Lêi nãi ®Çu
Nh÷ng th¸ng n¨m cuèi cïng cña thÕ kû 20 víi nh÷ng thµnh tùu to
lín cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®· vµ ®ang ®Èy
nhanh sù ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vµ
lµm chuyÓn biÕn m¹nh mÏ c¬ cÊu kinh tÕ cña c¸c quèc gia. Bªn c¹nh ®ã, sù
ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ theo nh÷ng lîi thÕ so s¸nh t-¬ng ®èi còng t¹o
ra mét khèi l-îng ngµy cµng lín c¸c s¶n phÈm hµng ho¸ trao ®æi gi÷a c¸c
quèc gia víi nhau. Kim ng¹ch th-¬ng m¹i ThÕ giíi hiÖn nay chiÕm kho¶ng
33% tæng s¶n l-îng thÕ giíi, cã nghÜa lµ 1/3 s¶n l-îng thÕ giíi lµm ra lµ ®Ó
trao ®æi gi÷a c¸c quèc gia víi nhau.
ë ViÖt Nam, c«ng cuéc ®æi míi kinh tÕ khëi ®Çu tõ n¨m 1986 ®· ®¹t
®-îc nh÷ng tiÕn bé quan träng : chuyÓn ®æi tõ nÒn kinh tÕ tËp trung sang
nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng vµ më cöa héi nhËp víi nÒn kinh tÕ ThÕ giíi. NÕu
nh- trong thêi kú bao cÊp (1986 trë vÒ tr-íc) quan hÖ bu«n b¸n cña ViÖt
Nam chñ yÕu tËp trung vµo mét sè n-íc XHCN nh- Liªn x« (cò) vµ c¸c
n-íc §«ng ¢u th× trong vßng h¬n 10 n¨m trë l¹i ®©y ViÖt Nam ®· cã quan
hÖ th-¬ng m¹i víi h¬n 100 n-íc. TÝnh ®Õn th¸ng 12 n¨m 1998 ViÖt Nam ®·
ký 65 HiÖp ®Þnh Th-¬ng m¹i song ph-¬ng víi c¸c n-íc ë hÇu hÕt c¸c ch©u
¸, ch©u ¢u, ch©u Phi, ch©u Mü vµ ch©u §¹i d-¬ng. Bªn c¹nh c¸c HiÖp ®Þnh
song ph-¬ng ViÖt Nam cßn ký mét sè §iÒu -íc ®a ph-¬ng: HiÖp ®Þnh vÒ
bu«n b¸n hµng dÖt may ViÖt Nam - Céng ®ång ch©u ¢u (25/12/1992); HiÖp
®Þnh khung hîp t¸c ViÖt Nam - Céng ®ång ch©u ¢u (17/7/1995); Gia nhËp
ASEAN (25/7/1995) vµ tham gia CEPT (12/1995); Tham gia APEC (
12/1998)....®ã lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó n-íc ta më réng bu«n b¸n
quèc tÕ vµ ®Èy nhanh tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ. Tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp
khÈu trong 10 n¨m (1986 - 1996) lµ 78.055,8 triÖu USD trong khi 10 n¨m
1
tr-íc ®ã (1976 - 1985) tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu chØ lµ 18.773 triÖu
rup - USD (nguån Th-¬ng m¹i thêi më cöa - Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª 1996).
Tõ sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ hÖ thèng ph¸p luËt còng ®· vµ ®ang
tõng b-íc ®-îc ®iÒu chØnh ®Ó thÝch nghi víi ®iÒu kiÖn míi. C¸c quy ph¹m
ph¸p luËt mang tÝnh chÊt mÖnh lÖnh, quyÒn uy, ban ph¸t tÆng cho ®-îc thay
thÕ b»ng c¸c quy ph¹m ph¸p luËt mang tÝnh b×nh ®¼ng, ngang quyÒn, kÝch
thÝch n¨ng ®éng s¸ng t¹o cña ng-êi lao ®éng. Khung ph¸p luËt vÒ kinh tÕ
®ang dÇn ®-îc hoµn thiÖn víi môc ®Ých ®Þnh h-íng, t¹o ra c¸c chuÈn mùc,
thñ tôc ph¸p lý vµ c¸c gi¶i ph¸p, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho nÒn kinh tÕ
ph¸t triÓn.
Phôc vô cho c«ng t¸c ngo¹i th-¬ng lÇn ®Çu tiªn chÕ ®Þnh vÒ hîp ®ång
mua b¸n ngo¹i th-¬ng hay cßn gäi lµ hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸ víi
th-¬ng nh©n n-íc ngoµi ®-îc ra ®êi vµ quy ®Þnh trong LuËt th-¬ng m¹i
1997. ChÕ ®Þnh vÒ hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th-¬ng ra ®êi ®· t¹o nªn mét sè
nguyªn t¾c râ rµng vµ thèng nhÊt, cung cÊp mét c¸ch h÷u hiÖu ph-¬ng tiÖn
giao dÞch vµ ®iÒu chØnh c¸c quan hÖ mua b¸n hµng ho¸ cã yÕu tè n-íc
ngo¯i.Víi tªn ®Ò t¯i “ Mét sè vÊn ®Ò ph²p lý vÒ ký kÕt v¯ thùc hiÖn Hîp
®ång mua b²n ngo³i th¬ng” b¯i luËn v¨n tèt nghiÖp cða em l¯ mét sè t×m
hiÓu ph¸p luËt vÒ Hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th-¬ng trong thêi kú ®æi míi ®Ó
tõ ®ã ®-a ra mét sè gi¶i ph¸p hoµn thiÖn h¬n n÷a chÕ ®Þnh ph¸p luËt nµy.
LuËn v¨n gåm hai ch-¬ng :
Ch-¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ H§MBNT.
I. Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ Hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸
1.
Kh¸i niÖm vÒ Hîp ®ång mua b¸n hµng hãa
2.
§Æc ®iÓm cña Hîp ®ång mua b¸n hµng hãa
II. Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ Hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th-¬ng
2
1.
Kh¸i niÖm Hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th-¬ng
2.
LuËt ®iÒu chØnh Hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th-¬ng
Ch-¬ng II : Ký kÕt vµ thùc hiÖn Hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th-¬ng
A. Ký kÕt hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th-¬ng
B. Thùc hiÖn hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th-¬ng
I. C¸c nguyªn t¾c thùc hiÖn hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th-¬ng
II. Qu¸ tr×nh thùc hiÖn hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th-¬ng
III. ChÕ ®é tr¸ch nhiÖm do vi ph¹m hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th-¬ng
Ch-¬ng III : Ph¸p luËt ViÖt Nam vÒ Hîp ®ång mua b¸n ngo¹i
th-¬ng: Thùc tr¹ng - Gi¶i ph¸p.
3
Ch-¬ng I
Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ H§MBNT.
i. Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ Hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸
1. Kh¸i niÖm vÒ Hîp ®ång mua b¸n hµng hãa
Trong lÞch sö ph¸t triÓn cña nÒn s¶n xuÊt hµng hãa cã hai h×nh thøc
kinh tÕ: kinh tÕ tù nhiªn vµ kinh tÕ hµng hãa. Kinh tÕ tù nhiªn lµ h×nh thøc
s¶n xuÊt tù cung tù cÊp, c¸c s¶n phÈm lµm ra chñ yÕu dïng ®Ó tháa m·n
nhu cÇu cña ng-êi s¶n xuÊt trong néi bé ®¬n vÞ kinh tÕ. §èi lËp víi h×nh
thøc kinh tÕ nµy lµ kinh tÕ hµng hãa trong ®ã hµng hãa ®-îc s¶n xuÊt ra
nh»m môc ®Ých mua b¸n , trao ®æi ®Ó tho¶ m·n c¸c nhu cÇu cña x· héi.
C¸c quan hÖ trao ®æi hµng hãa khi ®-îc ®iÒu chØnh bëi Nhµ n-íc th×
ph¸p luËt vÒ hîp ®ång ra ®êi.
Hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸ lµ mét lo¹i v¨n b¶n cã tÝnh chÊt ph¸p lý
®-îc h×nh thµnh trªn c¬ së tháa thuËn mét c¸ch b×nh ®¼ng tù nguyÖn gi÷a
c¸c chñ thÓ, nh»m x¸c lËp, thùc hiÖn chÊm døt mét quan hÖ trao ®æi hµng
hãa.
1. §Æc ®iÓm cña Hîp ®ång mua b¸n hµng hãa
§Æc ®iÓm cña Hîp ®ång mua b¸n hµng hãa lµ nh÷ng dÊu hiÖu ®Æc
tr-ng nhÊt gióp ta ph©n biÖt ®-îc Hîp ®ång mua b¸n hµng hãa víi c¸c lo¹i
hîp ®ång kh¸c. Cô thÓ :
4
- MÆc dï lµ mét lo¹i Hîp ®ång kinh tÕ nh-ng chñ thÓ cña
H§MBNT chØ cÇn lµ th-¬ng nh©n hay mét bªn lµ th-¬ng nh©n (®iÒu 47
LuËt Th-¬ng m¹i) chø kh«ng quy ®Þnh ph¶i lµ c¸c bªn cã t- c¸ch ph¸p
nh©n hay Ýt nhÊt ph¶i cã §¨ng ký kinh doanh nh- ®iÒu 2 Ph¸p lÖnh Hîp
®ång kinh tÕ 1989.
- §èi t-îng cña hîp ®ång mua b¸n hµng hãa lµ hµng ho¸ theo
qui ®Þnh t¹i kho¶n 3 ®iÒu 5 LuËt Th-¬ng m¹i. Hµng hãa theo ®iÒu kho¶n
nµy ®-îc bao gåm : m¸y mãc, thiÕt bÞ, nguyªn liÖu, nhiªn liÖu, vËt liÖu,
hµng tiªu dïng vµ c¸c ®éng s¶n kh¸c ®-îc l-u th«ng trªn thÞ tr-êng, nhµ
ë dïng ®Ó kinh doanh d-íi h×nh thøc cho thuª, mua b¸n.
- Hîp ®ång ®-îc tho¶ thuËn ký kÕt kh«ng ph¶i chØ theo h×nh thøc
v¨n b¶n nh- trong Ph¸p lÖnh Hîp ®ång kinh tÕ 1989 mµ cßn cã thÓ b»ng
h×nh thøc miÖng hoÆc b»ng hµnh vi cô thÓ kh¸c. §©y lµ ®iÓm tiÕn bé cña
LuËt Th-¬ng m¹i, thÓ hiÖn sù phï hîp víi quy ®Þnh chung cña ph¸p luËt
c¸c n-íc.
- V× ®èi t-îng cña hîp ®ång lµ hµng hãa nªn néi dung cña hîp
®ång lµ toµn bé nghÜa vô cña c¸c bªn xung quanh viÖc chuyÓn giao
quyÒn së h÷u tõ ng-êi b¸n sang ng-êi mua, xung quanh viÖc lµm thÕ
nµo ®Ó ng-êi b¸n nhËn ®-îc tiÒn vµ ng-êi mua nhËn ®-îc hµng.
I.
Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ H§MBNT
1. Kh¸i niÖm H§MBNT
VÒ c¬ b¶n ho¹t ®éng th-¬ng m¹i ë tÊt c¶ c¸c quèc gia ®Òu diÔn ra
d-íi hai h×nh thøc: mua b¸n hµng hãa néi ®Þa vµ mua b¸n hµng hãa quèc tÕ.
VÒ b¶n chÊt ®ã ®Òu lµ nh÷ng ho¹t ®éng mµ trong ®ã ng-êi b¸n cã nghÜa vô
chuyÓn giao hµng hãa cho ng-êi mua, cßn ng-êi mua cã nghÜa vô chuyÓn
cho ng-êi b¸n mét kho¶n gi¸ trÞ ngang b»ng víi gi¸ trÞ hµng hãa ®-îc trao
®æi.
5
Tuy nhiªn, kh¸c víi mua b¸n hµng ho¸ trong n-íc mua b¸n hµng ho¸
quèc tÕ lµ ho¹t ®éng mua b¸n hµng hãa cã yÕu tè n-íc ngoµi vµ ®-îc sù
®iÒu tiÕt cña ChÝnh phñ c¸c quèc gia kh¸c nhau. YÕu tè n-íc ngoµi hay cßn
gäi lµ tÝnh chÊt quèc tÕ ®-îc hiÓu kh«ng gièng nhau theo ph¸p luËt quèc tÕ
vµ ph¸p luËt c¸c quèc gia.
+ TÝnh chÊt quèc tÕ theo C«ng -íc Lahaye 1964 vÒ mua b¸n quèc tÕ
nh÷ng ®éng s¶n h÷u h×nh gåm:
Chñ thÓ ký kÕt lµ c¸c bªn cã trô së th-¬ng m¹i ë c¸c
n-íc kh¸c nhau; vµ
Hµng ho¸ lµ ®èi t-îng cña hîp ®ång ®-îc chuyÓn hoÆc sÏ
®-îc chuyÓn tõ n-íc nµy sang n-íc kh¸c; hoÆc vµ
Chµo hµng vµ chÊp nhËn chµo hµng cã thÓ ®-îc lËp ë
nh÷ng n-íc kh¸c nhau.
NÕu c¸c bªn ký kÕt kh«ng cã trô së th-¬ng m¹i th× sÏ dùa vµo n¬i ctró cña hä. VÊn ®Ò quèc tÞch cña c¸c bªn kh«ng cã ý nghÜa trong viÖc x¸c
®Þnh yÕu tè n-íc ngoµi trong hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th-¬ng.
+ C«ng -íc Viªn n¨m 1980 cña Liªn hîp quèc vÒ hîp ®ång mua b¸n
quèc tÕ hµng ho¸ chØ ®-a ra mét tiªu chuÈn ®Ó kh¼ng ®Þnh tÝnh chÊt quèc tÕ
cña hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th-¬ng, ®ã lµ c¸c bªn ký kÕt hîp ®ång cã trô
së th-¬ng m¹i ®Æt ë c¸c n-íc kh¸c nhau.
+ ë Ph¸p, khi x¸c ®Þnh tÝnh chÊt quèc tÕ cña hîp ®ång mua b¸n ngo¹i
th-¬ng ng-êi ta c¨n cø vµo hai tiªu chuÈn kinh tÕ vµ ph¸p lý.
Theo tiªu chuÈn kinh tÕ: Mét hîp ®ång quèc tÕ lµ hîp
®ång t¹o ra sù di chuyÓn qua l¹i biªn giíi c¸c gi¸ trÞ trao ®æi
t-¬ng øng gi÷a hai n-íc.
Theo tiªu chuÈn ph¸p lý: mét hîp ®ång ®-îc coi lµ quèc
tÕ nÕu nã bÞ chi phèi bëi c¸c tiªu chuÈn ph¸p lý cña nhiÒu quèc
6
gia nh- quèc tÞch cña c¸c bªn, n¬i c- tró cña c¸c bªn, n¬i c- tró
cña c¸c bªn, n¬i thùc hiÖn nghÜa vô hîp ®ång, nguån vèn thanh
to¸n.
+ ë ViÖt Nam, tr-íc ®©y, H§MBNT ph¶i cã ba ®iÒu kiÖn: chñ thÓ
cña H§MBNT ph¶i lµ c¸c bªn cã quèc tÞch kh¸c nhau; hµng hãa lµ ®èi
t-îng cña hîp ®ång ®-îc chuyÓn tõ n-íc nµy sang n-íc kh¸c; ®ång tiÒn
thanh to¸n trong hîp ®ång lµ ngo¹i tÖ víi mét trong hai bªn ký kÕt (PhÇn I Quy chÕ t¹m thêi sè 4794/TM-XNK ngµy 31/7/1991 cña Bé Th-¬ng nghiÖp
(nay lµ Bé Th-¬ng m¹i) ). Trong thùc tiÔn ¸p dông ph¸p luËt nh÷ng quy
®Þnh nµy ®· béc lé nhiÒu nh-îc ®iÓm cña nã. VÝ dô : hµng hãa lµ ®èi t-îng
cña H§MBNT kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i chuyÓn tõ n-íc nµy sang n-íc kh¸c
trong tr-êng hîp cã sù mua b¸n hµng hãa gi÷a khu c«ng nghiÖp - khu chÕ
xuÊt - khu c«ng nghÖ cao víi ph¸p nh©n trong néi ®Þa; hay tr-êng hîp mét
th-¬ng nh©n mang quèc tÞch ViÖt Nam c- tró t¹i Ph¸p ký kÕt Hîp ®ång
mua b¸n hµng hãa víi mét ph¸p nh©n ViÖt Nam t¹i ViÖt Nam. Tr-êng hîp
nµy hîp ®ång kh«ng ®-îc x¸c ®Þnh lµ H§MBNT mÆc dï thùc chÊt chÝnh lµ
H§MBNT.
§Ó kh¾c phôc nh-îc ®iÓm nµy, ®iÒu 80 LuËt Th-¬ng m¹i 1997 chØ
quy ®Þnh : ”Hîp ®ång mua b²n h¯ng ho² víi th¬ng nh©n níc ngo¯i l¯ hîp
®ång mua b¸n hµng ho¸ ®-îc ký kÕt gi÷a mét bªn lµ th-¬ng nh©n ViÖt Nam
víi mét bªn l¯ th¬ng nh©n níc ngo¯i”. V¯ tÝnh chÊt quèc tÕ cða
H§MBNT chØ tån t¹i mét tiªu chuÈn, ®ã lµ H§MBNT ®-îc ký kÕt gi÷a mét
bªn lµ th-¬ng nh©n ViÖt Nam víi mét bªn lµ th-¬ng nh©n n-íc ngoµi.
2. §Æc ®iÓm cña hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th-¬ng.
- Chñ thÓ cña hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th-¬ng lµ th-¬ng nh©n ViÖt
Nam vµ th-¬ng nh©n n-íc ngoµi cã ®ñ t- c¸ch ph¸p lý theo ph¸p luËt cña
n-íc mµ th-¬ng nh©n mang quèc tÞch.
7
- Hµng ho¸ lµ ®èi t-îng cña hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th-¬ng lµ hµng
ho¸ ®-îc phÐp mua b¸n theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt n-íc bªn mua vµ n-íc
bªn b¸n.
- Tranh chÊp ph¸t sinh gi÷a c¸c bªn xung quanh viÖc ký kÕt vµ thùc
hiÖn hîp ®ång cã thÓ do toµ ¸n d©n sù cña mét n-íc hoÆc do träng tµi quèc
tÕ xÐt xö.
- LuËt ®iÒu chØnh hîp ®ång mang tÝnh chÊt phøc t¹p, ®a d¹ng; ngoµi
viÖc ¸p dông ph¸p luËt cña c¸c n-íc ký kÕt hîp ®ång cã thÓ sÏ ph¶i ¸p dông
luËt n-íc thø ba, tËp qu¸n quèc tÕ, ®iÒu -íc quèc tÕ hoÆc thËm chÝ c¶ tiÒn
lÖ ph¸p.
3. LuËt ®iÒu chØnh hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th-¬ng.
LuËt ®iÒu chØnh H§MBNT
H§MBNT dï ®-îc ký kÕt hoµn chØnh, chi tiÕt ®Õn ®©u , b¶n th©n nã
còng kh«ng thÓ dù kiÕn chøa ®ùng, bao gåm tÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò, nh÷ng t×nh
h-èng cã thÓ ph¸t sinh trong thùc tÕ. Do ®ã, cÇn ph¶i bæ sung cho
H§MBNT mét c¬ së ph¸p lý cô thÓ b»ng c¸ch lùa chän luËt ¸p dông cho
hîp ®ång ®ã.
Theo nguyªn t¾c chung cña T- ph¸p quèc tÕ, trong mua b¸n quèc tÕ,
c¸c bªn ®-¬ng sù hoµn toµn cã quyÒn tù do tháa thuËn chän nguån ¸p dông
cho quan hÖ hîp ®ång cña m×nh. Nguån luËt ®ã cã thÓ lµ luËt quèc gia, ®iÒu
-íc quèc tÕ vÒ th-¬ng m¹i hoÆc tËp qu¸n th-¬ng m¹i quèc tÕ vµ thËm chÝ c¶
tiÒn lÖ ph¸p.
Song, ®iÒu quan träng ë chç nªn chän nguån luËt nµo, lµm thÕ nµo ®Ó
cã thÓ chän luËt thÝch hîp nhÊt ®Ó b¶o vÖ ®-îc quyÒn lîi cña m×nh. VÊn ®Ò
nµy thËt kh«ng ®¬n gi¶n. CÇn ph¶i nghiªn cøu tÊt c¶ c¸c nguån luËt nãi trªn
vµ c¸ch ¸p dông còng nh- vai trß gi¸ trÞ ph¸p lý cña tõng nguån luËt ®èi víi
H§MBNT.
8
a. §iÒu -íc quèc tÕ vÒ th-¬ng m¹i.
§iÒu -íc quèc tÕ vÒ th-¬ng m¹i lµ sù tho¶ thuËn b»ng v¨n b¶n ®-îc
c¸c quèc gia ký kÕt trªn c¬ së tù nguyÖn vµ b×nh ®¼ng nh»m Ên ®Þnh, thay
®æi hoÆc chÊm døt quyÒn vµ nghÜa vô ®èi víi nhau trong quan hÖ bu«n b¸n
quèc tÕ.
§iÒu -íc quèc tÕ vÒ th-¬ng m¹i, xÐt vÒ mÆt chñ thÓ ký kÕt, cã thÓ cã
hai lo¹i lµ ®iÒu -íc quèc tÕ cã tÝnh chÊt song ph-¬ng vµ ®iÒu -íc quèc tÕ
cã tÝnh chÊt ®a ph-¬ng; XÐt vÒ mÆt ph¹m vi, quy m« ¶nh h-ëng, cã thÓ cã
®iÒu -íc th-¬ng m¹i cã tÝnh chÊt khu vùc vµ ®iÒu -íc th-¬ng m¹i cã tÝnh
chÊt toµn cÇu; XÐt vÒ mÆt néi dung, cã ®iÒu -íc quèc tÕ chuÈn t¾c (lµ ®iÒu
-íc ®Þnh ra c¸c quy t¾c cã tÝnh chÊt b¾t buéc ®èi víi c¸c bªn ký kÕt còng
nh- víi tù nhiªn nh©n, ph¸p nh©n cña hä) vµ ®iÒu -íc sang tÝnh thùc chøng
(lµ ®iÒu -íc thÓ chÕ ho¸ ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc quèc tÕ, c¸c héi nghÞ
quèc tÕ, c¸c v¨n phßng, uû ban mµ ®iÒu -íc cã ®ñ thÈm quyÒn ®-a ra nghÞ
quyÕt, chØ thÞ, quy t¾c).
Vai trß, hiÖu lùc, t¸c dông còng nh- mèi quan hÖ qua l¹i gi÷a c¸c
®iÒu -íc th-¬ng m¹i thÕ giíi víi luËt quèc gia th-êng do tÝnh chÊt cña c¸c
lo¹i ®iÒu -íc nãi trªn quyÕt ®Þnh.
VÒ tªn gäi, c¸c ®iÒu -íc quèc tÕ vÒ th-¬ng m¹i cã thÓ ®-îc gäi lµ
HiÖp ®Þnh th-¬ng m¹i, C«ng -íc, HiÖp -íc ...
Mét trong nh÷ng ®iÒu -íc quèc tÕ quan träng ®iÒu chØnh lÜnh vùc ký
kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th-¬ng lµ C«ng -íc Viªn 1980 vÒ
Hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸ quèc tÕ. C«ng -íc gåm 3 phÇn 101 ®iÒu quy
®Þnh râ nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan tíi viÖc ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång mua
b¸n hµng ho¸ quèc tÕ. C«ng -íc lµ kÕt qu¶ cña mét qu¸ tr×nh cè g¾ng, lµ
mét thµnh tùu ®¸ng kÓ cña Liªn hîp quèc nh»m tiÕn tíi viÖc nhÊt thÓ ho¸
luËt vÒ mua b¸n quèc tÕ, lo¹i bá nh÷ng c¶n trë do nh÷ng quy ®Þnh qu¸ kh¸c
9
xa nhau trong hÖ thèng ph¸p luËt quèc gia vÒ nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn
thñ tôc ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång gi÷a ng-êi mua víi ng-êi b¸n.
Tuy nhiªn, C«ng -íc Viªn chØ ®-¬ng nhiªn ¸p dông cho nh÷ng hîp
®ång mua b¸n gi÷a nh÷ng n-íc lµ thµnh viªn tham gia C«ng -íc. Cho ®Õn
nay ViÖt Nam vÉn ch-a tham gia C«ng -íc Viªn 1980, v× vËy, C«ng -íc
nµy chØ ®-îc ¸p dông ®Ó ®iÒu chØnh nh÷ng hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th- ¬ng
mµ c¸c chñ thÓ ViÖt Nam ®· ký víi c¸c tù nhiªn nh©n hoÆc ph¸p nh©n n-íc
ngoµi nÕu trong hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th-¬ng cã c¸c ®iÒu kho¶n sÏ ¸p
dông C«ng -íc Viªn 1980, hoÆc hai bªn tho¶ thuËn víi nhau sÏ dùa vµo
C«ng -íc Viªn ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng tranh chÊp vÒ hîp ®ång mua b¸n ngo¹i
th-¬ng. NÕu kh«ng cã tho¶ thuËn ®ã C«ng -íc viªn 1980 sÏ kh«ng cã ý
nghÜa, kh«ng cã bÊt kú gi¸ trÞ ph¸p lý nµo ®èi víi c¸c chñ thÓ ViÖt Nam.
b. LuËt quèc gia.
LuËt quèc gia sÏ trë thµnh nguån luËt ®iÒu chØnh hîp ®ång mua b¸n
ngo¹i th-¬ng khi:
- C¸c bªn cã tho¶ thuËn trong ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång mua b¸n
ngo¹i th-¬ng (gäi lµ ®iÒu kho¶n vÒ luËt ¸p dông). §iÒu kho¶n nµy cã thÓ
quy ®Þnh nh sau: “mäi vÊn ®Ò kh«ng ®îc quy ®Þnh hoÆc quy ®Þnh kh«ng
®Çy ®ñ trong hîp ®ång nµy sÏ ®-îc gi°i quyÕt theo luËt ViÖt Nam”.
- C¸c bªn tho¶ thuËn lùa chän luËt ¸p dông cho hîp ®ång sau khi hîp
®ång mua b¸n ngo¹i th-¬ng ®· ®-îc ký kÕt. Ph-¬ng ph¸p mµ c¸c bªn ký
kÕt tr-íc ®ã, v× mét lý do cã tÝnh chÊt kh¸ch quan hoÆc chñ quan kh«ng cã
®iÒu kho¶n vÒ luËt ¸p dông. Lóc nµy th-êng lµ tranh chÊp ®· x¶y ra nh-ng
c¸c bªn vÉn cã thÓ ®µm ph¸n víi nhau ®Ó tho¶ thuËn chän luËt ¸p dông.
- Khi luËt ®ã ®-îc quy ®Þnh trong c¸c ®iÒu -íc quèc tÕ h÷u quan.
§iÒu nµy cã nghÜa lµ nÕu trong c¸c ®iÒu -íc quèc tÕ mµ quèc gia m×nh ®·
tham gia ký kÕt hoÆc thõa nhËn cã quy ®Þnh ®iÒu kho¶n vÒ luËt ¸p dông cho
c¸c hîp ®ång mua b¸n quèc tÕ th× luËt ®ã ®-¬ng nhiªn ®-îc ¸p dông.
10
LuËt quèc gia ®-îc c¸c bªn lùa chän cã thÓ lµ luËt n-íc ngoµi b¸n,
luËt n-íc ngoµi mua, luËt cña n-íc thø ba hoÆc còng cã thÓ lµ luËt n¬i ký
kÕt hîp ®ång, luËt n¬i thùc hiÖn nghÜa vô cña hîp ®ång ...
Trong tr-êng hîp luËt ViÖt Nam lµ luËt ®-îc ¸p dông ®Ó ®iÒu chØnh
c¸c mèi quan hÖ vÒ hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th-¬ng th× chóng ta sÏ sö dông
c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ mua b¸n hµng ho¸ ®Ó ¸p dông.
c. TËp qu¸n quèc tÕ vÒ th-¬ng m¹i.
TËp qu¸n quèc tÕ vÒ th-¬ng m¹i còng lµ nguån cña hîp ®ång mua
b¸n ngo¹i th-¬ng. TËp qu¸n th-¬ng m¹i lµ nh÷ng thãi quen th-¬ng m¹i
®-îc c«ng nhËn réng r·i. Nh÷ng thãi quen th-¬ng m¹i sÏ ®-îc c«ng nhËn
vµ trë thµnh tËp qu¸n th-¬ng m¹i khi tho¶ m·n c¸c yªu cÇu:
- Lµ mét thãi quen phæ biÕn ®-îc nhiÒu n-íc ¸p dông vµ ¸p dông
th-êng xuyªn.
- VÒ tõng vÊn ®Ò vµ ë tõng ®Þa ph-¬ng, ®ã lµ thãi quen ®éc nhÊt.
- Lµ mét thãi quen cã néi dung râ rµng mµ dùa vµo ®ã ng-êi ta cã thÓ
x¸c ®Þnh quyÒn vµ nghÜa vô ®èi víi nhau.
TËp qu¸n quèc tÕ vÒ th-¬ng m¹i sÏ ®-îc ¸p dông cho hîp ®ång mua
b¸n ngo¹i th-¬ng trong c¸c tr-êng hîp:
- Khi chÝnh c¸c bªn quy ®Þnh trong hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th-¬ng.
- Khi c¸c ®iÒu -íc quèc tÕ liªn quan quy ®Þnh.
- Khi luËt néi dung (luËt quèc gia) do c¸c bªn tho¶ thuËn lùa chän,
kh«ng cã hoÆc cã nh-ng kh«ng ®Çy ®ñ, cßn khiÕm khuyÕt vÊn ®Ò tranh
chÊp, vÒ vÊn ®Ò cÇn ®-îc ®iÒu chØnh.
Trong qu¸ tr×nh ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th-¬ng,
tËp qu¸n quèc tÕ ®-îc sö dông réng r·i nhÊt lµ Incoterm 1936 - 1953 - 1967
- 1976 - 1980 - 1990 (International Rules for the Interpretation of trade
Terms - Quy t¾c chung gi¶i thÝch c¸c thuËt ng÷ bu«n b¸n quèc tÕ).
11
Incoterm ®-îc HiÖp héi th-¬ng gia quèc tÕ ®Æt ra nh»m thèng nhÊt nh÷ng
gi¶i thÝch ®èi víi thuËt ng÷ bu«n b¸n. Quy ®Þnh chung ®Çu tiªn ra ®êi vµo
n¨m 1936, sau ®ã, ®Ó thÝch øng víi nhu cÇu ph¸t triÓn nghiÖp vô bu«n b¸n
quèc tÕ, HiÖp héi th-¬ng gia quèc tÕ ®· tiÕn hµnh söa ®æi, bæ sung tõng
phÇn vµo nh÷ng n¨m 1953, 1967, 1976, 1980, 1990. Incoterms söa ®æi lÇn
cuèi cïng cã hiÖu lùc tõ ngµy 1/7/1990 vµ ®-îc gäi t¾t lµ Incoterm 1990.
Incoterm 1990 bao gåm 13 thuËt ng÷ bu«n b¸n vµ ®-îc chia thµnh 4 nhãm
E, F, C, D.
Nhãm E
VËn
t¶i
EXW: Ex Works
Giao hµng t¹i nhµ m¸y
FCA: Free Carrie
Giao hµng ng-êi vËn chuyÓn
FAS: Free Alongside
Giao hµng c¹nh tµu c¶ng bèc
hµng kh«ng
Nhãm F
C-íc
vËn Ship
chuyÓn ch-a tr¶
xÕp
FOB: Free on Board
Giao hµng trªn tµu c¶ng bèc
xÕp
CFR:
Cost
and
Freight
CIF:
Nhãm C
thµnh
+
C-íc
vËn
chuyÓn
Cost
Insurrance
and Freight
C-íc
Gi¸
Gi¸ thµnh + B¶o hiÓm + c-íc
vËn chuyÓn
vËn
chuyÓn ®· tr¶
CPT: Carriage Paid
C-íc vËn chuyÓn tr¶ tíi (2)
CIP:
C-íc vËn chuyÓn vµ phÝ b¶o
To
Carriage
and
hiÓm tr¶ tíi
Insurrance Paid To
DAF:
Delivered
Frontier
12
at
Giao hµng t¹i biªn giíi
DES:
Delivered
Giao hµng trªn tµu c¶ng ®Ých
Delivered
Giao hµng t¹i bÕn tµu c¶ng
ExShip
DEQ:
Nhãm D
ExQuay
®¸nh
§Õn n¬i
DDU: Delivered Duty
Giao hµng ch-a tr¶ hÕt thuÕ
Unpaid
DDP: Delivered Duty
Giao hµng ®· tr¶ hÕt thuÕ
Paid
Trong c¸c lo¹i tËp qu¸n quèc tÕ vÒ th-¬ng m¹i Incoterms lµ mét lo¹i
cã néi dung bao hµm nhiÒu nhÊt, ph¹m vi sö dông réng r·i nhÊt vµ ¶nh
h-ëng lín nhÊt.
Theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ViÖt Nam c¸c bªn trong hîp ®ång ®-îc
tho¶ thuËn ¸p dông mäi ®iÒu -íc vµ tËp qu¸n th-¬ng m¹i quèc tÕ nÕu ®iÒu
-íc hoÆc tËp qu¸n th-¬ng m¹i ®ã kh«ng tr¸i víi ph¸p luËt ViÖt Nam.
Ngoµi ba nguån nãi trªn, thùc tiÔn bu«n b¸n cña c¸c n-íc ph-¬ng
T©y cßn thõa nhËn c¶ ¸n lÖ vµ c¸c b¶n ®iÒu kiÖn chung, c¸c hîp ®ång mÉu
chuyªn nghiÖp lµm nguån luËt ¸p dông cho hîp ®ång mua b¸n ngo¹i
th-¬ng.
13
Ch-¬ng II
ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång mua b¸n ngo¹i
th-¬ng.
a. Ký kÕt hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th-¬ng.
1. §iÒu kiÖn cã hiÖu lùc cña hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th-¬ng.
Hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th-¬ng muèn cã hiÖu lùc ph¶i tho¶ m·n bèn
®iÒu kiÖn mµ LuËt d©n sù ®· quy ®Þnh chung cho mäi lo¹i hîp ®ång. Bèn
®iÒu kiÖn ®ã lµ: chñ thÓ cña hîp ®ång ph¶i hîp ph¸p, h×nh thøc cña hîp
®ång ph¶i hîp ph¸p, néi dung cña hîp ®ång ph¶i hîp ph¸p vµ hîp ®ång
ph¶i ®-îc ký trªn c¬ së cña nguyªn t¾c tù nguyÖn.
a. §iÒu kiÖn vÒ chñ thÓ cña hîp ®ång.
Chñ thÓ cña hîp ®ång lµ c¸c bªn tham gia quan hÖ hîp ®ång mua b¸n
ngo¹i th-¬ng. Chñ thÓ cña hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th-¬ng phÝa n-íc ngoµi
lµ tù nhiªn nh©n hoÆc ph¸p nh©n n-íc ngoµi cã ®Çy ®ñ n¨ng lùc ph¸p lý vµ
n¨ng lùc hµnh vi. N¨ng lùc hµnh vi cña tù nhiªn nh©n n-íc ngoµi ë nh÷ng
n-íc kh¸c nhau cã nh÷ng quy ®Þnh kh¸c nhau. Cã nh÷ng n-íc quy ®Þnh
r»ng, n¨ng lùc hµnh vi ®-îc x¸c ®Þnh theo luËt cña n-íc mµ ng-êi ®ã mang
quèc tÞch bÊt kÓ n¬i c- tró (vÝ dô: Ph¸p, §øc, Ba lan...). Mét sè n-íc kh¸c
l¹i quy ®Þnh ph¶i ¸p dông ph¸p luËt n¬i c- tró cña ®-¬ng sù ®Ó x¸c ®Þnh
n¨ng lùc hµnh vi, bÊt kÓ quèc tÞch cña ®-¬ng sù (vÝ dô: Anh, Mü...). V× vËy,
khi ký kÕt hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th-¬ng cÇn ph¶i t×m hiÓu kü ®Ó x¸c
®Þnh n¨ng lùc hµnh vi cña tù nhiªn nh©n. §Ó b¶o vÖ quyÒn lîi chÝnh ®¸ng
cña c¸c bªn ®-¬ng sù, ph¸p luËt nhiÒu n-íc quy ®Þnh mét sè tr-êng hîp
ngo¹i lÖ kh«ng ¸p dông ph¸p luËt cña n-íc ®-¬ng sù lµ c«ng d©n hoÆc cña
n-íc n¬i ®-¬ng sù c- tró.VÝ dô, theo ®iÒu 7 PhÇn më ®Çu Bé luËt d©n sù
§øc, ®iÒu 23 Bé luËt d©n sù Bå §µo Nha, nÕu ®-¬ng sù kh«ng ®ñ n¨ng lùc
14
hµnh vi ký kÕt hîp ®ång theo ph¸p luËt cña n-íc mµ ®-¬ng sù lµ c«ng d©n,
nh-ng ®ñ n¨ng lùc hµnh vi theo ph¸p luËt cña n-íc mµ toµ ¸n cã thÈm
quyÒn xÐt xö, th× hîp ®ång vÉn cã gi¸ trÞ ph¸p lý.
§èi víi ph¸p nh©n, muèn xem xÐt mét tæ chøc n-íc ngoµi nµo ®ã ký
hîp ®ång víi phÝa ViÖt nam cã ®ñ t- c¸ch ph¸p nh©n hay kh«ng th× tr-íc
tiªn ph¶i t×m hiÓu xem tæ chøc ®ã thuéc quèc tÞch n-íc nµo, viÖc x¸c ®Þnh
quèc tÞch cña ph¸p nh©n t¹o c¬ së x¸c ®Þnh néi dung quy chÕ ph¸p lý cña
ph¸p nh©n trong ký kÕt hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th-¬ng. Theo ph¸p luËt
cña Ph¸p, cña §øc vµ nhiÒu n-íc kh¸c, ph¸p nh©n ®Æt trô së ë n-íc nµo th×
mang quèc tÞch n-íc ®ã, kh«ng ph©n biÖt n¬i ®¨ng ký thµnh lËp hay tiÕn
hµnh ho¹t ®éng cña ph¸p nh©n. Ph¸p luËt cña Anh vµ Mü l¹i quy ®Þnh r»ng
quèc tÞch cña ph¸p nh©n tuú thuéc vµo n¬i ®¨ng ký ®iÒu lÖ cña ph¸p nh©n
khi thµnh lËp, bÊt kÓ n¬i ®Æt trô së chÝnh hoÆc n¬i ho¹t ®éng cña nã. Ph¸p
luËt cña mét sè n-íc nh- Ai cËp, Xi-ri...quy ®Þnh ¸p dông nguyªn t¾c quèc
tÞch ph¸p nh©n tuú thuéc vµo n¬i ®Æt trung t©m ho¹t ®éng cña ph¸p nh©n,
bÊt kÓ n¬i ®Æt trô së chÝnh hoÆc n¬i ®¨ng ký ®iÒu lÖ cña ph¸p nh©n khi
thµnh lËp. Do quy ®Þnh cña ph¸p luËt c¸c n-íc vÒ nguyªn t¾c x¸c ®Þnh quèc
tÞch ph¸p nh©n kh«ng gièng nhau, trong thùc tiÔn kh«ng tr¸nh khái tr-êng
hîp mét ph¸p nh©n ®-îc hai hay nhiÒu n-íc coi lµ ph¸p nh©n mang quèc
tÞch n-íc m×nh. §iÒu nµy sÏ g©y khã kh¨n cho viÖc ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp
®ång mua b¸n ngo¹i th-¬ng. §Ó gi¶i quyÕt t×nh h×nh nµy c¸c n-íc th-êng
ký kÕt víi nhau ®iÒu -íc quèc tÕ nh»m thèng nhÊt nguyªn t¾c x¸c ®Þnh
quèc tÞch cña ph¸p nh©n.
Chñ thÓ cña hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th-¬ng vÓ phÝa ViÖt nam còng
cã thÓ lµ tù nhiªn nh©n hay ph¸p nh©n ViÖt nam. Tù nhiªn nh©n ph¶i tõ ®ñ
18 tuæi trë lªn cã n¨ng lùc hµnh vi d©n sù ®Çy ®ñ; ph¸p nh©n, tæ hîp t¸c, hé
gia ®×nh cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó kinh doanh th-¬ng m¹i theo quy ®Þnh cña ph¸p
luËt nÕu cã yªu cÇu ho¹t ®éng th-¬ng m¹i th× ®-îc c¬ quan nhµ n-íc cã
15
thÈm quyÒn cÊp giÊy chõng nhËn ®¨ng ký kinh doanh vµ trë thµnh th-¬ng
nh©n.
Tuy nhiªn, kh«ng ph¶i mäi th-¬ng nh©n ViÖt nam ®Òu ®-îc thõa
nhËn lµ chñ thÓ cña hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th-¬ng. C¨n cø vµo ®iÒu 81
LuËt th-¬ng m¹i n-íc CHXHCN ViÖt nam vµ nghÞ ®Þnh 57 N§-CP ngµy
31-7-1998 cña ChÝnh phñ, muèn ®-îc thõa nhËn lµ chñ thÓ cña hîp ®ång
mua b¸n ngo¹i th-¬ng th× chñ thÓ bªn ViÖt nam ph¶i lµ th-¬ng nh©n ®-îc
phÐp xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ theo nghµnh nghÒ ®· ®¨ng ký trong GiÊy
chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh. C¸c th-¬ng nh©n kh«ng ®-îc phÐp xuÊt
nhËp khÈu th× kh«ng cã quyÒn giao dÞch, ký kÕt hîp ®ång mua b¸n ngo¹i
th-¬ng. Mäi hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th-¬ng do c¸c ®¬n vÞ nµy ký kÕt ®Òu
kh«ng cã hiÖu lùc.
* ThÈm quyÒn ký kÕt hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th-¬ng.
- NÕu hîp ®ång ®-îc ký kÕt gi÷a c¸c c¸ nh©n hay c¸c doanh nghiÖp
t- nh©n víi nhau th× ng-êi cã thÈm quyÒn ký kÕt lµ chñ c¸c doanh nghiÖp
®ã. Hä lµ c¸c c¸ nh©n cã tªn trong ®¨ng ký kinh doanh (ë ViÖt nam) hoÆc
cã tªn trong sæ ®¨ng ký th-¬ng nh©n, trong sæ ®¨ng ký th-¬ng m¹i (ë c¸c
n-íc nh- Ph¸p...) hoÆc nh÷ng ng-êi ®-îc c¸c chñ doanh nghiÖp, c¸c c¸
nh©n cã ®¨ng ký kinh doanh uû quyÒn b»ng h×nh thøc v¨n b¶n.
- NÕu hîp ®ång ®-îc ký kÕt gi÷a c¸c xÝ nghiÖp d-íi d¹ng c«ng ty,
h·ng, hiÖp héi, tËp ®oµn, tæng c«ng ty...th× thÈm quyÒn ký kÕt thuéc vÒ
ng-êi ®øng ®Çu c¸c doanh nghiÖp, c¸c ph¸p nh©n...®ã. Ng-êi ®øng ®Çu
ph¸p nh©n còng cã thÓ uû quyÒn b»ng h×nh thøc v¨n b¶n cho ng-êi kh¸c
thay m×nh ký kÕt hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th-¬ng, ng-êi ®-îc uû quyÒn
kh«ng ®-îc ký hîp ®ång ra ngoµi ph¹m vi ®-îc uû quyÒn.
b. §iÒu kiÖn vÒ h×nh thøc cña hîp ®ång.
Hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th-¬ng chØ cã gi¸ trÞ ph¸p lý khi nã ®-îc
thùc hiÖn d-íi mét h×nh thøc nhÊt ®Þnh. Ph¸p luËt cña ®¹i ®a sè c¸c n-íc
16
®Òu quy ®Þnh hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th-¬ng chØ cã gi¸ trÞ ph¸p lý vÒ mÆt
h×nh thøc khi nã ®-îc thùc hiÖn d-íi h×nh thøc v¨n b¶n.
§iÒu 11 C«ng íc Viªn 1980 quy ®Þnh: “Kh«ng yªu cÇu hîp ®ång
mua b¸n ph¶i ®-îc ký kÕt hoÆc ph¶i ®-îc x¸c nhËn b»ng v¨n b¶n hoÆc ph¶i
tu©n thð mét yªu cÇu n¯o ®ã vÒ mÆt h×nh thøc...”. ViÖc quy ®Þnh n¯y nh´m
®¬n gi¶n ho¸, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c bªn chñ thÓ hîp ®ång thuéc
c¸c n-íc thµnh viªn C«ng -íc cã thÓ giao kÕt hîp ®ång mét c¸ch nhanh
chãng. MÆc dï vËy, ®iÒu 96 C«ng -íc Viªn 1980 cñng quy ®Þnh râ: “NÕu
n-íc thµnh viªn nµo mµ trong ph¸p luËt n-íc ®ã ®ßi hái hîp ®ång ph¶i
®-îc ký kÕt hoÆc phª chuÈn d-íi h×nh thøc v¨n b¶n th× ®iÒu quy ®Þnh nµy
cña ph¸p luËt n-íc thµnh viªn ®ã sÏ ®-îc b¶o l-u.
VÒ vÊn ®Ò nµy, ph¸p luËt ViÖt nam quy ®Þnh: hîp ®ång mua b¸n
ngo¹i th-¬ng ph¶i ®-îc lËp thµnh v¨n b¶n míi cã hiÖu lùc; ®iÖn b¸o, telex,
fax, th- ®iÖn tö vµ c¸c h×nh thøc th«ng tin ®iÖn tñ kh¸c còng ®-îc coi lµ
h×nh thøc v¨n b¶n (kho¶n 3 ®iÒu 49 LuËt Th-¬ng m¹i ).
c. Néi dung cña hîp ®ång.
Néi dung cña hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th-¬ng lµ sù thÓ hiÖn tho¶
thuËn, biÓu hiÖn ý chÝ tù nguyÖn cña c¸c bªn chñ thÓ nh»m Ên ®Þnh c¸c
quyÒn vµ nghÜa vô cô thÓ cña c¸c bªn ®èi víi nhau. Tuy nhiªn kh«ng ph¶i
bÊt cø néi dung nµo do c¸c bªn tho¶ thuËn ®-a vµo hîp ®ång còng ®-îc coi
lµ hîp ph¸p. Hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th-¬ng chØ hîp ph¸p vÒ néi dung khi
nã chøa ®ùng nh÷ng ®iÒu kho¶n phï hîp víi quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
PhÇn néi dung cña hîp ®ång th-êng cã c¸c ®iÒu kho¶n sau:
- §èi t-îng cña hîp ®ång: Hµng ho¸ theo hîp ®ång lµ hµng ho¸ ®-îc
phÐp mua vµ b¸n theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt n-íc bªn mua vµ n-íc bªn
b¸n. Hµng ho¸ ph¶i ®-îc ghi cô thÓ, chÝnh x¸c tªn th-êng gäi ®èi víi hµng
ho¸ ®ã, cã kÌm theo tªn th-¬ng m¹i hoÆc tªn khoa häc (nÕu cã) hoÆc ghi
17
kÌm theo tªn ng-êi s¶n xuÊt... sao cho tr¸nh ®-îc sù lÇm lÉn gi÷a hµng ho¸
nµy víi hµng ho¸ kh¸c.
- Sè l-îng hoÆc khèi l-îng cña hµng ho¸: Sè l-îng (khèi l-îng) hµng
ho¸ ®-îc x¸c ®Þnh b»ng ®¬n vÞ ®o l-êng theo tËp qu¸n th-¬ng m¹i quèc tÕ.
Ghi c¶ ph-¬ng ph¸p, ®Þa ®iÓm x¸c ®Þnh sè l-îng. Néi dung vµ sù ®¬n gi¶n
hay phøc t¹p cña ®iÒu kho¶n nµy cÇn ph¶i xem ®Æc tÝnh cña hµng ho¸ ®Ó
quy ®Þnh.
- PhÈm chÊt hµng ho¸: ViÖc x¸c ®Þnh phÈm chÊt hµng ho¸ ph¶i ®-îc
quy ®Þnh cô thÓ th«ng qua sù m« t¶ theo h×nh d¹ng, mµu s¾c, kÝch th-íc
hoÆc x¸c ®Þnh bëi ®Æc tÝnh lý ho¸ cña nã, hoÆc theo mét mÉu nhÊt ®Þnh;
hoÆc theo mét tiªu chuÈn (quèc gia, quèc tÕ) ®èi víi hµng ho¸ ®ã.
- Gi¸ c¶ cña hµng ho¸: Gi¸ c¶ lµ mét ®iÒu kho¶n c¬ b¶n cña hîp
®ång mua b¸n ngo¹i th-¬ng nªn nã cÇn ®-îc quy ®Þnh cô thÓ. Gi¸ c¶ ph¶i
®-îc ghi b»ng ch÷ vµ ®ång tiÒn tÝnh gi¸. Chó ý khi ghi ®ång tiÒn tÝnh gi¸
ph¶i ghi cô thÓ lµ lo¹i tiÒn g×, cña n-íc nµo, v× thùc tÕ trªn thÕ giíi cã nhiÒu
lo¹i tiÒn cña c¸c n-íc tuy tªn gäi gièng nhau nh-ng tªn gäi l¹i kh¸c nhau.
- Thêi h¹n giao hµng: ®Ó ®¶m b¶o quyÒn lîi cña m×nh vµ t¹o ®iÒu
kiÖn thuËn lîi cho c«ng viÖc giao nhËn hµng, c¸c bªn ph¶i tho¶ thuËn thêi
gian giao hµng. Thêi gian giao hµng cã thÓ ®-îc c¸c bªn Ên ®Þnh vµo mét
thêi ®iÓm cô thÓ hoÆc vµo kho¶ng thêi gian cô thÓ.
- Ph-¬ng thøc giao hµng: Ph-¬ng thøc giao hµng lµ nh÷ng quy ®Þnh
vÒ tr¸ch nhiÖm cña ng-êi mua hµng vµ ng-êi b¸n hµng trong c¸c vÊn ®Ò cã
liªn quan ®Õn viÖc giao hµng nh-: thuª ph-¬ng tiÖn vËn chuyÓn, mua b¶o
hiÓm hµng ho¸, x¸c ®Þnh thêi ®iÓm chuyÓn dÞch quyÒn së h÷u vµ rñi ro ®èi
víi hµng ho¸ tõ ng-êi b¸n sang ng-êi mua... Th«ng th-êng ng-êi ta ¸p
dông ph-¬ng thøc giao hµng theo Incoterm 1990. NÕu cã vÊn ®Ò g× cÇn
thªm bít vµo c¸c ®iÒu kiÖn giao hµng ®Ó phï hîp víi hoµn c¶nh thùc tÕ th×
c¸c bªn còng ph¶i tho¶ thuËn ghi râ trong hîp ®ång.
18
Ngoµi c¸c ®iÒu kho¶n trªn ®©y, c¸c bªn chñ thÓ cã thÓ tho¶ thuËn ®-a
vµo hîp ®ång c¸c ®iÒu kho¶n kh¸c nh-: ®iÒu kho¶n gi¸m ®Þnh hµng ho¸,
®iÒu kho¶n thanh to¸n, ®iÒu kho¶n b¶o hiÓm, ®iÒu kho¶n träng tµi...
§iÒu 50 LuËt Th-¬ng m¹i cña ViÖt Nam quy ®Þnh:
“Hîp ®ång mua b²n h¯ng ho² ph°i cã c²c néi dung sau:
1. Tªn hµng
2. Sè l-îng;
3. Quy c¸ch, chÊt l-îng;
4. Gi¸
c¶;
5. Ph-¬ng thøc thanh to¸n;
6. §Þa ®iÓm vµ thêi gian giao nhËn hµng.
Ngoµi c¸c néi dung chñ yÕu quy ®Þnh t¹i ®iÒu nµy c¸c bªn cã thÓ tho¶
thuËn c²c néi dung kh²c trong hîp ®ång”.
d. Hîp ®ång ph¶i ®-îc ký kÕt trªn c¬ së cña nguyªn t¾c tù
nguyÖn.
- Nguyªn t¾c tù nguyÖn cho phÐp c¸c bªn ®-îc hoµn toµn tù do tho¶
thuËn vÒ mäi vÊn ®Ò liªn quan ®Õn quyÒn vµ nghÜa vô cña c¸c bªn trong
khu«n khæ ph¸p luËt.
- Nguyªn t¾c tù nguyÖn lo¹i bá tÊt c¶ c¸c hîp ®ång ®-îc ký kÕt trªn
c¬ së dïng b¹o lùc, bÞ ®e do¹, bÞ lõa bÞp hoÆc do cã sù nhÇm lÉn.
2. Ký kÕt hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th-¬ng.
a. H×nh thøc, néi dung vµ tr×nh tù ®µm ph¸n giao dÞch.
* VÒ h×nh thøc, ®µm ph¸n giao dÞch cã thÓ chia thµnh hai lo¹i lµ: ®µm
ph¸n miÖng vµ ®µm ph¸n giÊy tê. §µm ph¸n miÖng chñ yÕu lµ chØ ®µm ph¸n
®èi diÖn trªn bµn ®µm ph¸n, nh- tham gia c¸c lo¹i héi nghÞ giao dÞch, héi
nghÞ ®µm ph¸n, nhãm bu«n b¸n ra th¨m n-íc ngoµi vµ míi kh¸ch tíi ®µm
19
ph¸n giao dÞch... Ngoµi ra, ®µm ph¸n miÖng còng cã thÓ ®-îc tiÕn hµnh
gi÷a hai bªn th«ng qua ®iÖn tho¹i. §µm ph¸n giÊy tê lµ chØ tiÕn hµnh ®µm
ph¸n giao dÞch th«ng qua c¸c ph-¬ng tiÖn th«ng tin nh- th- tõ, ®iÖn b¸o,
FAX... Th«ng qua ®µm ph¸n miÖng vµ ®µm ph¸n giÊy tê, sau khi hai bªn ®·
®i tíi tho¶ thuËn vÒ mÆt ®iÒu kiÖn giao dÞch, th× cã thÓ lµm hîp ®ång chÝnh
thøc vÒ mÆt giÊy tê.
* Néi dung cña ®µm ph¸n giao dÞch cã liªn quan tíi c¸c ®iÒu kho¶n
cña hîp ®ång mua b¸n ký kÕt, trong ®ã bao gåm tªn hµng, chÊt l-îng, sè
l-îng, bao b×, gi¸ c¶, bèc xÕp vËn chuyÓn, b¶o hiÓm, thanh to¸n vµ th-¬ng
kiÓm, båi th-êng, träng tµi vµ tr-êng hîp bÊt kh¶ kh¸ng...
* Tr×nh tù cña ®µm ph¸n giao dÞch cã thÓ kh¸i qu¸t thµnh 4 kh©u: mêi
b¸o gi¸, b¸o gi¸, tr¶ gi¸ vµ chÊp nhËn. Trong ®ã b¸o gi¸ vµ chÊp nhËn lµ hai
b-íc c¨n b¶n mµ mçi cuéc giao dÞch kh«ng thÓ thiÕu ®-îc.
<1> Mêi chµo gi¸.
Mêi chµo gi¸ chØ lµ viÖc mét bªn giao dÞch dù ®Þnh mua hoÆc b¸n ra
mét lo¹i hµng nµo ®ã, hái ®èi t¸c c¸c ®iÒu kiÖn giao dÞch cã liªn quan tíi
viÖc mua b¸n lo¹i hµng nµy, hoÆc ®-a ra kiÕn nghÞ cã ®iÒu kiÖn b¶o l-u vÒ
cuéc giao dÞch ®ã.
Trong nghiÖp vô mua b¸n th«ng th-êng, mêi chµo gi¸ lµ kh©u kh«ng
®Æc biÖt quan träng, song trong mét sè ph-¬ng thøc bu«n b¸n ®Æc thï nhgäi thÇu, ®Êu thÇu, ®Êu gi¸ th× tÇm quan träng cña nã l¹i ë møc ®é kh¸c.
<2> B¸o gi¸.
B¸o gi¸ lµ chØ hµnh vi mµ mét bªn giao dÞch - ng-êi b¸o gi¸, ®-a ra
c¸c ®iÒu kiÖn giao dÞch mua hoÆc b¸n lo¹i hµng nµo ®ã víi bªn kia - ng-êi
nhËn b¸o gi¸ - vµ tá ra muèn cïng ®èi ph-¬ng ®i ®Õn tho¶ thuËn giao dÞch,
ký kÕt hîp ®ång theo ®iÒu kiÖn nµy.
* §iÒu kiÖn cña b¸o gi¸.
20
- Xem thêm -
.PDF 
53 
149 
56 
