Tài liệu Một số giải pháp chủ yếu để đẩy mạnh xuất khẩu hàng dệt may việt nam vào các thị trường phi hạn ngạch”.

Lêi nãi ®Çu Ngµnh dÖt may ®ang cã vÞ trÝ quan träng trong nÒn kinh tÕ cña nhiÒu quèc gia v× nã phôc vô nhu cÇu tÊt yÕu cña con ng-êi, gi¶i quyÕt ®-îc nhiÒu viÖc lµm cho lao ®éng x· héi vµ t¹o ®iÒu kiÖn c©n b»ng xuÊt nhËp khÈu. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña c¸c n-íc c«ng nghiÖp tiªn tiÕn nh- Anh, Ph¸p, NhËt... tr-íc ®©y, còng nh- Hµn Quèc, §µi Loan, Singapore... hiÖn nay ®Òu ®· tr¶i qua b-íc ph¸t triÓn s¶n xuÊt, xuÊt khÈu nh÷ng s¶n phÈm dÖt may nh- lµ mét ngµnh xuÊt khÈu chÝnh. ë ViÖt Nam, ngµnh dÖt may còng ®· sím ph¸t triÓn vµ trong c¸c n¨m qua ®-îc quan t©m ®Çu t-, më réng n¨ng lùc s¶n xuÊt, tr¶i qua nh÷ng b-íc th¨ng trÇm do nh÷ng diÔn biÕn cña thÞ tr-êng quèc tÕ vµ c¬ chÕ qu¶n lý trong n-íc, ®Õn nay, ngµnh dÖt may ®· t¹o ®-îc sù æn ®Þnh vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho b-íc ph¸t triÓn míi. §Ó thùc hiÖn chiÕn l-îc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc tõ nay ®Õn n¨m 2005, 2010, ngµnh c«ng nghiÖp nãi chung cÇn cã tèc ®é t¨ng tr-ëng b×nh qu©n 15%/n¨m trong ®ã giai ®o¹n ®Çu c«ng nghiÖp ho¸, ngµnh dÖt may lµ mét trong c¸c ngµnh cÇn cã tèc ®é t¨ng tr-ëng cao h¬n, nh»m ®¶m b¶o môc tiªu t¨ng tr-ëng chung, gi¶m dÇn sù chªnh lÖch víi c¸c n-íc trong vïng khi n-íc ta ®· hoµ nhËp thÞ tr-êng khu vùc vµ quèc tÕ. Riªng lÜnh vùc xuÊt khÈu, n-íc ta cßn kÐm xa c¸c n-íc l¸ng giÒng cïng ®iÒu kiÖn, trong ®ã ngµnh dÖt may, tuy ®· cã kim ng¹ch xuÊt khÈu lín so víi c¸c ngµnh trong n-íc (chiÕm kho¶ng 15%) vµ cã tèc ®é t¨ng tr-ëng kh¸ trong c¸c n¨m qua nh-ng vÉn cßn ë møc nhá bÐ, ch-a xøng víi vÞ trÝ cña mét ngµnh xuÊt khÈu chñ yÕu cña ®Êt n-íc. V× vËy, yªu cÇu cÊp b¸ch cho ngµnh dÖt may lµ ph¶i t×m gi¶i ph¸p ®Ó t¨ng nhanh kim ng¹ch xuÊt khÈu trong nh÷ng n¨m tíi V× lý do nªu trªn nªn luËn v¨n nµy em sÏ ®i vµo xem xÐt thùc tr¹ng cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua ®Ó tõ ®ã rót ra ®-îc nh÷ng nguyªn nh©n vµ ®-a ra mét sè gi¶i ph¸p cho ngµnh trong lÜnh vùc xuÊt khÈu vµo riªng nhãm thÞ tr-êng phi h¹n ng¹ch. Víi ®Ò tµi cô thÓ: "Mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam vµo c¸c thÞ tr-êng phi h¹n ng¹ch”. KÕt cÊu luËn v¨n bao gåm: Ch-¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ ho¹t ®éng xuÊt khÈu Ch-¬ng II: Thùc tr¹ng xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam vµo c¸c thÞ tr-êng phi h¹n ng¹ch thêi gian qua Ch-¬ng III: Nh÷ng gi¶i ph¸p c¬ b¶n nh»m thóc ®¶y xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam vµo c¸c thÞ tr-êng phi h¹n ng¹ch LuËn v¨n nµy ®-îc hoµn thµnh d-íi sù gióp ®ì nhiÖt t×nh cña Th¹c sü Ng« ThÞ TuyÕt Mai vµ tËp thÓ c¸n bé c«ng nh©n viªn cña viÖn Ngiªn cøu chÝnh s¸ch chiÕn l-îc c«ng nghiÖp, Bé C«ng nghiÖp. Tuy nhiªn, ®©y lµ m¶ng ®Ò tµi réng lín mµ víi kh¶ n¨ng cßn nhiÒu h¹n chÕ nªn bµi viÕt kh«ng trµnh khái nhiÒu thiÕu sãt. Em mong r»ng sÏ nhËn ®-îc nhiÒu ý kiÕn ®ãng gãp cña thÇy c« vµ ban l·nh ®¹o ViÖn ®Ó em hoµn thiÖn h¬n vµ rót kinh nghiÖm. Cuèi cïng, em xin ch©n thµnh c¶m ¬n Th¹c sü Ng« ThÞ TuyÕt Mai, c¸c thÇy c« gi¸o trong khoa KT&KDQT tr-êng §HKTQD cïng ban l·nh ®¹o, tËp thÓ c«ng nh©n viªn cña ViÖn nghiªn cøu chÝnh s¸ch chiÕn l-îc c«ng nghiÖp, Bé C«ng nghiÖp ®· t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì em hoµn thµnh bµi viÕt nµy. 2 ch-¬ng I nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ ho¹t ®éng xuÊt khÈu I. kh¸i niÖm, vai trß vµ c¸c h×nh thøc xuÊt khÈu chñ yÕu. 1. Kh¸i niÖm. XuÊt khÈu lµ viÖc cung cÊp hµng ho¸ hoÆc dÞch vô cho n-íc ngoµi trªn c¬ së dïng tiÒn tÖ lµm ph-¬ng tiÖn thanh to¸n. C¬ së cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ ho¹t ®éng mua b¸n vµ trao ®æi hµng ho¸ (Bao gåm c¶ hµng ho¸ h÷u h×nh vµ hµng ho¸ v« h×nh) trong n-íc. Khi s¶n xuÊt ph¸t triÓn vµ trao ®æi hµng ho¸ gi÷a c¸c quèc gia cã lîi, ho¹t ®éng nµy më réng ph¹m vi ra ngoµi biªn giíi cña c¸c quèc gia hoÆc thÞ tr-êng néi ®Þa vµ khu chÕ xuÊt ë trong n-íc. XuÊt khÈu lµ mét ho¹t ®éng c¬ b¶n cña ho¹t ®éng ngo¹i th-¬ng, xuÊt hiÖn tõ l©u ®êi, ngµy cµng ph¸t triÓn m¹nh mÏ c¶ vÒ chiÒu réng vµ chiÒu s©u. H×nh thøc c¬ b¶n ban ®Çu cña nã lµ ho¹t ®éng trao ®æi hµng ho¸ gi÷a c¸c quèc gia, cho ®Õn nay nã ®· rÊt ph¸t triÓn vµ ®-îc thÓ hiÖn th«ng qua nhiÒu h×nh thøc. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu ngµy nay diÔn ra trªn ph¹m vi toµn cÇu, trong tÊt c¶ c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ, kh«ng chØ lµ hµng ho¸ h÷u h×nh mµ c¶ hµng ho¸ v« h×nh víi tû träng ngµy cµng lín. 2. Vai trß. XuÊt khÈu lµ mét trong nh÷ng ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i chñ yÕu cña mét quèc gia. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ mét nh©n tè c¬ b¶n thóc ®Èy t¨ng tr-ëng vµ ph¸t triÓn cña mét quèc gia. Thùc tÕ lÞch sö ®· chøng minh, c¸c n-íc ®i nhanh trªn con ®-êng t¨ng tr-ëng vµ ph¸t triÓn lµ nh÷ng n-íc cã nÒn ngo¹i th-¬ng m¹nh vµ n¨ng ®éng. - §Èy m¹nh xuÊt khÈu ®-îc xem nh- lµ mét yÕu tè quan träng kÝch thÝch sù t¨ng tr-ëng kinh tÕ. Nh- chóng ta biÕt, viÖc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu cho phÐp më réng quy m« s¶n xuÊt, nhiÒu ngµnh nghÒ míi ra ®êi phôc vô 3 ho¹t ®éng xuÊt khÈu, do ®ã g©y ph¶n øng d©y chuyÒn gióp cho c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn theo. Vµ nh- vËy kÕt qu¶ sÏ lµ: T¨ng tæng s¶n phÈm x· héi vµ nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nhanh. Ch¼ng h¹n nh- gia c«ng, s¶n xuÊt, xuÊt khÈu hµng may mÆc ph¸t triÓn th× nã tÊt yÕu nã sÏ kÐo theo sù ph¸t triÓn cña ngµnh dÖt, ngµnh trång b«ng, vµ c¸c ngµnh s¶n xuÊt m¸y mãc thiÕt bÞ, t- liÖu ... phôc vô cho ngµnh may mÆc. - XuÊt khÈu cã vai trß kÝch thÝch ®æi míi trang thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt. §Ó ®¸p øng yªu cÇu cao cña thÞ tr-êng thÕ giíi vÒ quy c¸ch phÈm chÊt mÉu m·... cña s¶n phÈm th× mét mÆt s¶n xuÊt ph¶i ®æi míi trang thiÕt bÞ c«ng nghÖ, mÆt kh¸c ng-êi lao ®éng ph¶i n©ng cao tay nghÒ, ph¶i häc hái kinh nghiÖm. Thùc tiÔn cho thÊy khi thay ®æi thÞ tr-êng buéc chóng ta ph¶i t×m hiÓu, nghiªn cøu vµ viÖc ®ßi hái ph¶i thay ®æi mÉu m·, chÊt l-îng s¶n phÈm sÏ tÊt yÕu x¶y ra, ®iÒu nµy kÐo theo sù thay ®æi trang thiÕt bÞ, m¸y mãc, ®éi ngò lao ®éng. XuÊt khÈu t¹o ra nh÷ng tiÒn ®Ò kinh tÕ - kü thuËt nh»m ®æi míi th-êng xuyªn n¨ng lùc s¶n xuÊt trong n-íc. Nãi c¸ch kh¸c, xuÊt khÈu lµ c¬ së t¹o thªm vèn kü thuËt c«ng nghÖ tiªn tiÕn tõ thÕ giíi bªn ngoµi vµo ViÖt Nam nh»m hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ ®Êt n-íc. - §Èy m¹nh xuÊt khÈu cã vai trß t¸c ®éng ®Õn sù thay ®æi c¬ cÊu kinh tÕ ngµnh theo h-íng sö dông cã hiÖu qu¶ nhÊt lîi thÕ so s¸nh cña ®Êt n-íc. §©y lµ yÕu tè then chèt trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. §ång thêi víi sù ph¸t triÓn cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ t¹o cho phÐp c«ng nghiÖp chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu ¸p dông kü thuËt tiªn tiÕn, s¶n xuÊt ra hµng ho¸ cã tÝnh c¹nh tranh cao trªn thÞ tr-êng thÕ giíi, gióp cho ta cã nguån lùc c«ng nghiÖp míi. §iÒu nµy, kh«ng nh÷ng cho phÐp t¨ng s¶n xuÊt vÒ mÆt sè l-îng, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng mµ cßn tiÕt kiÖm chi phÝ lao ®éng x· héi. - §Èy m¹nh vµ ph¸t triÓn xuÊt khÈu cã hiÖu qu¶ th× sÏ n©ng cao møc sèng cña nh©n d©n v× nhê më réng xuÊt khÈu mµ mét bé phËn ng-êi lao ®éng cã c«ng ¨n viÖc lµm vµ cã thu nhËp. Ngoµi ra mét phÇn kim ng¹ch 4 xuÊt khÈu dïng ®Ó nhËp khÈu c¸c hµng tiªu dïng thiÕt yÕu gãp phÇn c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n. §Èy m¹nh xuÊt khÈu cã vai trß t¨ng c-êng sù hîp t¸c quèc tÕ gi÷a c¸c n-íc, n©ng cao vÞ thÕ, vai trß cña ®Êt n-íc trªn th-¬ng tr-êng. Nhê cã nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu mµ ®Êt n-íc cã ®iÒu kiÖn ®Ó thiÕt lËp vµ më réng c¸c mèi quan hÖ víi c¸c n-íc kh¸c trªn thÕ giíi trªn c¬ së ®«i bªn cïng cã lîi. XuÊt khÈu cã ¶nh h-ëng rÊt lín ®Õn s¶n xuÊt vµ tiªu dïng cña mét n-íc, nã cho phÐp mét n-íc tiªu dïng tÊt c¶ c¸c mÆt hµng víi sè l-îng lín h¬n møc tiªu dïng mµ kh¶ n¨ng s¶n xuÊt trong n-íc cã thÓ cung cÊp ®-îc. Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ l¹c hËu, s¶n xuÊt nhá lµ phæ biÕn, khu vùc n«ng nghiÖp chiÕm ®¹i bé phËn d©n c-, kh¶ n¨ng tÝch luü cña c«ng nghiÖp thÊp, xuÊt khÈu cã vai trß ngµy cµng to lín. XuÊt khÈu trë thµnh nguån tÝch luü chñ yÕu trong giai ®o¹n ®Çu cña c«ng nghiÖp ho¸. Thùc tÕ chøng minh r»ng, thu nhËp ho¹t ®éng xuÊt khÈu v-ît xa c¸c nguån vèn kh¸c. §iÒu ®ã chøng tá r»ng trong quan hÖ kinh tÕ gi÷a c¸c n-íc cã tr×nh ®é ph¸t triÓn chªnh lÖch rÊt lín th× ho¹t ®éng ngo¹i th-¬ng ®ãng vµi trß rÊt quan träng, chñ yÕu, chø kh«ng ph¶i nh÷ng ®iÒu kiÖn -u ¸i kh¸c nh- viÖn trî ch¼ng h¹n. XuÊt khÈu cßn ®ãng vai trß chñ ®¹o trong viÖc sö lý vÊn ®Ò sö dông cã hiÖu qu¶ h¬n c¸c nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn.ViÖc ®-a ra nh÷ng nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ sù ph©n c«ng kinh doanh quèc tÕ th«ng qua c¸c ngµnh chÕ biÕn xuÊt khÈu ®· gãp phÇn n©ng cao gi¸ trÞ hµng ho¸, gi¶m bít nh÷ng thiÖt h¹i do ®iÒu kiÖn ngo¹i th-¬ng ngµy cµng trë nªn bÊt lîi cho hµng ho¸ vµ nguyªn liÖu xuÊt khÈu. Nh- vËy, ph¶i th«ng qua xuÊt nhËp khÈu gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt b»ng viÖc më réng trao ®æi vµ thóc ®Èy viÖc tËn dông c¸c lîi thÕ, c¸c tiÒm n¨ng, c¸c c¬ héi cña ®Êt n-íc trong viÖc tham gia vµo ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. Nã kh«ng chØ ®ãng vai trß xóc t¸c, hç trî ph¸t triÓn mµ nã 5 cã thÓ trë thµnh yÕu tè bªn trong cña sù ph¸t triÓn, trùc tiÕp vµo viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò bªn trong cña nÒn kinh tÕ: vèn, kü thuËt, lao ®éng, nguyªn liÖu, thÞ tr-êng.... 3. C¸c h×nh thøc xuÊt khÈu chñ yÕu. Víi môc tiªu ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc kinh doanh xuÊt khÈu nh»m ph©n t¸n vµ chia sÎ rñi ro, c¸c doanh nghiÖp ngo¹i th-¬ng cã thÓ lùa chän nhiÒu h×nh thøc xuÊt khÈu kh¸c nhau. §iÓn h×nh lµ mét sè h×nh thøc sau: 3.1. XuÊt khÈu trùc tiÕp. XuÊt khÈu trùc tiÕp lµ viÖc xuÊt khÈu hµng ho¸ vµ dÞch vô do chÝnh doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra hoÆc thu mua tõ c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt trong n-íc hoÆc tõ kh¸ch hµng n-íc ngoµi th«ng qua tæ chøc cña m×nh. XuÊt khÈu trùc tiÕp yªu cÇu ph¶i cã nguån vèn ®ñ lín vµ ®éi ngò c¸n bé c«ng nh©n viªn cã n¨ng lùc vµ tr×nh ®é ®Ó cã thÓ trùc tiÕp tiÕn hµnh ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu. VÒ nguyªn t¾c, xuÊt khÈu trùc tiÕp cã thÓ lµm t¨ng thªm rñi ro trong kinh doanh nh-ng nã l¹i cã nh÷ng -u ®iÓm næi bËt sau: - Gi¶m bít chi phÝ trung gian do ®ã t¨ng lîi nhuËn cho doanh nghiÖp. - Cã thÓ liªn hÖ trùc tiÕp vµ ®Òu ®Æn víi kh¸ch hµng vµ víi thÞ tr-êng n-íc ngoµi, tõ ®ã n¾m b¾t ngay ®-îc nhu cÇu còng nh- t×nh h×nh cña kh¸ch hµng nªn cã thÓ thay ®æi s¶n phÈm vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn b¸n hµng trong ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt. 3.2. XuÊt khÈu uû th¸c. Lµ h×nh thøc kinh doanh, trong ®ã ®¬n vÞ kinh doanh xuÊt khÈu ®ãng vai trß lµ ng-êi trung gian thay cho ®¬n vÞ s¶n xuÊt tiÕn hµnh ký kÕt hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸, tiÕn hµnh c¸c thñ tôc cÇn thiÕt ®Ó xuÊt khÈu hµng ho¸ cho nhµ s¶n xuÊt qua ®ã thu ®-îc mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh (theo tû lÖ % gi¸ trÞ l« hµng ). 6 ¦u ®iÓm cña h×nh thøc nµy lµ møc ®é rñi ro thÊp , ®Æc biÖt lµ kh«ng cÇn bá vèn vµo kinh doanh, t¹o ®-îc viÖc lµm cho ng-êi lao ®éng ®ång thêi còng thu ®-îc mét kho¶n lîi nhuËn ®¸ng kÓ. Ngoµi ra tr¸ch nhiÖm trong viÖc tranh chÊp vµ khiÕu n¹i thuéc vÒ ng-êi s¶n xuÊt . Ph-¬ng thøc xuÊt khÈu uû th¸c cã nh-îc ®iÓm ph¶i qua trung gian vµ ph¶i mÊt mét tû lÖ hoa hång nhÊt ®Þnh, n¾m b¾t th«ng tin vÒ thÞ tr-êng chËm.V× vËy doanh nghiÖp ph¶i lùa chän ph-¬ng thøc phï hîp víi kh¶ n¨ng cña chÝnh m×nh sao cho ®¹t hiªô qu¶ cao nhÊt, tiÕt kiÖm ®-îc chi phÝ, thu håi vèn nhanh, doanh sè b¸n hµng t¨ng, thÞ tr-êng b¸n hµng ®-îc më réng thuËn lîi trong qu¸ tr×nh xuÊt nhËp khÈu cña m×nh. 3.3. Bu«n b¸n ®èi l-u. Bu«n b¸n ®èi l-u lµ ph-¬ng thøc giao dÞch, trong ®ã xuÊt khÈu kÕt hîp víi nhËp khÈu, ng-êi b¸n ®ång thêi lµ ng-êi mua vµ hµng ho¸ mang ra trao ®æi th-êng cã gi¸ trÞ t-¬ng ®-¬ng. Môc ®Ých xuÊt khÈu ë ®©y kh«ng nh»m môc ®Ých thu ngo¹i tÖ mµ nh»m môc ®Ých cã ®-îc l-îng hµng ho¸ cã gi¸ trÞ t-¬ng ®-¬ng víi gi¸ trÞ l« hµng xuÊt khÈu. Lîi Ých cña bu«n b¸n ®èi l-u lµ nh»m tr¸nh nh÷ng rñi ro vÒ biÕn ®éng tû gi¸ hèi ®o¸i trªn thÞ tr-êng ngo¹i hèi. §ång thêi cßn cã lîi khi c¸c bªn kh«ng ®ñ ngo¹i tÖ ®Ó thanh to¸n cho l« hµng nhËp khÈu cña m×nh. Thªm vµo ®ã, ®èi víi mét quèc gia bu«n b¸n ®èi l-u cã thÓ lµm c©n b»ng h¹ng môc th-êng xuyªn trong c¸n c©n thanh to¸n. Tuy nhiªn bu«n b¸n ®èi l-u lµm h¹n chÕ qu¸ tr×nh trao ®æi hµng ho¸, viÖc giao nhËn hµng ho¸ khã tiÕn hµnh ®-îc thuËn lîi. 3.4. Giao dÞch qua trung gian. §©y lµ giao dÞch mµ mäi viÖc kiÕn lËp quan hÖ gi÷a ng-êi b¸n víi ng-êi mua ®Òu ph¶i th«ng qua mét ng-êi thø ba. Ng-êi thø ba nµy lµ ®¹i lý m«i giíi hay lµ ng-êi trung gian. 7 §¹i lý lµ mét tæ chøc hoÆc mét c¸ nh©n tiÕn hµnh mét hay nhiÒu hµnh vi theo sù uû th¸c cña ng-êi uû th¸c, quan hÖ nµy dùa trªn c¬ së hîp ®ång ®¹i lý. Cã rÊt nhiÒu ®¹i lý kh¸c nhau nh- ®¹i lý hoa hång, ®¹i lý toµn quyÒn, tæng ®¹i lý... M«i giíi lµ th-¬ng nh©n trung gian gi÷a ng-êi mua vµ ng-êi b¸n. Khi tiÕn hµnh nghiÖp vô, ng-êi m«i giíi kh«ng ®øng tªn cña chÝnh m×nh mµ ®øng tªn cña ng-êi uû th¸c. Do qu¸ tr×nh trao ®æi gi÷a ng-êi b¸n víi ng-êi mua ph¶i th«ng qua mét ng-êi thø ba nªn tr¸nh ®-îc nh÷ng rñi ro nh-: do kh«ng am hiÓu thÞ tr-êng hoÆc do sù biÕn ®éng cña nÒn kinh tÕ .Tuy nhiªn ph-¬ng thøc giao dÞch nµy còng ph¶i qua trung gian vµ ph¶i mÊt mét tû lÖ hoa hång nhÊt ®Þnh, nã lµm cho lîi nhuËn gi¶m xuèng. 3.5. Gia c«ng quèc tÕ. Gia c«ng quèc tÕ lµ mét h×nh thøc kinh doanh, trong ®ã mét bªn (gäi lµ bªn nhËn gia c«ng) nhËp khÈu nguyªn liÖu hoÆc b¸n thµnh phÈm cña mét bªn (bªn ®Æt gia c«ng) ®Ó chÕ biÕn ra thµnh phÈm, giao l¹i cho bªn ®Æt gia c«ng vµ qua ®ã thu l¹i mét kho¶n phÝ gäi lµ phÝ gia c«ng. §©y lµ h×nh thøc kinh doanh chñ yÕu ¸p dông cho nh÷ng n-íc n¬i cã nhiÒu lao ®éng, gi¸ rÎ, nh-ng l¹i thiÕu vèn, thÞ tr-êng. Khi ®ã c¸c doanh nghiÖp cã ®iÒu kiÖn c¶i tiÕn vµ ®æi míi m¸y mãc thiÕt bÞ nh»m n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt vµ th©m nhËp vµo thÞ tr-êng thÕ giíi. MÆc dï ®©y lµ h×nh thøc kinh doanh mang l¹i kho¶n tiÒn thï lao thÊp nh-ng nã gi¶i quyÕt ®-îc c«ng ¨n viÖc lµm cho n-íc nhËn gia c«ng khi kh«ng cã ®ñ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt hµng ho¸ xuÊt khÈu c¶ vÒ vèn ,c«ng nghÖ vµ cã thÓ t¹o ®-îc uy tÝn trªn thÞ tr-êng thÕ giíi. ®èi víi n-íc thuª gia c«ng cã thÓ tËn dông ®-îc lao ®éng cña c¸c n-íc nhËn gia c«ng vµ th©m nhËp vµo thÞ tr-êng cña n-íc nµy. 8 3.6. T¸i xuÊt khÈu. T¸i xuÊt khÈu lµ xuÊt khÈu nh÷ng hµng ho¸ mµ tr-íc ®©y ®· nhËp nh-ng kh«ng tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng chÕ biÕn. ¦u ®iÓm lµ doanh nghiÖp cã thÓ thu ®-îc lîi nhuËn cao mµ kh«ng ph¶i tæ chøc s¶n xuÊt. Chñ thÓ tham gia ho¹t ®éng t¸i xuÊt khÈu nhÊt thiÕt ph¶i cã sù tham gia cña ba quèc gia: n-íc xuÊt khÈu, n-íc nhËp khÈu, vµ n-íc t¸i xuÊt khÈu. H×nh thøc nµy gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, bëi kh«ng ph¶i lóc nµo hµng ho¸ còng ®-îc xuÊt khÈu trùc tiÕp, hoÆc th«ng qua trung gian nh- tr-êng hîp bÞ cÊm vËn, bao v©y kinh tÕ. Khi ®ã th«ng qua ph-¬ng ph¸p t¸i xuÊt c¸c n-íc vÉn cã thÓ tham gia bu«n b¸n ®-îc víi nhau. II. néi dung cña ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu. 1. Nghiªn cøu thÞ tr-êng. 1.1. Lùa chän mÆt hµng xuÊt khÈu. §©y lµ mét trong nh÷ng néi dung ban ®Çu, c¬ b¶n nh-ng rÊt quan träng vµ cÇn thiÕt ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng xuÊt khÈu. §Ó lùa chän ®-îc mÆt hµng mµ thÞ tr-êng cÇn, ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i cã mét qu¸ tr×nh nghiªn cøu, ph©n tÝch cã hÖ thèng nhu cÇu thÞ tr-êng. 1.2. Lùa chän thÞ tr-êng xuÊt khÈu. Sau khi ®· lùa chän ®-îc mÆt hµng xuÊt khÈu, doanh nghiÖp cÇn ph¶i tiÕn hµnh lùa chän thÞ tr-êng xuÊt khÈu mÆt hµng ®ã. ViÖc lùa chän thÞ tr-êng ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i ph©n tÝch tæng hîp nhiÒu yÕu tè bao gåm c¶ nh÷ng yÕu tè vi m« còng nh- yÕu tè vÜ m« vµ kh¶ n¨ng cña doanh nghiÖp. §©y lµ mét qu¸ tr×nh ®ßi hái nhiÒu thêi gian vµ chi phÝ. 9 1.3. Lùa chän b¹n hµng. Lùa chän b¹n hµng c¨n cø kh¶ n¨ng tµi chÝnh, thanh to¸n cña b¹n hµng vµ c¨n cø vµo ph-¬ng thøc, ph-¬ng tiÖn thanh to¸n. ViÖc lùa chän b¹n hµng lu«n theo nguyªn t¾c ®«i bªn cïng cã lîi. Th«ng th-êng khi lùa chän b¹n hµng, c¸c doanh nghiÖp th-êng tr-íc hÕt l-u t©m ®Õn nh÷ng mèi quan hÖ cò cña m×nh. Sau ®ã, nh÷ng b¹n hµng cña c¸c doanh nghiÖp kh¸c trong n-íc ®· quan hÖ còng lµ mét c¨n cø ®Ó xem xÐt lùa chän ë c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn. C¸c b¹n hµng th-êng ®-îc ph©n theo khu vùc thÞ tr-êng mµ tuú thuéc vµo s¶n phÈm mµ doanh nghiÖp lùa chän ®Ó bu«n b¸n quèc tÕ, mµ c¸c quèc gia -u tiªn. 1.4. Lùa chän ph-¬ng thøc giao dÞch. Ph-¬ng thøc giao dÞch lµ nh÷ng c¸ch thøc mµ doanh nghiÖp sö dông ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu vµ kÕ ho¹ch kinh doanh cña m×nh trªn thÞ tr-êng thÕ giíi. HiÖn nay, cã rÊt nhiÒu ph-¬ng thøc giao dÞch kh¸c nhau nh- giao dÞch th«ng th-êng, giao dÞch qua trung gian, giao dÞch th«ng qua héi chî hay triÓn l·m. Tuú vµo kh¶ n¨ng cña mçi doanh nghiÖp mµ lùa chän ph-¬ng thøc giao dÞch sao cho ®¶m b¶o c¸c môc tiªu cña s¶n xuÊt kinh doanh. 2. §µm ph¸n vµ ký kÕt hîp ®ång. §©y lµ mét kh©u quan träng trong kinh doanh xuÊt khÈu, v× nã quyÕt ®Þnh ®Õn tÝnh kh¶ thi hoÆc kh«ng kh¶ thi cña kÕ ho¹ch kinh doanh cña doanh nghiÖp. KÕt qu¶ cña ®µm ph¸n sÏ lµ hîp ®ång ®-îc ký kÕt. §µm ph¸n cã thÓ th«ng qua th- tÝn, ®iÖn tÝn vµ trùc tiÕp. TiÕp theo c«ng viÖc ®µm ph¸n, c¸c bªn tiÕn hµnh ký kÕt hîp ®ång xuÊt khÈu, trong ®ã, quy ®Þnh ng-êi b¸n cã nghÜa vô chuyÓn quyÒn së h÷u hµng ho¸ cho ng-êi mua, cßn ng-êi mua cã nghÜa vô tr¶ cho ng-êi b¸n mét kho¶n tiÒn ngang gi¸ trÞ theo c¸c ph-¬ng tiÖn thanh to¸n quèc tÕ. 10 Th«ng th-êng trong mét hîp ®ång xuÊt khÈu cã nh÷ng néi dung sau: a./ PhÇn më ®Çu cña hîp ®ång xuÊt khÈu: - Sè hîp ®ång - Ngµy vµ n¬i ký kÕt hîp ®ång. - Tªn, vµ ®Þa chØ ®Çy ®ñ, tel, fax, ®¹i diÖn cña c¸c bªn. b./ §iÒu kiÖn tªn hµng. c./ §iÒu kiÖn sè l-îng d./ §iÒu kiÖn vÒ quy c¸ch phÈm chÊt cña hµng ho¸. e./ §iÒu kiÖn vÒ gi¸ c¶. f./ §iÒu kiÖn vÒ bao b× , ®ãng gãi , ký m· hiÖu. g./ §iÒu kiÖn vÒ c¬ së giao hµng. h./ §iÒu kiÖn vÒ thêi gian, ®Þa ®iÓm, ph-¬ng tiÖn giao hµng. i./ §iÒu kiÖn vÒ thanh to¸n. k./ §iÒu kiÖn b¶o hµnh (nÕu cã). l./ §iÒu kiÖn vÒ khiÕu n¹i vµ träng tµi. m./ §iÒu kiÖn vÒ c¸c tr-êng hîp bÊt kh¶ kh¸ng. n./ Ch÷ ký cña c¸c bªn. Víi nh÷ng hîp ®ång phøc t¹p, nhiÒu mÆt hµng th× cã thÓ thªm c¸c phô kiÖn lµ bé phËn kh«ng t¸ch rêi cña hîp ®ång. 11 3. Thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu, giao hµng vµ thanh to¸n. Sau khi ®· ký kÕt hîp ®ång hai bªn thùc hiÖn nh÷ng g× m×nh ®· cam kÕt trong hîp ®ång. Víi t- c¸ch lµ nhµ xuÊt khÈu, doanh nghiÖp sÏ thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc sau: S¬ ®å: Tr×nh tù c¸c b-íc thùc hiÖn hîp ®ång. Giôc më L/C vµ kiÓm tra L/C Xin giÊy phÐp xuÊt khÈu ChuÈn bÞ hµng ho¸ xuÊt khÈu KiÓm tra hµng ho¸ Giao hµng lªn tµu Lµm thñ tôc h¶i quan Mua b¶o hiÓm hµng ho¸ Uû th¸c thuª tµu Lµm thñ tôc thanh to¸n Gi¶i quyÕt tranh chÊp (nÕu cã) §©y lµ tr×nh tù nh÷ng c«ng viÖc chung nhÊt cÇn thiÕt ®Ó thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu. Tuy nhiªn trªn thùc tÕ tuú theo tho¶ thuËn cña c¸c bªn trong hîp ®ång mµ ng-êi thùc hiÖn hîp ®ång cã thÓ bá qua mét hoÆc mét vµi c«ng ®o¹n * Giôc më L/C vµ kiÓm tra L/C ®ã Trong ho¹t ®éng bu«n b¸n quèc tÕ hiÖn nay, viÖc sö dông L/C ®· trë thµnh phæ biÕn h¬n c¶ ,do lîi Ých cña nã mang l¹i. Sau khi ng-êi nhËp khÈu më L/C, ng-êi xuÊt khÈu ph¶i kiÓm tra cÈn thËn, chi tiÕt c¸c ®iÒu kiÖn trong L/C xem cã phï hîp víi nh÷ng ®iÒu kiÖn cña hîp ®ång hay kh«ng. NÕu kh«ng phï hîp hoÆc cã sai sãt th× cÇn ph¶i th«ng b¸o cho ng-êi nhËp khÈu biÕt ®Ó söa ch÷a kÞp thêi. *Xin giÊy phÐp xuÊt khÈu. 12 Trong mét sè tr-êng hîp, mÆt hµng xuÊt khÈu thuéc danh môc nhµ n-íc qu¶n lý, doanh nghiÖp cÇn ph¶i tiÕn hµng xin giÊy phÐp xuÊt khÈu do phßng cÊp giÊy phÐp xuÊt khÈu cña Bé Th-¬ng m¹i qu¶n lý. *ChuÈn bÞ hµng xuÊt khÈu. §èi víi nh÷ng doanh nghiÖp, sau khi thu mua nguyªn phô liÖu s¶n xuÊt ra s¶n phÈm, cÇn ph¶i lùa chän, kiÓm tra, ®ãng gãi bao b× hµng ho¸ xuÊt khÈu, kÎ ký m· hiÖu sao cho phï hîp víi hîp ®ång ®· ký vµ phï hîp víi luËt ph¸p cña n-íc nhËp khÈu. *KiÓm ®Þnh hµng ho¸. Tr-íc khi xuÊt khÈu, c¸c nhµ xuÊt khÈu ph¶i cã nghÜa vô kiÓm tra sè l-îng, träng l-îng cña hµng ho¸. ViÖc kiÓm tra ®-îc tiÕn hµnh ë hai cÊp: c¬ së vµ ë cöa khÈu nh»m b¶o ®¶m quyÒn lîi cho kh¸ch hµng vµ uy tÝn cña nhµ s¶n xuÊt. * Thuª ph-¬ng tiÖn vËn chuyÓn. Doanh nghiÖp xuÊt khÈu cã thÓ tù thuª ph-¬ng tiÖn vËn chuyÓn hoÆc uû th¸c cho mét c«ng ty uû th¸c thuª tµu. §iÒu nµy phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn c¬ së giao hµng trong hîp ®ång. C¬ së ph¸p lý ®iÒu tiÕt mèi quan hÖ gi÷a c¸c bªn uû th¸c thuª tµu víi bªn nhËn uû th¸c lµ hîp ®ång uû th¸c thuª tµu. Cã hai lo¹i hîp ®ång uû th¸c thuª tµu: Hîp ®ång uû th¸c thuª tµu c¶ n¨m vµ hîp ®ång thuª tµu chuyÕn. Nhµ xuÊt khÈu c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm cña hµng ho¸ ®Ó lùa chän hîp ®ång thuª tµu cho thÝch hîp. *Mua b¶o hiÓm hµng ho¸. Hµng ho¸ trong bu«n b¸n quèc tÕ th-êng xuyªn ®-îc chuyªn chë b»ng ®-êng biÓn, ®iÒu nµy th-êng gÆp rÊt nhiÒu rñi ro, do ®ã cÇn ph¶i mua b¶o hiÓm cho hµng ho¸. C«ng viÖc nµy cÇn ®-îc thùc hiÖn th«ng qua hîp 13 ®ång b¶o hiÓm. Cã hai lo¹i hîp ®ång b¶o hiÓm: hîp ®ång b¶o hiÓm bao vµ hîp ®ång b¶o hiÓm chuyÕn. Khi mua b¶o hiÓm cÇn l-u ý nh÷ng ®iÒu kiÖn b¶o hiÓm vµ lùa chän c«ng ty b¶o hiÓm. *Lµm thñ tôc h¶i quan. Hµng ho¸ khi v-ît qua biªn giíi quèc gia ®Ó xuÊt khÈu ®Òu ph¶i lµm thñ tôc h¶i quan. ViÖc lµm thñ tôc h¶i quan gåm ba b-íc chñ yÕu sau: - Khai b¸o h¶i quan: Doanh nghiÖp khai b¸o tÊt c¶ c¸c ®Æc ®iÓm hµng ho¸ vÒ sè l-îng, chÊt l-îng, gi¸ trÞ, tªn ph-¬ng tiÖn vËn chuyÓn, n-íc nhËp khÈu. C¸c chøng tõ cÇn thiÕt, ph¶i xuÊt tr×nh kÌm theo lµ: GiÊy phÐp xuÊt khÈu, phiÕu ®ãng gãi, b¶ng kª chi tiÕt... - XuÊt tr×nh hµng ho¸. - Thùc hiÖn c¸c quyÕt ®Þnh cña h¶i quan. *Giao hµng lªn tµu. Trong b-íc nµy doanh nghiÖp cÇn tiÕn hµnh c¸c c«ng viÖc sau: - LËp b¶n ®¨ng ký hµng chuyªn chë. - XuÊt tr×nh b¶n ®¨ng ký cho ng-êi vËn t¶i ®Ó lÊy hå s¬ xÕp hµng . - Trao ®æi víi c¬ quan ®iÒu ®é c¶ng ®Ó n¾m v÷ng ngµy giê lµm hµng. Bè chÝ ph-¬ng tiÖn vËn t¶i ®-a hµng vµo c¶ng, xÕp hµng lªn tµu. - LÊy biªn lai thuyÒn phã, sau ®ã ®æi biªn lai thuyÒn phã lÊy vËn ®¬n ®-êng biÓn hoµn h¶o vµ chuyÓn nh-îng ®-îc, sau ®ã lËp bé chøng tõ thanh to¸n. * Thanh to¸n. 14 Thanh to¸n lµ b-íc cuèi cïng cña viÖc thùc hiÖn hîp ®ång nÕu kh«ng cã sù tranh chÊp, khiÕu n¹i. Trong bu«n b¸n quèc tÕ, cã rÊt nhiÒu ph-¬ng thøc thanh to¸n kh¸c nhau. - Ph-¬ng thøc chuyÓn tiÒn. - Ph-¬ng thøc thanh to¸n më tµi kho¶n. - Ph-¬ng thøc thanh to¸n nhê thu. - Ph-¬ng thøc thanh to¸n tÝn dông chøng tõ. §èi víi nhµ xuÊt khÈu, vÒ ph-¬ng tiÖn thanh to¸n cÇn ph¶i xem xÐt nh÷ng vÊn ®Ò sau: - Ng-êi b¸n muèn b¶o ®¶m r»ng, ng-êi mua cã c¸c ph-¬ng tiÖn tµi chÝnh ®Ó tr¶ tiÒn mua hµng theo ®óng hîp ®ång ®· ký. - Ng-êi b¸n muèn viÖc thanh to¸n ®-îc thùc hiÖn ®óng h¹n. Trªn b×nh diÖn quèc tÕ, hai ph-¬ng tiÖn thanh to¸n lµ nhê thu ( D/P vµ D/A) vµ th- tÝn dông (chñ yÕu lµ L/C kh«ng huû ngang ) ®-îc ¸p dông phæ biÕn h¬n c¶. §Õn ®©y nÕu kh«ng cã sù tranh chÊp vµ khiÕu l¹i, mét th-¬ng vô xuÊt khÈu coi nh- ®· kÕt thóc vµ doanh nghiÖp l¹i tiÕn hµnh mét th-¬ng vô míi. III. c¸c yÕu tè ¶nh h-ëng tíi ho¹t ®éng xuÊt khÈu. 1. YÕu tè chÝnh trÞ. YÕu tè chÝnh trÞ lµ nh÷ng nh©n tè khuyÕn khÝch hoÆc h¹n chÕ qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ ho¹t ®éng kinh doanh. Ch¼ng h¹n, chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ cã thÓ lµm t¨ng sù liªn kÕt c¸c thÞ tr-êng vµ thóc ®Èy tèc ®é t¨ng tr-ëng ho¹t ®éng xuÊt khÈu b»ng viÖc dì bá c¸c hµng rµo thuÕ quan, phi thuÕ quan, thiÕt lËp c¸c mèi quan hÖ trong c¬ së h¹ tÇng cña thÞ tr-êng. Khi kh«ng æn 15 ®Þnh vÒ chÝnh trÞ sÏ c¶n trë sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n-íc vµ t¹o ra t©m lý kh«ng tèt cho c¸c nhµ kinh doanh. 2. YÕu tè kinh tÕ . YÕu tè kinh tÕ nh- tû gi¸ hèi ®o¸i, l·i suÊt ng©n hµng... t¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu ë tÇm vÜ m« vµ vi m«. ë tÇm vÜ m«, chóng t¸c ®éng ®Õn ®Æc ®iÓm vµ sù ph©n bæ c¸c c¬ héi kinh doanh quèc tÕ còng nh- quy m« cña thÞ tr-êng. ë tÇm vi m« c¸c yÕu tè kinh tÕ l¹i ¶nh h-ëng ®Õn c¬ cÊu tæ chøc vµ hiÖu qu¶ cña doanh nghiÖp. C¸c yÕu tè gi¸ c¶ vµ sù ph©n bæ tµi nguyªn ë c¸c thÞ tr-êng kh¸c nhau còng ¶nh h-ëng tíi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, ph©n bè nguyªn vËt liÖu, vèn, lao ®éng vµ do ®ã ¶nh h-ëng tíi gi¸ c¶ vµ chÊt l-îng hµng ho¸ xuÊt khÈu. 3. YÕu tè luËt ph¸p. Mçi quèc gia cã hÖ thèng luËt ph¸p riªng dÔ ®iÒu chØnh c¸c ho¹t ®éng kinh doanh quèc tÕ rµng buéc c¸c ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. C¸c yÕu tè luËt ph¸p ¶nh h-ëng tíi ho¹t ®éng xuÊt khÈu trªn nh÷ng mÆt sau: - Quy ®Þnh vÒ giao dÞch hîp ®ång, vÒ b¶o hé quyÒn t¸c gi¶, quyÒn së h÷u trÝ tuÖ. - Quy ®Þnh vÒ lao ®éng, tiÒn l-¬ng, thêi gian lao ®éng, nghØ ng¬i, ®×nh c«ng, b·i c«ng. - Quy ®Þnh vÒ c¹nh tranh, ®éc quyÒn,vÒ c¸c lo¹i thuÕ. - Quy ®Þnh vÒ vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i tr-êng, tiªu chuÈn chÊt l-îng, giao hµng, thùc hiÖn hîp ®ång. - Quy ®Þnh vÒ qu¶ng c¸o, h-íng dÉn sö dông. 16 4. YÕu tè c¹nh tranh. C¹nh tranh, mét mÆt thóc ®Èy cho c¸c doanh nghiÖp ®Çu t- m¸y mãc thiÕt bÞ, n©ng cÊp chÊt l-îng vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm...Nh-ng mét mÆt nã dÔ dµng ®Èy lïi c¸c doanh nghiÖp kh«ng cã kh¶ n¨ng ph¶n øng hoÆc chËm ph¶n øng víi sù thay ®æi cña m«i tr-êng kinh doanh. C¸c yÕu tè c¹nh tranh ®-îc thÓ hiÖn qua m« h×nh sau: M« h×nh: Søc m¹nh cña Michael Porter §èi thñ míi tiÒm tµng Kh¶ n¨ng mÆc c¶ cña ng-êi mua Sù ®e do¹ cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh Nhµ cung cÊp kh¶ n¨ng mÆc c¶ cña nhµ cung cÊp C¹nh tranh gi÷a c¸c c«ng ty hiÖn t¹i Ng-êi mua Sù ®e do¹ cña c¸c hµng ho¸ thay thÕ C¸c mÆt hµng vµ c¸c dich vô thay thÕ Qua m« h×nh c¸c doanh nghiÖp cã thÓ thÊy ®-îc c¸c mèi ®e däa hay th¸ch thøc víi c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong ngµnh lµ trung t©m. XuÊt ph¸t tõ ®©y doanh nghiÖp cã thÓ ®Ò ra s¸ch l-îc hîp lý nh»m h¹n chÕ ®e do¹ vµ t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp m×nh. - Sù ®e do¹ cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh tiÒm tµng. C¸c ®èi thñ nµy ch-a cã kinh nghiÖm trong viÖc th©m nhËp vµo thÞ tr-êng quèc tÕ song nã cã tiÒm n¨ng lín vÒ vèn, c«ng nghÖ, lao ®éng vµ tËn dông ®-îc lîi thÕ cña ng-êi ®i sau, do ®ã dÔ kh¾c phôc ®-îc nh÷ng ®iÓm yÕu cña c¸c doanh 17 nghiÖp hiÖn t¹i ®Ó cã kh¶ n¨ng chiÕm lÜnh thÞ tr-êng. ChÝnh v× vËy, mét doanh nghiÖp ph¶i t¨ng c-êng ®Çu t- vèn, trang bÞ thªm m¸y mãc thiÕt bÞ hiÖn ®¹i ®Ó t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, nh-ng mÆt kh¸c ph¶i t¨ng c-êng qu¶ng c¸o, ¸p dông c¸c biÖn ph¸p hç trî vµ khuyÕch tr-¬ng s¶n phÈm gi÷ g×n thÞ tr-êng hiÖn t¹i, ®¶m b¶o lîi nhuËn dù kiÕn. - Søc Ðp cña ng-êi cung cÊp. Nh©n tè nµy cã kh¶ n¨ng më réng hoÆc thu hÑp khèi l-îng vËt t- ®Çu vµo, thay ®æi c¬ cÊu s¶n phÈm hoÆc s½n sµng liªn kÕt víi nhau ®Ó chi phèi thÞ tr-êng nh»m h¹n chÕ kh¶ n¨ng cña doanh nghiÖp hoÆc lµm gi¶m lîi nhuËn dù kiÕn, g©y ra rñi ro khã l-êng tr-íc ®-îc cho doanh nghiÖp. V× thÕ ho¹t ®éng xuÊt khÈu cã nguy c¬ gi¸n ®o¹n. - Søc Ðp ng-êi tiªu dïng. Trong c¬ chÕ thÞ tr-êng, kh¸ch hµng th-êng ®­îc coi l¯ “th­îng ®Õ”. Kh²ch h¯ng cã kh° n¨ng l¯m thu hÑp hay më réng quy m« chÊt l-îng s¶n phÈm mµ kh«ng ®-îc n©ng gi¸ b¸n s¶n phÈm. Mét khi nhu cÇu cña kh¸ch hµng thay ®æi th× ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nãi chung vµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu nãi riªng còng ph¶i thay ®æi theo cho phï hîp. - C¸c yÕu tè c¹nh tranh trong néi bé ngµnh. Khi ho¹t ®éng trªn thÞ tr-êng quèc tÕ, c¸c doanh nghiÖp th-êng hiÕm khi cã c¬ héi dµnh ®-îc vÞ trÝ ®éc t«n trªn thÞ tr-êng mµ th-êng bÞ chÝnh nh÷ng doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ cung cÊp c¸c lo¹i s¶n phÈm t-¬ng tù c¹nh tranh gay g¾t. C¸c doanh nghiÖp nµy cã thÓ lµ doanh nghiÖp cña quèc gia n-íc së t¹i, quèc gia chñ nhµ hoÆc mét n-íc thø ba cïng tham gia xuÊt khÈu mÆt hµng ®ã.Trong mét sè tr-êng hîp c¸c doanh nghiÖp së t¹i nµy l¹i ®-îc chÝnh phñ b¶o hé do ®ã doanh nghiÖp khã cã thÓ c¹nh tranh ®-îc víi hä. 5./ YÕu tè v¨n ho¸. YÕu tè v¨n ho¸ h×nh thµnh nªn nh÷ng lo¹i h×nh kh¸c nhau cña nhu cÇu thÞ tr-êng, t¸c ®éng ®Õn thÞ hiÕu cña ng-êi tiªu dïng. Doanh nghiÖp chØ cã thÓ thµnh c«ng trªn thÞ tr-êng quèc tÕ khi cã sù hiÓu biÕt nhÊt ®Þnh vÒ 18 phong tôc tËp qu¸n, lèi sèng...mµ ®iÒu nµy l¹i kh¸c biÖt ë mçi quèc gia. V× vËy, hiÓu biÕt ®-îc m«i tr-êng v¨n ho¸ sÏ gióp cho doanh nghiÖp thÝch øng víi thÞ tr-êng ®Ó tõ ®ã cã chiÕn l-îc ®óng ®¾n trong viÖc më réng thÞ tr-êng xuÊt khÈu cña m×nh. IV./ §Æc ®iÓm riªng cña s¶n xuÊt vµ bu«n b¸n hµng dÖt may trªn thÞ tr-êng thÕ giíi. 1./ §Æc ®iÓm vÒ s¶n xuÊt. Víi mét quèc gia, khi cã nÒn c«ng nghiÖp ph¸t triÓn th× ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may sÏ kh«ng ®ãng vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ mµ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c cã hµm l-îng kü thuËt cao sÏ chiÕm lÜnh thÞ tr-êng. Bëi ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may lµ mét ngµnh sö dông nhiÒu lao ®éng ®¬n gi¶n, vèn ®Çu t- ban ®Çu kh«ng lín, nh-ng cã tû lÖ l·i kh¸ cao. ChÝnh v× vËy s¶n xuÊt dÖt may th-êng ph¸t triÓn m¹nh vµ cã hiÖu qu¶, ë c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn, ®Æc biÖt lµ trong giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸. Khi ®· cã c«ng nghiÖp ph¸t triÓn, cã tr×nh ®é kü thuËt cao, gi¸ lao ®éng cao th× søc c¹nh tranh trong s¶n xuÊt dÖt may sÏ gi¶m.Thùc tÕ cho thÊy, lÞch sö ph¸t triÓn ngµnh dÖt may thÕ giíi còng lµ lÞch sö chuyÓn dÞch c«ng nghiÖp dÖt may tõ khu vùc ph¸t triÓn sang khu vùc kÐm ph¸t triÓn h¬n do t¸c ®éng cña c¸c lîi thÕ so s¸nh. Tuy nhiªn, ®iÒu nµy kh«ng cã nghÜa lµ ngµnh dÖt may kh«ng cßn tån t¹i c¸c n-íc ph¸t triÓn mµ nã ®· ph¸t triÓn cao h¬n víi nh÷ng s¶n phÈm cao cÊp, thêi trang ®Ó phôc vô cho mét nhãm ng-êi. Cô thÓ cña sù chuyÓn dÞch nµy lµ vµo n¨m 1840 tõ n-íc Anh sang c¸c n-íc Ch©u ¢u kh¸c, khi c¸c ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may ®· trë thµnh ®éng lùc ph¸t triÓn chÝnh cho sù ph¸t triÓn thÞ tr-êng sang c¸c khu vùc míi kh¸m ph¸ ë Ch©u Mü. TiÕp theo lµ tõ Ch©u ¢u sang NhËt B¶n vµo nh÷ng n¨m 1950. Tõ n¨m 1960, khi chi phÝ s¶n xuÊt ë NhËt t¨ng lªn vµ thiÕu nguån lao ®éng th× c«ng nghiÖp dÖt may l¹i chuyÓn dÞch tíi c¸c n-íc míi c«ng nghiÖp ho¸ (NICS) nh- Hongkong, §µi loan, Nam TriÒu Tiªn... Qu¸ 19 tr×nh chuyÓn dÞch ®-îc thóc ®Èy m¹nh bëi nguån ®Çu t- trùc tiÕp n-íc ngoµi nh»m khai th¸c lîi thÕ vÒ nguån nguyªn liÖu t¹i chç vµ gi¸ nh©n c«ng rÎ. Tuy hiÖn nay c«ng nghiÖp dÖt may kh«ng cßn thèng trÞ trong nÒn kinh tÕ nh-ng nã vÉn cßn ®ãng gãp vÒ nguån thu ngo¹i tÖ th«ng qua xuÊt khÈu ë c¸c n-íc nµy. Theo quy luËt chuyÓn dÞch cña ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may th× ®Õn n¨m 1980 lîi thÕ so s¸nh cña ngµnh dÖt may mÊt dÇn ®i, c¸c quèc gia nµy chuyÓn sang s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng cã c«ng nghÖ vµ kü thuËt cao h¬n nh- ®iÖn tö, « t«... Ngµnh dÖt may l¹i tiÕp tôc chuyÓn dÞch sang c¸c n-íc §«ng Nam ¸, Trung Quèc råi tiÕp tôc sang c¸c quèc gia kh¸c, trong ®ã cã ViÖt nam. ViÖt Nam lµ mét quèc gia thuéc ASEAN vµ còng ®· ®¹t møc xuÊt khÈu cao vÒ s¶n phÈm dÖt may trong thËp kû qua gãp phÇn vµo c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc. 2./ §Æc ®iÓm trong bu«n b¸n. S¶n xuÊt ngµnh dÖt may cã vai trß vµ ¶nh h-ëng rÊt lín ®Õn s¶n xuÊt vµ bu«n b¸n quèc tÕ. Trong lÞch sö cña nÒn mËu dÞch thÕ giíi, s¶n phÈm ngµnh dÖt may lµ mét trong nh÷ng s¶n phÈm ®Çu tiªn tham gia vµo thÞ tr-êng. Nã cã nh÷ng ®Æc ®iÓm chñ yÕu sau: - S¶n phÈm dÖt may cã nhu cÇu rÊt phong phó, ®a d¹ng tuú theo ®èi t-îng tiªu dïng. Ng-êi tiªu dïng kh¸c nhau vÒ v¨n ho¸, phong tôc tËp qu¸n, t«n gi¸o, kh¸c nhau vÒ khu vùc ®Þa lý, tuæi t¸c... sÏ cã nhu cÇu rÊt kh¸c nhau vÒ trang phôc. - S¶n phÈm dÖt may mang tÝnh thêi trang cao, ph¶i th-êng xuyªn thay ®æi mÉu m·, kiÓu d¸ng, mµu s¾c, chÊt liÖu ®Ó ®¸p øng t©m lý thÝch ®æi míi, ®éc ®¸o vµ g©y Ên t-îng cña ng-êi tiªu dïng. 20