tÝn trong kinh doanh.  §èi t¸c lµ nh÷ng doanh nghiÖp cã thùc lùc tµi chÝnh.  §èi t¸c lµ nhng doanh nghiÖp cã thiÖn chÝ trong quan hÖ lµm ¨n, kh«ng cã biÓu hiÖn cña hµnh vi lõa ®¶o. 3/ LËp ph¬ng ¸n kinh doanh Trªn c¬ së nh÷ng kÕt qu¶ thu lîm ®îc trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu thÞ trêng , doanh nghiÖp tiÕn hµnh lËp ph¬ng ¸n kinh doanh. Ph¬ng ¸n kinh doanh chÝnh lµ kÕ ho¹ch ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp nh»m ®¹t tíi nh÷ng môc tiªu x¸c ®Þnh. ViÖc x©y dùng ph¬ng ¸n nµy bao gåm:  §¸nh gi¸ t×nh h×nh thÞ trêng, t×nh h×nh kinh doanh cña doanh nghiÖp, x¸c.  Lùa chän mÆt hµng, thêi c¬, ®iÒu kiÖn vµ ph¬ng thøc kinh doanh. Sù lùa chän nµy ®îc dùa trªn c¬ së ph©n tÝch t×nh h×nh cã liªn quan.  §Ò ra môc tiªu cô thÓ: khèi lîng, gi¸ b¸n vµ thÞ trêng xuÊt khÈu.  §a ra c¸c biÖn ph¸p ®Ó thùc hiÖn môc tiªu ®ã.  S¬ bé ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña ho¹t ®éng kinh doanh th«ng qua c¸c chØ tiªu chñ yÕu: + Tû suÊt ngo¹i tÖ: Ph¶n ¸nh sè ngo¹i tÖ cã thÓ thu vÒ trªn tæng sè vèn bá ra. 13 Gi¸ quèc tÕ cho xuÊt khÈu 1 tÊn hµng Tû suÊt ngo¹i tÖ hµng xuÊt khÈu = Gi¸ thu gom 1 tÊn hµng ®Ó xuÊt khÈu + Thêi gian hoµn vèn: S T= Trong ®ã: B + A +I B : L·i; A: KhÊu khao; S : Tæng sè tiÒn chi tiªu; T : Thêi gian hoµn vèn; I : Kho¶n tr¶ lîi tøc & tiÒn vay + Tû suÊt doanh lîi: B+A Rb = Trong ®ã: . 100% S S : Tæng sè tiÒn chi tiªu B : L·i A: KhÊu hao Rb: Tû suÊt doanh lîi + §iÓm hoµ vèn: QHV = Trong ®ã: QHV: S¶n lîng hoµ vèn; FCD P - Vbq FCD: Tæng chi phÝ cè ®Þnh P : Gi¸ b¸n mét ®v hµng ho¸; Vbq : Chi phÝ biÕn ®æi b×nh qu©n 4/ Giao dÞch vµ kÝ kÕt hîp ®ång. Sau khi lùa chän ®îc b¹n hµng kinh doanh c¸c ®¬n vÞ kinh doanh xuÊt khÈu trong níc tiÕn hµnh kÝ kÕt hîp ®ång víi bªn níc ngoµi vÒ c¸c ®iÒu kiÖn nh : ®iÒu kiÖn tªn hµng, ®iÒu kiÖn phÈm chÊt, ®iÒu kiÖn sè lîng bao b×, ®iÒu kiÖn gi¸ c¶, ®iÒu kiÖn giao hµng, ®iÒu kiÖn thanh to¸n tr¶ tiÒn, ®iÒu kiÖn khiÕu l¹i, ®iÒu kiÖn b¶o hµnh, ®iÒu kiÖn vËn t¶i, ®iÒu kiÖn träng tµi… vµ nh÷ng quy ®Þnh riªng kh¸c gi÷a hai bªn trong hîp ®ång. 5/ Tæ chøc thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu. 14 5.1/ Xin giÊy phÐp xuÊt khÈu GiÊy phÐp xuÊt khÈu lµ mét biÖn ph¸p quan träng ®Ó Nhµ níc qu¶n lÝ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. V× thÕ, tríc khi xuÊt khÈu hµng ho¸, doanh nghiÖp ph¶i xin giÊy phÐp xuÊt khÈu cho hµng ho¸ ®ã. ë níc ta, theo nghÞ ®Þnh 89/CP ngµy 15/12/99 kÓ tõ ngµy 1/2/2000 trë ®i, cã 9 trêng hîp sau ®©y ph¶i xin giÊy phÐp xuÊt nhËp khÈu chuyÕn : Hµng xuÊt khÈu nhµ níc qu¶n lÝ b»ng h¹n ng¹ch, hµng tiªu dïng nhËp khÈu theo kÕ ho¹ch ®îc thñ tíng chÝnh phñ phª duyÖt, m¸y mãc thiÕt bÞ nhËp khÈu theo vèn ng©n s¸ch, hµng cña doanh nghiÖp ®îc thµnh lËp theo luËt ®Çu t cña níc ngoµi vµo ViÖt Nam, hµng phôc vô th¨m dß khai th¸c dÇu khÝ, hµng tham dù héi chî trتn l·m, hµng gia c«ng, hµng t¹m nhËp t¸i xuÊt, hµng xuÊt nhËp khÈu thuéc diÖn ph¶i qu¶n lÝ ®Ó ®¶m b¶o c©n ®èi cung cÇu trong níc. Khi hµng ho¸ thuéc ®èi tîng ph¶i xin giÊy phÐp xuÊt nhËp khÈu doanh nghiÖp cÇn ph¶i tr×nh hå s¬ xin giÊy phÐp bao gåm : + Hîp ®ång + PhiÕu h¹n ng¹ch (hµng ho¸ thuéc diÖn qu¶n lÝ b»ng h¹n ng¹ch) + Hîp ®ång uû th¸c xuÊt nhËp khÈu (nÕu ®ã lµ trêng hîp xuÊt nhËp khÈu uû th¸c) + GiÊy b¸o tróng thÇu cña bé tµi chÝnh (nÕu ®ã lµ hµng xuÊt kh©u tr¶ nî níc ngoµi) NÕu hµng xuÊt khÈu qua nhiÒu cöa khÈu, c¬ quan h¶i quan sÏ cÊp cho doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu mét phiÕu theo dâi. Mçi khi hµng thùc tÕ ®îc giao nhËn t¹i cöa khÈu, c¬ quan h¶i quan sÏ trõ lïi vµo phiÕu theo dâi ®ã (theo c«ng v¨n sè 208/TCHQ – GSQL ngµy 20/3/1999 cña tæng côc h¶i quan). ViÖc ph©n c«ng c¸c c¬ quan qu¶n lÝ vÒ viÖc cÊp giÊy phÐp xuÊt nhËp khÈu nh sau : + Bé th¬ng m¹i (c¸c phßng cÊp giÊy phÐp) cÊp giÊy phÐp xuÊt khÈu hµng mËu dÞch, nÕu hµng ®ã thuéc mét trong 9 trêng hîp trªn. + Tæng côc H¶i quan cÊp giÊy phÐp xuÊt khÈu cho hµng phi mËu dÞch. 15 Mçi giÊy phÐp chØ cÊp cho mét chñ hµng kinh doanh ®Ó xuÊt khÈu mét hoÆc mét sè mÆt hµng víi mét møc nhÊt ®Þnh chuyªn chë b»ng mét ph¬ng thøc vËn t¶i vµ trao nhËn t¹i cöa khÈu nhÊt ®Þnh. §¬n xin giÊy phÐp (vµ c¸c chøng tõ ®Ýnh kÌm) ph¶i ®îc chuyÓn ®Õn phßng (hoÆc tæ) cÊp giÊy phÐp cña Bé Th¬ng m¹i. Sau 3 ngµy kÓ tõ ngµy nhËn ®îc ®¬n ®ã, phßng (hoÆc tæ) cÊp giÊy phÐp ph¶i tr¶ lêi kÕt qu¶ (Th«ng t 21/KT§N/VT ngµy 23/10/1999). 5.2/ ChuÈn bÞ hµng xuÊt khÈu C«ng viÖc chuÈn bÞ hµng xuÊt khÈu bao gåm 3 kh©u chñ yÕu : thu gom tËp trung lµm thµnh l« hµng xuÊt khÈu, ®ãng gãi bao b× vµ kÎ ký m· hiÖu hµng xuÊt khÈu. * Thu gom lµm thµnh l« hµng xuÊt khÈu ViÖc mua b¸n ngo¹i th¬ng thêng tiÕn hµnh trªn c¬ së sè lîng lín. Trong khi ®ã s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu ë níc ta, vÒ c¬ b¶n lµ mét nÒn s¶n xuÊt nhá manh món ph©n t¸n. V× vËy, trong rÊt nhiÒu trêng hîp, muèn lµm thµnh l« hµng xuÊt khÈu, chñ hµng xuÊt khÈu ph¶i tiÕn hµnh thu gom tËp trung nhiÒu ch©n hµng c¬ së s¶n xuÊt thu mua. C¬ së ph¸p lÝ ®Ó lµm viÖc ®ã lµ ký kÕt hîp ®ång kinh tÕ gi÷a c¸c chñ hµng xuÊt khÈu víi c¸c ch©n hµng. Hîp ®ång kinh tÕ vÒ viÖc huy ®éng hµng xuÊt khÈu cã thÓ lµ hîp ®ång mua b¸n hµng xuÊt khÈu, hîp ®ång gia c«ng, hîp ®ång nhËn uû th¸c xuÊt khÈu, hîp ®ång liªn doanh liªn kÕt xuÊt khÈu … Hîp ®ång dï thuéc lo¹i nµo ®Òu ph¶i ®îc ký kÕt theo nguyªn t¾c, tr×nh tù vµ néi dung ®· ®îc ký kÕt theo “Ph¸p lÖnh vÒ néi dung hîp ®ång kinh tÕ” do Chñ tÞch Héi ®ång Nhµ níc ban hµnh ngµy 25/9/2000. * §ãng gãi bao b× hµng xuÊt khÈu Trong bu«n b¸n quèc tÕ, tuy kh«ng Ýt mÆt hµng ®Ó trÇn hoÆc ®Ó rêi, nhng ®¹i bé phËn hµng ho¸ ®ßi hái ph¶i ®îc ®ãng gãi vµ bao b× trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn vµ b¶o qu¶n. V× vËy, tæ chøc ®ãng gãi bao b×, kÎ m· hiÖu lµ kh©u quan träng trong viÖc chuÈn bÞ hµng ho¸. Muèn lµm tèt ®îc c«ng viÖc bao b× ®ãng gãi, mét mÆt cÇn ph¶i n¾m v÷ng c¸c lo¹i bao b× ®ãng gãi mµ hîp ®ång qui ®Þnh, mÆt kh¸c cÇn n¾m ®îc nh÷ng yªu cÇu cô thÓ cña viÖc ®ãng gãi ®Ó lùa chän c¸ch bao gãi thÝch hîp. * ViÖc kÎ kÝ m· hiÖu hµng xuÊt khÈu 16 KÝ m· hiÖu lµ nh÷ng kÝ hiÖu b»ng ch÷, b»ng sè hoÆc b»ng h×nh vÏ ®îc ghi trªn c¸c bao b× bªn ngoµi ®Ó th«ng b¸o nh÷ng chi tiÕt cÇn thiÕt cho viÖc giao nhËn, bèc dì hoÆc b¶o qu¶n hµng ho¸. KÎ kÝ m· hiÖu lµ mét kh©u cÇn thiÕt cña qu¸ tr×nh ®ãng gãi bao b× nh»m : + B¶o ®¶m thuËn lîi cho c«ng t¸c giao nhËn + Híng dÉn ph¬ng ph¸p, kü thuËt b¶o qu¶n vËn chuyÓn, bèc dì hµng ho¸. KÝ hiÖu m· bao gåm : + Nh÷ng dÊu hiÖu cÇn thiÕt ®èi víi ngêi nhËn hµng nh : tªn ngêi nhËn vµ tªn ngêi göi, träng lîng tÜnh vµ träng lîng c¶ bao b×, tªn níc vµ ®Þa ®iÓm hµng ®i, hµnh tr×nh chuyªn trë, sè vËn ®¬n, tªn tµu, sè liÖu chuyÕn ®i. Nh÷ng dÊu hiÖu híng dÉn c¸ch xÕp ®Æt, bèc dì hµng ho¸ vµ b¶o qu¶n hµng ho¸ trªn ®êng ®i tõ n¬i s¶n xuÊt ®Õn n¬i tiªu dïng nh : dÔ vì, më chç nµy, tr¸nh ma, nguy hiÓm … ViÖc kÝ hiÖu cÇn ph¶i ®¹t ®îc yªu cÇu sau : s¸ng sña, dÔ ®äc, kh«ng phai mÇu, kh«ng thÊm níc, s¬n hoÆc mùc kh«ng lµm ¶nh hëng ®Õn phÈm chÊt hµng ho¸. §Ó h×nh thµnh mét l« hµng, ngoµi nh÷ng c«ng viÖc trªn ®©y, ®¬n vÞ kinh doanh xuÊt khÈu cÇn ph¶i kiÓm tra hµng ho¸ vµ lÊy giÊy chøng nhËn sù phï hîp cña hµng ho¸ víi qui ®Þnh cña hîp ®ång (giÊy chøng nhËn phÈm chÊt, giÊy chøng nhËn kiÓm ®Þnh …) 5.3/ KiÓm tra chÊt lîng hµng xuÊt khÈu * KiÓm nghiÖm vµ kiÓm ®Þnh hµng xuÊt khÈu Tríc khi giao hµng, ngêi xuÊt khÈu ph¶i cã nghÜa vô kiÓm tra hµng vÒ phÈm chÊt, sè lîng, träng lîng bao b× (tøc kiÓm nghiÖm) hoÆc nÕu hµng ho¸ xuÊt khÈu lµ ®éng, thùc vËt ph¶i kiÓm tra vÒ kh¶ n¨ng l©y nhiÔm (tøc kiÓm dÞch ®éng vËt, kiÓm dÞch thùc vËt) ViÖc kiÓm nghiÖm vµ kiÓm dÞch ®îc tiÕn hµnh ë hai cÊp : ë c¬ së vµ ë cöa khÈu. Trong ®ã viÖc kiÓm tra ë c¬ së ( tøc ®¬n vÞ s¶n xuÊt, thu mua, chÕ biÕn nh ë c¸c n«ng trêng, xÝ nghiÖp …) cã vai trß quyÕt ®Þnh nhÊt vµ cã t¸c 17 dông triÖt ®Ó nhÊt. Cßn viÖc kiÓm tra hµng ho¸ ë cöa khÈu cã t¸c dông thÈm tra l¹i kÕt qu¶ kiÓm tra ë c¬ së vµ thñ tôc quèc tÕ. ViÖc kiÓm nghiÖm ë c¬ së lµ do tæ chøc “kiÓm tra chÊt lîng s¶n phÈm” (KCS) tiÕn hµnh. Tuy nhiªn thñ trëng ®¬n vÞ vÉn lµ ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm chÝnh vÒ phÈm chÊt hµng ho¸. V× vËy, trªn giÊy chøng nhËn phÈm chÊt, bªn c¹nh nh÷ng ch÷ kÝ cña bé phËn KCS, ph¶i cã ch÷ kÝ cña thñ trëng ®¬n vÞ. ViÖc kiÓm dÞch thùc vËt ë c¬ së lµ do phßng b¶o vÖ thùc vËt (cña huyÖn, quËn hoÆc n«ng trêng) tiÕn hµnh. ViÖc kiÓm dÞch ®éng vËt ë c¬ së lµ do phßng (hoÆc tr¹m) thó y cña huyÖn, quËn hoÆc cña n«ng trêng) tiÕn hµnh. Côc thó y vµ côc b¶o vÖ thùc vËt ®Òu cã chi nh¸nh ë c¸c cöa khÈu (nh c¶ng, ga quèc tÕ). C«ng ty gi¸m ®Þnh hµng ho¸ xuÊt khÈu còng ®Æt ë ®ã c¸c tr¹m vµ c¸c chi nh¸nh cña c«ng ty. Do ®ã, nÕu cã yªu cÇu kiÓm tra hµng ho¸ ë cöa khÈu tríc khi göi hµng xuÊt khÈu, chñ hµng ph¶i ®Ò nghÞ c¸c c¬ quan chøng nhËn (vÒ phÈm chÊt hoÆc vÒ sù kiÓm dÞch) ®èi víi hµng ho¸ trong thêi h¹n chËm nhÊt lµ 7 ngµy tríc khi hµng ®îc bèc xuèng tµu. 5.4/ Thuª ph¬ng tiÖn vËn t¶i ViÖc thuª ph¬ng tiÖn ®îc tiÕn hµnh dùa vµo ba c¨n cø sau ®©y : Nh÷ng ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng, ®Æc ®iÓm hµng mua b¸n vµ ®iÒu kiÖn vËn t¶i. Ch¼ng h¹n nÕu ®iÒu kiÖn c¬ së giao hµng cña hîp ®ång xuÊt khÈu lµ CIF hoÆc C and F (c¶ng ®Õn) hoÆc cña hîp ®ång nhËp khÈu lµ FOB (c¶ng ®i) th× chñ hµng ph¶i thuª tµu biÓn ®Ó chë hµng. Tµu nµy cã thÓ lµ tµu chuyÕn nÕu hµng cã khèi lîng lín vµ ®Ó trÇn (bulk cargo). §ã cã thÓ lµ tµu chî (liner) nÕu lµ hµng lÎ tÎ, lÆt vÆt, ®ãng trong bao kiÖn (general line). ViÖc thuª khoang tµu chî cßn gäi lµ lu cíc (Booking a ship’s space). NÕu ë ®iÒu kiÖn c¬ së giao hµng cña hîp ®ång xuÊt khÈu lµ CPT (c¶ng ®Õn) hoÆc CIP (c¶ng ®i) th× chñ hµng ph¶i thuª container hoÆc tµu Ro/Ro ®Ó chë hµng. Trong trêng hîp chuyªn chë b»ng container, hµng ®îc giao cho ngêi vËn t¶i b»ng mét trong hai ph¬ng thøc : - NÕu hµng ®ñ mét container (Full container load-FCL), chñ hµng ph¶i ®¨ng kÝ thuª container, chÞu chi phÝ chë container rçng tõ b·i (container 18 yard-CY) vÒ c¬ së cña m×nh ®ãng hµng vµo container, råi giao cho ngêi vËn t¶i. - NÕu hµng kh«ng ®ñ mét container (Less than a container load – LCL) chñ hµng ph¶i giao hµng cho ngêi vËn t¶i t¹i ga container (container freightstation – CFS). ViÖc thuª tµu, lu cíc ®ßi hái cã kinh nghiÖm vÒ nghiÖp vô, cã th«ng tin vÒ t×nh h×nh thÞ trêng thuª tµu vµ tinh th«ng c¸c ®iÒu kiÖn thuª tµu. V× vËy, trong nhiÒu trêng hîp, chñ hµng thêng uû th¸c viÖc thuª tµu lu cíc cho mét c«ng ty Hµng h¶i nh : c«ng ty thuª tµu vµ m«i giíi hµng h¶i (Vietfracht), c«ng ty ®¹i lý tµu biÓn (VOSA) … C¬ së ph¸p lý ®iÒu tiÕt mèi quan hÖ gi÷a hai bªn uû th¸c thuª tµu víi bªn nhËn uû th¸c thuª tµu lµ hîp ®ång uû th¸c. Cã hai lo¹i hîp ®ång uû th¸c thuª tµu: + Hîp ®ång thuª tµu c¶ n¨m + Hîp ®ång thuª tµu chuyÕn Chñ hµng c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm vËn chuyÓn cña hµng ho¸ ®Ó lùa chän lo¹i h×nh thÝch hîp. VÝ dô : + §èi víi hµng khèi lîng Ýt, kh«ng cång kÒnh th× thêng thuª tµu ®Ó chë gåm c¸c bíc sau : chñ hµng ®¨ng kÝ thuª tµu, h·ng tµu x¸c nhËn ®ång ý, bèc hµng lªn tµu lÊy vËn ®¬n, thanh to¸n cíc phÝ. + §èi víi hµng cã khèi lîng lín vµ ®Ó trÇn th× thuª tµu chuyÕn (nh than quÆng, ngò cèc …) gåm c¸c bíc sau : chñ hµng nghiªn cøu thÞ trêng thuª tµu, chñ tµu ph¸t gi¸ cíc, hai bªn hoµn gi¸, bèc hµng lªn tµu lÊy vËn ®¬n, thanh to¸n tiÒn cíc (tiÒn thëng, ph¹t bèc dì nÕu cã). 5.5/ Mua b¶o hiÓm Hµng ho¸ chuyÓn chë trªn biÓn thêng gÆp nhiÒu rñi ro tæn thÊt. V× thÕ b¶o hiÓm hµng ho¸ ®êng biÓn lµ lo¹i b¶o hiÓm phæ biÕn nhÊt trong ngo¹i th¬ng. C¸c chñ hµng khi cÇn mua b¶o hiÓm ®Òu mua t¹i c¸c c«ng ty ViÖt Nam. Hîp ®ång b¶o hiÓm cã thÓ lµ hîp ®ång b¶o hiÓm bao (open policy) hoÆc hîp ®ång b¶o hiÓm chuyÕn (voyage policy). Khi mua b¶o hiÓm bao, chñ hµng 19 (tøc ®¬n vÞ kinh doanh XNK) kÝ hîp ®ång tõ ®µu n¨m, cßn khi giao hµng xuèng tµu xong, chñ hµng chØ göi ®Õn c«ng ty b¶o hiÓm mét v¨n b¶m gäi lµ “giÊy yªu cÇu b¶o hiÓm” trªn c¬ së giÊy nµy, chñ hµng vµ c«ng ty b¶o hiÓm ®µm ph¸n kÝ kÕt hîp ®«ng b¶o hiÓm. §Ó kÝ kÕt hîp ®ång b¶o hiÓm cÇn n¾m v÷ng c¸c ®iÒu kiÖn b¶o hiÓm. Cã ba ®iÒu kiÖn b¶o hiÓm chÝnh : B¶o hiÓm mäi rñi ro (®iÒu kiÖn A), b¶o hiÓm cã tæn thÊt riªng (®iÒu kiÖn B), b¶o hiÓm miÔn tæn thÊt riªng (®iÒu kiÖn C). Còng cã mét sè ®iÒu kiÖn b¶o hiÓm phô nh : vì, mÊt trém, mÊt c¾p vµ kh«ng giao hµng, gØ vµ «xi ho¸, h h¹i do mãc cÈu, d©y bÈn do dÇu mì. Ngoµi ra, cßn mét sè ®iÒu kiÖn b¶o hiÓm ®Æc biÖt nh : b¶o hiÓm chiÕn tranh, b¶o hiÓm ®×nh c«ng lao ®éng vµ d©n biÕn (viÕt t¾t lµ SRCC). Tr¸ch nhiÖm cña c«ng ty b¶o hiÓm theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt. ViÖc lùa chän ®iÒu kiÖn b¶o hiÓm dùa trªn c¨n cø sau : - §iÒu kho¶n hîp ®ång : ch¼ng h¹n khi b¸n CIF ngêi ta chØ mua b¶o hiÓm theo ®iÒu kiÖn C. - TÝnh chÊt hµng ho¸ - TÝnh chÊt bao b× vµ ph¬ng thøc xÕp hµng - Lo¹i tµu chuyªn chë 5.6/ Lµm thñ tôc h¶i quan Hµng ho¸ khi ®i ngang qua biªn giíi quèc gia ®Ó xuÊt khÈu ph¶i l¸m thñ tôc h¶i quan. ViÖc lµm thñ tôc h¶i quan gåm ba bíc chñ yÕu sau : * Khai b¸o h¶i quan : Chñ hµng b¸o c¸c chi tiÕt vÒ hµng ho¸ lªn tê khai (customs declaration) ®Ó c¬ quan h¶i quan kiÓm tra giÊy tê. Yªu cÇu cña viÖc khai nµy lµ trung thùc chÝnh x¸c. Néi dung tê khai h¶i quan gåm nh÷ng môc nh : Lo¹i hµng (hµng mËu dÞch, hµng trao ®æi tiÓu ng¹ch biªn giíi, hµng t¹m nhËp t¸i khÈu …), tªn hµng, sè, khèi lîng gi¸ trÞ hµng, tªn c«ng cô vËn t¶i, xuÊt khÈu nhËp víi níc nµo …tê khai h¶i quan ®îc xuÊt tr×nh kÌm theo mét sè chøng tõ kh¸c, mµ chñ yÕu lµ : giÊy phÐp xuÊt khÈu, ho¸ ®¬n, phiÕu ®ãng gãi, b¶ng kª chi tiÕt … * XuÊt tr×nh hµng ho¸ 20