Tài liệu Đánh giá chất lượng nước mặt thị xã cao lãnh đồng tháp và đề xuất các biện pháp quản lý thích hợp

Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân 1.1. SÖÏ CAÀN THIEÁT CUÛA ÑEÀ TAØI Nöôùc laø moät phaàn taát yeáu cuûa cuoäc soáng. Chuùng ta khoâng theå soáng neáu khoâng coù nöôùc vì noù cung caáp cho moïi chu caàu sinh hoaït trong xaõ hoäi. Con ngöôøi söû duïng nöôùc trong saûn xuaát, sinh hoaït haøng ngaøy (taém, nöôùc uoáng, töôùi tieâu,…). Vôùi söï phaùt trieån veà kinh teá, vaên hoaù, xaõ hoäi treân theá giôùi ngaøy nay thì nöôùc caøng trôû neân laø vaán ñeà soáng coøn khoâng chæ cuûa rieâng moät quoác gia maø coøn laø vaán ñeà cuûa taát caû caùc taäp theå, moãi caù nhaân, moïi vuøng, moïi khu vöïc ôû khaép nôi treân traùi ñaát. Song song vôùi vieäc phaùt trieån ñoù thì con ngöôøi ngaøy caøng thaûi ra nhieàu chaát thaûi vaøo moâi tröôøng laøm cho chuùng bò suy thoaùi vaø gaây oâ nhieãm naëng neà, aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng xung quanh vaø söùc khoeû coäng ñoàng maø trong ñoù vaán ñeà veà chaát N löôïng nöôùc laø moät trong nhöõng vaán ñeà ñöôïc quan taâm haøng ñaàu. Coù quaûn lyù toát, .V kieåm soaùt ñöôïc nguoàn nöôùc söû duïng ñaàu vaøo thì ta coù theå laøm giaûm bôùt vaø khaéc phuïc tình traïng nöôùc bò oâ nhieãm. X T Ñoàng thaùp coù nguoàn nöôùc ngoït quanh naêm phong phuù ñöôïc cung caáp bôûi soâng Tieàn vaø soâng Haäu, vôùi keânh raïch chaèng chòt khaép tænh. Ñaët bieät haøng naêm nöôùc maët chuyeån taûi moät löôïng phuø sa lôùn laøm maøu môõ cho ñoàng ruoäng, thaùo chua, röûa pheøn vaø laø yeáu toá taïo ra nguoàn lôïi thuyû saûn to lôùn. M Thò xaõ Cao Laõnh ñaõ vaø ñang treân con ñöôøng phaùt trieån coâng nghieäp hoaù – hieän ñaïi hoaù chung cuûa ñaát nöôùc, töøng ngaøy ñoåi thay ñeå hoaøn thieän mình hôn vaø qua ñoù, quaù trình ñoâ thò hoaù cuõng dieãn ra nhanh choùng. Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, Thò xaõ Cao Laõnh noùi rieâng vaø tænh Ñoàng Thaùp noùi chung phaùt trieån raát maïnh. Laø troïng ñieåm cuûa vuøng ñoàng baèng soâng Cöûu Long neân saûn xuaát noâng nghieäp vaãn chieám vai troø chuû yeáu, phaàn lôùn laø troàng luùa ngoâ, coøn laïi laø caùc loaïi rau ñaäu vaø caây aên quaû, ngaønh chaên nuoâi vaø nuoâi troàng thuyû saûn cuõng ñang ñöôïc phaùt trieån. Veà coâng nghieäp chuû yeáu ôû caùc ngaønh nhö thuyû saûn ñoâng laïnh, xay xaùt, boät dinh döôõng, quaàn aùo may saün… Cô sôû haï taàng ngaøy caøng phaùt trieån nhanh vaø maïnh, thuùc ñaåy thò xaõ phaùt trieån thaønh ñoâ thò loaïi 3 vaø töông lai trôû thaønh Thaønh phoá ngaøy caøng SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 1 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân vaên minh, hieän ñaïi. Thò xaõ Cao Laõnh thuoäc tænh Ñoàng Thaùp (naèm trong khu vöïc ñoàng baèng soâng Cöûu Long ñöôïc phuø sa boài ñaép haøng naêm bôûi hai con soâng Tieàn vaø soâng Haäu), coù nguoàn nöôùc doài daøo ñuû ñaùp öùng cho nhu caàu sinh hoaït trong cuoäc soáng cuûa ngöôøi daân. Vieäc ñaùnh giaù chaát löôïng nöôùc maët thöôøng xuyeân, naém baét tình hình chaát löôïng nöôùc maët hieän taïi ñeå coù caùc bieän phaùp quaûn lyù cho phuø hôïp, kòp thôøi kieåm soaùt vaø xöû lyù caùc nguoàn gaây oâ nhieãm tröôùc khi quaù muoän, ñaûm baûo chaát löôïng nöôùc sinh hoaït, saûn xuaát, töôùi tieâu cho ngöôøi daân. Chính vì vaäy maø ñeà taøi “Ñaùnh giaù chaát löôïng nöôùc maët Thò xaõ Cao Laõnh vaø ñeà xuaát caùc bieän phaùp quaûn lyù thích hôïp” laø moät söï caàn thieát cho vieäc quaûn lyù chaát löôïng nöôùc maët cuûa Thò xaõ Cao Laõnh noùi rieâng vaø laøm cô sôû ñeå toång hôïp chaát löôïng nöôùc maët cuûa tænh N Ñoàng Thaùp noùi chung ñoàng thôøi cuõng nhaèm ñaûm baûo chaát löôïng nöôùc soâng Tieàn .V trong khu vöïc. 1.2. MUÏC TIEÂU CUÛA ÑEÀ TAØI X T Treân cô sôû nghieân cöùu, ñaùnh giaù hieän traïng chaát löôïng nöôùc maët cuûa Thò xaõ Cao Laõnh, ñoà aùn taäp trung vaøo caùc muïc tieâu sau:  Ñaùnh giaù hieän traïng chaát löôïng moâi tröôøng nöôùc maët treân ñòa baøn Thò xaõ Cao Laõnh, giuùp caùc caáp quaûn lyù moâi tröôøng ñòa phöông theo doõi dieãn bieán M chaát löôïng nöôùc maët.  Ñeà xuaát caùc bieän phaùp quaûn lyù moâi tröôøng phuø hôïp nhaèm giaûm thieåu oâ nhieãm moâi tröôøng vaø tieán ñeán ngaên ngöøa oâ nhieãm. 1.3. ÑOÁI TÖÔÏNG NGHIEÂN CÖÙU Nöôùc soâng 15 phöôøng xaõ cuûa Thò xaõ Cao Laõnh bao goàm: - Phöôøng 1, 2, 3, 4, 6, 11, Myõ Phuù, Hoaø Thuaän. - Xaõ Myõ Ngaõi, Hoaø An, Myõ Taân, Taân Thuaän Ñoâng, Taân Thuaän Taây, Tònh Thôùi, Myõ Traø. SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 2 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân 1.4. NOÄI DUNG NGHIEÂN CÖÙU - Taäp hôïp caùc soá lieäu veà hieän traïng moâi tröôøng, veà ñieàu kieän töï nhieân vaø tình hình phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi Thò xaõ Cao Laõnh. - Khaûo saùt hieän traïng moâi tröôøng treân ñòa baøn thò xaõ. - Thu thaäp caùc soá lieäu quan traéc, toång quan veà hieän traïng chaát löôïng nöôùc cuûa khu vöïc trong nhöõng naêm qua. - Laáy maãu, phaân tích vaø ñaùnh giaù moät soá chæ tieâu veà chaát löôïng nöôùc maët ôû caùc ñieåm löïa choïn. - Döïng ñoà thò minh hoaï caùc chæ tieâu ño ñöôïc qua caùc laàn quan traéc ñeå nhaän xeùt söï bieán ñoåi chaát löôïng nöôùc maët theo thôøi gian vaø khoâng gian. - N Tìm hieåu vaø lyù giaûi nguyeân nhaân cuûa söï bieán ñoåi ñeà ra phöông höôùng giaûi .V quyeát. - Löïa choïn moät soá chæ tieâu cô baûn ñeå phaân tích, ñaùnh giaù, laøm cô sôû döõ lieäu X T cho caùc quaù trình nghieân cöùu coù lieân quan. - Khaûo saùt caùc nguoàn tieáp nhaän gaây oâ nhieãm theo caùc loaïi hình saûn xuaát. - Ñeà xuaát caùc giaûi phaùp veà kyõ thuaät vaø phi kyõ thuaät nhaèm giaûm thieåu oâ nhieãm moâi tröôøng. M 1.5. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU Phöông phaùp luaän: Nöôùc laø moät moâi tröôøng soáng, taäp hôïp haàu heát caùc loaøi thuyû sinh vaät. Vì laø moät moâi tröôøng raát linh ñoäng neân moät khi nöôùc bò suy thoaùi vaø oâ nhieãm thì taát caû caùc chaát baån ñöôïc chuyeån taûi töø nôi naøy sang nôi khaùc theo doøng nöôùc, taùc ñoäng ñeán caùc moâi tröôøng khaùc cuõng bò aûnh höôûng theo. Thò xaõ Cao Laõnh ñang ngaøy moät phaùt trieån vì theá chaát löôïng nöôùc bò suy thoaùi vaø oâ nhieãm do quaù trình saûn xuaát, troàng troït, chaên nuoâi, sinh hoaït,… laø ñieàu khoâng theå traùnh khoûi. Hôn nöõa, ngöôøi daân thöôøng coù thoùi quen söû duïng nöôùc soâng phuïc vuï cho nhu caàu sinh hoaït haøng ngaøy. Neáu nguoàn nöôùc bò oâ nhieãm seõ daãn ñeán caùc beänh dòch, aûnh höôûng ñeán söùc SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 3 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân khoeû cuûa ngöôøi daân. Vì vaäy caàn phaûi tieán haønh laáy maãu nöôùc maët, phaân tích caùc chæ tieâu vaø ñaùnh giaù möùc ñoä oâ nhieãm cuûa chuùng. Phöông phaùp thöïc tieãn:  Phöông phaùp toång hôïp taøi lieäu: Phöông phaùp naøy ñaùnh giaù ñöôïc haàu heát caùc yeáu toá coù lieân quan, vaø hieän traïng moâi tröôøng. Ñoù laø caùc yeáu toá töï nhieân vaø caùc yeáu toá nhaân sinh. Do ñoù, vieäc thu thaäp caùc taøi lieäu lieân quan ñeán khu vöïc nghieân cöùu laø caàn thieát caùc taøi lieäu ñoù laø:  Taøi lieäu veà ñieàu kieän töï nhieân.  Tình hình phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi.  Baùo caùo hieän traïng moâi tröôøng thò xaõ Cao Laõnh. N  Khaûo saùt thöïc ñòa: .V Tieán haønh khaûo saùt doïc theo caùc con soâng veà taäp quaùn sinh hoaït cuûa ngöôøi daân, caùc loaïi hình saûn xuaát coù nguoàn thaûi vaøo moâi tröôøng nöôùc maët treân ñòa baøn X T thò xaõ vaø ñieàu tra hieän traïng söû duïng nöôùc baèng caùc phieáu ñieàu tra, phoûng vaán tröïc tieáp ngöôøi daân vaø caùc cô sôû saûn xuaát theo caùc noäi dung trong phieáu ñieàu tra (phuï luïc 4).  Phöông phaùp laáy maãu: - M Tieán haønh laáy maãu ôû 15 ñôn vò, moãi phöôøng xaõ 1 maãu vôùi caùc vò trí laáy maãu ñöôïc trình baøy ôû phuï luïc 1. - Quaù trình thu maãu nöôùc goàm caùc böôùc sau: Böôùc 1: löïa choïn vaø röûa kyõ chai, loï ñöïng maãu (söû duïng chai nhöïa 2 lít vaø röûa saïch baèng xaø phoøng tröôùc khi laáy maãu). Böôùc 2: traùng bình baèng nöôùc taïi nôi laáy maãu, duøng tay caàm chai nhöïa 2 lít nhuùng vaøo doøng nöôùc khoaûng giöõa doøng, caùch beà maët nöôùc khoaûng 30-40cm, höôùng mieäng chai laáy maãu höôùng veà phía doøng nöôùc tôùi, traùnh ñöa vaøo chai laáy maãu caùc chaát raén coù kích thöôùc lôùn nhö raùc, laù caây… theå tích nöôùc phuï thuoäc vaøo thoâng soá caàn khaûo saùt. SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 4 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân Böôùc 3: ñaäy naép bình, ghi roõ lyù lòch maãu ñaõ thu (thôøi gian laáy maãu, ngöôøi laáy maãu…) Böôùc 4: baûo quaûn maãu theo quy ñònh sau: STT Thoâng soá phaân tích Chai ñöïng Ñieàu kieän baûo quaûn Thôøi gian baûo quaûn toái ña 1 BOD PE Laïnh 4oC 4 giôø 2 COD PE Laïnh 4oC 4 giôø 3 DO TT Coá ñònh taïi choã 6 giôø 4 pH PE Khoâng 6 giôø 5 SS PE Laïnh 4oC 4 giôø 6 Nitrate PE Laïnh 4oC 24 giôø 7 N-amoniac PE Laïnh N 4oC, 2ml .V 24 giôø H2SO4 40%/1 maãu 8 Coliform TT X T Ghi chuù PE: chai polyethylen TT: chai thuyû tinh Voâ truøng nöôùc, sau 12 giôø laáy maãu, 4oC  Phöông phaùp phaân tích: M Caùc maãu sau khi laáy ñöôïc mang veà phoøng phaân tích thöû nghieäm Sôû Taøi - nguyeân vaø Moâi tröôøng vôùi caùc chæ tieâu phaân tích bao goàm: STT Chæ tieâu phaân tích Phöông phaùp phaân tích 1 pH Duøng maùy ño pH 2 Chaát raén lô löûng pp TCVN 6625-2000 (saáy ôû 105oC/1 giôø) 3 BOD5 pp uû ôû 20oC trong 5 ngaøy (caûm bieán sensor) 4 COD maùy quang phoå DR/2000 5 DO treân maùy ño DO 330 6 NO3- maùy quang phoå DR/2000 7 NH4+ pp TCVN 5987-1995 8 Coliform pp leân men nhieàu oáng (TCVN 6187-2:1996) SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 5 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân N .V X T M SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 6 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân  Phöông phaùp xöû lyù soá lieäu: - Caùc keát quaû phaân tích ñöôïc theå hieän treân caùc baûng bieåu, ñoà thò, xöû lyù baèng chöông trình Microsoft Excel. - Döïng ñoà thò minh hoaï caùc chæ tieâu ño ñaïc ñeå nhaän xeùt söï bieán ñoåi cuûa caùc chæ tieâu.  Phöông phaùp tham khaûo, so saùnh keát quaû vôùi caùc chæ tieâu moâi tröôøng nöôùc theo TCVN 5942-1995. 1.6. PHAÏM VI GIÔÙI HAÏN CUÛA ÑEÀ TAØI - Do haïn cheá veà thôøi gian vaø kinh phí thöïc hieän neân sinh vieân chæ löïa choïn nghieân cöùu, ñaùnh giaù tình traïng chaát löôïng nöôùc maët hieän taïi ôû moät soá nôi treân ñòa baøn Thò xaõ Cao Laõnh. N .V - Ñeà taøi chæ löïa choïn moät soá chæ tieâu quan troïng mang tính ñaïi dieän. - Ñöa ra moät soá bieän phaùp ñeå quaûn lyù chaát löôïng nöôùc maët ôû Thò xaõ vaø laøm X T cô sôû toång quan veà chaát löôïng nöôùc cuûa tænh Ñoàng Thaùp cuõng nhö chaát löôïng nöôùc ôû ñoàng baèng soâng Cöûu Long. - Vieäc thöïc hieän ñeà taøi trong thôøi gian töø thaùng 10 ñeán thaùng 12 neân chæ ñaùnh giaù ñöôïc chaát löôïng nöôùc maët trong giai ñoaïn muøa möa (muøa luõ nöôùc leân). M SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 7 Ñoà aùn toát nghieäp PP laáy maãu Ñeà cöông toång quaùt Ñeà cöông chi tieát Hieän traïng TN MT PP phaân tích maãu SÔ ÑOÀ NGHIEÂN CÖÙU Choïn vò trí laáy maãu, tieán haønh laáy maãu Khaûo saùt, ñieàu tra vaø taäp hôïp caùc taøi lieäu Ñieàu kieän töï nhieân GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân N V . Tình hình phaùt trieån KT XH Phaân tích, toång hôïp xöû lyù döõ lieäu Xöû lyù vaø tieán haønh phaân tích caùc chæ tieâu M X T Keát quaû phaân tích maãu So saùnh vôùi TCVN 5942-1995. Nhaän xeùt vaø ñaùnh giaù Keát quaû xöû lyù Ñaùnh giaù hieän traïng moâi tröôøng TXCL Ñeà xuaát caùc bieän phaùp quaûn lyù nguoàn nöôùc maët cuûa thò xaõ Hoaøn thaønh ñoà aùn SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 8 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân BAÛN ÑOÀ VÒ TRÍ NGHIEÂN CÖÙU N .V X T M VUØNG NGHIEÂN CÖÙU SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 9 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân 2.1. ÑIEÀU KIEÄN TÖÏ NHIEÂN THÒ XAÕ CAO LAÕNH 2.1.1. Khaùi quaùt veà söï hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa Thò xaõ Cao Laõnh Thò xaõ Cao Laõnh thôøi nhaø Nguyeãn thuoäc veà traán roài tænh Ñònh Töôøng quaûn lyù. Theo bia tieàn hieàn laøng Myõ Traø (nay laø phöôøng Myõ Phuù) laäp naêm Töï Ñöùc thöù 29 (1876 sau khi Phaùp ñeán) töôøng truyeàn laø khu vöïc Baû Canh Tröôøng. Baû Canh laø moät trong 9 khoá tröôøng ñöôïc thaønh laäp vaøo naêm 1741 neân veà maët lòch söû, khoá tröôøng Baû Canh laø cô sôû ñaàu tieân mang tính quaûn lyù Nhaø nöôùc cuûa thò xaõ Cao Laõnh. Nhö vaäy TXCL ñaõ troøn 264 tuoåi. Quaän Cao Laõnh laø 1 trong 3 quaän cuûa tænh Sa Ñeùc töø naêm 1889 ñeán naêm 1995. Vuøng Cao Laõnh ñöôïc naâng leân caáp quaän töø naêm 1914 vì lyù do an ninh vaø kinh teá, N bao goàm 3 toång vaø 20 laøng (TXCL chieám 8 laøng). Ñòa giôùi naøy ñöôïc giöõ nguyeân .V ñeán heát thôøi Phaùp thuoäc. Töø naêm 1956 ñeán naêm 1975 Cao Laõnh laø tænh Kieán Phong. X T Naêm 1975, ñaát nöôùc ñöôïc thoáng nhaát, tænh Ñoàng Thaùp ñöôïc thaønh laäp, laáy Sa Ñeùc laø tænh lî, khu thò töù Myõ Traø – Cao Laõnh trôû thaønh thò traán cuûa huyeän Cao Laõnh. Töø naêm 1983 ñeán nay, thò traán Cao Laõnh vôùi vieäc khai thaùc Ñoàng Thaùp Möôøi M laø troïng taâm phaùt trieån kinh teá cuûa tænh neân Cao Laõnh trôû thaønh tænh lî cuûa tænh Ñoàng Thaùp. 2.1.2. Vò trí ñòa lyù, dieän tích, daân soá vaø caùc ñôn vò haønh chính  Vò trí ñòa lyù: Xuoâi nguoàn soâng Cöûu Long, TXCL naèm veà phía höõu ngaïn soâng Tieàn, laø tuyeán giao thoâng thuyû huyeát maïch cuûa ñoàng baèng soâng Cöûu Long, noái vôùi caûng Caàn Thô, thaønh phoá Hoà Chí Minh vaø Campuchia. Phía Baéc vaø phía Ñoâng giaùp huyeän Cao Laõnh, phía Nam giaùp huyeän Laáp Voø vaø phía Taây giaùp huyeän Chôï Môùi tænh An Giang vôùi vò trí toaï ñoä ñòa lyù nhö sau:  Töø 10o24’ ñeán 10o30’ Baéc SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 10 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân  Töø 105o33’ ñeán 105o41’ Ñoâng Thò xaõ Cao Laõnh coù heä thoáng giao thoâng thuyû boä phaùt trieån khaù ñoàng boä. Treân ñòa baøn thò xaõ coù Quoác loä 30 laø tuyeán quan troïng nhaát. Ñaàu QL30 noái vôùi QL1, cuoái giaùp bieân giôùi Campuchia. Do vaäy, baèng tuyeán naøy töø thò xaõ coù theå ñi Thaønh phoá Hoà Chí Minh vaø ngöôïc laïi veà caùc huyeän phía Baéc cuûa tænh vaø bieân giôùi Campuchia. Tuyeán tænh loä 28 qua phaø Cao Laõnh noái vôùi Tænh loä 23 ñi thò xaõ Sa Ñeùc, caùc huyeän phía Nam vaø Chaâu Ñoác – An Giang. Maïng löôùi soâng raïch chaèng chòt, phong phuù laø ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå phaùt trieån giao thoâng thuyû. Do ñoù, thò xaõ Cao Laõnh coù vò trí thuaän lôïi trong quan heä ñoái ngoaïi vaø phaùt trieån kinh teá – vaên hoaù – xaõ hoäi vôùi caùc huyeän thò trong tænh, vôùi vuøng kinh teá troïng ñieåm phía Nam vaø quoác teá. N .V  Dieän tích, maät ñoä, daân soá: Toång dieän tích töï nhieân laø 10.719,54 ha (Soá lieäu toång kieåm keâ ñaát ñai naêm X T 2005). Daân soá trung bình laø 149.837 ngöôøi (theo soá lieäu thoáng keâ naêm 2005) trong ñoù daân soá khu vöïc noäi thò laø 80.133 ngöôøi, neáu tính caû yeáu toá quy ñoåi thì daân soá khu vöïc noäi thò khoaûng 99.402 ngöôøi. M Tyû leä taêng daân soá töï nhieân laø 1,05%. Chæ soá phaùt trieån laø 100,82%. Maät ñoä daân soá bình quaân laø 1.397 ngöôøi/km2 trong ñoù maät ñoä daân soá bình quaân khu vöïc noäi thò laø 8.970 ngöôøi/km2. Coù 15 ñôn vò goàm 8 phöôøng vaø 7 xaõ, cuï theå nhö sau:  Caùc phöôøng: 1, 2, 3, 4, 6, 11, Hoaø Thuaän vaø Myõ Phuù.  Caùc xaõ: Myõ Ngaõi, Myõ Taân, Myõ Traø, Hoaø An, Taän Thuaän Ñoâng, Taân Thuaän Taây vaø Tònh Thôùi. SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 11 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân Vôùi dieän tích vaø maät ñoä daân soá töøng ñòa phöông nhö sau: Baûng 2.1 Dieän tích vaø maät ñoä daân soá caùc ñòa phöông cuûa TXCL Ñôn vò Soá khoùm aáp Daân soá Dieän tích (km2) trung bình (Ngöôøi) Maät ñoä daân soá (ngöôøi/km2) Phöôøng 1 5 2,02 12.359 6.118 Phöôøng 2 4 0,55 12.519 22.762 Phöôøng 3 3 3,44 11.165 3.246 Phöôøng 4 4 1,90 9.818 5.167 Phöôøng 6 6 9,02 16.031 Phöôøng 11 5 8,29 11.004 1.327 Phöôøng Hoaø Thuaän 5 2,31 N 1.777 5.309 2.298 Phöôøng Myõ Phuù 5 2,67 7.490 2.805 .V X T Xaõ Myõ Traø 3 6,95 4.701 676 4 10,64 11.067 1.040 3 6,16 3.373 548 6 11,22 11.228 1.001 Xaõ Taân Thuaän Ñoâng 4 16,27 11.036 678 Xaõ Taân Thuaän Taây 4 9,78 10.513 1.075 Xaõ Myõ Taân Xaõ Myõ Ngaõi Xaõ Hoaø An M Nguoàn: Nieâm giaùm thoáng keâ Thò xaõ Cao Laõnh naêm 2005 2.1.3. Ñaëc ñieåm veà ñòa hình, thoå nhöôõng, hieän traïng söû duïng ñaát o Ñòa hình: Ñòa hình khu vöïc thò xaõ Cao Laõnh töông ñoái baèng phaúng, thuaän lôïi cho canh taùc noâng nghieäp, cao ôû ven soâng Tieàn vaø ven soâng Cao Laõnh, thaáp daàn ôû giöõa, ñoä cao phoå bieán töø 1,2 m ñeán 1,5 m. Khu vöïc trung taâm caùc khu daân cö hieän höõu coù cao ñoä trung bình töø +2,1m ñeán 2,6m. Caùc khu vöïc coøn laïi chuû yeáu laø khu vöïc nhaø vöôøn, ñaát noâng nghieäp, cao ñoä trung bình töø +1,5m ñeán 1,9m. Beà maët ñòa hình bò SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 12 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân chia caét bôûi heä thoáng keânh möông daøy ñaëc thuaän lôïi cho töôùi tieâu song haïn cheá trong vieäc cô giôùi hoaù noâng nghieäp. Nhìn chung, ñaëc ñieåm ñòa hình cuûa thò xaõ Cao Laõnh mang ñaëc ñieåm chung cuûa ñòa hình vuøng ñoàng baèng soâng Cöûu Long, raát thuaän lôïi cho phaùt trieån noâng nghieäp. Tuy nhieân, cuõng do ñaëc ñieåm naøy maø moät soá khu vöïc bò ngaäp vaøo muøa möa, muøa luõ gaây khoù khaên cho saûn xuaát vaø sinh hoaït cuûa ngöôøi daân. o Thoå nhöôõng: TXCL coù 1 nhoùm ñaát phuø sa trong ñoù phaân loaïi möùc ñoä nhö sau: - Ñaát phuø sa ñöôïc boài: 3.604,58 ha. - Ñaát phuø sa chöa phaân dò: 2.400,01 ha. N - Ñaát phuø sa coù taàng loang loã ñoû vaøng: 1.819,37 ha. .V Ñaát phuø sa chöa phaân dò laø loaïi ñaát non treû thöù hai sau ñaát phuø sa ñöôïc boài, phaåu dieän baét ñaàu coù söï bieán ñoåi, xuaát hieän caùc ñoám naâu vaøng, laø loaïi ñaát coù chaát X T löôïng cao thích hôïp vôùi caây aên traùi, hoa maøu vaø luùa. Tính chaát cuûa ñaát phuø sa: chaát höõu cô khaù cao, töông öùng löôïng ñaïm toång soá raát giaøu (0,25 – 0,3%), haøm löôïng Kali vaøo loaïi khaù nhöng ngheøo laân, cation kieàm trao ñoåi cao vaø caân ñoái giöõa Ca2+ vaø Mg2+, tyû leä Ca2+/Mg2+ > 1, CEC töông ñoái M cao (15 – 20 me/100g), phaûn öùng dung dòch ñaát chua. o Hieän traïng söû duïng ñaát TXCL Baûng 2.2. Tình hình söû duïng ñaát naêm 2005 (tính baèng ha) Naêm 2005 TOÅNG SOÁ 10.719 1. Ñaát noâng nghieäp 6.900 Caây haøng naêm 4.304 Luùa 4.062 Maøu vaø caây CN haøng naêm 2.428 Rau, ñaäu SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 13 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân Caây laâu naêm 2.516 2.516 Caây aên quaû - Caây laâu naêm khaùc Ñaát troàng coû - Ñaát coù maët nöôùc ñang söû duïng vaøo noâng nghieäp 58 - 2. Ñaát duøng vaøo laâm nghieäp Röøng töï nhieân - Röøng troàng 2.839 3. Ñaát chuyeân duøng Ñaát xaây döïng N Ñöôøng giao thoâng Ñaát thuyû lôïi .V 4. Ñaát khu daân cö (ñaát ôû) 5. Ñaát chöa söû duïng X T Ñaát baèng Ñaát ñoài nuùi Ñaát coù maët nöôùc Ñaát chöa söû duïng khaùc M 952 28 28 - Nguoàn: Nieâm giaùm thoáng keâ TXCL naêm 2005 Nhìn vaøo baûng 2.1 ta thaáy ñaát söû duïng cho muïc ñích troàng troït nhö troàng luùa, caây aên quaû vaø caây coâng nghieäp laø chieám phaàn lôùn trong dieän tích ñaát cuûa TXCL. Ñaây laø nguyeân nhaân chuû yeáu cuûa vieäc gaây oâ nhieãm nguoàn nöôùc maët bôûi ngöôøi daân hieän ñang söû duïng raát nhieàu phaân boùn hoaù hoïc cho caây troàng vaø thuoác tröø saâu ñeå dieät saâu gaây haïi maøu maøng. Do vaäy, ñaõ coù moät dö löôïng lôùn thuoác tröø saâu toàn ñoïng, bò röûa troâi xuoáng ao, hoà, soâng, keânh raïch vaø thaâm nhaäp vaøo nguoàn nöôùc gaây neân tình traïng nöôùc bò oâ nhieãm, ñaëc bieät hôn laø vaøo muøa luõ, caùc hoaù chaát töø dö löôïng thuoác tröø saâu seõ ñöôïc mang ñi treân dieän roäng, aûnh höôûng ñeán chaát löôïng söû duïng nöôùc cuûa ngöôøi daân, nhaát laø ôû nhöõng vuøng noâng thoân maø taïi nôi ñaây ngöôøi SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 14 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân daân thöôøng coù thoùi quen taém, röûa, duøng nöôùc cho muïc ñích aên uoáng,… laáy töø nöôùc soâng leân. TXCL ñaõ vaø ñang treân con ñöôøng phaùt trieån chung cuûa ñaát nöôùc vôùi quaù trình coâng nghieäp hoaù – hieän ñaïi hoaù nhö hieän nay thì caøng coù nhieàu nhaø maùy, xí nghieäp cheá bieán vaø saûn xuaát moïc leân. Ñieàu naøy ñöôïc chöùng toû qua vieäc thoáng keâ ñaát söû duïng cho muïc ñích coâng nghieäp töø tröôùc ñeán nay. Naêm 2001, dieän tích ñaát söû duïng cho muïc ñích naøy laø 756 ha maø cho ñeán nay ñaõ coù 2.839 ha ñaát ñaõ ñöôïc söû duïng, taêng gaáp 3 – 4 laàn. Tuy nhieân, qua khaûo saùt cho thaáy haàu heát caùc doanh nghieäp, cô sôû saûn xuaát ñeàu chöa coù heä thoáng xöû lyù chaát thaûi. Chæ coù nhöõng doanh nghieäp lôùn laø ñaõ xaây döïng nhöng xaây döïng vôùi tính chaát ñoái phoù vôùi caùc cô quan N Nhaø nöôùc hoaëc heä thoáng xö lyù hoaït ñoäng khoâng hieäu quaû. Theá laø taát caû caùc chaát .V thaûi ñaëc bieät laø nöôùc thaûi ñöôïc ñoå tröïc tieáp xuoáng soâng, keânh, raïch gaàn ñoù gaây neân tình traïng oâ nhieãm, aûnh höôûng ñeán söùc khoeû cuûa ngöôøi daân naèm trong vuøng bò X T aûnh höôûng naøy. Ngoaøi ra, ñaát ôû cuõng chieám moät phaàn khoâng nhoû neân vieäc oâ nhieãm nguoàn nöôùc chuû yeáu laø do sinh hoaït cuûa ngöôøi daân. Vieäc coøn toàn taïi caùc caàu caù treân caùc con soâng, keânh raïch vaø qua khaûo saùt cho thaáy ña soá caùc hoä daân ñeàu xaû nöôùc thaûi M vaø raùc xuoáng tröïc tieáp doøng soâng, khoâng ñöôïc thu gom vaø xöû lyù trieät ñeå. Chæ coù ôû caùc ñoâ thò laø coù xe thu gom raùc thaûi ñeå ñöa ñeán nôi taäp trung ñeå xöû lyù. 2.1.4. Ñaëc ñieåm veà thôøi tieát – khí haäu TXCL coù ñaëc ñieåm khí haäu chung cuûa tænh Ñoàng Thaùp, chòu aûnh höôûng cuûa khí haäu nhieät ñôùi gioù muøa gaàn xích ñaïo thuaän lôïi cho caây troàng vaät nuoâi phaùt trieån quanh naêm. 2.1.4.1. Nhieät ñoä Söï thay ñoåi nhieät ñoä trung bình giöõa caùc thaùng trong naêm moät soá naêm gaàn ñaây nhö sau: SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 15 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân Baûng 2.3 Nhieät ñoä trung bình caùc thaùng trong naêm Naêm Nhieät ñoä trung bình thaùng (oC) 1 2 1995 25,30 25,20 2000 26,13 2001 3 4 TB 5 6 7 8 9 10 11 12 27,20 28,80 28,70 28,0 27,1 27,30 27,0 27,50 27,0 25,30 27,03 26,13 27,36 28,06 27,76 27,76 27,1 27,86 27,83 26,93 27,06 26,57 27,15 26,30 26,30 27,60 28,80 28,20 27,30 27,8 27,2 28,2 27,6 26,2 26,2 27,31 2002 25,2 25,5 27,4 29,1 29,0 27,9 27,8 27,1 27,7 27,9 27,5 27,4 27,46 2003 25,40 26,60 28,10 29,50 28,0 28,50 27,3 27,7 27,20 26,90 27,30 25,20 27,31 2004 25,7 25,7 27,7 28,4 27,5 27,3 27,3 27,3 27,6 27,2 25,4 27,19 29,3 Nguoàn: Nieân giaùm thoáng keâ tænh Ñoàng Thaùp N Nhieät ñoä trung bình haøng naêm khaù cao, khoaûng 27oC, oån ñònh theo khoâng gian .V vaø thôøi gian. Thaùng 4 coù nhieät ñoä trung bình cao nhaát trong naêm, thaùng 1 thaáp nhaát. Nhieät ñoä cao nhaát laø 37,2oC, thaáp nhaát laø 15,8oC. X T 2.1.4.2. Ñoä aåm khoâng khí Dieãn bieán ñoä aåm khoâng khí trung bình thaùng trong nhöõng naêm gaàn ñaây ñöôïc theå hieän nhö sau: Baûng 2.4 Ñoä aåm trung bình caùc thaùng trong naêm Naêm M Ñoä aåm trung bình thaùng (%) TB 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1995 82 81 78 76 81 86 87 88 87 85 81 77 82 2000 83 83 82 82 87 88 87 84 84 89 83 83 85 2001 83 82 82 82 86 87 86 88 84 87 85 80 84 2002 82 82 77 77 81 86 86 86 85 84 84 84 83 2003 82 78 80 80 86 83 86 85 88 88 83 81 83 2004 82 80 77 77 84 84 85 86 85 83 82 83 82 Nguoàn: Nieân giaùm thoáng keâ tænh Ñoàng Thaùp SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 16 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân Ñoä aåm khoâng khí cao vaø oån ñònh, ít bieán ñoåi qua caùc naêm, ñoä aåm trung bình laø 83%, cao nhaát laø 100%, thaáp nhaát 41%. Muøa aåm töø thaùng 5 – 11, ñoä aåm trung bình töø 81 – 87%, muøa khoâ töø thaùng 12 ñeán thaùng 4 naêm sau ñoä aåm trung bình laø 78 – 82%. 2.1.4.3. Cheá ñoä möa Cheá ñoä möa ôû khu vöïc thò xaõ Cao Laõnh cuõng nhö caùc tænh ñoàng baèng soâng Cöûu Long phaân laøm hai muøa roõ reät: muøa möa thöôøng baét ñaàu töø thaùng 4 vaø keát thuùc vaøo cuoái thaùng 11. Löôïng möa trung bình ôû möùc 1.500 mm/naêm, chieám 90 – 92% löôïng möa caû naêm. Töø thaùng 5 baét ñaàu möa nhieàu vaø taäp trung cao ñoä ôû thaùng 9, 10. Trong ñoù thaùng 9 vaø thaùng 10 chieám 30 – 40% toång löôïng möa caû naêm, coøn N laïi muøa khoâ chieám 8 – 10%. .V Baûng 2.5 Löôïng möa trung bình thaùng Naêm Löôïng möa trung bình thaùng (mm) X T TB 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1995 4,0 0 12,6 4,7 61,6 169,9 232,9 239,7 362,5 337,2 229,2 28,1 1682,4 2000 50,4 13,6 57,0 137,1 213,8 199,4 165,6 297,9 231,3 411,0 144,3 82,8 2005,2 2001 11,0 0 47,9 146,2 167,3 230,9 164,1 167,4 207,3 185,0 27,3 15,6 1370,0 2002 0 0 0 14,0 23,4 181,7 147,3 160,9 154,3 317,2 136,7 98,3 1739,0 2003 1,6 0 0 10,4 330,1 114,2 311,2 208,9 260,7 396,1 104,2 1,6 1739,0 2004 0 0 0 1,0 134,9 291,7 66,0 99,0 148,5 379,0 107,1 26,7 1253,9 M Nguoàn: Nieân giaùm thoáng keâ tænh Ñoàng Thaùp 2.1.4.4. Löôïng nöôùc boác hôi Löôïng nöôùc boác hôi haøng naêm khaù cao vaø phaân hoaù roõ reät theo muøa, trung bình laø 3 mm ñeán 5 mm/ngaøy. Löôïng nöôùc boác hôi taäp trung vaøo caùc thaùng töø thaùng 3 ñeán thaùng 6. Toång löôïng nöôùc boác hôi caû naêm vaøo khoaûng 1.600 mm/naêm, lôùn hôn löôïng möa trung bình caû naêm. SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 17 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân Caùc thaùng muøa khoâ coù löôïng boác hôi lôùn hôn trung bình 3,1 – 4,6 mm/ngaøy. Caùc thaùng muøa möa coù löôïng boác hôi nhoû 2,3 – 3,3 mm/ngaøy. Thaùng 3, 4 coù löôïng boác hôi lôùn nhaát, thaùng 10 coù löôïng boác hôi nhoû nhaát. Löôïng boác hôi cao nhaát tuyeät ñoái laø 7,6 mm/ngaøy, thaáp nhaát 0,6 mm/ngaøy. 2.1.4.5. Cheá ñoä naéng Trung bình moãi naêm ôû Cao Laõnh coù 2.521 giôø naéng, bình quaân 7 giôø/ngaøy. Vaøo muøa khoâ (thaùng 12 – thaùng 4 naêm sau), soá giôø naéng 7,6 – 9,1 giôø/ngaøy, caùc thaùng muøa möa soá giôø naéng giaûm 5,1 – 7,0 giôø/ngaøy. Thaùng 9 ít naéng nhaát, chæ coù 147 giôø, thaùng 3 nhieàu giôø naéng nhaát 282 giôø. Baûng 2.6 Soá giôø naéng caùc thaùng trong naêm Naêm N Soá giôø naéng caùc thaùng 1 2 3 2000 251,0 218,8 225,4 2001 224,5 224,5 229 4 5 6 250 228,5 185 .V 7 8 203,4 213 9 10 202,1 212,8 11 195 TB 12 207,4 2592,4 250,4 230,1 169,4 222,1 132,4 213,3 182,4 179,5 250,5 2508,1 2002 264,2 247,3 265,5 270 X T 254,3 189,1 198,5 153,1 193,2 232,8 216,2 240,8 2725,0 2003 264,6 247,8 275,2 274,4 132,4 223,8 184,8 177,2 2004 241,6 233,1 239,1 244,5 184 143 156,9 237,5 204,8 2522,4 175,5 179,4 136,6 192,5 190,7 240,6 244,4 2502,0 M Nguoàn: Nieân giaùm thoáng keâ tænh Ñoàng Thaùp 2.1.4.6. Cheá ñoä thuyû vaên caùc soâng raïch trong vuøng Khu vöïc TXCL noùi rieâng vaø vuøng ñoàng baèng soâng Cöûu Long noùi chung chòu aûnh höôûng cuûa soâng Meâkoâng töø thöôïng nguoàn. Vaøo muøa möa, tröø khu vöïc daân cö coù cao ñoä san neàn töông ñoái cao hoaëc naèm trong caùc ñeâ bao, taát caû dieän tích coøn laïi ñeàu bò ngaäp. Möïc nöôùc cao nhaát treân soâng Tieàn taïi traïm thuyû vaên Cao Laõnh ñöôïc theå hieän: Baûng 2.7 Möïc nöôùc cao nhaát treân soâng Tieàn P% 5 10 20 50 99 H (mm) 260 242 224 197 163 Nguoàn: Trung taâm döï baùo khí töôïng thuyû vaên Ñoàng Thaùp SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 18 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân Cheá ñoä thuyû vaên ôû thò xaõ Cao Laõnh chòu taùc ñoäng cuûa 3 yeáu toá: luõ, möa noäi ñoâng vaø thuyû trieàu bieån Ñoâng. Haøng naêm hình thaønh 2 muøa roõ reät: muøa luõ truøng vôùi muøa möa, muøa kieät truøng vôùi muøa khoâ.  Cheá ñoä thuyû vaên muøa kieät: Muøa kieät noái tieáp sau muøa luõ töø thaùng 12 ñeán thaùng 6 naêm sau. Cheá ñoä thuyû vaên trong soâng, keânh raïch chòu taùc ñoäng tröïc tieáp cuûa thuyû trieàu bieån Ñoâng, möïc nöôùc giaûm daàn ñeán thaùng 1, thaùng 2 trôû ño baét ñaàu thaáp hôn maët ruoäng, tröø moät soá khu vöïc phía Nam coù theå lôïi duïng thuyû trieàu khai thaùc nöôùc töï chaûy.  Cheá ñoä thuyû vaên muøa luõ: Luõ xuaát hieän ôû tænh vaøo thaùng 7 ñeán thaùng 11 (luõ xuaát hieän sôùm nhaát ñoàng N baèng soâng Cöûu Long) trong ñoù TXCL vaø caùc huyeän phía Nam noùi chung luõ veà .V muoän hôn so vôùi caùc huyeän ñaàu nguoàn. Thò xaõ Cao Laõnh naèm trong vuøng ngaäp noâng, ñoä ngaäp saâu nhaát laø 2,0 m, noâng X T nhaát laø 1,0 m. Thôøi gian ngaäp luõ chòu söï taùc ñoäng cuûa toång löôïng luõ thöôïng nguoàn, möa taïi choã vaø thuyû trieàu bieån Ñoâng. Moät soá naêm, tuy ñænh luõ ngoaøi soâng khoâng baèng caùc naêm khaùc, song do tieâu thoaùt chaäm vaø gaëp thôøi kyø trieàu cöôøng neân möïc nöôùc trong ñoàng cao hôn caùc naêm khaùc. Theo soá lieäu thoáng keâ trong 50 naêm, luõ M naêm 1961 ñöôïc xem laø luõ lôùn nhaát vôùi taàng suaát khoaûng 2%, keá ñoù laø luõ naêm 2000, 1966, 1978, 1996. Luõ chính vuï naêm 2000 tuy khoâng baèng naêm 1961 nhöng laø soá lieäu ñaày ñuû vaø gaàn ñaây nhaát neân choïn laøm tieâu chuaån choáng luõ trieät ñeå ñoái vôùi caùc coâng trình baûo veä daân cö, cô sôû haï taàng, saûn xuaát vuï 3 vaø baûo veä vöôøn caây aên traùi. 2.1.5. Veà khoaùng saûn: Caùt treân soâng ñòa baøn TXCL phaân boá doïc theo soâng Tieàn (xaõ Taân Thuaän Ñoâng vaø Taân Thuaän Taây), daïng traàm tích theo doøng chaûy, ñöôïc khai thaùc söû duïng coù hieäu quaû trong coâng nghieäp xaây döïng, goàm caùt xaây laép maët baèng vaø caùt xaây döïng. SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 19 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân 2.2. TÌNH HÌNH PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ – XAÕ HOÄI Ñoàng Thaùp laø tænh coù toác ñoä phaùt trieån kinh teá vaøo loaïi cao so vôùi caùc tænh mieàn Taây Nam Boä trong ñoù thò xaõ Cao Laõnh giöõ vai troø quan troïng, laø ñoäng löïc trong quaù trình phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi cuûa tænh trong nhöõng naêm vöøa qua vaø caû nhöõng naêm tôùi. Neàn kinh teá cuûa thò xaõ trong nhöõng naêm gaàn ñaây ñaõ daàn ñi vaøo theá oån ñònh, toác ñoä taêng tröôûng kinh teá phaùt trieån khaù cao, töøng böôùc hoaø nhaäp vaø phaùt trieån theo neàn kinh teá thò tröôøng coù söï quaûn lyù vó moâ cuûa Nhaø nöôùc. Sau ñaây laø moät soá khaùi quaùt veà tình hình phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi cuûa TXCL trong nhöõng naêm qua: 2.2.1. Toác ñoä taêng tröôûng GDP N Toác ñoä taêng tröôûng bình quaân haøng naêm laø 13,31 %/naêm. Trong ñoù toác ñoä taêng .V tröôûng bình quaân khu vöïc I (noâng – laâm – ngö nghieäp) laø 6,03 %/naêm; khu vöïc II (coâng nghieäp – xaây döïng) laø 18,71 %/naêm; khu vöïc III (thöông maïi – dòch vuï) laø X T 13,03 %/naêm. Baûng 2.8 Toác ñoä taêng tröôûng bình quaân phaân theo khu vöïc Naêm Phaân theo khu vöïc Khu vöïc CN - XD Khu vöïc TM - DV M Khu vöïc Noâng - Laâm - TS 2001 2002 2003 2004 2005 19,06% 19,44% 18,92% 17,45% 17,95% 11,16% 12,85% 13,11% 15,07% 15,28% 2,12% 4,12% 7,21% 11,3% 9,37% (Nguoàn: Nieân giaùm thoáng keâ tænh Ñoàng Thaùp naêm 2005) Cô caáu kinh teá: khu vöïc I chieám 31,19%, khu vöïc II chieám 27,8% vaø khu vöïc III chieám 59,01%. 2.2.2. Lao ñoäng - Toång soá lao ñoäng trong ñoä tuoåi laø 87.063 (chieám 59,1% daân soá). - Toång soá nguoàn lao ñoäng: 93.150 (chieám 63,23% daân soá). SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 20 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân - Toång soá lao ñoäng ñang coù vieäc laøm trong caùc ngaønh kinh teá: 64.833 (chieám 74,47% toång soá lao ñoäng). Trong ñoù:  Lao ñoäng noâng – laâm – thuyû saûn: 33.387 (chieám 51,49%).  Lao ñoäng coâng nghieäp – xaây döïng: 9.288 (14,33%).  Lao ñoäng thöông maïi – dòch vuï: 22.158 (34,18%). Toång soá hoä laø 31.955 hoä trong ñoù coù 22.802 hoä phi noâng nghieäp (chieám 69,34%) vôùi bình quaân 5 ngöôøi/hoä. Trong khu vöïc noäi thò, toång soá lao ñoäng ñang laøm vieäc 38.163 ngöôøi (30.819 lao ñoäng phi noâng nghieäp vaø 7.244 lao ñoäng noâng nghieäp). 2.2.3. Phaùt trieån ngaønh kinh teá N 2.2.3.1. Coâng nghieäp – Tieåu thuû coâng nghieäp – xaây döïng .V Naêm 2004, GDP khu vöïc coâng nghieäp – xaây döïng taêng 17,45% ñaït toác ñoä taêng tröôûng bình quaân 18,71%/naêm trong giai ñoaïn 2001 – 2004. X T Giaù trò saûn xuaát taêng 205,7 tyû naêm 1999 leân 922,68 tyû naêm 2004 (chieám 45,45% giaù trò saûn xuaát toaøn ngaønh). Toác ñoä taêng tröôûng ôû möùc cao so vôùi toaøn tænh, bình quaân thôøi kyø 1999 – 2004 vaøo khoaûng 17%. Hieän coù 1.012 cô sôû vôùi 8.080 lao ñoäng (taêng 170 cô sôû, 2.804 lao ñoäng so vôùi naêm 1999). Öôùc tính 9 M thaùng ñaàu naêm treân ñòa baøn thò xaõ, giaù trò saûn xuaát öôùc ñaït 1.068 tyû ñoàng, ñaït 71% keá hoaïch vaø taêng 18% so vôùi cuøng kyø naêm 2005. Giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp chuû yeáu laø ngaønh coâng nghieäp cheá bieán thöïc phaåm, nöôùc uoáng vaø hoaù chaát. Caùc maët haøng saûn xuaát ñaõ coù thò tröôøng töông ñoái oån ñònh, chaát löôïng ngaøy caøng cao. Theo ñònh höôùng ñaàu tö ñeán naêm 2010, vieäc ñaàu tö cô sôû haï taàng khu coâng nghieäp Traàn Quoác Toaûn, caùc laøng ngheà treân ñòa baøn thò xaõ Cao Laõnh seõ taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc thu huùt ñaàu tö, phaùt trieån ngaønh may maëc, cheá bieán, saûn xuaát söûa chöõa cô khí vaø haøng tieâu duøng. SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 21 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân 2.3.3.2. Thöông maïi – Dòch vuï GDP khu vöïc taêng 15,07%, chieám 27,8% trong cô caáu GDP cuûa thò xaõ. Hieän coù 5.738 cô sôû trong ñoù thöông maïi 3.541 cô sôû, dòch vuï 909 cô sôû, khaùch saïn, nhaø haøng 1.288 cô sôû vôùi toång soá ngöôøi tham gia kinh doanh laø 11.050 ngöôøi. Caùc loaïi hình dòch vuï coâng coäng, taøi chính, tieàn teä, giao thoâng, böu ñieän coù böôùc phaùt trieån môùi, töông xöùng vôùi vò trí trung taâm cuûa tænh. Söï taêng tröôûng treân lónh vöïc thöông maïi, dòch vuï coù lieân quan tröïc tieáp ñeán möùc ñoä taêng theâm saûn phaåm cuûa caùc ngaønh trong khu vöïc saûn xuaát coâng nghieäp cuûa thò xaõ, vieäc ñaàu tö cô sôû haï taàng ñöôïc ñoàng boä hôn, phaàn khaùc nhôø thu nhaäp cuûa ngöôøi daân ñöôïc naâng leân cao hôn so vôùi tröôùc ñaây. Do thò xaõ ñaàu tö naâng caáp N vaø ñöa vaøo söû duïng caùc khu chôï, khu vui chôi giaûi trí… taïo ñieàu kieän laøm cho thò .V tröôøngtrong nhöõng thaùng ñaàu naêm 2006 luoân soâi ñoäng vaø coù böôùc taêng tröôûng khaù, caùc hoaït ñoäng dòch vuï tieáp tuïc ñöôïc môû roäng, öôùc tính toång möùc baùn leû haøng X T hoùa 9 thaùng ñaàu naêm treân ñòa baøn laø 1.071,45 tyû ñoàng, taêng 28% so vôùi cuøng kyø naêm 2005 vaø ñaït 84,5% keá hoaïch ñeà ra. 2.3.3.3. Du lòch Thò xaõ laø trung taâm cuûa caùc tuyeán du lòch vaên hoaù – lòch söû – sinh thaùi nhö: M khu di tích Laêng cuï Phoù baûng Nguyeãn Sinh Saéc, Goø Thaùp, khu caên cöù Xeûo Quyùt, vöôøn quoác gia Traøm Chim Tam Noâng,… Caùc ñòa ñieåm naøy ñaõ ñöôïc truøng tu cuøng vôùi heä thoáng giao thoâng thuaän tieän neân löôïng khaùch tham quan, khaùch du lòch ngaøy caøng taêng. Hieän TXCL coù 2.197 cô sôû kinh doanh trong lónh vöïc du lòch – dòch vuï. Coù 5/6 khaùch saïn lôùn cuûa tænh naèm treân ñòa baøn chính thò xaõ ñaït tieâu chuaån quoác teá. 2.3.3.4. Saûn xuaát noâng – laâm – thuyû saûn Maëc duø gaëp nhieàu khoù khaên trong naêm 2004 (thôøi tieát, dòch beänh, thò tröôøng,…) nhöng giaù trò cuûa ngaønh vaãn ñaït 175,68 tyû ñoàng (trong ñoù ngaønh noâng nghieäp ñaït 156,82 tyû ñoàng), ñaït toác ñoä taêng tröôûng 11,3%, cao nhaát töø tröôùc ñeán nay. Vôùi SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 22 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân dieän tích 8.372 ha ñaát troàng luùa (saûn löôïng ñaït 43.771 taán) taêng khoaûng 12,5% so vôùi naêm 2003. Soá hoä saûn xuaát noâng nghieäp vaø lao ñoäng noâng nghieäp ñeàu giaûm. Thuyû saûn coù toác ñoä taêng tröôûng nhanh nhaát: 13,46%, ñaït 4.320 taán, gaáp 5,12 laàn so vôùi naêm 2003 chuû yeáu laø taêng veà saûn löôïng. Nuoâi troàng ñaït 3.868 taán, chieám 91,44% trong cô caáu saûn löôïng thuyû saûn, gaáp 8,87 laàn so vôùi naêm 2003. Öôùc tính giaù trò saûn xuaát noâng nghieäp 9 thaùng ñaàu naêm 2006 laø 141,9 tyû ñoàng, ñaït 68% so vôùi keá hoaïch vaø taêng 6,9% so cuøng kyø 2005. Ngaønh chaên nuoâi trong nhöõng thaùng ñaàu naêm tieáp tuïc phaùt trieån ñaëc bieät laø chaên nuoâi heo, boø tieáp tuïc taêng maïnh. 2.2.4. An ninh quoác phoøng Tænh Ñoàng Thaùp coù dieän tích 3.238 km2 vôùi 48,7 km ñöôøng bieân giôùi vôùi N Campuchia ôû phía Ñoâng Baéc. Ñöôøng soâng coù theå theo soâng Tieàn ñi ra bieån Ñoâng .V vaø caùc nöôùc Ñoâng Nam AÙ. Ñöôøng boä coù theå den61n caùc tænh laân caän nhö An Giang, Tieàn Giang, Long An, Vónh Long, thaønh phoá Caàn Thô baèng Quoác loä 1, ñi X T Campuchia baèng Quoác loä 30 vaø soâng Tieàn. Vì vaäy, veà maët an ninh quoác hpong2 coù theå noùi laø moät trong caùc vò trí quan troïng trong chieán löôïc vôùi vai troø baûo veä tuyeán bieân giôùi phía Taây Nam cuûa Toå quoác. Ñaûng boä, chính quyeàn nhaân daân löïc löôïng vuõ trang TXCL luoân phaùt huy M truyeàn thoáng ñôn vò anh huøng löïc löôïng vuõ trang nhaân daân, thöôøng xuyeân thöïc hieän chính saùch haäu phöông quaân ñoäi, gaén kinh teá vôùi quoác phoøng, an ninh vaø luoân xaùc ñònh vai troø, vò trí cuûa TXCL laø ñòa baøn chieán löôïc quan troïng veà an ninh quoác phoøng. Chuù troïng taêng cöôøng coâng taùc xaây döïng löïc löôïng vuõ trang, daân quaân töï veä vöõng maïnh veà moïi maët, coù trình ñoä chuyeân moân, nghieäp vuï cao ñaùp öùng nhieäm vuï saün saøng chieán ñaáu. An ninh chính trò luoân oån ñònh, traät töï an toaøn xaõ hoäi ñöôïc ñaûm baûo, phong traøo quaàn chuùng baûo veä an ninh Toå quoác ñöôïc duy trì, ngaøy caøng phaùt trieån. SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 23 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân 2.2.5. Cô sôû haï taàng kyõ thuaät 2.2.5.1. Phaùt trieån haï taàng ñoâ thò – noâng thoân Töø naêm 2001 – 2004, song song vôùi vieäc tieáp tuïc vaän ñoäng goùp quyõ xaây döïng cô sôû haï taàng, TXCL ñaõ taäp trung ñaàu tö baèng nhieàu nguoàn voán vôùi toång soá tieàn khoaûng 457 tyû ñoàng, trong ñoù voán Nhaø nöôùc 428 tyû ñoàng (ngaân saùch tænh 195,5 trieäu ñoàng, ngaân saùch thò xaõ 213 tyû ñoàng, nguoàn khai thaùc 29 tyû ñoàng, voán cuûa xaây döïng 19,5 tyû ñoàng) ñaõ xaây döïng 70 tuyeán giao thoâng daøi 88,7 km; 29 caàu ngoaïi oâ, væa heø beâ toâng hoaù 6 heûm lôùn, phaùt trieån maïng löôùi ñieän cao caáp cho hôn 1.000 hoä daân. Rieâng naêm 2004, thò xaõ ñaõ ñaàu tö vôùi soá voán 166.901 trieäu ñoàng, caùc coâng trình chuû yeáu goàm xaây döïng 5 khu daân cö vöôït luõ Traàn Quoác Toaûn, Baø N Hoïc, Xeûo Beøo, Quaûng Khaùnh, Raïch Chanh; caùc khu daân cö môùi: Myõ Traø 3, aáp 4,… .V naâng caáp moät soá tuyeán giao thoâng noâng thoân. Thò xaõ ñaàu tö hoaøn chænh 51,5 km/80,25 km ñöôøng huyeän loä, 39,63 km ñöôøng ñoâ thò, 55,4 km/155,3 km ñöôøng X T xaõ, thöôøng xuyeân chaêm soùc baûo veä caây xanh, thöïc hieän veä sinh moâi tröôøng, goùp phaàn phuïc vuï caùc muïc tieâu phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi cuûa ñòa phöông, ñaùp öùng nhu caàu saûn xuaát vaø sinh hoaït cuûa nhaân daân thò xaõ ngaøy caøng toát hôn. 2.2.5.2. Caây xanh M Thò xaõ coù coâng vieân lôùn laø coâng vieân vaên hoaù Vaên Mieáu naèm trong khu trung taâm thò xaõ thuoäc phöôøng 1. Coâng vieân naøy ñaõ ñöôïc quy hoaïch chi tieát vaø seõ trôû thaønh coâng vieân vaên hoaù lôùn nhaát cuûa tænh vaø thò xaõ. Hieän nay coâng vieân ñaõ vaø ñang ñöôïc xaây döïng coù quy moâ khoaûng 15 ha. Thò xaõ coøn coù khu di tích Laêng cuï Phoù baûng Nguyeãn Sinh Saéc. Ñaây laø coâng trình mang tính chaát vaên hoaù, du lòch coù xaây döïng coâng trình. Tuy nhieân vôùi khung caûnh thieân nhieân haøi hoaø, boán muøa hoa laù xanh töôi coù theå coi ñaây laø khu coâng vieân caây xanh taäp trung cuûa thò xaõ. Hieän taïi trong khu vöïc TXCL ñang hình thaønh 4 maûng caây xanh lôùn nhö sau: SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 24 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân  Maûng caây xanh töø coâng vieân ñoái dieän maët sau UBND tænh keùo daøi qua soâng Ñình Trung tieáp giaùp khu nghóa trang bao goàm caû khu theå duïc theå thao vaø trieån laõm.  Maûng caây xanh töø coâng vieân lôùn thöù 2 töø khu vöïc Laêng cuï Phoù baûng keùo daøi len loûi qua khu nhaø vöôøn ñeå tieáp giaùp qua khu vaên hoaù vaø soâng Cao Laõnh.  Maûng coâng vieân caây xanh döï kieán taïi phöôøng 6.  Maûng caây xanh phía Nam tröôøng ñaïi hoïc döï kieán. Trong caùc maûng caây xanh trung taâm naøy coù theå toå chöùc thaønh coâng vieân, vöôøn hoa, saân baõi, theå thao hoaëc caùc vöôøn caây aên traùi nhaèm toå chöùc caùc ñieåm nghæ ngôi, N vui chôi, giaûi trí cho toaøn daân, ñoàng thôøi cuõng laø nhöõng maûng caây xanh goùp phaàn .V taïo neân moät thò xaõ xanh – saïch – ñeïp. Ngoaøi ra, thò xaõ ñaõ ñöôïc xaây döïng moät soá caùc vöôøn hoa keát hôïp caùc töôïng ñaøi X T ôû caùc vò trí cöûa ngoõ vaø trong noäi oâ cuûa thò xaõ. Nhìn chung, thò xaõ coøn thieáu caùc caây xanh taäp trung vaø caây xanh ñöôøng phoá, caùc coâng vieân lôùn ñang ñöôïc taäp trung xaây döïng. Thò xaõ ñang tieán haønh ñeà aùn xaây döïng heä thoáng caùc coâng vieân caây xanh vaên hoaù, du lòch treân ñòa baøn thò xaõ trong M giai ñoaïn 2005 – 2010. Toång dieän tích ñaát caây xanh coâng coäng khu vöïc noäi thò cuûa thò xaõ khoaûng 45,2 ha, bình quaân ñaït khoaûng 5 m2/ngöôøi. Laø moät ñoâ thò ñaëc tröng trong vuøng ñoàng baèng soâng Cöûu Long neân tyû leä maët nöôùc chieám dieän tích khaù lôùn, coù aûnh höôûng chuû ñaïo ñeán toå chöùc khoâng gian phaùt trieån mang tính ñaëc thuø cuûa vuøng soâng nöôùc. Vì vaäy, neáu tính caû ½ dieän tích maët nöôùc khoaûng 15 ha naèm trong ñoâ thò thì tyû leä caây xanh – maët nöôùc treân toaøn thò xaõ coù theå ñaït 7 m2/ngöôøi. SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 25 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân 2.2.5.3. Giao thoâng  Ñöôøng thuyû Chuû yeáu qua soâng Tieàn vaø caùc tuyeán soâng Cao Laõnh coù chieàu daøi 13,25 km, soâng Ñình Trung (raïch Caùi Sao Thöôïng) daøi 5,75 km. Hieän nay thò xaõ ñaõ naâng caáp caûng Ñoàng Thaùp beân soâng Tieàn, ñaây laø 1 trong 5 caûng quan troïng nhaát cuûa vuøng ñoàng baèng soâng Cöûu Long.  Ñöôøng boä TXCL coù thuaän lôïi lôùn veà giao thoâng ñöôøng boä laø naèm beân ñöôøng Quoác loä1A ñi Campuchia. Trong quaù trình phaùt trieån cuûa thò xaõ, Quoác loä 1A ít bò aûnh höôûng do thò xaõ khoâng naèm gaàn Quoác loä 1A. N Quoác loä 30 ñoaïn qua thò xaõ hieän coù loä giôùi 24 – 36 m. ñeå ñaûm baûo cho vieäc löu .V thoâng qua thò xaõ, QL 30 ñang xaây döïng tuyeán traùnh leân phía Baéc cuûa thò xaõ. Caùc tuyeán tænh loä ñi veà caùc huyeän xaõ ñaõ vaø ñang ñöôïc caûi taïo naâng caáp vôùi X T toång chieàu daøi 79,04 km ñöôøng lieân huyeän vaø 152,67 km ñöôøng lieân xaõ. Theo thoáng keâ naêm 2004, treân ñòa baøn TXCL coù 71 tuyeán ñöôøng ñoâ thò caùc loaïi vôùi toång chieàu daøi 37,72 km, loä giôùi töø 7 – 45 m, dieän tích ñaát chieám khoaûng 90 ha. M  Caàu ñöôøng Taïi thò xaõ coù 154 caàu baét qua soâng caùc loaïi vôùi toång chieàu daøi 2.740 m, trong ñoù coù 53 caàu beâ toân vaø 36 caàu goã.  Beán baõi Beán xe ngoaïi tænh hieän coù 1 beán xe lieân tænh naèm gaàn khu chôï Cao Laõnh, coù dieän tích 0,75 ha. TXCL ñaõ toå chöùc ñöôïc caùc tuyeán vaän taûi coâng coäng nhö xe buyùt vaø taxi. Vieäc di chuyeån caùc tuyeán daøi, ngaén töø thò xaõ ñi tôùi caùc nôi ñeàu duøng xe khaùch hoaëc xe buyùt. Ngoaøi ra coøn coù caùc phöông tieän vaän taûi haønh khaùch khaùc nhö xe loâi, xe oâm. SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 26 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân 2.2.6. Caáp ñieän Nguoàn ñieän: TXCL ñöôïc caáp ñieän töø löôùi ñieän quoác gia tuyeán cao theá 110 KV töø traïm 220 KV Cai Laäy (Tieàn Giang) ñeán vaø traïm 110/22/15 KV – 40 MVA Cao Laõnh. Nguoàn caáp ñieän döï phoøng laø traïm diesel Cao Laõnh coù coâng suaát 2.400 KW. Löôùi ñieän: Töø traïm 110 KV Cao Laõnh coù caùc phaùt tuyeán 571 ñeán 574 caáp ñieän trung theá cho caùc phuï taûi trong thò xaõ. Caùc tuyeán trung theá phaàn lôùn söû duïng caùp nhoâm loõi theùp ñi treân truï beâtoâng ly taâm. Caùc traïm haï theá 22 – 15/0,4 KV haàu heát laø traïm ngoaøi trôøi (traïm treo hoaëc traïm giaøn). Traïm treân giaøn thöôøng laép ñaët maùy bieán aùp 3 pha, coù coâng suaát töø 100 KVA trôû leân. Traïm treo treân truï ñöôïc duøng ñeå phuïc vuï caùc phuï taûi nhoû, baùn kính caáp ñieän cuûa caùc traïm trong khoaûng 300 – 500 m. N .V Toång chieàu daøi tuyeán trung theá trong khu vöïc laø 64 km. Bình quaân ñieän thöông phaåm naêm 2004 laø 145 KWh/naêm. X T Toaøn thò xaõ coù 22 traïm ñeøn ñieàu khieån giao thoâng, 45 tuyeán ñöôøng ñaõ ñöôïc laép ñaët heä thoáng chieáu saùng vôùi toång chieàu daøi 45,3 km. Tyû leä ñöôøng phoá chính ñeå chieáu saùng 95,2%. 2.2.7. Caáp thoaùt nöôùc vaø veä sinh moâi tröôøng M 2.2.7.1. Caáp nöôùc: Thò xaõ ñang duøng nguoàn nöôùc ngaàm vôùi 11 gieáng khoan ôû ñoä saâu töø 200 – 400 m, löu löôïng gieáng töø 19 – 75 m3/h, thôøi gian bôm töø 20 – 22 h/ngaøy, coâng suaát caáp nöôùc hieän taïi laø 10.500 m3/ngaøy. Maïng ñöôøng oáng caáp nöôùc coù ñöôøng kính 75 – 300, toång chieàu daøi khoaûng 100 km, duøng oáng PV laø chính. Nguoàn nöôùc ngaàm baét ñaàu thöïc hieän töø sau naêm 1994 khi coù döï aùn vieän trôï cuûa Haø Lan, tröôùc naêm 1994 laø nguoàn nöôùc maët soâng Cao Laõnh, coâng suaát khai thaùc chæ môùi 1.000 m3/ngaøy. SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 27 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân Vôùi daân soá noäi thò thì tieâu chuaån duøng nöôùc bình quaân laø 141 l/ngöôøi.ngaøy (chæ tính cho noäi thò). Tuy nhieân, do roø ræ neân thöïc teá chæ ñaït 106 l/ngöôøi.ngaøy vaø chæ caáp cho khoaûng 60.000 ngöôøi (khoaûng 84%). 2.2.7.2. Thoaùt nöôùc: Coù 65 tuyeán vôùi toång chieàu daøi 40.859 m. Tuyeán coáng ngaàm töø D400 – D800: 34.825 m, möông caùc loaïi: 6.034 m. Maïng löôùi thoaùt nöôùc cuûa thò xaõ ñöôïc xaây döïng chuû yeáu taäp trung khu trung taâm thò xaõ. Hieän caùc tuyeán thoaùt nöôùc duøng chung cho nöôùc möa vaø nöôùc thaûi sinh hoaït. Caùc tuyeán coáng chuû yeáu laø möông xaây naép ñan vaø coáng troøn boá trí doïc theo caùc truïc ñöôøng chính vaø thaûi tröïc tieáp ra soâng raïch. Hieän khu vöïc phöôøng 1, N phöôøng 2 ñaõ thöïc hieän caùc tuyeán ñeâ bao choáng luõ vôùi cao ñoä cuûa ñeâ bao laø 3,6 m. .V taïi vò trí caùc cöûa xaû vaøo muøa luõ seõ ñöôïc ngaên laïi vaø boá trí vôùi moät soá traïm bôm ñeå bôm thoaùt nöôùc ra soâng. Caùc khu vöïc khaùc haàu nhö chöa coù caùc tuyeán thoaùt nöôùc X T cuïc boä cho caùc khu vöïc nhoû. Nöôùc möa taïi caùc khu vöïc naøy chuû yeáu thoaùt theo ñòa hình töï nhieân ra keânh raïch gaàn nhaát nhö: keânh chôï Cao Laõnh, soâng Cao Laõnh, soâng Ñình Trung, Myõ Ngaõi,… Maïng löôùi coáng thoaùt nöôùc ñöôïc xaây döïng trong nhieàu thôøi kyø neân khoâng coù M tính ñoàng boä cao. Thöïc teá hieän nay ngay caû khu vöïc noäi oâ thò xaõ coù heä thoáng coáng thoaùt nöôùc nhöng vaãn xaûy ra tình traïng ngaäp luït khi coù nöôùc lôùn, moät soá khu vöïc khaùc coáng khoâng ñaït tieâu chuaån kyõ thuaät hoaëc chöa coù thöôøng xuyeân gaây ngaäp luït khi möa lôùn. Hieän ñang laäp döï aùn thoaùt nöôùc vaø veä sinh moâi tröôøng thò xaõ Cao Laõnh giai ñoaïn 2010 – 2020, ñaõ coù chuû tröông cuûa Uyû ban Nhaân daân tænh Ñoàng Thaùp. Nöôùc thaûi sinh hoaït thoaùt chung vaøo maïng coáng thoaùt nöôùc möa goàm coáng ngaàm vaø möông noåi vaø cuõng chöa coù hình thöùc xöû lyù naøo khaùc ngoaøi vieäc qua beå töï hoaïi tröôùc khi chaûy ra coáng. Tuy nhieân, vaãn coù nôi khoâng caàn beå töï hoaïi ñoù laø SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 28 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân moät soá khu vöïc daân cö ôû treân raïch thì moïi loaïi chaát thaûi sinh hoaït nhö phaân raùc cuûa haøng ngaøn hoä daân sinh soáng taïi ñaây ñeàu thaûi xuoáng keânh raïch. Maät ñoä coáng thoaùt nöôùc chính ñoâ thò laø 3 km/km2. Trong töông lai, thò xaõ seõ tieáp tuïc ñaàu tö, naâng caáp vaø hoaøn thieän heä thoáng caáp – thoaùt nöôùc nhaèm ñaùp öùng nhu caàu söû duïng.  Tôùi naêm 2010 ñaûm baûo cung caáp cho khoaûng 80% daân ñoâ thò (120.000 ngöôøi) vôùi tieâu chuaån 100 l/ngöôøi.ngaøy ñoàng thôøi caáp nöôùc cho caùc khu coâng nghieäp taäp trung coù toång dieän tích F = 160 ha vôùi tieâu chuaån duøng nöôùc q = 40 m3/ha.ngaøy.  Ñaûm baûo chaát löôïng nöôùc saïch ñaùp öùng caùc tieâu chuaån veä sinh. N  Giaûm toån thaát nöôùc töø 30% hieän nay xuoáng 25%. .V  Toång nhu caàu tính toaùn giai ñoaïn Q = 25.500 m3/ngaøy bao goàm:  Nguoàn vaø maïng caáp nöôùc: X T  Nöôùc ngaàm: caáp 18.000 m3/ngaøy (theo döï aùn Haø Lan).  Nöôùc maët: xaây döïng nhaø maùy coâng suaát 10.000 m3/ngaøy keà soâng Tieàn. Toång chieàu daøi maïng oáng chính trong giai ñoaïn ñaàu laø 47.036 m. M  Thoaùt nöôùc baån vaø veä sinh moâi tröôøng:  Toång löôïng nöôùc thaûi sinh hoaït: Q = 17.000 m3/ngaøy.  Löôïng nöôùc thaûi khu coâng nghieäp Traàn Quoác Toaûn (F = 160 ha): Q = 4.800 m3/ngaøy.  Xaây döïng heä thoáng thoaùt nöôùc baån sinh hoaït giai ñoaïn ñaàu toång chieàu daøi heä thoáng coáng L = 40.200 m. Nöôùc thaûi sau khi ñöôïc xöû lyù phaûi ñaït TCVN 6980 – 2001.  Nöôùc thaûi töø caùc khu daân cö, caùc coâng trình coâng coäng phaûi ñöôïc xöû lyù baèng beå töï hoaïi tröôùc khi thaûi ra coáng thu gom veà traïm xöû SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 29 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân lyù sau cuøng. Nöôùc baån sau khi ñöôïc xöû lyù phaûi ñaït TCVN 5942 – 1995.  Xaây döïng môùi baõi raùc vôùi coâng ngheä xöû lyù tieân tieán. Vò trí baõi raùc döï kieán ôû phía Baéc caùch thò xaõ 5 km (dieän tích F = 20 ha) taïi xaõ Nhò Bình huyeän Cao Laõnh.  Quy hoaïch vaø môû roäng nghóa ñòa hieän höõu töø 2,1 ha leân 5 ha, vò trí ôû xaõ Myõ Taân caùch thò xaõ 3 km. 2.2.7.3. Veä sinh moâi tröôøng:  Raùc thaûi: Thò xaõ coù moät baõi raùc naèm ôû phía Baéc caùch 5 km, dieän tích 1,7 ha vôùi, moät ñoäi N thu gom raùc khoaûng 40 ngöôøi vaø 4 xe chuyeân chôû raùc töø 1,5 taán ñeán 4,5 taán. Haøng .V ngaøy ñaõ thu gom khoaûng 70 – 80% raùc, chuû yeáu thu gom raùc töø caùc hoä ven ñöôøng lôùn khu vöïc noäi oâ thò xaõ, coù khoaûng 50% soá hoä söû duïng dòch vuï thu gom raùc, soá X T coøn laïi thì thaûi xuoáng soâng, keânh raïch hoaëc ñoát gaây oâ nhieãm moâi tröôøng, aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng xung quanh. Do raùc ñöôïc ñoát baèng thuû coâng, caùc hoá chöùa raùc khoâng coù lôùp choáng thaám, gaây oâ nhieãm moâi tröôøng vaø nguoàn nöôùc ngaàm trong khu vöïc. M Tyû leä thu gom raùc vaø chaát thaûi ñaït 75%. Trong thôøi gian qua, tænh ñaõ coá gaéng tìm moät nguoàn ñaàu tö cho döï aùn xaây döïng nhaø maùy cheá bieán raùc vaø ñaõ coù döï kieán xaây döïng baõi raùc 20 ha taïi xaõ Nhò Bình huyeän Cao Laõnh. Nghóa trang lieät só cuûa tænh, thò xaõ coøn coù 1 nghóa ñòa 2,1 ha ôû xaõ Myõ Traø vaø moät soá nghóa ñòa toân giaùo. Ngöôøi daân coøn taäp tuïc choân ngöôøi thaân trong vöôøn nhaø hoaëc caùc khu ñaát cuûa hoï toäc gaây laõng phí taøi nguyeân ñaát vaø oâ nhieãm moâi tröôøng. Thò xaõ ñaõ laäp döï aùn quy hoaïch vaø ñang tieán haønh xaây döïng môû roäng nghóa ñòa hieän höõu 2,1 ha leân 5 ha ôû xaõ Myõ Taân caùch thò xaõ 3 km. SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 30 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân Raùc thaûi ôû noâng thoân chuû yeáu laø raùc thaûi sinh hoaït vaø raùc thaûi töø caùc hoaït ñoäng saûn xuaát nhö troàng troït, chaên nuoâi gia suùc, gia caàm,… Ñaây laø nguoàn gaây oâ nhieãm cho moâi tröôøng nöôùc. Tuy nhieân, nguoàn chaát thaûi naøy coù theå taän duïng ñöôïc.  Moâi tröôøng: Söï oâ nhieãm moâi tröôøng khoâng khí ôû TXCL chöa coù vaán ñeà nghieâm troïng vì khoâng coù coâng nghieäp thaûi khí ñoäc haïi, xe coä giao thoâng chöa nhieàu. Coøn moâi tröôøng nöôùc thì bò oâ nhieãm chuû yeáu bôûi caùc chaát thaûi höõu cô ôû keânh chôï Cao Laõnh vaø soâng Ñình Trung. Töø ñaàu naêm ñeán nay ñaõ toå chöùc ñaõ thaåm ñònh 33/35 cô sôû hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh coù aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng. N Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, cô sôû haï taàng ñoâ thò ñöôïc ñaåy maïnh ñaàu tö nhö .V giao thoâng, thuyû lôïi, beänh vieän, chôï, cô quan haønh chính söï nghieäp,… Tuy nhieân caùc coâng trình phuïc vuï coâng taùc baûo veä moâi tröôøng ñoâ thò chöa ñöôïc ñaàu tö nhö xöû X T lyù nöôùc thaûi, raùc thaûi,… ñaõ coù aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng ñoâ thò vaø gaây taùc ñoäng ñeán söùc khoeû coäng ñoàng daân cö naèm trong ñieàu kieän bò aûnh höôûng. Caùc chæ tieâu buïi trong khoâng khí vöôït tieâu chuaån quy ñònh. Nguoàn nöôùc thaûi ôû haàu heát caùc xí nghieäp cheá bieán löông thöïc, thöïc phaåm toàn taïi caùc chaát höõu cô deã bò phaân huyû. M Chaát thaûi raén hieän nay ngaøy caøng gia taêng, vieäc thu gom vaø baûo quaûn chöa hôïp lyù daãn ñeán moät soá khu vöïc bò oâ nhieãm nghieâm troïng. ÔÛ caùc cô sôû tieåu thuû coâng nghieäp vaø laøng ngheà thuû coâng trong nhöõng naêm qua saûn xuaát coâng nghieäp vaø tieåu thuû coâng nghieäp phaùt trieån khaù. Do ñaëc thuø cuûa ñòa phöông caùc cô sôû saûn xuaát ñan xen trong caùc khu daân cö, coâng ngheä saûn xuaát laïc haäu, voán ñaàu tö ít, hoaït ñoäng theo kieåu gia ñình xaây döïng ngay treân phaàn ñaát cuûa hoï neân naûy sinh nhieàu vaán ñeà moâi tröôøng khoâng deã giaûi quyeát. SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 31 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân Thò xaõ Cao Laõnh coù nguoàn taøi nguyeân nöôùc raát phong phuù vaø ña daïng nhöng khoâng phaân boá ñeàu theo thôøi gian vaø khoâng gian.  Nguoàn nöôùc maët: TXCL coù nguoàn nöôùc ngoït doài daøo ñöôïc cung caáp bôûi soâng Tieàn coù löu löôïng bình quaân 11.500 m3/s, Qmax = 41.504 m3/s, Qmin = 2.000 m3/s. Ngoaøi ra, soâng Cao Laõnh laø truïc chính phaân phoái nöôùc ngoït quanh naêm. Tuy nhieân löôïng nöôùc phaân boá khoâng ñeàu trong naêm, vaøo muøa kieät möùc nöôùc thaáp neân haàu heát dieän tích canh taùc phaûi bôm töôùi, muøa luõ quaù nhieàu nöôùc gaây ngaäp luït nghieâm troïng aûnh höôûng ñeán saûn xuaát vaø ñôøi soáng cuûa nhaân daân. Chaát löôïng nöôùc haøng naêm nöôùc luõ ñaàu muøa mang veà moät löôïng phuø sa töông ñoái lôùn boài ñaép cho ñoàng ruoäng, taêng ñoä phì N cuûa ñaát, choáng laõo hoaù ñaát. Phaân boá phuø sa taäp trung haøm löôïng lôùn ven soâng .V Tieàn, soâng Cao Laõnh vaø caùc truïc keânh chính ñöa saâu vaøo noäi ñoàng (keát quaû trò soá phuø sa ño trong thôøi gian 25 ngaøy treân soâng Cao Laõnh laø 145 g/m3). X T  Nguoàn nöôùc ngaàm: Theo keát quaû thaêm doø tröõ löôïng nöôùc ngaàm cuûa Lieân ñoaøn Ñòa chaát cho thaáy TXCL cuõng nhö tænh Ñoàng Thaùp haïn cheá veà tröõ löôïng nöôùc ngaàm so vôùi caùc tænh ñoàng baèng soâng Cöûu Long. Nöôùc ngaàm taàng saâu (100 – 300 m) töông ñoái doài daøo M nhöng moät soá nôi bò nhieãm pheøn. Gaàn ñaây, vieäc söû duïng nöôùc gieáng cung caáp cho sinh hoaït ôû moät soá nôi ñaõ xaûy ra hieän töôïng nöôùc bò nhieãm Arsen vôùi haøm löôïng khaù cao ñaõ gaây baát lôïi cho ngöôøi daân söû duïng vaø aûnh höôûng ñeán söùc khoeû neáu tieáp tuïc khai thaùc vaø söû duïng nguoàn nöôùc naøy. 3.1. CAÙC NGUOÀN GAÂY OÂ NHIEÃM CHAÁT LÖÔÏNG NÖÔÙC MAËT TXCL 3.1.1. Caùc nguoàn oâ nhieãm vaø caùc thoâng soá duøng ñeå ñaùnh giaù oâ nhieãm nöôùc Nguoàøn oâ nhieãm nöôùc soâng Thò xaõ Cao Laõnh vaø nhöõng taùc ñoäng lieân quan ñeán chaát löôïng nöôùc ñöôïc xaùc ñònh: SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 32 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân Baûng 3.1 Nguoàn gaây oâ nhieãm vaø caùc taùc ñoäng chính leân nguoàn nöôùc STT Nguoàn gaây oâ nhieãm Chaát thaûi sinh hoaït: bao 1. goàm nöôùc thaûi vaø chaát thaûi raén Taùc ñoäng chính leân chaát löôïng nöôùc OÂ nhieãm do chaát höõu cô Phuù döôõng hoaù (Eutrophication) OÂ nhieãm do vi khuaån Gaây ñuïc Nöôùc thaûi coâng nghieäp töø caùc ngaønh coâng nghieäp phoå bieán nhaát trong khu vöïc 2. + Coâng nghieäp saûn xuaát döôïc phaåm + Coâng nghieäp cheá bieán M + Söû duïng phaân boùn 3. N Phuù döôõng hoaù (Eutrophication) OÂ nhieãm do vi khuaån .V Gaây ñuïc X T thuyû saûn Noâng nghieäp OÂ nhieãm do chaát höõu cô + Söû duïng thuoác tröø saâu + Khai hoang vaø ñaøo Phuù döôõng hoaù (Eutrophication) OÂ nhieãm ñaëc bieät (thuoác tröø saâu) Chua hoaù (axít hoaù) Gaây ñuïc keânh Phuù döôõng hoaù (Eutrophication) OÂ nhieãm ñaëc bieät (thuoác tröø saâu) 4. Nöôùc möa chaûy traøn OÂ nhieãm do vi khuaån Gaây ñuïc OÂ nhieãm do chaát höõu cô SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 33 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân Ngoaøi oâ nhieãm gaây ra do hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi trong khu vöïc nghieân cöùu, quaù trình pheøn hoaù cuõng laø moät vaán ñeà caàn nghieân cöùu. Töø nhaän ñònh treân veà nguoàn gaây oâ nhieãm vaø nhöõng taùc ñoäng ñeán chaát löôïng nöôùc, coù theå neâu ra caùc taùc nhaân gaây oâ nhieãm nöôùc chuû yeáu trong khu vöïc nghieân cöùu laø: N  Caùc chaát höõu cô  Caùc chaát dinh döôõng .V  Vi khuaån  Ñoä ñuïc X T  Ñoä chua  Dö löôïng thuoác tröø saâu 3.1.2. Caùc thoâng soá choïn loïc ñeå ñaùnh giaù oâ nhieãm nöôùc maët TX.Cao Laõnh M Baûng 3.2 Caùc thoâng soá ñaùnh giaù oâ nhieãm chaát löôïng nöôùc maët Vaán ñeà oâ nhieãm caàn ñaùnh giaù  OÂ nhieãm do chaát höõu cô Caùc thoâng soá choïn loïc Oxy hoaø tan (DO) Nhu caàu oxy sinh hoaù (BOD5) Nhu caàu oxy hoaù hoïc (COD)  OÂ nhieãm do caùc chaát dinh döôõng N-NO3P-PO43N-NH4+ SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 34 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân Toång P  OÂ nhieãm do vi khuaån Toång soá vi khuaån Coliform  Chaát raén Chaát raén lô löûng (SS)  Ñoä chua pH  OÂ nhieãm do caùc chaát höõu cô Nöôùc soâng Thò xaõ Cao Laõnh, ñaëc bieät laø keânh raïch moãi ngaøy nhaän moät löôïng nuôùc thaûi ñoå tröïc tieáp vaøo soâng chuû yeáu laø nöôùc thaûi sinh hoaït, nöôùc thaûi coâng N nghieäp chöa xöû lyù ñaït yeâu caàu töø nhaø daân, khaùch saïn, nhaø haøng, caùc cô sôû cheá bieán thuyû saûn vaø caùc ngaønh ngheà khaùc naèm doïc beân bôø soâng do ñoù bò oâ nhieãm .V nghieâm troïng. Nguoàn oâ nhieãm chuû yeáu trong nöôùc thaûi sinh hoaït vaø cheá bieán thuyû saûn laø chaát höõu cô, caùc chaát dinh döôõng vaø vi khuaån. X T OÂ nhieãm do caùc chaát höõu cô ñöôïc xaùc ñònh baèng thoâng soá DO vaø BOD. Trong tröôøng hôïp oâ nhieãm do caùc chaát höõu cô noàng ñoä DO giaûm nhöng giaù trò BOD taêng.  OÂ nhieãm do caùc chaát dinh döôõng: M Do nhaän phaàn lôùn nöôùc thaûi sinh hoaït vaø nöôùc thaûi töø quaù trình saûn xuaát noâng nghieäp coäng vôùi vieäc maät ñoä daân cö khaù ñoâng neân haøm löôïng amoni vaø nitrat cao hôn tieâu chuaån cho pheùp gaáp nhieàu laàn. Taïi caùc khu vöïc nghieân cöùu ñoâi luùc haøm löôïng leân ñeán 0,28 mg/l, gaáp 28 laàn tieâu chuaån cho pheùp. Söï oâ nhieãm caùc chaát dinh döôõng seõ daãn ñeán hieän töôïng phuù döôõng hoaù vaø haäu quaû cuûa phuù döôõng hoaù laø: buøng noå rong taûo, gaây trôû ngaïi cho xöû lyù nöôùc caáp, taêng ñoä ñuïc cuõng nhö haøm löôïng chaát raén lô löûng cao laøm caûn trôû phaùt trieån thuyû saûn, du lòch vaø coù theå laøm taêng ñoäc tính ñoái vôùi caù, toâm do phaùt trieån cuûa moät soá loaøi taûo ñoäc. Hieän töôïng phuù döôõng hoaù coù theå quan saùt ôû taát caû caùc keânh raïch treân ñòa baøn soâng TXCL. SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 35 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân  OÂ nhieãm do vi khuaån: Vì nôi tieáp nhaän nöôùc thaûi sinh hoaït chöa ñöôïc xöû lyù neân caùc soâng treân ñòa baøn TXCL bò oâ nhieãm laø töông ñoái. Ña soá caùc cô sôû saûn xuaát lôùn cheá bieán thuyû haûi saûn ôû ñòa baøn thò xaõ Cao Laõnh taäp trung ôû phöôøng 11 neân vieäc oâ nhieãm Coliform taïi caùc ñieåm naøy seõ khaù cao do nöôùc thaûi töø caùc cô sôû naøy khoâng ñöôïc xöû lyù hoaëc coù heä thoáng xöû lyù nhöng khoâng hieäu quaû vaø chaát thaûi chöa ñöôïc thu gom trieät ñeå neân nöôùc thaûi ñeàu ñöôïc xaû vaøo nguoàn tieáp nhaän laø soâng Tieàn. Hôn nöõa nôi ñaây coøn taäp trung nhieàu khu daân cö ñoâng ñuùc neân tình traïng bò oâ nhieãm laø khoù traùnh khoûi. Nöôùc soâng bò oâ nhieãm Coliform cao seõ laøm aûnh höôûng ñeán söùc khoeû cuûa ngöôøi daân vaø coù theå daãn ñeán caùc beänh dòch deã lan truyeàn.  Haøm löôïng chaát raén: N .V Thò xaõ Cao Laõnh mang nhöõng ñaëc tröng cuûa vuøng Ñoàng Baèng Soâng Cöûu Long neân moãi khi muøa nöôùc luõ traøn veà laïi mang theo bao nhieâu phuø sa boài ñaép neân thôøi X T gian naøy cuõng laø luùc maø haøm löôïng chaát raén lô löûng seõ khaù cao. Do quaù trình röûa troâi töø ñoàng ruoäng vaø quaù trình khai thaùc caùt treân soâng, moät phaàn nöôùc töø thöôïng nguoàn cuõng ñöa vaøo soâng treân ñòa baøn TXCL neân haøm löôïng M chaát raén lô löûng cao vaø töø ñoù coù theå laøm taêng ñoä ñuïc cuûa doøng soâng.  Ñoä chua: Do mang tính chaát saün coù laø vuøng bò nhieãm pheøn neân moät phaàn naøo ñaõ laøm cho nöôùc bò chua laø ñeàu khoâng theå traùnh khoûi. Tuy nhieân treân caùc khu vöïc nghieân cöùu treân ñòa baøn TXCL khoâng aûnh höôûng nhieàu veà ñoä chua. 3.1.3. Tieàm naêng söû duïng nöôùc taïi caùc ñieåm nghieân cöùu Baûng 3.3 Tieàm naêng söû duïng nöôùc taïi caùc ñieåm nghieân cöùu Ñieåm nghieân cöùu 1.Soâng Ñình Trung, Khaû naêng söû duïng nöôùc - Caáp nöôùc töông ñoái SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông Vaán ñeà baát lôïi veà chaát löôïng nöôùc - OÂ nhieãm do sinh hoaït 36 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân phöôøng Myõ Phuù - Thuyû lôïi quanh naêm - OÂ nhieãm do coâng nghieäp - Giao thoâng thuyû - pH thaáp - Töôùi tieâu 2.Kinh Xaùng Muùc, - Caáp nöôùc töông ñoái - pH thaáp phöôøng Hoaø Thuaän - Giao thoâng thuyû - OÂ nhieãm do noâng nghieâp - Töôùi tieâu - OÂ nhieãm do sinh hoaït - OÂ nhieãm do chaát höõu cô 3.Soâng Cao Laõnh, - Caáp nöôùc haïn cheá - OÂ nhieãm do chaát dinh döôõng phöôøng 2 - Töôùi tieâu - OÂ nhieãm do noâng nghieäp N .V - Giao thoâng thuyû - OÂ nhieãm do chaûy traøn - Thuyû lôïi quanh naêm 4.Kinh 16, phöôøng 3 X T - Töôùi tieâu - OÂ nhieãm do chaûy traøn - Caáp nöôùc haïn cheá - pH thaáp - Giao thoâng thuyû - Nöôùc thaûi töø chôï - Thuyû lôïi quanh naêm M 5.Caàu Quaûng Khaùnh, - Caáp nöôùc haïn cheá - pH thaáp xaõ Myõ Traø - Thuyû lôïi quanh naêm - OÂ nhieãm do chaát höõu cô - Töôùi tieâu - OÂ nhieãm do chaûy traøn 6.Keânh Vaïn Thoï, xaõ - OÂ nhieãm do chaát höõu cô Myõ Ngaõi - OÂ nhieãm do chaát dinh döôõng 7.Keânh Hoaø Taây, xaõ - Thuyû lôïi quanh naêm - OÂ nhieãm do chaát höõu cô Hoaø An - Töôùi tieâu - OÂ nhieãm do chaát dinh döôõng SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 37 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân - Giao thoâng thuyû - Caáp nöôùc haïn cheá 8.Raïch Caùi Saâu, - Caáp nöôùc haïn cheá - OÂ nhieãm do chaát dinh döôõng phöôøng 4 - Töôùi tieâu - OÂ nhieãm do chaûy traøn - OÂ nhieãm do nöôùc thaûi sinh hoaït 9.Raïch Caù Choát, - Caáp nöôùc haïn cheá - OÂ nhieãm do chaûy traøn phöôøng 6 -Töôùi tieâu - OÂ nhieãm do nöôùc thaûi sinh hoaït -Giao thoâng thuyû - OÂ nhieãm do chaát höõu cô - Caáp nöôùc haïn cheá Taân Thuaän Ñoâng - Töôùi tieâu X T - Giao thoâng thuyû N .V 10.Soâng Hoà Cöù, xaõ - OÂ nhieãm do chaát dinh döôõng - OÂ nhieãm do chaûy traøn - Thuyû lôïi quanh naêm 11.Kinh Xaùng, xaõ Taân Thuaän Taây - Caáp nöôùc haïn cheá M - OÂ nhieãm nöôùc thaûi nuoâi troàng - Töôùi tieâu thuyû saûn - Giao thoâng thuyû - OÂ nhieãm do noâng nghieäp -Thuyû lôïi quanh naêm 12.Ñoái dieän beänh - Töôùi tieâu - OÂ nhieãm do sinh hoaït vieän y hoïc daân toäc, -Giao thoâng thuyû -OÂ nhieãm do nöôùc thaûi beänh xaõ Myõ Taân -Thuyû lôïi quanh naêm vieän 13.Caàu Kheùm Baàn, -Töôùi tieâu -OÂ nhieãm do nöôùc thaûi chôï xaõ Tònh Thôùi -Giao thoâng thuyû -OÂ nhieãm do sinh hoaït -Caáp nöôùc haïn cheá 14.Soâng Tieàn, -Töôùi tieâu SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông - OÂ nhieãm do khai thaùc caùt 38 Ñoà aùn toát nghieäp phöôøng 11 GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân - Giao thoâng thuyû - OÂ nhieãm do sinh hoaït - Thuyû lôïi quanh naêm 15.Caàu Ñuùc, - Giao thoâng thuyû - OÂ nhieãm do sinh hoaït phöôøng 1 - Thuyû lôïi quanh naêm - OÂ nhieãm do nöôùc thaûi chôï 3.2. NHÖÕNG NGUYEÂN NHAÂN AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN MOÂI TRÖÔØNG NÖÔÙC MAËT TAÏI TXCL 3.2.1. Caùc aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng nöôùc moãi khi luõ veà Laø trung taâm cuûa caû tænh Ñoàng Thaùp (moät trong nhöõng vuøng kinh teá troïng ñieåm cuûa Ñoàng baèng soâng Cöûu Long) chòu nhöõng aûnh höôûng cuûa luõ moãi khi nöôùc N veà neân chaát löôïng nöôùc maët vì theá cuõng chòu caùc taùc ñoäng bôûi luõ. Sau ñaây laø caùc taùc ñoäng cuûa chuùng ñeán moâi tröôøng noùi chung vaø nguoàn nöôùc maët noùi rieâng: .V Nöôùc luõ coù theå laøm thay ñoåi moâi tröôøng nöôùc ôû bình dieän roäng. Caùc taùc ñoäng moâi tröôøng do luõ gaây ra coù theå noùi laø raát lôùn, raát phöùc taïp ôû nhieàu khía caïnh khaùc X T nhau: moâi tröôøng, söùc khoeû, kinh teá – xaõ hoäi, chính trò,… Trong ñoù coù caû taùc ñoäng tích cöïc laãn taùc ñoäng tieâu cöïc, tröïc tieáp laãn giaùn tieáp, tröôùc maét vaø laâu daøi. Moâi tröôøng soáng bò oâ nhieãm taát yeáu seõ phaùt sinh caùc dòch beänh. Caùc dòch beänh M do oâ nhieãm moâi tröôøng nöôùc coù theå phaùt trieån vaø laây lan theo caùc con ñöôøng sau:  Nöôùc baån khi uoáng vaøo cô theå seõ sinh ra caùc beänh veà ñöôøng ruoät.  Khi laáy nöôùc baån ñeå taém röûa seõ daãn ñeán caùc beänh ngoaøi da vaø caùc beänh phuï khoa.  Nöôùc laõ ñoâng laïnh thaønh nöôùc ñaù khi uoáng, chuùng ñöôïc ñöa vaøo cô theå daãn ñeán ñau buïng, taû, lî.  Rau soáng khi röûa baèng nöôùc laõ, aên vaøo cô theå daãn ñeán beänh ñöôøng ruoät. Nguyeân nhaân gaây oâ nhieãm nguoàn nöôùc khi xaûy ra luõ: Trong thôøi gian ngaäp luõ, toaøn boä caùc chaát oâ nhieãm tích tuï treân maët ñaát, keânh raïch vaø ñoàng ruoäng,… seõ bò nöôùc luõ cuoán troâi vaø lan truyeàn theo moâi tröôøng nöôùc. Söï oâ nhieãm naøy coøn coù theå tieáp tuïc keùo daøi moät thôøi gian nhaát ñònh sau luõ. SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 39 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân Nguyeân nhaân khaùch quan coù theå do vieäc röûa troâi pheøn, maën töø noäi ñoàng; do vieäc xoùi lôû, baøo moøn ñaát; do thöïc vaät cheát hoaëc bò rôi ruïng laù caønh… coù theå laøm cho chaát löôïng nöôùc thay ñoåi ñaùng keå: taêng ñoä ñuïc, ñoä maøu, haøm löôïng phuø sa, vaät chaát lô löûng, vi sinh vaät, thaân laù caây coû, thay ñoåi pH, ñoä maën, ñoä cöùng, haøm löôïng caùc ion nhoâm, saét, sulphate vaø moät soá thaønh phaàn khoaùng vaät khaùc. Nguyeân nhaân chuû quan (do con ngöôøi taïo ra) ñoù laø do khoâng quaûn lyù toát vaø xöû lyù hôïp lyù caùc chaát thaûi (nöôùc thaûi caùc loaïi, caùc daïng chaát thaûi raén sinh hoaït, beänh vieän, tröôøng hoïc, traïm, coâng nghieäp, troàng troït, chaên nuoâi… caën baõ daàu môõ, nhôùt treân bôø vaø döôùi soâng, khoâng kieåm soaùt ñöôïc vieäc söû duïng hoaù chaát trong coâng nghieäp coù theå laøm thay ñoåi chaát löôïng nöôùc veà caùc chæ tieâu ñaëc tröng nhö SS, DO, BOD/COD, vi N sinh, caùc chaát dinh döôõng (Ntoång, Ptoång), caùc kim loaïi naëng, thuoác tröø saâu, daàu môõ .V thöïc vaät, daàu môõ khoaùng,… Nhöõng vaán ñeà veä sinh moâi tröôøng trong muøa luõ: X T  Nhaø veä sinh noâng thoân: Hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi luoân gaén lieàn vôùi nhöõng nhu caàu thieát yeáu veà nöôùc saïch vaø veä sinh caù nhaân. Tuyø theo phong tuïc taäp quaùn, ñieàu kieän töï nhieân, möùc soáng vaø ñieàu kieän soáng maø moãi nôi moãi luùc laïi coù nhöõng nhu caàu veà nöôùc saïch vaø M veä sinh khaùc nhau. Do ñieàu kieän soáng khoù khaên vaø khoâng saün coù nguoàn nöôùc saïch ñeå söû duïng, coäng theâm yù thöùc veä sinh moâi tröôøng coøn thaáp keùm neân töø laâu ñaõ hình thaønh nhieàu phong tuïc taäp quaùn nhö taém soâng, taém ao, xaây nhaø veä sinh hay chöa coù kieåu nhaø veä sinh phuø hôïp, ngoaïi tröø moät soá ít daân cö sinh soáng ôû caùc khu ñoâ thò ñaõ coù söû duïng heä thoáng cô sôû haï taàng töông ñoái.  Raùc sinh hoaït: ÔÛ nhöõng vuøng daân cö thöa thôùt, vaán ñeà raùc sinh hoaït xem ra chöa maáy quan troïng vaø giaûi phaùp laøm uû phaân hoaëc ñoát chaùy ñaõ töøng ñöôïc aùp duïng trong noâng thoân töø bao ñôøi nay vaãn coù theå chaáp nhaän ñöôïc trong ñieàu kieän ngaøy nay. Tuy nhieân vieäc ñoâ thò hoaù daàn ngay trong loøng noâng thoân vôùi vieäc hình thaønh vaø phaùt SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 40 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân trieån caùc cuïm daân cö taäp trung kieåu thò traán, thò töù… ñaõ ñaët ra vaán ñeà böùc xuùc phaûi giaûi quyeát raùc sinh hoaït töø khaâu gom raùc, queùt raùc, ñoå raùc, vaän chuyeån vaø xöû lyù nhaèm ñaûm baûo caùc ñieàu kieän veä sinh moâi tröôøng vaø söùc khoeû coäng ñoàng. Khi vaøo muøa luõ. Haàu nhö toaøn boä raùc röôûi vaø caùc vaät chaát phaân raõ töø raùc coù treân maët ñaát seõ bò cuoán theo doøng luõ, caùc baõi raùc bò nhaán chìm trong nöôùc luõ, bao nhieâu chaát oâ nhieãm vaø ñoäc haïi töø ñaây ñeàu ñöôïc cuoán troâi theo doøng luõ, gaây neân tình traïng oâ nhieãm nguoàn nöôùc ôû dieän roäng vaø aûnh höôûng xaáu ñeán söùc khoeû nhaân daân. Bình quaân moãi moät hoä noâng thoân taïi TXCL trung bình moät ngaøy thaûi ra 0,5 kg raùc. Nhö vaäy, trong moät ngaøy ngöôøi daân ôû vuøng noâng thoân thaûi ra khoaûng hôn 32 taán raùc thaûi. Haàu nhö soá raùc thaûi naøy moät phaàn ñöôïc thu gom ñem xöû lyù baèng caùch N ñoát, coøn laïi ñeàu ñöôïc ngöôøi daân thaûi ra xung quanh khu vöïc gaàn ñoù (keânh, raïch, .V möông, ao,…) hoaëc ñoå ñoáng raûi raùc laøm maát veû myõ quan vaø oâ nhieãm moâi tröôøng.  Chaát thaûi trong chaên nuoâi: X T Cuõng nhö chaát thaûi sinh hoaït, vaán ñeà caàn ñaët ra laø phaân gia suùc, gia caàm coù chöùa nhieàu thaønh phaàn höõu cô, virus, vi truøng, tröùng giun saùn… khi ñöôïc ñöa vaøo moâi tröôøng nöôùc chuùng goùp phaàn gaây neân tình traïng oâ nhieãm vaø laø maàm moáng geây neân caùc beänh dòch do phaân gia suùc thöôøng chöùa nhieàu maàm beänh nhö M Samonella, Leptospira, Clostridium tetani, Bacilus Anthracis, Fasciolosis Buski, Brucella,… Ñaëc tröng phoå bieán nhaát laø phaân heo trong chuoàng traïi ñöôïc doäi röûa baèng nöôùc vaø tuoân thaúng ra möông raïch hoaëc ao caù, nhieàu hoä daân soáng ven keânh raïch coøn coù taäp quaùn xaây chuoàng heo ngay treân maët soâng ôû phía sau nhaø. Theá laø taát caû moïi thöù chaát thaûi ñeàu ñöôïc ñoå thaúng ra soâng maø khoâng heà coù chuùt baâng khuaâng ñoái vôùi vieäc duøng nöôùc soâng cuûa caùc nhaø laân caän hoaëc thaäm chí ngay caû gia ñình hoï. Vaøo muøa luõ haàu nhö moïi chaát thaûi chaên nuoâi coù treân maët ñaát ñeàu ñöôïc cuoán troâi theo doøng luõ. Maët khaùc, ngaønh chaên nuoâi hieän taïi ñang söû duïng raát nhieàu hoaù chaát SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 41 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân coù khaû naêng tích luyõ laïi trong thòt, söõa, tröùng gaây aûnh höôûng ñeán söùc khoeû ngöôøi tieâu duøng. Hieän töôïng nuoâi caù beø treân soâng gaàn ñaây ñaõ trôû neân phoå bieán vaø phaùt trieån. Vaán ñeà veä sinh moâi tröôøng taïi khu vöïc taäp trung nhieàu beø caù laø vaán ñeà raát böùc xuùc vì noù khoâng chæ laøm oâ nhieãm moâi tröôøng nöôùc maø coøn gaây ra nhöõng toån thaát naëng neà do nöôùc oâ nhieãm laøm caù cheát haøng loaït.  Hoaù chaát söû duïng trong noâng nghieäp: Trong canh taùc noâng nghieäp, ñeå ñaït ñöôïc naêng suaát vaø hieäu quaû cao, ngoaøi vieäc nghieân cöùu thöû nghieäm vaø taêng cöôøng söû duïng caùc gioáng caây môùi ngaén ngaøy cho naêng suaát cao coøn ñoøi hoûi söû duïng nhieàu phaân boùn hoaù hoïc vaø thuoác baûo veä N thöïc vaät. Vieäc laïm duïng phaân hoaù hoïc vaø söû duïng khoâng hôïp lyù thuoác baûo veä thöïc .V vaät ñaõ vaø seõ gaây taùc haïi ñoái vôùi söùc khoeû ngöôøi tieâu duøng ôû caùc möùc ñoä khaùc nhau. Haàu heát caùc loaïi thuoác coù hoï nhö Photpho höõu cô, Clo höõu cô, Carbanat, X T Phenoxy axetic vaø Pyrethroid… ñeàu coù ñoäc tính cao ñoái vôùi moâi tröôøng, sinh vaät vaø con ngöôøi. Vieäc söû duïng phaân hoaù hoïc vaø thuoác baûo veä thöïc vaät trong noâng nghieäp taát yeáu seõ daãn ñeán tình traïng röûa troâi moät dö löôïng nhaát ñònh xuoáng caùc soâng, ao, hoà M vaø thaâm nhaäp vaøo nguoàn nöôùc laøm oâ nhieãm ñaëc bieät vaøo muøa luõ. Beân caïnh nhöõng vuøng saûn xuaát noâng nghieäp söû duïng nhieàu phaân boùn hoaù hoïc, caùc thuyû vöïc bò phuù döôõng hoaù nhanh choùng töø ñoù laøm giaûm tính ña daïng sinh hoïc, giaûm nguoàn lôïi thuyû saûn töï nhieân laøm cheát caùc phieâu sinh ñoäng – thöïc vaät voán laø nguoàn thöùc aên cuûa caù con, töø ñoù laøm giaûm ñi löôïng caù tröôûng thaønh treân ñoàng ruoäng, soâng ngoøi. Vieäc baûo quaûn vaø söû duïng thuoác baûo veä thöïc vaät khoâng ñuùng quy ñònh ñaõ daãn ñeán tình traïng oâ nhieãm cuïc boä ôû nhieàu ñòa phöông. Ña soá caùc bao bì thuoác baûo veä thöïc vaät khi duøng xong ñeàu vöùt boû tröïc tieáp ngoaøi ñoàng ruoäng, möông raãy, vöôøn caây.  Chaát thaûi coâng nghieäp: SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 42 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân Saûn xuaát coâng nghieäp ôû ñaây ña soá laø nhaèm phuïc vuï cho vieäc tieâu thuï vaø cheá bieán noâng thuyû haûi saûn taïi choã ñaõ ñaët ra nhieàu vaán ñeà phaûi giaûi quyeát, xöû lyù caùc chaát thaûi coâng nghieäp. Nöôùc thaûi cuûa caùc cô sôû cheá bieán thuyû haûi saûn coù möùc ñoä oâ nhieãm höõu cô raát cao vôùi löu löôïng ñôn vò lôùn. Neáu khoâng ñöôïc thu gom vaø xöû lyù thích hôïp chuùng seõ goùp phaàn laøm cho nguoàn nöôùc bò oâ nhieãm vaø gaây nhieàu khoù khaên cho vieäc söû duïng nöôùc nhaát laø caùc vuøng gaàn cô sôû saûn xuaát.  Veä sinh moâi tröôøng ñoâ thò: Maëc duø thöôøng xuyeân bò aûnh höôûng cuûa luõ nhöng chính söï gia taêng daân soá vaø quaù trình ñoâ thò hoaù ñaõ daàn daàn hình thaønh neân caùc ñoâ thò. Chaát thaûi ñoâ thò laø söï taäp hôïp raát ña daïng cuûa nhieàu loaïi nöôùc thaûi vaø chaát thaûi raén nhö nöôùc thaûi sinh N hoaït, nöôùc thaûi beänh vieän, chôï, nöôùc thaûi coâng nghieäp vaø tieåu thuû coâng nghieäp, .V nöôùc thaûi veä sinh chaên nuoâi, raùc thaûi beänh vieän, raùc sinh hoaït, coâng nghieäp, raùc chôï, xaø baàn,… Vieäc xöû lyù chaát thaûi ñoâ thò coù aûnh höôûng quyeát ñònh veà maët veä sinh X T moâi tröôøng, chaát löôïng caùc nguoàn nöôùc vaø söùc khoeû coäng ñoàng. 3.2.2. Tình hình khai thaùc khoaùng saûn treân ñòa baøn TXCL - Tuy khoâng nhieàu nhöng vieäc khai thaùc caùt treân heä thoáng keânh raïch TXCL töø xaõ Taân Thuaän Taây ñeán phöôøng 6 TXCL ñaõ gaây neân tình traïng oâ nhieãm M cuïc boä vaø saït lôû bôø soâng. Vaán ñeà khai thaùc caùt ñaõ vaø ñang daàn daàn ñöôïc kieåm tra nghieâm ngaët, nhöng vieäc khai thaùc vaãn dieãn ra lieân tuïc. Trong quaù trình khai thaùc ñoù chæ moät soá ñôn vò coù giaáy pheùp ñaêng kyù vaø kieåm tra chaát löôïng nöôùc xung quanh vuøng khai thaùc caùt. Nhöõng bieän phaùp haïn cheá coù ñeà ra nhöng khoâng ñöôïc kieåm tra vaø coøn nhieàu haïn cheá, khu vöïc khai thaùc ñaõ vaø ñang laø vaán ñeà trong vieäc baûo veä moâi tröôøng treân ñòa baøn thò xaõ. Haøng naêm, ôû TXCL khai thaùc khoaûng hôn 1.000.000 m3 caùt, chieám gaàn 1/10 khoái löôïng khai thaùc caùt cuûa caû tænh. 3.2.3. Ñaåy maïnh phaùt trieån noâng nghieäp aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng nöôùc maët taïi TXCL SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 43 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân - Do quaù trình caøy xôùi caûi taïo ñaát pheøn duøng cho muïc ñích saûn xuaát noâng nghieäp ñaõ gaây neân moät soá vaán ñeà taøi nguyeân töï nhieân vaø moâi tröôøng nöôùc maët taïi soâng TXCL. - Nhöõng nguyeân vaät lieäu trong quaù trình saûn xuaát noâng nghieäp nhö phaân hoaù hoïc, thuoác baûo veä thöïc vaät ñaõ söû duïng moät löôïng hoaù chaát khaù lôùn ñeå phaân boùn cho caây troàng, keå caû nhöõng loaïi hoaù chaát ñaõ caám söû duïng nhöng ngöôøi daân vaãn söû duïng cho vieäc chaêm soùc caây troàng. Theo keát quaû ñieàu tra noâng hoä thì 100% noâng daân söû duïng caùc loaïi phaân boùn vaø thuoác baûo veä thöïc vaät trong saûn xuaát noâng nghieäp. Trong ñoù: N  Phaân hoaù hoïc caùc loaïi söû duïng töø 300 – 500 kg/ha/vuï. Töông ñöông vôùi 1 naêm, löôïng phaân boùn hoaù hoïc caùc loaïi söû duïng laø 2.070 – .V 3.450 taán/vuï. X T  Thuoác baûo veä thöïc vaät: phun töø 4 – 6 laàn/vuï.  Khoaûng 70% noâng daân khoâng bieát danh muïc caùc loaïi thuoác baûo veä thöïc vaät caám söû duïng. M 100% soá ngöôøi pha, röûa bình vaø vöùt bao bì ñöïng thuoác baûo veä thöïc vaät ngay treân caùc keânh raïch vaø löu tröõ thuoác trong nhaø. Vieäc söû duïng phaân boùn hoaù hoïc, thuoác baûo veä thöïc vaät khoâng ñuùng quy ñònh coù nguy cô khoâng nhöõng laøm giaûm ñoä phì nhieâu maøu môõ cuûa ñaát, suy thoaùi ñaát maø coøn gia taêng oâ nhieãm nguoàn nöôùc, aûnh höôûng ñeán söùc khoeû coäng ñoàng. Vôùi moät löôïng söû duïng khaù lôùn phaân boùn hoaù hoïc vaø thuoác baûo veä thöïc vaät nhö vaäy (2.070 – 3.450 taán/vuï/naêm) thì phaàn lôùn dö löôïng phaân hoaù hoïc vaø dö löôïng thuoác baûo veä thöïc vaät ñaõ bò röûa troâi chaûy vaøo nguoàn nöôùc soâng, raïch vôùi löu löôïng vaø noàng ñoä töông ñoái ñaùng keå ñaõ aûnh höôûng maïnh meõ ñeán chaát löôïng nöôùc maët cuûa TXCL. Do oâ nhieãm noâng döôïc laøm suy giaûm chaát löôïng nöôùc vaø taùc ñoäng ñeán tính SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 44 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân ña daïng sinh hoïc trong löu vöïc soâng. Ñaây laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân laøm caïn kieät nguoàn thuyû sinh vaät töï nhieân trong löu vöïc. Maët khaùc do ngöôøi daân söû duïng nöôùc maët laøm nöôùc sinh hoaït ñaõ aûnh höôûng ñeán söùc khoeû. 3.2.4. Quaù trình nuoâi troàng thuyû saûn - Quaù trình phaùt trieån vaø nuoâi troàng thuyû saûn nhö caù basa treân soâng TXCL ñaõ moät phaàn naøo gaây neân nhöõng vaán ñeà moâi tröôøng nöôùc noäi ñoàng vaø caùc soâng raïch xung quanh. Vieäc coâng nghieäp hoaù vaø nuoâi caù basa trong khu vöïc caàn phaûi ñi ñoâi vôùi nhöõng bieän phaùp baûo veä nguoàn nöôùc nhöng ñieàu naøy ñaõ khoâng ñeà ra ñeå thöïc hieän, do nhu caàu cheá bieán thuyû saûn cuûa caùc cô sôû saûn xuaát caøng taêng nhöng quaù trình nuoâi caù ñaõ khoâng aùp duïng ñuû tieâu chuaån veà chaát löôïng vaø keå caû chaát N löôïng nguoàn nöôùc maët neân ñaõ aûnh höôûng ñeán söï sinh tröôûng vaø phaùt trieån cuûa .V chuùng, daãn ñeán tình traïng caù cheát haøng loaït, daãn ñeán nguoàn nöôùc maët cuõng bò aûnh höôûng nghieâm troïng. X T Baûng 3.4. Saûn löôïng thuyû saûn chuû yeáu: (Ñôn vò tính: taán) Naêm Toûng soá Saûn löôïng thuyû saûn khai thaùc Caù Toâm M Saûn löôïng thuyû saûn nuoâi troàng Caù 2005 4.447 376 235 1 4.071 4.069 Toâm 2 Nguoàn: Nieâm giaùm thoáng keâ TXCL naêm 2005  Keát quaû quan traéc nöôùc maët vuøng nuoâi troàng thuyû saûn: Baûng 3.4: Keát quaû quan traéc nöôùc maët vuøng nuoâi troàng thuyû saûn treân ñòa baøn TXCL SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 45 Ñoà aùn toát nghieäp Ñòa ñieåm 1.Soâng Tieàn Taân Thuaän Taây –TXCL 2.Buøi V Baûy, aáp Taân Huøng, Taân TTaây, TXCL 3. Soâng Tieàn, Taân Thuaän Taây, TXCL 4. Soâng Hoà Cöù, Taân Thuaän Ñoâng, TXCL 5. Xaõ Tònh Thôùi GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân pH SS (mg/l) BOD5 (mg/l) COD (mg/l) 8,1 84 36 49 7,6 51 87 6,2 93 6,2 7,52 Chæ tieâu DO (mg/l) P toång (mg/l) N toång (mg/l) Coliform (tb/100ml) 5,3 0,62 0,9 11.000 120 5,6 1,34 3,9 11.000 54 95 4,8 0,35 1,7 4.600 44 38 50 4,0 0,3 1,3 11.000 114 26 38 3,2 0,5 2,2 24.000 N Qua quaù trình quan traéc vuøng nuoâi troàng thuyû saûn taïi ñieåm quan traéc cho thaáy .V nöôùc ôû khu vöïc naøy khaù oâ nhieãm. 3.2.5. Ñoâ thò hoaù aûnh höôûng ñeán chaát löôïng nöôùc maët TXCL X T - Trong quaù trình phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi, vaán ñeà ñoâ thò hoaù phaûi song song vaø toàn taïi vôùi toác ñoä taêng tröôûng kinh teá – xaõ hoäi nhö hieän nay cuûa caû nöôùc noùi chung cuõng nhö toaøn tænh thì rieâng TXCL toác ñoä ñoâ thò hoaù ngaøy caøng nhanh, khaû naêng ñaùp öùng nhöõng nhu caàu ñoâ thò hoaù ngaøy caøng cao, keùo theo ñoù laø nhöõng M vaán ñeà lieân quan ñeán moâi tröôøng. - Cuøng vôùi söï phaùt trieån coâng nghieäp trong khu vöïc vôùi nhieàu nhaø maùy xí nghieäp moïc leân nhanh choùng, toác ñoä ñoâ thò hoaù maïnh keùo theo daân soá taêng nhanh vì theá ñaõ naûy sinh nhieàu vaán ñeà ñaëc bieät laø vaán ñeà nöôùc maët caàn ñöôïc quan taâm. - Hieän nay haàu heát nöôùc thaûi sinh hoaït töø caùc khu daân cö, töø caùc nhaø maùy xí nghieäp, töø noâng nghieäp,… ñaõ tröïc tieáp thaûi vaøo nguoàn nöôùc soâng. Vì theá chaát löôïng nöôùc taïi caùc con soâng TXCL ñaõ daàn daàn bò suy giaûm . Do ñoù caàn coù bieän phaùp nhaèm quaûn lyù vaø naâng cao chaát löôïng nöôùc maët taïi TXCL. 3.2.6. Phaùt trieån coâng nghieäp SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 46 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân - Vì tình traïng phaùt trieån coâng nghieäp töï phaùt traûi ñeàu trong vuøng hay taäp trung vaøo moät nôi thuaän lôïi cho saûn xuaát ñaõ gaây neân nhöõng haäu quaû nghieâm troïng cho moâi tröôøng trong ñòa baøn TXCL. Do coøn mang tính chaát ñoái phoù neân nhieàu cô sôû saûn xuaát coâng nghieäp ñaõ coù xaây döïng heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi nhöng ñöa vaøo hoaït ñoäng khoâng hieäu quaû ñaëc bieät laø caùc cô sôû cheá bieán thuyû saûn ñaõ tröïc tieáp thaûi vaøo nguoàn soâng laøm cho nöôùc soâng bò suy giaûm nghieâm troïng. Tuy coù khaéc phuïc nhöng khoâng mang tính chaát ñoàng boä. - Hieän nay nguoàn nöôùc maët taïi TXCL ñang daàn daàn bò suy giaûm bôûi caùc cô sôû saûn xuaát cheá bieán thuyû saûn khoâng thöïc hieän caùc bieän phaùp baûo veä nguoàn nöôùc maët ñuùng luùc. Ñòa ñieåm Thaùng 3. Coâng ty CP döôïc phaåm Inmexpharm 3 10 4. Beänh Vieän Ña Khoa Ñoàng Thaùp 5. Coâng ty CP xuaát nhaäp khaåu Y Teá Domesco TCVN 59451995 A 3 10 3 10 pH SS (mg/l) BOD5 (mg/l) COD (mg/l) DO (mg/l) 7,9 6 23 38 4 7,6 350 36 8,3 4 30 8,5 98 16 8,5 10 39 8,5 40 6-9 50 N Chæ tieâu NO2NO3(mg/l) (mg/l) P toång (mg/l) N toång (mg/l) Coliform (TB/100ml) 0,036 0,44 2,8 2,8 1.500 2,1 4,4 3,5 7,2 4.600 X T .V 45 5,1 46 5,8 17 105 5,5 7,0 230 32 4,2 0,82 7,04 3,5 20 4.600 59 4,9 0,16 10 3,05 3,08 1.500 34 56 4,7 0,09 12,3 4,32 5,65 1.500 20 50 4 30 5000 M 3.2.7. Nöôùc chaûy traøn Hieän taïi heä thoáng thoaùt nöôùc ñoâ thò ôû TXCL chöa thaät söï ñoàng boä, vì theá hieän traïng nöôùc chaûy traøn treân khu vöïc ngaäp uùng khaù cao. Maët khaùc nöôùc chaûy traøn töø ñoàng ruoäng, töø khu daân cö thöôøng chöùa haøm löôïng chaát höõu cô cao vaø ñoå tröïc tieáp vaøo nguoàn nöôùc soâng taïi khu vöïc. Quaù trình chaûy traøn naøy cao laøm cho haøm löôïng caùc chaát oâ nhieãm caøng theâm phöùc taïp khi thaûi tröïc tieáp ra soâng. 3.2.8. Aûnh höôûng cuûa chaên nuoâi ñeán chaát löôïng nöôùc maët SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 47 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân Treân ñòa baøn TXCL, ôû vuøng noâng thoân coøn toàn taïi nhöõng hoä chaên nuoâi, ñaëc bieät laø chaên nuoâi heo ôû caùc hoä gia ñình vaø tình traïng naøy gaây aûnh höôûng cuïc boä ñeán chaát löôïng nöôùc maët. Do khoâng xaây döïng ñöôïc beå biogas maø thaûi tröïc tieáp ra soâng laøm oâ nhieãm nöôùc maët caøng theâm nghieâm troïng. Ñaëc bieät laø chæ soá Coliform bieåu thò cho vaán ñeà naøy. Baûng 3.5. Soá löôïng vaø saûn löôïng thòt gia suùc gia caàm Naêm Loaïi gia suùc gia caàm Traâu Boø Lôïn Gia caàm Soá löôïng (con) 2005 6 1.213 33.140 N 250.341 Saûn löôïng thòt (taán) 2005 1 .V 155 3.207 443 Nguoàn: Nieâm giaùm thoáng keâ TXCL naêm 2005 X T M SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 48 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân N .V X T M SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 49 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân Döïa vaøo caùc keát quaû khaûo saùt vaø keát quaû quan traéc cuûa tænh trong nhöõng naêm gaàn ñaây cuøng vôùi keát quaû quan traéc naêm nay coù theå nhaän xeùt vaø ñaùnh giaù chaát löôïng nöôùc soâng cuûa Thò xaõ. Vò trí ño ñaïc, quan traéc chaát löôïng nöôùc ñöôïc löïa choïn moãi phöôøng xaõ moät maãu theo caùc ñieåm laáy maãu nhö sau: 1. Caàu Ñuùc, phöôøng 1 2. Soâng Cao laõnh caùch caàu Ñuùc 1000 m, thuoäc phöôøng 2 3. Ngaõ 3 Kinh 16, phöôøng 3 4. Raïch Caùi Saâu, phöôøng 4 5. Soâng Raïch Chanh, phöôøng Myõ Phuù 6. Raïch Caù Choát, phöôøng 6 7. Soâng Tieàn, phöôøng 11 N .V 8. Soâng Ñình Trung xaõ Myõ Traø, caùch caàu Quaûng Khaùnh 50m 9. Kinh Xaùng Muùc – Loä Hoaø Ñoâng, phöôøng Hoaø Thuaän X T 10. Soâng Hoà Cöù, xaõ Taân Thuaän Ñoâng 11. Caàu Kheùm Baàn, xaõ Tònh Thôùi 12. Kinh Xaùng, xaõ Taân Thuaän Taây 13. Ñoái dieän beänh vieän y hoïc daân toäc, xaõ Myõ Taân M 14. Keânh Hoaø Taây, xaõ Hoaø An 15. Keânh Vaïn Thoï, xaõ Myõ Ngaõi Caùc vò trí laáy maãu ñöôïc xaùc ñònh nhö treân baûn ñoà: SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 50 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân 4.1. CAÙC CHÆ TIEÂU VAØ PHÖÔNG PHAÙP PHAÂN TÍCH 4.1.1. Phöông phaùp phaân tích - Chæ tieâu pH: Duøng maùy ño pH. - Chæ tieâu BOD5 (20oC) (nhu caàu oxy sinh hoaù): phöông phaùp uû ôû 20oC trong 5 ngaøy (caûm bieán sensor). - Chæ tieâu COD (nhu caàu oxy hoaù hoïc): maùy quang phoå DR/2000. - Chæ tieâu NO3-: maùy quang phoå DR/2000. - Chæ tieâu Amoni: phöông phaùp TCVN 5987-1995. - Chæ tieâu DO (haøm löôïng oxy hoaø tan): treân maùy ño DO 330. - Chaát raén lô löûng (SS): phöông phaùp TCVN 6625-2000 (saáy maãu N ôû105oC/1giôø). .V - Chæ tieâu Coliform: phöông phaùp leân men nhieàu oáng (TCVN 6187-2:1996) 4.1.2. Caùc chæ tieâu phaân tích X T  Ñoäï ñuïc Ñoä ñuïc cuûa nöôùc baét ñaàu töø söï hieän dieän cuûa moät soá caùc chaát lô löûng coù kích thöôùc thay ñoåi töø daïng phaân taùn thoâ ñeán daïng keo, huyeàn phuø (kích thöôùc 0,1 – 10 M m). Trong nöôùc, caùc chaát gaây ñuïc thöôøng laø ñaát seùt, chaát höõu cô, chaát voâ cô, thöïc vaät vaø caùc vi sinh vaät bao goàm caùc loaïi phieâu sinh ñoäng vaät. Ñôn vò ño ñoä ñuïc thöôøng laø mg SiO2/l, NTU, FTU. Nöôùc maët coù ñoä ñuïc laø 20 – 10 NTU, maøu luõ leân ñeán 500 – 600 NTU. Nöôùc aên uoáng thöôøng coù ñoä ñuïc thaáp hôn 5 NTU. Haøm löôïng chaát raén lô löûng laø moät ñaïi löôïng töông quan ñeán ñoä ñuïc cuûa nöôùc. Ñoä ñuïc phaùt sinh töø nhieàu nguyeân nhaân nhö:  Ñaát, ñaù töø vuøng nuùi cao ñoå xuoáng ñoàng baèng (do hoaït ñoäng troàng troït).  Aûnh höôûng cuûa nöôùc luõ laøm xaùo troän lôùp ñaát, loâi cuoán, phaân raõ xaùc ñoäng thöïc vaät. SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 51 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân  Chaát thaûi sinh hoaït, nöôùc thaûi sinh hoaït, nöôùc thaûi coâng nghieäp.  Söï phaùt trieån cuûa vi khuaån vaø moät soá vi sinh vaät: taûo,… Yù nghóa moâi tröôøng: Ñoä ñuïc aûnh höôûng quan troïng ñeán caáp nöôùc coâng coäng, laøm giaûm veû myõ quan, gaây khoù khaên cho quaù trình loïc vaø khöû khuaån.  pH Laø ñaïi löôïng ñaëc tröng cho tính acid hay kieàm trong maãu nöôùc. Khi pH = 7: nöôùc trung tính pH > 7 : nöôùc coù tính bazô pH < 7 : nöôùc coù tính axit N Trong lónh vöïc caáp nöôùc, pH lieân quan ñeán tính aên moøn, hoaø tan vaø aûnh höôûng .V ñeán caùc quaù trình xöû lyù nöôùc nhö keo tuï, oxy hoaù, dieät khuaån, laøm meàm, khöû saét. pH cuûa nöôùc coù lieân quan ñeán söï hieän dieän cuûa moät soá kim loaïi vaø khí hoaø tan X T trong nöôùc. ÔÛ pH < 5, nöôùc coù theå chöùa Fe, Mn, Al ôû daïng hoaø tan vaø moät soá loaïi khí nhö CO2, H2S toàn taïi ôû daïng töï do trong nöôùc. Tính chaát naøy ñöôïc söû duïng ñeå khöû caùc hôïp chaát sulfur vaø cacbonat coù trong nöôùc baèng bieän phaùp laøm thoaùng. Khi taêng pH coù theâm taùc nhaân oxy hoaù, caùc kim loaïi hoaø tan trong nöôùc chuyeån M thaønh daïng keát tuûa ra khoûi nöôùc baèng bieän phaùp laéng loïc. pH chi phoái moïi quaù trình hoaït ñoäng cuûa vi sinh vaät trong nöôùc. Vì vaäy, pH caàn ñöôïc kieåm soaùt trong khoaûng thích hôïp khi xöû lyù nöôùc thaûi baèng phöông phaùp sinh hoïc.  Nitrate Laø giai ñoaïn oxy hoaù cao nhaát trong chu trình nitô vaø laø giai ñoaïn sau cuøng trong tieán trình oxy hoaù sinh hoïc. ÔÛ lôùp nöôùc maët, nitrat thöôøng ôû daïng veát nhöng ñoái vôùi nöôùc ngaàm maïch noâng laïi coù haøm löôïng raát cao. Nöôùc uoáng chöùa nhieàu nitrat coù theå gaây beänh huyeát saéc toá cho treû em. SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 52 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân  Phosphate Trong thieân nhieân, phosphate ñöôïc xem laø saûn phaåm cuûa quaù trình laân hoaù, thöôøng gaëp ôû daïng veát ñoái vôùi nöôùc thieân nhieân. Khi haøm löôïng phosphate cao seõ laø moät yeáu toá giuùp rong reâu phaùt trieån maïnh. Hieän töôïng naøy coù theå coù nguoàn goác töø söï oâ nhieãm cuûa nöôùc sinh hoaït, noâng nghieäp hoaëc töø nöôùc thaûi coâng nghieäp saûn xuaát boät giaët, chaát taåy röûa hay phaân boùn. Do ñoù, chæ tieâu phosphate ñöôïc öùng duïng trong vieäc kieåm soaùt möùc ñoä oâ nhieãm cuûa doøng nöôùc.  Nhu caàu oxy sinh hoaù (Biochemical Oxygen Demand – BOD) Nhu caàu oxy sinh hoaù laø löôïng oxy caàn thieát phaûi cung caáp ñeå vi sinh tieâu thuï trong quaù trình oxy hoaù caùc chaát höõu cô coù theå bò vi sinh vaät phaân huyû trong ñieàu N kieän yeám khí. .V BOD ñöôïc söû duïng roäng raõi trong kyõ thuaät moâi tröôøng. Laø chæ tieâu xaùc ñònh möùc ñoä oâ nhieãm cuûa nöôùc thaûi sinh hoaït vaø coâng nghieäp qua chæ soá oxy duøng ñeå X T khoaùng hoaù caùc chaát höõu cô. Chæ soá BOD chæ ra löôïng oxy maø vi khuaån tieâu thuï trong phaûn öùng oxy hoaù caùc chaát höõu cô trong nöôùc oâ nhieãm. Chæ soá BOD caøng cao chöùng toû löôïng chaát höõu cô coù khaû naêng phaân huyû sinh hoïc oâ nhieãm trong nöôùc caøng lôùn. Ngoaøi ra BOD coøn laø moät trong nhöõng chæ tieâu quan troïng nhaát ñeå M kieåm soaùt oâ nhieãm doøng chaûy. BOD coù lieân quan ñeán vieäc ño löôïng oxy tieâu thuï do vi sinh vaät khi phaân huyû chaát höõu cô coù trong nöôùc thaûi. Do ñoù BOD coøn ñöôïc öùng duïng ñeå öôùc löôïng coâng suaát caùc coâng trình xöû lyù sinh hoïc cuõng nhö ñaùnh giaù hieäu quaû caùc coâng trình ñoù.  Nhu caàu oxy hoaù hoïc (Chemical Oxygen Demand – COD) Laø moät trong nhöõng chæ tieâu ñaëc tröng duøng ñeå khaûo saùt, ñaùnh giaù hieän traïng vaø kieåm tra möùc ñoä oâ nhieãm cuûa nguoàn nöôùc thaûi vaø nöôùc maët ñaëc bieät laø caùc coâng trình thaûi. Laø löôïng oxy caàn thieát ñeå oxy hoaù caùc chaát höõu cô trong thaønh phaàn nöôùc thaûi baèng phöông phaùp hoaù hoïc (söû duïng taùc nhaân oxy hoaù maïnh). Theo phöông phaùp naøy, chæ trong moät khoaûng thôøi gian ngaén haàu nhö toaøn boä caùc SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 53 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân chaát höõu cô ñaõ bò oxy hoaù, chæ tröø moät soá ít tröôøng hôïp ngoaïi leä, nhôø vaäy cho pheùp xaùc ñònh nhanh haøm löôïng chaát höõu cô. Tyû leä giöõa BOD vaø COD thöôøng xaáp xæ töø 0,5 – 0,7.  Oxy hoaø tan (Dissolve oxygen) Laø yeáu toá xaùc ñònh söï thay ñoåi xaûy ra do vi sinh vaät kî khí hoaëc hieáu khí. Ñaây laø chæ tieâu quan troïng lieân quan ñeán vieäc kieåm soaùt doøng chaûy. Ngoaøi ra DO coøn laø cô sôû kieåm tra BOD nhaèm ñaùnh giaù möùc ñoä oâ nhieãm cuûa nöôùc thaûi sinh hoaït vaø nöôùc thaûi coâng nghieäp. Taát caû caùc quaù trình xöû lyù hieáu khí phuï thuoäc vaøo söï hieän dieän cuûa DO. Trong nöôùc thaûi, vieäc xaùc ñònh DO laø khoâng theå thieáu vì ñoù laø phöông tieän kieåm soaùt toác N ñoä suïc khí, ñaûm baûo ñuû löôïng DO thích hôïp cho vi sinh vaät hieáu khí phaùt trieån. .V DO cuõng laø yeáu toá quan troïng trong söï aên moon saét theùp ñaëc bieät laø heä thoáng caáp nöôùc loø hôi. X T  Chaát raén Chaát raén trong nöôùc toàn taïi ôû daïng lô löûng vaø daïng hoaø tan do caùc chaát röûa troâi töø ñaát, saûn phaåm cuûa quaù trình phaân huyû caùc chaát höõu cô, ñoäng thöïc vaät vaø do aûnh höôûng cuûa nöôùc thaûi sinh hoaït vaø coâng nghieäp. Chuùng coù aûnh höôûng xaáu ñeán chaát M löôïng nöôùc hoaëc nöôùc thaûi. Caùc nguoàn nöôùc coù haøm löôïng chaát raén cao thöôøng coù vò vaø coù theå taïo neân caùc phaûn öùng lyù hoïc khoâng thuaän lôïi cho ngöôøi söû duïng. Nöôùc caáp coù haøm löôïng caën lô löûng cao gaây neân caûm quan khoâng toát. Ngoaøi ra haøm löôïng caën lô löûng coøn gaây aûnh höôûng nghieâm troïng trong vieäc kieåm soaùt quaù trình xöû lyù nöôùc thaûi baèng phöông phaùp sinh hoïc.  Chæ tieâu vi sinh Trong nöôùc coù nhieàu loaïi vi truøng, sieâu vi truøng, rong taûo vaø caùc loaïi ñôn baøo. Trong soá naøy coù moät soá gaây beänh neân ta caàn loaïi boû chuùng tröôùc khi söû duïng. Vieäc kieåm tra chæ tieâu vi sinh khoâng theå xaùc ñònh moät loaïi ñaëc tröng. Moät soá loaïi vi sinh vaät duøng phaân tích chæ tieâu vi sinh laø Coliform, Fecal Coliform, E.Coli,… SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 54 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân N .V X T M SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 55 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân 4.2. KEÁT QUAÛ PHAÂN TÍCH Baûng 4.1 Keát quaû phaân tích caùc chæ tieâu Caùc chæ tieâu STT Maãu pH SS BOD5 COD DO NO3- NH4+ Coliform (mg/l) (mg/l) (mg/l) (mg/l) (mg/l) (mg/l) (MPN/100ml) 1 M1 5,9 26 31,2 48,5 5,18 9,68 0,17 2.400 2 M2 5,88 46 32,8 48 5,17 13,64 0,13 2.400 3 M3 6 36 31,7 46 5,67 13,64 0,22 2.400 4 M4 5,8 29 31,2 45 4,69 11,88 0,11 2.400 5 M5 5,72 39 32,8 48 4,91 7,92 0,28 1.100 6 M6 6 86 27,9 46,4 4,04 10,56 0,34 2.400 7 M7 6,3 166 27,9 45,6 4,7 10,12 0,23 2.400 8 M8 6,2 128 32,3 44 10,56 0,11 2.400 9 M9 6,5 48 30,1 44,8 5,37 10,12 0,17 2.400 10 M10 6,5 174 26,3 43,2 5,43 11,88 0,28 2.400 11 M11 7 158 31 42 6,2 28,6 0,22 2.400 12 M12 7 77 X T 4,95 21 34 6,1 28,6 0,22 1.100 13 M13 6,67 61 34 45 5 5 0,28 2.400 14 M14 7,28 106 18 30 3,8 32,4 0,12 21.000 15 M15 5,8 39 32,8 48 5,58 12,68 0,28 2.400 6 – 8,5 20 <4 < 10 >6 10 0,01 5.000 TCVN 5942 –1995 (coät A) M N .V Ghi chuù: maãu sau khi phaân tích ñöôïc löu trong 07 ngaøy Trong ñoù: M1: Soâng Ñình Trung, phöôøng Myõ Phuù M2: Kinh Xaùng Muùc, phöôøng Hoaø Thuaän SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 56 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân M3: Soâng Cao Laõnh, phöôøng 2 M4: Kinh 16, phöôøng 3 M5: Caàu Quaûng Khaùnh, xaõ Myõ Traø M6: Keânh Vaïn Thoï, xaõ Myõ Ngaõi M7: Keânh Hoaø Taây, xaõ Hoaø An M8: Raïch Caùi Saâu, phöôøng 4 M9: Raïch Caù Choát, phöôøng 6 M10: Soâng Hoà Cöù, xaõ Taân Thuaän Ñoâng M11: Kinh Xaùng, xaõ Taân Thuaän Taây M12: Ñoái dieän beänh vieän y hoïc daân toäc, xaõ Myõ Taân M13: Caàu Kheùm Baàn, xaõ Tònh Thôùi N .V M14: Soâng Tieàn, phöôøng 11 M15: Caàu Ñuùc, phöôøng 1 X T NHAÄN XEÙT: Qua quaù trình phaân tích caùc chæ tieâu moâi tröôøng nöôùc maët taïi soâng Thò xaõ Cao Laõnh, chuùng toâi coù moät soá nhaän xeùt sau: - Chæ tieâu pH: ña soá caùc ñieåm laáy maãu vaø phaân tích naèm trong giôùi haïn cho M pheùp, ngoaïi tröø 4 ñieåm phaân tích naèm ngoaøi giôùi haïn cho pheùp laø: soâng Ñình Trung, phöôøng Myõ Phuù (5,9); kinh Xaùng Muùc, phöôøng Hoaø Thuaän (5,88); Kinh 16, phöôøng 3 (5,8) ; Caàu Quaûng Khaùnh, xaõ Myõ Traø (5,72). - Chæ tieâu SS: ña soá caùc ñieåm laáy maãu vaø phaân tích ñeàu vöôït giôùi haïn cho pheùp töø 2 – 8 laàn. - Chæ tieâu BOD5: ña soá caùc ñieåm laáy maãu vaø phaân tích ñeàu vöôït giôùi haïn cho pheùp töø 2 – 9 laàn. - Chæ tieâu COD: ña soá caùc ñieåm laáy maãu vaø phaân tích ñeàu vöôït giôùi haïn cho pheùp töø 3 – 4,5 laàn. SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 57 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân - Chæ tieâu DO: ña soá caùc ñieåm laáy maãu vaø phaân tích ñeàu vöôït giôùi haïn cho pheùp, tröø 02 ñieåm phaân tích naèm trong giôùi haïn cho pheùp laø: Kinh Xaùng, xaõ Taân Thuaän Taây vaø ñoái dieän Beänh Vieän y hoïc daân toäc, xaõ Myõ Taân. - Chæ tieâu NO3- : phaàn lôùn caùc ñieåm phaân tích ñeàu vöôït giôùi haïn cho pheùp, chæ coù moät soá ñieåm naèm trong giôùi haïn cho pheùp laø: soâng Ñình Trung, phöôøng Myõ Phuù; Caàu Quaûng Khaùnh, xaõ Myõ Traø vaø Caàu Kheùm Baàn, xaõ Tònh Thôùi. - Chæ tieâu NH4+: taát caû caùc ñieåm phaân tích ñeàu vöôït giôùi haïn cho pheùp. - Chæ tieâu Coliform: taát caû caùc ñieåm phaân tích naèm trong giôùi haïn cho pheùp, chæ coù moät ñieåm vöôït tieâu chuaån cho pheùp laø: Soâng Tieàn, phöôøng 11. Treân ñoaïn soâng chaûy qua caùc ñieåm quan traéc cuûa TXCL, phaàn lôùn caùc coáng xaû N nöôùc thaûi ñaët tröïc tieáp vaø thaûi ra soâng. Do maïng löôùi thoaùt nöôùc cuûa TXCL ñöôïc .V xaây döïng chuû yeáu taäp trung ôû trung taâm cuûa thò xaõ, vaø nguoàn tieáp nhaän ñoù laø caùc con keânh raïch vaø nôi tieáp nhaän cuoái cuøng laødoøng soâng cuûa TXCL. X T Theo keát quaû phaân tích cho thaáy phaàn lôùn caùc chæ tieâu phaân tích ñeàu vöôït giôùi haïn cho pheùp, chæ coù moät soá ñieåm quan traéc naèm trong giôùi haïn cho pheùp. 4.2.1.Chæ tieâu pH Caùc ñieåm quan traéc naèm ngoaøi giôùi haïn cho pheùp nhö M1, M2, M4, M5, M15 M nhöng khoâng ñaùng keå, caùc ñieåm quan traéc nöôùc soâng TXCL coù chæ soá pH töông ñoái ñoàng ñeàu. SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 58 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân Ñoà thò 1: ÑOÀ THÒ BIEÅU DIEÃN pH 9 8 7 pH 6.3 6.2 6 6 5.9 5.88 6 5 7.28 7 7 6.5 6.67 6.5 5.72 5.8 5.8 4 3 2 1 0 M 1 M 2 M 3 M 4 M 5 M 6 M 7 N 8 9 0 1 2 3 4 5 M M M1 M1 M1 M1 M1 M1 Maãu .V Giaù trò pH taïi caùc ñieåm quan traéc Giaù trò giôùi haïn pH nhoû nhaát theo TCVN 5942-1995 Giaù trò giôùi haïn pH lôùn nhaát theo TCVN 5942-1995 X T 4.2.2. Chæ tieâu SS Ñoà thò 2: ÑOÀ THÒ BIEÅU DIEÃN HAØM LÖÔÏNG CHAÁT RAÉN LÔ LÖÛNG M 200 180 160 174 166 140 158 128 120 106 100 60 40 77 86 80 46 26 36 29 39 48 61 39 20 0 M1 M2 M3 M4 M5 M6 SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông M7 M8 M9 M10 M11 M12 M13 M14 M15 59 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân Haøm löôïng chaát raén lô löûng taïi caùc ñieåm quan traéc treân soâng TXCL dao ñoäng töông ñoái lôùn. Ñieåm quan traéc coù haøm löôïng chaát raén lô löûng thaáp nhaát laø M1, cao nhaát laø M10. Chính söï dao ñoäng töông ñoái lôùn naøy ñaõ aûnh höôûng moät phaàn ñeán chaát löôïng nöôùc maët treân soâng TXCL. Do thôøi gian quan traéc vaøo muøa luõ, doøng nöôùc mang theo phuø sa neân haøm löôïng chaát raén lô löûng taïi caùc ñieåm quan traéc ñeàu vöôït giôùi haïn cho pheùp raát nhieàu laàn. 4.2.3. Chæ tieâu BOD5 Nhu caàu oxy sinh hoaù (BOD5) cao nhaát taïi caùc ñieåm quan traéc laø M13 (34 mg/l) vaø thaáp nhaát laø M14 (18 mg/l), söï cheânh leäch naøy töông ñoái cao. Tuy nhieân N caùc ñieåm quan traéc ñeàu vöôït giôùi haïn cho pheùp, do quaù trình töï laøm saïch cuûa doøng .V soâng coøn thaáp neân vieäc haïn cheá nhu caàu oxy sinh hoaù cuõng töông ñoái thaáp. Maët khaùc do nhu caàu sinh hoaït cuûa ngöôøi daân, quaù trình saûn xuaát noâng nghieäp cuõng X T tröïc tieáp thaûi vaøo soâng, keânh raïch neân haøm löôïng BOD5 coøn coù söï cheânh leäch giöõa caùc ñieåm quan traéc, moät phaàn tuyø thuoäc vaøo nhu caàu soáng cuûa ngöôøi daân. Noàng ñoä BOD treân soâng thò xaõ Cao Laõnh taïi caùc ñieåm quan traéc ñeàu cao hôn tieâu chuaån nhieàu laàn, ñieàu naøy cho thaáy nöôùc soâng taïi thò xaõ oâ nhieãm do caùc chaát M höõu cô laø töông ñoái cao. SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 60 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân Ñoà thò 3: ÑOÀ THÒ BIEÅU DIEÃN NOÀNG ÑOÄ BOD 40 35 30 31.2 32.8 31.7 31.2 32.8 32.3 27.9 27.9 34 30.1 26.3 25 mg/l 32.8 31 21 20 18 15 10 5 N 0 M1 M2 M3 M4 M5 M6 M7 M8 M9 M10 M11 M12 M13 M14 M15 .V MAÃU Giaù trò BOD taïi caùc ñieåm quan traéc Coät A TCVN 5942-1995 X T 4.2.4. Chæ tieâu COD Ñoà thò 4: M SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 61 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân ÑOÀ THÒ BIEÅU DIEÃN NOÀNG ÑOÄ COD 60 50 48.5 48 46 45 48 46.4 45.6 44 44.8 43.2 42 mg/l 40 45 34 30 48 30 20 10 0 N M1 M2 M3 M4 M5 M6 M7 M8 M9 M10 M11 M12 M13 M14 M15 MAÃU .V Giaù trò COD taïi caùc ñieåm quan traéc Coät A TCVN 5942-1995 Nhu caàu oxy hoaù hoïc(COD) taïi caùc ñieåm quan traéc ñeàu vöôït giôùi haïn cho pheùp X T nhieàu laàn. Ñieàu naøy cho thaáy nöôùc thaûi do quaù trình sinh hoaït cuõng nhö do quaù trình saûn xuaát coâng nghieäp khaù cao neân haøm löôïng chaát höõu cô ñeàu vöôït tieâu chuaån töø 3 ñeán hôn 4 laàn so vôùi giôùi haïn cho pheùp. M 4.2.5. Chæ tieâu DO Haøm löôïng DO trong moâi tröôøng nöôùc bieåu dieån cho quaù trình hoaø tan oxy trong moâi tröôøng nöôùc. Haàu heát taïi caùc dieåm quan traéc coù haøm löôïng oxy hoaø tan thaáp ñieàu naøy chöùng toû doøng soâng treân ñòa baøn TXCL laø coù quaù trình töï laøm saïch thaáp. Ñoù cuõng laø nguyeân nhaân laøm cho caùc con soâng treân khu vöïc TXCL oâ nhieãm cuïc boä. Treân soâng Cao Laõnh noàng ñoä DO cao nhaát taïi Kinh Xaùng, xaõ Taân Thuaän Taây (6,2 mg/l). ÔÛ trung taâm thò xaõ Cao Laõnh laø vuøng nhaän khoái löôïng nöôùc thaûi töông SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 62 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân ñoái lôùn cuûa vuøng nöôùc thaûi khu ñoâ thò do ñoù noàng ñoä DO treân soâng ñoâi luùc xuoáng ñeán möùc 3,8 mg/l, ñieàu naøy coù theån gaây haïi cho moät soá loaøi thuyû ñoäng vaät. N .V X T M SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 63 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân Ñoà thò 5: ÑOÀ THÒ BIEÅU DIEÃN NOÀNG ÑOÄ DO 7 6.2 6 5 mgO2/l 5.67 5.18 5.17 4.91 4.69 4 5.37 4.7 6.1 5.58 5.43 5 4.95 4.04 3.8 3 2 1 0 M 1 M 2 M 3 M 4 M 5 M 6 M 7 M 8 M 9 M N 10 .V MAÃU Giaù trò DO taïi caùc ñieåm quan traéc M 11 M 12 M 13 M 14 M 15 Coät A TCVN 5942-1995 X T 4.2.6. Chæ tieâu NO3- vaø NH4+ Caû hai chæ tieâu phaân tích NO3- vaø NH4+ ôû caùc ñieåm nghieân cöùu ñeàu vöôït giôùi haïn cho pheùp gaáp nhieàu laàn chæ coù ôû moät soá ñieåm laø naèm trong giôùi haïn cho pheùp M nhö: Soâng Ñình Trung, phöôøng Myõ Phuù; Caàu Quaûng Khaùnh, xaõ Myõ Traø; Caàu Kheùm Baàn, xaõ Tònh Thôùi. Do thôøi gian nghieân cöùu laø vaøo muøa luõ neân nöôùc töø ñoàng ruoäng ñöôïc ñöa ra soâng nhieàu, keùo theo haøm löôïng caùc chaát dinh döôõng khaù cao trong ñoù coù NO3- vaø NH4+ raát deã gaây ra hieän töôïng phuù döôõng hoùa. SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 64 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân Ñoà thò 6: ÑOÀ THÒ BIEÅU DIEÃN NOÀNG ÑOÄ NO335 28.6 30 32.4 28.6 25 mg/l 20 13.64 13.64 15 10 11.88 9.68 5 10.56 10.56 11.88 10.12 7.92 0 M 1 M 2 M 3 M 4 M 5 M 6 M 7 M 8 M 9 M 5 N 10 .V MAÃU Giaù trò NO3- taïi caùc ñieåm quan traéc X T Ñoà thò 7: 12.68 10.12 M 11 M 12 M 13 M 14 M 15 Coät A TCVN 5942-1995 ÑOÀ THÒ BIEÅU DIEÃN NOÀNG ÑOÄ NH4+ 0.4 0.34 0.35 M 0.3 0.17 0.2 0.13 0.15 0.28 0.23 0.22 0.25 mg/l 0.28 0.28 0.22 0.22 0.17 0.11 0.1 0.28 0.12 0.11 0.05 0 M 1 M 2 M 3 M 4 M 5 M 6 M 7 M 8 M 9 MAÃU Giaù trò NH4+ taïi caùc ñieåm quan traéc SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông M 10 M 11 M 12 M 13 M 14 M 15 Coät A TCVN 5942-1995 65 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân 4.2.7. Chæ tieâu Coliform Qua keát quaû phaân tích cho thaáy chæ tieâu Coliform ôû caùc ñieåm quan traéc khoâng vöôït tieâu chuaån cho pheùp chæ coù ñieåm quan traéc ôû Soâng Tieàn, phöôøng 11 (21.000 MPN/100ml) laø vöôït tieâu chuaån cho pheùp, do quaù trình laáy maãu vaøo muøa luõ vaø coù möa nhieàu neân quaù trình pha loaõng doøng nöôùc cuõng taêng ñaùng keå keùo theo doøng chaûy töông ñoái lôùn neân chæ soá Coliform cuõng giaûm ôû caùc ñieåm quan traéc. Chæ coù moät ñieåm nghieân cöùu laø vöôït giôùi haïn cho pheùp laø: Soâng Tieàn, phöôøng 11 (21.000 MPN/100ml). Tuy nhieân döïa vaøo keát quaû quan traéc moâi tröôøng trong naêm cuûa TXCL cho thaáy chæ soá Coliform thaät söï khoâng ñoàng ñeàu. Do quaù trình laáy maãu vaøo muøa möa neân nöôùc soâng bò pha loaõng moät phaàn naøo. Ñieàu naøy chöùng toû chaát N löôïng nöôùc soâng cuõng thay ñoåi theo muøa vaø tuyø theo löu löôïng nöôùc thaûi cuûa quaù .V trình sinh hoaït cuõng nhö saûn xuaát noâng nghieäp, coâng nghieäp… vaøo doøng soâng treân ñòa baøn TXCL. X T Ñoà thò 8: ÑOÀ THÒ BIEÅU DIEÃN HAØM LÖÔÏNG COLIFORM 25000 M 20000 MPN/100ml 21000 15000 10000 5000 2400 2400 2400 0 M1 M2 2400 M3 M4 1100 M5 2400 2400 2400 1100 2400 2400 2400 M6 M7 M8 M9 2400 2400 M10 M11 M12 M13 M14 M15 MAÃU Haøm löôïng Coliform taïi caùc ñieåm quan traéc SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông Coät A TCVN 5942-1995 66 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân 4.2.8. So saùnh giöõa BOD vaø COD Qua bieåu ñoà so saùnh noàng ñoä giöõa noàng ñoä BOD vaø COD coù moät soá nhaän xeùt nhö sau: Do moâi tröôøng nöôùc maët vôùi haøm löôïng chaát höõu cô cao neân vieäc so saùnh noàng ñoä BOD vaø COD laø moät vaán ñeà caàn thieát. Qua ñoà thò bieåu dieãn noàng ñoä BOD vaø COD cho ta thaáy caû hai noàng ñoä BOD vaø COD vöôït tieâu chuaån cho pheùp gaáp nhieàu laàn. Caû hai chæ soá naøy moät phaàn naøo ñaõ theå hieän ñöôïc chaát löôïng nöôùc maët taïi ñaây ñaõ oâ nhieãm do chaát höõu cô laø khaù cao ñoù chính laø do quaù trình saûn xuaát coâng nghieäp cuõng nhö do saûn xuaát noâng nghieäp, do sinh hoaït cuûa ngöôøi daân thaûi tröïc tieáp vaøo doøng soâng. N Ñoà thò 9: .V ÑOÀ THÒ SO SAÙNH GIÖÕA BOD VAØ COD 60 X T 50 40 mg/l 30 20 M 10 0 M1 M2 M3 M4 M5 M6 M7 M8 M9 M10 M11 M12 M13 M14 M15 Giaù trò BOD Giôùi haïn cho pheùp cuûa BOD SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông MAÃU Giaù trò COD Giôùi haïn cho pheùp cuûa COD 67 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân 5.1. NHAÄN XEÙT CHUNG VEÀ CHAÁT LÖÔÏNG MOÂI TRÖÔØNG NÖÔÙC MAËT CUÛA THÒ XAÕ CAO LAÕNH - Trong giai ñoaïn neàn kinh teá phaùt trieån maïnh nhö hieän nay, ôû TXCL khoâng ngöøng töï vöôn cao ñeå tieáp caän cho neàn phaùt trieån kinh teá cuûa tænh nhaø. Vieäc taêng tröôûng naøy seõ taïo ra nhöõng ñoäng löïc phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi trong caû nöôùc nhöng ñoàng thôøi laïi coù khaû naêng gaây ra haøng loaït caùc vaán ñeà veà moâi tröôøng trong khu vöïc. Trong thôøi kyø CNH – HÑH, thò xaõ Cao Laõnh seõ phaûi ñoái maët vôùi nhieàu vaán ñeà veà moâi tröôøng vaø söï phaùt trieån beàn vöõng. - Ñoaïn soâng TXCL keùo daøi töø phöôøng 11 ñeán phöôøng 6 ñaõ vaø ñang ñoùng vai troø quan troïng trong vieäc phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi khoâng nhöõng cho tænh Ñoàng N Thaùp maø caû vuøng phuï caän. Chính vì theá maø chuû tröông cuûa tænh muoán gaén keát cho .V TXCL laø trung taâm phaùt trieån cuûa tænh nhaø. - Trong moät thôøi gian daøi, vieäc söû duïng taøi nguyeân töï nhieân taäp trung phaàn X T lôùn vaøo canh taùc noâng nghieäp vaø moät phaàn lôùn khai thaùc thuyû saûn. - Trong nhöõng naêm trôû laïi ñaây, vôùi nhieàu noã löïc khai hoang vaø aùp duïng kyõ thuaät, môû roäng dieän tích naâng cao saûn löôïng noâng nghieäp vaø chuyeån ñoåi cô caáu noâng nghieäp ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng thaønh coâng nhaát ñònh. - M Taêng tröôûng kinh teá treân ñòa baøn thò xaõ ñaõ ñöôïc ñaùnh giaù qua vieäc phaùt trieån nhöõng cô sôû saûn xuaát coâng nghieäp ñöôïc ñaàu tö trong khu vöïc vaø coù theå seõ ñaåy nhanh hôn theo keá hoaïch TXCL noùi rieâng vaø tænh Ñoàng Thaùp noùi chung, nhieàu cô sôû saûn xuaát ñang daàn daàn döïng leân vaø vaän haønh trong TXCL. Maät ñoä daân cö trong vuøng caøng ngaøy caøng taäp trung nhieàu neân moät phaàn naøo ñoù seõ aûnh höôûng ñeán chaát löôïng nöôùc maët treân TXCL. Tuy nhieân, song song vôùi nhöõng thaønh coâng ñaõ ñaït ñöôïc trong vieäc phaùt trieån kinh teá thì nhöõng vaán ñeà veà moâi tröôøng ñaõ naûy sinh ngaøy caøng nghieâm troïng, taùc ñoäng xaáu ñeán taøi nguyeân töï nhieân, trong ñoù phaûi keå ñeán moâi tröôøng nöôùc maët vaø ñaëc bieät hôn laø aûnh höôûng ñeán ñôøi soáng cuûa ngöôøi daân. SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 68 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân 5.2. ÑEÀ XUAÁT CAÙC BIEÄN PHAÙP BAÛO VEÄ MOÂI TRÖÔØNG NÖÔÙC MAËT - Vaán ñeà moâi tröôøng nöôùc hieän nay ñaõ vaø ñang ñöôïc caû nöôùc quan taâm. Trong khu vöïc nghieân cöùu ôû caùc con soâng TXCL noùi rieâng, vaán ñeà baûo veä nguoàn nöôùc maët vaø vieäc quaûn lyù nguoàn taøi nguyeân nöôùc ñöôïc coi laø moät vieäc laøm quan troïng caàn phaûi thöïc hieän nhanh choùng. Do TXCL laø moät trong nhöõng trung taâm phaùt trieån maïnh cuûa tænh, cuøng vôùi söï phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi nhö hieän nay thì nguoàn nöôùc maët taïi TXCL phaûi ñoái maët vôùi vaán ñeà oâ nhieãm laø moät vieäc khoâng theå traùnh khoûi. Cho neân caàn phaûi coù caùc bieän phaùp ñeå ngaên ngöøa, phoøng traùnh tình traïng oâ nhieãm nöôùc maët taïi TXCL. - Vì nöôùc laø moät trong nhöõng nguoàn taøi nguyeân coù theå taùi taïo ñöôïc. Nguoàn N nöôùc maët TXCL baét nguoàn töø soâng Tieàn giaùp vôùi caùc huyeän thò khaùc trong tænh .V neân vieäc quaûn lyù nguoàn taøi nguyeân nöôùc maët cuõng nhö baûo veä nguoàn nöôùc maët caàn phaûi coù söï hôïp taùc chaët cheõ cuõng nhö coù söï ñoàng boä töø nhieàu phía. Sau ñaây laø X T caùc ñeà xuaát cho vieäc quaûn lyù vaø baûo veä chaát löôïng nguoàn nöôùc maët:  Thöïc hieän coâng taùc quan traéc moâi tröôøng: Phaûi thöôøng xuyeân thöïc hieän coâng taùc quan traéc moâi tröôøng ñeå töø ñoù coù ñöôïc caùc soá lieäu cuï theå vaø ñöa ra bieän phaùp giaûi quyeát thích hôïp. Do vieäc quan traéc moâi M tröôøng mang tính chaát theo doõi dieãn bieán chaát löôïng nöôùc theo chu kyø neân coâng taùc quan traéc moâi tröôøng laø raát caàn thieát. SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 69 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân SÔ ÑOÀ COÂNG TAÙC THÖÏC HIEÄN QUAN TRAÉC MOÂI TRÖÔØNG Sôû Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng tænh Ñoàng Thaùp Phoøng moâi tröôøng N Keá hoaïch QTMT Chuyeân vieân moâi tröôøng .V X T Caùc chæ tieâu quan traéc Phöông phaùp laáy maãu Phöông phaùp phaân tích maãu Phoøng Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng TXCL Laáy maãu MT taïi thöïc ñòa M Laáy maãu, phaân tích ôû phoøng thí nghieäm Keát quaû phaân tích Laäp baùo caùo haøng kyø Trình Sôû TN & MT tænh Ñoàng Thaùp Laäp baùo caùo haøng naêm SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 70 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân Hieän taïi TXCL ñang thöïc hieän coâng taùc quan traéc moâi tröôøng, tuy nhieân do laàn ñaàu tieân thöïc hieän neân coøn moät soá vaán ñeà chöa thaät thuyeát phuïc, coù theå noùi taïi caùc con soâng treân TXCL ñang daàn daàn coù xu höôùng thay ñoåi chaát löôïng nöôùc. Do vaäy coâng taùc quan traéc moâi tröôøng caàn phaûi ñöôïc duy trì. Khoâng nhöõng theá maø coøn caàn phaûi ñeà ra caùc bieän phaùp thích hôïp ñeå baûo veä nguoàn nöôùc maët cho TXCL. Sau ñaây laø keát quaû quan traéc moâi tröôøng nöôùc maët taïi TXCL vaøo naêm 2006:  Keát quaû quan traéc nöôùc maët töï nhieân: Baûng 5.1: Keát quaû quan traéc nöôùc maët töï nhieân thaùng 8 vaø thaùng 11 Chæ tieâu Ñòa ñieåm 1. Soâng Cao Laõnh (ñoái dieän Beänh vieän Y Hoïc Daân Toäc). 2. Soâng Caùi Sao (chôï Bình Trò). 3. Soâng Caùi Sao Thöôïng (caùch beänh vieän ña khoa 100m). 4. Raïch Caû Kích (ngaõ 4 Keânh Xaùng). 34 6,1 N 28,6 77 0,2 1.100 5,6 9,24 82 0,15 24.000 20 34 6,0 19,8 70 0,18 2.400 26 37 6,1 7,04 45 0,21 2.400 8 X T 40 6,79 30 41 6,1 16,72 65 0,21 24.000 11 6,79 25 36 5,4 8,36 52 0,23 24.000 8 7,0 31 42 6,2 28,6 188 0,22 2.400 11 6,81 27 39 6,0 10,12 90 0,22 2.400 <4 <10 6 10 20 0,05 5.000 Thaùng pH BOD5 COD 7,0 21 11 6,71 29 8 7,04 11 6,91 TCVN 5942 – 1995 - Coät A 6,5 – 8,5 NO3- SS Amoni Coliform (mg/l) (mg/l) (mg/l) (mg/l) (mg/l) (mg/l) (tb/100ml) 8 M DO .V Nguoàn: Baùo caùo QTMT TXCL naêm 2006 Keát quaû phaân tích cho thaáy moâi tröôøng nöôùc maët khaù oâ nhieãm. Nguyeân nhaân coù theå do caùc hoaït ñoäng saûn xuaát coâng nghieäp, tieåu thuû coâng nghieäp, haøm löôïng SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 71 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân phaân boùn thaûi ra töø ñoàng ruoäng, caùc nguoàn nöôùc nuoâi troàng thuyû saûn, nöôùc thaûi töø caùc khu vöïc chôï,…  Keát quaû quan traéc nöôùc maët vuøng nuoâi troàng thuyû saûn: Baûng 5.2: Keát quaû quan traéc nöôùc maët vuøng nuoâi troàng thuyû saûn thaùng 8 vaø 11/2006. Chæ tieâu Ñòa ñieåm Thaùng Xaõ Tònh Thôùi TCVN 5942 – 1995 pH NO3- BOD5 COD DO SS Amoni Coliform (mg/l) (mg/l) (mg/l) (mg/l) (mg/l) (mg/l) (tb/100ml) 8 6,67 34 45 5,1 11 7,52 26 38 3,2 <4 <10 6 6,5 – 8,5 5,0 61 0,28 24.000 7,04 114 0,21 24.000 10 20 0,05 5.000 N .V Nguoàn: Baùo caùo QTMT TXCL naêm 2006 X T Qua quaù trình quan traéc vuøng nuoâi troàng thuyû saûn taïi ñieåm quan traéc cho thaáy nöôùc ôû khu vöïc naøy khaù oâ nhieãm.  Quaûn lyù vuøng nuoâi troàng thuyû saûn aûnh höôûng ñeán chaát löôïng nöôùc maët: - Hieän taïi treân caùc con soâng cuûa TXCL toàn taïi nhieàu beø nuoâi caù, neân löôïng M thöùc aên thöøa töø quaù trình naøy laø khoâng theå traùnh khoûi. Chaát löôïng nöôùc maët seõ bò thay ñoåi bôûi löôïng thöùc aên thöøa naøy, vieäc laøm tröôùc maét caàn phaûi taäp trung nhöõng beø caù naøy veà moät nôi thích hôïp ñeå deã quaûn lyù vaø coù theå ñöa ra bieän phaùp thích hôïp ñeå baûo veä nguoàn nöôùc maët. Coù theå chaát löôïng nöôùc maët seõ coù xu höôùng giaûm daàn neáu nhö caùc khu nuoâi troàng thuyû saûn khoâng thöïc hòeân toát coâng taùc baûo veä chung veà chaát löôïng nöôùc maët. - Ta coù theå duy trì trình traïng nuoâi troàng thuyû saûn nhöng nuoâi ôû nhöõng nôi xa khu daân cö sinh soáng vaø nuoâi ôû cuoái nguoàn nöôùc soâng. - Khoâng chæ coù nhöõng beø caù ôû treân soâng maø coùn coù caùc ao caù coâng nghieäp cuõng aûnh höôûng maïnh meõ ñeán chaát löôïng nöôùc maët treân löu vöïc soâng TXCL. Caùc SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 72 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân ao caù coâng nghieäp trong quaù trình trao ñoåi nöôùc vì theå ñaõ thaûi nöôùc tröïc tieáp ra doøng soâng vaø aûnh höôûng raát nhieàu ñeán daân cö sinh soáng gaàn khu vöïc. Do ngöôøi daân söû duïng nöôùc soâng laøm nöôùc sinh hoaït neân moät phaàn naøo ñaõ aûnh höôûng ñeán söùc khoeû.  Xaây döïng heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi taäp trung taïi caùc khu vöïc saûn xuaát coâng nghieäp vaø beänh vieän: Hieän taïi TXCL treân döôùi coù khoaûng 100 cô sôû saûn xuaát coù tính chaát thaûi nöôùc ra soâng. Tuy nhieân hieän taïi thì chæ coù moät soá coâng ty, cô sôû saûn xuaát lôùn môùi ñaàu tö xaây döïng heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi ñieån hình nhö: - Coâng ty coå phaàn döôïc phaåm DOMESCO. N - Coâng ty coå phaàn döôïc phaåm INMEXPHARM. .V - Coâng ty TNHH Vónh Hoaøn. Ngoaøi ra coøn coù moät soá cô sôû saûn xuaát khaùc cuõng ñaàu tö xaây döïng heä thoáng xöû X T lyù nöôùc thaûi. Song, nhöõng coâng ty, cô sôû saûn xuaát naøy coøn mang tính chaát ñoái phoù, qua quaù trình thaêm doø vaø khaûo saùt thöïc teá ñaõ cho thaáy söï thieáu traùch nhieäm cuûa caùc cô sôû saûn xuaát coâng nghieäp neân caàn phaûi taäp trung ñaåy maïnh coâng taùc quaûn lyù nghieâm ngaët ñeå coù moät tính thoáng nhaát chung cho coâng taùc baûo veä nguoàn nöôùc M maët treân soâng TXCL noùi rieâng vaø caû tænh Ñoàng Thaùp noùi chung. - Hieän taïi treân ñòa baøn TXCL ñaõ coù heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi vaø ñang thöïc hieän töông ñoái toát coâng taùc xaû, thaûi nöôùc ra soâng vì vaäy moät phaàn naøo ñaõ giaûm bôùt vieäc oâ nhieãm do chaát thaûi y teá treân ñòa baøn TXCL.  Taêng cöôøng coâng taùc giaùo duïc, tuyeân truyeàn nhaèm naâng cao nhaän thöùc cho coäng ñoàng veà giöõ gìn veä sinh vaø baûo veä moâi tröôøng: Hieän taïi daân cö soáng treân ñòa baøn TXCL töông ñoái ñoâng vaø vieäc söû duïng nöôùc soâng laøm nguoàn nöôùc sinh hoaït. Tuy nhieân ngöôøi daân taïi nôi ñaây chöa yù thöùc ñöôïc vieäc baûo veä nguoàn nöôùc maët maø coøn quaù lô laø neân nguoàn nöôùc maët maø ngöôøi daân söû duïng ôû ñaây coøn mang tính chaát moät choã. Vì vaäy caàn phaûi toå chöùc nhöõng buoåi SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 73 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân hoïc taäp coäng ñoàng cho caùc cô quan chöùc naêng töø caùc caáp, caùc ban ngaønh ñeå töø doù naâng cao ñöôïc nhaän thöùc vaø thaáy ñöôïc taàm quan troïng cuûa nöôùc maët ñoái vôùi söùc khoeû con ngöôøi bôûi hieän nay tình hình nguoàn nöôùc maët ñang daàn bò thay ñoåi bôûi nhieàu nguyeân nhaân, cho neân caàn phaûi thöïc hieän coâng taùc giaùo duïc vaø tuyeân truyeàn cho coäng ñoàng laø moät vaán ñeà caáp baùch.  Keát hôïp haøi hoaø giöõa saûn xuaát, kinh doanh, phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi vaø baûo veä moâi tröôøng nöôùc theo höôùng phaùt trieån beàn vöõng.  Taêng cöôøng coâng taùc quaûn lyù, xöû lyù oâ nhieãm taïi caùc khu vöïc saûn xuaát, caùc cuïm tuyeán daân cö taäp trung.  Naâng cao nhaän thöùc vaø traùch nhieäm cuûa caùc toå chöùc, doanh nghieäp, caùc chuû N cô sôû saûn xuaát, caùc caù nhaân ñoái vôùi coâng taùc xöû lyù oâ nhieãm. .V  Ñaàu tö heä thoáng caáp thoaùt nöôùc cho khu ñoâ thò vaø noâng thoân.  Caàn sôùm coù ñònh höôùng quy hoaïch oån ñònh caùc khu saûn xuaát coâng nghieäp – X T tieåu thuû coâng nghieäp boá trí caùc ngaønh ngheà saûn xuaát, taïo ñieàu kieän cho caùc doanh nghieäp, cô sôû gaây oâ nhieãm trong khu ñoâng daân cö baèng caùc chính saùch öu tieân veà ñaát ñai, vay voán, mieãn giaûm thueá,… ñeå di dôøi ñeán nôi thích hôïp. M  Giaùm saùt chaët cheõ vaø baét buoäc caùc cô sôû saûn xuaát ñang hoaït ñoäng maø khoâng vaän haønh heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi hoaëc vaän haønh mang tính chaát ñoái phoù, ñoå nguoàn thaûi tröïc tieáp ra caùc con soâng, keânh raïch. Hôn nöõa, haàu heát ñeàu naèm keà soângTieàn (nôi tieáp nhaän nguoàn thaûi haøng nagyø cuõng laø con soâng chính phaân boå löôïng nöôùc ôû khaép caùc nôi trongñòa baøn thò xaõ maø ngöôøi daân thöôøng hay söû duïng nguoàn nöôùc naøy cho muïc ñích sinh hoaït.  Thöïc hieän caùc döï aùn veà moâi tröôøng.  Khuyeán khích caùc doanh nghieäp, caùc cô sôû saûn xuaát thay ñoåi coâng ngheä saûn xuaát hieän ñaïi, ít gaây oâ nhieãm moâi tröôøng, coù theå taùi söû duïng vaø quay voøng chaát thaûi; taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho caùc doanh nghieäp, cô sôû saûn xuaát cam SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 74 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân keát, thöïc hieän toát vieäc baûo veä moâi tröôøng, vaän haønh coù hieäu quaû caùc heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi ñaït tieâu chuaån cho pheùp tröôùc khi thaûi ra ngoaøi. Ngoaøi ra, caùc cô sôû saûn xuaát naøy caàn phaûi coù caùc bieän phaùp xöû lyù muøi hoâi töø quaù trình saûn xuaát vaø cheá bieán thuyû haûi saûn cuõng nhö phaûi thu gom vaø xöû lyù trieät ñeå raùc thaûi töø caùc thaønh phaàn naøy bôûi chuùng raát deã bò phaân huyû vaø laø taùc nhaân gaây oâ nhieãm nghieâm troïng, aûnh höôûng ñeán söùc khoeû cuûa ngöôøi daân.  Caùc khu coâng nghieäp môùi hình thaønh (khu coâng nghieäp Traàn Quoác Toaûn) phaûi thöïc hieän nghieâm tuùc caùc phöông aùn xöû lyù chaát thaûi. Caùc nhaø maùy trong khu coâng nghieäp phaûi xöû lyù cuïc boä nöôùc thaûi ñaït tieâu chuaån quy ñònh tröôùc khi thaûi vaøo heä thoáng xöû lyù taäp trung. N .V  Ñoái vôùi caùc cô sôû, xí nghieäp naèm rieâng leû ngoaøi khu coâng nghieäp khi hoaït ñoäng baét buoäc phaûi coù heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi hoaøn chænh ñaït tieâu chuaån X T tröôùc khi thaûi vaøo nguoàn tieáp nhaän.  Caùc cuïm tuyeán daân cö phaûi ñaûm baûo tính oån ñònh vaø beàn vöõng, phaûi coù heä thoáng caáp nöôùc saïch vaø heä thoáng thoaùt nöôùc, xöû lyù nguoàn oâ nhieãm nhö nöôùc thaûi… M  Taêng cöôøng nhaân löïc vaø coâng taùc thanh tra, kieåm tra, thöïc hieän nhöõng bieän phaùp cheá taøi vaø xöû phaït nghieâm ñoái vôùi nhöõng cô sôû, caù nhaân gaây oâ nhieãm moâi tröôøng, buoäc caùc cô sôû phaûi coù caùc bieän phaùp xöû lyù oâ nhieãm. Quan traéc chaát löôïng nöôùc thöôøng xuyeân ñeå coù cô sôû quaûn lyù, kieåm soaùt hieän traïng chaát löôïng nöôùc soâng khu vöïc.  ÖÙng duïng heä thoáng thoâng tin ñòa lyù (GIS) ñeå hoã trôï cho vieäc quaûn lyù caùc nguoàn thaûi laøm aûnh höôûng vaø gaây oâ nhieãm ñeán moâi tröôøng vaø söùc khoeû cuûa ngöôøi daân, döï baùo con ñöôøng lan truyeàn taûi löôïng oâ nhieãm cuûa chuùng, töø ñoù coù caùc bieän phaùp ñeå ngaên chaën vaø giaûm thieåu möùc ñoä oâ nhieãm, baûo veä moâi tröôøng gaén vôùi phtaù trieån beàn vöõng. SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 75 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân  Loàng gheùp chöông trình giaùo duïc veà baûo veä moâi tröôøng, phoå bieán kieán thöùc, phaùt ñoäng ngöôøi daân tham gia caùc hoaït ñoäng ôû ñòa phöông ñeå coù caùi nhìn toång quan vaø coù yù thöùc hôn trong vieäc baûo veä moâi tröôøng nhö: giöõ gìn veä sinh coâng coäng, khoâng xaû raùc böøa baõi xuoáng soâng, keânh raïch, söû duïng phaân boùn, thuoác baûo veä thöïc vaät moät caùch hôïp lyù…  Tuyeân truyeàn, giaùo duïc coäng ñoàng, doanh nghieäp veà taàm quan troïng vaø lôïi ích cuûa saûn xuaát saïch hôn, höôùng ñeán phaùt trieån beàn vöõng.  Giaùo duïc coäng ñoàng vaø ñaøo taïo ñoäi nguõ coâng nhaân veà vieäc vaän haønh, duy tu vaø baûo döôõng caùc coâng trình xöû lyù nöôùc thaûi ñeå ñaûm baûo hoaït ñoäng coù hieäu quaû, oån ñònh vaø laâu daøi. N  Haïn cheá vieäc nuoâi vòt ñaøn thaû döôùi soâng raïch vaø nhöõng nôi gaàn nguoàn caáp .V nöôùc sinh hoaït cho ngöôøi daân.  Thöôøng xuyeân khai thoâng doøng chaûy ôû nhöõng keânh raïch bò öù ñoïng nöôùc ñeå X T haïn cheá oâ nhieãm.  Khuyeán caùo ngöôøi daân haïn cheá söû duïng thuoác phaân boùn, thuoác tröø saâu quaù lieàu löôïng, thu gom caùc chai, loï, bao bì thuoác baûo veä thöïc vaät treân ñoàng ruoäng, xaây döïng nhieàu moâ hình xöû lyù phaân gia suùc baèng haàm, tuùi biogas. M  Höôùng daãn veà xöû lyù nöôùc thaûi ñoái vôùi caùc cô sôû chaên nuoâi: Hieän nay coù raát nhieàu quy trình coâng ngheä xöû lyù nöôùc thaûi trong chaên nuoâi ñang ñöôïc aùp duïng taïi Vieät Nam noùi chung vaø tænh Ñoàng Thaùp noùi rieâng. Vieäc löïa choïn coâng ngheä xöû lyù naøo cho phuø hôïp coøn tuyø ñieàu kieän maët baèng, ñòa hình, vò trí vaø khaû naêng kinh teá rieâng cuûa cô sôû chaên nuoâi vôùi muïc tieâu cuoái cuøng laø laøm cho nöôùc thaûi ñaït tieâu chuaån cho pheùp khi thaûi ra moâi tröôøng. Sau ñaây laø moät soá coâng ngheä xöû lyù nöôùc thaûi chaên nuoâi tham khaûo: 1). Beå laéng: Caáu taïo vaän haønh: nöôùc thaûi chaûy qua löôùi loïc 1x1 cm hay 1,5x1,5 cm ñeå loaïi boû caën lôùn, sau ñoù nöôùc thaûi ñöôïc cho chaûy vaøo beå laéng 3 ngaên(thöôøng xaây baèng SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 76 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân xi maêng) coù ngaên 1 saâu 2,5 – 3 m, ngaên 2 saâu 1,2 – 1,5 m vaø ngaên 3 saâu <1 m. Nöôùc ñöôïc luaân chuyeån theo kieåu traøn. Chöùc naêng cuûa beå laéng laø giaûm ñi phaàn lôùn caùc phaàn raén trong nöôùc thaûi nhöng giaûi quyeát khoâng trieät ñeå caùc taùc nhaân gaây beänh trong nöôùc thaûi. Trung bình 1 m3 beå xöû lyù cho döôùi 10 heo tröôûng thaønh hoaëc döôùi 50 heo con. Yeâu caàu vaän haønh: ñònh kyø laáy buøn laéng trong caùc beå (2 – 3 laàn/thaùng) söû duïng uû laøm phaân boùn. Vieäc laáy buøn coù theå söû duïng phöông phaùp thuû coâng hoaëc duøng bôm huùt. 2). Haàm leân men kî khí (Biogas): Coù nhieàu loaïi haàm leân men biogas. Hieän nay, ñang phoå bieán 3 loaïi haàm N biogas: haàm xaây coù naép coá ñònh, haàm xaây coù naép troâi noåi vaø tuùi biogas baèng nhöïa .V polyethylene. Beå xaây baèng gaïch, xi maêng coù naép coá ñònh ñaõ phaùt trieån trong nhieàu naêm, gaàn ñaây coù loaïi tuùi uû biogas nhöïa khaù deã laép ñaët vaø reû tieàn. X T Chöùc naêng cuûa haàm biogas laø xöû lyù ñöôïc phaàn lôùn chaát höõu cô, giaûm ñnaùg keå löoôïng khí ñoäc phaùt sinh, caùc maàm beänhtrong nöôùc thaûi ñoàng thôøi cung caáp moät löôïng khí ñoát reû tieàn. Trung bình 1 m3 haàm biogas xöû lyù löôïng nöôùc thaûi 40 – 50 lít/ngaøy vôùi löôïng phaân cuûa 2 – 3 heo tröôûng thaønh. Thôøi gian nöôùc thaûi ôû trong M haàm biogas toái thieåu 20 ngaøy môùi ñaûm baûo hieäu quaû xöû lyù. Vieäc thieát keá vaø xaây döïng beå biogas phaûi ñöôïc caùc kyõ thuaät vieân coù chuyeân moân ngheà nghieäp cao thöïc hieän môùi ñaûm baûo hoaït ñoäng hieäu quaû vaø laâu beàn. Ñoái vôùi uû biogas baèng tuùi nhöïa, caùc cô sôû chaên nuoâi coù theå môøi kyõ thuaät vieân laép ñaët hay töï thieát keá, thi coâng theo höôùng daãn kyõ thuaät cuûa caùc cô quan chuyeån giao kyõ thuaät. 3). Beå suïc khí (Aerotank): Sau khi cho qua beå laéng, nöôùc thaûi chuyeån vaøo moät beå ñöôïc suïc khí taïo thaønh quaù trình leân men hieáu khí. Quy trình naøy laøm giaûm löôïc caùc phaàn lô löûng trong nöôùc, giaûm moät soá vi sinh coù haïi. SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 77 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân Öu ñieåm laø thieát keá goïn, caàn dieän tích vaän haønh nhoû nhöng giaù thaønh cao. 4). Ao sinh hoïc: Laø heä thoáng ao ñaøo nhieàu hoá ñeå nöôùc thaûi chaûy qua moät dieän tích lôùn, taïo ñieàu kieän cho caùc quaù trình leân men kî khí, leân men yeám khí keát hôïp vôùi caùc thöïc vaät thuyû sinh haáp thu caùc chaát oâ nhieãm. Tieâu chuaån theå tích ao xöû lyù phaân vaät nuoâi: 1 m3/heo tröôûng thaønh. 10 m3/traâu boø, 0,1 m3/gia caàm. Quy trình naøy coù öu ñieåm laø coâng ngheä vaø vaän haønh khaù ñôn giaûn, giaù thaønh reû, nhöng coù nhöôïc ñieåm laø xöû lyù khoâng trieät ñeå khí thaûi, coøn muøi hoâi ñaëc bieät caàn dieän tích roäng ñeå xöû lyù ñaït hieäu quaû. N Moät vaøi moâ hình hoãn hôïp xöû lyù nöôùc thaûi chaên nuoâi: .V Ñeå taêng cöôøng khaû naêng xöû lyù chaát thaûi khoâng neân chæ duøng moät quy trình coâng ngheä ñeå xöû lyù maø keát hôïp 2 – 3 bieän phaùp ñeå chuùng boå sung cho nhau taïo X T neân moät bieän phaùp toång hôïp xöû lyù coù hieäu quaû nguoàn nöôùc thaûi: Beå laéng Haàm biogas Haàm biogas Haàm biogas M Ao sinh hoïc Ao sinh hoïc Beå suïc khí Ao sinh hoïc Ñoái vôùi nöôùc maët coù theå aùp duïng coâng ngheä xöû lyù truyeàn thoáng nhö möông loïc töï nhieân noåi “haøng raøo thöïc vaät nöôùc” (chuû yeáu laø luïc bình) ñeå giaûm ñoä ñuïc vaø ñoä maøu, sau ñoù thöïc hieän keo tuï vaø laéng, loïc nhanh, khöû truøng roài ñöa vaøo söû duïng. Caùc kyõ thuaät vaø coâng ngheä hieän coù giuùp giaûi quyeát vaán ñeà nöôùc saïch cho noâng thoân: Nöôùc saïch cho caùc vuøng noâng thoân Vieät Nam noùi chung laø vaán ñeà heát söùc böùc xuùc vaø ñaõ thu huùt ñöôïc söï quan taâm cuûa nhieàu thaønh phaàn xaõ hoäi, ñaëc bieät laø söï tham gia nhieät tình cuûa caùc nhaø khoa hoïc vôùi mong muoán goùp phaàn ñöa caùc kyõ thuaät vaø coâng ngheä thích hôïp vaøo Chöông trình nöôùc saïch noâng thoân quoác gia. SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 78 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân Tuyø theo nguoàn nöôùc vaø chaát löôïng nöôùc cuûa töøng vuøng maø caùc nghieân cöùu treân ñaõ ñöa ra caùc coâng ngheä xöû lyù, caáp nöôùc khaùc nhau cho töøng qui moâ. Noåi baäc nhaát laø caùc moâ hình caáp nöôùc cho cuïm daân cö noâng thoân vôùi qui moâ phuïc vuï cho hoä gia ñình hoaëc moät nhoùm hoä gia ñình laân caän. Thaät khoù coù theå thoáng keâ vaø ñaùnh giaù moät caùch ñaày ñuû veà caùc moâ hình, giaûi phaùp kyõ thuaät coâng ngheä hieän coù nhaèm giaûi quyeát vaán ñeà nöôùc saïch noâng thoân.  Moät soá coâng ngheä cho vieäc xöû lyù nöôùc maët laøm nöôùc söû duïng: Moâ hình 1: xöû lyù, caáp nöôùc taäp trung treân bôø (qui moâ phuïc vuï cho khoaûng 1000 daân) Nöôùc soâng Bôm N Bôm Heä thoáng XL nöôùc Ñaøi nöôùc Maïng löôùi phaân phoái .V Nöôùc soâng sau khi ñöôïc bôm leân thoâng qua heä thoáng xöû lyù nöôùc. Taïi ñaây nöôùc seõ ñöôïc xöû lyù ñaït tieâu chuaån cho pheùp ñöôïc chuyeån ñeán nôi taäp trung chöùa nöôùc X T söû duïng (ñaøi nöôùc) roài phaân phoái ra maïng löôùi caáp nöôùc phuïc vuï cho nhu caàu sinh hoaït cuûa ngöôøi daân. Moâ hình 2: xöû lyù, caáp nöôùc taäp trung di ñoäng ñaët noåi treân soâng (qui moâ 600 – 1000 daân) Nöôùc soâng Bôm M Heä thoáng XL nöôùc Bôm Ñaøi nöôùc Maïng löôùi phaân phoái Thuyeàn chôû nöôùc Töông töï nhö moâ hình 1, moâ hình naøy ngoaøi vieäc cung caáp nöôùc saïch trong heä thoáng phaân phoái coøn nhaèm muïc ñích phuïc vuï cho ngöôøi daân vuøng ngaäp luõ ôû xa traïm cung caáp nöôùc khoâng coù ñieàu kieän daãn nöôùc saïch ñeán caùc hoä gia ñình söû duïng thì quy trình vaän haønh cuûa chuùng nhö sau: nöôùc soâng sau khi ñöôïc bôm leân ñöa ñeán heä thoáng xöû lyù nöôùc. Sau khi nöôùc ñöôïc xöû lyù ñaït tieâu chuaån cho pheùp seõ ñöôïc bôm leân ñaøi nöôùc roài phaân phoái ra maïng löôùi caáp nöôùc cho ngöôøi daân söû duïng hoaëc duøng thuyeàn chôû nöôùc vaän chuyeån nöôùc saïch ñeán nhöõng nôi gaëp khoù SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 79 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân khaên trong vieäc laáy tröïc tieáp nguoàn nöôùc naøy (vuøng ngaäp luõ, ôû xa traïm cung caáp nöôùc saïch,…) N .V X T M SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 80 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ 1. KEÁT LUAÄN Qua thôøi gian laøm ñoà aùn toát nghieäp vaø thöïc taäp taïi Trung taâm Sinh thaùi, Moâi tröôøng vaø Taøi nguyeân – CEER vaø ñi khaûo saùt thöïc ñòa, ñoà aùn ñaõ laøm saùng toû moät soá vaán ñeà sau: - Thò xaõ Cao Laõnh laø moät trung taâm kinh teá, xaõ hoäi cuûa tænh Ñoàng Thaùp neân quaù trình hoaït ñoäng saûn xuaát coâng nghieäp, tieåu thuû coâng nghieäp ngaøy caøng phaùt trieån laøm cho moâi tröôøng ngaøy caøng suy thoaùi, coäng vôùi yù thöùc veà baûo veä moâi tröôøng cuûa ngöôøi daân coøn thaáp ñaõ laøm cho tình hình oâ nhieãm moâi tröôøng trong Thò xaõ ngaøy caøng taêng. N - Chaát löôïng nguoàn nöôùc maët taïi ñòa phöông thoâng qua caùc ñieåm quan traéc cho .V thaáy möùc ñoä oâ nhieãm töông ñoái cao, caùc chæ tieâu lyù, hoaù vaø vi sinh haàu heát ñeàu vöôït giôùi haïn cho pheùp theo TCVN 5942-1995 ñoái vôùi nguoàn nöôùc maët loaïi A. X T Ñieàu naøy ñaõ chöùng toû nöôùc soâng TXCL ñaõ bò aûnh höôûng bôûi nöôùc thaûi sinh hoaït, coâng nghieäp vaø noâng nghieäp thaûi tröïc tieáp ra soâng. Maët khaùc do quaù trình pha loaõng coøn thaáp neân khaû naêng töï laøm saïch coøn yeáu daãn ñeán suy giaûm chaát löôïng nöôùc maët taïi vuøng nghieân cöùu. M - Caùc chæ tieâu chaát löôïng nöôùc nghieân cöùu vöôït tieâu chuaån cho pheùp khaù cao. Ñaëc bieät laø haøm löôïng BOD5, COD, SS. Ñieàu naøy chöùng toû do nöôùc thaûi sinh hoaït vaø coâng nghieäp vôùi noàng ñoä oâ nhieãm chaát höõu cô cao vaø haøm löôïng NH 4+, NO3cuõng vöôït tieâu chuaån cho pheùp gaáp nhieàu laàn moät phaàn do quaù trình saûn xuaát noâng nghieäp vaø vieäc söû duïng moät löôïng thöøa phaân hoaù hoïc. - Khu vöïc nuoâi troàng thuyû saûn vôùi quy moâ coâng nghieäp coù möùc ñoä oâ nhieãm khaù cao. Do nguoàn nöôùc töø hoaït ñoäng nuoâi troàng thuyû saûn naøy thöôøng ñöôïc thaûi ra soâng daãn ñeán chaát löôïng nguoàn nöôùc maët taïi khu vöïc naøy ngaøy caøng oâ nhieãm. SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 81 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân Nhìn chung, chaát löôïng nöôùc maët thò xaõ Cao Laõnh ñang daàn daàn bò oâ nhieãm bôûi caùc hoaït ñoäng saûn xuaát noâng nghieäp, coâng nghieäp vaø chaát thaûi sinh hoaït thaûi tröïc tieáp ra soâng. 2. KIEÁN NGHÒ Ñeå phoøng ngöøa vaø giaûm thieåu oâ nhieãm moâi tröôøng trong Thò xaõ Cao Laõnh, toâi coù moät soá kieán nghò nhö sau: - Phaûi thöôøng xuyeân thöïc hieän coâng taùc quan traéc moâi tröôøng. - Coù bieän phaùp quaûn lyù nguoàn nöôùc nuoâi troàng thuyû saûn thích hôïp ñeå baûo veä söùc khoeû daân cö khu vöïc laân caän . - Taêng cöôøng kieåm tra, giaùm saùt, kieân quyeát xöû lyù nghieâm khaéc caùc toå N chöùc, caù nhaân vi phaïm. - .V Taêng cöôøng coâng taùc giaùo duïc, tuyeân truyeàn nhaèm naâng cao nhaän thöùc cho coäng ñoàng veà giöõ gìn veä sinh vaø baûo veä moâi tröôøng. X T - Taêng cöôøng ñaàu tö cho coâng taùc baûo veä moâi tröôøng. - Coù bieän phaùp quaûn lyù nguoàn nöôùc nuoâi troàng thuyû saûn thích hôïp ñeå baûo veä söùc khoeû daân cö khu vöïc laân caän . M SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 82 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: GS-TSKH Leâ Huy Baù Th.S Thaùi Leâ Nguyeân TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1. Baùo caùo tình hình phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi 9 thaùng ñaàu naêm 2006 cuûa Thò xaõ Cao Laõnh 2. Vuøng ngaäp luõ Ñoàng Baèng Soâng Cöûu Long – Hieän traïng vaø giaûi phaùp – Ñaïi hoïc Quoác gia Thaønh phoá Hoà Chí Minh naêm 2001 3. Nieân giaùm thoáng keâ tænh Ñoàng Thaùp 4. Nieân giaùm thoáng keâ Thò xaõ Cao Laõnh naêm 2005 5. GS.TSKH Leâ Huy Baù – Sinh thaùi moâi tröôøng öùng duïng – NXB ÑH Quoác gia Tp.Hoà Chí Minh N 6. Leâ Trình – Quan traéc vaø kieåm soaùt oâ nhieãm moâi tröôøng nöôùc – Nhaø xuaát .V baûn Khoa hoïc vaø Kyõ thuaät. 7. Leâ Vaên Khoa – Moâi tröôøng vaø oâ nhieãm – NXB Giaùo duïc naêm 1995 8. Giaùo trình thí nghieäm hoaù nöôùc – Trung taâm nöôùc vaø coâng ngheä moâi tröôøng X T CEFINEA 9. Xaùc ñònh caùc chæ tieâu oâ nhieãm trong moâi tröoøng nöôùc vaø khoâng khí – Sôû Khoa hoïc Coâng ngheä vaø Moâi tröôøng Ñoàng Nai M 10. Tuyeån taäp 31 TCVN veà moâi tröôøng 11. Baùo caùo quan traéc moâi tröôøng Thò xaõ Cao Laõnh naêm 2006 12. Baùo caùo quan traéc moâi tröôøng 9 thaùng ñaàu naêm 2006 tænh Ñoàng Thaùp 13. Taïp chí Taøi nguyeân vaø moâi tröôøng 14. Caùc website: www.google.com www.nea.gov.vn www.monre.gov.vn SVTH: Nguyeãn Leâ Thuïy Nhaõ Phöông 83