Đánh giá tác động môi trường nhà máy thuộc da quy mô nhỏ
www.mtx.vn
CHÖÔNG I:
HOAÏT ÑOÄNG SAÛN XUAÁT CUÛA CÔ SÔÛ THUOÄC DA QUY
MOÂ NHOÛ
1. TOÅNG QUAN:
1.1. Khaùi nieäm:
Ngaønh coâng nghieäp thuoäc da laø ngaønh saûn xuaát, cheá bieán da töôi (
hoaëc da muoái ) thaønh caùc loaïi da thaønh phaåm coù ích phuïc vuï cho nhu caàu ña
daïng cuûa ngöôøi tieâu duøng nhö giaøy deùp, y phuïc, tuùi xaùch, nieäm gheá...
1.2. Ñaëc ñieåm coâng ngheä:
Coâng nghieäp thuoäc da laø coâng nghieäp laâu ñôøi vaø coù khaép nôi treân theá
giôùi.
Nguyeân lieäu chính laø da ñoäng vaät vaø caùc hoaù chaát caàn thieát cho caùc
coâng ñoaïn saûn xuaát. Saûn phaåm cuûa ngaønh coâng nghieäp naøy laø da thuoäc.
Trong thuoäc da, ngöôøi ta duøng phöông phaùp hoaù hoïc ñeå khöû lôùp ngoaøi
vaø lôùp trong. Lôùp giöõa Corium chính laø lôùp da thaät.
Da soáng ñoäng vaät thöôøng goàm 3 lôùp:
- Lôùp ngoaøi: lôùp bieåu bì Epidermis ( coù chöùa loâng ).
- Lôùp giöõa Corium ( Keration ) - lôùp moâ maïch lieân keát. Lôùp naøy
coù chöùa collagen, protein vaø Elastin.
- Lôùp trong Cubcutis ( lôùp döôùi da ) laø lôùp thòt vaø lôùp môõ.
Nhu caàu nöôùc 80-100 m3/ taán da töôi.
2. MOÂ TAÛ HOAÏT ÑOÄNG:
2.1. Moâ taû cô sôû:
Ñòa chæ : Ñöôøng Aâu Cô , P9 , Q Taân Bình – TPHCM.
Lòch söû cô sôû : cô sôû baét ñaàu hoaït ñoäng saûn xuaát theo kieåu thuû coâng töø
tröôùc naêm 1980. Sau naêm 1980, cô sôû hoaït ñoäng vôùi qui moâ lôùn hôn, trang bò
maùy moùc ñaày ñuû hôn . Hieän nay taïi cô sôû vieäc quaûn lyù ñieàu haønh do moät
ngöôøi laøm chuû, nhöõng kyõ thuaät ôû caùc khaâu chính do 2 thôï kyõ thuaät ñaûm
traùch.
Caùc loaïi saûn phaåm chính : saûn phaåm chuû yeáu cuûa cô sôû laø da laøm giaøy
, caëp vaø caùc vaät duïng khaùc.
Naêng suaát cuûa cô sôû : moãi thaùng cô sôû saûn xuaát khoaûng 30 taán da.
Tuy nhieân vaøo muøa teát vaø khai tröôøng thì nhu caàu da cuûa thò tröôøng taêng
leân, coù khi cô sôû saûn xuaát ñeán 2 – 3 taán /ngaøy.
Dieän tích maët baèng saûn xuaát : 600m2. Ngoaøi ra, cô sôû coù 1 taàng gaùc
coù dieän tích baèng treät.
2
www.mtx.vn
Soá coâng nhaân trong cô sôû hieän nay laø 12 ngöôøi, taát caû ñeàu laø lao ñoäng
phoå thoâng. Trong ñoù coù 2 thôï kyõ thuaät chính chuyeân lo caùc khaâu hoài töôi,
quay voâi, thuoäc pheøn, nhuoäm maøu.
Thôøi gian laøm vieäc cuûa cô sôû ( töø thöù 2 ñeán thöù 7 ):
• Ca 1 : töø 7:30 saùng tôùi 12:00 tröa
• Ca 2 : töø 13:30 chieàu tôùi 17:30
Rieâng chuû nhaät thì laøm töø 7:30 saùng ñeán 12:00 tröa.
2.2. Tình hình hoaït ñoäng cuûa cô sôû:
Hieän nay, cô sôû hoaït ñoäng vôùi coâng suaát khaù oån ñònh, trung bình laø 1
taán da muoái/ ngaøy. Chính vì vaäy, moïi hoaït ñoäng cuûa cô sôû raát ñeàu ñaën.
Taát caû caùc khaâu kyõ thuaät chính taïi cô sôû do 2 thôï kyû thuaät phuï traùch.
Taát caû caùc thoâng soá trong saûn xuaát ñöôïc ghi cheùp raát caån thaän.
Cô sôû ñang laép ñaët 1 thuøng quay Thaùi Lan ñeå thay theá cho caùc thuøng
kieåu cuõ. Ñöôïc bieát thuøng quay môùi naøy seõ söû duïng vaøo muïc ñích quay voâi.
Maët baèng saûn xuaát cuûa cô sôû töông ñoái roäng raõi neân maùy moùc, thieát bò
ñöôïc saép xeáp khoa hoïc, raát goïn gaøng thuaän tieän trong saûn xuaát.
2.3. Hieän traïng moâi tröôøng cuûa cô sôû:
Hieän taïi cô sôû chöa coù 1 heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi, chaát thaûi raén naøo.
Tuy nhieân, cô sôû ñaõ xaây döïng 1 heä thoáng xöû lyù khí thaûi . Ñaây laø heä thoáng
daïng thaùp loïc nöôùc ñöôïc laép ñaët taïi khu vöïc sôn. Hieän nay, toaøn boä nöôùc
thaûi cuûa cô sôû ñöôïc xaû vaøo heä thoáng thoaùt nöôùc chung cuûa Thaønh Phoá.
Hieän taïi, cô sôû chöa coù chính saùch moâi tröôøng naøo cho vieäc caûi thieän
moâi tröôøng laøm vieäc cuõng nhö chöa tuaân thuû caùc tieâu chuaån veà chaát löôïng
khoâng khí, tieâu chuaån veà nöôùc thaûi coâng nghieäp maø vaãn coøn hoaït ñoäng theo
loái truyeàn thoáng.
3. CAÙC NGUYEÂN NHIEÂN LIEÄU ÑAÀU VAØO:
Nguoàn nguyeân lieäu saûn xuaát cuûa cô sôû laø da boø muoái. Khoaûng 20%
da muoái thu mua noäi ñòa taïi caùc loø gieát moå, coøn laïi 80% thu mua ôû caùc tænh
thoâng qua nhöõng nhaø buoân da.
Ngoaøi ra, coøn coù caùc nguyeân vaät lieäu khaùc:
Tieâu thuï ( taán/naêm )
STT Loaïi nguyeân lieäu
1
Ñaù thuùi nheï ( NaHS)
3.2
2
Chaát taåy môõ
0.365
3
Chaát choáng thuùi B7
0.09
4
Soda noùng ( Na2CO3 )
0.365
5
Men hoài töôi
0.55
6
Chaát choáng nhaên ε
0.915
3
www.mtx.vn
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
Voâi
4.5
Muoái hoät
18.8
Muoái dieâm( KNO3 )
3.65
Men laøm meàm P7
0.365
Acid formic ( HCOOH )
2.2
Acid sunfuric ( H2SO4 )
1.46
Pheøn Croâm
12.8
Soda laïnh (NaHCO3 )
0.25
Chaát laøm meàm da WF
0.9
Syntan GP laøm deûo da
2.75
Mimosa laøm ñaày maët da
5.5
Chaát daãn xuyeân SN
1.825
Maøu nhuoäm
3.1
Daàu toång hôïp G60
5.475
Daàu xuyeân ITS
5.475
Daàu FO
7300 lit
Moïi hoaït ñoäng saûn xuaát ñeàu chæ duøng nöôùc gieáng khoan cung caáp.
Löôïng naêng löôïng tieâu thuï:
• Ñieän
: 3000Kwh/thaùng.
• Daàu FO loïc : 40-50 lit/ngaøy.
Löôïng nöôùc söû duïng cho saûn xuaát: 20-25 m3/ ngaøy.
4. CAÙC THIEÁT BÒ COÂNG NGHEÄ SÖÛ DUÏNG TRONG SAÛN XUAÁT:
Caùc maùy moùc thieát bò söû duïng taïi cô sôû:
Teân maùy moùc,
thieát bò
Thuøng quay
Maùy in boâng
Maùy caùn nöôùc
eùp
Baøn caêng
Maùy naïo thit
Maùy sôn
Maùy voø meàm
Mayù laáy li
Maùy saáy da
Maùy ño
Naêm saûn xuaát
Nöôùc saûn xuaát
Soá löôïng
1995
1998
2002
Vieät Nam
Ñöùc
Vieät Nam
6
6
6
1994
1996,1998
1992
1992
2002
2002
2001
Trung Quoác
Trung Quoâc
YÙ
Trung Quoác
Taiwan
Vieät Nam
Trung Quoâc
6
7
7
1
1
1
1
4
www.mtx.vn
Thieát bò xöû lí khí 2000
khu sôn
Taiwan
1
5. QUY TRÌNH SAÛN XUAÁT:
5.1. Moâ taû caùc coâng ñoaïn saûn xuaát:
Da muoái
Nöôùc 300%
Soda noùng 0.3-0.5%
Chaát hoài töôi 0.3%
Ñaù thuùi (NaHS) 0.05%
Chaát taåy môõ DB 0.1%
Chaát choáng thuùi B7 0.05%
Nöôùc 200%
Voâi 2.5%
Chaát choáng nhaên 0.5%
Ñaù thuùi 1.7%
Chaát phaân taùn voâi 0.1%
Muoái hoät 0.3%
nöôùc röûa
Nöôùc 80%
Muoái dieâm 2%
Pheøn Croâm 5%
Acid formic 0.4%
Acid sufuric 0.8%
Soda laïnh 1%
Men laøm meàm P7 0.2%
Muoái hoät 10%
nöôùc röûa
Naïo thòt
Röûa – Ngaâm
(hoài töôi), 1 ngaøy
Nöôùc thaûi
Quay voâi, taåy
loâng, 1 ngaøy
Nöôùc thaûi
Thuoäc pheøn,
1 ngaøy ñeâm
Nöôùc thaûi
Baøo, caùn nöôùc khoâ
Nöôùc 100%
Acid formic 0.1%
Chaát taåy môõ DB 0.1%
Pheøn Croâm 3%
Chaát laøm meàm da WF 0.5%
Thòt vuïn
Nhuoäm maøu, aên daàu,
6-7 giôø
5
Nöôùc thaûi
www.mtx.vn
Soda laïnh 0.1- 0.15%
Keo laøm ñaày maët da 2%
Sytan laøm deûo da 1.5%
Mimosa 3%
Chaát daãn xuyeân 1%
Maøu nhuoäm 1,7%
Daàu caûm giaùc SB 2.5%
Daàu taïo ñoä boùng 0.5%
nöôùc röûa
nöôùc thaûi
Saáy
Laøm meàm
Keo toång hôïp
Hôi nöôùc
Keïp caêng
Chaø laùng
Sôn
Sôn, in
Hôi dung moâi
Buïi sôn
Thaønh phaåm
Hình : Quy trình coâng ngheä thuoäc da taïi cô sôû qui moâ nhoû
5.2. Caùc böôùc thöïc hieän:
1. Öôùp muoái
2. Röûa nöôùc ( tröôùc khi thuoäc ) hoaëc saáy ñeå baûo quaûn da
3. Hoài töôi ( ngaâm )
Da thu veà töø caùc loø moå thöôøng ñöôïc öôùp muoái hoaëc saáy khoâ ñeå baûo
quaûn. Sau ñoù ñöôïc ñöa vaøo beå hoaëc thuøng quay coù maùi cheøo ngaâm vôùi nöôùc töø
6
www.mtx.vn
16 ñeán 24 giôø ñeå taùch phaàn maùu, chaát baån vaø muoái. Nöôùc thaûi ôû coâng ñoaïn naøy
thaûi ra theo töøng meû – trong coâng ñoaïn naøy coù boå sung theâm chaát dieät khuaån.
4. Ngaâm voâi vaø khöû loâng
Sau khi hoài töôi, da ñöôïc ñöa sang beå chöùa dung dòch voâi toâi vaø ngaâm
24-48 giôø ñeå khöû loâng. Ñeå taêng quaù trình khöû loâng ngöôøi ta coù boå sung theâm 1
löôïng nhoû Natri sulfur Na2S. nöôùc thaûi chöa chaát höõu cô, voâi vaø Na2S.
5. Caïo loâng vaø xeùn thòt
Sau khi ngaâm voâi, da ñöôïc ñöa vaøo maùy truïc laên coù dao caïo ñeå taùch
phaàn loâng, coøn laïi laø rieàm, thòt baïc nhaïc. Trong quaù trình naøy nöôùc ñöôïc söû
duïng ñeå röûa.
6. Khöû voâi vaø ngaâm laøm meàm da
Muïc ñích ñeå taùch voâi trong da vaø thuûy phaân moät soá protein khoâng caàn
thieát trong da baèng söû duïng (NH4)2SO4, hoaëc NH4Cl. Coâng ñoaïn naøy raát caàn
thieát cho coâng ñoaïn thuoäc croâm. Laøm meàm da trong beå hoaëc thuøng quay chöøng
5-8 giôø.
7. Thuoäc da
4 coâng ñoaïn treân ñöôïc xem nhö nhöõng coâng ñoaïn laøm saïch da vaø chuaån
bò cho coâng ñoaïn thuoäc da. Sau ñaây laø giai ñoaïn thuoäc croâm:
Trong kyõ thuaät croâm ñoøi hoûi quaù trình ngaâm voâi laâu hôn vaø quaù trình laøm meàm
da ngaén hôn laø thuoäc tanin. Sau ñoù da ñöôïc laøm xoáp vôùi axít sulfuric hoaëc muoái
NaCl trong thuøng quay trong khoaûng vaøi giôø. Sau ñoù boå sung croâm sulfat cho
ñeán khi quaù trình thuoäc keát thuùc.
Cuoái quaù trình thuoäc croâm ngöôøi ta thöôøng boå sung theâm Natri Cacbonat
Na2CO3 ñeå taêng khaû naêng coá ñònh croâm vaøo caùc protein cuûa da.
Sau khi thuoäc croâm, da thuoäc ñöôïc laáy ra khoûi thuøng vaø eùp chöøng 24 giôø ñeå haáp
thuï vaø coá ñònh theâm croâm.
8. Aên daàu vaø nhuoäm
Böôùc tieáp theo laø da ñöôïc xöû lyù vôùi daàu ( thaàu daàu ) vaø nhuoäm vôùi caùc
maøu khaùc nhau. Ñaây laø coâng ñoaïn hoaøn thieän laøm boùng vaø nhuoäm da thaønh saûn
phaåm theo yeâu caàu. Nöôùc thaûi cuûa coâng ñoaïn naøy laø nhoû vaø giaùn ñoaïn.
9. Ñaùnh boùng vaø hoaøn chænh.
6. CHAÁT THAÛI:
6.1. Caùc daïng chaát thaûi:
Caùc chaát thaûi trong coâng ngheä thuoäc da bao goàm 3 daïng: raén, loûng, khí
trong ñoù daïng loûng laø ña phaàn.
• Daïng raén bao goàm: reûo da, baïc nhaïc, gheùt, muøn baøo….Goàm hai daïng
chuû yeáu:
7
www.mtx.vn
Da muoái vuïn ( sinh ra ôû coâng ñoaïn naïo thòt ): khoaûng 350kg/taán da
muoái ñöôïc ñoùng bao vaø coù ngöôøi tôùi thu veà laøm thöùc aên cho caù.
Da pheøn baøo ra, da buøn ( khoaûng 130kg/taán da muoái ), ñöôïc ñoùng
bao vaø thaûi boû ôû caùc baõi raùc sinh hoaït.
• Daïng khí: chuû yeáu ôû coâng ñoaïn trao chuoát phun xì vaø caùc phaûn öùng
hoaù hoïc trong coâng ngheä giaûi phoùng ra caùc khí nhö NH3, H2S, SO2, formol,
aldehit. Ngoaøi ra coøn coù buïi sôn, muøi hoâi.
• Daïng loûng: goàm caùc chaát hoaø tan döôùi daïng huyeàn phuø.
6.2. Phaân tích doøng thaûi töø caùc coâng ñoaïn saûn xuaát:
STT
CHÆ
ÑÔN VÒ KEÁT QUAÛ
TIEÂU
Maãu 1
1
pH
12
2
TDS
mg/L
8350
3
SS
mg/L
12080
4
COD
MgO2/L 15748
25
SO4
mg/L
1885
6
Nitô toång mg/L
1179
7
Cr toång
mg/L
2+
8
Ca
mg/L
1517
Nguoàn: CENTEMA,2003
Maãu 1: nöôùc röûa quay voâi
Maãu 2: nöôùc röûa nhuoäm
Maãu 3: nöôùc röûa thuoäc
Maãu 4: coáng chung
Coâng ñoaïn
Soá thuøng
Hoài töôi
Quay voâi
Thuoäc pheøn
Nhuoäm maøu
1
1
1
1
Maãu 2
3.8
1450
306
3331
1378
42
-
Löôïng nöôùc söû duïng
(m3/taán da muoái )
1.5
1
0.4
0.5
Baûng: Phaân tích doøng thaûi
8
Maãu 3
4.5
52900
604
3664
33706
949
11.50
-
Maãu 4
10.5
5030
2463
5300
1764
308
0.05
830
Löôïng nöôùc thaûi
( m3/taán da muoái )
1.25
1
0.4
0.5
www.mtx.vn
CHÖÔNG 2:
TAÙC ÑOÄNG CUÛA HOAÏT ÑOÄNG CÔ SÔÛ THUOÄC DA ÑEÁN MOÂI TRÖÔØNG
1. TAÙC ÑOÄNG ÑEÁN MOÂI TRÖÔØNG CUÛA NGAØNH THUOÄC DA:
Do ñaëc thuø cuûa moät ngaønh kyõ thuaät, ngaønh coâng nghieäp thuoäc da laø ngheà
phaûi söû duïng nguoàn nguyeân lieäu soáng: da cuûa caùc loaøi gia suùc ( da traâu, da boø,
da lôïn, da deâ… ). ÔÛ nöôùc ta, vieäc chaên nuoâi traâu, boø, lôïn coøn mang tính chaát gia
ñình nhoû, leû, phaân taùn… Nguoàn da nguyeân lieäu phaûi thu gom töø nhieàu nôi, taäp
quaùn gieát moå tuyø tieän, söï kieåm dòch loûng leûo, da töôi baûo quaûn sô saøi neân caøng
taêng khaû naêng gaây dòch.
Vôùi khí haäu noùng aåm, neàn coâng nghieäp thuoäc da vôùi trang thieát bò cuõ laïc
haäu, ñoäi nguõ coâng nhaân chöa coù taùc phong coâng nghieäp tieân tieán, hieäu suaát söû
duïng nöôùc, hoaù chaát, nguyeân vaät lieäu coøn thaáp neân möùc ñoä oâ nhieãm moâi tröôøng
ngaøy caøng taêng leân. Bôûi coâng ngheä saûn xuaát traûi qua nhieàu coâng ñoaïn, söû duïng
moät löôïng lôùn vôùi nhieàu loaïi hoùa chaát, ñaëc bieät moät löôïng nöôùc lôùn gaáp haøng
traêm laàn so vôùi nguyeân lieäu, cho neân chính ngaønh naøy haøng naêm thaûi ra moâi
tröôøng soáng moät löôïng lôùn nöôùc thaûi, haøng ngaøn taán pheá lieäu vaø moät löôïng lôùn
caùc khí ñoäc.
Ngoaøi ra, taïi caùc xí nghieäp, nhaø maùy, cô sôû thuoäc da, heä thoáng thoaùt
nöôùc laïc haäu, nöôùc thaûi haàu heát khoâng ñöôïc xöû lyù hoaëc chöa ñöôïc xöû lyù ñuùng
tieâu chuaån ñöôïc thaûi ra moâi tröôøng moät caùch töï nhieân. Ñieàu naøy gaây taùc haïi raát
nghieâm troïng ñeán moâi tröôøng soáng cuûa chuùng ta.
2. TAÙC ÑOÄNG ÑEÁN MOÂI TRÖÔØNG CUÛA CÔ SÔÛ THUOÄC DA:
2.1. Ñaëc tröng cuûa chaát thaûi vaø caùc nguyeân nhaân gaây taùc ñoäng ñeán
moâi tröôøng:
2.1.1. Ñaëc tröng chaát thaûi:
2.1.1.1. Ñaëc tröng cuûa nöôùc thaûi:
Coâng ñoaïn
Hoài töôi
Ñaëc tröng cuûa nöôùc thaûi:
- Nöôùc thaûi coù maøu vaøng luïc vaø chöùa protein tan nhö
Albumin vaø gaây muøi khoù chòu.
- Nhöõng chaát daïng huyeàn phuø nhö chaát baån, maùu,
phaân do dính vaøo da ñöôïc thaûi giaùn ñoaïn vôùi dòch
ngaâm.
- Ñoä maën cuûa nöôùc thaûi raát cao ( do Cl- ) coù giaù trò
15.000- 20.000 mg/l.
- Ñoä pH khoaûng 7,5- 8,0 ( do coù chöùa löôïng lôùn caùc
9
www.mtx.vn
chaát höõu cô tan vaø lô löûng ) thích hôïp cho söï phaùt
trieån cuûa vi khuaån.
Ngaâm voâi vaø khöû loâng
- Nöôùc thaûi chöùa voâi ôû daïng tan, daïng lô löûng vaø Na2
S, ñoä kieàm cao, BOD5 6.000-9.000 mg/l vaø chaát raén
lô löûng 4.500-6.500 mg/l.
- Nöôùc thaûi coù theå chöùa N-NH3 cao do söï phaân huyû
protein.
Laøm meàm da
Do protein trong da tan vaøo trong nöôùc vaø do söû duïng
muoái amon trong beå ngaâm laøm meàm da, nöôùc thaûi
chöùa löôïng lôùn caùc chaát höõu cô vaø N-NH3.
Thuoäc Croâm
Nöôùc thaûi coù maøu xanh, haøm löôïng Croâm chöøng 100200 mg/l vaø coù tính acid cao.
Nhuoäm vaø aên daàu
Löôïng nöôùc thaûi chöùa thuoác nhuoäm vaø löôïng daàu dö.
Nöôùc thaûi toå hôïp: coù muøi khoù chòu. Nöôùc thaûi cuûa nhöõng coâng ñoaïn
mang tính kieàm ñöôïc troän vôùi nöôùc thaûi cuûa nhöõng coâng ñoaïn mang tính acid
ñeå duy trì pH cuûa nöôùc thaûi toå hôïp coù tính kieàm, BOD trong phaïm vi 2.0003.000 mg/l.
2.1.1.2. Nguoàn gaây oâ nhieãm khí trong coâng ngheä thuoäc da:
Vaán ñeà gaây oâ nhieãm khoâng khí trong coâng ngheä thuoäc da ngoaøi vaán ñeà
gaây muøi khoù chòu do coâng ñoaïn hoài töôi, khí thaûi cuûa khu vöïc noài hôi, buïi sôn,
hôi dung moâi…
2.1.1.3. Nguoàn gaây oâ nhieãm cho chaát thaûi raén:
Caën muoái dao quaù trình baûo quaûn da öôùp muoái.
Löôïng buøn voâi ñaùng keå do quaù trình ngaâm voâi.
Loâng vaø thòt baïc nhaïc gaây ra oâ nhieãm chaát thaûi höõu cô raén.
Buøn cuûa coâng ñoaïn thuoäc croâm laø ñoäc toá vì coù chöùa croâm dö khoâng
söû duïng heát trong quaù trình thuoäc hoaëc röûa.
2.1.2. Nguyeân nhaân gaây taùc ñoäng:
2.1.2.2. Phaân tích nguyeân nhaân taùc ñoäng ñeán moâi tröôøng:
Qua quaù trình khaûo saùt thöïc teá taïi cô sôû thuoäc da, döïa treân caùc keát
quaû phaân tích thu ñöôïc ôû phaàn treân vaø cô cheá vaän haønh cuûa nhaø maùy, ôû ñaây coù
moät soá keát luaän veà vieäc phaùt sinh quaù dö thöøa löôïng nöôùc thaûi, chaát thaûi.
Ñaëc bieät, cô sôû coù 2 khu vöïc sôn theo 2 caùch khaùc nhau: sôn cô khí
vaø sôn thuû coâng. Trong ñoù, vaán ñeá quan taâm ñoù laø caùch sôn thuû coâng coù
khaû naêng phaùt sinh nhieàu hôi dung moâi vaø buïi sôn vaøo moâi tröôøng laøm
10
www.mtx.vn
vieäc cuûa coâng nhaân do thöïc hieän trong ñieàu kieän hôû laïi khoâng coù boä
phaän huùt buïi cuïc boä hay trang bò khaåu trang cho coâng nhaân neân ñaây laø
taùc nhaân gaây oâ nhieãm chính cho cô theå.
Baûng: Phaân tích nguyeân nhaân phaùt thaûi:
COÂNG ÑOAÏN
Hoài töôi
NGUYEÂN NHAÂN
- Söû duïng löôïng nöôùc nhieàu
- Hoaù chaát söû duïng chöa phuø hôïp
- Chöa taùi söû duïng nöôùc, hoaù chaát hoài töôi
- Muoái toàn trong da muoái
- Da hö, dô do baûo quaûn khoâng toát
Quay voâi
- Dung dòch voâi quaù baõo hoaø
- Chöa taùi söû duïng nöôùc vaø hoaù chaát taåy voâi, taåy loâng
- Baõ voâi coøn thöøa nhieàu
- Rôi vaõi hoaù chaát khi thao taùc
- Tyû leä dung dòch voâi / da chöa hôïp lyù
Röûa voâi
- Löôïng nöôùc röûa quaù dö, khoâng xaùc ñònh löôïng nöôùc thích
hôïp
- Kieåm tra baèng caûm quan vaø kinh nghieäm cuûa coâng nhaân
- Voâi vaø hoaù chaát dö
- Chöa söû duïng laïi löôïng nöôùc röûa khaù lôùn
Thuoäc Croâm
- Tyû leä hoaù chaát chöa toái öu, theo kinh nghieäm
- Chöa taùi söû duïng löôïng dung dòch thuoäc da
- Tyû leä dung dòch thuoäc da / da chöa toái öu
- Rôi vaõi hoaù chaát khi thao taùc
Röûa sau khi - Löôïng nöôùc röûa quaù dö, khoâng xaùc ñònh löôïng nöôùc thích
thuoäc pheøn
hôïp
- Kieåm tra baèng caûm quan vaø kinh nghieäm cuûa coâng nhaân
- Chöa söû duïng laïi löôïng nöôùc röûa khaù lôùn
Caùn khoâ
Nöôùc chaûy ra saøn nhaø
Baøo
Thu gom phaàn thaûi cuûa da baøo, da vuïn chöa trieät ñeå. Phaàn
thaûi naøy phaùt taùn theo gioù
caøng khoù thu gom
Nhuoäm maøu, - Tyû leä hoaù chaát chöa toái öu, theo kinh nghieäm
aên daàu
- Chöa taùi söû duïng löôïng dung dòch nhuoäm da
- Tyû leä dung dòch nhuoäm da / da chöa toái öu
- Rôi vaõi hoaù chaát khi thao taùc
- Thuøng quay bò roø ræ do quaù cuõ
11
www.mtx.vn
- Tyû leä daàu meàm / da chöa toái öu
Röûa sau khi - Löôïng nöôùc röûa quaù dö, khoâng xaùc ñònh löôïng nöôùc thích
nhuoäm maøu
hôïp
- Kieåm tra baèng caûm quan vaø kinh nghieäm cuûa coâng nhaân
- Chöa söû duïng laïi löôïng nöôùc röûa khaù lôùn
Sôn baèng thuû Khoâng ñaûm baûo toaøn boä nöôùc sôn baùm vaøo da
phaùt taùn
coâng
buïi sôn, hôi dung moâi vaøo moâi tröôøng laøm vieäc
2.1.2.3. Nguyeân nhaân laøm oâ nhieãm nöôùc thaûi:
Nhìn chung, ta coù theå thaáy caùc nguyeân nhaân chính laøm oâ nhieãm nöôùc
thaûi trong coâng nghieäp thuoäc da goàm:
Do vi khuaån vaø caùc quaù trình vi sinh:
Trong quaù trình hoài töôi, caùc vi khuaån coù maët treân da soáng caøng coù ñieàu
kieän thuaän lôïi ñeå hoaït ñoäng phaùt trieån bôûi ñoä aåm vaø nhieät ñoä thích hôïp cho
chuùng. Chuùng ñöôïc thoaùt ra theo nöôùc hoài töôi, nöôùc röûa da gaây truyeàn nhieãm
cho ngöôøi vaø gia suùc khi tieáp xuùc vôùi nöôùc ñoù.
Do hoaù chaát söû duïng trong quaù trình saûn xuaát:
Sau coâng ñoaïn saûn xuaát, hoaù chaát ñaõ bieán tính sau caùc phaûn öùng hoaù hoïc
ñeàu bò thaûi ra khi chaét dung dòch vaø nöôùc röûa. Chuùng goàm caùc hôïp chaát acid,
kieàm, voâ cô, höõu cô… döôùi daïng khí ( NH3, H2S, SO2, dung moâi bay hôi ), daïng
loûng ( huyeàn phuø, dung dòch caùc chaát hoaø tan ). Ñaây laø nguyeân nhaân nguy hieåm
nhaát ñoái vôùi söï oâ nhieãm moâi tröôøng vaø ñoái vôùi con ngöôøi cuõng nhö ñoäng vaät.
Do taùc ñoäng cô hoïc vaø vaät lyù:
Caùc quaù trình naïo xeû, voø meàm, ñaùnh chaûi… ñaõ taïo ra löôïng reûo da, muøn
baøo, boät da, buïi… caùc chaát naøy cuõng thaûi ra gaây oâ nhieãm moâi tröôøng sinh thaùi.
2.2. Caùc taùc ñoäng ñeán moâi tröôøng :
Phaàn lôùn caùc coâng ñoaïn cuûa quaù trình thuoäc da ñeàu coù söû duïng nöôùc. Nöôùc
sau söû duïng ñöôïc thaûi ra ngoaøi chính laø taùc nhaân gaây aûnh höôûng nhieàu nhaát ñeán
moâi tröôøng.
Sau ñaây laø baûng toùm taét caùc taùc ñoäng ñeán moâi tröôøng cuûa cô sôû thuoäc da,
vaø ñaùnh giaù möùc ñoä gaây oâ nhieãm cuûa nöôùc thaûi töø caùc coâng ñoaïn saûn xuaát:
Baûng: Toùm taét caùc taùc ñoäng
COÂNG ÑOAÏN
TÍNH CHAÁT OÂ NHIEÃM
TAÙC ÑOÄNG ÑEÁN MOÂI
TRÖÔØNG
Röûa, ngaâm, hoài Nöôùc thaûi nhieãm BOD5, Gaây ra söï thieáu huït oxy trong
töôi
COD, SS, Clnöôùc, phaân huyû yeám khí gaây
ra muøi, gaây ñoäc haïi cho caùc
12
www.mtx.vn
Ngaâm voâi
Taåy, röûa loâng
Nöôùc thaûi nhieãm BOD5,
sunfit, SS vaø ñoä kieàm cao
Naïo, nhaïc baïc
Röûa voâi
Röûa saïch
Ngaâm acid
Nöôùc thaûi nhieãm acid, DS
Thuoäc da vaø röûa
Nöôùc thaûi nhieãm acid,
Croâm
Nöôùc thaûi nhieãm daàu,
Croâm, maøu, BOD5, COD,
DS
Nhuoäm aên daàu
Haõm vaø röûa
Nöôùc
COD
thaûi
nhieãm
2.2.1. Ma traän taùc ñoäng:
13
thuyû sinh vaät
- Sunfit : noàng ñoä hôn 600
mg/ l seõ laø chaát taåy
- SS : gaây laéng caën trong
ñöôøng oáng vaø boài laáp nguoàn
tieáp nhaän. Neáu caën laø chaát
höõu cô, gaây ra thieáu huït Oxy
phaân huyû yeám khí sinh ra muøi,
gaây ñoäc haïi cho caùc thuyû sinh
vaät
- Clo : nöôùc coù vò maën, haøm
löôïng TDS taêng, aûnh höôûng
thuyû sinh vaät
Gaây oâ nhieãm nguoàn nöôùc, khi
tieáp xuùc vôùi con ngöôøi vaø
ñoäng vaät seõ gaây beänh ngoaøi
da, naëng hôn coù theå gaây
phoûng, gaây cheát thuyû sinh vaät,
aên moøn coâng trình vaø kim loaïi
- Acid Croâm gaây lôû loeùt da,
vieâm pheá quaûn, vieâm da, dò
öùng da, laø taùc nhaân gaây ung
thö, quaùi thai
- Nöôùc thaûi nhieãm daàu laøm
caûn trôû quaù trình khueách taùn,
haáp thu Oxy vaøo nöôùc laøm
cheát thuyû sinh
maøu, Gaây ra söï thieáu huït Oxy trong
nöôùc, phaân huyû yeám khí, sinh
ra muøi, khí H2S, NH3 gaây ñoäc
haïi ñeán thuyû sinh
www.mtx.vn
CHAÁT THAÛI
THUOÄC DA
TAÙC ÑOÄNG
TRÖÏC TIEÁP
TAÙC ÑOÄNG
GIAÙN TIEÁP
Aûnh höôûng xaáu
ñeán myõ quan moâi
tröôøng
Nöôùc thaûi (
nhieãm chaát höõu
cô, BOD5, COD,
SS, Cl- , sunfit,
DS, axit, kieàm,
croâm, maøu,
muøi…)
Chaát thaûi raén (
da muoái vuïn, da
pheøn baøo, da
buøn, chaát thaûi
sinh hoaït…)
Khí thaûi (hôi
dung moâi, buïi
sôn, da baøo…)
Thay ñoåi chaát
löôïng nöôùc soâng
tieáp nhaän
Aûnh höôûng xaáu
ñeán söùc khoûe con
ngöôøi
Aûnh höôûng xaáu
ñeán caùc loaøi thuûy
sinh
Baøo moøn, giaûm
chaát löôïng coâng
trình
Laéng caën, boài laép
coáng thaûi,aên moøn
coâng trình
Caûn trôû doøng thaûi
Aûnh höôûng myõ
quan moâi tröôøng
Giaûm chaát löôïng
ñaát
Giaûm chaát löôïng
nöôùc ngaàm
Aûnh höôûng xaáu
ñeán söùc khoûe
Aûnh höôûng xaáu
ñeán söùc khoûe
con ngöôøi vaø
khaû naêng troàng
troït
coâng nhaân
2.2.2. Aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng :
2.2.2.1 Aûnh höôûng ñeán chaát löôïng nöôùc nguoàn tieáp nhaän nöôùc
thaûi:
Nhìn chung nhöõng thaønh phaàn coù trong nöôùc thaûi thuoäc da laø khaùc nhau
vaø möùc ñoä oâ nhieãm cuõng khaùc nhau. Noù seõ gaây nguy hieåm cho nguoàn tieáp nhaän
neáu noù khoâng ñöôïc xöû lyù tröôùc khi thaûi vaøo nguoàn tieáp nhaän.
Nhöõng nguyeân nhaân coù theå phaân huûy sinh hoïc laø nguyeân nhaân coù theå
gaây ra BOD raát cao. Ngoaøi BOD cao coøn coù moät tyû leä ñaùng quan taâm cuûa
nhöõng chaát khoâng coù khaû naêng phaân huûy sinh hoïc seõ laøm toái maøu caùc doøng
nöôùc tieáp nhaän nöôùc thaûi. Muoái hydrogen sunfit coù trong nöôùc thaûi seõ coù taùc
14
www.mtx.vn
ñoäng xaáu ñeán chaát löôïng doøng nöôùc vaø gaây ra muøi khoù chòu. Nöôùc thaûi chöùa
löôïng lôùn voâi, loâng, thòt laøm cho doøng nöôùc bò vaån ñuïc vaø sa laéng, aûnh höôûng
ñeán caùc loaøi ñoäng vaät nhö caù, caùc loaïi phuø du khaùc . Nöôùc thaûi coù chöùa croâm coù
haïi cho caù vaø caùc thuyû sinh khaùc.
2.2.2.2. Aûnh höôûng ñeán ñaát:
Do trong nöôùc thaûi coù löôïng muoái dö neân khi thaûi vaøo ñaát seõ laøm cho ñaát trôû
neân caèn coãi, maën.
2.2.2.3 Aûnh höôûng ñeán nöôùc ngaàm:
Thaûi nöôùc thaûi vaøo ñaát, do söï thaám cuûa nöôùc thaûi vaøo ñaát laøm aûnh höôûng ñeán
chaát löôïng nöôùc ngaàm vì trong nöôùc thaûi coù chöùa clorit, croâm vaø caùc dung moâi
höõu cô.
2.2.2.4 Aûnh höôûng ñeán coáng thaûi:
Do quaù trình phaân huûy caùc chaát höõu cô trong nöôùc thaûi, taïo khí CO2, khí naøy seõ
taùc duïng vôùi voâi taïo ra CaCO3 laéng ñoïng trong raõnh coáng thaûi vaø laøm taét coáng
thaûi vaø laøm hoûng coáng thoaùt. Thöôøng ngöôøi ta laøm coáng baèng xi maêng ñeå khaéc
phuïc nhöôïc ñieåm naøy vaø noù coù theå chòu ñöôïc vôùi caû nöôùc thaûi coù noàng ñoä H2S
cao.
Baûng: Ñaùnh giaù möùc ñoä oâ nhieãm nöôùc thaûi
Löôïng nöôùc thaûi
Coâng ñoaïn
% trong TS nöôùc thaûi
Röûa, hoài töôi, röûa laàn 75
3 cuûa caùc coâng ñoaïn
Röûa laùng 2 sau hoài 15
töôi, sau taåy loâng, sau
taåy voâi, trung hoaø,
nhuoäm daàu aên
Röûa da muoái, röûa taåy 10
loâng laàn 1, röûa sau
thuoäc
15
Ñoä oâ nhieãm
Ít
Trung bình
Maïnh
www.mtx.vn
CHÖÔNG 3:
ÑEÀ XUAÁT MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP GIAÛM THIEÅU TAÙC ÑOÄNG MOÂI
TRÖÔØNG
Chuùng ta coù nhieàu phöông phaùp saûn xuaát da töø caùc nguoàn nguyeân lieäu vaø
hoùa chaát khaùc nhau. Taát caû nhöõng nguyeân lieäu vaø hoùa chaát ñoù ít nhieàu ñieàu gaây
ra söï oâ nhieãm moâi tröôøng. Vieäc thaûi nhöõng nöôùc thaûi khoâng ñöôïc xöû lyù seõ gaây
neân söï suy thoaùi caùc heä sinh thaùi, aûnh höôûng ñeán moâi sinh, söùc khoûe con ngöôøi
vaø gaây khoù khaên nghieâm troïng trong caùc cô sôû xöû lyù nöôùc thaûi thaønh phoá. Söï
keát hôïp toát giöõa quaù trình saûn xuaát saïch hôn vaø giaûm löôïng nöôùc duøng ñeán möùc
toái thieåu laø moät giaûi phaùp hieäu quaû nhaát.
16
www.mtx.vn
1. ÑEÀ XUAÁT BIEÄN PHAÙP XÖÛ LYÙ NÖÔÙC THAÛI:
1.1. Xöû lyù sô boä:
Quaù trình xöû lyù sô boä goàm:
Xöû lyù baèng lyù hoïc: söû duïng saøng chaén.
Loaïi boû sulfur trong nöôùc thaûi sau chuaån bò thuoäc baèng oxy hoùa vôùi
khoâng khí.
Loaïi boû croâm trong nöôùc thaûi sau thuoäc baèng heä thoáng thieát bò thu
hoàu croâm.
Hoaø troän nöôùc thaûi sau chuaån bò thuoäc vaø sau thuoäc.
Quaù trình keát tuûa vaø keát boâng ñeå loaïi boû BOD vaø chaát raén lô löûng.
Söï laéng caën vaø thaùo buøn.
Xöû lyù sô boä chuû yeáu ñöôïc thöïc hieän trong noäi boä nhaø maùy thuoäc da.
Trong xöû lyù lyù hoïc, nöôùc thaûi chaûy qua saøn chaén nhaèm loaïi boû caùc chaát
thoâ ( coù ñöôøng kính treân 1mm ) ñeå traùnh laøm taét bôm vaø ñöôøng oáng. Môõ vaø chaát
beùo noåi treân maët nöôùc ñöôïc vöùt boû.
Thoâng thöôøng, nöôùc thaûi sau coâng ñoaïn chuaån bò thuoäc ñöôïc chöùa trong
beå ñeå loaïi boû sulfur. Vieäc loaïi boû sulfur coù theå ñöôïc thöïc hieän nhôø quaù trình
oxy hoùa baèng khoâng khí vôùi söï coù maët cuûa muoái Mn2+ hoaëc duøng muoái sulfat
saét, clorur saét ñeå keát tuûa sulfur. Vieäc duøng sulfat coù baát lôïi laø caùc chaát ñoâng tuï
bò saãm maøu vaø caùc chaát naøy neáu khoâng ñöôïc laéng toát seõ laøm cho nöôùc thaûi sau
naøy coù maøu toái, theå tích buøn lôùn. Do vaäy, ngöôøi ta söû duïng chuû yeáu laø phöông
phaùp oxi hoùa baèng khoâng khí coù muoái Mn2+ laøm chaát xuùc taùc. Phöông phaùp naøy
ñôn giaûn, giaù thaønh thaáp, vieäc thoâng khí coù theå thöïc hieän trong caùc thaùp cao
vôùi thieát bò suïc khí treân beà maët hoaëc coù moät boä phaän khuyeách taùn khoâng khí ôû
döôùi ñaùy.
Löôïng khoâng khí caàn thieát:
<2.5 lít/gam S 2 0.75 kg 02/kg S 2Löôïng chaát xuùa taùc: 100mg Mn2+/lít nöôùc thaûi
Nöôùc thaûi cuûa coâng ñoaïn chuaån bò thuoäc, sau khi ñöôïc loaïi boû sulfur
cuøng vôùi chaát thaûi sau quaù trình thuoäc ñöôïc bôm vaøo beå hoøa troän. Söï hoøa troän
naøy raát quan troïng vì nöôùc thaûi trong 1 ngaøy ôû caùc nhaø maùy thuoäc da khaùc nhau
raát nhieàu veà caû soá löôïng vaø chaát löôïng. Trong quaù trình hoøa troän naøy ñoàng thôøi
cuõng xaûy ra söï töï trung hoøa cuûa nöôùc thaûi. Neáu quaù trình töï trung hoøa khoâng ñaït
thì caàn phaûi cho theâm axit hoaëc kieàm. Ngöôøi ta nhaän thaáy quaù trình xöû lyù coù
hieäu quaû khi pH cuûa dung dòch hoøa troän laø 8-9. Trong beå hoøa troän taát caû caùc
nöôùc thaûi ñöôïc troän laãn baèng caùch suïc khí hoaëc khuaáy cô hoïc. Vieäc ñieàu chænh
khoâng khí cuõng thuùc ñaåy quaù trình keát boâng cuûa nöôùc thaûi, vôùi beà saâu 2-4m
17
www.mtx.vn
löôïng khoâng khí suïc vaøo toát nhaát la 3-4m3/h cho moät m2 beà maët beå. Coù theå cho
vaøo trong beå caùc chaát giuùp cho quaù trình ñoâng tuï vaø keát boâng. Caùc chaát laøm
ñoâng tuï chuû yeáu ñöôïc duøng laø FeSO4.7H2O vôùi lieàu löôïng 500-700 mg/lít nöôùc
thaûi. Caû hai loaïi naøy ñaàu reû, saün coù, ñaït hieäu suaát ñoâng tuï cao.
Thoâng thöôøng ngöôøi ta hay duøng Al2 (SO4)3.18H2O vì FeSO4.7H2O seõ
laøm cho nöôùc thaûi vaø buøn coù maøu saãm. Hieäu quaû cuûa quaù trình ñoâng tuï taêng leân
nhôø cho theâm chaát keát boâng vaøo. Chaát keát boâng duøng nhieàu nhaát laø chaát ñieän
giaûi Polualectrolyte daïng anion, maïch daøi. Löôïng duøng coù theå töø 1-10 mg/lít.
Pha chaát laøm ñoâng tuï ( dung dòch 20% ) vaø chaát keát boâng ( dung dòch 0.05-0.1%
) trong caùc thuøng chöùa, sau ñoù bôm caùc hoùa chaát naøy vaøo nöôùc thaûi ñaõ hoøa troän.
Quaù trình xöû lyù hoùa lyù naøy cho pheùp loaïi boû tôùi 95% caùc chaát raén lô löûng vaø
khoaûng 70% BOD.
Tieáp theo quaù trình xöû lyù lyù hoùa laø quaù trình laéng caën vaø thaùo buøn. Quaù
trình naøy thöïc hieän trong beå laéng hình truï coù ñaùy nghieâng 60o ñeå buøn töï laéng
xuoáng, ñoái vôùi löu löôïng nöôùc thaûi nhoû hôn 30m3/h hoaëc trong nhöõng beå coù boä
phaän gaït buøn vôùi löu löôïng nöôùc laøm ñaëc laïi. Ñeå giaûm chi phí vaän chuyeån,
ngöôøi ta loaïi bôùt nöôùc trong buøn baèng caùch phôi trong saøn coù chieàu saâu 3050cm hay duøng moät thieát bò cô hoïc ñeå eùp nöôùc. Buøn sau khi giaûi phoùng sulfur
vaø croâm duøng laøm phaân boùn.
1.2. Xöû lyù baèng sinh hoïc:
Vieäc xöû lyù sinh hoïc xaûy ra ôû traïng thaùi öa khí hay kî khí laø tuøy thuoäc vaøo
söï coù maët cuûa khoâng khí hay khoâng. trong thöïc teá daïng öa khí thöôøng ñöôïc
duøng hôn vì caùc vi sinh vaät kî khí raát nhaïy caûm vôùi söï thay ñoåi nhieät ñoä, giaù trò
pH vaø noàng ñoä caùc chaát ñoäc haïi.
Sau xöû lyù sô boä, nöôùc thaûi thuoäc da vaãn coøn chöùa moät löôïng ñaùng keå caùc
chaát öùc cheá quaù trình sinh hoïc do ñoù caàn phaûi pha loaõng chuùng. Thöïc teá nöôùc
thaûi naøy thöôøng ñöôïc xöû lyù cuøng vôùi nöôùc thaûi sinh hoaït chung trong cuøng heä
thoáng xöû lyù nöôùc thaûi thaønh phoá.
Baûng: Giôùi haïn cho pheùp xaû thaûi
THOÂNG SOÁ
Phuø thuyû
COD ( mg/l )
GIÔÙI
HAÏN
CHO
PHEÙP
A
6-9
50
18
( Theo TCVN
5945-1995 )
B
5,5-9
100
C
5-9
400
www.mtx.vn
BOD5 ( mg/Lucius )
Chaát raén lô löûng ( SS, mg/l
)
Daàu
môõ
khoaùng
(
mg/Lucius )
Croâm ( VI ), mg/Lucius
Croâm ( III ), mg/Lucius
20
50
50
100
100
200
KPH
1
5
0,05
0,2
0,1
1
0,5
2
2. ÑEÀ XUAÁT CAÙC GIAÛI PHAÙP SAÛN XUAÁT SAÏCH HÔN ÑEÅ LOAÏI BOÛ,
GIAÛM THIEÅU CHAÁT THAÛI:
Ñeå giaûm chi phí ( veà hoùa chaát, thieát bò… ) vaø naâng cao hieäu quaû xöû lyù
nöôùc thaûi, ngoaøi phöông phaùp laøm saïch ngöôøi ta coøn laøm giaûm vaø loaïi boû caùc
chaát thaûi ôû beân trong quaù trình saûn xuaát hoaëc duøng caùc bieän phaùp ngaên ngöøa.
2.1. Söû duïng coâng ngheä saïch ñeå choáng oâ nhieãm nöôùc thaûi:
Vì khoâng theå thay ñoåi thaønh phaàn cuûa da neân ñeå giaûm chaát thaûi trong
quaù trình saûn xuaát, chuùng ta coù theå thay ñoåi thaønh phaàn cuûa dung dòch baèng caùc
löïa choïn caån thaän caùc thieát bò, caùc quy trình coâng ngheä ( caùc quy trình heä soá
loûng thaáp) vôùi vieäc söû duïng nöôùc ít hôn cuõng nhö caùc hoùa chaát ñöôïc söû duïng:
caùc chaát hoaït ñoäng beà maët, taùc nhaân thuoäc, thuoäc laïi, taùc nhaân khöû loâng, aên
daàu, caùc chaát phuï trôï vôùi moät tyû leä toái öu hôn.
Cuøng vôùi phöông phaùp phoøng ngöøa ñeå giaûm chaát thaûi, nöôùc thaûi, ngöôøi ta
coøn nghieân cöùu caùc öùng duïng coâng ngheä saïch vaø söû duïng caùc pheá lieäu raén trong
coâng ngheä thuoäc da. Vieäc duøng men ñeå thay theá cho Na2S ñeå giaûm löôïng Na2S
caàn duøng hoaëc khi trung hoøa khöû voâi ta duøng ta duøng CO2 ñeå thay theá cho caùc
muoái Chaát löôïng, sulfat vaø ñaëc bieät laø xu theá söû duïng coâng ngheä thuoäc vôùi heä
soá loûng thaáp ñeå tieát kieäm hoùa chaát, giaûm löôïng nöôùc thaûi caàn xöû lyù.
Ñoái vôùi caùc pheá lieäu raén nhö baïc nhaïc qua naïo thòt, reûo da qua naïo thòt,
naïo gheùt, xeùn dieàm, muøn baøo da ta coù theå söû duïng ñeå saûn xuaát keo gelatine,
thöùc aên gia xuùc, carton da, da taùi sinh vöøa taïo saûn phaåm cho xaõ hoäi vöøa laøm
saïch moâi tröôøng.
2.2. Giaûm vaø loaïi boû caùc chaát thaûi baèng caùc bieän phaùp ngaên ngöøa:
2.2.1. Giaûm löôïng nöôùc söû duïng:
Giaûm löôïng nöôùc söû duïng mang laïi nhöõng lôïi ích nhö giaûm tieâu thuï hoùa
chaát, chi phí vaän haønh, naêng löôïng cuõng nhö giaûm qui moâ traïm xöû lyù nöôùc thaûi.
Tuy nhieân giaûm löôïng nöôùc söû duïng khoâng nhaät thieát seõ giaûm taûi löôïng oâ
nhieãm neáu khoâng giaûm chaát thaûi vì khi ñoù caùc chaát oâ nhieãm seõ coù noàng ñoä ñaäm
ñaëc hôn trong moät theå tích nöôùc nhoû hôn.
19
www.mtx.vn
Löôïng nöôùc söû duïng dao ñoäng töø 25 ñeán 80 lít/kg da nguyeân lieäu, thöôøng
thì coù theå ôû möùc 50 lít/kg da nguyeân lieäu. Caùc cô hoäi ñeå tieát giaûm löôïng nöôùc
söû duïng thöôøng ñöôïc thöïc hieän thoâng qua caùc giaûi phaùp sau:
Taêng söôøng kieåm soaùt löôïng nöôùc söû duïng trong saûn xuaát: thöôøng chæ
coù 50% löôïng nöôùc tieâu toán laø thaät söï caàn thieát cho caùc coâng ñoaïn saûn xuaát,
phaàn coøn laïi chaûy traøn, chaûy khoâng söû duïng vaø laøm veä sinh nhaø xöôûng khoâng
hôïp lyù. Ñeå thöïc hieän caàn huaán luyeän, naâng cao nhaän thöùc cuûa coâng nhaân, laép
ñaët ñoàng hoà nöôùc, van töï ngaét vaø qui trình thao taùc cuûa coâng nhaân.
Söû duïng quaù trình röûa theo töøng meû: thöôøng saûn phaåm ñöôïc röûa lieân
tuïc vôùi nöôùc cho chaûy traøn laøm cho moät löôïng lôùn nöôùc bò laõng phí. Thöôøng coù
theå tieát kieäm ñöôïc 50% löôïng nöôùc cho khaâu naøy baèng vieäc röûa giaùn ñoaïn (
theo töøng meû ), thí duï:
+ Röûa laàn 1 trong 20 phuùt, xaû boû;
+ Röûa laàn 2 trong 20 phuùt, xaû boû.
Neáu ñöôïc kieåm soaùt kyõ, röûa giaùn ñoaïn coù theå laøm taêng tính ñoàng nhaát
cuûa saûn phaåm.
Söû duïng möùc nöôùc thaáp trong thieát bò coâng ngheä hieän coù: söû duïng nöôùc
ôû möùc thaáp 40-80% thay vì 100-250%. Ñieàu naøy khoâng nhöõng laøm giaûm ñöôïc
löôïng nöôùc maø coøn giaûm löôïng hoùa chaát söû duïng do noàng ñoä hieäu duïng cao hôn
vaø taùc ñoäng cô hoïc toát hôn.
Söû duïng möùc nöôùc thaáp trong thieát bò coâng ngheä môùi: vieäc laép ñaët
caùc maùy thuoäc da hieän ñaïi coù theå tieát kieäm ñöôïc 50% löôïng nöôùc vaø hoùa chaát
söû duïng. Duø maùy môùi coù theå giaù cao nhöng lôïi ích kinh teá mang laïi do tieát kieäm
ñöôïc nöôùc vaø hoùa chaát söû duïng cuõng nhö hieäu quaû cao trong hoaït ñoäng giuùp cho
vieäc hoaøn voán nhanh chi phí mua maùy.
Taùi söû duïng nöôùc thaûi trong nhöõng coâng ñoaïn khoâng quan troïng:
nhieàu coâng ñoaïn coù löôïng nöôùc röûa coù theå ñöôïc hoaøn löu vaø taùi söû duïng vaøo
cuøng moät coâng ñoaïn maø khoâng aûnh xaáu ñeán quaù trình coâng ngheä. Vieäc tuaàn
hoaøn naøy coù theå tieát kieäm ñöôïc ñaùng keå löôïng nöôùc söû duïng. Tuy nhieân veà maët
kyõ thuaät coù theå khoù thöïc hieän vôùi nhöõng xöôûng ñang hoaït ñoäng treân moät baèng
chaät heïp. Tuy nhieân raát deã daøng ñoái vôùi caùc nhaø ñang ñöôïc thieát keá môùi. Quaù
trình thöïc hieän caàn coù söï giaùm saùt chaët cheõ.
Taùi söû duïng caùc dung dòch hoùa chaát trong nhöõng coâng ñoaïn phuø
hôïp: quaù trình naøy ñöôïc thöïc hieän vôùi söï boå sung hoùa chaát caàn thieát vaø khaûo saùt
thöïc hieän cho töøng coâng ñoaïn cuï theå.
2.2.2. Coâng ñoaïn taåy loâng vaø ngaâm voâi:
Coâng ñoaïn ngaâm voâi vaø taåy loâng truyeàn thoáng taïo neân hôn 50% BOD vaø
COD trong nöôùc thaûi. Ngaøy nay treân theá giôùi vaãn coù nhieàu nghieân cöùu nhaèm
20
www.mtx.vn
laøm giaûm taûi löôïng oâ nhieãm cuûa coâng ñoaïn naøy. Caùc nghieân cöùu taäp trung vaøo
nhöõng cô hoäi sau:
Thay theá caùc hoùa chaát sulfur: coù nhieàu hoùa chaát ñöôïc ñeà nghò thay
theá caùc muoái sulfur nhö sulfat di-methilamin, Clorit sodium ( NaClO2 ),
mercaptan, vaø caùc loaïi enzym khaùc nhau tuy nhieân chi phí coøn cao vaø hieäu quaû
söû duïng thaáp cuõng nhö co theå taïo neân moät taùc ñoäng moâi tröôøng khaùc.
Hoaøn löu taùi söû duïng ñôn giaûn dung dòch voâi/sulfur: ñaõ coù nhieàu thöû
nghieäm hoaøn löu dung dòch cuøng vôùi löôïng hoùa chaát boå sung phuø hôïp sau khi ñaõ
loïc dung dòch qua raây 1mm ñeå loaïi caùc chaát thaûi raén laãn trong dung dòch. Keát
quaû cho thaáy coù theå tieát kieäm töø 20-50% löôïng sulfur vaø 40-60% löôïng voâi söû
duïng cuõng nhö giaûm ñöôïc taûi löôïng oâ nhieãm caàn xöû lyù. Dung dòch sau moät thôøi
gian söû duïng coù theå ñöôïc xaû boû ñònh kyø.
2.2.3. Coâng ñoaïn thuoäc croâm:
Haàu heát caùc coâng ngheä thuoäc croâm thöôøng keùm hieäu quaû do hieäu suaát
croâm ñònh hình treân da thuoäc quaù thaáp. Caùc cô hoäi saûn xuaát saïxh hôn nhaèm
giaûm löôïng croâm trong doøng thaûi coù theå taäp trung vaøo caùc ñieåm sau:
Taêng hieäu suaát söû duïng croâm: trong quaù trình thuoäc croâm, hieäu quaû
cuûa quaù trình taêng khi:
+Nhieät ñoä taêng
+Taêng thôøi gian thuoäc;
+Taêng ñoä kieàm;
+Giaûm caùc muoái trung tính.
Keát hôïp caùc kyõ thuaät naøy, söû duïng caùc hôïp chaát croâm coù tính chaát kieàm, vaø axít
dicarboxylic coù theå laøm taêng hieäu xuaát bieåu kieán söû duïng croâm leân ñaán 90%.
Caùc nghieân cöùu gaàn ñaây quan taâm ñeán vieäc keát hôïp caùc axít dicarboxilic vaø
muoái cuûa noù trong quaù trình thuoäc.
Tuyø thuoäc vaøo ñieàu kieän vaän haønh giaûi phaùp naøy seõ laøm taêng hieäu quaû söû duïng
croâm, giaûm ñaùng keå löôïng croâm trong doøng thaûi vaø chi phí saûn xuaát.
Hoaøn löu dung dòch thuoäc croâm: ngoaøi vieäc tieát kieäm ñöôïc hoùa chaát
coù theå leân ñeán 20% löôïng croâm söû duïng ) coøn giaûm ñöôïc taûi löôïng oâ nhieãm.
Hoaøn löu coù theå ñaït ñeán 50% vôùi caùc nhaø maùy hieän höõu hoaëc 80% vôùi caùc nhaø
maùy môùi xaây döïng cuøng caùc bieän phaùp thu gom hieäu quaû. Nhöôïc ñieåm cuûa giaûi
phaùp naøy laø coù theå taïo muøi nhaát laø trong thôøi tieát noùng. Ñeå khaéc phuïc ñieàu naøy,
dung dòch croâm ñaõ söû duïng coù theå ñöôïc bôm qua loïc veà boàn nguoäi vaø boå sung
hoùa chaát chuaån bò cho chu kyø môùi.
Taïo keát tuûa vaø thu hoài croâm trong doøng thaûi: moät giaûi phaùp ñeå giaûm
bôùt croâm thaûi vaøo moâi tröôøng laø thu hoài croâm döôùi daïng hydroxyt keát tuûa sau
21
- Xem thêm -