Tài liệu ô nhiễm môi trường - thách thức đối với việc phát triển kinh tế - xã hội ở thành phố hồ chí minh

Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com TRÖÔØNG ÑAïI HOÏC SÖ PHAÏM TP. HOÀ CHÍ MINH KHOA ÑÒA LYÙ LÔÙP K34A ZW*…* ß*…*XY ÑEÀ TAØI Giaùo vieân höôùng daãn Tieán só : Ñaøm Nguyeãn Thuøy Döông Sinh vieân thöïc hieän Döông Quang Phuù (34603068) Lyù Thò Nöông (34603063) Thaønh phoá Hoà Chí Minh, thaùng 6 naêm 2010 Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com OÂ nhieãm moâi tröôøng – thaùch thöùc ñoái vôùi vieäc phaùt trieån KT-XH ôû Tp HCM Lôøi caùm ôn ! Nhö chuùng ta ñaõ bieát moät baøi nghieân cöùu khoa hoïc hay moät ñeà taøi ñöôïc thaønh coâng khoâng theå khoâng keå ñeán söï giuùp ñôõ taän tình cuûa ngöôøi Gvhd, caùc caùn boä coâng nhaân vieân thuoäc ban nghaønh moâi tröôøng cuøng caùc baïn trong taäp theå K34a. Chuùng em xin ñöôïc göûi lôøi caûm ôn chaân thaønh ñeán Gvhd: T.s Ñaøm Nguyeãn Thuøy Döông laø ngöôøi ñaõ tröïc tieáp giaûng daïy boä Moân Ñlkt-Xh höôùng daãn taän tình cho chuùng em caùch löïa choïn ñeà taøi ñeå chuùng em coù ñöôïc höôùng giaûi quyeát toát cho vaán ñeà ñaõ ñöôïc löïa choïn. Caûm ôn caùc Caùn boä coâng nhaân vieân ñaõ cung caáp moät soá thoâng tin vaø moät soá soá lieäu caàn thieát cho ñeà taøi cuûa chuùng em, thaân göûi lôøi caûm ôn ñeán caùc baïn trong taäp theå K34A ñaõ ñoùng goùp moät soá yù kieán thieát thöïc cho chuùng em trong thôøi gian vöøa qua. Chuùng em hi voïng seõ nhaän ñöôïc söï giuùp ñôõ cuõng nhö söï ñoùng goùp yù kieán töø coâ vaø toaøn theå moïi ngöôøi nhieàu hôn nöõa trong caùc ñeà taøi laàn sau. Kính chuùc coâ vaø caùc baïn lôøi chuùc söùc khoûe vaø thaønh coâng trong cuoäc soáng. Xin chaân thaønh caûm oaûm ôn !!! Döông Quang Phuù – Lyù Thò Nöông Trang 2 Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com OÂ nhieãm moâi tröôøng – thaùch thöùc ñoái vôùi vieäc phaùt trieån KT-XH ôû Tp HCM Phaàn nhaän xeùt cuûa giaùo vieân ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… Döông Quang Phuù – Lyù Thò Nöông Trang 3 Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com OÂ nhieãm moâi tröôøng – thaùch thöùc ñoái vôùi vieäc phaùt trieån KT-XH ôû Tp HCM Muïc luïc LÔØI CAÛM ÔN ..........................................................................................................2 PHAÀN NHAÄN XEÙT CUÛA GIAÙO VIEÂN ................................................................3 DANH MUÏC CAÙC TÖØ VIEÁT TAÉT .......................................................................6 DANH MUÏC BAÛNG ...............................................................................................7 DANH MUÏC BIEÅU ÑOÀ ..........................................................................................7 DANH MUÏC SÔ ÑOÀ ...............................................................................................7 DANH MUÏC KHUNG ...........................................................................................7 MỞ ĐẦU ..................................................................................................................8 U 1. Lyù do choïn ñeà taøi ................................................................................................8 2. Muïc tieâu – Nhieäm vuï – Phaïm vi nghieân cöùu cuûa ñeà taøi .................................8 2.1. Muïc tieâu.................................................................................................8 2.2. Nhieäm vuï ...............................................................................................9 2.3. Phaïm vi nghieân cöùu ..............................................................................9 2.3.1. Phaïm vi veà khoâng gian ......................................................................9 2.3.2. Phaïm vi veà thôøi gian ..........................................................................9 2.3.3. Phaïm vi veà noäi dung.........................................................................10 3. Lòch söû nghieân cöùu vaán ñeà ...............................................................................10 4. Heä quan ñieåm vaø Phöông Phaùp Nghieân Cöùu .................................................11 4.1. Heä quan ñieåm ......................................................................................11 4.1.1. Quan ñieåm heä thoáng.........................................................................11 4.1.2. Quan ñieåm lòch söû vieãn caûnh ...........................................................11 4.2. Phöông phaùp nghieân cöùu ...................................................................11 Döông Quang Phuù – Lyù Thò Nöông Trang 4 Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com OÂ nhieãm moâi tröôøng – thaùch thöùc ñoái vôùi vieäc phaùt trieån KT-XH ôû Tp HCM 4.2.1. Phöông phaùp thu thaäp taøi lieäu:........................................................11 4.2.2. Phöông phaùp toång hôïp phaân tích taøi lieäu: ......................................12 4.2.3. Phöông phaùp ñieàu tra thöïc ñòa ........................................................12 4.2.4. Phöông phaùp baûn ñoà, bieåu ñoà ..........................................................12 5. Caáu truùc cuûa ñeà taøi ...........................................................................................12 NOÄI DUNG ............................................................................................................13 Chöông 1 : HIEÄN TRAÏNG VAØ KEÁT LUAÄN VEÀ TÌNH HÌNH OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG TAÏI THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH ..................................................13 1. Hieän traïng oâ nhieãm moâi tröôøng......................................................................13 1.1. OÂ nhieãm khoâng khí .............................................................................14 1.1.1. Khaùi nieäm .........................................................................................14 1.1.2. Tieâu chuaån ñaùnh giaù möùc ñoä oâ nhieãm khoâng khí...........................14 1.1.3. Thöïc traïng ........................................................................................15 1.2. OÂ nhieãm moâi tröôøng nöôùc .................................................................17 1.3. OÂ nhieãm chaát thaûi raén (CTR)............................................................21 2. Keát luaän .............................................................................................................23 Chöông 2: THAÙCH THÖÙC CUÛA “OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG” ÑOÁI VÔÙI QUAÙ TRÌNH CNH – HÑH VAØ PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ – XAÕ HOÄI TAÏI TP. HOÀ CHÍ MINH......................................................................................................24 Chöông 3: KIEÁN NGHÒ VAØ GIAÛI PHAÙP ÑOÁI VÔÙI VAÁN ÑEÀ“OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG” TAÏI TP. HOÀ CHÍ MINH ........................................................28 1. Kieán nghò ...........................................................................................................28 2. Giaûi phaùp ...........................................................................................................28 2.1. Giaûi phaùp tröôùc maét ...........................................................................28 2.2. Giaûi phaùp beàn vöõng, laâu daøi ..............................................................29 PHỤ LỤC...............................................................................................................31 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO ....................................................................................33 Döông Quang Phuù – Lyù Thò Nöông Trang 5 Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com OÂ nhieãm moâi tröôøng – thaùch thöùc ñoái vôùi vieäc phaùt trieån KT-XH ôû Tp HCM DANH MUÏC CAÙC TÖØ VIEÁT TAÉT 3R : döï aùn phaân loaïi raùc do Nhaät Baûn taøi trôï AQI : chæ soá chaát löôïng khoâng khí BVMT: baûo veä moâi tröôøng BOD, COD: caùc giaù trò ñaùnh giaù möùc ñoä oâ nhieãm nöôùc Coliform: Möùc ñoä oâ nhieãm vi sinh CNH - HÑH : coâng nghieäp hoùa - hieän ñaïi hoùa CN – TTCN : coâng nghieäp – tieåu thuû coâng nghieäp CTR: chaát thaûi raén DO: giaù trò oxi hoøa tan trong nöôùc GTCC: giao thoâng coâng coäng GDP : toång saûn phaåm quoác daân KT-XH: kinh teá – xaõ hoäi MBT : döï aùn xöû lyù raùc thaûi theo phöông phaùp cô sinh hoïc OÂNKK: OÂ nhieãm khoâng khí TCCP: tieâu chuaån cho pheùp TCVN: tieâu chuaån Vieät Nam TCVN 5966 – 1995 : teân cuûa ieâu chuaån ñaùnh giaù möùc ñoä oâ nhieãm khoâng khí TP. HCM: thaønh phoá Hoà Chí Minh Döông Quang Phuù – Lyù Thò Nöông Trang 6 Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com OÂ nhieãm moâi tröôøng – thaùch thöùc ñoái vôùi vieäc phaùt trieån KT-XH ôû Tp HCM DANH MUÏC BAÛNG Bảng 1: Tieâu chuaån ñaùnh giaù möùc ñoä oâ nhieãm khoâng khí Baûng 2: Caùc chæ soá moâi tröôøng ôû moät soá nuùt giao thoâng Baûng 3: Khoái löôïng chaát thaûi raén ôû TP. HCM töø 1993 – 2003 Baûng 4: Löôïng phaùt sinh chaát thaûi coâng nghieäp nguy haïi Baûng 5: Chaát thaûi raén y teá Bảng 6: Öôùc tính toång löôïng nöôùc thaûi töø caùc khu coâng nghieäp thuoäc caùc tænh cuûa 4 vuøng kinh teá troïng ñieåm naêm 2009 DANH MUÏC BIEÅU ÑOÀ Bieåu ñoà 1: Chæ soá chaát löôïng khoâng khí (AQI) töø 26/9/2007 ñeán 17/10/2007 Bieåu ñoà 2: Dieãn bieán BOD5 ôû caùc traïm treân soâng Saøi Goøn - khu vöïc TP. HCM Bieåu ñoà 3: Dieãn bieán Coliform ôû caùc traïm treân soâng Saøi Goøn - khu vöïc TP.HCM Bieåu ñoà 4: Möùc ñoä oâ nhieãm vi sinh - Coliform moät vaøi keânh raïch ôû TP.HCM Bieåu ñoà 5: Dieãn bieán BOD5 ôû moät soá keânh raïch ôû TP.HCM DANH MUÏC SÔ ÑOÀ Sô ñoà 1: Nguyeân taéc caùc moái quan heä trong heä thoáng quaûn lí moâi tröôøng KCN DANH MUÏC KHUNG Khung 1: keát quaû thanh tra 7 khu coâng nghieäp treân ñòa baøn tp. Hoà Chí Minh Döông Quang Phuù – Lyù Thò Nöông Trang 7 Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com OÂ nhieãm moâi tröôøng – thaùch thöùc ñoái vôùi vieäc phaùt trieån KT-XH ôû Tp HCM MỞ ĐẦU 1. Lyù do choïn ñeà taøi Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, moâi tröôøng cuûa thaønh phoá Hoà Chí Minh luoân laø vaán ñeà ñöôïc söï quan taâm cuûa nhieàu nhaø moâi tröôøng hoïc vaø toaøn theå ngöôøi daân ñang sinh soáng taïi ñòa baøn thaønh phoá cuõng nhö nhaân daân caû nöôùc. Vieäc phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi cuûa thaønh phoá ñaõ thuùc ñaåy neàn kinh teá chung cuûa nöôùc ta ngaøy caøng thay da ñoåi thòt vôùi toác ñoä nhanh choùng. Thaønh phoá Hoà Chí Minh laø thaønh phoá hoaït ñoäng kinh teá naêng ñoäng nhaát, laø tænh thaønh ñi ñaàu trong caû nöôùc veà toác ñoä taêng tröôûng kinh teá. Neáu nhö naêm 2001 toác ñoä taêng GDP cuûa thaønh phoá laø 7,4 % thì ñeán naêm 2005 taêng leân 12,2%. Phaùt trieån kinh teá vôùi toác ñoä taêng tröôûng cao ñaõ taïo ra möùc ñoùng goùp GDP lôùn cho caû nöôùc. TP. HCM chæ chieám 0,6% dieän tích vaø 6,6 % daân soá so vôùi caû nöôùc nhöng tyû troïng GDP cuûa thaønh phoá chieám gaàn 1/3 GDP cuûa caû nöôùc. Vôùi vai troø ñaàu taøu trong ña giaùc chieán löôïc phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi, TP. HCM ñaõ trôû thaønh trung taâm kinh teá, vaên hoaù – du lòch, giaùo duïc – khoa hoïc kyõ thuaät – y teá lôùn. Tuy nhieân, söï phaùt trieån kinh teá treân cuõng ñaõ keùo theo nhieàu haäu quaû traàm troïng vaø thaùch thöùc lôùn veà vaán ñeà moâi tröôøng. 2. Muïc tieâu – Nhieäm vuï – Phaïm vi nghieân cöùu cuûa ñeà taøi 2.1. Muïc tieâu Baûo veä moâi tröôøng laø vaán ñeà mang tính toaøn caàu. Khoâng chæ ôû caùc nöôùc phaùt trieån, maø caùc nöôùc ñang phaùt trieån thì tình traïng oâ nhieãm moâi tröôøng ñaõ vaø ñang ôû möùc ñaùng baùo ñoäng. Döông Quang Phuù – Lyù Thò Nöông Trang 8 Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com OÂ nhieãm moâi tröôøng – thaùch thöùc ñoái vôùi vieäc phaùt trieån KT-XH ôû Tp HCM Cuøng vôùi quaù trình CNH - HÑH ñaát nöôùc, Vieät Nam noùi chung thaønh phoá Hoà Chí Minh noùi rieâng cuõng ñang traûi qua thôøi kyø chòu aûnh höôûng cuûa tình traïng oâ nhieãm moâi tröôøng. Ñeà taøi cuûa chuùng toâi nhaèm nghieân cöùu vaø xaùc ñònh taàm aûnh höôûng veà vaán ñeà moâi tröôøng ñeå qua ñoù goùp phaàn ñöa ra moät soá giaûi phaùp, höôùng taùc ñoäng cho vieäc phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi cuûa thaønh phoá Hoà Chí Minh. 2.2. Nhieäm vuï Ñeà taøi xin ñöôïc laøm roõ moät soá noäi dung sau: − Tìm hieåu moät vaøi nguyeân nhaân gaây neân hieän töôïng oâ nhieãm moâi tröôøng cuûa thaønh phoá. − Tình hình oâ nhieãm moâi tröôøng vaø taùc ñoäng cuûa noù ñoái vôùi phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi cuûa thaønh phoá. − Ñöa ra moät soá phöông höôùng vaø giaûi phaùp ñeå giaûi quyeát. 2.3. Phaïm vi nghieân cöùu 2.3.1. Phaïm vi veà khoâng gian Ñòa baøn nghieân cöùu cuûa ñeà taøi bao goàm caùc quaän, khu vöïc dieãn ra quaù trình ñoâ thò hoùa, caùc huyeän naèm trong ranh giôùi haønh chính cuûa thaønh phoá Hoà Chí Minh. 2.3.2. Phaïm vi veà thôøi gian Ñeà taøi chuùng toâi nghieân cöùu vaán ñeà OÂ nhieãm moâi tröôøng vaø thaùch thöùc cuûa noù ñeán vieäc phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi ôû thaønh phoá Hoà Chí Minh” trong ñoù caùc soá lieäu, döõ kieän ñöôïc tìm hieåu naèm trong khoaûng thôøi gian giôùi haïn töø thaäp kyû 90 cho ñeán nay. Döông Quang Phuù – Lyù Thò Nöông Trang 9 Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com OÂ nhieãm moâi tröôøng – thaùch thöùc ñoái vôùi vieäc phaùt trieån KT-XH ôû Tp HCM 2.3.3. Phaïm vi veà noäi dung − Sô löôïc aûnh höôûng quaù trình oâ nhieãm moâi tröôøng ñeán moät vaøi vaán ñeà xaõ hoäi (ñôøi soáng daân cö, söùc khoûe, giaùo duïc,…). − Nhaän ñònh aûnh höôûng vaø taùc ñoäng cuûa quaù trình oâ nhieãm moâi tröôøng ñeán vieäc phaùt trieån kinh teá ôû thaønh phoá Hoà Chí Minh. 3. Lòch söû nghieân cöùu vaán ñeà Coù bao giôø baïn töï hoûi moâi tröôøng mình ñang soáng oâ nhieãm hay khoâng heà oâ nhieãm hay khoâng? Ñoâi luùc baïn caûm thaáy böùc xuùc bôûi nhöõng haäu quaû töø OÂ nhieãm moâi tröôøng nhöng baïn bieát nhöõng taùc nhaân naøo daãn ñeán ñieàu ñoù vaø noù taùc ñoäng ñeán vieäc phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi ôû thaønh phoá Hoà Chí Minh nhö theá naøo? Baïn ñaõ nghó ñeán phaûi haønh ñoäng nhö theá naøo ñeå laøm cho moâi tröôøng cuûa mình trong laønh, khoâng coøn oâ nhieãm hay chöa? Coù raát nhieàu caâu hoûi ñöôïc ñaët ra nhöng baøi toaùn veà vaán ñeà “oâ nhieãm moâi tröôøng” vaãn coøn laø moät caùi gì ñoù “aån yù” chöa tìm ra ñaùp soá saùt thöïc. Vaán ñeà oâ nhieãm moâi tröôøng vaø taùc ñoäng cuûa noù ñeán vieäc phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi ôû thaønh phoá Hoà Chí Minh thöïc ra laø vaán ñeà khoâng phaûi laø môùi. Ñaõ vaø ñang coù raát nhieàu döï aùn, chöông trình nghieân cöùu vaø haønh ñoäng lôùn nhö: Chöông trình 3R do Nhaät Baûn taøi trôï, döï aùn “Xanh Sony” do Sony taøi trôï hay döï aùn xöû lyù raùc thaûi theo phöông phaùp cô sinh hoïc (MBT)… Tuy nhieân, vieäc xöû lyù vaán ñeà “oâ nhieãm moâi tröôøng” chöa thöïc söï trieät ñeå. Trong phaïm vi cuûa ñeà taøi, nhoùm nghieân cöùu seõ tìm hieåu saâu hôn taùc ñoäng cuûa “oâ nhieãm moâi tröôøng” vaøo ñoái töôïng chính laø vieäc phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi ôû thaønh phoá. Töø ñoù phaûi coù traùch nhieäm vôùi vaán ñeà “oâ nhieãm moâi tröôøng” baèng caùch haønh ñoäng thöïc tieãn tham gia vaøo vieäc giaûi quyeát“oâ nhieãm moâi tröôøng”. Vieäc moãi caù nhaân giaûi quyeát toát “oâ nhieãm moâi tröôøng” seõ goùp phaàn taïo ra moät moâi tröôøng laønh maïnh, saïch ñeïp, thoaûi maùi. Hieäu quaû hoïc taäp vaø laøm vieäc chaéc chaén seõ toát hôn raát nhieàu. Ñoù laø moät phaïm vi nhoû, neáu baïn coù yù thöùc vôùi moâi tröôøng cuûa mình thì chính baïn ñaõ vaø ñang naâng cao yù thöùc moâi tröôøng xaõ hoäi vaø vôùi vieäc phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi ôû thaønh phoá roài ñoù. Ñaây cuõng laø ñieàu maø nhoùm nghieân cöùu ñeà taøi höôùng ñeán. Döông Quang Phuù – Lyù Thò Nöông Trang 10 Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com OÂ nhieãm moâi tröôøng – thaùch thöùc ñoái vôùi vieäc phaùt trieån KT-XH ôû Tp HCM 4. Heä quan ñieåm vaø Phöông Phaùp Nghieân Cöùu 4.1. Heä quan ñieåm 4.1.1. Quan ñieåm heä thoáng Coi Thaønh phoá Hoà Chí Minh laø trung taâm kinh teá - vaên hoaù - chính trò, laø ñaàu taøu cuûa neàn coâng nghieäp Vieät Nam. Toác ñoä taêng tröôûng kinh teá cuûa TP. HCM oån ñònh, nhanh vaøo loaïi cao nhaát nöôùc. Thaønh phoá cuõng laø moät trong nhöõng ñòa phöông ñang ôû trong tình traïng oâ nhieãm moâi tröôøng nghieâm troïng nhaát caû nöôùc. Vaán ñeà oâ nhieãm moâi tröôøng ñaõ gaây aûnh höôûng raát lôùn ñeán tình hình phaùt trieån kinh teá vaø chaát löôïng cuoäc soáng daân cö thaønh phoá. 4.1.2. Quan ñieåm lòch söû vieãn caûnh Song song vôùi söï phaùt trieån cuûa caùc trung taâm coâng nghieäp, caùc khu cheá xuaát, caùc nhaø maùy xí nghieäp… vaø caùc phöông tieän giao thoâng vaän taûi, thì hieän nay TP. Hoà Chí Minh ñang phaûi gaùnh chòu nhöõng haäu quaû naëng neà töø nhöõng maët traùi cuûa söï phaùt trieån naøy nhö: thaát nghieäp, thieáu vieäc laøm, teä naïn xaõ hoäi, ñaëc bieät oâ nhieãm moâi tröôøng ñöôïc meänh danh laø “saùt thuû khoâng caàn dao” Khi xaõ hoäi caøng phaùt trieån, caùc hoaït ñoäng mua baùn gia taêng thì “OÂ nhieãm moâi tröôøng” caøng laø vaán ñeà noåi coäm, luoân laøm nhöùc nhoái vaø ñau ñaàu caùc giôùi chuyeân moân vaø caû nhöõng ngöôøi daân ñang phaûi soáng chung vôùi nguoàn oâ nhieãm aáy. 4.2. Phöông phaùp nghieân cöùu Ñeå ñeà taøi ñöôïc thöïc hieän toát, chuùng toâi ñaõ söû duïng moät soá phöông phaùp nghieân cöùu sau: 4.2.1. Phöông phaùp thu thaäp taøi lieäu: Moät soá baøi baùo ñaêng taûi nhöõng vaán ñeà moâi tröôøng lieân quan, nhöõng ñeà taøi nghieân cöùu cuûa moät vaøi taùc giaû. Döông Quang Phuù – Lyù Thò Nöông Trang 11 Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com OÂ nhieãm moâi tröôøng – thaùch thöùc ñoái vôùi vieäc phaùt trieån KT-XH ôû Tp HCM 4.2.2. Phöông phaùp toång hôïp phaân tích taøi lieäu: Thoâng qua caùc bieåu ñoà phaân tích möùc ñoä oâ nhieãm vaø taùc ñoäng cuûa noù qua töøng naêm. 4.2.3. Phöông phaùp ñieàu tra thöïc ñòa Söû duïng phöông phaùp nhaèm kieåm ñònh ñoä chính xaùc, ñoä tin caäy cuûa nguoàn tö lieäu, ñoàng thôøi coù caùi nhìn thöïc teá, toång quaùt hôn. 4.2.4. Phöông phaùp baûn ñoà, bieåu ñoà Duøng moät soá bieåu ñoà cuûa caùc ñieåm, baûn ñoà ñòa hình, kinh teá vaø moät soá bieåu ñoà khu vöïc cuûa Tp. Hoà Chí Minh ñeå xaùc ñònh möùc ñoä chòu taùc ñoäng tröïc tieáp cuûa oâ nhieãm moâi tröôøng. 5. Caáu truùc cuûa ñeà taøi Ngoaøi phaàn môû ñaàu vaø keát luaän, noäi dung ñeà taøi ñöôïc chia laøm 3 chöông, trong ñoù: Chöông 1: HIEÄN TRAÏNG VAØ KEÁT LUAÄN VEÀ TÌNH HÌNH “OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG” TAÏI THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH Chöông 2: THAÙCH THÖÙC CUÛA “OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG” ÑOÁI VÔÙI QUAÙ TRÌNH CNH – HÑH VAØ PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ – XAÕ HOÄI TAÏI TP. HOÀ CHÍ MINH Chöông 3: KIEÁN NGHÒ VAØ GIAÛI PHAÙP ÑOÁI VÔÙI VAÁN ÑEÀ“OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG” TAÏI THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH Maëc duø ñaõ coá gaéng nhöng do nhöõng haïn cheá veà kieán thöùc, thôøi gian vaø nguoàn taøi lieäu coù haïn neân ñeà taøi khoâng theå traùnh khoûi moät soá sai soùt, haïn cheá nhaát ñònh. Chuùng em raát mong nhaän ñöôïc söï goùp yù cuûa caùc thaày coâ giaùo vaø caùc baïn ñeán nhöõng vaán ñeà ñaët ra trong ñeà taøi. Döông Quang Phuù – Lyù Thò Nöông Trang 12 Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com OÂ nhieãm moâi tröôøng – thaùch thöùc ñoái vôùi vieäc phaùt trieån KT-XH ôû Tp HCM NOÄI DUNG Chöông 1 : HIEÄN TRAÏNG VAØ KEÁT LUAÄN VEÀ TÌNH HÌNH OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG TAÏI THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH 1. Hieän traïng oâ nhieãm moâi tröôøng Moâi tröôøng TP trong thôøi gian qua ñaõ bò bieán ñoåi nhieàu do haäu quaû cuûa quaù trình phaùt trieån thieáu quy hoaïch. Söï gia taêng daân soá vaø quaù trình ñoâ thò hoùa ñaõ gaây aùp löïc leân moâi tröôøng, gia taêng möùc ñoä khai thaùc caùc nguoàn taøi nguyeân vaø laøm taêng möùc ñoä oâ nhieãm cuûa nguoàn nöôùc, khoâng khí, ñaát vaø tieáng oàn. Vieäc boá trí baát hôïp lyù caùc xí nghieäp, nhaø maùy, cô sôû saûn xuaát CN - TTCN xen laãn vôùi khu daân cö ñaõ daãn ñeán tình traïng oâ nhieãm traàm troïng veà nöôùc, ñaát, khoâng khí vaø tieáng oàn, gaây aûnh höôûng khoâng toát ñeán söùc khoûe cuûa quaàn chuùng. Chaát löôïng moâi tröôøng laïi coøn teä haïi theâm do chaát löôïng maùy moùc quaù cuõ kyõ vaø loãi thôøi, vöøa hao toán naêng löôïng vaø nguyeân nhieân lieäu, vöøa thaûi ra moät löôïng lôùn caùc pheá thaûi vaøo moâi tröôøng. Caùc phöông tieän giao thoâng taäp trung vaø cuõ kyõ cuõng goùp phaàn ñaùng keå vaøo löôïng chaát thaûi trong TP. Hôn theá nöõa, tình traïng toàn taïi caùc khu nhaø oå chuoät - heä quaû cuûa quaù trình ñoâ thò hoùa coäng theâm yù thöùc veà baûo veä moâi tröôøng coøn thaáp keùm trong taàng lôùp daân chuùng ñaõ goùp phaàn khoâng nhoû trong vieäc laøm giaûm chaát löôïng moâi tröôøng. Vôùi ñaëc ñieåm laø moät ñoâ thò lôùn nhaát cuûa caû nöôùc coù toác ñoä ñoâ thò hoùa khaù cao. Ngoaøi ra theo xu höôùng chung, caùc khu CN môùi coù khuynh höôùng phaân boá gaàn trung taâm TP, nôi coù cô sôû haï taàng vaø heä thoáng giao thoâng khaù phaùt trieån. Tuøy theo loaïi CN, caùc chaát thaûi loûng, khí vaø raén chaéc chaén seõ coù aûnh höôûng ñeán chaát löôïng moâi tröôøng TP. Vieäc phaùt trieån caùc khu CN nhö vaäy seõ taïo ra nhu caàu veà lao ñoäng vöôït quaù khaû naêng ñaùp öùng cuûa ñòa phöông, daãn ñeán tình traïng di daân töø noâng thoân veà caùc khu vöïc naøy, baát keå ñeán khaû naêng khoâng theå cung caáp Döông Quang Phuù – Lyù Thò Nöông Trang 13 Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com OÂ nhieãm moâi tröôøng – thaùch thöùc ñoái vôùi vieäc phaùt trieån KT-XH ôû Tp HCM NOÄI DUNG Chöông 1 : HIEÄN TRAÏNG VAØ KEÁT LUAÄN VEÀ TÌNH HÌNH OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG TAÏI THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH 1. Hieän traïng oâ nhieãm moâi tröôøng Moâi tröôøng TP trong thôøi gian qua ñaõ bò bieán ñoåi nhieàu do haäu quaû cuûa quaù trình phaùt trieån thieáu quy hoaïch. Söï gia taêng daân soá vaø quaù trình ñoâ thò hoùa ñaõ gaây aùp löïc leân moâi tröôøng, gia taêng möùc ñoä khai thaùc caùc nguoàn taøi nguyeân vaø laøm taêng möùc ñoä oâ nhieãm cuûa nguoàn nöôùc, khoâng khí, ñaát vaø tieáng oàn. Vieäc boá trí baát hôïp lyù caùc xí nghieäp, nhaø maùy, cô sôû saûn xuaát CN - TTCN xen laãn vôùi khu daân cö ñaõ daãn ñeán tình traïng oâ nhieãm traàm troïng veà nöôùc, ñaát, khoâng khí vaø tieáng oàn, gaây aûnh höôûng khoâng toát ñeán söùc khoûe cuûa quaàn chuùng. Chaát löôïng moâi tröôøng laïi coøn teä haïi theâm do chaát löôïng maùy moùc quaù cuõ kyõ vaø loãi thôøi, vöøa hao toán naêng löôïng vaø nguyeân nhieân lieäu, vöøa thaûi ra moät löôïng lôùn caùc pheá thaûi vaøo moâi tröôøng. Caùc phöông tieän giao thoâng taäp trung vaø cuõ kyõ cuõng goùp phaàn ñaùng keå vaøo löôïng chaát thaûi trong TP. Hôn theá nöõa, tình traïng toàn taïi caùc khu nhaø oå chuoät - heä quaû cuûa quaù trình ñoâ thò hoùa coäng theâm yù thöùc veà baûo veä moâi tröôøng coøn thaáp keùm trong taàng lôùp daân chuùng ñaõ goùp phaàn khoâng nhoû trong vieäc laøm giaûm chaát löôïng moâi tröôøng. Vôùi ñaëc ñieåm laø moät ñoâ thò lôùn nhaát cuûa caû nöôùc coù toác ñoä ñoâ thò hoùa khaù cao. Ngoaøi ra theo xu höôùng chung, caùc khu CN môùi coù khuynh höôùng phaân boá gaàn trung taâm TP, nôi coù cô sôû haï taàng vaø heä thoáng giao thoâng khaù phaùt trieån. Tuøy theo loaïi CN, caùc chaát thaûi loûng, khí vaø raén chaéc chaén seõ coù aûnh höôûng ñeán chaát löôïng moâi tröôøng TP. Vieäc phaùt trieån caùc khu CN nhö vaäy seõ taïo ra nhu caàu veà lao ñoäng vöôït quaù khaû naêng ñaùp öùng cuûa ñòa phöông, daãn ñeán tình traïng di daân töø noâng thoân veà caùc khu vöïc naøy, baát keå ñeán khaû naêng khoâng theå cung caáp Döông Quang Phuù – Lyù Thò Nöông Trang 13 Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com OÂ nhieãm moâi tröôøng – thaùch thöùc ñoái vôùi vieäc phaùt trieån KT-XH ôû Tp HCM nhaø ôû. Ñieàu naøy seõ daãn ñeán vieäc gia taêng caùc khu nhaø ôû thieáu tieän nghi nhö caùc khu nhaø oå chuoät naèm gaàn caùc keânh raïch, nôi khoâng coù ñaày ñuû heä thoáng ñöôøng xaù, thoaùt nöôùc, caáp nöôùc cuõng nhö caùc dòch vuï thu gom raùc. Keát quaû laø söï xuoáng caáp veà ñieàu kieän soáng cuûa daân chuùng, söï thoaùi hoùa veà maët moâi tröôøng hieän ñaõ vaø ñang dieãn ra taïi TP.HCM 1.1. OÂ nhieãm khoâng khí 1.1.1. Khaùi nieäm OÂ nhieãm khoâng khí (OÂNKK) laø söï coù maët moät chaát laï hoaëc moät söï bieán ñoåi quan troïng trong thaønh phaàn khoâng khí, laøm cho khoâng khí khoâng saïch hoaëc gaây ra söï toaû muøi, coù muøi khoù chòu, giaûm taàm nhìn xa (do buïi). Theo TCVN 5966 - 1995 thì oâ nhieãm khoâng khí laø söï coù maët cuûa caùc chaát trong khí quyeån sinh ra töø hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi hoaëc töø caùc quaù trình töï nhieân, vaø neáu noàng ñoä ñuû lôùn vaø thôøi gian ñuû laâu chuùng seõ aûnh höôûng ñeán söï thoaûi maùi deã chòu, söùc khoûe vaø lôïi ích cuûa con ngöôøi hoaëc moâi tröôøng. 1.1.2. Tieâu chuaån ñaùnh giaù möùc ñoä oâ nhieãm khoâng khí Ñaây laø tieâu chuaån ñöôïc Boä Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng ñöa ra ngaøy 18/12/2006. Tieâu chuaån naøy quy ñònh giaù trò giôùi haïn caùc thoâng soá cô baûn nhö baûng beân: Döông Quang Phuù – Lyù Thò Nöông Trang 14 Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com OÂ nhieãm moâi tröôøng – thaùch thöùc ñoái vôùi vieäc phaùt trieån KT-XH ôû Tp HCM 1.1.3. Thöïc traïng * Nguoàn OÂNKK: coù theå xeáp vaøo ba nhoùm laø: - Töø oáng xaû cuûa caùc loaïi xe goàm xe maùy, oâ toâ, xe taûi, xe buyùt… - Töø gioù buïi mang ñeán nhö caùt buïi, raùc, nilon… - Töø nguoàn khaùc: hoaït ñoäng buoân baùn, nhaø maùy, xí nghieäp, sinh hoaït cuûa daân cö khu vöïc… OÂ nhieãm moâi tröôøng khoâng khí ôû TP.HCM do 2 nguoàn gaây oâ nhieãm chính laø töø caùc cô sôû saûn xuaát vaø töø caùc phöông tieän giao thoâng. Theo soá lieäu coâng boá naêm 2007, trong caùc xí nghieäp vöøa vaø nhoû thuoäc khu vöïc quoác doanh ôû thaønh phoá HCM thì soá xí nghieäp ñaït tieâu chuaån coâng ngheä tieân tieán (coù khaû naêng xöû lí chaát thaûi ôû moâi tröôøng khaù) chæ 11.4%. ñaït tieâu chuaån coâng ngheä ôû möùc trung bình laø 53.1% vaø ôû trình ñoä yeáu keùm laø 35.5%. Con soá naøy ôû khu vöïc kinh teá tö nhaân coøn thaáp hôn. Vôùi nhöõng chæ soá nhö vaäy chuùng ta cuõng thaáy ñöôïc taàm nguy haïi tôùi moâi tröôøng maø caùc cô sôû naøy mang laïi. ÔÛ Tp. HCM haèng naêm caùc phöông tieän vaän taûi treân ñòa baøn thaønh phoá tieâu thuï khoaûng 210.000 taán xaêng, 190.000 taán daàu Diezen. Nhö vaäy ñaõ thaûi vaøo khoâng khí khoaûng 1100 taán buïi, 25 taán chì, 4200 taán CO2,4500 taán NO2, 116000 taán CO, 13200 taán Hydrocacbon vaø 156 taán Aldehyt. Chính vì theá, taïi nhieàu khu vöïc coù noàng ñoä caùc chaát oâ nhieãm leân khaùcao. Öôùc tính giao thoâng chieám khoaûng 70 – 80% nguyeân nhaân gaây ra oâ nhieãm moâi tröôøng nhö hieän nay. Maät ñoä xe, soá löôïng xe ñeàu taêng cao trong khi cô sôû haï taàng khoâng ñaùp öùng noåi möùc taêng naøy neân oâ nhieãm laø ñieàu deã hieåu Theo baùo caùo veà “Hieän traïng oâ nhieãm khoâng khí taïi TP. HCM” cuûa Chi cuïc Baûo veä Moâi tröôøng môùi ñaây cho thaáy, noàng ñoä caùc chaát oâ nhieãm trong khoâng khí ñang ôû möùc cao vaø ngaøy caøng taêng, ngöôøi daân TP. HCM ñang phaûi hít thôû baàu khoâng khí coù quaù nhieàu chaát ñoäc haïi. Döông Quang Phuù – Lyù Thò Nöông Trang 15 Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com OÂ nhieãm moâi tröôøng – thaùch thöùc ñoái vôùi vieäc phaùt trieån KT-XH ôû Tp HCM Moâi tröôøng khoâng khí taïi TP. HCM ñang bò ñe doïa 1 caùch nghieâm troïng ñöôïc theå hieän bôûi noàng ñoä caùc chaát ñoäc haïi gia taêng nhanh, cuï theå : - Noàng ñoä Benzen – chaát coù khaû naêng gaây ung thö cao, coù nôi leân ñeán 3040μ/m3 trong khi theo Cô quan Baûo veä Moâi tröôøng Myõ ngöôõng cho pheùp laø 10 μ/m3, nghóa laø gaáp 4 laàn TCCP. - Noàng ñoä NO2 laø 40 – 70 μ/m3 gaáp 1,75 laàn so vôùi TCVN laø 40 μ/m3. - Noàng ñoä SO2 qua keát quaû quan traéc maëc duø chöa vöôït TCVN nhöng coù xu höôùng taêng leân, coù nôi leân ñeán 30 μ/m3. - Noàng ñoä buïi ñaëc tröng PM10 coù khu vöïc leân ñeán 90 μ/m3 gaáp 1,8 laàn so vôùi TCVN laø 50 μ/m3. Bieåu ñoà 1: chæ soá chaát löôïng khoâng khí (AQI) töø 26/9/2007 ñeán 17/10/2007 Qua bieåu ñoà, ta thaáy chæ soá chaát löôïng khoâng khí (AQI) ôû khu vöïc ven ñöôøng thöôøng ôû möùc cao hôn laø do aûnh höôûng cuûa giao thoâng. Chæ soá AQI ôû khu daân cö ñaït chuaån trung bình toát, coøn AQI khu vöïc giao thoâng thöôøng xuyeân ôû möùc keùm. Chuùng ta cuõng coù theå theo doõi theâm baûng döôùi ñaây ñeå thaáy aûnh höôûng cuûa giao thoâng leân moâi tröôøng khoâng khí ôû TP. HCM. Döông Quang Phuù – Lyù Thò Nöông Trang 16 Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com OÂ nhieãm moâi tröôøng – thaùch thöùc ñoái vôùi vieäc phaùt trieån KT-XH ôû Tp HCM Baûng 2: Caùc chæ soá moâi tröôøng ôû moät soá nuùt giao thoâng 1.2. OÂ nhieãm moâi tröôøng nöôùc Song song vôùi quaù trình ñoâ thò hoaù quaù trình coâng nghieäp hoaù cuõng dieãn ra nhanh choùng taïi TP. HCM vaø keát quaû laø nhaø maùy vaø caùc khu coâng nghieäp ñöôïc xaây döïng ngaøy moät nhieàu. Theá nhöng vôùi trình ñoä vaø yù thöùc baûo veä moâi tröôøng keùm caùc cô sôû saûn xuaát naøy ñaõ khoâng xöû lyù chaát thaûi ñaëc bieät laø nöôùc thaûi tröôùc khi thaûi ra vaø haäu quaû laø ñaõ laøm oâ nhieãm nguoàn nöôùc maët cuûa TP. HCM. Coù theå noùi neáu nhö giao thoâng laø taùc nhaân chính cuûa oâ nhieãm khoâng khí thì hoaït ñoäng saûn xuaát laø thuû phaïm chính cuûa oâ nhieãm nguoàn nöôùc maët. Taïi TP. HCM coù 25 khu coâng nghieäp taäp trung hoaït ñoäng vôùi toång soá 611 nhaø Döông Quang Phuù – Lyù Thò Nöông Trang 17 Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com OÂ nhieãm moâi tröôøng – thaùch thöùc ñoái vôùi vieäc phaùt trieån KT-XH ôû Tp HCM maùy treân dieän tích 2298 ha ñaát. Theo keát quaû tính toaùn, hoaït ñoäng cuûa caùc khu coâng nghieäp naøy cuøng vôùi 195 cô sôû troïng ñieåm beân ngoaøi khu coâng nghieäp, thì moãi ngaøy thaûi vaøo heä thoáng soâng Saøi Goøn - Ñoàng Nai toång coäng 1.740.000 m3 nöôùc thaûi coâng nghieäp, trong ñoù coù khoaûng 671 taán caën lô löûng, 1.130 taán BOD, 1.789 taán COD, 104 taán Nitô, 15 taán Photpho vaø kim loaïi naëng. Löôïng chaát thaûi naøy gaây oâ nhieãm cho moâi tröôøng nöôùc cuûa caùc con soâng voán laø nguoàn cung caáp nöôùc sinh hoaït cho moät noäi ñòa baøn daân cö roäng lôùn, laøm aûnh höôûng ñeán caùc vi sinh vaät vaø heä sinh thaùi voán laø taùc nhaân thöïc hieän quaù trình phaân huyû vaø laøm saïch caùc doøng soâng. Bieåu ñoà 2: Dieãn bieán BOD5 ôû caùc traïm treân soâng Saøi Goøn - khu vöïc TP. HCM Hieän nay heä thoáng soâng Saøi Goøn bò oâ nhieãm nghieâm troïng, chuû yeáu laø oâ nhieãm chaát höõu cô, vi sinh vaø vaøi nôi ñaõ coù daáu hieäu oâ nhieãm kim loaïi naëng. Song song vôùi hoaït ñoäng saûn xuaát thì sinh hoaït cuûa daân cö cuõng aûnh höôûng nghieâm troïng tôùi moâi tröôøng nöôùc. Nöôùc thaûi sinh hoaït töø daân cö hieän nay chöa coù cô cheá xöû lyù trieät ñeå, vieäc xöû lyù hieän nay chæ döøng ôû möùc “pha loaõng” nöôùc thaûi tröôùc khi ñoå ra heä thoáng keânh - raïch ôû ñaây chaát thaûi tieáp tuïc ñöôïc pha loaõng baèng heä thoáng töï nhieân tröôùc khi ñoå ra soâng. Döông Quang Phuù – Lyù Thò Nöông Trang 18 Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com OÂ nhieãm moâi tröôøng – thaùch thöùc ñoái vôùi vieäc phaùt trieån KT-XH ôû Tp HCM Bieåu ñoà 3: Dieãn bieán Coliform ôû caùc traïm treân soâng Saøi Goøn - khu vöïc TP.HCM Töø laâu luoân coù moät löôïng daân nhaäp cö oà aït töø caùc tænh thaønh khaùc veà TP. HCM trong quaù trình ñoâ thò hoaù cuûa ñoâ thò lôùn nhaát caû nöôùc naøy. Töø ñaây naûy sinh vaán ñeà nhöõng cö daân nhaäp cö naøy khoâng coù choã ñeå xaây döïng nhaø cöûa ñeå roài sinh ra tình traïng cöïc kyø nguy hieåm ñoái vôùi moâi tröôøng ñaëc bieät laø vôùi nguoàn nöôùc maët: laán chieám keânh raïch. Khi laán chieám keânh raïch caùc hoä daân ôû ñaây ngang nhieân xaây döïng nhaø veä sinh thaûi tröïc tieáp xuoáng keânh raïch, roài taát caû caùc chaát thaûi sinh hoaït khaùc cuõng ñöôïc nhöõng nhaø treân vaø ven keânh ñoå xuoáng nôi ñaây. Haønh ñoäng naøy laøm huyû hoaïi moâi sinh caùc doøng keânh, laøm caùc doøng keânh maát thaêng baèng vaø maát khaû naêng töï laøm saïch cuûa mình. Döông Quang Phuù – Lyù Thò Nöông Trang 19