VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
VÀO PHỦ CHÚA TRỊNH
(Trích Thượng kinh kí sự)
-Lê Hữu TrácA. Mục tiêu bài học:
1. Kiến thức:
- Bức tranh chân thực, sống động về cuộc sống xa hoa, đầy quyền uy nơi phủ
chúa Trịnh và thái độ tâm trạng của nhân vật “tôi” khi bước vào phủ chúa chữa
bệnh cho Trịnh Cán.
- Vẻ đẹp tâm hồn của Hải Thượng Lãn Ông, lương y, nhà nho thanh cao, coi
thường danh lợi.
- Những nét đặc sắc của bút pháp kí sự: tài quan sát miêu tả sinh động những sự
việc có thật, lối kể chuyện lôi cuốn, hấp dẫn, lựa chọn chi tiết đặc sắc, đan xen văn
xuôi và thơ.
2. Kĩ năng:
Đọc hiểu thể kí sự trung đại theo đặc trưng thể loại.
3. Thái độ:
- Thái độ phê phán nghiêm túc lối sống xa hoa nơi phủ chúa.
- Trân trọng lương y, có tâm có đức.
B. Chuẩn bị bài học:
1. Giáo viên:
1.1. Dự kiến tổ chức học sinh hoạt động để hiểu bài học:
- Phương pháp đọc hiểu, phân tích, thuyết trình kết hợp trao đổi thảo luận.
1.2. Phương tiện:
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
Sgk, giáo án, đọc tài liệu tham khảo.
2. Học sinh:
Chủ động tìm hiểu soạn bài học qua các câu hỏi sgk và những định hướng của
giáo viên ở tiết trước.
C. Hoạt động dạy và học:
1. Ổn định tổ chức.
2.Giới thiệu bài mới.
Lê Hữu Trác không chỉ nổi danh là một “lương y như từ mẫu” mà còn là một
nhà thơ, nhà văn nổi tiếng. Với tập kí sự đặc sắc “ Thượng kinh kí sự” – đây là tác
phẩm có giá trị hiện thực sâu sắc đồng thời thể hiện nhân cách thanh cao của tác
giả. Để hiểu điều này ta tìm hiểu đoạn trích “ Vào phủ chúa Trịnh”.
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Nội dung cần đạt
Hoạt động 1: GV hướng dẫn hs I. Tim hiểu chung:
tìm hiểu khái quát.
1. Tác giả:
Thao tác 1: Tiềm hiểu về tác giả
Lê Hữu Trác (1724-1791) hiệu Hải Thượng
GV yêu cầu hs đọc phần tiểu dẫn Lãn Ông
sgk
- Là y học, nhà văn, nhà thơ lớn nữa cuối
Câu hỏi:
thế kỉ XVIII. Ông là tác giả của bộ sách y
học nổi tiếng “ Hải Thượng y tông tâm
1) Phần tiểu dẫn sgk trình bày
lĩnh”
những nội dung nào?tóm tắt những
nội dung đó?
* Định hướng câu trả lời:
- Vài nét về tác giả
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
- Tác phẩm “TKKS”
- Thể kí sự
2) Dựa vào sgk trình bày vài nét về
tác giả Lê Hữu Trác?
2. Tác phẩm “TKKS” và đoạn trích
(hs trả lời cá nhân gv nhận xét chốt “VPCT”:
ý)
a. Tác phẩm “TKKS”:
Thao tác 2: Tiềm hiểu tác phẩm
- TKKS là tập nhật kí bằng chữ Hán, in ở
“TKKS”
cuối bộ “Y tông tâm tĩnh”
Câu hỏi:
- Tác phẩm tả quang cảnh ở kinh đô, cuộc
1) Em hiểu như thế nào về tác phẩm sống xa hoa phủ chúa Trịnh và quyền uy
“TKKS” ?
thế lực của nhà chúa.
GV hướng dẫn:
b. Về đoạn trích “VPCT”:
- Xuất xứ tác phẩm
* Nội dung: Sgk
- Nội dung đoạn trích.
* Bố cục:
3. Thể loại:
2) Đọc - hiểu văn bản:ựa vào tác Thể kí sự là những thể văn xuôi ghi chép
phẩm, em hãy cho biết nội dung những câu chuyện, sự việc, nhân vật có thật
đoạn trích ?
và tương đối hoàn chỉnh.
(hs trả lời cá nhân)
II. Đọc - hiểu văn bản:
3) Chia bố cục đoạn trích và nêu nội 1.Tác giả kể chuyện được vua cho đem
dung chính của từng phần?
cáng đến đón vào cung chữ bệnh:
(hs suy nghĩ trả lời gv nhận xét chốt - Cảnh bên ngoài:
ý)
+ Mấy lần cửa, theo đường bên trái dành
Thao tác 3. Tiềm hiểu thể loại tác cho người ngoài cung.
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
phẩm:
Em hiểu như thế nào về thể kí sự?
(hs trả lời cá nhân)
+ Tác giả thấy đâu đâu cũng cây cối “um
tùm”, tiếng chim ríu rít, hoa đua thắm, mùi
hương thoang thoảng, hành lang nối nhau
liên tiếp, lời truyền báo rộn ràng, người qua
lại như mắc cửi…
Hoạt động 2. gv hướng dẫn hs đọc
→ Quang cảnh phủ chúa Trịnh cực kì xa
hiểu đoạn trích
hoa tráng lệ nhằm khẳng định quyền uy tột
GV yêu cầu hs đọc đoạn trích.
cùng của nhà chúa trong khi đó dân tình
Thao tác 1: Hướng dẫn tiềm hiểu trong nước đang chịu nhiều khổ cực vì đói
rét, vì chiến tranh.
mục 1:
Câu hỏi:
1) Tác giả đã thấy gì về quang cảnh 2. Tác giả kể và tả những điều mắt thấy
bên ngoài cung? Chi tiết nào miêu tả tai nghe khi được dẫn vào cung:
điều đó?
- Tác giả đi qua mấy lần cửa đến một cái
2) Tác giả có những suy nghĩ ntn điếm, ở đó “ có những cây lạ lùng và
khi lần đàu tiên thấy được những những hòn đá kì lạ”, “ cột và bao lơn lượn
vòng”
quang cảnh ấy?
(hs suy nghĩ trả lời, gv nhận xét chốt - Vượt qua một cái cửa lớn, bị chặn lại vì
tác giả ăn mặc có vẻ lạ lùng”
ý)
- Qua một đại đường rồi đến một gác tía,
qua một cửa nửa tác giả quan sát kĩ “ nhà
Quang cảnh ở đó khác hẳn cuộc lớn thật cao và rộng, hai bên hai cái kiệu…
sống đời thường và tác giả đã đánh trên sập mắc một cái võng điều”
giá: “Cả trời Nam sang nhất là
đây!”. Qua bài thơ ta thấy danh y → Tác giả đã bị ngợp , bị động trước cảnh
cũng chỉ ví mình như một người uy nghi cẩn mật quá mức tưởng tượng.
* GV giảng:
đánh cá ( ngư phủ ) lạc vào động
tiên (đào nguyên ) dù tác giả vốn là
con quan sinh trưởng ở chốn phồn
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
hoa nay mới biết phủ chúa.
Quang cảnh đó càng được rỏ nét
hơn khi đươc dẫn vào cung.
GV cho hs đọc nhẫm lại đoạn trích
và đưa ra câu hỏi hs thảo luận nhóm
trả lời gv nhận xét chốt ý.
1) Tác giả kể và tả gì khi được dẫn
vào cung? Những chi tiết nào được
- Thái độ của tác giả: tự coi mình là “quê
quan sát kĩ nhất?
mùa” → khiêm tốn thân mật với các lương
( nhóm 1)
y. Đó là nét nhân cách của ông.
GV giảng:
Đại đường uy nghi sang trọng đến
nổi một danh y nổi tiếng cũng chỉ
dám ngước mắt nhìn rồi lại cuối đầu
đi “ và cảm nhận rằng ở đó toàn
những đồ đạc nhân gian chưa từng
thấy”.
3. Tác giả kể và tả việc đi sâu vào nội
cung và khám bệnh cho thế tử:
- Cảnh thâm cung: trướng gấm, màn là, sập
vàng, ghế rồng, đèn sáng lấp lánh, hương
hoa ngào ngạt, cung nhân xúm xít, màu
mặt phấn, màu áo đỏ.
- Thủ tục rườm rà, nhiêu khê: bữa ăn sáng
của tác giả ở điếm hậu mã, cảnh mọi người
chầu chực hầu thế tử, cảnh chuẩn bệnh kê
2) Thái độ của tác giả ntn khi bước
đơn, phải lạy chào bốn lạy, lại được khen
vào cung?
một câu : “ Ông này lạy khéo”
(nhóm 2 )
→ Nội cung là một cảnh vàng son, nhưng
Qua con mắt và cảm nghĩ của tác tù hãm, thiếu không khí, ngột ngạt, cuộc
giả ta thấy chúa Trịnh là một nơi đệ sống thế tử như “ con chim non nhốt trong
hưởng lạc để củng cố quyền uy , xa lồng son”.
rời cuộc sống nhân dân, một nơi để
hưởng lạc củng cố quyền uy bằng
lầu cao cửa rộng che giấu sự bất ực
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
cả mình trước tình cảnh của đất
nước.
4. Tác giả nhận định bệnh và đề ra
3) Thái độ của tác giả khi tiếp xúc phương án chữa bệnh:
với các lương y khác?
- Bồi dưỡng thể lực, thể lực tốt sẽ đuổi
( nhóm 3 )
được bệnh ( Quan điểm này xuất phát từ
cuộc sống của thế tửi và các biểu hiện bên
Hs đọc lại đoạn 3 và gv đưa ra câu
ngoài của bệnh)
hỏi hs trả lời gv nhận xét chốt ý:
- Phương sách hòa hoãn, kéo dài thời gian
1. tác giả kể và tả về thâm cung với
chữa bệnh để ông có thể về lại quê nhà.
những chi tiết nào?Qua đó ta thấy
chúa Trịnh đã thể hiện cuộc sống
vương giả ntn?
Câu hỏi THMT:
Qua cuộc sống của thế tử, em suy
nghĩ ntn về mối quan hệ giữa môi
trường sống và con người?
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
2) Qua lời kể và tả, ta thấy tác giả đã
rơi vào thế bị động ntn?
GV giảng:
Chi tiết thế tử khen ông này lạy
khéo là chi tiết rất đắt, vì nó vừa
chân thực vừa hài hước kín đáo. Nó
không chỉ tả cảnh sinh hoạt giàu
sang của phủ chú mà còn nói lên
quyền uy tối thượng của đấng con
trời, cháu trời và thân phận nhỏ
nhoi, thấp bé của người thầy thuốc
và thái độ kín đáo khách quan của
người kể.
Mối quan hệ vua – tôi làm cho mối
quan hệ giữa người ban ơn ( người
chữa bệnh) và người hàm ơn ( con
bệnh ) trở nên vô nghĩa bất bình
đẳng.
→ Đó là người thày thuốc giỏi ,giàu kinh
nghiệm ,có lương tâm ,có y đức,
→ Một nhân cách cao đẹp, khinh thường
lợi danh, quyền quí, quan điểm sống thanh
đạm, trong sạch.
5. Bút pháp kí sự đặc sắc của tác phẩm
- Khả năng quan sát tỉ mỉ ,ghi chép trung
thực ,tả cảnh sinh động
- Lối kể khéo léo ,lôi cuốn bằng những sự
việc chi
HS đọc đoạn cuối, gv giải thích các tiết đặc sắc .
từ khó và đưa ra câu hỏi:
- Có sự đan xen với tác phẩm thi ca làm
1) Cách chuẩn bệnh của Lê Hữu tăng chất trữ tình của tác phẩm .
Trác cùng những biến tâm tư của
ông khi kê đơn cho ta hiểu gì về IV. Tổng kết:
người thầy thuốc này ?
Đoạn trích “Vào phủ chúa Trịnh” phản ánh
quyền lực to lớn của Trịnh Sâm, cuộc sống
xa hoa hưởng lạc trong phủ chúa đồng thời
GV giảng:
bày tỏ thái độ coi thường danh lợi quyền
Ông cũng muốn kết hợp việc nâng quý của tác giả.
( hs thảo luận trả lời gv nhận xét)
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
cao thể lực đồng thời với trị bệnh
nhưng ông nghĩ nếu chữa lành quá
sớm thì chúa sẽ khen và giữ lại làm
quan, điều này ông không muốn.
Trong ông có một mâu thuẫn phải
trung với chúa nhưng phải tránh
việc chúa bắt làm quan nên ông
chọn phương sách bồi dưỡng sức
khỏe.
2) Qua những phân tích trên , hãy
đánh giá chung về tác giả ?
- Hs suy nghĩ ,trả lời .
- Gv nhận xét ,tổng hợp:
Qua đoạn trích ,Anh (chị) có nhận
xét gì về nghệ thuật viết kí sự của
tác giả ?Hãy phân tích những nét
đặc sắc đó?
- HS trao đổi ,thảo luận ,đại diện
trình bày .
- GV tổng hợp:
Hoạt động 4: GV hướng dẫn hs
tổng kết:
Qua bài học, em hãy rút ra ý nghĩa
của đoạn trích?
3. Củng cố:
- Hệ thống hóa kiến thức
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
- Hs trả lời câu hỏi sau:
Bài học đã cho em những nhận thức gì về chế độ phong kiến ngày xưa? Em
thấy chế độ ta ngày nay có những điểm ưu việt gì trong mối quan hệ giữa các cấp
lãnh đạo với nhân dân?
4. Dặn dò:
Học bài cũ
Soạn bài mới.
- Xem thêm -