Phân tích tình hình tài chính doanh nghiệp và những giải pháp góp phần nâng cao khả năng tài chính của Tổng công ty chè Việt nam
Lêi më ®Çu
Nh− ta ® biÕt, nhËn thøc- quyÕt ®Þnh vµ hµnh ®éng lµ bé ba biÖn chøng cña
qu¶n lý khoa häc, cã hiÖu qu¶ toµn bé c¸ ho¹t ®éng kinh tÕ trong ®ã nhËn thøc gi÷
vÞ trÝ ®Æc biÖt quan träng trong viÖc x¸c ®Þnh môc tiªu vµ sau ®ã lµ c¸c nhiÖm vô cÇn
®¹t tíi trong t−¬ng lai. Nh− vËy nÕu nhËn thøc ®óng, ng−êi ta sÏ cã c¸c quyÕt ®Þnh
®óng vµ tæ chøc thùc hiÖn kÞp thêi c¸c quyÕt ®Þnh ®ã ®−¬ng nhiªn sÏ thu ®−îc nh÷ng
kÕt qu¶ nh− mong muèn. Ng−îc l¹i, nÕu nhËn thøc sai sÏ dÉn tíi c¸c quyÕt ®Þnh sai
vµ nÕu thùc hiÖn c¸c quyÕt ®Þnh sai ®ã th× hËu qña sÏ kh«ng thÓ l−êng tr−íc ®−îc.
V× vËy ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh lµ ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n nhÊt nh÷ng g× ®
lµm ®−îc, dù kiÕn nh÷ng g× sÏ x¶y ra, trªn c¬ së ®ã kiÕn nghÞ c¸c biÖn ph¸p ®Ó tËn
dông triÕt ®Ó nh÷ng ®iÓm m¹nh vµ kh¾c phôc c¸c ®iÓm yÕu.
T×nh h×nh tµi chÝnh doanh nghiÖp lµ sù quan t©m kh«ng chØ cña chñ doanh
nghiÖp mµ cßn lµ mèi quan t©m cña rÊt nhiÒu ®èi t−îng nh− c¸c nhµ ®Çu t−, ng−êi
cho vay, Nhµ n−íc vµ ng−êi lao ®éng. Qua ®ã hä sÏ thÊy ®−îc thùc tr¹ng thùc tÕ cña
doanh nghiÖp sau mçi chu kú kinh doanh, vµ tiÕn hµnh ph©n tÝch ho¹t ®éng kinh
doanh. Th«ng qua ph©n tÝch hä cã thÓ rót ra ®−îc nh÷ng quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n liªn
quan ®Õn doanh nghiÖp vµ t¹o ®iÒu kiÖn naang cao kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña doanh
nghiÖp.
Lµ mét sinh viªn §H Th−¬ng M¹i, chuÈn bÞ b−íc vµo m«i tr−êng kinh doanh,
em nhËn thÊy tÇm quan träng cña vÊn ®Ò tµi chÝnh trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh cña mçi doanh nghiÖp, kÕt hîp víi qu¸ tr×nh thùc tËp t¹i Tæng c«ng ty chÌ
ViÖt nam cµng gióp em kh¼ng ®Þnh râ ®iÒu ®ã. §−îc sù h−íng dÉn tËn t×nh cña thÇy
gi¸o- TiÕn sÜ NguyÔn Quang Hïng- ng−êi thÇy ® khuyÕn khÝch së thÝch l©u dµi cña
em trong viÖc nghiªn cøu m«n ph©n tÝch ho¹t ®éng kinh doanh, nªn em chän ®Ò tµi:
“Ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh doanh nghiÖp vµ nh÷ng gi¶i ph¸p gãp
phÇn n©ng cao kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña Tæng c«ng ty chÌ ViÖt nam” lµm ®Ò tµi
cho luËn v¨n tèt nghiÖp cña m×nh.
Thùc hiÖn ®Ò tµi nµy víi môc ®Ých dùa vµo t×nh h×nh thùc tÕ ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh cña Tæng c«ng ty ®Ó ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh
cña Tæng c«ng ty trªn c¬ së ®ã ®−a ra nh÷ng gi¶i ph¸p hîp lý trong viÖc qu¶n trÞ tµi
chÝnh, ®Ó sö dông tµi s¶n vµ nguån vèn cña doanh nghiÖp mét c¸ch cã hiÖu qu¶.
1
LuËn v¨n cña em tr×nh bµy thµnh 3 phÇn chÝnh nh− sau:
PhÇn I: C¬ së lý luËn cña ho¹t ®éng ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh.
PhÇn II: Ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh cña Tæng c«ng ty chÌ ViÖt nam.
PhÇn III: nh÷ng gi¶i ph¸p gãp phÇn n©ng cao kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña Tæng c«ng ty.
Lêi c¶m ¬n
Trong b¶n luËn v¨n nµy, em xin bµy tá lêi c¶m ¬n s©u s¾c tíi
thÇy gi¸o -TiÕn sÜ NguyÔn Quang Hïng-ng−êi thÇy ®· lu«n ë bªn
c¹nh vµ tËn t×nh gióp ®ì em trong suèt qu¸ tr×nh nghiªn cøu ®Ò tµi
tèt nghiÖp cña m×nh.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy gi¸o, c¸c c« gi¸o tr−êng §H
Th−¬ng M¹i, ®Æc biÖt lµ c¸c thÇy c« gi¸o Khoa KÕ to¸n Tµi ChÝnhnh÷ng ng−êi ®· d¹y dç, h−íng dÉn em trong nh÷ng n¨m th¸ng häc
tËp t¹i tr−êng.
Em xin ch©n träng c¶m ¬n c¸c c«, c¸c chó Phßng KÕ to¸n- Tµi
chÝnh cña Tæng c«ng ty chÌ ViÖt nam ®· t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì em
trong viÖc cung cÊp nh÷ng th«ng tin cã liªn quan ®Õn tµi chÝnh cña
Tæng c«ng ty, còng nh− gãp ý kiÕn, t¹o ®iÒu kiÖn cho em hoµn
thµnh b¶n luËn v¨n nµy.
Em xin ®−îc bµy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c tíi gia ®×nh, b¹n bÌ lµ chç dùa
gióp em hoµn thµnh tèt viÖc häc tËp nghiªn cøu cña m×nh trong suèt bèn
n¨m häc tËp võa qua.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n
PhÇn I
C¬ së lý luËn cña ho¹t ®éng ph©n tÝch
t×nh h×nh tµi chÝnh doanh nghiÖp
I / B¶n chÊt chøc n¨ng tµi chÝnh doanh nghiÖp.
1 / B¶n chÊt, vai trß cña tµi chÝnh doanh nghiÖp.
1.1/ B¶n chÊt cña tµi chÝnh doanh nghiÖp.
1.1.1/Néi dung cña c¸c mèi quan hÖ tµi chÝnh.
Tµi chÝnh lµ mét bé phËn cÊu thµnh trong c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ cña doanh
nghiÖp. Nã cã mèi liªn hÖ h÷u c¬ vµ t¸c ®éng qua l¹i víi c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ
2
kh¸c. Mèi quan hÖ t¸c ®éng qua l¹i nµy ph¶n ¸nh vµ thÓ hiÖn sù t¸c ®éng g¾n bã
th−êng xuyªn gi÷a ph©n phèi s¶n xuÊt víi tiªu thô s¶n phÈm. Ph©n phèi võa ph¶n
¸nh kÕt qu¶ cña s¶n xuÊt vµ trao ®æi, l¹i võa lµ ®iÒu kiÖn cho s¶n xuÊt vµ trao ®æi cã
thÓ tiÕn hµnh b×nh th−êng vµ liªn tôc.
Tµi chÝnh doanh nghiÖp lµ tµi chÝnh cña c¸c tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh cã t−
c¸ch ph¸p nh©n vµ lµ mét kh©u tµi chÝnh c¬ së trong hÖ thèng tµi chÝnh. V× t¹i ®©y
diÔn ra qu¸ tr×nh t¹o lËp vµ chu chuyÓn vèn g¾n liÒn víi qua tr×nh s¶n xuÊt, ®Çu t−,
tiªu thô vµ ph©n phèi.
Tµi chÝnh- tho¹t nh×n chóng ta l¹i hiÓu lµ tiÒn tÖ, nh− mét doanh nghiÖp sÏ ph¶i
trÝch mét kho¶n tiÒn l−¬ng ®Ó tr¶ cho c¸n bé c«ng nh©n viªn. Khi tiÒn l−¬ng tham
gia ph©n phèi gi÷a c¸c lo¹i lao ®éng cã tr×nh ®é nghÒ nghiÖp kh¸c nhau vµ ®iÒu
kiÖn lµm viÖc kh¸c nhau. Tµi chÝnh tham gia ph©n phèi s¶n phÈm quèc d©n cho
ng−êi lao ®éng th«ng qua qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ sö dông quü tiÒn l−¬ng vµ c¸c
quü phóc lîi c«ng céng kh¸c. Do vËy gi÷a tµi chÝnh vµ tiÒn lµ hai ph¹m trï kinh tÕ
kh¸c nhau.
Tµi chÝnh còng kh«ng ph¶i lµ tiÒn tÖ, vµ còng kh«ng ph¶i lµ quü tiÒn tÖ. Nh−ng
thùc chÊt tiÒn tÖ vµ quü tiÒn tÖ chØ lµ h×nh thøc biÓu hiÖn bªn ngoµi cña tµi chÝnh,
cßn bªn trong nã lµ nh÷ng quan hÖ kinh tÕ ®a d¹ng. Nh©n lo¹i ® cã nh÷ng ph¸t
minh vÜ ®¹i trong ®ã ph¶i kÓ ®Õn viÖc ph¸t minh ra tiÒn, mµ nhê ®ã ng−êi ta cã thÓ
quy mäi ho¹t ®éng kh¸c nhau vÒ mét ®¬n vÞ ®o thèng nhÊt, vµ trªn c¬ së ®ã cã thÓ
so s¸nh, tÝnh to¸n ®−îc víi nhau. Nh− vËy tiÒn chØ lµ ph−¬ng tiÖn cho ho¹t ®éng tµi
chÝnh nãi chung vµ ho¹t ®éng tµi chÝnh doanh nghiÖp nãi riªng. Th«ng qua ph−¬ng
tiÖn nµy, c¸c doanh nghiÖp cã thÓ thùc hiÖn nhiÒu ho¹t ®éng kh¸c nhau trong mäi
lÜnh vùc, nÕu nh− chóng ta chØ nh×n bÒ ngoµi th× chØ thÊy c¸c ho¹t ®éng ®ã ho¹t
®éng t¸ch riªng nhau, nh−ng thËt ra l¹i g¾n bã víi nhau trong sù vËn ®éng vµ chu
chuyÓn vèn, chóng ®−îc tÝnh to¸n vµ so s¸nh víi nhau b»ng tiÒn.
Do vËy toµn bé c¸c quan hÖ kinh tÕ ®−îc biÓu hiÖn b»ng tiÒn ph¸t sinh trong
doanh nghiÖp thÓ hiÖn néi dung cña tµi chÝnh doanh nghiÖp. Nã bao gåm c¸c quan
hÖ tµi chÝnh sau:
+ Quan hÖ trong néi bé doanh nghiÖp.
XuÊt ph¸t tõ môc ®Ých s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, còng nh− nh÷ng
mèi quan hÖ vÒ ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i d−íi h×nh thøc gi¸ trÞ cña c¶i vËt chÊt sö
dông vµ s¸ng t¹o ra ë c¸c doanh nghiÖp.
Quan hÖ tµi chÝnh trong néi bé doanh nghiÖp: ®ã lµ nh÷ng quan hÖ vÒ ph©n phèi,
®iÒu hoµ c¬ cÊu thµnh phÇn vèn kinh doanh, ph©n phèi thu nhËp gi÷a c¸c thµnh viªn
3
trong néi bé doanh nghiÖp; c¸c quan hÖ vÒ thanh to¸n hîp ®ång lao ®éng gi÷a chñ
doanh nghiÖp vµ c«ng nh©n viªn chøc.
C¸c mèi quan hÖ nµy ®Òu th«ng qua viÖc t¹o lËp vµ sö dông c¸c quü tiÒn tÖ ë
doanh nghiÖp nh−: vèn cè ®Þnh, vèn l−u ®éng, quü tiÒn l−¬ng, quü khÊu hao, quü dù
tr÷ tµi chÝnh... nh»m phôc vô cho c¸c môc tiªu kinh doanh cña doanh nghiÖp.
+ Quan hÖ tµi chÝnh gi÷a doanh nghiÖp víi nhµ n−íc.
ThÓ hiÖn trong viÖc c¸c doanh nghiÖp nép thuÕ cho chÝnh phñ vµ sù tµi trî cña
chÝnh phñ trong mét sè tr−êng hîp cÇn thiÕt ®Ó thùc hiÖn vai trß can thiÖp vµo kinh
tÕ cña m×nh.
ë n−íc ta do cßn thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh nªn sù tµi trî cña nhµ n−íc
®−îc thÓ hiÖn râ b»ng viÖc b¶o ®¶m mét phÇn vèn ph¸p ®Þnh cho c¸c doanh
nghiÖp.Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng c¸c doanh nghiÖp nhµ n−íc lµm ¨n cã hiÖu qu¶ vµ
nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong c¸c lÜnh vùc then chèt cña nÒn kinh tÕ ®Êt
n−íc sÏ ®−îc nhµ n−íc chó träng ®Çu t− vèn nh»m gióp doanh nghiÖp ph¸t triÓn tèt
h¬n. Còng trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh nµy, c¸c doanh nghiÖp nhµ n−íc
ph¶i nép c¸c kho¶n thuÕ, phÝ, lÖ phÝ nh− c¸c doanh nghiÖp kh¸c vµ cßn ph¶i nép
thuÕ sö dông vèn cho ng©n s¸ch nhµ n−íc. Kho¶n thu nµy chiÕm tØ träng lín trong
thu ng©n s¸ch gióp nhµ n−íc cã nguån ®Ó phôc vô cho quèc kÕ d©n sinh nãi chung
vµ t¹o hµnh lang ph¸p lý ®Ó b¶o vÖ nÒn kinh tÕ còng nh− x©y dùng c¬ së h¹ tÇng
phôc vô cho ph¸t triÓn kinh tÕ vµ hç trî ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp.
§èi víi c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n thua lç hoÆc kh«ng ho¹t ®éng ë nh÷ng then
chèt, nhµ n−íc sÏ cho cæ phÇn ho¸. NghÜa lµ toµn bé sè vèn cña doanh nghiÖp theo
d¹ng nµy sÏ bao gåm : Cæ phÇn cña nhµ n−íc, cæ phÇn cña doanh nghiÖp vµ cæ phÇn
cña ng©n hµng. NÕu doanh nghiÖp b¸n cæ phÇn cña m×nh cho c¸n bé c«ng nh©n viªn
trong doanh nghiÖp th× lóc ®ã sÏ cã c¸c cæ phÇn cña c¸n bé c«ng nh©n viªn. ë mét
chõng mùc nµo ®ã, khi thÞ tr−êng chøng kho¸n ViÖt Nam vËn hµnh th× cæ phÇn ®ã
sÏ ®−îc mua ®i b¸n l¹i trªn thÞ tr−êng vµ n¶y sinh ra cæ phÇn x héi. Trong ®iÒu
kiÖn ®ã mèi quan hÖ gi÷a ng©n s¸ch nhµ n−íc víi doanh nghiÖp còng cã sù thay ®æi
®¸ng kÓ. Nhµ n−íc cßn tham gia vµo nÒn kinh tÕ víi t− c¸ch lµ mét cæ ®«ng.
+ Quan hÖ gi÷a nhµ n−íc víi c¸c tæ chøc tµi chÝnh trung gian.
HiÖn nay c¸c tæ chøc tµi chÝnh trung gian ë n−íc ta míi chØ hiÖn râ nÐt b»ng
ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i vµ cña c«ng ty b¶o hiÓm. Nh−ng ®Ó cã
mét nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ph¸t triÓn tÊt yÕu ph¶i cã sù thiÕt lËp c¸c h×nh thøc phong
phó, ®a d¹ng trong lÜnh vùc m«i giíi vÒ vèn. Nh»m biÕn nh÷ng nguån vèn t¹m thêi
nhµn rçi ë c¸c hé gia ®×nh, c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c tæ chøc kh¸c thµnh nh÷ng
nguån vèn dµnh ®Ó ®Çu t− cho kinh tÕ.
4
+ Quan hÖ gi÷a doanh nghiÖp víi nhau.
Mèi quan hÖ nµy ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh thanh to¸n c¸c s¶n phÈm vµ dÞch vô,
trong viÖc gãp vèn liªn doanh, vèn cæ phÇn vµ chia lîi nhuËn do vèn liªn doanh cæ
phÇn mang l¹i.
Cïng víi sù ph¸t triÓn cña c¸c yÕu tè cÊu thµnh trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng, c¸c
mèi quan hÖ vÒ kinh tÕ gi÷a c¸c doanh nghiÖp cã xu thÕ ngµy cµng t¨ng lªn. C¸c
ho¹t ®éng ®ã ®an xen vµo nhau vµ tù ®iÒu chØnh theo c¸c quan hÖ cung cÇu vÒ vèn
tiÒn tÖ vµ kh¶ n¨ng thu hót lîi nhuËn.
+ Quan hÖ gi÷a c¸c doanh nghiÖp víi c¸c tæ chøc kinh tÕ n−íc ngoµi ph¸t sinh
trong qu¸ tr×nh vay, cho vay, tr¶ nî vµ ®Çu t− víi gi÷a doanh nghiÖp víi c¸c tæ chøc
kinh tÕ trªn thÕ giíi. NÒn kinh tÕ thÞ tr−êng g¾n liÒn víi chÝnh s¸ch më cöa, c¸c ho¹t
®éng gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong n−íc vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ n−íc ngoµi ngµy
cµng cã xu thÕ hoµ nhËp lÉn nhau, hîp t¸c víi nhau ®Ó ph¸t huy hÕt kh¶ n¨ng vµ thÕ
m¹nh cña m×nh trong viÖc khai th¸c c¸c nguån vèn ®−a vµo s¶n xuÊt kinh doanh ®Ó
cã chi phÝ Ýt nhÊt víi hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt.
1.1.2 B¶n chÊt cña tµi chÝnh doanh nghiÖp.
Tµi chÝnh doanh nghiÖp lµ hÖ thèng c¸c quan hÖ kinh tÕ biÓu hiÖn d−íi h×nh th¸i
gi¸ trÞ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ sö dông c¸c quü tiÒn tÖ cña doanh
nghiÖp ®Ó phôc vô cho môc ®Ých s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp vµ c¸c nhu
cÇu chung cña x héi.
Hay, tµi chÝnh doanh nghiÖp lµ nh÷ng mèi quan hÖ tiÒn tÖ g¾n trùc tiÕp víi viÖc
tæ chøc, huy ®éng, ph©n phèi, sö dông vµ qu¶n lý vèn trong qu¸ tr×nh kinh doanh.
1.2 / Vai trß cña tµi chÝnh doanh nghiÖp.
Vai trß cña tµi chÝnh doanh nghiÖp ®−îc vÝ nh− nh÷ng tÕ bµo cã kh¶ n¨ng t¸i
t¹o, hay cßn ®−îc coi nh− “ c¸i gèc cña nÒn tµi chÝnh”. Sù ph¸t triÓn hay suy tho¸i
cña s¶n xuÊt- kinh doanh g¾n liÒn víi sù më réng hay thu hÑp nguån lùc tµi chÝnh.
V× vËy vai trß cña tµi chÝnh doanh nghiÖp sÏ trë nªn tÝch cùc hay thô ®éng, thËm chÝ
cã thÓ lµ tiªu cùc ®èi víi kinh doanh tr−íc hÕt phô thuéc vµo kh¶ n¨ng, tr×nh ®é cña
ng−êi qu¶n lý ; sau ®ã nã cßn phô thuéc vµo m«i tr−êng kinh doanh, phô thuéc vµo
c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ vÜ m« cña nhµ n−íc.
Song song víi viÖc chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng, nhµ n−íc ® ho¹ch ®Þnh
hµng lo¹t chÝnh s¸ch ®æi míi nh»m x¸c lËp c¬ chÕ qu¶n lý n¨ng ®éng nh− c¸c chÝnh
s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t− kinh doanh, më réng khuyÕn khÝch giao l−u vèn. .. Trong
®iÒu kiÖn nh− vËy, tµi chÝnh doanh nghiÖp cã vai trß sau:
5
1.2.1/ Tµi chÝnh doanh nghiÖp- mét c«ng cô khai th¸c, thu hót c¸c nguån tµi chÝnh
nh»m ®¶m b¶o nhu cÇu vèn cho ®Çu t− kinh doanh.
§Ó thùc hiÖn mäi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, tr−íc hÕt c¸c doanh nghiÖp
ph¶i cã mét yÕu tè tiÒn ®Ò - ®ã lµ vèn kinh doanh.
Trong c¬ chÕ qu¶n lý hµnh chÝnh bao cÊp tr−íc ®©y, vèn cña c¸c doanh nghiÖp
nghiÖp nhµ n−íc ®−îc nhµ n−íc tµi trî hÇu hÕt. V× thÕ vai trß khai th¸c, thu hót vèn
kh«ng ®−îc ®¹t ra nh− mét nhu cÇu cÊp b¸ch, cã tÝnh sèng cßn víi doanh nghiÖp.
ChuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ®a thµnh phÇn, c¸c doanh nghiÖp nhµ n−íc
chØ lµ mét bé phËn cïng song song tån t¹i trong c¹nh tranh, cho viÖc ®Çu t− ph¸t
triÓn nh÷ng ngµnh nghÒ míi nh»m thu hót ®−îc lîi nhuËn cao... ® trë thµnh ®éng
lùc vµ lµ mét ®ßi hái bøc b¸ch ®èi víi tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng, khi ® cã nhu cÇu vÒ vèn, th× n¶y sinh vÊn ®Ò cung
øng vèn. Trong ®iÒu kiÖn ®ã, c¸c doanh nghiÖp cã ®Çy ®ñ ®iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng ®Ó
chñ ®éng khai th¸c thu hót c¸c nguån vèn trªn thÞ tr−êng nh»m phôc vô cho c¸c
môc tiªu kinh doanh vµ ph¸t triÓn cña m×nh.
1..2..2/ Tµi chÝh doanh nghiÖp cã vai trß trong viÖc sö dông vèn mét c¸ch tiÕt kiÖm vµ hiÖu qu¶.
Còng nh− ®¶m b¶o vèn, viÖc tæ chøc sö dông vèn mét c¸ch tiÕt kiÖm vµ cã hiÖu
qu¶ ®−îc coi lµ ®iÒu kiÖn tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. Trong ®iÒu kiÖn
cña nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng, yªu cÇu cña c¸c quy luËt kinh tÕ ® ®Æt ra tr−íc mäi
doanh nghiÖp nh÷ng chuÈn mùc hÕt søc khe kh¾t; s¶n xuÊt kh«ng ph¶i víi bÊt kú
gi¸ nµo. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng, mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh
nghiÖp ®Òu ®−îc ph¶n ¸nh b»ng c¸c chØ tiªu gi¸ trÞ, chØ tiªu tµi chÝnh, b»ng c¸c sè
liÖu cña kÕ to¸n vµ b¶ng tæng kÕt tµi s¶n. Víi ®Æc ®iÓm nµy, ng−êi c¸n bé tµi chÝnh
cã kh¶ n¨ng ph©n tÝch, gi¸m s¸t c¸c ho¹t ®éng kinh doanh ®Ó mét mÆt ph¶i b¶o toµn
®−îc vèn, mÆt kh¸c ph¶i sö dông c¸c biÖn ph¸p t¨ng nhanh vßng quay vèn, n©ng
cao kh¶ n¨ng sinh lêi cña vèn kinh doanh.
1.2.3/ Tµi chÝnh doanh nghiÖp cã vai trß ®ßn bÈy kÝch thÝch vµ ®iÒu tiÕt s¶n xuÊt kinh doanh.
Kh¸c víi nÒn kinh tÕ tËp trung, trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng c¸c quan hÖ tµi
chÝnh doanh nghiÖp ®−îc më ra trªn mét ph¹m vi réng lín. §ã lµ nh÷ng quan hÖ
víi hÖ thèng ng©n hµng th−¬ng m¹i, víi c¸c tæ chøc tµi chÝnh trung gian kh¸c, c¸c
thµnh viªn gãp vèn ®Çu t− liªn doanh vµ nh÷ng quan hÖ tµi chÝnh trong néi bé
doanh nghiÖp...Nh÷ng quan hÖ tµi chÝnh trªn ®©y chØ cã thÓ ®−îc diÔn ra khi c¶ hai
bªn cïng cã lîi vµ trong khu«n khæ cña ph¸p luËt. Dùa vµo kh¶ n¨ng nµy, nhµ qu¶n
lý cã thÓ sö dông c¸c c«ng cô tµi chÝnh nh− ®Çu t−, x¸c ®Þnh li suÊt, tiÒn l−¬ng, tiÒn
th−ëng ®Ó kÝch thÝch t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, kÝch thÝch tiªu dïng, kÝch thÝch thu
hót vèn nh»m thóc ®Èy sù t¨ng tr−ëng trong ho¹t ®éng kinh doanh.
6
1.2.4/ Tµi chÝnh doanh nghiÖp lµ c«ng cô quan träng ®Ó kiÓm tra c¸c ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.
T×nh h×nh tµi chÝnh doanh nghiÖp lµ tÊm g−¬ng ph¶n ¸nh trung thùc nhÊt mäi
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, Th«ng qua c¸c chØ tiªu tµi chÝnh
nh−: hÖ sè nî, hiÖu suÊt vµ hiÖu qu¶ sö dông vèn, c¬ cÊu c¸c thµnh phÇn vèn...cã thÓ
dÔ dµng nhËn biÕt chÝnh x¸c thùc tr¹ng tèt, xÊu trong c¸c kh©u cña qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt kinh doanh.
§Ó sö dông cã hiÖu qu¶ c«ng cô kiÓm tra tµi chÝnh, ®ßi hái nhµ qu¶n lý doanh
nghiÖp cÇn tæ chøc tèt c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n, h¹ch to¸n thèng kª, x©y dùnghÖ
thèng c¸c chØ tiªu ph©n tÝch tµi chÝnh vµ duy tr× nÒ nÕp chÕ ®é ph©n tÝch ho¹t ®éng
kinh tÕ cña doanh nghiÖp.
2./ Chøc n¨ng cña tµi chÝnh doanh nghiÖp.
2.1/ Chøc n¨ng huy ®éng vµ ph©n phèi nguån vèn.
Mét doanh nghiÖp cã thÓ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®−îc th× cÇn ph¶i cã
vèn vµ quyÒn sö dông nguån vèn b»ng tiÒn cña m×nh mét c¸ch chñ ®éng. Tuy nhiªn
còng cÇn ph¶I lµm râ mét vÊn ®Ò lµ: C¸c nguån vèn ®−îc lÊy ë ®©u ? Lµm thÕ nµo
®Ó cã thÓ huy ®éng ®−îc vèn ?
Tr−íc ®©y trong c¬ chÕ qu¶n lý kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung ng©n s¸ch nhµ n−íc cÊp
toµn bé vèn ®Çu t− x©y dùng c¬ b¶n cho viÖc thiÕt lËp c¸c xÝ nghiÖp quèc doanh.
HiÖn nay khi chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng víi sù ho¹t ®éng cña c¸c doanh
nghiÖp trong mäi thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau, nhiÒu xÝ nghiÖp quèc doanh ® tá
ra sù yÕu kÐm cña m×nh. Thùc tr¹ng ®ã ®Æt ra cho c¸c nhµ qu¶n lý kinh tÕ nãi chung
vµ c¸c nhµ qu¶n lý tµi chÝnh nãi riªng mét vÊn ®Ò lµ: lµm thÕ nµo ®Ó ®−a c¸c xÝ
nghiÖp lµm ¨n thua lç ®ã tho¸t khái t×nh tr¹ng hiÖn nay ? ChÝnh sù bÊt æn ®Þnh nµy
® t¹o ra mét sù ch−a ®−îc nhÊt qu¸n trong viÖc ®Þnh h×nh c¸c nguån vèn cho c¸c
doanh nghiÖp ë n−íc ta.
Tuy nhiªn, dï thay ®æi cô thÓ nh− thÕ nµo ch¨ng n÷a th× mäi doanh nghiÖp víi
mäi h×nh thøc së h÷u trong c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt, l−u th«ng, dÞch vô ®Òu cã thÓ huy
®éng ®−îc vèn tõ c¸c nguån sau:
-Vèn do ng©n s¸ch nhµ n−íc cÊp hoÆc cÊp trªn cÊp ®èi víi doanh nghiÖp nhµ
n−íc ®−îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së biªn b¶n giao nhËn vèn mµ doanh nghiÖp ph¶i cã
tr¸ch nhiÖm b¶o toµn vµ ph¸t triÓn sè vèn giao ®ã. Khi míi thµnh lËp nhµ n−íc hoÆc
cÊp trªn cÊp vèn ®Çu t− ban ®Çu ®Ó c«ng ty thùc hiÖn s¶n xuÊt kinh doanh phï hîp
víi quy m« vµ ngµnh nghÒ. Sè vèn nµy th−êng b»ng hoÆc lín h¬n sè vèn ph¸p ®Þnh.
Sau qu¸ tr×nh ho¹t ®éng nÕu thÊy cÇn thiÕt, nhµ n−íc sÏ cÊp bæ sung vèn cho doanh
nghiÖp ®Ó phôc vô cho viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh.
7
-
Vèn tù bæ sung: lµ vèn néi bé cña doanh nghiÖp bao gåm:
+ PhÇn vèn khÊu hao c¬ b¶n ®Ó l¹i doanh nghiÖp
+ PhÇn lîi nhuËn sau khi ® nép thuÕ
+ PhÇn tiÒn nh−îng b¸n tµi s¶n (nÕu cã)
-Vèn liªn doanh liªn kÕt : ®ã lµ sù gãp tiÒn hoÆc gãp tµi s¶n cña c¸c doanh
nghiÖp kh¸c ®Ó cïng víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh.
- Vèn vay: chñ yÕu lµ vèn vay ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c. Ngoµi
c¸c lo¹i vèn nãi trªn, c¸c doanh nghiÖp cßn cã thÓ huy ®éng vèn cña c¸n bé c«ng
nh©n viªn vµ doanh nghiÖp sÏ tr¶ li cho sè vèn vay ®ã theo li suÊt ng©n hµng.
Qua ®ã ta h×nh dung ra ®−îc, qu¸ tr×nh thµnh lËp doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã mét
l−îng vèn ®Çu t− tèi thiÓu. §èi víi doanh nghiÖp nhµ n−íc sè vèn nµy do ng©n s¸ch
nhµ n−íc cÊp cã thÓ lµ 100% hoÆc tèi thiÓu lµ 51%. Cßn ®èi víi c¸c C«ng ty cæ
phÇn, C«ng ty TNHH th× sè vèn ®Çu t− ban ®Çu ®−îc h×nh thµnh tõ viÖc ®ãng gãp
vèn hoÆc hïn vèn cña c¸c cæ ®«ng d−íi h×nh thøc cæ phÇn. Møc vay vèn ®−îc quy
®Þnh theo tõng doanh nghiÖp.
§Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn kinh doanh, trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh doanh
nghiÖp vÉn ph¶i tiÕp tôc ®Çu t− trung vµ dµi h¹n v× vËy doanh nghiÖp cã thÓ huy
®éng vèn bªn trong doanh nghiÖp nh− vèn tù tµi trî. NÕu nh− nguån tù tµi trî mµ
nhu cÇu ®Çu t− dµi h¹n vÉn kh«ng ®¸p øng ®−îc th× doanh nghiÖp ph¶i t×m kiÕm
nguån vèn tõ bªn ngoµi nh− c¸c h×nh thøc ® nªu ë trªn.
Víi chøc n¨ng tæ chøc vèn, tµi chÝnh doanh nghiÖp kh«ng ®¬n thuÇn chØ thùc
hiÖn viÖc huy ®éng vèn mµ cßn ph¶i tiÕn hµnh ph©n phèi vèn sao cho víi sè vèn
ph¸p ®Þnh, vèn tù cã vµ c¸c nguån vèn huy ®éng, doanh nghiÖp cã thÓ sö dông
chóng mét c¸ch cã hiÖu qu¶. Muèn vËy, trong tõng thêi kú kinh doanh doanh
nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh ®−îc nhu cÇu vÒ vèn lµ bao nhiªu vµ kÕt cÊu nh− thÕ nµo lµ
hîp lý.
2.2/ Chøc n¨ng ph©n phèi.
Sau khi huy ®éng vèn vµ ® sö dông nguån vèn ®ã sÏ thu ®−îc kÕt qu¶ lµ viÖc
tiªu thô s¶n phÈm hµng ho¸ cña doanh nghiÖp. Do ®ã doanh nghiÖp tiÕn hµnh ph©n
phèi kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh.
ë n−íc ta, do tån t¹i nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau,
cho nªn quy m« vµ ph−¬ng thøc ph©n phèi ë c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp còng kh¸c
nhau. Sau mçi kú kinh doanh, sè tiÒn mµ doanh nghiÖp thu ®−îc bao gåm c¶ gi¸
vèn vµ chi phÝ ph¸t sinh. Do vËy c¸c doanh nghiÖp cã thÓ ph©n phèi theo d¹ng
chung nh− sau:
8
-
Bï ®¾p chi phÝ ph©n bæ cho hµng ho¸ ® tiªu thô bao gåm:
+ TrÞ gi¸ vèn hµng ho¸.
+ Chi phÝ l−u th«ng vµ c¸c chi phÝ kh¸c mµ doanh nghiÖp ® ® bá ra nh− li
vay ng©n hµng, chi phÝ giao dÞch, lîi tøc tr¸i phiÕu.
+ KhÊu hao m¸y mãc.
- PhÇn cßn l¹i sau khi bï ®¾p c¸c chi phÝ ®−îc gäi lµ lîi nhuËn cña doanh nghiÖp.
PhÇn lîi nhuËn nµy, mét phÇn ph¶i nép cho ng©n s¸ch nhµ n−íc d−íi h×nh thøc
thuÕ, phÇn cßn l¹i tuú thuéc vµo quy ®Þnh cña tõng doanh nghiÖp mµ tiÕn hµnh chia
li liªn doanh, tr¶ lîi tøc cæ phÇn, trÝch lËp c¸c quü doanh nghiÖp.
2.3 / Chøc n¨ng gi¸m ®èc.
§ã lµ kh¶ n¨ng kh¸ch quan ®Ó sö dông tµi chÝnh lµm c«ng cô kiÓm tra, gi¸m ®èc
b»ng ®ång tiÒn víi viÖc sö dông chøc n¨ng th−íc ®o gi¸ trÞvµ ph−¬ng tiÖn thanh to¸n
cña tiÒn tÖ. Kh¶ n¨ng nµy biÓu hiÖn ë chç, trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn chøc n¨ng ph©n
phèi, sù kiÓm tra cã thÓ diÔn ra d−íi d¹ng: xem xÐt tÝnh cÇn thiÕt, quy m« cña viÖc
ph©n phèi c¸c nguån tµi chÝnh, hiÖu qu¶ cña viÖc ph©n phèi qua c¸c quü tiÒn tÖ.
Gi¸m ®èc tµi chÝnh mang tÝnh chÊt tæng hîp toµn diÖn, tù th©n vµ diÔn ra th−êng
xuyªn v× gi¸m ®èc tµi chÝnh lµ qu¸ tr×nh kiÓm tra, kiÓm so¸t c¸c ho¹t ®éng tµi chÝnh
nh»m ph¸t hiÖn nh÷ng −u ®iÓm ®Ó ph¸t huy, tån t¹i ®Ó kh¸c phôc.
Ho¹t ®éng tµi chÝnh diÔn ra trªn mäi lÜnh vùc cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x héi trªn
tÇm vÜ m« vµ vi m«. Trong c¸c ho¹t ®éng ®ã tµi chÝnh kh«ng chØ ph¶n ¸nh kÕt qu¶ s¶n
xuÊt mµ cßn thóc ®Èy ph¸t triÓn. §éng lùc ®Ó thóc ®Èy nhanh nÒn s¶n xuÊt x héi kh«ng
chØ phô thuéc vµo sù ph©n phèi c©n b»ng, hîp lý vµ c©n ®èi gi÷a c¸c bé phËn mµ cßn trùc
tiÕp phô thuéc vµo sù kiÓm tra, kiÓm so¸t nghiªm nghÆt mäi ho¹t ®éng tµi chÝnh.
Néi dung gi¸m ®èc tµi chÝnh lµ gi¸m ®èc sù vËn ®éng vµ chu chuyÓn cña nguån vèn
tiÒn tÖ víi hiÖu qu¶ sö dông vèn, gi¸m ®èc viÖc lËp vµ chÊp hµnh c¸c chØ tiªu kÕ ho¹ch,
c¸c ®Þnh møc kinh tÕ tµi chÝnh, gi¸m ®èc qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ sö dông c¸c quü tiÒn tÖ,
qu¸ tr×nh h¹ch to¸n kinh tÕ vµ gi¸m ®èc viÖc chÊp hµnh c¸c chÝnh s¸ch vÒ tµi chÝnh.
Thùc hiÖn qu¶n lý tµi chÝnh ® kh¼ng ®Þnh, ®Ó thùc hiÖn triÖt ®Ó vµ cã hiÖu qu¶ viÖc
gi¸m ®èc tµi chÝnh cÇn ph¶i th−êng xuyªn ®æi míi vµ hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý tµi
chÝnh phï hîp víi c¬ chÕ chÝnh s¸ch qu¶n lý kinh tÕ vµ thùc tiÔn s¶n xuÊt kinh doanh.
Th«ng qua ®ã gióp cho viÖc thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p tèi −u nh»m lµm lµnh m¹nh t×nh
h×nh tµi chÝnh vµ n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.
II/ Kh¸i niÖm vµ ý nghÜa cña ph©n tÝch tµi chÝnh doanh nghiÖp.
1/ Kh¸i niÖm vµ môc ®Ých ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh doanh nghiÖp.
1.1/ Kh¸i niÖm.
9
Tr−íc hÕt ta t×m hiÓu xem ph©n tÝch nh− thÕ nµo ?
Ph©n tÝch trong lÜnh vùc tù nhiªn ®−îc hiÓu lµ sù chia nhá sù vËt hiÖn
t−îng trong mèi quan hÖ h÷u c¬ gi÷a c¸c bé phËn cÊu thµnh cña sù vËt hiÖn
t−îng ®ã nh− ph©n tÝch c¸c chÊt ho¸ häc b»ng nh÷ng ph¶n øng, ph©n tÝch
c¸c vi sinh vËt b»ng kÝnh hiÓn vi.
Cßn trong lÜnh vùc kinh tÕ x héi, c¸c hiÖn t−îng cÇn ph©n tÝch chØ tån t¹i b»ng
nh÷ng kh¸i niÖm trõu t−îng. Do ®ã viÖc ph©n tÝch ph¶i b»ng nh÷ng ph−¬ng ph¸p
trõu t−îng. C M¸c ® chØ ra r»ng:
" Khi ph©n tÝch c¸c h×nh th¸i kinh tÕ x- héi th× kh«ng thÓ sö dông hoÆc kÝnh
hiÓn vi, hoÆc nh÷ng ph¶n øng ho¸ häc. Lùc l−îng cña trõu t−îng ph¶i thay thÕ
c¸i nµy hoÆc c¸i kia".
(M¸c- ¡nghen toµn tËp, tËp 23- NXB " T¸c phÈm chÝnh trÞ" Matscova 1951 trang 6).
Ph©n tÝch kinh doanh lµ viÖc ph©n chia c¸c hiÖn t−îng, c¸c qu¸ tr×nh vµ c¸c kÕt
qu¶ kinh doanh thµnh nhiÒu bé phËn cÊu thµnh. Trªn c¬ së ®ã, b»ng c¸c ph−¬ng
ph¸p liªn hÖ, so s¸nh, ®èi chiÕu vµ tæng hîp l¹i nh»m rót ra tÝnh quy luËt vµ xu
h−íng ph¸t triÒncña c¸c hiÖn t−îng nghiªn cøu. Ph©n tÝch kinh doanh g¾n liÒn víi
mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña con ng−êi. Tuy nhiªn, trong ®iÒu kiÖn s¶n
xuÊt kinh doanh ch−a ph¸t triÓn, yªu cÇu th«ng tin cho qu¶n lý ch−a nhiÒu, ch−a
phøc t¹p, c«ng viÖc ph©n tÝch còng ®−îc tiÕn hµnh chØ lµ nh÷ng phÐp tÝnh céng trõ
gi¶n ®¬n. Khi nÒn kinh tÕ cµng ph¸t triÓn, nh÷ng ®ßi hái vÒ qu¶n lý nÒn kinh tÕ
quèc d©n kh«ng ngõng t¨ng lªn. §Ó ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý kinh doanh ngµy cµng
cao vµ phøc t¹p, ph©n tÝch kinh doanh ®−îc h×nh thµnh vµ ngµy cµng hoµn thiÖn víi
hÖ thèng lý luËn ®éc lËp. Qu¸ tr×nh ®ã hoµn toµn phï hîp víi yªu cÇu kh¸ch quan
cña sù ph¸t triÓn c¸c bé m«n khoa häc. F ¡nghen ® chØ râ:
"NÕu mét h×nh th¸i vËn ®éng lµ do mét h×nh th¸i vËn ®éng kh¸c ph¸t triÓn
lªn nh÷ng ph¶n ¸nh cña nã, tøc lµ nh÷ng ngµnh khoa häc kh¸c còng ph¶i tõ
ngµnh nµy ph¸t triÓn ra mét ngµnh kh¸c mét c¸ch tÊt yÕu".
( F ¡nghen : Ph−¬ng ph¸p biÖn chøng tù nhiªn NXB Sù thËt 1963 trang 401-402).
Lµ mét m«n khoa häc ®éc lËp, ph©n tÝch kinh doanh cã ®èi t−îng nghiªn cøu
riªng. Nãi chung, lÜnh vùc nghiªn cøu cña ph©n tÝch kinh doanh kh«ng ngoµi c¸c
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nh− lµ mét hiÖn t−îng kinh tÕ, x héi ®Æc biÖt: §Ó
ph©n chia tæng hîp vµ ®¸nh gi¸ c¸c hiÖn t−îng cña ho¹t ®éng kinh doanh, ®èi t−îng
nghiªn cøu cña ph©n tÝch kinh doanh lµ nh÷ng kÕt qu¶ kinh doanh cô thÓ, ®−îc thÓ
hiÖn b»ng c¸c chØ tiªu kinh tÕ, víi sù t¸c ®éng cña c¸c t¸c nh©n kinh tÕ.
KÕt qu¶ kinh doanh thuéc ®èi t−îng ph©n tÝch cã thÓ lµ kÕt qu¶ riªng biÖt cña tõng
kh©u, tõng giai ®o¹n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh nh− mua hµng, b¸n hµng, s¶n
10
xuÊt ra hµng ho¸, hoÆc cã thÓ lµ kÕt qu¶ tæng hîp cña c¶ mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh
doanh cña doanh nghiÖp. §ã lµ kÕt qu¶ tµi chÝnh cuèi cïng cña doanh nghiÖp.
VËy thÕ nµo lµ ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp ? Vµ môc ®Ých
cña viÖc ph©n tÝch nµy ra sao ?
Ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh doanh nghiÖp lµ mét tËp hîp c¸c kh¸i niÖm,
ph−¬ng ph¸p vµ c«ng cô cho phÐp thu thËp, xö lý c¸c th«ng tin kÕ to¸n vµ c¸c th«ng
tin kh¸c trong qu¶n lý doanh nghiÖp nh»m ®¸nh gi¸ t×nh h×nh tµi chÝnh, kh¶ n¨ng vµ
tiÒm lùc cña doanh nghiÖp, gióp cho ng−êi sö dông th«ng tin ®−a ra c¸c quyÕt ®Þnh
tµi chÝnh, quyÕt ®Þnh qu¶n lý phï hîp.
1.2/ Môc ®Ých.
Nh− chóng ta ® biÕt mäi ho¹t ®éng kinh tÕ cña doanh nghiÖp ®Òu n»m trong thÓ
t¸c ®éng liªn hoµn víi nhau. Bëi vËy, chØ cã thÓ ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh cña
doanh nghiÖp míi ®¸nh gi¸ ®Çy ®ñ vµ s©u s¾c mäi ho¹t ®éng kinh tÕ trong tr¹ng th¸i
thùc cña chóng. Trªn c¬ së ®ã, nªu lªn mét c¸ch tæng hîp vÒ tr×nh ®é hoµn thµnh
c¸c môc tiªu- biÓu hiÖn b»ng hÖ thèng chØ tiªu kinh tÕ kü thuËt tµi chÝnh cña doanh
nghiÖp. Trong ®iÒu kiÖn kinh doanh theo c¬ chÕ thÞ tr−êng cã sù ®iÒu tiÕt vÜ m« cña
nhµ n−íc, c¸c doanh nghiÖp ®Òu b×nh ®¼ng tr−íc ph¸p luËt trong kinh doanh. Mçi
doanh nghiÖp ®Òu cã rÊt nhiÒu ®èi t−îng quan t©m ®Õn t×nh h×nh tµi chÝnh cña m×nh
nh− c¸c nhµ ®Çu t−, nhµ cho vay, nhµ cung cÊp.. .Mçi ®èi t−îng nµy quan t©m ®Õn
t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp trªn nh÷ng gãc ®é kh¸c nhau. Song nh×n
chung, hä ®Òu quan t©m ®Õn kh¶ n¨ng t¹o ra dßng tiÒn mÆt, kh¶ n¨ng sinh lêi, kh¶
n¨ng thanh to¸n vµ møc lîi nhuËn tèi ®a. Bëi vËy ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh cña
doanh nghiÖp ph¶i ®¹t ®−îc c¸c môc tiªu sau:
-Ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh ph¶i cung cÊp ®Çy ®ñ nh÷ng th«ng tin h÷u Ých cho
c¸c nhµ ®Çu t−, c¸c chñ nî vµ nh÷ng ng−êi sö dông kh¸c ®Ó hä cã thÓ ra c¸c quyÕt
®Þnh vÒ ®Çu t−, tÝn dông vµ c¸c quyÕt ®Þnh t−¬ng tù. Th«ng tin ph¶i dÔ hiÓu ®èi víi
nh÷ng ng−êi cã mét tr×nh ®é t−¬ng ®èi vÒ kinh doanh vµ vÒ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ
mµ muèn nghiªn cøu c¸c th«ng tin nµy.
-Ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh còng nh»m cung cÊp th«ng tin quan träng nhÊt cho
chñ doanh nghiÖp, c¸c nhµ ®Çu t−, c¸c chñ nî vµ nh÷ng ng−êi sö dông kh¸c ®¸nh
gi¸ sè l−îng, thêi gian vµ rñi ro cña nh÷ng kho¶n thu b»ng tiÒn tõ cæ tøc hoÆc tiÒn
li. V× c¸c dßng tiÒn cña c¸c nhµ ®Çu t− liªn quan víi c¸c dßng tiÒn cña doanh
nghiÖp nªn qu¸ tr×nh ph©n tÝch ph¶i cung cÊp th«ng tin ®Ó gióp hä ®¸nh gi¸ sè
l−îng, thêi gian vµ rñi ro cña c¸c dßng tiÒn thu thuÇn dù kiÕn cña doanh nghiÖp.
-Ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh còng ph¶i cung cÊp tin vÒ c¸c nguån lùc kinh tÕ,
vèn chñ së h÷u, c¸c kho¶n nî, kÕt qu¶ cña c¸c qu¸ tr×nh, c¸c t×nh huèng lµm biÕn
11
®æi c¸c nguån vèn vµ c¸c kho¶n nî cña doanh nghiÖp. §ång thêi qua ®ã cho biÕt
thªm nghÜa vô cña doanh nghiÖp ®èi víi c¸c nguån lùc nµy vµ c¸c t¸c ®éng cña
nh÷ng nghiÖp vô kinh tÕ, gióp cho chñ doanh nghiÖp dù ®o¸n chÝnh x¸c qu¸ tr×nh
ph¸t triÓn doanh nghiÖp trong t−¬ng lai.
Qua ®ã cho thÊy, ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh doanh nghiÖp lµ qu¸ tr×nh kiÓm
tra, ®èi chiÕu sè liÖu, so s¸nh sè liÖu vÒ tµi chÝnh thùc cã cña doanh nghiÖp víi qu¸
khø ®Ó ®Þnh h−íng trong t−¬ng lai. Tõ ®ã, cã thÓ ®¸nh gi¸ ®Çy ®ñ mÆt m¹nh, mÆt
yÕu trong c«ng t¸c qu¶n lý doanh nghiÖp vµ t×m ra c¸c biÖn ph¸p s¸t thùc ®Ó t¨ng
c−êng c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ vµ cßn lµ c¨n cø quan träng phôc vô cho viÖc dù ®o¸n,
dù b¸o xu thÕ ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.
2/ ý nghÜa cña ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh.
Ho¹t ®éng tµi chÝnh cã mèi quan hÖ trùc tiÕp víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh.
Do ®ã tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®Òu cã ¶nh h−ëng ®Õn tµi chÝnh cña
doanh nghiÖp. Ng−îc l¹i, t×nh h×nh tµi chÝnh tèt hay xÊu ®Òu cã t¸c ®éng thóc ®Èy
hoÆc k×m hm ®èi víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. ChÝnh v× vËy, ph©n tÝch t×nh
h×nh tµi chÝnh cã ý nghÜa quan träng ®èi víi b¶n th©n chñ doanh nghiÖp vµ c¸c ®èi
t−îng bªn ngoµi cã liªn quan ®Õn tµi chÝnh cña doanh nghiÖp.
2.1/ §èi víi nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp.
C¸c ho¹t ®éng nghiªn cøu tµi chÝnh trong doanh nghiÖp ®−îc gäi lµ ph©n tÝch tµi
chÝnh néi bé. Kh¸c víi ph©n tÝch tµi chÝnh bªn ngoµi do nhµ ph©n tÝch ngoµi doanh
nghiÖp tiÕn hµnh. Do ®ã th«ng tin ®Çy ®ñ vµ hiÓu râ vÒ doanh nghiÖp, c¸c nhµ ph©n
tÝch tµi chÝnh trong doanh nghiÖp cã nhiÒu lîi thÕ ®Ó cã thÓ ph©n tÝch tµi chÝnh tèt
nhÊt. V× vËy nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp cßn ph¶i quan t©m ®Õn nhiÒu môc tiªu kh¸c
nhau nh− t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho ng−êi lao ®éng, n©ng cao chÊt l−îng s¶n phÈm
hµng ho¸ vµ dÞch vô, h¹ chi phÝ thÊp nhÊt vµ b¶o vÖ m«i tr−êng. Doanh nghiÖp chØ
cã thÓ ®¹t ®−îc môc tiªu nµy khi doanh nghiÖp kinh doanh cã li vµ thanh to¸n ®−îc nî.
Nh− vËy h¬n ai hÕt c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp cÇn cã ®ñ th«ng tin nh»m
thùc hiÖn c©n b»ng tµi chÝnh, nh»m ®¸nh gi¸ t×nh h×nh tµi chÝnh ® qua ®Ó tiÕn hµnh
c©n ®èi tµi chÝnh, kh¶ n¨ng sinh lêi, kh¶ n¨ng thanh to¸n, tr¶ nî, rñi ro tµi chÝnh cña
doanh nghiÖp. Bªn c¹nh ®ã ®Þnh h−íng c¸c quyÕt ®Þnh cña ban gi¸m ®èc tµi chÝnh,
quyÕt ®Þnh ®Çu t−, tµi trî, ph©n tÝch lîi tøc cæ phÇn.
2.2/ §èi víi c¸c nhµ ®Çu t−.
Mèi quan t©m cña hä chñ yÕu vµo kh¶ n¨ng hoµn vèn, møc sinh li, kh¶ n¨ng
thanh to¸n vèn vµ sù rñi ro. V× thÕ mµ hä cÇn th«ng tin vÒ ®iÒu kiÖn tµi chÝnh, t×nh
h×nh ho¹t ®éng, vÒ kÕt qu¶ kinh doanh vµ c¸c tiÒm n¨ng cña doanh nghiÖp. C¸c nhµ
12
®Çu t− cßn quan t©m ®Õn viÖc ®iÒu hµnh ho¹t ®éng c«ng t¸c qu¶n lý. Nh÷ng ®iÒu ®ã
t¹o ra sù an toµn vµ hiÖu qu¶ cho c¸c nhµ ®Çu t−.
2.3 / §èi víi c¸c nhµ cho vay.
Mèi quan t©m cña hä h−íng ®Õn kh¶ n¨ng tr¶ nî cña doanh nghiÖp. Qua viÖc
ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp, hä ®Æc biÖt chó ý tíi sè l−îng tiÒn
vµ c¸c tµi s¶n cã thÓ chuyÓn ®æi thµnh tiÒn nhanh ®Ó tõ ®ã cã thÓ so s¸nh ®−îc vµ
biÕt ®−îc kh¶ n¨ng thanh to¸n tøc thêi cña doanh nghiÖp.
Gi¶ sö chóng ta ®Æt m×nh vµo tr−êng hîp lµ ng−êi cho vay th× ®iÒu ®Çutiªn
chóng ta chó ý còng sÏ lµ sè vèn chñ së h÷u, nÕu nh− ta thÊy kh«ng ch¾c ch¾n
kho¶n cho vay cña m×nh sÏ ®ùoc thanh to¸n th× trong tr−êng hîp doanh nghiÖp ®ã
gÆp rñi ro sÏ kh«ng cã sè vèn b¶o hiÓm cho hä. §ång thêi ta còng quan t©m ®Õn kh¶
n¨ng sinh lêi cña doanh nghiÖp v× ®ã chÝnh lµ c¬ së cña viÖc hoµn tr¶ vèn vµ li vay.
2.4 / §èi víi c¬ quan nhµ n−íc vµ ng−êi lµm c«ng.
§èi víi c¬ quan qu¶n lý nhµ n−íc, qua viÖc ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh doanh
nghiÖp, sÏ ®¸nh gi¸ ®−îc n¨ng lùc lnh ®¹o cña ban gi¸m ®èc, tõ ®ã ®−a ra c¸c
quyÕt ®Þnh ®Çu t− bæ sung vèn cho c¸c doanh nghiÖp nhµ n−íc n÷a hay kh«ng.
Bªn c¹nh c¸c chñ doanh nghiÖp, nhµ ®Çu t−... ng−êi lao ®éng cã nhu cÇu th«ng
tin c¬ b¶n gièng hä bëi v× nã liªn quan ®Õn quyÒn lîi vµ tr¸ch nhiÖm, ®Õn kh¸ch
hµng hiÖn t¹i vµ t−¬ng lai cña hä.
S¬ ®å 1: Nhu cÇu sö dông th«ng tin cña c¸c ®èi t−îng sö dông
kh¸c nhau.
§èi t−îng
CÇn quyÕt
sö dông
®Þnh cho c¸c
th«ng tin
môc tiªu
Nhµ qu¶n
trÞ doanh
nghiÖp
Nhµ ®Çu t−
YÕu tè cÇn dù ®o¸n cho
C¸c c©u hái tr¶ lêi nhËn ®−îc
t−¬ng lai
tõ c¸c th«ng tin cã d¹ng c©u hái
§iÒu hµnh
ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh
doanh
-LËp kÕ ho¹ch cho t−¬ng lai.
Cã nªn ®Çu t−
vµo doanh
nghiÖp hay
kh«ng ?
-Gi¸ trÞ ®Çu t− nµo sÏ thu
®−îc trong t−¬ng lai.
-§Çu t− dµi h¹n
-ChiÕn l−îc s¶n phÈm vµ
thÞ tr−êng
-C¸c lîi Ých kh¸c cã thÓ
thu ®−îc.
13
-Chän ph−¬ng ¸n
nµo sÏ cã hiÖu qu¶
cao nhÊt ?
-Nªn huy ®éng
nguån ®Çu t− nµo ?
-N¨ng lùc cña
doanh nghiÖp trong
®iÒu kiÖn kinh
doanh vµ huy ®éng
vèn ®Çu t− nh− thÕ
nµo ?
Nhµ cho
vay
Cã nªn cho
doanh nghiÖp
vay vèn hay
kh«ng ?
-Doanh nghiÖp cã kh¶
n¨ng tr¶ nî theo ®óng hîp
®ång hay kh«ng ?
-C¸c lîi Ých kh¸c ®èi víi
c¸c nhµ cho vay
-T×nh h×nh c«ng nî
cña doanh nghiÖp.
-Lîi tøc cã ®−îc chñ
yÕu tõ ho¹t ®éng
nµo ?
-T×nh h×nh vµ kh¶
n¨ng t¨ng tr−ëng
cña doanh nghiÖp.
C¬ quan
nhµ n−íc vµ
ng−êi lµm
c«ng
C¸c
kho¶n -Ho¹t ®éng cña doanh
®ãng gãp cho nghiÖp cã thÝch hîp vµ
hîp ph¸p kh«ng?
nhµ n−íc
Cã nªn tiÕp -Doanh nghiÖp cã thÓ t¨ng
tôc hîp ®ång thªm thu nhËp cho ng−êi
hay kh«ng
lµm c«ng kh«ng?
- Cã thÓ cã biÕn
®éng g× vÒ vèn vµ
thu nhËp trong
t−¬ng lai ?
Qua s¬ ®å trªn cho thÊy doanh nghiÖp lµ mét tÕ bµo cña mét nÒn kinh tÕ nªn
ho¹t ®éng cña chóng ph¶n ¸nh t×nh h×nh ph¸t triÓn hay suy tho¸i cña toµn bé nÒn
kinh tÕ quèc d©n. Qua ®ã sÏ gióp cho c¸c nhµ qu¶n lý tµi chÝnh ë tÇm vÜ m« thÊy
®−îc thùc tr¹ng cña nÒn kinh tÕ quèc gia, x©y dùng kÕ ho¹ch vµ c¸c chÝnh s¸ch phï
hîp nh»m lµm cho t×nh h×nh tµi chÝnh doanh nghiÖp nãi riªng vµ t×nh h×nh tµi chÝnh
quèc gia nãi chung ngµy cµng cã sù t¨ng tr−ëng.
KÕt luËn: Ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh cã thÓ øng dông theo nhiÒu chiÒu kh¸c
nhau nh− víi môc ®Ých t¸c nghiÖp ( chuÈn bÞ c¸c quyÕt ®Þnh néi bé) vµ víi môc ®Ých
th«ng tin (trong hoÆc ngoµi doanh nghiÖp ). ViÖc th−êng xuyªn tiÕn hµnh ph©n tÝch
t×nh h×nh tµi chÝnh sÏ gióp cho ng−êi sö dông thÊy ®−îc thùc tr¹ng ho¹t ®éng tµi
chÝnh, tõ ®ã x¸c ®Þnh ®−îc nguyªn nh©n vµ møc ®é ¶nh h−ëng ®Õn tõng ho¹t ®éng
kinh doanh. Trªn c¬ së ®ã cã nh÷ng biÖn ph¸p h÷u hiÖu vµ ra c¸c quyÕt ®Þnh cÇn
thiÕt ®Ó n©ng cao chÊt l−îng c«ng t¸c qu¶n lý kinh doanh /
Qua ®ã thÊy ®−îc ý nghÜa cña viÖc ph©n tÝch tµi chÝnh doanh nghiÖp mµ c«ng
viÖc nµy ngµy cµng ®−îc ¸p dông réng ri trong c¸c doanh nghiÖp, c¸c c¬ quan
qu¶n lý, c¸c tæ chøc c«ng céng. NhÊt lµ, thÞ tr−êng vèn ngµy cµng ph¸t triÓn ® t¹o
14
nhiÒu c¬ héi ®Ó ph©n tÝch tµi chÝnh thùc sù cã Ých vµ cÇn thiÕt trong toµn bé nÒn
kinh tÕ quèc d©n.
III/ C¸c ph−¬ng ph¸p sö dông trong ph©n tÝch t×nh h×nh
tµi chÝnh doanh nghiÖp.
1/Ph−¬ng ph¸p chung.
Lµ ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh tr×nh tù b−íc ®ivµ nh÷ng nguyªn t¾c cÇn ph¶i qu¸n
triÖt khi tiÕn hµnh ph©n tÝch mét chØ tiªu kinh tÕ nµo ®ã.
Víi ph−¬ng ph¸p nµy lµ sù kÕt hîp triÕt häc duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch
sö cña triÕt häc M¸c- LªNin lµm c¬ së. §ång thêi ph¶i dùa vµo c¸c chñ tr−¬ng,
chÝnh s¸ch cña §¶ng trong tõng thêi kú. Ph¶i ph©n tÝch ®i tõ chung ®Õn riªngvµ ph¶i
®o l−êng ®−îc sù ¶nh h−ëng vµ ph©n lo¹i ¶nh h−ëng.
TÊt c¶ c¸c ®iÓm trªn ph−¬ng ph¸p chung nªu trªn chØ ®−îc thùc hiÖn khi kÕt hîp
nã víi viÖc sö dông mét ph−¬ng ph¸p cô thÓ. Ng−îc l¹i c¸c ph−¬ng ph¸p cô thÓ
muèn ph¸t huy t¸c dông ph¶i qu¸n triÖt yªu cÇu cña ph−¬ng ph¸p chung.
2/ C¸c ph−¬ng ph¸p cô thÓ.
§ã lµ nh÷ng ph−¬ng ph¸p ph¶i sö dông nh÷ng c¸ch thøc tÝnh to¸n nhÊt ®Þnh.
Trong ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh, còng nh− ph¹m vi nghiªn cøu cña luËn v¨n, em
xin ®−îc ®Ò cËp mét sè ph−¬ng ph¸p sau:
2.1/ Ph−¬ng ph¸p so s¸nh.
So s¸nh lµ ph−¬ng ph¸p ®−îc sö dông phæ biÕn trong ph©n tÝch ®Ó x¸c ®Þnh xu
h−íng, møc ®é biÕn ®éng cña chØ tiªu ph©n tÝch. V× vËy ®Ó tiÕn hµnh so s¸nh ph¶i
gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n, cÇn ph¶i ®¶m b¶o c¸c ®iÒu kiÖn ®ång bé ®Ó cã thÓ
so s¸nh ®−îc c¸c chØ tiªu tµi chÝnh. Nh− sù thèng nhÊt vÒ kh«ng gian, thêi gian, néi
d u n g , t Ý n h c h Ê t vµ ® ¬ n vÞ t Ý n h t o ¸ n . § å n g t h ê i t h e o m ôc ® Ý c h ph © n
t Ý c h m µ x ¸ c ® Þ n h gè c s o s ¸ n h .
-Khi nghiªn cøu nhÞp ®é biÕn ®éng, tèc ®é t¨ng tr−ëng cña c¸c chØ tiªu sè gèc
®Ó so s¸nh lµ trÞ sè cña chØ tiªu kú tr−íc (nghÜa lµ n¨m nay so víi n¨m tr−íc ) vµ cã
thÓ ®−îc lùa chän b»ng sè tuyÖt ®èi, sè t−¬ng ®èi hoÆc sè b×nh qu©n.
-Kú ph©n tÝch ®−îc lùa chän lµ kú b¸o c¸o, kú kÕ ho¹ch.
-Gèc so s¸nh ®−îc chän lµ gèc vÒ thêi gian hoÆc kh«ng gian.
Trªn c¬ së ®ã, néi dung cña ph−¬ng ph¸p so s¸nh bao gåm:
+ So s¸nh kú thùc hiÖn nµy víi kú thùc hiÖn tr−íc ®Ó ®¸nh gi¸ sù t¨ng hay gi¶m
trong ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp vµ tõ ®ã cã nhËn xÐt vÒ xu h−íng
thay ®æi vÒ tµi chÝnh cña doanh nghiÖp.
15
+So s¸nh sè liÖu thùc hiÖn víi sè liÖu kÕ ho¹ch, sè liÖu cña doanh nghiÖp víi sè
liÖu trung b×nh cña ngµnh, cña doanh nghiÖp kh¸c ®Ó thÊy møc ®é phÊn ®Êu cña
doanh nghiÖp ®−îc hay ch−a ®−îc.
+So s¸nh theo chiÒu däc ®Ó xem tû träng cña tõng chØ tiªu so víi tæng thÓ, so
s¸nh theo chiÒu ngang cña nhiÒu kú ®Ó thÊy ®−îc sù thay ®æi vÒ l−îng vµ vÒ tû lÖ
cña c¸c kho¶n môc theo thêi gian.
2.2/ Ph−¬ng ph¸p c©n ®èi.
Lµ ph−¬ng ph¸p m« t¶ vµ ph©n tÝch c¸c hiÖn t−îng kinh tÕ mµ gi÷a chóng tån t¹i
mèi quan hÖ c©n b»ng hoÆc ph¶i tån t¹i sù c©n b»ng.
Ph−¬ng ph¸p c©n ®èi th−êng kÕt hîp víi ph−¬ng ph¸p so s¸nh ®Ó gióp ng−êi
ph©n tÝch cã ®−îc ®¸nh gi¸ toµn diÖn vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh.
Ph−¬ng ph¸p c©n ®èi lµ c¬ së sù c©n b»ng vÒ l−îng gi÷a tæng sè tµi s¶n vµ tæng
sè nguån vèn, gi÷a nguån thu, huy ®éng vµ t×nh h×nh sö dông c¸c lo¹i tµi s¶n trong
doanh nghiÖp. Do ®ã sù c©n b»ng vÒ l−îng dÉn ®Õn sù c©n b»ng vÒ søc biÕn ®éng vÒ
l−îng gi÷a c¸c yÕu tè vµ qu¸ tr×nh kinh doanh.
2.3 / Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch tû lÖ.
Ph−¬ng ph¸p nµy ®−îc ¸p dông phæ biÕn trong ph©n tÝch tµi chÝnh v× nã dùa trªn
ý nghÜa chuÈn mùc c¸c tû lÖ cña ®¹i l−îng tµi chÝnh trong c¸c quan hÖ tµi chÝnh.
Ph−¬ng ph¸p tû lÖ gióp c¸c nhµ ph©n tÝch khai th¸c cã hiÖu qu¶ nh÷ng sè liÖu
vµ ph©n tÝch mét c¸ch cã hÖ thèng hµng lo¹i tû lÖ theo chuçi thêi gian liªn tôc hoÆc
theo tõng giai ®o¹n. Qua ®ã nguån th«ng tin kinh tÕ vµ tµi chÝnh ®−îc c¶i tiÕn vµ
cung cÊp ®Çy ®ñ h¬n. Tõ ®ã cho phÐp tÝch luü d÷ liÖu vµ thóc ®Èy qu¸ tr×nh tÝnh
to¸n hµng lo¹t c¸c tû lÖ nh−:
+ Tû lÖ vÒ kh¶ n¨ng thanh to¸n : §−îc sö dông ®Ó ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng ®¸p øng
c¸c kho¶n nî ng¾n h¹n cña doanh nghiÖp.
+ Tû lÖ vµ kh¶ n¨ng c©n ®èi vèn, c¬ cÊu vèn vµ nguån vèn: Qua chØ tiªu nµy
ph¶n ¸nh møc ®é æn ®Þnh vµ tù chñ tµi chÝnh.
+ Tû lÖ vÒ kh¶ n¨ng ho¹t ®éng kinh doanh : §©y lµ nhãm chØ tiªu ®Æc tr−ng cho
viÖc sö dông nguån lùc cña doanh nghiÖp.
+ Tû lÖ vÒ kh¶ n¨ng sinh lêi: Ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh tæng hîp
nhÊt cña doanh nghiÖp.
KÕt luËn: C¸c ph−¬ng ph¸p trªn nh»m t¨ng hiÖu qu¶ ph©n tÝch. chóng ta sÏ sö
dông kÕt hîp vµ sö dông thªm mét sè ph−¬ng ph¸p bæ trî kh¸c nh− ph−¬ng ph¸p
liªn hÖ ph−¬ng ph¸p lo¹i trõ nh»m tËn dông ®Çy ®ñ c¸c −u ®iÓm cña chóng ®Ó thùc
hiÖn môc ®Ých nghiªn cøu mét c¸ch tèt nhÊt.
16
IV/ NhiÖm vô, néi dung ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh doanh nghiÖp
1/NhiÖm vô ph©n tÝch .
NhiÖm vô cña ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh lµ trªn c¬ së c¸c nguyªn t¾c vÒ tµi
chÝnh doanh nghiÖp vµ ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch mµ tiÕn hµnh ph©n tÝch ®¸nh gi¸ thùc
tr¹ng cña ho¹t ®éng tµi chÝnh, v¹ch râ nh÷ng mÆt tÝch cùc vµ tiªu cùc cña viÖc thu
chi tiÒn tÖ, x¸c ®Þnh nguyªn nh©n vµ møc ®é ¶nh h−ëng cña c¸c yÕu tè. Tõ ®ã ®Ò ra
c¸c biÖn ph¸p tÝch cùc nh»m n©ng cao h¬n hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.
2/ Néi dung cña ph©n tÝch.
XuÊt ph¸t tõ c¸c nhiÖm vô trªn ta thÊy sù ph¸t triÓn cña mét doanh nghiÖp dùa
vµo nhiÒu yÕu tè nh−:
+C¸c yÕu tè bªn trong : C¬ cÊu tæ chøc cña doanh nghiÖp, tÝnh chÊt cña s¶n
phÈm, quy tr×nh c«ng nghÖ, kh¶ n¨ng tµi trî cho t¨ng tr−ëng.
+ C¸c yÕu tè bªn ngoµi: Sù t¨ng tr−ëng cña nÒn kinh tÕ, tiÕn bé khoa häc kü
thuËt, chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, chÝnh s¸ch thuÕ.
Trong ®iÒu kiÖn kinh doanh theo c¬ chÕ thÞ tr−êngcã sù qu¶n lý vÜ m« cña nhµ n−íc,
c¸c doanh nghiÖp ®Òu ®−îc b×nh ®¼ng tr−íc ph¸p luËt trong kinh doanh. §èi víi mçi
doanh nghiÖp, ngoµi chñ doanh nghiÖp quan t©m tíi t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp
cßn cã c¸c ®èi t−îng kh¸c quan t©m ®Õn nh− c¸c nhµ ®Çu t−, c¸c nhµ cung cÊp, c¸c nhµ
cho vay... ChÝnh vËy mµ viÖc th−êng xuyªn ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh sÏ gióp cho
ng−êi sö dông th«ng tin n¾m ®−îc thùc tr¹ng ho¹t ®éng tµi chÝnh cña doanh nghiÖp vµ
møc ®é ¶nh h−ëng cña tõng nh©n tè ®Õn t×nh h×nh tµi chÝnh. Tõ ®ã ®−a ra c¸c biÖn ph¸p
h÷u hiÖu ®Ó n©ng cao chÊt l−îng c«ng t¸c qu¶n lý kinh doanh.
Tõ nh÷ng lý luËn trªn néi dung ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh doanh nghiÖp sÏ ®¸nh
gi¸ ®Çy ®ñ nhÊt vµ lµ bøc tranh toµn c¶nh kh¸i qu¸t vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh doanh nghiÖp.
2.1/ §¸nh gi¸ kh¸i qu¸t vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh doanh nghiÖp.
ë phÇn nµy, bao gåm c¸c vÊn ®Ò sau:
-
Ph©n tÝch t×nh h×nh biÕn ®éng tµi s¶n.
-
Ph©n tÝch t×nh h×nh biÕn ®éng nguån vèn.
-
Ph©n tÝch mèi quan hÖ gi÷a tµi s¶n vµ nguån vèn.
2.2/ Ph©n tÝch t×nh h×nh ®¶m b¶o nguån vèn cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh.
2.3/ Ph©n tÝch t×nh h×nh qu¶n lý vµ sö dông tµi s¶n cña doanh nghiÖp.
-
Ph©n tÝch t×nh h×nh qu¶n lý vµ sö dông tµi s¶n l−u ®éng.
-
Ph©n tÝch hiÖu qu¶ tµi s¶n l−u ®éng.
-
Ph©n tÝch t×nh h×nh qu¶n lý hiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n cè ®Þnh.
17
2.4/ Ph©n tÝch t×nh h×nh qu¶n lý vµ sö dông nguån vèn.
-
Ph©n tÝch t×nh h×nh c«ng nî ph¶i tr¶.
-
Ph©n tÝch t×nh h×nh vµ kh¶ n¨ng sinh lîi cña vèn chñ së h÷u.
Toµn bé c¸c néi dung trªn sÏ ®−îc nghiªn cøu vµ tr×nh bµy mét c¸ch cô thÓ ë phÇn II
cña luËn v¨n.
V / C¬ së nguån tµi liÖu ph©n tÝch t×nh h×nh tµi
chÝnh doanh nghiÖp.
Tµi liÖu quan träng nhÊt ®−îc sö dông trong ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh doanh
nghiÖp lµ c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh nh− : B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n, b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh
doanh, b¸o c¸o l−u chuyÓn tiÒn tÖ vµ t×nh h×nh cô thÓ cña doanh nghiÖp. B¸o c¸o tµi
chÝnh lµ nh÷ng b¸o c¸o ®−îc tr×nh bµy hÕt søc tæng qu¸t, ph¶n ¸nh mét c¸ch tæng
hîp nhÊt vÒ t×nh h×nh tµi s¶n, c¸c kho¶n nî, nguån h×nh thµnh vèn, t×nh h×nh tµi
chÝnh, còng nh− kÕt qu¶ kinh doanh trong kú cña doanh nghiÖp. B¸o c¸o tµi chÝnh
cung cÊp nh÷ng th«ng tin kinh tÕ, tµi chÝnh chñ yÕu ®Ó ®¸nh gi¸ t×nh h×nh vµ kÕt qu¶
ho¹t ®éng kinh doanh, thùc tr¹ng tµi chÝnh cña doanh nghiÖp trong kú ho¹t ®éng ®
qua gióp cho viÖc kiÓm tra, gi¸m s¸t t×nh h×nh sö dông vèn vµ kh¶ n¨ng huy ®éng
vèn vµo s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.
Trong hÖ thèng b¸o c¸o tµi chÝnh, B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n vµ b¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng
kinh doanh lµ mét t− liÖu cèt yÕu trong hÖ thèng th«ng tin vÒ c¸c doanh nghiÖp.
1. B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n.
B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n lµ mét b¸o c¸o tµi chÝnh tæng hîp, ph¶n ¸nh tæng qu¸t toµn
bé tµi s¶n hiÖn cã vµ nguån h×nh thµnh tµi s¶n ®ã cña doanh nghiÖp t¹i mét thêi
®iÓm nhÊt ®Þnh ( thêi ®iÓm lËp b¸o c¸o).
B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n cã ý nghÜa rÊt quan träng trong c«ng t¸c qu¶n lý doanh nghiÖp
sè liÖu trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n cho biÕt toµn bé gi¸ trÞ tµi s¶n hiÖn cã cña doanh nghiÖp
theo c¬ cÊu cña tµi s¶n, ngu«n vèn vµ c¬ cÊu vèn h×nh thµnh c¸c tµi s¶n ®ã.
Th«ng qua b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n cña doanh nghiÖp sÏ cã rÊt nhiÒu ®èi t−îng qua t©m
víi mçi ®èi t−îng sÏ quan t©m tíi mét môc ®Ých kh¸c nhau. Tuy nhiªn ®Ó ®−a ra quyÕt
®Þnh hîp lý, phï hîp víi môc ®Ých cña m×nh cÇn ph¶i xem xÐt tÊt c¶ nh÷ng g× cÇn ph¶i
th«ng qua b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n ®Ó ®Þnh h−íng cho viÖc nghiªn cøu tiÕp theo.
B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n ®−îc tr×nh bµy thµnh hai phÇn: PhÇn tµi s¶n vµ phÇn nguån
vèn. KÕt cÊu cña b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n tèi thiÓu gåm ba cét: ChØ tiªu, sè ®Çu n¨m,
sè cuèi kú. Hai phÇn tµi s¶n vµ nguån vèn cã thÓ ®−îc bè trÝ hai bªn hoÆc hai phÇn,
cho nªn tæng tµi s¶n lu«n b»ng tæng nguån vèn. NÕu cô thÓ ho¸ ta cã:
Tæng tµi s¶n = Tæng nguån vèn
18
HoÆc
Tµi s¶n l−u ®éng vµ
®Çu t− ng¾n h¹n
+ Tµi s¶n cè ®Þnh vµ
®Çu t− dµi h¹n
= Nî ph¶i tr¶
+
Nguån vèn
chñ së h÷u
<+> PhÇn tµi s¶n.
Ph¶n ¸nh toµn bé tµi s¶n hiÖn cã cña doanh nghiÖp t¹i thêi ®iÓm b¸o c¸o theo c¬
cÊu tµi s¶n vµ h×nh thøc tån t¹i trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp.
-VÒ mÆt kinh tÕ: PhÇn tµi s¶n ph¶n ¸nh quy m« vµ kÕt cÊu c¸c tµi s¶n cña
doanh nghiÖp ®ang tån t¹i d−íi mäi h×nh thøc: Tµi s¶n vËt chÊt nh− tµi s¶n cè ®Þnh
h÷u h×nh, tån kho, tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh nh− gi¸ trÞ b»ng ph¸t minh s¸ng chÕ, hay
tµi s¶n chÝnh thøc nh− c¸c kho¶n ®Çu t−, kho¶n ph¶i thu, tiÒn mÆt. Qua xem xÐt
phÇn nµy cho phÐp ®¸nh gi¸ tæng qu¸t n¨ng lùc s¶n xuÊt vµ quy m« c¬ së vËt chÊt
kü thuËt hiÖn cã cña doanh nghiÖp.
- VÒ mÆt ph¸p lý: Sè tiÒn “tµi s¶n” thÓ hiÖn sè vèn thuéc quyÒn qu¶n lý vµ sö
dông l©u dµi cña doanh nghiÖp.
Tµi s¶n chia thµnh hai lo¹i:
+ Lo¹i A: Tµi s¶n l−u ®éng vµ vèn ®Çu t− ng¾n h¹n- §©y lµ nh÷ng tµi s¶n thuéc
quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp mµ thêi gian sö dông, thu håi lu©n chuyÓn trong
mét n¨m hoÆc mét chu kú kinh doanh.
+ Lo¹i B: tµi s¶n cè ®Þnh vµ ®Çu t− dµi h¹n: Ph¶n ¸nh toµn bé gi¸ trÞ cßn l¹i cña
tµi s¶n cè ®Þnh, c¸c kho¶n ®Çu t− tµi chÝnh dµi h¹n, c¸c kho¶n ký quü, ký c−îc cña
doanh nghiÖp t¹i thêi ®iÓm b¸o c¸o.
<+>PhÇn nguån vèn
Ph¶n ¸nh nh÷ng nguån vèn mµ doanh nghiÖp qu¶n lý vµ ®ang sö dông vµo thêi
®iÓm lËp b¸o c¸o.
- VÒ mÆt kinh tÕ: Khi xem xÐt nguån vèn c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp thÊy
®−îc thùc tr¹ng tµi chÝnh cña doanh nghiÖp ®ang qu¶n lý vµ sö dông.
- VÒ mÆt ph¸p lý: C¸c nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp thÊy ®−îc tr¸ch nhiÖm cña
m×nh vÒ tæng sè vèn ®−îc h×nh thµnh tõ c¸c nguån kh¸c nhau nh− vèn chñ së h÷u,
vèn vay ng©n hµng vµ c¸c ®èi t−îng kh¸c, c¸c kho¶n nî ph¶i tr¶, c¸c kho¶n nép vµo
ng©n s¸ch. C¸c kho¶n ph¶i thanh to¸n víi c«ng nh©n viªn.
C¸c nguån vèn:
+ Lo¹i A: Nî ph¶i tr¶: §©y lµ sè vèn mµ doanh nghiÖp vay ng¾n h¹n hay dµi
h¹n. Lo¹i vèn nµy, doanh nghiÖp chØ ®−îc dïng trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh, tíi kú
h¹n ph¶i tr¶ l¹i cho chñ nî.
19
+ Lo¹i B: Vèn chñ së h÷u: Lµ chØ tiªu tæng hîp ph¶n ¸nh toµn bé nguån vèn
thuéc së h÷u cña doanh nghiÖp, c¸c quü doanh nghiÖp vµ phÇn kinh phÝ sù nghiÖp
®−îc ng©n s¸ch nhµ n−íc cÊp.
B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n cña mét doanh nghiÖp nh- sau
MÉu sè B01-DN
Tµi s¶n
Nguån vèn
A/. Tµi s¶n l−u ®éng vµ ®Çu t− ng¾n h¹n
A/. Nî ph¶i tr¶
I. TiÒn
I. Nî ng¾n h¹n
II. C¸c kho¶n ®Çu t− tµi chÝnh ng¾n h¹n
II. Nî dµi h¹n
III. C¸c kho¶n ph¶i thu
III. Nî kh¸c
IV. Hµng tån kho
V. Tµi s¶n l−u ®éng kh¸c
B/. Tµi s¶n cè ®Þnh vµ ®Çu t− dµi h¹n
B/. Nguån vèn chñ së h÷u
I. Tµi s¶n cè ®Þnh
I. Nguån vèn- quü
II. C¸c kho¶n ®Çu t− tµi chÝnh dµi h¹n
II. Nguån kinh phÝ
III. Chi phÝ x©y dùng c¬ b¶n dë dang
IV. C¸c kho¶n ký quü, ký c−îc dµi h¹n
Tæng tµi s¶n
Tæng nguån vèn
2) B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh.
B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cung cÊp nh÷ng th«ng tin tæng hîp vÒ
t×nh h×nh tµi chÝnh vµ kÕt qu¶ sö dông c¸c tiÒm n¨ng vÒ vèn, lao ®éng kü thuËt vµ
tr×nh ®é qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.
B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh ®−îc chi tiÕt theo ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh chÝnh, phô, c¸c ho¹t ®éng ®Çu t− tµi chÝnh, ho¹t ®éng bÊt th−êng ph¸t
sinh trong kú b¸o c¸o. Ngoµi ra cßn cho biÕt t×nh h×nh thùc hiÖn nghÜa vô víi ng©n
s¸ch nhµ n−íc.
Còng qua sè liÖu trªn b¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh ng−êi ta cã thÓ
nhËn biÕt sù dÞch chuyÓn cña tiÒn vèn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña
doanh nghiÖp, tõ ®ã dù tÝnh kh¶ n¨ng ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp trong t−¬ng lai.
§ång thêi nã còng gióp nhµ ph©n tÝch so s¸nh doanh thu vµ sè tiÒn thùc nhËp quü
khi b¸n hµng ho¸, dÞch vô víi tæng chi phÝ ph¸t sinh vµ sè tiÒn thùc xuÊt quü ®Ó vËn
hµnh doanh nghiÖp.Trªn c¬ së ®ã, cã thÓ x¸c ®Þnh ®−îc kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh
lµ li hay lç trong n¨m. Ngoµi ra, nã cßn gióp nhµ ph©n tÝch so s¸nh víi c¸c kú
tr−íc vµ víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c cïng ngµnh ®Ó nhËn biÕt kh¸i qu¸t kÕt qu¶ ho¹t
20
- Xem thêm -