Tài liệu Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo 5 6 tuổi ở trường mầm non”.

1- PHẦN MỚ ĐẦU 1.1 LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI Trẻ em Mầm non là tương lai của đất nước. Đất nước có giàu mạnh, phồn vinh là nhờ vào thế hệ trẻ. Bác Hồ đã từng nói: “Trẻ em như búp trên cành Biết ăn biết ngũ biết học hành là ngoan”. Vì thế chúng ta cần phải chăm sóc giáo dục trẻ thật tốt ngay từ khi trẻ còn ở độ tuổi Mầm non. Giáo viên mầm non ngoài việc hướng dẫn cho trẻ vui chơi, cho trẻ ăn, ngủ, giáo dục trẻ trở thành những đứa trẻ lễ phép ngoan ngoãn thôi vẫn chưa đủ mà bên cạnh đó giáo viên cần chú trọng đến việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ. Như Thạc sĩ: Lê Thanh Nga -Vụ GDMN đã viết: "Đối với trẻ mầm non trong quá trình phát triển, nếu uốn nắn, giáo dục tốt các em sẽ có một nhân cách phát triển toàn diện, bền vững, có khả năng thích ứng và chống chọi với mọi biến động xã hội, biết tự khẳng định mình trong cuộc sống... Trẻ em là giai đoạn học, tiếp thu, lĩnh hội những giá trị sống để phát triển nhân cách, do đó cần giáo dục kỹ năng sống cho trẻ để trẻ có nhận thức đúng và có hành vi ứng xử phù hợp ngay từ khi còn nhỏ”. Những nghiên cứu gần đây về sự phát triển của não trẻ cho thấy rằng, khả năng giao tiếp với mọi người, khả năng biết tự kiểm soát, thể hiện các cảm giác của mình, biết cách ứng xử phù hợp với các yêu cầu, biết giải quyết các vấn đề cơ bản một cách tự lập có ảnh hưởng rất quan trọng đối với kết quả học tập của trẻ tại trường. Trong những năm gần đây, ngành học mầm non đã triển khai xây dựng lồng ghép chuyên đề "Giáo dục kỹ năng sống" vào chương trình chăm sóc giáo dục trẻ mầm non. Mục tiêu của giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mầm non là nhằm giúp trẻ có kinh nghiệm trong cuộc sống, biết được những điều nên làm và không nên làm, giúp trẻ tự tin, chủ động và biết cách xử lý các tình huống trong cuộc sống, khơi gợi khả năng tư duy sáng tạo của trẻ, đặt nền tảng cho trẻ trở thành người có trách nhiệm và có cuộc sống hài hòa trong tương lai. Là một giáo viên trực tiếp đứng lớp mẫu giáo lớn. Tôi luôn băn khoăn, suy nghĩ làm thế nào để giáo dục, uốn nắn cho trẻ những hành vi đúng, cách cư xử lịch sự văn minh, điều này làm tôi trăn trở và muốn góp phần công sức nhỏ bé của mình trong việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5- 6 tuổi nhằm giúp trẻ phát triển toàn diện về đức-trí-thể-mỹ và tình cảm xã hội cũng như nhân cách con người. Đó là lí do tôi quyết định chọn đề tài “Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi ở trường Mầm non”. Điểm mới của đề tài sáng kiến kinh nghiệm: Có thể thấy đây là đề tài được nhiều người quan tâm nên đã có nhiều đồng nghiệp nghiên cứu về lĩnh vực này, song mỗi đề tài đề cập đến những khía cạnh khác nhau. Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ thông qua nhiều hình thức khác nhau. Việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ là quan trọng giúp trẻ làm chủ suy nghĩ, cảm xúc và hành động của mình, nhưng điều quan trọng hơn nữa việc trẻ vận dụng những kỹ năng đó như thế nào trong cuộc sống. Việc áp dụng một cách linh hoạt các kỹ năng sống cần thiết vào cuộc sống sẽ giúp cho trẻ có những nền tảng vững chắc trong việc tạo dựng tư thế chủ động sáng tạo của một đứa trẻ năng động. Đó cũng là cách giúp trẻ vượt qua những áp lực về tâm lý về công việc học tập cũng như các mối quan hệ phức tạp khác trong cuộc sống. 1.2. Phạm vi áp dụng: Giáo dục kỹ năng sống là một nội dung rất cần thiết đối với trẻ mầm non. Đề tài này có thể áp dụng đối với trẻ 5-6 tuổi nói riêng và ở trường mầm non nói chung và có thể áp dụng rộng rãi trong các trường mầm non trong toàn Huyện. 2- PHẦN NỘI DUNG: Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mầm non nhằm giúp trẻ phát triển hài hòa, toàn diện về nhân cách. Cung cấp cho mỗi trẻ những kiến thức cần thiết về kỹ năng sống để các em sống sao cho lành mạnh và có ý nghĩa. Giúp các em hiểu, biến những kiến thức về kỹ năng sống được cung cấp thành hành động cụ thể trong quá trình hoạt động thực tiễn với bản thân, với người khác, với xã hội, ứng phó trước nhiều tình huống, học cách giao tiếp, ứng sử với mọi người, giải quyết mâu thuẫn trong mối quan hệ và thể hiện bản thân một cách tích cực. 2.1. Thực trạng: 2.1.1 Thuận lợi Năm học 2018 - 2019 bản thân tôi được phân công dạy lớp mẫu giáo 5 - 6 tuổi, là một giáo viên nhiều năm dạy trẻ ở độ tuổi này song việc dạy trẻ kỷ năng sống cho trẻ bản thân tôi gặp một số thuận lợi và khó khăn như sau: Trường, lớp được sự quan tâm chỉ đạo chặt chẽ của lãnh đạo các cấp. Cơ sở vật chất trường lớp khá khang trang, đủ phòng học, phòng chức năng và trang thiết bị phục vụ các hoạt động chăm sóc giáo dục (CS-GD) trẻ. Giáo viên có trình độ nghiệp vụ vững vàng, yêu nghề mến trẻ, tâm huyết với nghề nghiệp, có ý thức học tập bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ và năng lực sư phạm cho bản thân. Ban giám hiệu nhà trường luôn dành nhiều thời gian bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ, tập huấn cho giáo viên về chương trình giáo dục mầm non theo thông tư 28. Đa số trẻ trong lớp đã học qua lớp mẫu giáo nhỡ. 2.1.2. Khó khăn: Có nhiều gia đình do điều kiện kinh tế khó khăn, nhận thức chưa cao, trẻ ít được tiếp xúc với bạn bè xung quanh nên chưa mạnh dạn, tự tin trong giao tiếp, chưa có kỹ năng lao động tự phục vụ, kỹ năng hoạt động nhóm và đặc biệt là chưa được rèn luyện các kỹ năng sống cơ bản. - Giáo viên còn nhiều bỡ ngỡ trong việc lồng ghép giáo dục kỹ năng sống, chưa hiểu sâu sắc tầm quan trọng của việc rèn luyện kỹ năng sống cho trẻ. Chưa biết cách lựa chọn nội dung giáo dục kỹ năng sống để vận dụng vào thực tế sao cho hiệu quả, cách tổ chức còn áp đặt, nặng nề, mang tính hình thức. - Các bậc phụ huynh trong lớp thường nóng vội trong việc dạy con, ai cũng muốn con mình được học đọc và học viết mà không quan tâm đến việc giáo dục và rèn luyện kỹ năng sống cho trẻ. 2.1.3. Điều tra thực tiễn: Qua điều tra thực tiễn cho thấy các kĩ năng sống của trẻ thể hiện trên lớp rất hạn chế, cụ thể: Kĩ năng Kĩ năng Kĩ năng Kĩ năng Kĩ năng nhận thức quản lý giao tiếp học tập tương tác cảm xúc và quan Thời Số về bản gian lượng thân SL Tỷ lệ 08/2018 40 27 % 5,75 hệ xã hội SL Tỷ lệ 17 % 42,5 SL Tỷ lệ SL Tỷ lệ 19 % 47,5 19 SL % 47,5 21 Tỷ lệ % 52,5 Ghi chú: - Kỹ năng giao tiếp và quan hệ xã hội: gồm có kỹ năng thiết lập quan hệ bạn bè và người lớn, kỹ năng thuyết phục và thương thuyết, sự tự tin, thay đổi hành vi, kĩ năng giao tiếp. - Kỹ năng học tập: Trẻ biết có ý thức trách nhiệm, kỹ năng thiết lập và thực hiện mục tiêu. - Kỹ năng tương tác: gồm có kỹ năng tổ chức hoạt động nhóm, làm việc nhóm, ra quyết định hay kỹ năng giải quyết vấn đề. - Kỹ năng nhận thức về bản thân: gồm có kỹ năng tự phục vụ, tự bảo vệ trước tình huống nguy hiểm, nhận biết giá trị bản thân… - Kỹ năng quản lý cảm xúc: gồm có trẻ biết học cách chia sẻ, kiểm soát tình cảm có lòng tự trọng. 2.1.4. Nguyên nhân: - Một số gia đình có hoàn cảnh khó khăn, con đông do đó không có điều kiện cho trẻ đến trường học đúng độ tuổi. - Do kiến thức của một số phụ huynh trong việc nuôi dạy con còn nhiều hạn chế, nhất là dạy kỹ năng sống cho trẻ. 2.2 Các biện pháp thực hiện: Đối với trẻ mầm non khả năng ghi nhớ có chủ định chưa cao, ngược lại, khả năng bắt chước tái tạo lại các hoạt động của người lớn rất nhanh. Trẻ học được kinh nghiệm sống chủ yếu là nhờ vào việc bắt chước hành động thực của người lớn diễn ra trong cuộc sống hàng ngày. Các kỹ năng sống được học tốt nhất thông qua các hoạt động tích cực của trẻ, “lấy trẻ làm trung tâm”. Từ những thuận lợi, khó khăn và nguyên nhân tại địa phương, nhằm tạo điều kiện thuận lợi giúp cho giáo viên, các bậc cha mẹ dạy trẻ mầm non các kỹ năng sống trong việc chăm sóc giáo dục trẻ, góp một phần nhỏ bé của mình vào quá trình hình thành nhân cách cho trẻ một cách toàn diện. Tôi hi vọng rằng qua đề tài “Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi ở trường mầm non” sẽ trao đổi thêm những kinh nghiệm với các đồng nghiệp và phụ huynh học sinh, góp phần đưa hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi ngày càng tốt hơn. Để đạt được điều này, bản thân tôi đã tập trung vào một số biện pháp sau: 2.2.1. Giáo viên cần nhận thức sâu sắc và xác định những kỹ năng sống cơ bản để giáo dục trẻ. Xác định nhiệm vụ cơ bản đối với từng đối tượng trong việc dạy kỹ năng sống đề ra những biện pháp hướng dẫn, những nội dung tuyên truyền giúp các bậc cha mẹ thực hiện dạy trẻ các kỹ năng sống cơ bản. Biện pháp giúp trẻ phát triển các kỹ năng sống qua việc tổ chức các hoạt động tập thể vui tươi, lành mạnh trong nhà trường. Bản thân tôi tham gia tốt các đợt thao giảng dự giờ để học hỏi thêm kinh nghiệm cho bản thân. Thường xuyên đưa hoạt động giáo dục kỹ năng sống vào chương trình sinh hoạt chiều cuối tuần để tổ chức giáo dục trẻ. Luôn luôn tìm tòi sách báo, internet, nghiên cứu và tìm hiểu thêm về vai trò và tầm quan trọng của việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi nhằm đảm bảo sự phát triển lành mạnh về cơ thể và trí tuệ cho trẻ. * Xác định những kỹ năng sống cơ bản cần đưa vào kế hoạch hoạt động giáo dục trẻ ở lứa tuổi 5-6 tuổi. Tâm lý trẻ em 5-6 tuổi có rất nhiều kỹ năng quan trọng mà trẻ cần biết trước khi bước vào trường tiểu học. Thực tế cho thấy, các kỹ năng quan trọng nhất trẻ phải học đó là: sự hợp tác, tính kiểm soát, tính tự tin, tò mò, tự lập, khả năng thấu hiểu và giao tiếp. Việc xác định được các kỹ năng cơ bản phù hợp với lứa tuổi sẽ giúp giáo viên lựa chọn đúng nội dung trọng tâm để dạy trẻ. - Dạy trẻ kỹ năng quản lí cảm xúc như: + Dạy trẻ biết hợp tác trao đổi và chia sẽ với mọi người. + Kiểm soát tình cảm. + Lòng tự trọng. - Đối với nội dung này tôi thường lồng ghép trong hoạt động mọi lúc mọi nơi. - Dạy trẻ kỹ năng giao tiếp và quan hệ xã hội: kỹ năng này trẻ được học rất nhiều trong những năm tháng học tại trường mầm non. Trẻ được học cách làm chủ ngôn ngữ, học cách nhận biết và đối phó với cảm xúc của mình cũng như của người khác. Trẻ cần được dạy kỹ năng thiết lập quan hệ với bạn bè và người lớn, kỹ năng thuyết phục và thương thuyết. Ví dụ: Kế hoạch các hoạt động học, giờ chơi, giờ hoạt động góc, các trò chơi... trẻ được cùng chơi với bạn. Từ đó trẻ cùng bạn trao đổi ý kiến, chia sẽ đồ chơi, phân vai cho nhau... Sự tự tin: là một trong những kỹ năng đầu tiên mà tôi luôn chú tâm nhằm giúp trẻ phát triển sự tự tin hoặc lòng tự trọng để trẻ biết lắng nghe và nói lên suy nghĩ của mình trước mọi người, thường xuyên chú ý phát triển tự tin ở trẻ, trẻ cần được yêu thương và tôn trọng. Qua đó giúp các cháu mạnh dạn hơn, không sợ nói trước đám đông, tự tin trong mọi tình huống, dám làm điều mình nghĩ và biết bày tỏ cảm xúc của mình với người khác mà không e dè, sợ sệt. Điều này giúp trẻ cảm thấy tự tin trong các tình huống xảy ra ở mọi nơi, mọi lúc. Ví dụ: Trẻ tự giới thiệu về bản thân, gia đình trước bạn bè, mọi người hoặc múa hát hay biểu diễn văn nghệ... Kỹ năng thay đổi hành vi, thái độ, việc làm của mình khi người khác không hài lòng. Kỹ năng giao tiếp, lịch sự lễ phép: tức là kỹ năng lắng nghe (Nghe chăm chú, nhìn vào mắt người đối thoại; không ngắt lời, không nói leo); Kỹ năng thân thiện (Chào hỏi, biết tạm biệt khi chia tay, biết cảm ơn khi được giúp đỡ, biết xin lỗi khi làm sai, biết lễ phép với người trên, tôn trọng bạn, biết nhường nhịn em bé, không tranh dành đồ dùng đồ chới với bạn). - Dạy trẻ các kỹ năng học tập: Giáo dục cho các cháu biết tự chịu trách nhiệm về những hành động của mình làm và không trông chờ hay ỷ lại người khác. Cố gắng làm hết khả năng của mình, Biết quan tâm giúp đỡ người khác. Ví dụ: Trong các hoạt động tạo hình trẻ phải biết hoàn thành sản phẩm của mình không trông chờ ỷ lại…. - Dạy trẻ kỹ năng tương tác: Thông qua các hoạt động giáo viên giúp trẻ biết chơi cùng bạn, biết chia sẽ, hợp tác cùng bạn. Chính khả năng hợp tác sẽ giúp trẻ biết cảm thông và cùng nhau thực hiện tốt nhiệm vụ trong nhóm chơi. Ví dụ: Trong các hoạt động chơi ở các góc, trẻ biết hợp tác, chia sẽ cùng bạn chơi, biết lắng nghe và thực hiện nhiệm vụ được giao. - Dạy trẻ các kỹ năng tự nhận thức về bản thân như: + Kỹ năng tự phục vụ bản thân: Độ tuổi mẫu giáo lớn tôi dạy trẻ các kỹ năng như dạy trẻ tự sắp xếp đồ dùng đồ chơi gọn gàng sau khi chơi xong, tự đánh răng, chải tóc, xếp áo quần, cùng với cô và các bạn kê dọn bàn ăn, lao động trực nhật... + Kỹ năng tự bảo vệ trước những tình huống nguy hiểm, tránh nơi không an toàn như không đến gần ổ điện, không chơi ở ao hồ….. + Dạy trẻ có ý thức về bản thân mình, mạnh dạn, tự tin tham gia các hoạt động vui chơi, thể hiện khả năng, năng khiếu của bản thân trước tập thể. Ví dụ: Trong chủ đề "bản thân" tôi cho trẻ tự giới thiệu về bản thân mình những sở thích của mình hay thông qua các hoạt động như tham gia biểu diễn thời trang, các chương trình văn nghệ... để rèn luyện tính mạnh dạn, tự tin của trẻ. 2.2.2. Làm tốt công tác tuyên truyền, phối hợp với phụ huynh. Để việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ đem lại hiệu quả, công tác phối hợp với phụ huynh đóng vai trò hết sức quan trọng. Bản thân tôi luôn tìm hiểu về gia đình trẻ để thống nhất cách giáo dục trẻ, kết hợp giáo dục gia đình - nhà trường, tránh xảy ra trường hợp “Trống đánh xuôi, kèn thổi ngược”. Qua những lúc đón, trả trẻ những buổi họp phụ huynh tôi trao đổi với phụ huynh về tầm quan trọng của việc giáo dục kĩ năng sống cho trẻ. Ví dụ: Ở trường cô giáo dạy trẻ biết nhận quà bằng hai tay, biết cảm ơn khi được nhận quà, biết xin lỗi khi làm sai, dạy trẻ biết thật thà không nói dối … nhưng khi về nhà, bố mẹ không quan tâm và sửa sai cho trẻ. Điều này làm cho trẻ thấy mâu thuẫn và sẽ không có được những hành vi và cách cư xử đúng. Cho nên cần kết hợp biện pháp giáo dục giữa gia đình và nhà trường để mang lại hiệu quả tốt nhất trong công tác giáo dục kỹ năng sống cho trẻ. Đối với đối tượng trẻ 5-6 giáo viên cần tổ chức các hoạt động cụ thể để phụ huynh cùng tham gia như tham gia vào các hoạt động ngoại khóa, các buổi họp phụ huynh…nhằm phối hợp tuyên truyền cho các bậc phụ huynh biết cách lồng ghép giáo dục kĩ năng sống cho trẻ. Giáo viên cần kết hợp với phụ huynh trong việc chăm sóc và giáo dục trẻ, thường xuyên trao đổi và tìm hiểu tâm sinh lí của trẻ để giáo dục kỹ năng sống cho trẻ được tốt hơn. Hướng dẫn và rèn luyện kỹ năng cho trẻ ở mọi lúc, mọi nơi, qua các hoạt động hàng ngày. Ví dụ: Qua giờ đón, trả trẻ, cô nhắc trẻ biết chào ba, mẹ, chào cô giáo để vào lớp, cất đồ dùng đúng nơi quy định, khi về nhà chào ba, mẹ, ông, bà và người lớn… Thông qua bảng tin tuyên truyền ở lớp, qua sổ theo dõi sức khỏe, sổ bé ngoan tôi tuyên truyền đến các bậc cha mẹ những kết quả của việc chăm sóc - giáo dục trẻ, tạo điều kiện thông tin hai chiều đến phụ huynh những vấn đề có liên quan đến trẻ, ngược lại các bậc cha mẹ ghi chép những yêu cầu cần trao đổi, đề nghị với giáo viên. Cách làm này tôi thấy nhiều bậc bố mẹ còn e ngại, lúng túng khi tham gia vào quá trình giáo dục kĩ năng sống cho trẻ. Qua phiếu đánh giá sự phát triển của trẻ theo chuẩn 5 tuổi dành cho phụ huynh trong đó có các chỉ số liên quan đến hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho trẻ. Các bậc phụ huynh thấy được những chỉ số đó con mình thực hiện tốt chưa để có biện pháp giáo dục thích hợp. Nói tóm lại: Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mầm non sẽ đạt kết quả cao nếu được thực hiện thuận lợi trong môi trường của nhà trường và gia đình, chính vì vậy cần có sự phối hợp chặt chẽ và thống nhất thì hiệu quả giáo dục sẽ được nhân lên rất nhiều. 2.2.3. Tạo môi trường giáo dục kĩ năng sống cho trẻ. Môi trường giáo dục trẻ vô cùng quan trọng nó giúp trẻ phát triển về mọi mặt về đức, trí, thể, mỉ. Chính vì vậy, cùng với việc thực hiện kế hoạch giáo dục theo chương trình giáo dục mầm non, tôi đã chủ động vệ sinh, sắp xếp các loại đồ dùng khoa học, gọn gàng, ngăn nắp, đồng thời, sưu tầm tranh ảnh để tạo môi trường trong và ngoài lớp học. Cho trẻ xem băng đĩa, vi deo và một số hình ảnh về một số hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mầm non. Xây dựng môi trường đoàn kết trong tập thể sư phạm, sự hợp tác, thân thiện giữa giáo viên với giáo viên trong lớp, thân thiện giữa các trẻ với nhau sẽ tạo nên nguồn động lực thúc đẩy trẻ thích thú khi đến trường. Như vậy có thể nói “trẻ yêu thích đến trường đến lớp” đó là: sự yêu thương, đùm bọc của cô giáo, là môi trường kích thích sự hứng thú. Cái đích cuối cùng cần đạt đến đó là: Tạo môi trường tốt nhất để giáo dục kỹ năng sống cho trẻ nhằm phát triển nhân cách cho trẻ, tạo được niềm tin yêu, sự tín nhiệm của gia đình, cộng đồng xã hội đối với trường mầm non. Xây dựng môi trường giao tiếp giữa cô với trẻ, giữa giáo viên với giáo viên. Ví dụ: Hai giáo viên trong lớp phải hòa nhã với nhau, có thái độ lịch thiệp với các bậc phụ huynh. Giáo viên biết sắp xếp trong lớp ngăn nắp, gọn gàng, thực hiện đúng lịch sinh hoạt ở lớp giờ nào việc nấy. Cô giáo luôn đối xử công bằng đối với các trẻ, nói năng từ tốn, không quát mắng, phạt trẻ mà phải động viên khuyến khích trẻ kịp thời khi trẻ có hành vi đúng. Trẻ được giáo dục dưới một môi trường tốt sẽ hình thành cho trẻ những kỹ năng cần thiết chuẩn bị cho việc học tập ở lớp 1. Với môi trường giáo dục lành mạnh của cô giáo, bạn bè ở lớp, trẻ lớp tôi tỏ ra tự tin hơn, thích đi học và hứng thú tham gia các hoạt động tập thể. 2.2.4. Xây dựng lồng ghép giáo dục kĩ năng sống qua các hoạt động. * Giáo dục kỹ năng sống thông qua hoạt động học: Hoạt động giáo dục giúp trẻ phát triển nhận thức, thể chất, ngôn ngữ, thẫm mĩ, tình cảm xã hội nhằm phát huy tính tích cực của trẻ, trẻ hứng thú, chủ động khám phá tìm tòi, biết vận dụng kiến thức, kỹ năng vào giải quyết các tình huống khác nhau. Ví dụ: Khi dạy trẻ kể chuyện “Tích Chu”, Tôi đặt các câu hỏi gợi mở cho trẻ trả lời như: Khi bà bạn Tích Chu ốm Tích Chu không chăm sóc bà mà ham chơi với bạn. Nếu là con khi biết bà mình bị ốm con sẽ làm gì? Đây là câu hỏi gợi mở nhằm phát huy tính tích cực của trẻ. Thông qua câu chuyện giáo dục trẻ nhận thức được hành động đúng, sai để từ đó trẻ rút ra được bài học cho bản thân. Bên cạnh đó tôi tập cho trẻ các kĩ năng trình bày năng lực của bản thân, hợp tác với bạn bè, làm việc theo nhóm, ham hiểu biết, sáng tạo... Ví dụ: Thông qua hoạt động giáo dục tôi thường xuyên tạo cơ hội để trẻ được trải nghiệm, tạo cơ hội để cuốn hút trẻ vào các hoạt động đa dạng khác nhau cùng tham gia với các bạn trong lớp như: Trẻ cùng tham gia đóng vai trong vở kịch “sinh nhật hồng”, cùng tham gia làm chung bức tranh trang trí bữa tiệc sinh nhật các bạn trong tháng 10 hay cùng nhảy múa khi tổ chức lễ hội hoặc cùng nhau tham gia nhổ cỏ, chăm sóc cây tưới cây... Thông qua hoạt động giáo dục tôi đã tạo nhiều cơ hội để trẻ được giao tiếp, làm việc cùng nhau như thảo luận, trao đổi ý tưởng khi thực hiện các hoạt động theo ý thích ở lĩnh vực giáo dục thẫm mĩ. Cũng có khi cho trẻ tự giải quyết những xung đột xảy ra, thay đổi nội quy, chia sẽ kinh nghiệm, trải nghiệm trong quá trình tham gia hoạt động. Song song với việc lồng ghép dạy kỹ năng sống vào các giờ hoạt động giáo dục, để tổ chức hoạt động dạy kỹ năng sống cho trẻ vào các chiều hàng tuần đạt kết quả tốt và kích thích trẻ trong giờ học tôi phải tìm tòi các phương pháp hấp dẫn, lôi cuốn trẻ. Ví dụ: ở chủ đề “Gia đình của bé” tôi dạy trẻ nội dung “Nhớ số điện thoại và địa chỉ gia đình”. Tôi thực hiện theo các bước sau: Hoạt động 1: Tôi tổ chức quay phim thành một đoạn Video của một bạn trong lớp đi chợ cùng mẹ trong ngày Lễ 2-9 bị lạc vì không nhớ số điện thoại và địa chỉ gia đình. Trẻ không tìm được mẹ mà phải nhờ đến mọi người xung quanh tìm giúp. Hoạt động 2: Quay một Video của buổi dạ hội văn nghệ chào đón 2-9 trẻ lạc mẹ trong khi đó trẻ biết và nhớ số điện thoại và địa chỉ gia đình nên đã dễ dàng tìm được người thân. Qua những hoạt động như vậy, tôi nhận thấy trẻ rất thích thú và nhiều trẻ tỏ ra quan tâm nhiều hơn về địa chỉ và số điện thoại của gia đình mình. * Giáo dục kĩ năng sống thông qua các hoạt động khác: Đây là một hình thức không kém phần quan trọng trong hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi. Với các hoạt động đón trả trẻ tôi luôn tổ chức lồng ghép giáo dục kỹ năng sống cho trẻ như: dạy trẻ kĩ năng chào hỏi cô giáo khi vào lớp, vẫy tay tạm biệt bố mẹ ra về. Ở lớp tôi luôn dạy các nghi thức văn hóa trong ăn uống, qua đó dạy trẻ kỹ năng lao động tự phục vụ, rèn tính tự lập như: Biết rửa tay sạch sẽ trước khi ăn. Chỉ ăn uống tại bàn ăn, biết cách sử dụng những đồ dùng, vật dụng trong ăn uống một cách đúng đắn, ăn uống gọn gàng, không rơi vãi, nhai nhỏ nhẹ không gây tiếng ồn, ngậm miệng khi nhai thức ăn, biết mời cô mời bạn trước khi ăn, cảm ơn sau khi được cô xúc bát cơm tiếp theo; Biết ngồi ngay ngắn, ăn hết suất, không làm ảnh hưởng đến người xung quanh trong khi ăn, biết dọn cất bát đúng nơi... hoặc biết giúp cô dọn dẹp bàn ghế sau khi ăn xong. Giáo dục kỹ năng sống còn được lồng ghép vào các hoạt động của lớp hàng ngày. Ví dụ: Trẻ biết lấy đồ dùng đúng kí hiệu, bỏ rác đúng nơi quy định, biết nằm ngủ ngay ngắn, không nói chuyện khi học, không làm ồn ào hay quấy phá bạn khác... * Giáo dục kỹ năng sống thông qua hoạt động vui chơi: Thông qua trò chơi, trẻ được phát triển các kĩ năng về bản thân, quan hệ xã hội, giao tiếp, thực hiện công việc, ứng phó với những thay đổi. Những trò chơi thường được sử dụng để giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo lớn đó là: Trò chơi dân gian, trò chơi vận động, trò chơi đóng vai. Trò chơi xây dựng, đóng kịch, trò chơi trí tuệ. Bản thân tôi luôn xác định những kỹ năng sống cần hướng dẫn trẻ và chọn trò chơi phù hợp với kỹ năng sống đó. Điều quan trọng nhất là thông qua trò chơi đã tạo điều kiện cho trẻ tự rèn luyện nhân cách và kỹ năng sống một cách tự nhiên và đầy hứng thú. Trẻ lớn lên, học hành và khám phá thông qua trò chơi. Các hành động chơi đòi hỏi trẻ phải suy nghĩ, giải quyết các vấn đề, thực hành các ý tưởng. Khi tham gia vào trò chơi, trẻ phải biết thiết lập kế hoạch chơi, sáng tạo cách chơi và cố gắng đạt mục đích, đây chính là những kỹ năng cơ bản giúp trẻ để sống và làm việc sau này. Tôi luôn tận dụng những tình huống có thực trong cuộc sống hàng ngày để dạy trẻ. Ví dụ: Sau khi chơi xong, trẻ để đồ chơi lung tung bừa bãi, cô giáo có thể hỏi trẻ “Các con đã thu dọn đồ chơi vào đúng nơi quy định chưa?”; “Con nhìn xem bạn đang làm gì?”; “Con có nên giúp các bạn một tay không nhỉ!”. Từ đó dần dần sẽ tạo cho trẻ có những kỹ năng cùng bạn sắp xếp đồ dùng đồ chơi ngăn nắp, gọn gàng. * Giáo dục kỹ năng sống thông qua các hoạt động tập thể vui tươi, lành mạnh trong nhà trường: Triển khai thực hiện phong trào thi đua "Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực" trong đó có nội dung: Nhà trường cần tổ chức các hoạt động văn nghệ, thể dục thể thao khuyến khích sự tham gia của các bậc phụ huynh, các cháu như tổ chức hội thi “cô và cháu hát dân ca - hò khoan Lệ Thủy” cấp trường. Thành phần tham gia hội thi là các cô giáo, các cháu. Với nội dung tự biên hát và sáng tác về trường, về ngành, về quê hương đất nước đã phần nào rèn luyện cho các em kĩ năng hợp tác với các bạn để hoàn thành tốt phần thi hát dân ca của mình, kỹ năng giao tiếp, tự tin trước khán giả khi thể hiện. Thông qua hội thi nhằm giáo dục các em biết giữ gìn, bảo tồn và phát huy các giá trị tinh thần của một nền hò khoan Lệ Thủy đậm đà bản sắc dân tộc. Tôi đã chủ động, tích cực trong việc tập luyện cho trẻ để tham gia vào các hoạt động tập thể. Ví dụ: Trong lớp để tất cả trẻ đều mạnh dạn tự tin tôi không chọn một đội văn nghệ để luyện tập mà có sự luân phiên các cháu tham gia với phương châm là huy động càng nhiều trẻ tham gia càng tốt, giúp trẻ có khả năng biểu diễn, mạnh dạn, tự tin trước tập thể. Cùng với việc thực hiện chương trình GDMN theo thông tư 28 bản thân sử dụng thành thạo trong việc ứng dụng CNTT sưu tầm, xây dựng các đĩa bài hát phù hợp với chủ đề để toàn trường được thực hiện thể dục buổi sáng theo nhạc nhằm giúp trẻ tự khám phá, trải nghiệm theo chủ đề mà trẻ đang thực hiện. Qua quá trình thực hiện và áp dụng những biện pháp trên tôi đã thu được kết quả đáng phấn khởi như sau: * Kết quả trên trẻ: Kĩ năng Kĩ năng Kĩ năng giao Kĩ năng Kĩ năng học tập tương tác Năm Số nhận thức về quản lý cảm tiếp và quan học lượng bản thân xúc hệ xã hội SL Tỷ lệ SL % 10 2018 40 34 85 Tỷ lệ SL % 36 90 Tỷ lệ SL % 34 85 Tỷ lệ SL % 35 87,5 Tỷ lệ % 36 90 * Kết quả trên phụ huynh: Từ những kết quả bước đầu đạt được bản thân tôi đã tạo được lòng tin đối với phụ huynh làm cho phụ huynh càng tin tưởng yên tâm đưa con đến trường. Qua đó nâng cao nhận thức của phụ huynh về việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi là cần thiết. Giao tiếp giữa bố mẹ và con cái trở nên tốt hơn, phụ huynh hạn chế việc chiều theo ý thích của con mà thường xuyên trao đổi nhẹ nhàng thay đổi trong cách rèn kĩ năng cho trẻ như phân công, giao nhiệm vụ cho trẻ thực hiện. Phụ huynh luôn coi trọng trẻ và tích cực tham gia vào các hoạt động giáo dục trẻ ở trường và tích cực hoàn thành các bài tập, các yêu cầu của cô tại nhà. Phụ huynh phấn khởi quan tâm, thường xuyên chăm lo trao đổi thăm hỏi. Từ đó phụ huynh đã tạo điều kiện tốt cho trẻ tham gia vào các hoạt động, cung cấp tranh ảnh, hỗ trợ nguyên vật liệu, phụ giúp giáo viên tham gia dạy trẻ ở mọi lúc mọi nơi. * Đối với giáo viên: Trong mọi hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho trẻ, giáo viên có sáng tạo, linh hoạt hơn trong xây dựng đề tài, biết chọn nội dung và vận dụng được các phương pháp phù hợp gắn với cuộc sống thực tế của trẻ. Biết tận dụng và tạo cơ hội để trẻ luyện tập kỹ năng sống, tổ chức các hoạt động trên cơ sở tôn trọng trẻ, luôn chú ý lắng nghe để hiểu, tôn trọng, tin tưởng trẻ. Bản thân đã biết cách tuyên dương, khen ngợi khi trẻ thể hiện những kỹ năng sống phù hợp. Bản thân đã mạnh dạn, tự tin điều khiển các chương trình lễ hội, các cuộc họp tổ chuyên môn, họp phụ huynh…biết tự chuẩn bị, phối hợp chặt chẽ trao đổi thường xuyên với cha mẹ trẻ. Thường xuyên chú trọng đến hoạt động cá nhân, hoạt động theo nhóm nhiều hơn. Không áp đặt suy nghĩ của mình lên trẻ mà biết chú ý đến việc tạo cơ hội cho trẻ được trải nghiệm một cách hứng thú, sáng tạo và tích cực hơn trong các hoạt động hàng ngày. 3- KẾT LUẬN 3.1. Ý nghĩa của đề tài: Trong quá trình toàn cầu hóa, các nước trên thế giới ngày càng liên kết chặt chẽ và gia tăng sự trao đổi văn hóa, kinh tế… Sự cạnh tranh trong các lĩnh vực ngày càng cao. Chính vì vậy việc trang bị, rèn luyện những kỹ năng sống là vấn đề bức thiết cho tất cả chúng ta đặc biệt là các cháu mẫu giáo 5-6 tuổi những chủ nhân tương lai của đất nước. Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mầm non là quá trình giáo dục lâu dài, ở mọi lúc mọi nơi và rất quan trọng vì giáo dục mầm non là cấp học đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân tạo những tiền đề cho việc hình thành nhân cách con người mới. Việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi thông qua mọi hoạt động trong cuộc sống sinh hoạt hàng ngày ở trường mầm non và ở gia đình trẻ. Vì vậy để giáo dục trẻ 5-6 tuổi kỹ năng sống ngay từ nhỏ giúp trẻ hiểu biết về môi trường giáo dục và môi trường xã hội, có ý thức, hành vi tốt và biết sống thân thiện, có trách nhiệm với cộng đồng xã hội. Muốn thực hiện tốt việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ, trước hết cô giáo không ngừng tự học tập bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng, nắm chắc nội dung, phương pháp có sáng tạo trong việc giáo dục kĩ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi. Đẩy mạnh công tác tham mưu với nhà trường để mua sắm đầy đủ cơ sở vật chất phục vụ cho việc giáo dục vệ sinh và bảo vệ môi trường. Làm tốt công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức về mục tiêu, yêu cầu, nội dung của việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi; huy động sự tham gia của gia đình, cộng đồng; cụ thể hóa chương trình hoạt động giáo dục kỹ năng sống phù hợp với trẻ. Tích cực chủ động tìm tòi, học hỏi, sưu tầm các nguyên vật liệu khác nhau để xây dựng môi trường giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi theo tinh thần của chương trình giáo dục mầm non và phong trào thi đua: “trường học thân thiện, học sinh tích cực”. Việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi rất quan trọng. Do trình độ nhận thức, tiếp thu của mỗi cháu lại khác nhau. Các cháu được sinh ra trong các gia đình có hoàn cảnh sống không giống nhau. Vì vậy chỉ có sự kiên trì, nhẫn nại, sự đồng cảm, quan tâm, chia sẽ, chú ý và sự giúp đỡ của người lớn mới giúp trẻ vượt qua những khó khăn, trở ngại ban đầu để trẻ bước vào đời. Một điều người lớn cần lưu ý khi dạy trẻ kỹ năng sống đó là: Không nên hạ thấp, dọa nạt trẻ, không hứa hẹn với trẻ bất cứ một việc gì dù lớn hay nhỏ, không nâng niu chiều chuộng trẻ. Cũng không yêu cầu trẻ quá cao so với tầm nhận thức của trẻ đồng thời khi dạy trẻ không nên giáo huấn hay tước đoạt quyền trẻ em ở trẻ và cũng không nên thúc giục trẻ hoàn thành nhiệm vụ. Để thực hiện được những điều trên tin chắc rằng kết quả của việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mới đạt hiệu quả cao. Đó cũng chính là mục tiêu chung của toàn ngành giáo dục, của bản thân giáo viên mà còn là xu thế chung của thế giới. Đề tài ”Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi ở trường Mầm non” mà tôi trình bày ở trên không ngoài mục đích đó. Như vậy giáo dục kỹ năng sống là điều kiện cần thiết không thể thiếu để duy trì và phát triển mạch sống của con người, việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi được xác định là một trong các nhiệm vụ trọng tâm để hình thành và phát triển toàn diện nhân cách toàn diện của trẻ. Để giúp trẻ có những hiểu biết sâu hơn, phù hợp với khả năng của trẻ, điều quan trọng giáo viên phải luôn gương mẫu cho trẻ làm theo, luôn có ý thức hướng dẫn và nhắc nhỡ trẻ kiên trì thực hiện những việc làm có ý nghĩa. Trên cơ sở đó giáo dục kỹ năng sống phù hợp với độ tuổi tôi tin chắc rằng những thế hệ tương lai này sẽ vững chắc, tự tin hơn trong cuộc sống. 3.2. Kiến nghị, đề xuất: Từ những việc làm cụ thể và kết quả đạt được như vậy để nâng cao chất lượng dạy kỹ năng sống cho trẻ ở các trường mầm non nói chung và trường mầm non nơi tôi giảng dạy nói riêng. Tôi xin mạnh dạn đề xuất một số kiến nghị đề xuất như sau: *Đối với Nhà trường: - Nhà trường luôn tổ chức các buổi hội thảo về chuyên đề dạy trẻ kỹ năng sống để giáo viên được trao đổi những vướng mắc trong việc dạy trẻ. * Đối với giáo viên: - Trong quá trình tổ chức các hoạt động giáo dục trẻ, giáo viên phải linh hoạt, sáng tạo. Thường xuyên thay đổi các hình thức và sử dụng các thủ thuật, giúp trẻ hứng thú và hoạt động một cách tích cực. Thường xuyên bổ sung và thay đổi các hình thức trong dạy kỹ năng sống cho trẻ một cách sáng tạo. - Biết vận dụng biện pháp lồng ghép tích cực các hình thức tổ chức một cách khoa học, nhẹ nhàng, thoải mái để khai thác tối đa hoạt động nhận thức về kỷ năng sống cho trẻ. - Bản thân mỗi giáo viên không ngừng học tập, trau dồi kiến thức để nâng cao chuyên môn nghiệp vụ và trình độ nhận thức. * Đối với phụ huynh: - Đưa đón con em đi học đúng giờ và chuyên cần để đảm bảo trẻ được tiếp thu kiến thức một cách có hệ thống, liên tục. - Phụ huynh cần trao đổi, phối hợp với giáo viên trong việc chăm sóc, nuôi dưỡng và giáo dục trẻ để có biện pháp giáo dục mềm dẻo, phù hợp với trẻ ở nhà. - Phụ huynh cần tạo điều kiện giúp đỡ cho giáo viên trong việc sưu tầm các nguyên vật liệu sẵn có ở địa phương để phục vụ cho việc làm đồ dùng đồ chơi phát huy được khả năng sáng tạo của trẻ. * Đối với PGD&ĐT Lệ Thủy: Tổ chức nhiều buổi tập huấn để giáo viên trao đổi thảo luận những khó khăn vướng mắc khi đưa nội dung giáo dục kỹ năng sống lồng ghép vào nội dung chương trình. Phòng mầm non cần tổ chức những tiết thực hành về dạy kỹ năng sống để giáo viên được học tập, rút kinh nghiệm để về trường thực hiện tốt hơn. Trên đây là một số kinh nghiệm dạy trẻ kỷ năng sống mà tôi đã rút ra được trong quá trình giảng dạy nhằm giúp trẻ phát triển về mọi mặt đạo đức, nhân cách, phẩm chất, thẩm mỹ, trí tuệ và ngôn ngữ. Đồng thời trong quá trình viết vẫn còn những thiếu sót nhất định, tôi rất mong được sự góp ý xây dựng để sáng kiến kinh nghiệm của tôi mang tính khả thi cao, góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ đáp ứng được yêu cầu đổi mới của chương trình giáo dục mầm non mới trong giai đoạn hiện nay./. Tôi xin chân thành cảm ơn!