Ngày soạn :3/3/2019
Ngày ḍy :11/3/2019
Lớp
:10C10
Tiết 87,88- Tiếng Việt
PHONG CÁCH NGÔN NGỮ NGHỆ THUẬT
A.Mục tiêu bài học: Giúp học sinh
1.Kiến thức:
- N¾m ®îc kh¸i niÖm ng«n ng÷ nghÖ thuËt, phong c¸ch ng«n ng÷ nghÖ thuËt víi
®Æc trng c¬ b¶n cña nã.
- Cã kÜ n¨ng ph©n tÝch sö dông ng«n ng÷ theo phong c¸ch ng«n ng÷ nghÖ thuËt.
2.Kĩ năng:
-Biết nhận diện, cảm thụ ngôn ngữ nghệ thuật.
3.Thái độ:
-Tích cực học hỏi, trân trọng ngôn ngữ Tiếng Việt.
B/ Trọng tâm kiến thức kĩ năng
1. Kiến thức:
- Khái niệm ngôn ngữ nghệ thuật: ngôn ngữ dùng troang tác phẩm văn chương,
không chỉ có chức năng thông tin mà còn có chức năng thẩm mĩ. Ngôn ngữ nghệ
thuật baoa gồm ngôn ngữ troang các tác phẩm tự sự, trữ tình và tác phẩm sân khấu
- Đặc trưng cơ bản: tính hình tượng, tính truyền cảm và tính cá thể hóa
2. Kĩ năng:
- Nhận diện, cảm thụ và phân tích ngôn ngữ nghệ thuật
- Bước đầu sử dụng ngôn ngữ nghệ thuật đ̣t hiệu quả caoa
3. Thái đô ̣:
- Biết trân trọng ngôn ngữ Tiếng Việt.
-Biết giữ gìn sự troang sáng của Tiếng Việt.
C/ Chuẩn bị của giáo viên và học sinh
1. Giáo viên:
- Phương tiện: sgk, sgv, giáoa án.
- Phương pháp: GV kết hợp các phương pháp nêu vấn đề, phân tích, gợi mở, cảm
nhận...
2. Học sinh:
- Phương tiện: sgk, vở ghi, vở soạn..
- Chuẩn bị:
D/ Hoạt đô ̣ng dạ̣y học
HOẠT ĐỘNG 1: KHỞI ĐỘNG
Thời gian: 3 phút
Phương pháp: thuyết trình, vấn đáp, phát vấn, thảoa luận
Giáo viên
Học sinh
Chuẩn kiến thức kĩ
năng cần đạt
Ở kì 1, các em đã được học -
Nghe
nḥc,
phoang cách ngôn ngữ sinh hoạt, cảm nhận.
ngày hôm nay cô trò chúng ta
cùng tìm hiểu thêm một phoang
cách ngôn ngữ mới, đó là phoang
cách ngôn ngữ nghệ thuật.
HOẠT ĐỘNG 2:HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Thời gian: 30 phút
Phương pháp: vấn đáp, thảoa luận, tư duy
Hoạt động của giáo viên
Học sinh của
Chuẩn kiến thức, kĩ năng cần
học sinh
đạt, năng lực cần phát triển
I. Ng«n ng÷ nghÖ thuËt
I. Ng«n ng÷ nghÖ thuËt
Hs đọc VD.
Traoa đổi, thảoa
1- Kh¸i niÖm
1- Kh¸i niÖm
luận cặp đôi và
* Xét VD:
* Xét VD:
trả lời.
“Hỡi cô tát nước bên
“Hỡi cô tát nước bên đàng
đàng
Sao cô múc ánh trăng vàng đổ
Sao cô múc ánh trăng vàng
đi?”
đổ đi?”
(Ca dao)
(Ca dao)
- Lời của chàng trai với với cô
(?) Đọc câu ca dao và thảo
gái.
luận theo bàn trong thời
- Thời gian: tát nước ban đêm.
gian 2 phút: Đây là lời của
- Không gian: thơ mộng, lung
ai nói với ai? Cho biết cụm
linh, tràn ngập ánh trăng.
từ “múc ánh trăng vàng”
cho em biết những gì?
+Từ ngữ: “múc ánh trăng vàng”,
“hỡi cô”
+Câu hỏi tu từ
- Tình cảm trìu mến tha thiết
(hỡi cô, câu hỏi tu từ)
Cô gái hiện lên troang tư thế
laoa động khỏe khoaắn, yêu đời,
giữa KG thơ mộng, tràn đầy chất
thơ.
(?) Em thấy được điều gì
trong tình cảm của chàng
trai? Vì sao?
Như vậy, bài ca daoa tuy
ngắn gọn nhưng có khả năng
khơi gợi ở người đọc nhiều
ấn tượng và cảm xúc. Ngôn
ngữ bài ca daoa là đặc trưng
choa ngôn ngữ nghệ thuật.
Từ đó, phát biểu khái niệm
ngôn ngữ nghệ thuật?
2/ Phạm vi sử dụng
Trình bày phạm vi sử dụng
của ngôn ngữ nghệ thuật?
- Chủ yếu troang VB nghệ
thuật.
- Ngoaài ra troang một số
phoang cách ngôn ngữ khác
(sinh hoạt, chính luận)
VÝ dô v¨n b¶n chÝnh luËn
(thuyÕt phôc, lay ®éng lßng
ngêi, cã thÓ sö dông ng«n
ng÷ mang tÝnh h×nh tîng vµ
biÓu c¶m): “Chóng lËp ra
nhµ tï ... bÓ m¸u”
3/ Ph©n lo¹i
Ngôn ngữ nghệ thuật được
chia thành mấy loại?
- Ng«n ng÷ trong v¨n b¶n
nghÖ thuËt ®îc chia lµm 3
lo¹i.
+ Ng«n ng÷ trong t¸c phÈm
v¨n xu«i
-Học sinh suy
nghĩ, trả lời.
* Kết luận: Ng«n ng÷ nghÖ thuËt
lµ ng«n ng÷ gợi hình, gîi c¶m ®îc
dïng trong v¨n b¶n nghÖ thuËt.
2/ Phạm vi sử dụng
- Chủ yếu troang VB nghệ thuật.
- Ngoaài ra troang một số phoang
cách ngôn ngữ khác (sinh hoạt,
chính luận)
VÝ dô v¨n b¶n chÝnh luËn (thuyÕt
phôc, lay ®éng lßng ngêi, cã thÓ
sö dông ng«n ng÷ mang tÝnh
h×nh tîng vµ biÓu c¶m): “Chóng
lËp ra nhµ tï ... bÓ m¸u”
3/ Ph©n lo¹i
- Ng«n ng÷ trong v¨n b¶n nghÖ
thuËt ®îc chia lµm 3 lo¹i.
+ Ng«n ng÷ trong t¸c phÈm v¨n
xu«i
+ Ng«n ng÷ th¬ ca, hß, vÌ
+ Ng«n ng÷ s©n khÊu chÌo, c¶i l-
+ Ng«n ng÷ th¬ ca, hß, vÌ
+ Ng«n ng÷ s©n khÊu chÌo,
c¶i l¬ng, tuång.
4/ Chøc n¨ng
¬ng, tuång.
Đọc bài CD “Trong đầm gì
-HS trả lời:
đẹp bằng sen..” em biết được - Đặc điểm về
những điều gì?
nơi sinh sống,
cấu ṭoa, hương
vị, sự troang ṣch
của cây sen.
- Thể hiện tư
tưởng thẩm mĩ:
cái đẹp có thể
hiện hữu và bảoa
tồn ngay troang
môi trường có
nhiều cái xấu.
- Đặc điểm về nơi sinh sống, cấu
ṭoa, hương vị, sự troang ṣch của
cây sen.
- Thể hiện tư tưởng thẩm mĩ: cái
đẹp có thể hiện hữu và bảoa tồn
ngay troang môi trường có nhiều
cái xấu.
Vậy ngôn ngữ nghệ thuật có
chức năng gì?
II. Phong c¸ch ng«n ng÷
nghÖ thuËt
a. TÝnh h×nh tîng (®Æc trng
c¬ b¶n)
4/ Chøc n¨ng
-Học sinh traoa
đổi, thảoa luận,
trả lời.
-Học sinh tư
Nhớ ḷi bài thơ bánh trôi
duy, trả lời.
nước.
Bài thơ miêu tả hình ảnh
nào?
Hình ảnh đó tượng trưng cho
điều gì?
HS suy nghĩ,
traoa đổi, trả lời
Từ đó rút ra khái niệm về
tính hình tượng trong
+Chøc n¨ng th«ng tin
+Chức năng thẩm mĩ
II. Phong c¸ch ng«n ng÷ nghÖ
thuËt
* Phong c¸ch ng«n ng÷ nghÖ
thuËt cã ba ®Æc trng c¬ b¶n lµ:
tÝnh h×nh tîng, tÝnh truyÒn c¶m
vµ tÝnh c¸ thÓ ho¸.
a. TÝnh h×nh tîng (®Æc trng c¬
b¶n)
* Xét VD: Bài thơ bánh trôi
nước
Hình ảnh Bánh trôi nước
Thân phận và vẻ đẹp người phụ
nữ troang XHPK Tính hình
tượng.
* Kết luận:
- Tính hình tượng là khả năng
PCNNNT.
- Tính hình tượng là khả
năng khơi gợi người đọc đến
những vấn đề troang cuộc
sống.
- §Ó cã h×nh tîng, ngêi viÕt
ph¶i t¹o ra nhiÒu biÖn ph¸p tu
tõ nh so s¸nh, Èn dô, tîng trng, nh©n ho¸, phãng ®¹i,
ho¸n dô ... (vÝ dô SGK).
- V× sö dông nhiÒu biÖn ph¸p
tu tõ nªn tÝnh h×nh tîng t¹o ra
tÝnh ®a nghÜa, hµm sóc, lêi Ýt
mµ ý nhiÒu. VÝ dô
“C« phµm viÔn ¶nh bÝch
kh«ng tËn”
(Bãng buåm ®· khuÊt bÇu
kh«ng)
Mét c¸nh buåm c« ®¬n mµ
gîi ra ®îc nhiÒu ®iÒu. Ngêi
®i c« ®¬n, ngêi ë cµng c«
®¬n. Mét kiÕp ngêi l·ng ®·ng
tr«i næi gi÷a cuéc ®êi.
b. TÝnh truyÒn c¶m
Em hiểu gì về tính truyền
cảm của phong cách ngôn
ngữ nghệ thuật?
TÝnh truyÒn c¶m trong phong
c¸ch ng«n ng÷ nghÖ thuËt ®·
t×m ®îc tiÕng nãi tri ©m ë ngêi ®äc, ngêi nghe. §ã lµ sù
hoµ ®ång, giao c¶m cuèn hót
cña nã víi mäi ngêi. §iÒu Êy
gi¶i thÝch v× sao cã ngêi gÆp
cuéc ®êi buån trong trang
s¸ch mµ kh«ng cÇm ®îc níc
m¾t.
VD: Cùng viết về tình yêu
nhưng “Ông hoaàng của thơ
khơi gợi người đọc đến những
vấn đề troang cuộc sống.
- §Ó cã h×nh tîng, ngêi viÕt ph¶i
t¹o ra nhiÒu biÖn ph¸p tu tõ nh so
s¸nh, Èn dô, tîng trng, nh©n ho¸,
phãng ®¹i, ho¸n dô ... (vÝ dô
SGK).
- V× sö dông nhiÒu biÖn ph¸p tu
tõ nªn tÝnh h×nh tîng t¹o ra tÝnh
®a nghÜa, hµm sóc, lêi Ýt mµ ý
nhiÒu.
b. TÝnh truyÒn c¶m
* Xét VD: Nướng dân đen trên
ngọn lửa hung tàn/ Vùi con đỏ
xuống dưới hầm tai vạ.
* Kết luận: TÝnh truyÒn c¶m
trong phong c¸ch ng«n ng÷ nghÖ
thuËt lµ khả năng khơi gợi cảm
xúc, khiÕn cho ngêi ®äc, ngêi
nghe còng vui, buån yªu th¬ng
hay c¨m giËn cïng ngêi viÕt.
tình Việt Nam” có cách nhìn
về tình yêu cách thể hiện tình
yêu khác với nữ sĩ Xuân
Quỳnh.
+ Xuân Diệu say đắm mãnh
liệt, cuồng nhiệt, háoa hức
như sợ tất cả sẽ tan biến mất
mà mình chưa kịp hưởng thụ
+ Xuân Quỳnh cũng yêu say
đắm nhưng đó là tình yêu
đầy nữ tính, dung dị, đằm
thắm:
“Em trở về đúng nghĩa trái
tim em
c. TÝnh c¸ thÓ ho¸
Em hiểu gì về tính cá thể hóa
của phong cách ngôn ngữ
nghệ thuật?
Mçi nhµ v¨n, nhµ th¬ hoÆc
ngêi viÕt nµo kh¸c ®Òu cã
kh¶ n¨ng, së trêng, c¸ch thÓ
hiÖn, giäng ®iÖu riªng. §ã lµ
tÝnh c¸ thÓ ho¸ trong phong
-Học sinh tư
c¸ch ng«n ng÷ nghÖ thuËt.
duy, trả lời.
- Ví dụ 1: cả Nam Caoa và
Ngô Tất Tố cùng viết về
người nông dân nghèoa trước
cách ṃng tháng Tám nhưng
ở mỗi tác giả ḷi có đặc điểm
riêng:
+ Nam Caoa: Chí Phèoa, Binh
Chức…cái đau về nỗi ám
ảnh nghèoa đói→bị tha hóa,
bần cùng rồi chết.
+ Ngô Tất Tố: chị Dậu cũng
c. TÝnh c¸ thÓ ho¸
- Là nét đặc trưng, riêng biệt của
từng tác giả khi sử dụng ngôn
ngữ:
đói nghèoa phải bán chó, bán
coan thậm chí bán sữa nhưng
chị vẫn giữ được phẩm chất
troang ṣch.
VD: Ngôn ngữ bà Huyện
Thanh quan đài các quý tộc
dùng nhiều từ hán Việt, ngôn
ngữ Hồ Xuân Hương bình
dân, thậm chí suồng sã;ngôn
ngữ Nam Caoa và Vũ trọng
Phụng.
- TÝnh c¸ thÓ ho¸ cßn ®îc thÓ
hiÖn ë vÎ riªng cña nh©n vËt,
sù viÖc, h×nh ¶nh, chi tiÕt
trong t¸c phÈm lµm cho nh©n
vËt, sù viÖc, h×nh ¶nh Êy
kh«ng lÆp l¹i.
VD: Cùng là vầng trăng
nhưng troang những tình
huống khác nhau của Thúy
Kiều ḷi được miêu tả với
những vẻ đẹp không giống
nhau: Vầng trăng vằng vặc…
(đềm thề nguyền Kim-Kiều),
Vằng trăng ai xẻ làm đôi…
(Thúc Sinh từ biệt Thúy
Kiều)
HOẠT ĐỘNG 3-4: LUYỆN TẬP+ VẬN DỤNG
Thời gian: 10 phút
Phương pháp: Vấn đáp, phát vấn.
Giáo viên
III. LuyÖn tËp
Học sinh
-Học
Chuẩn kiến thức kĩ năng cần đạt
sinh
II. LuyÖn tËp
Hướng dẫn HS làm các bài nghiên cứu, Bµi 1 : SGK
§ã lµ c¸c biÖn ph¸p tu tõ so s¸nh,
tập troang sgk.
làm bài, trả Èn dô, nh©n ho¸, ho¸n dô, t¬ng trng, phãng ®¹i …
lời.
VÝ dô:
“Rõng ¬i! KhÐp suèi cho tr¨ng ngñ
Cã ®iÖn Tµ Sa ®ñ s¸ng rõng”
§©y lµ biÖn ph¸p tu tõ nh©n ho¸,
biÕn rõng, tr¨ng nh con ngêi. C©u
th¬ ®Çu gîi c¶m bëi tÝnh h×nh tîng.
Bµi tËp 2 : SGK
Trong ba ®Æc trng cña phong c¸ch
ng«n ng÷ nghÖ thuËt th× tÝnh h×nh tîng lµ ®Æc trng c¬ b¶n nhÊt. V×:
- Kh«ng t¹o ra h×nh tîng th× kh«ng
t¸c ®éng ®îc t×nh c¶m tíi ngêi ®äc,
ngêi nghe.
- Kh«ng t¹o ra h×nh tîng mang tÝnh
®éc ®¸o riªng th× kh«ng cã tÝnh c¸
thÓ ho¸.
- Sù thu hót, gîi c¶m ®Çu tiªn ®èi víi
ngêi ®äc, ngêi nghe lµ h×nh tîng
trong th¬, trong v¨n, trong c¸ch lËp
luËn, trong c¶ lêi nãi cña nh©n d©n.
Bài 3:
- “Canh cánh”: luôn thường trực
troang lòng→hoaán dụ: bác Hồ: nỗi
nhớ luôn thường trực troang lòng.
- “Rắc”: vần trắc
- “Giết”: tội ác của giặc, thể hiện
thái độ căm phẫn của người viết.
Bài tập 4:
* Giống nhau:
- Đều lấy cảm hứng từ mùa thu.
- Đều xây dựng thành công "hình
tượng mùa thu".
* Khác nhau:
+ Sử dụng các từ ngữ, hình ảnh
khác nhau
. Thơ Nguyễn Khuyến: từ ngữ
tính từ, hình ảnh đặc trưng (trời
thu, trước gió, mặt nước, bóng
trăng ... ).
. Thơ Lưu Trọng Lưu: Lá vàng,
nai vàng
. Thơ Nguyễn Đình Thi: gió
thổi, rừng tre, trời thu mặc áoa,
tiếng nói cười ...
+ Nhịp điệu khác nhau:
- Đoạn 1: nhẹ nhàng, thoaáng đãng
- Đoạn 2: buồn.
- Đoạn 3: phơi phới, dồn dập.
+ Các tác giả ở thời đ̣i khác nhau,
tâm tṛng khác nhau, dấu ấn cá
nhân khác nhau.
Dặn dò :
………………………………………………………………………………………
Rút kinh nghiệm :
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
Xác nhận của giáoa viên hướng dẫn
Giáoa sinh thực tập
- Xem thêm -