Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
Lêi më ®Çu
Trong xu thÕ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, ViÖt Nam ®ang tõng b-íc hoµ
nhËp, ph¸t triÓn kinh tÕ g¾n liÒn víi nÒn kinh tÕ khu vùc vµ trªn thÕ giíi.
HÖ thèng KÕ to¸n ViÖt Nam víi t- c¸ch lµ c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ tµi
chÝnh ®· kh«ng ngõng ®-îc ®æi míi, hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn, gãp phÇn tÝch
cùc vµo viÖc qu¶n lý tµi chÝnh cña Nhµ n-íc nãi chung vµ qu¶n lý doanh
nghiÖp nãi riªng.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, kÕ to¸n cã vÞ trÝ quan träng trong viÖc ph¶n
¸nh vµ cung cÊp c¸c th«ng tin kinh tÕ phôc vô cho nhu cÇu qu¶n lý kinh tÕ tµi
chÝnh vµ qu¶n trÞ kinh doanh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh
nghiÖp.
§Ó tiÕn hµnh qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ph¶i cã ba yÕu tè c¬ b¶n ®ã
lµ t- liÖu lao ®éng, ®èi t-îng lao ®éng, søc lao ®éng. H¬n thÕ n÷a, khi nÒn
kinh tÕ cµng ph¸t triÓn, khoa häc c«ng nghÖ kü thuËt kh«ng ngõng ®-îc n©ng
cao th× t- liÖu lao ®éng ngµy cµng chiÕm mét vÞ trÝ quan träng. D-êng nh- tliÖu lao ®éng lµ mét trong nh÷ng tiªu trÝ ®Ó ®¸nh gi¸ doanh nghiÖp ®ã lín
m¹nh ra sao. Mµ ta ®· biÕt doanh nghiÖp nµo còng cã TSC§ vµ ®Æc ®iÓm cña
TSC§ lµ tham gia vµo nhiÒu chu kú s¶n xuÊt kinh doanh qu¸ tr×nh sö dông vµ
qu¶n lý TSC§ sao cho cã hiÖu qu¶ cao nhÊt lµ mét ®iÒu kh«ng ph¶i ®¬n gi¶n ®èi
víi ban l·nh ®¹o doanh nghiÖp nãi chung vµ c«ng t¸c kÕ to¸n TSC§ nãi riªng.
Trong qu¸ tr×nh t×m hiÓu nghiªn cøu vÒ mÆt lý luËn vµ tiÕp cËn thùc tÕ
t¹i Ng©n hµng Ngo¹i th-¬ng H¶i Phßng. Em chän ®Ò tµi: C«ng t¸c kÕ to¸n Tµi
s¶n cè ®Þnh víi viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vµ qu¶n lý Tµi s¶n cè ®Þnh t¹i
Ng©n hµng.
Chuyªn ®Ò gåm 3 phÇn chÝnh:
Ch-¬ng 1: C¬ së lý luËn chung vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n Tµi s¶n cè ®Þnh ë
Ng©n hµng.
Ch-¬ng 2: Thùc tr¹ng c«ng t¸c kÕ to¸n Tµi s¶n cè ®Þnh t¹i Ng©n
hµng Ngo¹i th-¬ng H¶i Phßng.
Ch-¬ng 3: Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n Tµi
s¶n cè ®Þnh t¹i Ng©n hµng Ngo¹i Th-¬ng H¶i Phßng
1
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
Ch-¬ng I
c¸C C¬ së lý luËn chung vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n tµi s¶n
Cè §Þnh ë c¸c ng©n hµng
I- Tµi s¶n cè ®Þnh
1- Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm cña Tµi s¶n cè ®Þnh:
1.1: Kh¸i niÖm:
§Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã
c¸c nguån lùc kinh tÕ nh-: søc lao ®éng, ®èi t-îng lao ®éng vµ t- liÖu lao
®éng. XÐt vÒ thêi gian h÷u dông vµ gi¸ trÞ ban ®Çu, nguån lùc kinh tÕ cña
doanh nghiÖp ®-îc chia lµm 2 lo¹i, ®ã lµ TSC§ vµ TSL§. TSC§ lµ c¸c nguån
lùc kinh tÕ cã gi¸ trÞ ban ®Çu lín vµ thêi gian h÷u dông dµi.
Theo chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam(ChuÈn mùc 03,04- QuyÕt ®Þnh cña Bé
trëng Bé Tµi chÝnh sè 149/2002/Q§-BTC ngµy 31/12/2001), mét nguån lùc
cña doanh nghiÖp ®-îc coi lµ TSC§ ph¶i cã ®ñ 4 tiªu chuÈn sau:
- Ch¾c ch¾n thu ®-îc lîi Ých kinh tÕ trong t-¬ng lai tõ viÖc sö dông tµi
s¶n ®ã.
-Nguyªn gi¸ tµi s¶n ph¶i ®îc x¸c ®Þnh mét c¸ch ®¸ng tin cËy
-Thêi gian sö dông -íc tÝnh trªn mét n¨m.
-Cã ®ñ tiªu chuÈn gi¸ trÞ theo quy ®Þnh hiÖn hµnh.
§©y lµ tiªu chuÈn ®Ó ph©n biÖt c«ng cô lao ®éng vµ TSC§, ®©y lµ mét
®iÒu rÊt quan träng c«ng t¸c qu¶n lý vµ sö dông TSC§ vµ c«ng cô lao ®éng.
Chóng ta cÇn chó ý tr-êng hîp mét hÖ thèng gåm nhiÒu bé phËn tµi s¶n
riªng lÎ liªn kÕt víi nhau trong mçi bé phËn cÊu thµnh cã thêi gian sö dông
kh¸c nhau vµ nÕu thiÕu mét bé phËn cÊu thµnh cã thêi gian sö dông kh¸c
nhau vµ nÕu thiÕu mét bé phËn nµo ®ã mµ c¶ hÖ thèng vÉn thùc hiÖn ®îc chøc
n¨ng ho¹t ®éng chÝnh cña nã lµ do yªu cÇu qu¶n lý, sö dông TSC§ ph¶i qu¶n
lý riªng tõng bé phËn tµi s¶n th× míi ®îc coi lµ mét TSC§ h÷u h×nh ®éc lËp.
2
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
§èi víi con sóc vËt lµm viÖc vµ cho s¶n phÈm th× tõng con sóc vËt ®îc coi lµ
TSC§.
§èi víi vên c©y l©u n¨m th× tõng v-ên c©y ®-îc coi lµ TSC§.
Mäi kho¶n chi phÝ thùc tÕ mµ doanh nghiÖp ®· chi ra cã liªn quan ®Õn
ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp tho¶ m·n c¶ hai ®iÒu kiÖn trªn mµ
kh«ng h×nh thµnh TSC§ h÷u h×nh th× ®-îc coi lµ TSC§ v« h×nh.
§Ó t×m hiÓu s©u h¬n vÒ TSC§ ta ®i nghiªn cøu ®Æc ®iÓm cña TSC§.
1.2: §Æc ®iÓm cña tµi s¶n cè ®Þnh:
Tµi s¶n Cè ®Þnh lµ c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña nÒn kinh tÕ quèc d©n,
nã thÓ hiÖn n¨ng lùc s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp lµ ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó
t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, x· héi vµ ph¸t triÓn kinh tÕ quèc d©n.
Do tiªu chuÈn vÒ thêi gian sö dông TSC§ tham gia vµo nhiÒu chu kú
s¶n xuÊt kinh doanh kh¸c nhau vÉn gi÷ nguyªn ®-îc h×nh th¸i ban ®Çu ®Õn
khi h- háng. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ sö dông TSC§ bÞ hao mßn dÇn, gi¸
trÞ cña TSC§ chuyÓn dÞch dÇn dÇn vµo gi¸ thµnh cña s¶n phÈm lµm ra th«ng
qua khÊu hao.
Ngoµi ra TSC§ lµ s¶n phÈm cña lao ®éng tøc lµ võa cã gi¸ trÞ vµ võa gi¸
trÞ sö dông. Hay nãi c¸ch kh¸c nã lµ hµng ho¸. Nh- vËy TSC§ ®-îc mua b¸n
chuyÓn nh-îng, trao ®æi trªn thÞ tr-êng t- liÖu s¶n xuÊt. Do ®ã viÖc sö dông
qu¶n lý TSC§ ph¶i cã biÖn ph¸p riªng. Mµ ®iÒu ®Çu tiªn lµ TSC§ ph¶i ®-îc
ph©n lo¹i vµ tÝnh gi¸ mét c¸ch hîp lý vµ chÝnh x¸c.
2.Ph©n lo¹i vµ tÝnh gi¸ TSC§:
2.1: Ph©n lo¹i Tµi s¶n cè ®Þnh:
a.ý nghÜa, sù cÇn thiÕt ph¶i ph©n lo¹i Tµi s¶n Cè ®Þnh:
Tµi s¶n cè ®Þnh cã nhiÒu lo¹i nhiÒu thø, cã ®Æc ®iÓm vµ yªu cÇu qu¶n lý
kh¸c nhau. Do ®Ó tiÖn cho c«ng t¸c qu¶n lý vµ h¹ch to¸n TSC§ lµ rÊt cÇn
thiÕt. Nhê vµo viÖc ph©n lo¹i chóng ta sÏ biÕt ®-îc chÊt l-îng c¬ cÊu cña tõng
lo¹i TSC§ hiÖn cã trong nÒn kinh tÕ quèc d©n nãi chung vµ trong tõng doanh
nghiÖp nãi riªng. Tµi liÖu cña ph©n lo¹i TSC§ ®îc dïng ®Ó lËp kÕ ho¹ch s¶n
3
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
xuÊt, kÕ ho¹ch söa ch÷a lín, hiÖn ®¹i ho¸ TSC§, nÕu ph©n lo¹i chÝnh x¸c
TSC§ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®ång thêi phôc vô tèt cho c«ng t¸c thèng kª,
kÕ to¸n TSC§ thµnh tõng lo¹i tõng nhãm theo nh÷ng ®Æc tr-ng.
b-Ph©n lo¹i:
Ph©n lo¹i TSC§ l¹ s¾p xÕp TSC§ thµnh tõng lo¹i tõng nhãm theo
nh÷ng ®Æc tr-ng kh¸c nhau. Cô thÓ cã nh÷ng c¸ch ph©n lo¹i sau:
2.1.1- Ph©n lo¹i theo h×nh th¸i Tµi s¶n cè ®Þnh:
* Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh: Lµ nh÷ng tµi s¶n cã h×nh th¸i vËt chÊt do
doanh nghiÖp n¾m gi÷ ®Ó sö dông cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, phï
hîp víi tiªu chuÈn ghi nhËn tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh theo chuÈn mùc kÕ to¸n
ViÖt Nam
Tµi s¶n C§ h÷u h×nh rÊt cã nhiÒu lo¹i, do vËy cÇn thiÕt ph¶i ph©n lo¹i
®Ó thuËn lîi cho viÖc qu¶n lý vµ h¹ch to¸n. Cã rÊt nhiÒu c¸ch ®Ó ph©n lo¹i
TSC§ h÷u h×nh nh ph©n lo¹i theo quyÒn së h÷u(tù cã vµ thuª ngoµi), theo
nguån h×nh thµnh(nguån vèn chñ së h÷u, nguån vèn vay, nguån vèn nhËn
liªn doanh, nguån vèn tù bæ sung kh¸c). Theo c«ng dông vµ t×nh h×nh sö
dông (tµi s¶n cè ®Þnh s¶n xuÊt - kinh doanh, TSC§ phóc lîi, sù nghiÖp, an
ninh quèc phßng, TSC§ gi÷ hé nhµ níc, TSC§ chê sö lý...). Theo kÕt cÊu
trong ®ã ph©n lo¹i TSC§ h÷u h×nh theo kÕt cÊu ®-îc sö dông phæ biÕn. Theo
c¸ch nµy toµn bé TSC§ h÷u h×nh cña doanh nghiÖp ®-îc chia ra lµm c¸c lo¹i
sau:
- Nhµ cöa, vËt kiÕn tróc: Bao gåm nh÷ng TSC§ ®-îc h×nh thµnh sau
qu¸ tr×nh thi c«ng, x©y dùng nh- trô së lµm viÖc, nhµ kho, hµng dµo, cÊp
n-íc, bÕn c¶ng, ®-êng x¸ cÇu cèng... phôc vô cho s¶n xuÊt kinh doanh.
- M¸y mãc thiÕt bÞ: Gåm toµn bé m¸y mãc thiÕt bÞ dïng cho s¶n xuÊt
kinh doanh nh- m¸y mãc, thiÕt bÞ chuyªn dïng, m¸y mãc thiÕt bÞ c«ng t¸c,
d©y chuyÒn c«ng nghÖ, thiÕt bÞ ®éng lùc...
- Ph-¬ng tiÖn, thiÕt bÞ vËn t¶i, truyÒn dÉn: Gåm c¸c lo¹i ph-¬ng tiÖn
vËn t¶i ®-êng s¾t, ®-êng thuû, ®-êng bé, ®-êng hµng kh«ng, ®-êng èng. Vµ
c¸c thiÕt bÞ truyÒn dÉn nh- hÖ thèng ®iÖn n-íc, b¨ng t¶i.
4
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
- ThiÕt bÞ, dông cô qu¶n lý: Gåm c¸c thiÕt bÞ dông cô phôc vô qu¶n lý
nh- thiÕt bÞ ®iÖn tö, m¸y vi tÝnh, m¸y f¸c..
- C©y l©u n¨m, sóc vËt lµm viÖc vµ cho s¶n phÈm: Gåm c¸c lo¹i c©y l©u
n¨m nh- chÌ, cao su, caphe, cam. Sóc vËt lµm viÖc nh- tr©u, bß, ngùa,
voi...dïng ®Ó cÇy kÐo vµ sóc vËt cho s¶n phÈm tr©u, bß s÷a sinh s¶n.
- Tµi s¶n cè ®Þnh phóc lîi gåm tÊt c¶ tµi s¶n cè ®Þnh, sö dông cho nhu
cÇu phóc lîi c«ng céng nh-: Nhµ ¨n, nhµ nghØ, nhµ v¨n ho¸, s©n bãng, thiÕt bÞ
thÓ thao.
- Tµi s¶n cè ®Þnh kh¸c: Bao gåm nh÷ng TSC§ ch-a ph¶n ¸nh vµo c¸c
lo¹i trªn nh-: TSC§ ch-a cÇn dïng, TSC§ chê thanh lý, nhîng b¸n, c¸c t¸c
phÈm nghÖ thuËt, s¸ch chuyªn m«n, tranh ¶nh.
* Tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh: Lµ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh kh«ng cã h×nh th¸i
vËt chÊt nh-ng x¸c ®Þnh ®ùîc gi¸ trÞ vµ do doanh nghiÖp n¾m gi÷, sö dông
trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cung cÊp dÞch vô hoÆc cho c¸c ®èi t-îng
kh¸c thuª phï hîp víi tiªu chuÈn ghi nhËn TSC§ v« h×nh. Theo chuÈn mùc
kÕ to¸n ViÖt Nam(ChuÈn mùc 04), c¸c tµi s¶n v« h×nh ®îc nghi nhËn lµ TSC§
v« h×nh ph¶i tho¶ m·n ®ång thêi tÊt c¶ 4 tiªu chuÈn gièng nh- TSC§ h÷u
h×nh ë trªn theo chÕ ®é hiÖn hµnh th× nh÷ng TSC§ kh«ng cã h×nh th¸i vËt
chÊt cô thÓ, thÓ hiÖn mét l-îng gi¸ trÞ ®· ®-îc ®Çu t- cã liªn quan trùc tiÕp
®Õn nhiÒu chu kú kinh doanh cña doanh nghiÖp nh-: QuyÒn sö dông ®Êt, chi
phÝ thµnh lËp c«ng ty, b»ng ph¸t minh s¸ng chÕ, lîi thÕ th-¬ng m¹i theo chÕ
®é hiÖn hµnh, TSC§ v« h×nh ®-îc chia lµm c¸c lo¹i sau:
- QuyÒn sö dông ®Êt: Bao gåm c¸c chi phÝ ph¸t sinh liªn quan trùc tiÕp
®Õn viÖc giµnh quyÒn sö dông ®Êt nh- chi phÝ ®Òn bï, gi¶i phãng mÆt b»ng,
san lÊp, mÆt b»ng, chi mua quyÒn sö dông ®Êt, lÖ phÝ tríc b¹(nÕu cã)...
- QuyÒn ph¸t hµnh: Gåm toµn bé chi phÝ thùc tÕ mµ doanh nghiÖp ®·
chi ra ®Ó cã quyÒn ph¸t hµnh.
- B¶n quyÒn t¸c gi¶: Lµ quyÒn ®ù¬c ChÝnh phñ cÊp ®Ó ®éc quyÒn s¶n
xuÊt vµ t¸i b¶n c¸c s¸ch, b¨ng nh¹c, phim ¶nh hay c¸c c«ng viÖc nghÖ thuËt
kh¸c trong thêi gian nhÊt ®Þnh. Tuy nhiªn mét nhµ xuÊt b¶n nµo ®ã cã thÓ bá
5
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
ra mua b¶n quyÒn ®ã vµ khÊu hao b¶n quyÒn theo thêi gian h÷u Ých -íc tÝnh
cña nã.
- B»ng ph¸t minh s¸ng chÕ ®-îc ChÝnh phñ cÊp cho ngêi së h÷u b»ng
ph¸t minh s¸ng chÕ ®-îc ®éc quyÒn s¶n xuÊt vµ b¸n ra c¸c s¶n phÈm cã ®-îc
tõ b»ng ph¸t minh s¸ng chÕ trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh gièng nh- c¸c lo¹i
tµi s¶n kh¸c b»ng ph¸t minh s¸ng chÕ còng ph¶i chi phÝ ®Ó mua nã hay bá ra
c¸c chi phÝ ®Ó t¹o ra nã.
- Nh·n hiÖu hµng ho¸: Gåm toµn bé c¸c chi phÝ mµ doanh nghiÖp thùc
tÕ bá ra ®Ó mua nh·n hiÖu hµng ho¸ cña mét c«ng ty kh¸c cho s¶n phÈm hoÆc
dÞch vô cña m×nh. C¸c chi phÝ nh·n hiÖu th-¬ng m¹i còng ®-îc khÊu hao theo
thêi gian h÷u Ých cña nã nh-ng kh«ng qu¸ bèn n¨m.
- Uy tÝn lîi thÕ th-¬ng m¹i: Uy tÝn trong kÕ to¸n lµ phÇn vît tréi cña gi¸
mua mét c«ng ty vît lªn trªn gi¸ thÞ tr-êng rßng cña tµi s¶n cña c«ng ty ®ã.
- PhÇn mÒm m¸y tÝnh: Gåm toµn bé chi phÝ mµ doanh nghiÖp ®· chi ra
®Ó cã phÇn mÒm m¸y vi tÝnh.
- GiÊy phÐp vµ giÊy phÐp nh-îng quyÒn: Gåm toµn bé chi phÝ mµ
doanh nghiÖp chi ra ®Ó cã ®-îc giÊy phÐp vµ giÊy phÐp nh-îng quyÒn (GiÊy
phÐp khai th¸c, giÊy phÐp s¶n xuÊt).
- GiÊy phÐp khai th¸c: Lµ ®Æc quyÒn ®-îc cÊp bëi mét doanh nghiÖp
hoÆc mét chÝnh phñ cho phÐp. ViÖc b¸n s¶n phÈm hoÆc mét dÞch vô phï hîp
víi nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ.
- Tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh kh¸c: Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ(Gåm toµn bé chi phÝ
mµ doanh nghiÖp ®· bá ra) cña TSC§ v« h×nh kh¸c ch-a kÓ ë trªn nh- quyÒn
sö dông hîp ®ång, bÝ quyÕt c«ng nghÖ, c«ng thøc pha chÕ, kiÓu d¸ng c«ng
nghÖ.
- Chi phÝ thµnh lËp doanh nghiÖp: Lµ c¸c chi phÝ thùc tÕ, hîp lý hîp lÖ
vµ cÇn thiÕt ®· ®-îc nh÷ng ng-êi tham gia thµnh lËp doanh nghiÖp chi ra cã
liªn quan trùc tiÕp ®Õn viÖc chuÈn bÞ cho sù ra ®êi cña doanh nghiÖp.
- Chi phÝ vÒ lîi thÕ kinh doanh.
6
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
* ý nghÜa: ViÖc ph©n lo¹i TSC§ ra 2 lo¹i riªng biÖt cã ý nghÜa rÊt lín
®iÒu ®Çu tiªn lµ t¹o c¬ së vËt chÊt cho viÖc tÝnh khÊu hao TSC§, thø hai lµ cã
ý nghÜa trong viÖc qu¶n lý vµ sö dông TSC§. §Æc biÖt ®èi víi kÕ to¸n c¸ch
ph©n lo¹i nµy gióp chóng ta biÕt ®-îc c¬ cÊu TSC§, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi
cho viÖc sö dông tµi kho¶n cÊp 1 vµ cÊp 2 phï hîp.
2.1.2: Ph©n lo¹i Tµi s¶n cè ®Þnh theo quyÒn së h÷u:
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy ta cã thÓ cã nh÷ng TSC§ sau:
* Tµi s¶n cè ®Þnh hiÖn cã: Lµ nh÷ng TSC§ mua b»ng nguån vèn Nhµ
n-íc cÊp hoÆc nguån vèn bæ sung, hoÆc c¸ nh©n cæ ®«ng gãp vèn b»ng
TSC§.
* Tµi s¶n cè ®Þnh thuª tµi chÝnh: Lµ TSC§ mµ doanh nghiÖp ®i thuª dµi
h¹n vµ ®-îc bªn cho thuª chuyÓn giao phÇn lín rñi ro vµ lîi Ých g¾n liÒn víi
quyÒn së h÷u tµi s¶n. TiÒn thu vÒ cho thuª ®ñ cho ng-êi cho thuª trang tr¶i
®-îc chi phÝ cña tµi s¶n céng víi kho¶n l¬Þ nhuËn tõ ®Çu t- ®ã.
- T¯i s°n cè ®Þnh thuª t¯i chÝnh: Theo chuÈn mùc 06 “ thuª t¯i s°n”,
mét giao dÞch vÒ thuª tµi s¶n ®-îc coi lµ thuª tµi chÝnh nÕu néi dung hîp
®ång thuª tµi s¶n thÓ hiÖn viÖc chuyÓn giao phÇn lín rñi ro vµ lîi Ých g¾n liÒn
quyÒn së h÷u tµi s¶n. Th«ng th-êng, c¸c tr-êng hîp sau ®©y th-êng dÉn ®Õn
hîp ®ång thuª tµi chÝnh lµ:
+ Bªn thuª chuyÓn giao quyÒn së h÷u tµi s¶n cho bªn thuª khi hÕt thêi
h¹n thuª.
+ T¹i thêi ®iÓm khëi ®Çu thuª tµi s¶n bªn thuª cã quyÒn lùa chän mua
l¹i tµi s¶n thuª víi møc gi¸ c-íc tÝnh thÊp h¬n gi¸ trÞ hîp lý vµo cuèi thêi h¹n
thuª.
+ Thêi h¹n thuª tµi s¶n chiÕm phÇn lín thêi gian sö dông kinh tÕ cña tµi
s¶n cho dï kh«ng cã sù chuyÓn giao së h÷u.
+ T¹i thêi ®iÓm khëi ®Çu thuª tµi s¶n, gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña kho¶n thanh
to¸n tiÒn thuª t«Ý thiÓu chiÕm phÇn lín gi¸ trÞ hîp lý cña tµi s¶n thuª.
+ Tµi s¶n thuª thuéc lo¹i chuyªn dïng mµ chØ cã bªn thuª cã kh¶ n¨ng
sö dông kh«ng cÇn cã sù thay ®æi, söa ch÷a lín nµo ngoµi ra trong tr-êng
7
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
hîp, hîp ®ång thuª tµi s¶n tho¶ m·n Ýt nhÊt mét trong ba ®iÒu kiÖn sau còng
®-îc coi lµ thuª tµi chÝnh.
+ NÕu bªn huû hîp ®ång vµ ®Òn bï tæn thÊt ph¸t sinh liªn quan ®Õn viÖc
huû hîp ®ång cho bªn cho thuª.
+ Thu nhËp hoÆc tæn thÊt do sù thay ®æi gi¸ trÞ hîp lý cã gi¸ trÞ cßn l¹i
cña tµi s¶n thuª g¾n víi bªn thuª.
+ Bªn thuª cã kh¶ n¨ng tiÕp tôc thuª l¹i tµi s¶n sau khi hÕt h¹n hîp
®ång thuª víi tiÒn thuª thÊp h¬n gi¸ thuª thÞ tr-êng. Bªn thuª ghi nhËn tµi s¶n
thuª tµi chÝnh lµ tµi s¶n vµ nî ph¶i tr¶ bªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n cïng mét gi¸
trÞ víi gi¸ trÞ hîp lý cña tµi s¶n thuª t¹i thêi ®iÓm khëi ®Çu thuª tµi s¶n (Gi¸
trÞ hîp lý lµ gi¸ trÞ tµi s¶n cã thÓ ®-îc trao ®æi hoÆc gi¸ trÞ mét kho¶n nî ®-îc
thanh to¸n mét c¸ch tù nguyÖn gi÷a c¸c bªn cã ®Çy ®ñ sù hiÓu biÕt trong sù
trao ®æi ngang gi¸). NÕu gi¸ trÞ hîp lý cña tµi s¶n thuª cao h¬n gi¸ trÞ hiÖn t¹i
cña kho¶n thanh to¸n tiÒn thuª tèi thiÓu cho viÖc thuª tµi s¶n th× ghi theo gi¸
trÞ hiÖn t¹i cña kho¶n thanh to¸n tiÒn thuª tèi thiÓu. Tû lÖ triÕt khÊu ®Ó tÝnh
gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña kho¶n thanh to¸n tiÒn thuª tèi thiÓu cho viÖc thuª tµi s¶n lµ
l·i suÊt ngÇm ®Þnh trong hîp ®ång thuª tµi s¶n hoÆc l·i suÊt ghi trong hîp
®ång. Tr-êng hîp kh«ng thÓ x¸c ®Þnh ®îc l·i suÊt ngÇm ®Þnh trong hîp ®ång
thuª th× sö dông l·i suÊt biªn ®i vay cña bªn thuª tµi s¶n ®Ó tÝnh gi¸ trÞ hiÖn
t¹i cña kho¶n thanh to¸n tiÒn thuª tèi thiÓu.
* ý nghÜa: C¸ch ph©n lo¹i nµy cho ta biÕt ®ù¬c c¬ cÊu TSC§ cña doanh
nghiÖp, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc sö dông tµi kho¶n cÊp 1 vµ cÊp 2 mét
c¸ch hîp lý. Dï cho TSC§ tù cã hay thuª ngoµi th× ®Òu ph¶i trÝch khÊu hao.
Do vËy viÖc ph©n lo¹i TSC§ theo quyÒn tù chñ vÒ vèn gióp cho c«ng t¸c qu¶n
lý TSC§ cã hiÖu qu¶ vµ gióp cho c«ng t¸c ghi sæ kÕ to¸n râ rµng.
2.1.3: Ph©n lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh theo nguån h×nh thµnh:
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy ta cã thÓ chia ra:
- TSC§ ®-îc mua s¾m ®Çu t- b»ng nguån vèn nhµ n-íc cÊp.
- TSC§ ®-îc mua s¾m ®Çu t- b»ng nguån vèn tù bæ sung.
- TSC§ ®-îc mua s¾m ®Çu t- b»ng nguån vèn liªn doanh.
8
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
- TSC§ ®-îc mua s¾m ®Çu t- b»ng nguån vèn vay.
* ý nghÜa: C¸ch ph©n lo¹i nµy cã ý nghÜa rÊt quan träng gióp chóng ta
quyÕt ®Þnh sö dông nguån vèn khÊu hao hîp lý. Nh- ta ®· biÕt ®Ó qu¶n lý tèt
TSC§.
Chóng ta ph¶i x¸c ®Þnh ®èi tîng ghi TSC§, cã thÓ lµ TSC§ ®éc lËp
hoÆc tæng thÓ c¸c bé phËn cÊu thµnh cïng tham gia thùc hiÖn mét chøc n¨ng
nhÊt ®Þnh. Tõ ®ã gióp chóng ta ghi sè liÖu TSC§ trªn c¬ së ®ã lËp sæ vµ chi
tiÕt TSC§.
2.1.4: Ph©n lo¹i theo môc ®Ých sö dông:
-TSC§ dïng cho môc ®Ých kinh doanh: Lµ nh÷ng tµi s¶n do doanh
nghiÖp sö dông cho c¸c môc ®Ých kinh doanh cña doanh nghiÖp bao gåm c¶
TSC§ h÷u h×nh vµ TSC§ v« h×nh nh- nhµ cöa, vËt kiÕn tróc, m¸y mãc thiÕt
bÞ, ph-¬ng tiÖn vËn t¶i truyÒn dÉn, dông cô qu¶n lý. Vµ nh÷ng TSC§ kh¸c
nh- tranh ¶nh, t¸c phÈm nghÖ thuËt.
-TSC§ dïng cho môc ®Ých phóc lîi, sù nghiÖp, an ninh quèc phßng lµ
nh÷ng TSC§ do doanh nghiÖp qu¶n lý sö dông do doanh nghiÖp qu¶n lý sö
dông cho c¸c môc ®Ých phóc lîi, sù nghiÖp an ninh quèc phßng trong doanh
nghiÖp.
-TSC§ b¶o qu¶n hé, gi÷ hé cÊt hé nhµ n-íc lµ nh÷ng TSC§ doanh
nghiÖp b¶o qu¶n hé, gi÷ hé cho ®¬n vÞ kh¸c hoÆc cÊt gi÷ hé nhµ n-íc, theo
quyÕt ®Þnh cña c¬ quan nhµ n-íc cã thÈm quyÒn.
* ý nghÜa: C¸ch ph©n lo¹i nµy cho ta biÕt ®-îc mét c¸ch râ rµng tõng
lo¹i TSC§. Tõ ®ã x¸c ®Þnh râ lo¹i nµo ph¶i trÝch khÊu hao tõ ®ã cã kÕ ho¹ch
sö dông vµ b¶o qu¶n hîp lý.
MÆc dï TSC§ ®-îc chia thµnh tõng nhãm víi ®Æc tr-ng kh¸c nhau
nh-ng trong c«ng t¸c qu¶n lý TSC§ cßn ®-îc theo dâi chi tiÕt theo tõng
TSC§ cô thÓ vµ riªng biÖt gäi lµ ®èi t-îng ghi TSC§. §èi t-îng ghi TSC§ lµ
tõng TSC§ riªng biÖt víi kÕt cÊu ®éc lËp vµ thùc hiÖn mét chøc n¨ng nhÊt
9
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
®Þnh hoÆc cã thÓ lµ mét hÖ thèng bao gåm nhiÒu bé phËn liªn kÕt víi bé phËn
chÝnh gäi lµ chÝnh thÓ ®Ó thùc hiÖn mét chøc n¨ng tæng hîp.
Trong sæ kÕ to¸n mçi mét ®èi tîng ghi TSC§ ®îc ®¸nh mét sè hiÖu
nhÊt ®Þnh ®Ó tiÖn lîi cho viÖc ghi chÐp vµ qu¶n lý gäi lµ sè hiÖu hay danh
®iÓm TSC§.
Do vËy ta cã thÓ ph©n tÝch kÕt cÊu cña TSC§ ®Ó cã thÓ ®-îc th«ng tin
cÇn thiÕt cho qu¶n lý.
2.2: §¸nh gi¸ Tµi s¶n Cè ®Þnh:
§¸nh gi¸ TSC§ lµ viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ ghi sæ cña TSC§ trong mäi
tr-êng hîp cña TSC§ ph¶i ®-îc ®¸nh gi¸ theo nguyªn gi¸ vµ gi¸ trÞ cßn l¹i.
Do vËy viÖc ghi sæ ph¶i ®¶m b¶o ph¶n ¸nh ®îc tÊt c¶ 3 chØ tiªu vÒ gi¸ trÞ cña
TSC§ lµ nguyªn gi¸, gi¸ trÞ hao mßn vµ gi¸ trÞ cßn l¹i.
- ý nghÜa cña viÖc ®¸nh gi¸ TSC§:
§¸nh gi¸ TSC§ phôc vô cho yªu cÇu qu¶n lý vµ h¹ch to¸n TSC§.
Th«ng qua ®ã ta cã ®-îc th«ng tin tæng hîp vÒ tæng hîp gi¸ trÞ TSC§
cña doanh nghiÖp.
Nguyªn t¾c tÝnh gi¸: Nguyªn t¾c tÝnh gi¸ TSC§ lµ tÝnh theo nguyªn
gi¸(hay chÝnh lµ tÝnh theo thùc tÕ).
Nguyªn gi¸ TSC§ chØ ®-îc thay ®æi trong c¸c tr-êng hîp sau:
+ §Þnh gi¸ l¹i gi¸ trÞ TSC§.
+ N©ng cÊp TSC§.
+ Th¸o dì mét hay mét sè bé phËn cña TSC§.
Khi thay ®æi nguyªn gi¸ TSC§, doanh nghiÖp ph¶i lËp biªn b¶n ghi râ
c¸c c¨n cø thay ®æi vµ x¸c ®Þnh l¹i c¸c chØ tiªu nguyªn gi¸, gi¸ trÞ cßn l¹i trªn
sæ kÕ to¸n, sè khÊu hao luü kÕ cña TSC§ vµ tiÕn hµnh h¹ch to¸n theo c¸c quy
®Þnh hiÖn hµnh.
ChØ tiªu hiÖn vËt cña TSC§ lµ c¬ së lËp kÕ ho¹ch, ph©n phèi sö dông vµ
t¸i s¶n xuÊt TSC§. Trong kÕ to¸n vµ qu¶n lý tæng hîp TSC§ theo c¸c chØ tiªu
tæng hîp cña mét ®¬n vÞ kinh tÕ c¬ së ph¶i sö dông chØ tiªu gi¸ trÞ cña TSC§
ph¶i tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c tõng lo¹i TSC§ th«ng qua h×nh th¸i tiÒn tÖ.
10
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
§¸nh gi¸ TSC§ thùc chÊt lµ viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ ghi sæ cña TSC§, TSC§
®-îc ®¸nh gi¸ lÇn ®Çu vµ cã thÓ ®-îc ®¸nh gi¸ l¹i trong qu¸ tr×nh sö dông. Do
vËy TSC§ ®-îc ®¸nh gi¸ theo nguyªn gi¸, gi¸ trÞ hao mßn vµ gi¸ trÞ cßn l¹i.
2.2.1: X¸c ®Þnh nguyªn gi¸ TSC§:
* Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh :
- Tµi s¶n cè ®Þnh mua s¾m :(Bao gåm c¶ mua míi vµ cò): Nguyªn gi¸
TSC§ mua s¾m gåm gi¸ mua thùc tÕ ph¶i tr¶ (®· trõ c¸c kho¶n chi tiªt triÕt
khÊu th-¬ng m¹i vµ gi¶m gi¸ ®-îc h-ëng). Vµ céng c¸c kho¶n thuÕ kh«ng
®-îc hoµn l¹i (nÕu cã) cïng c¸c kho¶n phÝ tæn míi chi ra liªn quan ®Õn viÖc
®a TSC§ vµo tr¹ng th¸i s½n sµng sö dông (phÝ vËn chuyÓn, bèc rì, l¾p ®Æt,
ch¹y thö thuª tr-íc b¹, chi söa ch÷a, t©n trang..)
- Tµi s¶n cè ®Þnh do bé phËn x©y dùng c¬ b¶n tù lµm bµn giao: Nguyªn
gi¸ lµ gi¸ thµnh thùc tÕ cña c«ng tr×nh x©y dùng cïng víi c¸c kho¶n chi phÝ
kh¸c cã liªn quan vµ thuÕ tr-íc b¹ (nÕu cã). Khi tÝnh nguyªn gi¸, cÇn lo¹i trõ
c¸c kho¶n l·i néi bé, c¸c kho¶n chi phÝ kh«ng hîp lý, c¸c kho¶n chi phÝ vùot
qu¸ møc b×nh th-êng trong qu¸ tr×nh tù x©y dùng hoÆc tù chÕ biÕn.
- Tµi s¶n cè ®Þnh do bªn nhËn thÇu (Bªn B) bµn giao: Nguyªn gi¸ lµ gi¸
ph¶i tr¶ cho bªn B céng víi c¸c kho¶n phÝ tæn míi tr-íc khi dïng (Ch¹y thö,
thuª tr-íc b¹) trõ ®i c¸c kho¶n gi¶m gi¸ nÕu cã.
- Tµi s¶n cè ®Þnh ®-îc cÊp, ®-îc ®iÒu chuyÓn ®Õn:
+ NÕu lµ ®¬n vÞ h¹ch to¸n ®éc lËp: Nguyªn gi¸ bao gåm gi¸ trÞ cßn l¹i
ghi sæ ë ®¬n vÞ cÊp (hoÆc gi¸ trÞ ®¸nh gi¸ thùc tÕ cña héi ®ång giao nhËn)
céng víi c¸c phÝ tæn míi tr-íc khi dïng mµ bªn nhËn ph¶i chi ra (vËn chuyÓn,
bèc dì, l¾p ®Æp, ch¹y thö)
+ NÕu ®iÒu chuyÓn gi÷a c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn h¹ch to¸n phô thuéc:
Nguyªn gi¸, gi¸ trÞ cßn l¹i vµ sè khÊu hao luü kÕ ®-îc ghi theo sæ cña ®¬n vÞ
cÊp. C¸c phÝ tæn míi tr-íc khi dïng ®-îc ph¶n ¸nh trùc tiÕp v¶o chi phÝ kinh
doanh mµ kh«ng tÝnh vµo nguyªn gi¸ TSC§.
11
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
- Tµi s¶n cè ®Þnh nhËn gãp vèn liªn doanh, nhËn tÆng th-ëng, viÖn trî,
nhËn l¹i vèn gãp liªn doanh... Nguyªn gi¸ tÝnh theo gi¸ trÞ ®¸nh gi¸ thùc tÕ
cña héi ®ång giao nhËn cïng c¸c phÝ tæn míi tr-íc khi dïng (nÕu cã).
- Nguyªn gi¸ TSC§ thuª dµi h¹n: Khi ®i thuª dµi h¹n TSC§ bªn thuª
c¨n cø vµo c¸c chøng tõ liªn quan do bªn thuª chuyÓn ®Õn ®Ó x¸c ®Þnh
nguyªn gi¸ TSC§ ®i thuª. Nãi c¸ch kh¸c, nguyªn gi¸ ghi sæ TSC§ thuª dµi
h¹n ®-îc c¨n cø vµo nguyªn gi¸ do bªn cho thuª chuyÓn giao. Ngoµi ra, bªn
thuª ®-îc tÝnh vµo nguyªn gi¸ TSC§ ®i thuª nh- c¸c chi phÝ ®µm ph¸n, giao
dÞch...
Nguyªn gi¸ TSC§ chØ ®-îc thay ®æi khi doanh nghiÖp ®¸nh gi¸ l¹i
TSC§, söa ch÷a n©ng cÊp TSC§, th¸o dì hoÆc bæ sung mét bé phËn cña
TSC§. Khi thay ®æi nguyªn gi¸, doanh nghiÖp ph¶i lËp biªn b¶n ghi râ c¸c
c¨n cø thay ®æi vµ x¸c ®Þnh l¹i chØ tiªu nguyªn gi¸, gi¸ trÞ cßn l¹i, sè khÊu hao
luü kÕ cña TSC§ vµ ph¶n ¸nh kÞp thêi vµo sæ s¸ch.
* Tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh:
- Chi phÝ vÒ ®Êt sö dông: Lµ toµn bé chi phÝ thùc tÕ chi ra liªn quan trùc
tiÕp tíi ®Êt sö dông, sö dông bao gåm tiÒn chi ra ®Ó cã quyÒn sö dông ®Êt.
NÕu doanh nghiÖp tr¶ tiÒn sö dông ®Êt hoÆc tr¶ tiÒn thuª ®Êt hµng n¨m hoÆc
®Þnh kú kh«ng h¹ch to¸n vµo nguyªn gi¸ TSC§.
- Chi phÝ thµnh lËp doanh nghiÖp: Lµ chi phÝ thùc tÕ hîp lý, hîp lÖ vµ
cÇn thiÕt ®· ®-îc nh÷ng ng-êi tham gia thµnh lËp doanh nghiÖp chi ra cã liªn
quan trùc tiÕp ®Õn viÖc sinh ra doanh nghiÖp bao gåm c¸c chi phÝ cho c«ng
t¸c nghiªn cøu th¨m dß, lËp dù ¸n ®Çu t- thµnh lËp doanh nghiÖp. Chi phÝ
thÈm ®Þnh dù ¸n vµ häp thµnh lËp doanh nghiÖp. NÕu chi phÝ nµy ®-îc nh÷ng
ng-êi thµnh lËp doanh nghiÖp xem xÐt ®ång ý coi nh- mét phÇn vèn gãp cña
mçi ng-êi vµ ®-îc ghi vµo vèn ®iÒu lÖ cña c«ng ty.
* Chi phÝ vÒ lîi thÕ kinh doanh: Lµ kho¶n chi phÝ cho phÇn chªnh lÖch
doanh nghiÖp ph¶i tr¶ thªm ngoµi gi¸ trÞ c¸c tµi s¶n theo ®¸nh gi¸ thùc tÕ khi
doanh nghiÖp ®i mua, s¸t nhËp hîp nhÊt víi mét doanh nghiÖp kh¸c, lîi thÕ
12
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
nµy ®-îc h×nh thµnh bëi -u thÕ vÞ trÝ kinh doanh vÒ danh tiÕng uy thÕ víi b¹n
hµng.
§èi víi TSC§ thuª tµi chÝnh: Nguyªn gi¸ lµ phÇn chªnh lÖch gi÷a tæng
sè nî dµi h¹n trõ ®i tæng sè tiÒn l·i ®¬n vÞ ®i thuª ph¶i tr¶ ghi trong hîp ®ång
thuª TSC§.
NÕu hîp ®ång thuª TSC§ cã qui ®Þnh tû lÖ l·i suÊt ph¶i tr¶ theo n¨m th×
nguyªn gi¸ TSC§ thuª tµi chÝnh ph¶n ¸nh ë ®¬n vÞ thuª nh- sau:
1
NG = G x _______________
(1 + L)N
NG: Lµ nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh thuª tµi chÝnh
G: lµ gi¸ trÞ c¸c kho¶n chi bªn thuª ph¶i tr¶ mçi n¨m theo hîp ®ång.
L: lµ l·i suÊt vay vèn tÝnh theo n¨m trong hîp ®ång thuª tµi s¶n
N: Lµ thêi h¹n thuª tµi s¶n
NÕu trong hîp ®ång thuª TSC§ ®· x¸c ®Þnh tæng sè tiÒn bªn ®i thuª
ph¶i tr¶ cho c¸c giai ®o¹n thuª trong ®ã ghi râ sè l·i ph¶i tr¶ cho mçi n¨m
nguyªn gi¸ TSC§ thuª tµi chÝnh ph¶n ¸nh ë ®¬n vÞ thuª ®-îc x¸c ®Þnh nh sau:
Nguyªn gi¸ = Tæng sè nî ph¶i - Sè tiÒn l·i
tr¶ theo H§
ph¶i tr¶ mçi n
x Sè n¨m thuª tµi s¶n
2.3. X¸c ®Þnh gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§:
Trong qu¸ tr×nh sö dông TSC§ bÞ hao mßn vµ gi¸ trÞ cña nã ®-îc
chuyÓn dÇn dÇn vµo chi phÝ s¶n xuÊt trong kú. Do ®ã, sau mçi chu kú s¶n xuÊt
th× gi¸ trÞ cña TSC§ kh«ng cßn b»ng gi¸ trÞ ban ®Çu. Gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§
®-îc x¸c ®Þnh nh- sau:
Gi¸ trÞ cßn = Nguyªn gi¸ - Gi¸ trÞ hao
l¹i cña TSC§ TSC§
mßn luü kÕ
Ngoµi ra cã thÓ ®a ra c«ng thøc tÝnh gi¸ trÞ TSC§ khi ®¸nh gi¸ l¹i:
NG1 = NGo x H1 x HVH
Trong ®ã: NG1 lµ nguyªn gi¸ ®¸nh gi¸ l¹i
NGo: Nguyªn gi¸ lÇn ®Çu
13
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
H1: HÖ sè tr-ît gi¸
HVH: HÖ sè hao mßn v« h×nh
H1: SÏ do c¬ quan tµi chÝnh chñ qu¶n x¸c ®Þnh mçi n¨m. Tõ ®ã cã thÓ
x¸c ®Þnh ®-îc gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§.
MKH
GTCL = NG1 x (1 -
_____________
)
NGo
GTCL: Gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ øng víi nguyªn gi¸ NG1
MKH: Tæng møc khÊu hao cña TSC§ cho ®Õn thêi ®iÓm ®¸nh gi¸ l¹i.
§ång thêi víi viÖc ®¸nh gi¸ l¹i TSC§ kÕ to¸n cã nhiÖm vô ®iÒu chØnh
gi¸ trÞ tµi s¶n, hao mßn vµ nguån vèn cè ®Þnh trªn sæ s¸ch.
Bªn c¹nh ®ã viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña TSC§ trªn th× c¸c doanh nghiÖp
cã thÓ tù ®iÒu chØnh gi¸ trÞ cña TSC§ ngay trong niªn ®é kÕ to¸n mµ kh«ng
ph¶i chê ®Õn cuèi n¨m. Khi cã sù thay ®æi ch¾c ch¾n vÒ gÝa c¶ thÞ tr-êng cña
TSC§ hiÖn cã cña doanh nghiÖp. Th«ng th-êng vµo cuèi n¨m hoÆc mçi quý
c¨n cø vµo th«ng b¸o hÖ sè tr-ît gi¸ cña nh÷ng t- liÖu s¶n xuÊt chñ yÕu do
tæng côc thèng kª ban hµnh ®iÒu chØnh gi¸ TSC§, gi¸ trÞ TSC§ ®· hao mßn
vµ nguån h×nh thµnh nªn TSC§ ®ã. Nguån vèn ®îc ®¸nh gi¸ l¹i theo hÖ sè
trît gi¸ b×nh qu©n cña TSC§ ®îc x¸c ®Þnh phï hîp víi c¬ cÊu TSC§ tõng
ngµnh, tõng doanh nghiÖp. HÖ sè tr-ît gi¸ b×nh qu©n, vèn cè ®Þnh do c¬ quan
tµi chÝnh vµ c¬ quan chñ qu¶n x¸c ®Þnh vµo dÞp quyÕt to¸n cuèi n¨m.
2.4. X¸c ®Þnh møc khÊu hao vµ gi¸ trÞ hao mßn luü kÕ:
Trong qu¸ tr×nh ®Çu t- vµ sö dông díi t¸c ®éng cña m«i tr-êng tù nhiªn
vµ ®iÒu kiÖn lµm viÖc còng nh- tiÕn bé kü thuËt TSC§ bÞ hao mßn. Hao mßn
nµy ®-îc thÓ hiÖn d-íi hai d¹ng: hao mßn h÷u h×nh (lµ sù hao mßn vËt lý
trong qu¸ tr×nh sö dông do bÞ do bÞ cä s¸t, bÞ ¨n mßn, bÞ h- háng tõng bé
phËn) vµ sù hao mßn v« h×nh (lµ sù gi¶m gi¸ trÞ cña TSC§ do tiÕn bé KHKT
®· s¶n xuÊt ra nh÷ng TSC§ cïng lo¹i cã nhiÒu tÝnh n¨ng víi n¨ng suÊt cao
h¬n vµ víi chi phÝ Ýt h¬n).
14
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
§Ó thu håi l¹i gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§, ng-êi ta tiÕn hµnh trÝch khÊu
hao b»ng c¸ch chuyÓn phÇn lín gi¸ trÞ hao mßn cña tµi s¶n cè ®Þnh vµo gi¸ trÞ
s¶n phÈm lµm ra. Nh- vËy, hao mßn lµ mét hiÖn t-îng kh¸ch quan lµm gi¶m
gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông cña TSC§. Cßn khÊu hao lµ mét biÖn ph¸p chñ quan
trong qu¶n lý nh»m thu håi l¹i gi¸ trÞ ®· bÞ hao mßn cña TSC§.
ViÖc tÝnh khÊu hao cã thÓ tiÕn hµnh theo nhiÒu ph-¬ng ph¸p kh¸c nhau.
ViÖc lùa chän ph-¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao nµo lµ tuú thuéc vµo qui ®Þnh cña
Nhµ n-íc vÒ chÕ ®é qu¶n lý tµi chÝnh ®èi víi doanh nghiÖp vµ yªu cÇu qu¶n
lý cña doanh nghiÖp. Ph-¬ng ph¸p khÊu hao ®-îc lùa chän ph¶i ®¶m b¶o thu
håi vèn nhanh, ®Çy ®ñ vµ phï hîp víi kh¶ n¨ng trang tr¶i chi phÝ cña doanh
nghiÖp. Trªn thùc tÕ, hiÖn nay ph-¬ng ph¸p khÊu hao ®Òu theo thêi gian ®-îc
¸p dông phæ biÕn. Ph-¬ng ph¸p nµy cè ®Þnh møc khÊu hao theo thêi gian nªn
cã t¸c dông thóc ®Èy doanh nghiÖp n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng. Tuy nhiªn,
viÖc thu håi vèn chËm, kh«ng tÝnh theo kÞp møc hao mßn, thùc tÕ, nhÊt lµ hao
mßn v« h×nh (do tiÕn bé KHKT) nªn doanh nghiÖp kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®Ó ®Çu
t- trang thiÕt bÞ tµi s¶n cè ®Þnh míi:
Møc khÊu hao
ph¶i trÝch
bqu©n n¨m
Nguyªn gi¸
TØ lÖ khÊu hao
= TSC§ ph¶i * bqu©n n¨m
khÊu hao
cña TSC§
Nguyªn gi¸ TSC§ ph¶i
= khÊu hao
Sè n¨m sö dông
Trong ®ã: gi¸ trÞ ph¶i khÊu hao lµ nguyªn gi¸ cña TSC§ h÷u h×nh ghi
trªn b¸o c¸o tµi chÝnh trõ ®i gi¸ trÞ thu håi thanh lý -íc tÝnh cña tµi s¶n ®ã.
Gi¸ trÞ thu håi thanh lý -íc tÝnh víi sè chi phÝ thanh lý -íc tÝnh.
Do khÊu hao TSC§ ®-îc tÝnh vµo ngµy 1 hµng th¸ng (nguyªn t¾c trßn
th¸ng)nªn ®Ó ®¬n gi¶n cho viÖc tÝnh to¸n qui ®Þnh nh÷ng TSC§ t¨ng (gi¶m)
trong th¸ng nµy th× th¸ng sau míi ®-îc tÝnh hoÆc th«i tÝnh khÊu hao. V× thÕ,
sè khÊu hao gi÷a c¸c th¸ng chØ kh¸c nhau khi cã biÕn ®éng (t¨ng, gi¶m) vÒ
TSC§. Bëi vËy, hµng th¸ng kÕ to¸n tiÕn hµnh trÝch khÊu hao theo c«ng thøc
sau:
15
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
CÇn chó ý r»ng: víi TSC§ sau khi söa ch÷a n©ng cÊp hoµn thµnh, møc
khÊu hao míi trÝch hµng th¸ng ®-îc tÝnh theo c«ng thøc:
Sè khÊu hao
ph¶i trÝch
th¸ng nµy
Sè khÊu hao
Sè khÊu hao
Sè khÊu hao cña
= ®· trÝch trong + cña nh÷ng TSC§ t¨ng - nh÷ng TSC§ gi¶m
th¸ng tr-íc
thªm trong th¸ng nµy
®i trong th¸ng
nµy
II C«ng t¸c kÕ to¸n Tµi S¶n Cè §Þnh
1. Nguyªn t¾c kÕ to¸n TSC§
H¹ch to¸n TSC§ ph¶i tu©n theo nh÷ng nguyªn t¾c sau:
- Nguyªn gi¸ TSC§ ph¶i ®-îc tÝnh vµ ®¸nh gi¸ l¹i theo ®inh kú quý
hoÆc n¨m hay khi cã biÕn ®éng lín vÒ gi¸ c¶ ®Ó gi¸ trÞ TSC§ phï hîp víi mÆt
b»ng gi¸ c¶ thùc tÕ .
Chi phÝ khÊu hao ®-îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së nguyªn gi¸. Ph¶i tÝnh khÊu
hao vµ tû lÖ khÊu hao theo quy ®Þnh cña nhµ n-íc.
-Tû lÖ khÊu hao ph¶n ¸nh møc hao mßn thùc tÕ cña TSC§ trong ®iÒu kiÖn
b×nh th-êng. Tuy nhiªn nÕu cã ®iÒu kiÖn tÝch luü cã thÓ ¸p dông ph¬ng
ph¸p khÊu hao nhanh nh-ng ph¶i ®-îc sù tho¶ thuËn cña c¬ quan thuÕ.
-Chi phÝ trÝch tr-íc söa ch÷a TSC§ ®-îc x¸c ®Þnh phï hîp víi møc ®é chi
phÝ söa ch÷a thùc tÕ theo ®Þnh kú cña tµi s¶n. Tr-êng hîp doanh nghiÖp cã
nhu cÇu tÝch luü chi phÝ söa ch÷a trong nhiÒu n¨m th× ph¶i ®-îc sù tho¶
thuËn cña c¬ quan thuÕ.
2. KÕ to¸n sö dông
- TK 211: TSC§ h÷u h×nh: Tk nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh nguyªn gi¸ cña
toµn bé TSC§ h÷u h×nh thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp hiÖn cã,
biÕn ®éng t¨ng, gi¶m trong kú .
Bªn nî: ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô lµm t¨ng TSC§ h÷u h×nh theo nguyªn
gi¸(Mua s¾m, x©y dùng, cÊp ph¸t ...)
Bªn cã: ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô lµm gi¶m TSC§ h÷u h×nh theo nguyªn
gi¸ (thanh lý, nh-îng b¸n, ®iÒu chuyÓn...)
16
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
D- nî:Nguyªn gi¸ TSC§ h÷u h×nh hiÖn cã.
TK 211 chi tiÕt thµnh 6 TK cÊp 2 sau ®©y:
2112-Nhµ cña, vËt kiÕn tróc
2113-M¸y mãc thiÕt bÞ
2114-Ph-¬ng tiªn vËn t¶i chuyÒn dÉn
2115-ThiÕt bÞ dông cô qu¶n lý
2116-C©y l©u n¨m, sóc vËt lµm viÖc vµ cho s¶n phÈm
2118-TSC§ kh¸c
- TK 212: TSC§ ®i thuª tµi chÝnh: sö dông ®Ó ph¶n ¸nh t×nh h×nh hiÖn cã,
biÕn ®éng t¨ng hoÆc gi¶m cña TSC§ thuª tµi chÝnh cña doanh nghiÖp.
Bªn nî: Ph¶n ¸nh nguyªn gi¸ TSC§ ®i thuª dµi h¹n t¨ng thªm.
Bªn cã: Ph¶n ¸nh nguyªn gi¸ TSC§ ®ang thuª dµi h¹n gi¶m do tr¶ cho
bªn cho thuª hoÆc mua l¹i.
D- nî: Nguyªn gi¸ TSC§ ®ang thuª dµi h¹n
Tµi kho¶n 212: më chi tiÕt theo tõng TSC§ ®i thuª vµ tõng ®¬n vÞ cho
thuª.
- TK 213: “TSC§ v« h×nh”: T¯i kho°n n¯y sö dông ®Ó ph°n ²nh t×nh
h×nh hiÖn cã, biÕn ®éng t¨ng (gi¶m) cña TSC§ v« h×nh thuéc quyÒn së h÷u
cña doanh nghiÖp.
Bªn nî: Nguyªn gi¸ TSC§ v« h×nh t¨ng thªm
Bªn cã: Nguyªn gi¸ TSC§ gi¶m trong kú
TK 213 chi tiÕt thµnh 6 tiÓu kho¶n:
2131: QuyÒn sö dông ®Êt
2132: QuyÒn ph¸t hµnh
2133: B¶n quyÒn, b»ng s¸ng chÕ
2134: Nh·n hiÖu hµng ho¸
2135: PhÇn mÒm m¸y vi tÝnh
2136: GiÊy phÐp vµ giÊy phÐp nh-îng quyÒn
2138: TSC§ v« h×nh kh¸c
17
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
- TK 214 (hao mßn TSC§): tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hao
mßn cña toµn bé TSC§ hiÖn cã t¹i doanh nghiÖp (trõ tµi s¶n ®i thuª ng¾n
h¹n).
Bªn nî: Ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh lµm gi¶m gi¸ trÞ hao mßn cña
TSC§ (nh-îng b¸n, thanh lý).
Bªn cã: Ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô lµm t¨ng gi¸ trÞ hao mßn cña tµi s¶n cè
®Þnh (do trÝch khÊu hao, ®¸nh gi¸ t¨ng).
D- cã: Gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§ hiÖn cã.
Bªn c³nh ®ã kÕ to²n cßn sö dông TK 009 “Nguån vèn khÊu hao c¬
b°n” ®Ó theo dâi t×nh h×nh h×nh th¯nh v¯ sö dông sè vèn khÊu khao c¬ b°n
TSC§.
Bªn nî: Ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô t¨ng nguån vèn khÊu hao c¬ b¶n.
Bªn cã: Ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô lµm gi¶m nguån vèn khÊu hao (nép cÊp
trªn, cho vay, ®Çu t-, mua s¾m TSC§.
D- nî: Sè vèn khÊu hao c¬ b¶n hiÖn cã.
3. Néi dung kÕ to¸n TSC§
3.1 C¸c nghiÖp vô t¨ng TSC§ h÷u h×nh:
TSC§ h÷u h×nh cña doanh nghiÖp t¨ng do rÊt nhiÒu nguyªn nh©n nht¨ng do mua s¾m, x©y dùng, cÊp ph¸t… KÕ to¸n cÇn c¨n cø vµo tõng tr-êng
hîp cô thÓ ®Ó ghi sæ cho phï hîp. Cô thÓ:
- Tr-êng hîp mua s¾m b»ng vèn chñ së h÷u:
C¨n cø vµo c¸c chøng tõ liªn quan, kÕ to¸n ph¶n ¸nh c¸c bót to¸n:
BT1: Ghi t¨ng nguyªn gi¸ TSC§:
Nî TK 211: nguyªn gi¸ TSC§
Nî TK 133 (1332): thuÕ GTGT ®Çu vµo ®-îc khÊu trõ.
Cã TK 331: tæng sè tiÒn ch-a tr¶ ngay ng-êi b¸n
Cã TK 111, 112: thanh to¸n ngay (kÓ c¶ phÝ tæn míi)
BT2: KÕt chuyÓn t¨ng nguån vèn t-¬ng øng (theo ®óng nguyªn gi¸):
Nî TK 414: nÕu dïng quü ®Çu t- ph¸t triÓn ®Ó ®Çu tNî TK 441: ®Çu t- b»ng XDCB
18
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
Cã TK 411: nÕu TSC§ dïng cho ho¹t ®éng kinh doanh.
§èi víi nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh mµ doanh nghiÖp mua s¾m b»ng quü
phóc lîi vµ dïng cho ho¹t ®éng phóc lîi c«ng céng, kÕ to¸n ph¶n ¸nh c¸c bót
to¸n:
BT1: Ghi t¨ng nguyªn gi¸ TSC§:
Nî TK 211: nguyªn gi¸ TSC§ (tæng gi¸ thanh to¸n).
Cã TK 331: tæng sè tiÒn ch-a tr¶ ng-êi b¸n
Cã TK 111, 112: thanh to¸n ngay (kÓ c¶ phÝ tæn míi)
BT2: KÕt chuyÓn t¨ng nguån vèn t-¬ng øng:
Nî TK 431 (4321): ghi gi¶m quü phóc lîi.
Cã TK 431: (4313): quü phóc lîi ®· h×nh thµnh TSC§
- Tr-êng hîp mua s¾m b»ng vèn vay dµi h¹n:
KÕ to¸n ghi ph¶n ¸nh bót to¸n t¨ng nguyªn gi¸ TSC§:
Nî TK 211: nguyªn gi¸
Nî TK 133 (1332): thuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ.
Cã TK 341: sè tiÒn vay dµi h¹n ®Ó mua s¾m.
Khi thanh to¸n tiÒn vay dµi h¹n, tuú theo kÕ ho¹ch sö dông nguån vèn
®Çu t-, kÕ to¸n míi ghi bót to¸n 2 (kÕt chuyÓn nguån vèn t-¬ng øng) nhtrªn.
- Tr-êng hîp t¨ng do mua s¾m theo ph-¬ng thøc tr¶ gãp, tr¶ chËm:
Tr-íc hÕt kÕ to¸n ghi t¨ng nguyªn gi¸ TSC§ theo gi¸ mua tr¶ ngay
(kh«ng bao gåm l·i tr¶ gãp, tr¶ chËm) cïng c¸c chi phÝ liªn quan ®Õn viÖc ®-a
TSC§ vµo tr¹ng th¸i s½n sµng sö dông (nÕu cã):
Nî TK 211: nguyªn gi¸ (gi¸ mua tr¶ ngay vµ chi phÝ liªn quan).
Nî TK 133 (1332): thuÕ GTGT ®Çu vµo (nÕu cã).
Nî TK 242: l·i do mua tr¶ gãp, tr¶ chËm.
Cã TK 331: tæng gi¸ mua tr¶ gãp ph¶i tr¶.
KÕt chuyÓn nguån vèn (nÕu mua s¾m b»ng vèn chñ së h÷u):
Nî TK liªn quan (441, 414, 4321)
19
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
- Tr-êng hîp mua s¾m nhµ cöa, vËt kiÕn chóc g¾n liÒn víi quyÒn sö
dông ®Êt.
Trong tr-êng hîp nµy, cÇn ph©n ®Þnh râ gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt ®Ó
ghi t¨ng nguyªn gi¸ TSC§ v« h×nh vµ gi¸ trÞ nhµ cöa, vËt kiÕn tróc ®Ó ghi t¨ng
nguyªn gi¸ TSC§ h÷u h×nh. C¨n cø vµo c¸c chøng tõ liªn quan, kÕ to¸n ghi
c¸c bót to¸n sau:
BT1: Ghi t¨ng nguyªn gi¸ TSC§:
Nî TK 211 (2112): nguyªn gi¸ TSC§ h÷u h×nh
Nî TK 213 (2131): ghi t¨ng quyÒn sö dông ®Êt.
Nî TK 133 (1332): thuÕ GTGT ®-îc khÊu trõ
Cã TK liªn quan (331, 111, 112, 341 , …): tæng gi¸ trÞ thanh to¸n.
BT2: KÕt chuyÓn nguån vèn t-¬ng øng (nÕu sö dông vèn chñ së h÷u) : t-¬ng
tù c¸c tr-êng hîp mua s¾m b»ng vèn chñ së h÷u kh¸c.
- Tr-êng hîp mua s¾m ph¶i qua l¾p ®Æt trong thêi gian dµi:
KÕ to¸n ph¶i tiÕn hµnh tËp hîp chi phÝ mua s¾m, l¾p ®Æt theo tõng ®èi
t-îng. Khi hoµn thµnh, bµn giao míi ghi t¨ng nguyªn gi¸ TSC§ vµ kÕt
chuyÓn nguån vèn:
+ TËp hîp chi phÝ mua s¾m, l¾p ®Æt (gÝa mua, chi phÝ vËn chuyÓn, l¾p
®Æt, ch¹y thö vµ c¸c chi phÝ kh¸c tr-íc khi dïng):
Nî TK 241 (24111): tËp hîp chi phÝ thùc tÕ.
Nî TK 133 (1332): thuÕ GTGT ®Çu vµo ®-îc khÊu trõ.
Cã TK liªn quan (331,341, 111, 112…)
+ Khi hoµn thµnh, nghiÖm thu, ®-a vµo sö dông, tr-íc hÕt ghi t¨ng
nguyªn gi¸ TSC§:
Nî TK 211 (chi tiÕt tõng lo¹i): ghi t¨ng nguyªn gi¸
Cã TK 241 (2411): ghi gi¶m chi phÝ XDCB
§ång thêi, kÕt chuyÓn nguån vèn (®Çu t- b»ng vèn chñ së h÷u):
Nî TK 414, 441, 431 (4312): ghi gi¶m nguån vèn
Cã TK 411: Ghi t¨ng nguån vèn kinh doanh
20
- Xem thêm -
.PDF 
55 
196 
55 
