Ảnh hưởng của biến đổi khí hậu và thích nghi ở thành phố hồ chí minh
BỘ CỒNG THƯƠNG
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP TP HỒ CHÍ MINH
VIỆN KHOA HỌC CÔNG NGHỆ VÀ QUẢN LÝ MÔI TRƯỜNG
dd&cc
BỘ MÔN
MÔI TRƯỜNG HỌC CƠ BẢN
ĐỀ TÀI
Tiểu Luận Môi Trường Học Cơ Bản
SVTH:
Lớp ĐHMT3B
Huỳnh Thị Ngọc Hiền
MSSV:
Lớp
0770521
:
GVHD:
ĐHMT3B
GSTSKH Lê Huy Bá
Tp Hồ Chí Minh,ngày 18 tháng 7 năm 2009
BỘ CỒNG THƯƠNG
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP TP HỒ CHÍ MINH
VIỆN KHOA HỌC CÔNG NGHỆ VÀ QUẢN LÝ MÔI TRƯỜNG
dd&cc
BỘ MÔN
MÔI TRƯỜNG HỌC CƠ BẢN
GVHD:GSTSKH Lê Huy Bá
SVTH:Huỳnh Thị Ngọc Hiền
Trang 2
Tiểu Luận Môi Trường Học Cơ Bản
Lớp ĐHMT3B
ĐỀ TÀI
GVHD:GSTSKH Lê Huy Bá
SVTH:Huỳnh Thị Ngọc Hiền
Trang 3
Tiểu Luận Môi Trường Học Cơ Bản
Lớp ĐHMT3B
SVTH:
Huỳnh Thị Ngọc Hiền
MSSV:
0770521
Lớp
:
GVHD:
ĐHMT3B
GSTSKH Lê Huy Bá
Tp Hồ Chí Minh,ngày 18 tháng 7 năm 2009
Em xin gửi lời cảm ơn chân thành đến
BGH trường đại học Công nghiệp đã cho em môi trường học tập tốt.Đặc
biệt là phòng đa phương tiện là nơi hổ trợ đắc lực trong việc tìm kiếm tài liệu
nhanh chóng và hiệu quả để hoàn thành bài tiểu luận này.
Viện KHCN và QLMT đã tạo điều kiện cho em có thể tiếp xúc và bước đầu
làm quen với những kiến thức mới về môn học.
Đặc biệt ,em xin gửi lời cảm ơn đến thầy –GSTSKH Lê Huy Bá, người đã
hướng dẫn rất tận tình, cung cấp cho em những kiến thức rất bổ ích để em hoàn
thành bài tiểu luận được tốt hơn.
Trong quá trình hoàn thành bài tiểu luận này,chắc chắn em không thể tránh
khỏi những sai sót do kiến thức và thời gian có hạn.
Em kính mong thầy lượng thứ bỏ qua.
Em xin chân thành cam ơn!
GVHD:GSTSKH Lê Huy Bá
SVTH:Huỳnh Thị Ngọc Hiền
Trang 4
Tiểu Luận Môi Trường Học Cơ Bản
Lớp ĐHMT3B
MỤC LỤC
I.Mở Đầu...................................................................................................................................1
1.Đặt vấn đề..............................................................................................................................1
2.Các định nghĩa về Biến Đổi Khí Hậu...................................................................2
II. Nội Dung:...........................................................................................................3
1. Biểu Hiện Của Biến Đổi Khí Hậu và Thiên tai ở Thành Phố Hồ Chí Minh........3
1.1. Nhiệt độ tăng cao..............................................................................................3
1.2. Mưa thay đổi bất thường..................................................................................4
1.3. Nước biển dâng................................................................................................6
1.4. Gió Bão..........................................................................................................11
2.Ảnh Hưởng của Biến Đổi khí Hậu Ở Thành Phố Hồ Chí Minh.........................11
2.1 Thời tiết...........................................................................................................11
2.2 Hệ Sinh Thái....................................................................................................15
2.2.1 Hệ Sinh Thái đất...........................................................................................15
2.2.2 Hệ Sinh Thái nước........................................................................................16
2.3 Con Người.......................................................................................................17
2.4 Nông Nghiệp...................................................................................................21
3.Thành Phố Hồ Chí Minh Thích Ứng Với Biến Đổi Khí Hậu.............................22
III.Kết Luận...........................................................................................................28
GVHD:GSTSKH Lê Huy Bá
SVTH:Huỳnh Thị Ngọc Hiền
Trang 5
Tiểu Luận Môi Trường Học Cơ Bản
Lớp ĐHMT3B
I.Mở Đầu
1.Đặt vấn đề:
Các hoạt động của con người trong nhiều thập kỷ gần đây đã làm tăng đáng kể
những tác nhân gây hiệu ứng nhà kính (nồng độ khí thải trong các hoạt động công
nghiệp, giao thông, sự gia tăng dân số…), làm trái đât nóng dần lên, từ đó gây ra
hàng loạt những thay đổi bất lợi và không thể đảo ngược của môi trường tự nhiên.
Nếu chúng ta không có những hành động kịp thời nhằm hạn chế, giảm thiểu và
thích nghi, hậu quả đem lại sẽ vô cùng thảm khốc.
Theo
báo
của
dự
Ủy
ban Liên Quốc
gia về biến đổi
khí
hậu
(IPCC),
đến
năm
2100
nhiệt độ toàn
cầu
sẽ
tăng
thêm từ 1,40 C
tới 5,80 C. Sự
nóng lên của
bề mặt trái đất
Hình 1: Lưu vực sông Đồng Nai-Sài Gòn và vị trí các công
trình thủy lợi thượng nguồn
sẽ làm băng tan ở hai cực và các vùng núi cao, làm mực nước biển dâng cao thêm
GVHD:GSTSKH Lê Huy Bá
SVTH:Huỳnh Thị Ngọc Hiền
Trang 6
Tiểu Luận Môi Trường Học Cơ Bản
Lớp ĐHMT3B
khoảng 90 cm (theo kịch bản cao), sẽ nhấn chìm một số đảo nhỏ và nhiều vùng
đồng bằng ven biển có địa hình thấp.
Theo dự báo cái giá mà mỗi quốc gia phải trả để giải quyết hậu quả của biến đổi
khí hậu trong một vài chục năm nữa sẽ vào khoảng từ 5-20% GDP mỗi năm, trong
đó chi phí và tổn thất ở các nước đang phát triển sẽ lớn hơn nhiều so với các nước
phát triển [3].
Thành phố Hồ Chí Minh, nằm hạ lưu lưu vực sông Đồng Nai – Sài Gòn, nằm
dưới các bậc thang thủy điện phía thượng nguồn, với địa hình tương đối thấp so
với mực nước biển, vì vậy rất dể bị tổn thương trước những biến đổi bất lợi của
tình trạng biến đổi khí hậu như ngập úng, xâm nhập mặn, thiếu nước sinh hoạt và
sản xuất, dịch bệnh bùng phát v.v... Như vậy để đảm bảo điều kiện phát triển bền
vững của một thành phố lớn nhất đất nước, năng động nhất khu vực chúng ta cần
phải xem xét đầy đủ những tác động bất lợi của hiện tượng biến đổi khí hậu, từ đó
nghiên cứu đề xuất giải pháp phòng tránh, giảm thiểu, thích ứng kịp thời.
Vấn đề BĐKH đang là một chủ đề rất nóng bỏng hiện nay,đặc biệt là ở
từng khu vực khác nhau.Vì vậy mà tôi chọn đề tài nghiên cứu về “Ảnh hưởng
của biến đổi khí hậu và các điều kiện thích nghi ở thành phố Hồ Chí Minh”
2.Các định nghĩa về Biến Đổi Khí Hậu
Biến đổi khí hậu (BĐKH) là sự thay đổi về khí hậu gây ra trực tiếp hay
gián tiếp từ hoạt động của con người làm thay đổi cấu thành của khí quyển trái đất
mà, cùng với biến đổi khí hậu tự nhiên, đã được quan sát trong một thời kì nhất
định”. (UNFCCC).
BĐKH là sự biến động trạng thái trung bình của khí quyển toàn cầu hay
khu vực theo thời gian từ vài thập kỷ đến hàng triệu năm (IPCC,2007)...” Những
biến đổi này được gây ra do quá trình động lực của trái đất, bức xạ mặt trời, và có
sự tác động từ các hoạt động của con người.
GVHD:GSTSKH Lê Huy Bá
SVTH:Huỳnh Thị Ngọc Hiền
Trang 7
Tiểu Luận Môi Trường Học Cơ Bản
Lớp ĐHMT3B
BĐKH trong thời gian thế kỷ 20 đến nay được gây ra chủ yếu do con
người, do vậy thuật ngữ BĐKH (hoặc còn được gọi là sự ấm lên toàn cầu – Global
warming) được coi là đồng nghĩa với BĐKH hiện đại).
Biến đổi khí hậu trái đất là sự thay đổi của hệ thống khí hậu gồm khí
quyển, thuỷ quyển, sinh quyển, thạch quyển hiện tại và trong tương lai bởi các
nguyên nhân tự nhiên và nhân tạo. Nguyên nhân chính làm biến đổi khí hậu trái
đất là do sự gia tăng các hoạt động tạo ra các chất thải khí nhà kính, các hoạt động
khai thác quá mức các bể hấp thụ và bể chứa khí nhà kính như sinh khối, rừng, các
hệ sinh thái biển, ven bờ và đất liền khác.
II. Nội Dung:
1. Biểu Hiện Của Biến Đổi Khí Hậu và Thiên tai ở Thành Phố Hồ Chí Minh
Biến đổi khí hậu được biểu hiện qua nhiệt độ bề mặt trái đất tăng cao, mưa
bão diễn biến bất thường theo không gian và thời gian, hạn hán xảy ra cực đoan,
mực nước biển dâng cao, dẫn tới nhiều vùng bị ngập lụt, nước mặn xâm nhập tiến
sâu vào nội đồng v.v... Hậu quả của tình trạng biến đổi khí hậu là những thảm họa
khó lường mà loài người phải đối mặt.
Theo kết quả nghiên cứu của Ủy ban Liên Quốc gia về biến đổi khí hậu
(IPCC) [3], cùng với những quan trắc các chuỗi số liệu thực đo như nhiệt độ, mưa,
triều và mực nước tại khu vực thành phố Hồ Chí Minh và các vùng phụ cận, có thể
nhận thấy rằng tại khu vực TP.Hồ Chí Minh trong những năm qua đã có những biểu
hiện rõ nét về biến đổi khí hậu và thiên tai bất thường.
1.1. Nhiệt độ tăng cao
Các báo cáo của IPCC và nhiều trung tâm nghiên cứu có uy tín hàng đầu
trên thế giới công bố, nhiệt độ trung bình trên bề mặt địa cầu ấm lên gần 1°C trong
vòng 80 năm (từ 1920 đến 2005) và tăng rất nhanh trong khoảng 25 năm gần đây
(từ 1980 đến 2005).
GVHD:GSTSKH Lê Huy Bá
SVTH:Huỳnh Thị Ngọc Hiền
Trang 8
Tiểu Luận Môi Trường Học Cơ Bản
Lớp ĐHMT3B
Hình 2: Mối quan hệ
giữa nhiệt độ bề mặt trái
đất và hàm lượng khí thải
nhà kính.
Nguyên nhân chính được đại đa số các nhà khoa học nhất trí, đó là do tăng
hàm lượng khí CO2 và các loại khí thải tạo hiệu ứng nhà kính do hoạt động con
người gây ra trong bầu khí quyển Trái đất, điều này đã được minh chứng qua các
số liệu mấy thế kỷ và nhất là trong vài thập kỷ gần đây [6].
Do nhu cầu phát triển kinh tế của loài người, lượng khí thải nhà kính mỗi
ngày một tăng lên, vì thế nhiệt độ bề mặt trái đất đang ấm dần lên. Điều này cũng
đã thấy rõ qua sự chuyển đổi hệ sinh thái nhiều vùng miền. Phân tích tài liệu thực
đo nhiệt độ, từ năm 1980 đến năm 2007 tại trạm Biên Hòa, khu vực phụ cận thành
phố Hồ Chí Minh, cho thấy trong khoảng 27 năm, nhiệt độ trung bình năm tại đây
đã tăng lên 0.8oC (xem hình 3), khoảng thời gian từ năm 1992 đến nay nhiệt độ
tăng lên rất rõ nét.
Hình 3: Nhiệt độ
trung bình năm
trạm Biên Hòa [2]
Nhiệt độ trái đất tăng lên,
không chỉ là nguyên nhân gây
ra lũ lụt, hạn hán cực đoan, bão tố v.v… mà còn trực tiếp gây ra nhiều loại bệnh
tật, bệnh dịch, làm giảm sức khỏe cộng đồng.
1.2. Mưa thay đổi bất thường
GVHD:GSTSKH Lê Huy Bá
SVTH:Huỳnh Thị Ngọc Hiền
Trang 9
Tiểu Luận Môi Trường Học Cơ Bản
Lớp ĐHMT3B
Theo Tổ chức Liên chính phủ về biến đổi khí hậu (IPCC) thì sự nóng lên
của khí hậu trái đất làm cho mưa trở nên thất thường hơn. Những vùng mưa nhiều,
lượng mưa trở nên nhiều hơn, cường độ mưa lớn hơn. Các vùng hạn trở nên hạn
hơn. Tần suất và cường độ hiện tượng El Nino (1) tăng đáng kể, gây lũ lụt và hạn
hán ở các vùng nhiệt đới và á nhiệt đới. Xu thế biến đổi của lượng mưa không nhất
quán giữa các khu vực và các thời kỳ. Tổng lượng mưa năm không tăng nhưng
cường độ mưa, thời gian mưa từng cơn đang có xu hướng tăng lên rõ rệt [3].Bên
cạnh đó, những cơn mưa lớn ngày một dày đặc hơn với vũ lượng trung bình năm
sau cao hơn năm trước khoảng 0,8mm. Năm nào cũng có những cơn mưa với vũ
lượng 100mm. Riêng những cơn mưa có vũ lượng hơn 100mm, nếu như trước đây
cứ 5 năm mới xuất hiện thì nay chỉ 3 năm đã xảy ra.
Theo tài liệu thực đo tại trạm đo mưa Tân Sơn Nhất từ năm 1907 đến nay
cho thấy, tổng lượng mưa năm tại khu vực này có xu hướng giảm dần tới năm
1960 sau đó tăng nhẹ vào những
măm gần đây, xem biểu đồ mưa
năm thể hiện trên hình 4 dưới đây
Nếu tính từ năm 1960 đến nay (48
năm), tổng lượng mưa năm tăng lên
khoảng 110 mm (từ 1850 mm đến
1960 mm), nghĩa là mỗi năm lượng
Hình 4: Tổng lượng mưa năm
trạm Tân Sơn Nhất
mưa tăng trung bình 2 mm. Nhưng nếu xem xét tổng lượng mưa 1 ngày lớn nhất, từ
năm 1970 đến năm 2007 thì chúng ta sẽ thấy tổng lượng mưa 1 ngày Max đang có xu
thế tăng lên rõ rệt (92 mm năm 1970, 109 mm năm 2007).
Hình 5: Tổng lượng
mưa 1 ngày max trạm
Tân Sơn Nhất [2]
GVHD:GSTSKH Lê Huy Bá
SVTH:Huỳnh Thị Ngọc Hiền
Trang 10
Tiểu Luận Môi Trường Học Cơ Bản
Lớp ĐHMT3B
Hậu quả của biến đổi khi hậu dẫn tới tình trạng mưa cực đoan (2), tổng
lượng mưa năm không tăng, nhưng cường độ mưa tăng, thời gian mưa tập trung
hơn đều này sẽ kéo theo hạn hán khốc liệt hơn, thành phố bị ngập lụt nhiều hơn,
nguy hiểm hơn.
Trường hợp mưa cực đoan, gây sự cố vỡ đập hồ chứa trên một bậc thang
thủy điện phía thượng nguồn, sẽ dẫn tới hiệu ứng dây chuyền và thành phố Hồ Chí
Minh sẽ có nguy cơ bị san phẳng khi hàng tỷ m3 nước từ trên cao 100 m đổ xuống.
Hình 6: Các bậc thang thủy điện trên hệ thống sông Đồng Nai-Sài Gòn
1.3. Nước biển dâng.
Hệ quả tất yếu của tình trạng
bề mặt Trái đất nóng lên là
băng tan hai đầu địa cực và
trên đỉnh những dãy núi cao,
thể tích nước biển giản nở do
nhiệt là mực nước biển dâng
cao, và như vậy nhiều hòn
đảo, nhiều vùng đồng bằng có cao trình thấp ven biển bị chìm ngập. Các số liệu
quan trắc mực nước biển ở nhiều nơi trên thế giới cho thấy trong vòng 50-100 năm
qua mực nước biển mỗi năm tăng thêm 1,8 mm.
Nhưng trong vòng 12 năm gần đây, các số liệu đo
đạc của vệ tinh NASA cho thấy xu thế biển dâng
đang gia tăng rất nhanh, với tốc độ trung bình
khoảng 3 mm/năm. Theo báo cáo của IPCC, đến
cuối thế kỷ XXI, nhiệt độ bề mặt Trái đất sẽ tăng
Hình 8: Mực nước lớn nhất năm trạm
Vũng Tàu [2]
GVHD:GSTSKH Lê Huy Bá
SVTH:Huỳnh Thị Ngọc Hiền
thêm từ 1,4 đến 4°C, mực nước biển sẽ dâng thêm
Trang 11
Tiểu Luận Môi Trường Học Cơ Bản
Lớp ĐHMT3B
khoảng 28-43 cm. Cũng theo tổ chức này, mực nước biển dâng trong tương lai
còn phụ thuộc vào cách ứng xử của con người đối với thiên nhiên đối với mức độ
xả thải khí nhà kính [3].
Ở nước ta theo tài liệu thực đo mực nước biển tại Vũng Tàu từ năm 1980
tới nay cho thấy, mực nước biển lớn nhất năm đang có xu hướng tăng cao trong
những năm gần đây.
Tương quan mực nước đỉnh triều thể hiện ở hình 8 chỉ rõ, mực nước biển tại
Vũng Tàu tăng từ 0,2-0,6 cm mỗi năm.
Trên cơ sở xu thế diễn biến mực nước triều thực đo thể hiện ở biểu đồ 8,
chúng ta có thể sơ bộ dự báo mực nước trung bình đỉnh triều lớn nhất năm, cho 100
năm sau, năm 2107 là từ 142-186 cm, nghĩa là tăng thêm so với hiện nay từ 6-50 cm.
Hình 9: Dự báo nước biển
dâng trạm Vũng Tàu [3]
Mực nước triều tăng
cao là nhân tố chính làm gia tăng mực nước trong khu vực thành phố Hồ Chí
Minh. Mực nước tại Phú An đang có sự gia tăng đột
biến trong những năm gần đây. Theo tài liệu thực đo
cho thấy mực nước đỉnh triều tại Phú An tăng lên
khoảng 0,3-0,8 cm một năm. Như vậy, mực nước
này tăng nhanh hơn mực nước triều trạm Vũng Tàu,
điều này còn có thể giải thích do tốc độ san lấp mặt
bằng để xây dựng các đô thị mới làm giảm các khu
trữ, vì thế thủy triều tiến nhanh hơn, đạt đỉnh xa hơn,
GVHD:GSTSKH Lê Huy Bá
SVTH:Huỳnh Thị Ngọc Hiền
Hình 10: Mực nước lớn nhất năm
trạm Phú An [2]
Trang 12
Tiểu Luận Môi Trường Học Cơ Bản
Lớp ĐHMT3B
thời gian duy trì mực nước triều cao lâu hơn. Theo số liệu quan trắc của các cơ
quan khí tượng thủy văn, mỗi năm mực nước biển ở Vũng Tàu tăng khoảng
0,8cm; còn mực nước các sông, kênh của thành phố đo tại trạm Phú An tăng đến
1,5cm.
Tình trạng nước biển dâng ở khu vực thành phố Hồ Chí Minh trong những
năm qua đã gây nên những khó khăn lớn cho sinh hoạt, kìm hãm tốc độ phát triển
kinh tế xã hội,nhiều vùng trong thành phố bị ngập vào những ngày triều cường.
Hàng trăm cống thoát nước thành phố nằm sâu dưới mực nước triều, làm
giảm năng lực tiêu thoát nước. Vào thời điểm triều lớn gặp mưa kéo dài thành phố
gần như bị tê liệt, nhiều đường phố bị ngập lâu, ngập sâu, lan truyền ô nhiễm rất
đáng báo động. Tại TPHCM, diễn biến triều cường tăng liên tục và đỉnh triều kỷ
lục 1,55m là “minh chứng rõ nét nhất cho hệ quả tất yếu của biến đổi khí hậu”.
Hình 11: Triều cường gây ngập đường thành phố
Theo kết quả tính toán của các nhà khoa hoc, ứng với lũ tính toán năm
2000, kịch bản mực nước Vũng Tàu dâng cao thêm 50 cm thì mực nước tại Phú
An (khu vực
thành phố Hồ
Chí
Minh)
tăng lên 44
cm. Khi mực
GVHD:GSTSKH Lê Huy Bá
Trang 13
SVTH:Huỳnh Thị Ngọc Hiền
Hình 12: Mực nước Vũng Tàu và Phú An trong các
kịch bản
Tiểu Luận Môi Trường Học Cơ Bản
Lớp ĐHMT3B
nước Vũng Tàu dâng cao thêm 100 cm thì mực nước tại Phú An tăng lên 87 cm,
kết quả này chưa đề cập tới lưu lượng đầu nguồn tại Dầu Tiếng, Phước Hòa và Trị
An đổ về.
Hiện trạng ngập khu vực thành phố Hồ Chí Minh, khi lũ năm 2000 xảy ra là
130 ngàn ha, ngập chủ yếu các huyện Cần Giờ, Bình Chánh, Nhà Bè, Củ Chi và
Quận 7…. Xem bản đồ ngập thể hiện ở hình 13
Với lũ năm 2000, nhưng tính
Hình 13: Bản đồ hiện trạng
ngập năm 2000
cho kịch bản mực nước biển dâng
cao thêm 100 cm (các điều kiện
khác không thay đổi), thì diện tích
ngập ngập toàn thành phố lên tới
160 ngàn ha. Xem hình 14.
Mực nước biển dâng không chỉ gây ngập thành phố nhiều hơn, nặng hơn
mà còn làm cho lưu lượng trên
các sông kênh tăng lên, vận tốc
dòng chảy thay đổi gây xói lở,
bồi lắng khó kiểm soát. Hình 15
thể hiện hình ảnh sạt lở bờ sông
Sài Gòn khu vực thành phố Hồ
Chí Minh và biểu đồ vận tốc
dòng chảy tại Phú An, ứng với
các kịch bản hiện trạng, khi nước
biển dâng thêm 0,5 m và 1,0 m.
GVHD:GSTSKH Lê Huy Bá
SVTH:Huỳnh Thị Ngọc Hiền
Hình 14: Bản đồ ngập ứng với kịch
bản KBL100
Trang 14
Tiểu Luận Môi Trường Học Cơ Bản
Lớp ĐHMT3B
Hình 15: Vận tốc tại Phú An
ứng với các kịch bản
Khi mực nước biển dâng cao,
ranh giới mặn trên địa bàn thành
phố Hồ Chí Minh cũng có sự thay đổi, gây khó khăn cho sản xuất và đời sống. Kết
quả tính toán xâm nhập mặn mùa khô năm 2005 (mặn ảnh hưởng lớn nhất tới
thành phố Hồ Chí Minh), với kịch bản hiện trạng, độ mặn tại Phú An đạt 8 g/l,
kịch bản nước biển dâng thêm 50 cm, độ mặn tương ứng đạt 9 g/l và khi mực nước
biển tăng cao 100 cm, độ mặn là 10,3 g/l.
Ranh giới mặn 4 g/l (giới hạn trên của lúa chịu mặn) cũng tiến sâu hơn. Khi
mực nước triều tăng lên 50 cm ranh giới mặn 4g/l trên sông Sài Gòn tiến sâu hơn
3,5 km và trên sông Đồng Nai vào sâu hơn 2,0 km. Khi mực nước triều tăng lên
100 cm ranh giới mặn 4 g/l trên sông Sài Gòn tiến sâu hơn 8,0 km và trên sông
Đồng Nai vào sâu hơn 4,8 km.
Ranh giới mặn 0,25 g/l (tiêu chuẩn cấp nước cho sinh hoạt) cũng tiến sâu
hơn. Khi mực nước triều tăng lên 50 cm ranh giới mặn 0,25g/l trên sông Sài Gòn
tiến sâu hơn 1,5 km và trên sông Đồng Nai vào sâu hơn 0,8 km. Khi mực nước
triều tăng lên 100 cm ranh giới mặn 0,25 g/l trên sông Sài Gòn tiến sâu hơn 3,5 km
và trên sông Đồng Nai vào sâu hơn 1,8 km.
Biến đổi khí hậu dẫn tới nước biển dâng sẽ là nguyên nhân làm thay đổi hệ
sinh thái rừng ngập mặn Cần Giờ. Đây là vấn đề rất cần được các nhà khoa học và
các cấp lãnh đạo quan tâm.
GVHD:GSTSKH Lê Huy Bá
SVTH:Huỳnh Thị Ngọc Hiền
Trang 15
Tiểu Luận Môi Trường Học Cơ Bản
Lớp ĐHMT3B
1.4. Gió Bão.
Biến đổi khí hậu toàn cầu, dẫn tới trái đất nóng dần lên, nhiệt độ bề mặt Đại
Dương tăng lên và phân bố theo quy luật trước đây và như vậy gió bão sẽ xảy khó
lường. Biểu hiện bất thường của gió bão trong những năm qua là đã xảy ra những
trận bão lớn tràn vào vùng đất Nam Bộ. Đây chính là nguy cơ dẫn tới những thiệt
hai lớn đối với thành phố Hồ Chí Minh, nơi ngường dân chưa có kinh nghiệm
tránh bão, nơi có nhiều nhà ổ chuột, nhiều nhà mỏng manh, không có khả năng
đứng vững trước nhưng cơn bão nhỏ.
2.Ảnh Hưởng của Biến Đổi khí Hậu Ở Thành Phố Hồ Chí Minh
Biến đổi khí hậu gây ảnh hưởng trên rất nhiều lĩnh vực của đời sống.Nhưng
trong phạm vi nghiên cứu giới hạn của đề tài thì tôi tập trung nghiên cứu vào các
vấn đề sau:thời tiết,hệ sinh thái đất,hệ sinh thái nước,nông nghiêp,đặc biệt là ảnh
hưởng đến con người.Đây là các vấn đề mà tôi cho rằng đang rất nóng bỏng hiện
nay.
2.1 Thời tiết:
• Lượng mưa: Biến đổi khí hậu gây ra lượng mưa không nhất quán
Theo Giáo sư, Tiến sĩ khoa học Nguyễn Đức Ngữ, Trung tâm Khoa học công nghệ
- Khí tượng thủy văn và Môi
trường ở Thành phố Hồ Chí
Minh Biến đổi khí hậu làm
cho lượng mưa biến đổi
không nhất quán, có nơi
tăng, nơi giảm lượng mưa từ
năm 1940 về trước cao hơn
trung bình nhiều năm,đặc
biệt thời tiết trong những
năm gần đây bất thường khó dự báo trước như cơn mưa bất thường gây ngập lụt
nặng nề, nước thủy triều thường xuyên tràn vào Thành phố Hồ Chí Minh.
GVHD:GSTSKH Lê Huy Bá
SVTH:Huỳnh Thị Ngọc Hiền
Trang 16
Tiểu Luận Môi Trường Học Cơ Bản
Lớp ĐHMT3B
Theo nhận định của các chuyên gia về môi trường thì VN là một trong 5
nước trên thế giới chịu ảnh hưởng lớn từ biến đổi khí hậu (BĐKH), trong đó một
trong những tác động, biểu hiện là ngập lụt ngày càng tăng nhưng ở các đô thị lớn
việc đầu tư cơ sở hạ tầng, nhất là hạ tầng thoát nước vẫn chưa đồng bộ với tốc độ
phát triển.
Theo Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Nguyễn Văn Đức cho biết:
Khoảng 50 năm qua,
nhiệt độ trung bình
nước ta tăng khoảng
0,7°C; mực nước biển
đã
dâng
khoảng
20cm. BĐKH đã và
đang tác động mạnh
mẽ đến nước ta mà
điển hình là làm cho
các thiên tai, đặc biệt
bão lũ, ngập lụt, hạn hán ngày càng khốc liệt hơn. Dự tính tới năm 2100, mực
nước biển sẽ tăng lên tới 1m, nhiệt độ tăng khoảng 3°C và nhiệt độ TP.HCM
những năm qua tăng 2°C.
Theo tính toán, nếu nước biển dâng 1m sẽ có 10% dân số nước ta bị ảnh
hưởng trực tiếp, tổn thất đối với GDP khoảng 10%, khoảng 40 ngàn km² đồng
bằng ven biển Việt Nam sẽ bị ngập hàng năm.
Theo Trung tâm điều hành chống ngập TP.HCM, mực nước biển đo được ở
Vũng Tàu đã tăng khoảng 0,8cm/năm, còn mực nước các sông, kênh của TPHCM
đo được ở Phú An tăng đến 1,5cm/năm. Những cơn mưa lớn ngày một dày đặc
hơn với vũ lượng trung bình năm sau cao hơn năm trước khoảng 0,8mm.
Nếu trước đây cứ 5 năm mới có những cơn mưa có vũ lượng trên 100mm thì
nay chỉ 3 năm đã thấy xuất hiện. Còn những cơn mưa có vũ lượng khoảng 100mm
GVHD:GSTSKH Lê Huy Bá
SVTH:Huỳnh Thị Ngọc Hiền
Trang 17
Tiểu Luận Môi Trường Học Cơ Bản
Lớp ĐHMT3B
thì năm nào cũng xuất hiện. Đặc biệt, vào đầu mùa mưa năm nay trên địa bàn
TPHCM đã xuất hiện cơn mưa hiếm thấy với lượng mưa 117mm.
Nếu như năm 1990, TP.HCM chỉ có 10 điểm ngập thì đến năm 2003, số
điểm ngập đã tăng lên 80 điểm và hiện nay là 100 điểm ngập.Th.s Hoàng Phi
Long, ĐH Bách Khoa dự tính, nếu mức thủy triều đỉnh chỉ cần tăng lên 50cm nữa
thì gần như 90% diện tích đất của TPHCM đều bị ngập.
Ta thấy được tác động của biến đổi khí hậu gây mưa lớn, ngập lụt ngày
càng tăng là một trong những
nguyên nhân làm cho nhiều nỗ
lực chống ngập của TP.HCM
không đạt được kết quả như
mong muốn. Nhiều công trình
chống ngập của thành phố đang
xây dựng và dự kiến hoàn
thành trong năm 2012 sẽ có
nguy cơ trở thành… lạc hậu ngay trong thời điểm hoàn thành.
• Theo dự đoán thành phố Hồ Chí Minh sẽ có 61% diện tích sẽ thường
xuyên ngập úng
TPHCM là thành phố bị ảnh hưởng lớn thứ 5 tại Việt Nam và đồng thời là
khu vực đô thị lớn nhất bị ảnh hưởng với 43% diện tích đe dọa sẽ bị ngập vĩnh
viễn. Hơn 12% dân số TPHCM sẽ bị ảnh hưởng do hiện tượng ngập vĩnh viễn.
Theo tổ chức ICEM, hiện tại có 154 xã phường của TPHCM đã chịu ngập
úng thông thường. Đến năm 2050, dự báo con số này sẽ lên đến 177, chiếm 61%
diện tích thành phố. Đặc biệt, khi xuất hiện bão thì 30 xã nữa sẽ bị ảnh hưởng,
chiếm 71% diện tích thành phố. Có nghĩa là sẽ có gần 142.000 ha bị ngập úng vào
năm 2050 khi có bão bất thường.
GVHD:GSTSKH Lê Huy Bá
SVTH:Huỳnh Thị Ngọc Hiền
Trang 18
Tiểu Luận Môi Trường Học Cơ Bản
Lớp ĐHMT3B
Theo tổ chức ICEM (3), ngập úng thông thường xảy ra hàng ngày do thủy triều
lên xuống và theo mùa do mưa lớn, bão và triều cường mạnh trong suốt đợt gió
mùa.
Khoảng 40 năm nữa, hơn một nửa diện tích TPHCM
sẽ thường xuyên ngập lụt.
Điều đáng quan ngại nhất chính là những cơn mưa do gió mùa Tây Nam sẽ
là mối đe dọa lớn nhất gây ra ngập úng cục bộ. ICEM đưa ra ví dụ năm 2050 tại
quận 9, đa số các phường bị ngập hơn 150 ngày/năm. Nếu có những sự kiện bất
thường thì khu vực này sẽ bị ngập từ 4 đến 35 ngày. Diện tích ngập úng tăng thêm
3% khi xảy ra ngập úng bất thường và 7% khi xảy ra ngập úng thông thường.
Cường độ của những cơn bão nhiệt đới đổ bộ gần TPHCM sẽ có thể mạnh hơn.
Ngập úng làm hư hại đường sá, cầu cống, cản trở giao thông và sẽ có hơn
một nửa nút giao thông hiện có và dự kiến có ở TP Hồ Chí Minh sẽ bị ảnh hưởng
bởi ngập úng bất thường năm 2050. Sẽ có 187km đường sắt, 33km đường một ray
và đường ray trên không, 36km đường xe điện ngầm nằm trong khu vực có nguy
cơ ngập úng bất thường. Các sân bay hiện có và trong tương lai có cốt nền cao hơn
và sẽ không bị ngập úng, nhưng sẽ không thể tiếp cận được vì xung quanh là các
GVHD:GSTSKH Lê Huy Bá
SVTH:Huỳnh Thị Ngọc Hiền
Trang 19
Tiểu Luận Môi Trường Học Cơ Bản
Lớp ĐHMT3B
con đường bị ngập úng. Ngập úng sẽ làm ảnh hưởng đến các nhà máy xử lý nước
thải. Sự xâm nhập của nước biển làm cho chất lượng nước ngầm xấu đi.
Ngoài lũ lụt,ngập nước thì vào mùa khô tình hình khí hậu nắng nóng ở
thành phố hồ chí minh cũng khá báo động.Nắng nóng kéo dài làm cho các khu
rừng ở khu vực thành phố hồ chí minh trở nên khô cằn rất dễ bị bắt lửa và có thể
gây nên hiện tượng cháy rừng trên diện rộng như rừng ở Cân Giờ, rừng U Minh…
2.2 Hệ Sinh Thái
2.2.1 Hệ Sinh Thái đất
Trong thời gian gần đây, diện tích
đất nông nghiệp bị thu hẹp do sức ép
dân số, đô thị hóa, công nghiệp hóa
và
chuyển
đổi
mục
đích
sử
dụng. Hiện tượng xói mòn, rửa trôi,
hoang mạc hóa và do ô nhiễm công
nghiệp ngày càng gia tăng.
Cháy Rừng trên diện rộng
BĐKH còn gây ảnh hưởng đến các hệ sinh vật trong hệ sinh thái đất, làm
giảm sự đa dạng sinh học, gây cho một số loài sinh vật không có khả năng thích
ứng kịp thời là nguyên nhân của sự tuyệt chủng và biến mất của các loài sinh vật
quý hiếm.Do BĐKH đã làm
cho các vùng đất xưa kia vốn
dĩ rât ẩm ướt,phong phú
nguồn thức ăn thì nay lại trở
thành
vùng
đất
khô
cằn,không còn cung cấp đủ
lượng thức ăn cho các
loài.Mặc khác hiện tượng khí
GVHD:GSTSKH Lê Huy Bá
SVTH:Huỳnh Thị Ngọc Hiền
Trang 20
Tiểu Luận Môi Trường Học Cơ Bản
Lớp ĐHMT3B
hậu ngày càng khắc nghiệt làm cho một số loài chưa kịp thích nghi với những thay
đổi của môi trường thì sẽ chết dần và dần sẽ trở nên tuyệt chủng.
Đặc biệt Thành Phố Hồ Chí Minh là vùng thường xuyên chịu ảnh hưởng của triều
cường và nước mặn xâm nhập vào.Do đó,sẽ có rất nhiều vùng bị ngập úng và
nhiễm mặn thường xuyên.Còn ở những vùng hơi cao thì sẽ có hiện tượng thiếu
nước vào mùa khôđất khô cằn ,nức nẻ,hàm lượng chất dinh dưỡng ngày càng ít
đi.
2.2.2 Hệ Sinh Thái nước
BĐKH ảnh hưởng rất nhiều lĩnh vực ,trong đó hệ sinh thái nước cũng
không ngoại lệ.Việc Ô nhiễm môi trường nước đã làm cho nhiều con sông trở
thành những con sông chết như sông Thị Vải chảy qua các tỉnh Đồng Nai, Bà Rịa
- Vũng Tàu…
Do mực nước biển tăng, hoạt động của thủy triều và của sóng cũng sẽ tăng,
vì vậy mức độ ô nhiễm ở các vùng thấp cũng sẽ nặng hơn.
Hiện tượng sạt lở bờ biển
trên nhiều đoạn kéo dài hàng
chục, hàng trăm km với tốc độ
phá hủy bờ sâu vào đất liền
hàng chục, thậm chí hàng trăm
mét, là hiện tượng xảy ra thường
xuyên trong nhiều năm gần đây,
liên quan đến sự tàn phá do gia
tăng bão, sóng lớn và sự thay
đổi của động lực biển ở đới bờ.
Hiện tượng hình thành các cồn
cát chắn và tái trầm tích bồi lấp
luồng vào các cửa sông, gây trở
GVHD:GSTSKH Lê Huy Bá
SVTH:Huỳnh Thị Ngọc Hiền
Trang 21
Tiểu Luận Môi Trường Học Cơ Bản
Lớp ĐHMT3B
ngại lớn cho hoạt động vận tải ra vào các cảng biển, khiến cho những công trình
nạo vét rất tốn kém đều nhanh chóng bị vô hiệu hóa.
Thành phần hoá học trong nước biển đang biến động và chịu ảnh hưởng
ngày càng lớn của BĐKH.
Sự thay đổi khí hậu trong suốt 13 triệu năm qua đã làm biến đổi mạnh mẽ thành
phần hoá học của nước biển. Điều này có thể dẫn tới nhiều hậu quả lâu dài đối với
hệ sinh thái biển.
Khi lượng CO2 tăng lên và những xu thế khí hậu thay đổi, thành phần hoá học của
các con sông cũng thay đổi và sẽ làm ảnh hưởng đến môi trường đại dương. Hệ
sinh thái biển sẽ bị tổn thương. Các rặng san hô là nơi sinh sống của nhiều loài hải
sản quan trọng và nhiều loài sinh vật biển khác, là lá chắn chống xói mòn bờ biển
và bảo vệ rừng ngập mặn, sẽ bị suy thoái do nhiệt độ nước biển tăng và đồng thời
mưa nhiều làm cho nước bị ô nhiễm phù sa và có thể cả các hoá chất nông nghiệp
nữa từ cửa sông đổ ra.Nhiệt độ nước biển tăng gây hiện tượng tẩy trắng san hô và
là nguyên nhân gây chết trên diện rộng các dải san hô ngầm
2.3 Con Người
Khí hậu là yếu tố sống còn cho sự sinh tồn trên trái đất vì nó ảnh hưởng đến
sự an toàn thực phẩm, cuộc sống, tài sản, nguồn nước và sự phát triển bền vững.
Ngoài ra, trong một phạm vi nhất định, khí hậu còn có tác động đến tâm trạng, tính
cách, thậm chí cả tư duy và văn hóa của con người. Tuy nhiên, đã có những bằng
chứng ngày càng rõ nét là con người đã và đang làm thay đổi những đặc tính của
lớp khí quyển mỏng manh bao quanh trái đất có liên quan đến khí hậu mà nó tạo
ra.
Phần đông cư dân nghèo của TPHCM sống tại những khu vực có nguy cơ
úng ngập cao do mực nước biển dâng. Do khu vực trong và xung quanh TPHCM
là địa bàn của 65% tổng số xí nghiệp sản xuất của Việt Nam, bất kỳ sự đình trệ
nào do úng ngập cũng sẽ có tác động lớn tới kinh tế, xã hội như thất nghiệp, giảm
năng suất lao động và doanh thu.
GVHD:GSTSKH Lê Huy Bá
SVTH:Huỳnh Thị Ngọc Hiền
Trang 22
Tiểu Luận Môi Trường Học Cơ Bản
Lớp ĐHMT3B
Khoảng 4,3%, tức 9.200 km đường quốc lộ và tỉnh lộ hiện có có thể bị chìm vĩnh
viễn, trong đó có cả 574 km đê bao. Gần 90% cơ sở hạ tầng giao thông bị ảnh
hưởng nằm trong khu vực đồng bằng sông Cửu Long xung quanh TPHCM.
• Sức Khỏe:
Biến đổi khí hậu là môi trường màu mỡ để một số bệnh gia tăng. Bệnh sốt
rét, các bệnh liên quan đến côn trùng hiện đã được khống chế ở thành phố. Nhưng
nếu nhiệt độ tăng lên, muỗi mang mầm bệnh sốt rét sẽ phát triển, sống lâu hơn.Sức
khỏe
người
dân
TPHCM sẽ bị ảnh
hưởng khi ngập úng
làm tăng tỷ lệ các
bệnh về đường ruột
do nước như tả và
lỵ, tiêu chảy… khí
thải CO2 từ các nhà
máy điện chạy than,
nhà máy thép, xe
hơi… còn có thể
khiến mùa hen suyễn
Bệnh nhi đang được điều trị tại bệnh viện Nhi
TWthu) kéo dài hơn thường lệ.
và dị ứng (mùa xuân và mùa
Một nghiên cứu được
LHQ công bố tháng 5.2009 cho thấy BĐKH đã và đang trực tiếp làm tăng tỉ lệ
bệnh sốt rét, tiêu chảy và suy dinh dưỡng.
Thời tiết những ngày trong tháng 7 năm 2009, nắng nóng bất thường vào
ban ngày, ban đêm nhiệt độ hạ nhanh. Với người lớn, sự thích nghi với thay đổi
đột ngột đó đã khó, với trẻ em lại càng khó khăn hơn. Dù nắng, nóng nhưng độ ẩm
vẫn rất cao. Đó là nguyên nhân tiềm ẩn rất nhiều bệnh tật đối với trẻ.
GVHD:GSTSKH Lê Huy Bá
SVTH:Huỳnh Thị Ngọc Hiền
Trang 23
Tiểu Luận Môi Trường Học Cơ Bản
Lớp ĐHMT3B
Hết dịch nọ đến bệnh kia, tất cả các tuyến nhi đều quá tải chứ không chỉ tuyến
TW. Nhìn những trẻ vừa sinh ra đã phải sống trong bệnh viện nhiều hơn sống ở
nhà vì thời tiết cứ thay đổi liên miên.... Những bệnh trẻ gặp phải do thời tiết thay
đổi đột ngột về nhiệt độ, do giao mùa... gồm rất nhiều: Đau họng, cảm, cúm, bệnh
ban đỏ, viêm màng kết (bệnh đau mắt đỏ), bệnh thuỷ đậu, sởi... Riêng nhiễm
khuẩn đường hô hấp có đến hàng loạt bệnh như: Viêm mũi họng cấp tính, viêm
nắp thanh quản cấp, viêm thanh quản cấp, viêm phế quản phổi, các nhiễm khuẩn
cấp tính tại phổi... Tất cả những bệnh liên quan đến nhiễm khuẩn đường hô hấp
đều rất nguy hiểm vì nó ảnh hưởng trực tiếp đến hệ hô hấp của trẻ.
Hiện vẫn còn nhiều tranh cãi xung quanh mối liên hệ giữa BĐKH và ảnh
hưởng đối với trẻ em. Nhưng các văn kiện lớn về BĐKH và giải pháp thích nghi
lại chưa thực sự quan tâm một cách hệ thống tới trẻ em và thanh thiếu niên. Báo
cáo năm 2003 về các biểu hiện BĐKH ở khu vực thành thị cũng chỉ đưa ra hai ý
về trẻ em liên quan đến khả năng mắc hen suyễn. Trên thực tế, trẻ em chính là đối
tượng có nhiều nguy cơ bị ảnh hưởng và cần được quan tâm hơn cả.
Việc quan tâm đến trẻ em không chỉ có ý nghĩa đối với việc chăm lo sức khoẻ
cộng đồng mà còn để sắp xếp lại hành động, kêu gọi mọi người xem xét lại quy
mô và bản chất của bản kế hoạch thích nghi với môi trường. Một lợi ích đồng thời
nữa là tăng thêm hiểu biết về sự nhạy cảm của dân nghèo thành thị đối với BĐKH
ở những nước có thu nhập trung bình và thấp.
• Lý do cần quan tâm đến trẻ em thành thị điên hình là Thành Phố Hồ
Chí Minh-một thành phố tấp nập và đông dân cư.
Nói chung, trẻ em thành thị có điều kiện hơn trẻ ở những vùng xa xôi hẻo
lánh - khoẻ mạnh hơn, được giáo dục tốt hơn và có nhiều sự lựa chọn trong cuộc
sống hơn. Tuy nhiên, đối với hàng trăm triệu đứa trẻ sống trong những khu ổ
chuột, tạm bợ, đông đúc ở các đô thị thì đó là điều không thể xảy ra. Dịch vụ và cơ
sở vật chất ở đây dù được coi là lợi thế của đô thị cũng không thể chống chọi với
GVHD:GSTSKH Lê Huy Bá
SVTH:Huỳnh Thị Ngọc Hiền
Trang 24
Tiểu Luận Môi Trường Học Cơ Bản
Lớp ĐHMT3B
các điều kiện khó khăn về điều kiện sống, làm giảm mật độ dân cư cũng như rác
thải.
Những khu vực đô thị nghèo không được quản lí tốt là môi trường có khả
năng chịu nhiều rủi ro nhất.Có những khu có tỉ lệ trẻ tử vong dưới 5 tuổi lên đến
25%, hoàn toàn trái ngược với những con số báo cáo tốt đẹp của các đô thị nói
chung. Chất lượng sống kém, dân cư quá đông đúc và tình trạng thiếu nước, mất
vệ sinh cũng như thiếu hiệu quả trong việc quản lí rác thải và cống rãnh là nguyên
nhân gây ra tỉ lệ mắc bệnh và tổn thương cao.
Lợi thế khi sống ở thành thị cũng không thể đảm bảo cho những đứa trẻ này
được giáo dục tốt và có nhiều cơ hội lâu dài. Sự phổ cập giáo dục bậc tiểu học cho
trẻ em nghèo thành thị cũng không hề dễ, thậm chí thất bại. Ước tính hiện nay trên
thế giới có khoảng 900 triệu người sống nghèo khổ trong những khu đô thị đông
đúc, mất trật tự và thiếu thốn, trong đó có một số lượng lớn là trẻ em.Vì thế
BĐKH đã chặn đứng và đẩy lùi thành quả của những nỗ lực giảm nghèo ở thanh
Phố Hồ Chí Minh.
Khí hậu nóng lên sẽ làm tăng tần
suất và thời gian duy trì các tác động
không phù hợp với sinh lí cơ thể .Đây
cũng là một hình thức gây nên cho con
người nhiều bệnh hiểm nghèo.Đồng thời
tạo ra một số hợp chất gây nên sự biến
đổi khí hậu trở lại.Ví du:thời tiết nóng
bức lam tăng tần suất sử dụng máy điều
hòa,quạt máyđây chính là nguồn tạo
ra cac hợp chất như Cacbon,CFC…gây nên hiệu ứng nhà kính,góp phần tao nên
biến đổi khí hậu toàn cầu.
Việc cung cấp nước uống cho con người bị ảnh hưởng:đây là một yếu tố
quan trọng.Bởi vì nước là một nhu cầu thiết yếu và không thể thiếu của con
GVHD:GSTSKH Lê Huy Bá
SVTH:Huỳnh Thị Ngọc Hiền
Trang 25
Tiểu Luận Môi Trường Học Cơ Bản
Lớp ĐHMT3B
người.BĐKH làm cho mùa khô đến sớm hơn và kéo dài hơn,nguồn nước mặt và
nước ngầm không đủ cung cấp cho nhu cầu ngày càng cao của con người.
Ngoài ra,BĐKH cũng ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng không khí và đây cũng là
mối hiểm họa tiềm tàng cho các bệnh về hô hấp ở con người.
Biến đổi khí hậu và nhiệt độ tăng lên đã dẫn đến quá trình phân phối lại bản
đồ các loại vi khuẩn, sâu bọ và cây cối, làm con người đứng trước nguy cơ mắc
phải các chứng bệnh lạ chưa từng có. Một ví dụ điển hình là trước đây vùng biển ở
Alaska (Mỹ) rất lạnh và người ta có thể yên tâm ăn món sò nướng đặc sản vùng
này (ảnh) mà không sợ đau bụng. Tuy nhiên, mùa hè năm 2004, một số du khách
đến vùng này đã bị tiêu chảy và nôn tháo sau khi ăn sò nướng.
Các nhà khoa học tìm hiểu và nhận thấy nhiệt độ nước biển ở đây đã vượt ngưỡng
15oC, và lần đầu tiên họ phát hiện Vibrio parahaemolyticus, một loài vi khuẩn khá
phổ biến ở vùng vịnh Mexico ấm áp, trong món sò ở Alaska. Tổ chức Y tế thế giới
(WHO) cho biết trong năm 2000, trên thế giới có khoảng 154.000 người tử vong
vì các chứng bệnh phát sinh do tình trạng biến đổi khí hậu.
2.4 Nông Nghiệp
Lượng mưa thất thường và luôn biến đổi, nhiệt độ tăng cao hơn, tần suất
các cơn bão xuất hiện nhiều, triều cường tăng đột biến khiến sinh kế của hàng
chục triệu người dân Việt Nam đang bị đe doạ nghiêm trọng,biến đổi khí hậu đã
trực tiếp thể hiện rõ nhất trong lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn. Nếu nhiệt độ Trái
đất tăng thêm 2oC, nước biển dâng lên 1
mét thì 90% diện tích đất nông nghiệp ở
vùng Đồng bằng sông Cửu Long sẽ ngập,
kéo theo hậu quả mất 12 - 15 triệu tấn
gạo/năm. Trong vòng 100 năm tới, nếu mực
nước biển dâng lên khoảng 1 mét so với
hiện nay, 1/3 môi trường sống tự nhiên trên
lãnh thổ Việt Nam sẽ mất đi. Hiện nay, khoảng 2,1 triệu héc-ta đất nông nghiệp ở
GVHD:GSTSKH Lê Huy Bá
SVTH:Huỳnh Thị Ngọc Hiền
Trang 26
Tiểu Luận Môi Trường Học Cơ Bản
Lớp ĐHMT3B
vùng này bị nhiễm mặn và 1,6 triệu héc-ta đất bị nhiễm phèn, đất đai bị thoái hoá
bạc màu, đa dạng sinh học giảm mạnh. Diện tích rừng ngập mặn của Việt Nam
cũng bị tác động. Phân bố rừng nguyên sinh, thứ sinh có thể dịch chuyển. Nguồn
thuỷ, hải sản bị phân tán. Nguy cơ tuyệt chủng các loài động, thực vật gia tăng.
Nguy cơ cháy rừng, phát tán dịch bệnh tăng cao.
Các vùng nước ngọt giảm sẽ dẫn đến tình trạng thiếu nước sinh hoạt và sản xuất,
nhất là các vùng lúa nước.
Không những ngập mặn làm giảm năng suất cây trồng mà còn giảm diện
tích đất nông nghiệp. Những động, thực vật vùng nước ngọt sẽ bị đẩy sâu hơn vì
không chịu được điều kiện mặn. Ngay cả rừng tràm là rừng nước ngọt, bây giờ do
nước biển dâng, nhiều vùng như huyện Trần Văn Thời, U Minh ở Cà Mau, tràm
đã phải sống trong nước lợ, tốc độ sinh trưởng chậm, đời sống sinh học của cây
biến đổi hẳn.Không những thế,BĐKH còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất
vụ mùa của người nông dân chân lấm tay bùn.Hiện tượng này đã trực tiếp gây ra
các bệnh như là:cháy lá ở cây,đậu ôn,sâu cuốn lá ở lúa….và đang diễn ra rất
nghiêm trọng khiến người dân vô cùng lo lắng.
Khí hậu ngay càng khắc nghiệt,nắng nóng kéo dài càng làm cho một số vùng sản
xuất nông nghiệp ở thành phố Hồ Chí Minh không đủ nước cung cấp cho việc tưới
tiêusố vụ gieo trồng giảm đi đáng kể,ảnh hưởng rất lớn đến thu nhập của người
dân.
3.Thành Phố Hồ Chí Minh Thích Ứng Với Biến Đổi Khí Hậu
Với hơn 3.000 km bờ biển, Việt Nam được coi là quốc gia có mức độ dễ bị
tổn thương cao hơn trước sự biến đổi khí hậu. Ðể đối phó với hiện tượng biến đổi
khí hậu, Việt Nam đã tham gia và phê chuẩn công ước khung của Liên hợp quốc
về biến đổi khí hậu như Nghị định thư Ky-ô-tô, cơ chế phát triển sạch.... Việt Nam
đang nghiên cứu và từng bước thực hiện những dự án để tiến tới một dự án tổng
thể về thích ứng với biến đổi khí hậu. Chính phủ Việt Nam đã khẳng định, việc
phòng, chống, kiểm soát và giảm thiểu hậu quả của thiên tai là một trong những
GVHD:GSTSKH Lê Huy Bá
SVTH:Huỳnh Thị Ngọc Hiền
Trang 27
Tiểu Luận Môi Trường Học Cơ Bản
Lớp ĐHMT3B
mục tiêu ưu tiên. Thực tế trong công tác phòng, chống thiên tai, nếu như trước đây
chúng ta chỉ chú trọng phòng và khắc phục hậu quả, thì gần đây đã có sự chuyển
hướng trong việc thích ứng và tìm biện pháp phòng ngừa, giảm nhẹ hậu quả thiên
tai. Cụ thể là chương trình sống chung với lũ ở đồng bằng sông Cửu Long và mới
đây Chính phủ cũng yêu cầu các bộ, ngành liên quan nghiên cứu giải pháp thích
ứng với lũ ở miền trung...
Chủ đề Ngày Môi trường thế giới năm nay được chọn là "Trái Đất cần
chúng ta! Hãy liên kết chống lại BĐKH" không phải là ngẫu nhiên. Muốn tạo ra
những điều kiện để ứng phó với BĐKH, cần đến những cách thức tư duy mới về
mối tương quan phụ thuộc giữa con người với con người trong một thế giới đang
và sẽ phải hứng chịu hệ quả của BĐKH.
BĐKH là vấn đề phức tạp bởi ảnh hưởng của nó to lớn và rộng khắp. Một
thành phố, một quốc gia đơn lẻ không thể giải quyết được vấn đề. Chống BĐKH
đòi hỏi sự phối hợp hành động và hợp tác của nhiều địa phương, nhiều quốc gia và
vùng lãnh thổ, giữa Nhà nước và người dân.
Quan điểm "ứng phó với BĐKH được tiến hành trên nguyên tắc phát triển
bền vững, bảo đảm tính hệ thống, tổng hợp, ngành, liên ngành, vùng, liên vùng" đã
được Chính phủ nước ta đưa vào Chương trình mục tiêu ứng phó với
BĐKH.Trong đó Thành Phố Hồ Chí Minh cũng không ngoại lệ.
• Thành phố Hồ Chí Minh hiện đang triển khai 4 dự án ODA chống ngập với
tổng đầu tư hơn 1 tỷ USD, dự kiến năm 2012 đi vào hoạt động sẽ chấm dứt được
tình trạng lội nước khi có mưa hoặc triều cường. Thế nhưng theo thạc sĩ Hồ Long
Phi, giảng viên Trường Đại học Bách khoa TP Hồ Chí Minh, nếu cả 4 dự án hoàn
thành đúng kế hoạch thì cũng chỉ giảm được 50% điểm ngập, và sẽ tái ngập trong
những năm tiếp sau đó. Bởi các dự án này được xây dựng trên những thông số về
lượng mưa và chu kỳ mưa của những năm trước đây, khi chưa có những tác động
rõ ràng của BĐKH. Và đến nay, khi BĐKH làm lượng mưa và đỉnh triều tăng rất
nhanh cũng đã làm các dự án này lạc hậu khi còn đang xây dựng! Vì vậy, nếu chỉ
GVHD:GSTSKH Lê Huy Bá
SVTH:Huỳnh Thị Ngọc Hiền
Trang 28
Tiểu Luận Môi Trường Học Cơ Bản
Lớp ĐHMT3B
trông cậy các dự án này thì thành phố sẽ còn ngập dài dài. Theo tính toán của ông
Phi, nếu lượng mưa 100mm thì thành phố sẽ ngập 40ha, còn nếu mưa đến 200mm
thì có đến 900ha của thành phố sẽ bị ngập.
Để bổ sung cho 4 dự án đã "lỡ" xây dựng, thành phố tiếp tục triển khai xây dựng
các hệ thống ngăn triều, trạm bơm. Trung tâm điều hành chương trình chống ngập
cũng đang mời các chuyên gia đánh giá tính kết nối và hiệu quả chống ngập của
dự án quy hoạch thủy lợi của Bộ NN&PTNT với 4 dự án chống ngập của thành
phố để phát huy tối đa khả năng chống ngập. Tuy nhiên, song song với các dự án
chiến lược, ông Phi cho rằng cần phải giải quyết các vấn đề nội tại của thành phố,
quản lý đô thị tốt hơn vì nếu không sẽ không giải quyết được tận gốc vấn nạn
ngập. Đó là quy hoạch các khu dân cư, đô thị mới không để chặn các nguồn thoát
nước, xây dựng các hồ điều tiết tăng diện tích thấm và trữ nước tự nhiên nhằm hỗ
trợ hệ thống cống thoát nước…
BĐKH không còn là cảnh báo mà là vấn đề đang hiện hữu, nên phải thích nghi và
"sống chung" với nó. Để ngăn ngừa và thích ứng với BĐKH, TP Hồ Chí Minh vừa
tham gia tổ chức C40 (tổ chức của các thành phố lớn trên thế giới tham gia ứng
phó với BĐKH). Tham gia tổ chức này, TP Hồ Chí Minh sẽ cùng các nước tìm
kiếm phương cách hiệu quả để hạn chế những tác động do BĐKH gây ra.
TP. Hồ Chí Minh cùng 4 thành phố khác là Yokohama (Nhật Bản), Hồng
Kông (Trung Quốc), Johannesburg (Nam Phi), Sao Paolo (Brazil) vừa chính thức
được kết nạp vào tổ chức C40. Đây là tổ chức nhóm nhà lãnh đạo các thành phố
lớn về vấn đề khí hậu, tập hợp các thành phố lớn trên thế giới cam kết giảm thiểu
và thích ứng với BĐKH. Đây cũng là nơi trao đổi kiến thức, kinh nghiệm và
nguồn lực (kỹ thuật - công nghệ và tài chính) giữa các thành phố với nhau để hỗ
trợ, cùng nhau ứng phó với BĐKH. Tham gia Tổ chức C40, có sự trợ giúp về kỹ
thuật - công nghệ và tài chính của các nước trong Tổ chức, TP. Hồ Chí Minh sẽ có
nhiều cơ hội để quản lý đô thị một cách hiệu quả cũng là một giải pháp bảo vệ môi
trường và chống BĐKH. Đó là thực hiện các chương trình nâng cao hiệu quả quản
GVHD:GSTSKH Lê Huy Bá
SVTH:Huỳnh Thị Ngọc Hiền
Trang 29
Tiểu Luận Môi Trường Học Cơ Bản
Lớp ĐHMT3B
lý sử dụng đất, sử dụng nước, quản lý hoạt động vận tải, tiêu thụ năng lượng, quản
lý chất thải.
• Trước nguy cơ ảnh hưởng nặng nề của BĐKH đến người dân TP.HCM
trong thời gian tới, ông Jeremy Carew Reid, Giám đốc Trung tân quốc tế về Quản
lý môi trường (ICEM) đã đưa ra giải pháp đối phó như quá trình quy hoạch tổng
thể sử dụng đất của thành phố phải có tầm nhìn thích ứng với BĐKH.
Cụ thể, hiện thành phố đã mất dần mảng xanh, không gian xanh để nhường
chỗ cho đô thị hóa. Ngay cả rừng ngập mặn Cần Giờ, được UNESCO công nhận
là khu dự trữ sinh quyển có giá trị khi gió bão, cung cấp tài nguyên thiên nhiên
cho cư dân và người dân hiện cũng đang bị suy giảm nghiêm trọng…
Toàn bộ thành phố hiện có 90 công viên với tổng diện tích 969 ha (chiếm
0,5% diện tích), tương đương với 1.5m2/người. Đây là tỉ lệ khá thấp về không gian
mở trong khu vực đô thị.
“Do đó, trong thời gian tới, thành phố cần đưa ra các biện pháp nhằm quản
lý và phục hồi hệ sinh thái rừng ngập mặn Cần Giờ; tái trồng rừng đầu nguồn cho
lưu vực sông Đồng Nai. Ngoài ra, việc phục hồi kênh rạch sông ngòi, bảo vệ và
phục hồi các vùng đất ngập nước đô thị thành phố cũng cần phải được tiến hành cụ
thể, nhanh chóng” - ông A. Konishi, Giám đốc quốc gia ADB nói.
Người dân thành phố hiện còn rất mơ hồ về khái niệm BĐKH và chưa hiểu
hết tác động, ảnh hưởng của vấn đề này đến cuộc sống của họ. Chính vì vậy, thành
phố cần phải tuyên truyền giúp người dân hiểu BĐKH sẽ khiến công ăn việc làm,
cuộc sống của người dân bị ảnh hưởng trực tiếp. Từ đó, người dân sẽ có hành
động cụ thể để bảo vệ môi trường chống BĐKH.
• TS Chế Đình Lý, Phó viện trưởng Viện Môi trường Tài nguyên, ĐHQG
TP.HCM cho rằng, trong khi các tuyến đường được xây dựng trước đây cho
khoảng 500.000 dân số thành phố như Lê Lợi, Nguyễn Huệ, Hàm Nghi… đều ưu
tiên có nhiều cây xanh, thì ngược lại, các tuyến đường xây dựng sau này như Bàu
Cát, Sư Vạn Hạnh… lại chật hẹp, ít cây.
GVHD:GSTSKH Lê Huy Bá
SVTH:Huỳnh Thị Ngọc Hiền
Trang 30
Tiểu Luận Môi Trường Học Cơ Bản
Lớp ĐHMT3B
Theo các chuyên gia, dân nghèo đô thị và nông thôn là đối tượng chịu tác động,
ảnh hưởng nặng nề của biến đổi khí hậu nhiều hơn các nhóm xã hội khác. Theo
thống kê năm 2006, TP.HCM có tổng tỉ lệ dân nghèo là 0,5% nghĩa là khoảng
30.000 - 40.000 người nghèo. Ngoài ra, người dân sống trong những căn nhà
xuống cấp và điều kiện môi trường yếu kém có thể cao hơn rất nhiều so với tỉ lệ
nghèo được công bố. Ở TP.HCM, khu vực người nghèo sinh sống dễ bị tổn
thương do ngập lụt hơn vì điều kiện hạ tầng, môi trường sống và sinh hoạt của họ
tồi tàn.
• Ngoài các dự án mà Thành Phố Hồ Chí Minh đã kí kết thì cần phải có
những giải pháp trực tiếp và thiết thực như sau:
• Giáo dục cộng đồng giảm thiểu phát thải khí nhà kính;
• Đổi mới, hiện đại hóa trạng thiết bị đảm bảo tiêu chuẩn xả khí thải;
• Rà soát lại tiêu chuẩn, tần suất thiết kế các công trình, đảm bảo làm
việc an toàn trước tình trạng biến đổi khí hậu;
• Xây dựng quy trình vận hành liên hồ chứa các nhà máy thủy điện và
công trình thủy lợi phía thượng nguồn;
• Nhanh chóng thực hiện dự án chống ngập cho thành phố Hồ Chí
Minh, do Bộ Nông nghiệp & PTNT đề xuất;
• Nghiên cứu đánh giá ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đối với đa dạng
sinh học đặc biệt là hệ sinh thái rừng ngập mặn, ngập nước khu dự trữ sinh quyển
của Thế giới Cần Giờ, trên cơ sở đó đề xuất các biện pháp bảo tồn và thích ứng.
Cần chuẩn bị nguồn nhân tài vật lực để có đủ khả năng bị đối phó và thích ứng
với biển đổi khí hậu trong khu vực.
• Thực hiện phong trào phủ xanh đất trống để giảm khí thải.
Bên cạnh đó, những chính sách về cắt giảm khí carbon cũng sẽ có tác động tích
cực đến sức khỏe con người. Đi xe đạp thay vì đi xe hơi cũng là một biện pháp tốt
để làm trong sạch môi trường. Tuy nhiên, thực tế là biến đổi khí hậu đang diễn ra
GVHD:GSTSKH Lê Huy Bá
SVTH:Huỳnh Thị Ngọc Hiền
Trang 31
Tiểu Luận Môi Trường Học Cơ Bản
Lớp ĐHMT3B
hàng ngày hàng giờ, ngày mai có thể tồi tệ hơn ngày hôm nay. Do vậy, những biện
pháp cấp bách để đảm bảo một môi trường trong sạch, lành mạnh, giảm bớt bệnh
tật không chỉ cho chúng ta mà còn cho các thế hệ con cháu chúng ta nhất thiết phải
được thực hiện càng sớm càng tốt.
GVHD:GSTSKH Lê Huy Bá
SVTH:Huỳnh Thị Ngọc Hiền
Trang 32
Tiểu Luận Môi Trường Học Cơ Bản
Lớp ĐHMT3B
III.Kết Luận
Biến đổi khí hậu là vấn đề mang tính toàn cầu, ảnh hưởng đến tất cả các
lĩnh vực trong đời sống,kinh tế của con người.Đây là hiện tượng không chi ảnh
hưởng đến khí hậu,thời tiết,hệ sinh thái,nông nghiệp mà còn ảnh hưởng đặc biệt
nghiêm trọng đến sức khỏe con người như các bệnh:tiêu chảy,sốt rét,ung thư
da,đau mắt hột…ngày càng tăng.
Trước tình hình nóng bỏng của BĐKH ,các cơ quan chức năng ở thành phố
Hồ Chí Minh cũng đã có nhiều nổ lực để đối phó với hiện tượng này như:kí kết và
đi đến triển khai dự án ODA chống ngập,quản lý và phục hồi hệ sinh thái,trồng
rừng,tiết giảm các nguồn khí thải có thể gây ra hiệu ứng nhà kính
như:CO2,NO2,CFC…
Bên cạnh trách nhiệm của các cơ quan nhà nước thì mỗi cá nhân,mỗi thành
viên trong xã hội phải có ý thức bảo vệ môi trường như:hạn chế ăn thịt,rau xanh,sử
dụng tiết kiệm nguồn năng lượng cũng như nguồn nước.Ngoài ra,chúng ta cần tích
cực tham gia các chiến dịch như đạp xe tuyên truyền bảo vệ môi trường,tham gia
lưu thông bằng các phương tiện công cộng thay vì đi bằng xe gắn máy hay xe hơi.
Tất cả nổ lực của các cơ quan chức năng,của mỗi cá nhân trong xã hội sẽ
góp phần giảm thiểu ảnh hưởng của BĐKH,đồng thời không quá bất ngờ với các
thay đổi bất thường này ,để có thể tìm cách đối phó dễ dàng hơn.Nỗ lực hôm nay
của chúng ta sẽ làm giảm sự biến đổi trong tương lai.
GVHD:GSTSKH Lê Huy Bá
SVTH:Huỳnh Thị Ngọc Hiền
Trang 33
Tiểu Luận Môi Trường Học Cơ Bản
Lớp ĐHMT3B
CHÚ GIẢI
(1) El Nino là Dao động phương Nam (Southern oscillation). Ngày nay, khoa
học đã chứng minh được rằng hiện tượng El Nino có ảnh hưởng trên phạm vi
toàn
cầu
và
thuật ngữ El
Nino dùng để
chỉ hiện tượng
nước
biển
nóng lên. Mưa
bão, lụt lội, đó
là
các
hiện
tượng dễ thấy
nhất của El Nino. Lý do là dòng nước ấm ở phía đông Thái Bình Dương chạy
dọc theo các nước Chile, Peru... đã đẩy vào không khí một lượng hơi nước rất
lớn.El Nino không phải là hiện tượng do con người tạo ra, mà chính là thiên
nhiên.
Một trong những nguyên nhân lớn gây ra hiện tượng El Nino là sự thay đổi
hướng gió, tuy nhiên đến nay các nhà khoa học vẫn chưa có lời giải đáp hoàn
toàn thống nhất. Những nguyên nhân khác bao gồm sự thay đổi áp suất
không khí, Trái Đất nóng dần lên, hay cả các cơn động đất dưới đáy biển.
Hiện tượng này thường xảy ra vào cuối năm, dịp Noel, nên người dân Peru đặt tên
là El Nino (tiếng Tây Ban Nha: Chúa Hài Đồng- The Christ Child, tiếng Việt: Cậu
bé). Sự đảo lộn thời tiết (vùng không mưa thì lại mưa, vùng mưa nhiều thì khô
hạn, giông bão thường xuyên xảy ra...) không chỉ bó hẹp trong phạm vi khu vực
nam Thái Bình Dương mà lan sang cả khu vực các nước châu Âu, châu Phi và các
khu vực khác trên toàn cầu. Trước đây El Nino chỉ kéo dài vài tháng thì nay nó đã
kéo dài hàng năm trời với chu kì từ 4- 10 năm /1 lần. Những năm xảy ra El Nino
GVHD:GSTSKH Lê Huy Bá
SVTH:Huỳnh Thị Ngọc Hiền
Trang 34
Tiểu Luận Môi Trường Học Cơ Bản
Lớp ĐHMT3B
gần đây: 1957- 1958, 1972- 1973, 1976- 1977, 1982- 1983, 1997- 1998. Diễn biến
của El Nino ngày càng phức tạp. Do đó đòi hỏi các nước cần bắt tay trong việc
giải quyết các vấn đề về môi trường và khí hậu trên toàn cầu.
(2) Mưa Cực Đoan là hiện tượng mưa với cường độ lớn,bất thường khiến
không thể dự báo trước.Đây là hiện tượng mà vùng không mưa thì lại mưa,gây nên
tìn trạng lũ lụt kéo dài.
(3) ICEM-International Centre For Environmental Management:Trung Tâm
Quản Lý Môi Trường Quốc Tế.
GVHD:GSTSKH Lê Huy Bá
SVTH:Huỳnh Thị Ngọc Hiền
Trang 35
Tiểu Luận Môi Trường Học Cơ Bản
Lớp ĐHMT3B
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. DANIDA (2002), Hội thảo về mô hình toán MIKE, Viện KHTL Miền Nam,
Tp. HCM.
2. Đài Khí tượng Thủy văn khu vực Nam Bộ.
3. IPCC - Intergovernmental Panel on Climate Change.
4. Viện Khoa học Thuỷ lợi Miền Nam (2008), Quy hoạch chống ngập cho
TPHCM.
5. http://www.congnghiepmoitruong.vn/tin-tc/tin-moi-trng/391-moi-truongdang-thay-doi-do-bien-doi-khi-hau.html
6. http://www.hochiminhcity.gov.vn
7. http://www.thesaigontimes.vn/Home/thoisu/doisong/19974
8. http://www.tuoitre.com.vn/Tianyon/Index.aspx?
ArticleID=319235&ChannelID=17
GVHD:GSTSKH Lê Huy Bá
SVTH:Huỳnh Thị Ngọc Hiền
Trang 36
Tiểu Luận Môi Trường Học Cơ Bản
GVHD:GSTSKH Lê Huy Bá
SVTH:Huỳnh Thị Ngọc Hiền
Lớp ĐHMT3B
Trang 37
- Xem thêm -