PhÇn I
Lêi nãi ®Çu
******
Ngµy nay, víi sù t¸c ®éng m¹nh mÏ cña cuéc c¸c m¹ng khoa häc kü
thuËt c«ng nghÖ, xu h-íng toµn cÇu ho¸, khu vùc ho¸ , ph©n c«ng lao ®éng
ngµy cµng ph¸t triÓn s©u réng trªn ph¹m vi quèc tÕ . Bèi c¶nh ®ã ®Æt c¸c
doanh nghiÖp ViÖt Nam, ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp nhµ n-íc tr-íc nh÷ng
th¸ch thøc c¹nh tranh v« cïng khèc liÖt. Do vËy viÖc n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh
tranh cña c¸c doanh nghiÖp nhµ n-íc lµ rÊt cÊp thiÕt, kh«ng chØ cã ý nghÜa lý
luËn mµ c¶ thùc tiÕn, tõ ®ã ph¸t huy tèi ®a néi lùc cña nÒn kinh tÕ.
Tr-íc bèi c¶nh quèc tÕ vµ trong n-íc cã nhiÒu thêi c¬ vµ th¸ch thøc,
thuËn lîi vµ khã kh¨n ®an xen vµ phøc t¹p, ®Ó ®¸p øng yªu cÇu thùc hiÖn
thµnh c«ng sù nghiÖp CNH- H§H ®Êt n-íc vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cã
hiÖu qu¶ , thiÕt nghÜ viÖc s¾p xÕp, ®æi míi vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp nhµ
n-íc cÇn ®-îc ®Èy lªn mét b-íc míi. B¸o c¸o ChÝnh trÞ t¹i §¹i héi IX cña
§°ng ®± kh¼ng ®Þnh: “ TiÕp tôc ®æi míi c¬ chÕ, chÝnh s¸ch ®èi víi DNNN ®Ó
t¹o ®éng lùc ph¸t triÓn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ theo h-íng: xo¸ bao cÊp, doanh
nghiÖp c¹nh tranh b×nh ®¼ng trªn thÞ tr-êng, tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ s¶n xuÊt
kinh doanh; nép ®ñ thuÕ vµ cã l·i. Thùc hiÖn tèt quy chÕ d©n chñ trong doanh
nghiÖp. C¬ chÕ phï hîp ®Ó kiÓm tra, kiÓm so¸t, thanh tra cña nhµ n-íc ®èi víi
doanh nghiÖp”.
V× vËy, ®Ó t×m ra h-íng ®i míi cho c¸c doanh nghiÖp nhµ n-íc n©ng cao
kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña m×nh trong qu¸ tr×nh héi nhËp, em quyÕt ®Þnh chän
®Ò tµi:
Mét sè gi¶i ph¸p ®æi míi vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp nhµ
n-íc nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng héi nhËp thÞ tr-êng quèc tÕ cña
ViÖt Nam.
1
PhÇn iI
Néi dung chÝnh
Ch-¬ng I: Doanh nghiÖp nhµ n-íc trong nÒn kinh tÕ
thÞ tr-êng
I .Kh¸i niÖm vµ vai trß cña doanh nghiÖp nhµ n-íc (DNNN).
1. Kh¸i niÖm:
Doanh nghiÖp nhµ n-íc lµ tæ chøc kinh tÕ do Nhµ n-íc ®Çu t- vèn,
thµnh lËp vµ tæ chøc qu¶n lý, ho¹t ®éng kinh doanh hoÆc ho¹t ®éng c«ng Ých,
nh»m thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô kinh tÕ x· héi do Nhµ n-íc giao.
DNNN cã t- c¸ch ph¸p nh©n, cã quyÒn vµ nghÜa vô d©n sù, tù chÞu tr¸ch
nhiÖm vÒ toµn bé ho¹t ®éng kinh doanh trong ph¹m vi sè vèn do doanh nghiÖp
qu¶n lý. DNNN ho¹t ®éng kinh doanh chñ yÕu nh»m môc tiªu lîi nhuËn.
Tuy nhiªn trong ph¹m vi bµi viÕt nµy, chóng ta chØ tËp trung nghiªn cøu
c¸c DNNN ho¹t ®éng kinh doanh v× hiÖn ®ang cã rÊt nhiÒu vÊn ®Ò tån t¹i
trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c DNNN, ®Æc biÖt lµ kh¶ n¨ng
c¹nh tranh cña c¸c DNNN ho¹t ®éng kinh doanh trong xu thÕ héi nhËp toµn
cÇu.
VËy ®Ó phï hîp víi ph¹m vi vµ môc ®Ých cña bµi viÕt ta thèng nhÊt l¹i
kh¸i niÖm vÒ DNNN nh- sau: DNNN lµ tæ chøc kinh tÕ do Nhµ n-íc ®Çu tvèn, thµnh lËp vµ tæ chøc qu¶n lý, ho¹t ®éng kinh doanh nh»m môc tiªu lîi
nhuËn vµ thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô kinh tÕ x· héi do Nhµ n-íc giao.
2. Vai trß chñ ®¹o, chñ lùc cña DNNN:
2.1. Vai trß chñ ®¹o, chñ lùc cña xÝ nghiÖp quèc doanh trong c¬ chÕ cò.
Tõ n¨m 1955 miÒn B¾c n-íc ta b-íc vµo thêi kú kh«i phôc, c¶i t¹o vµ ph¸t
triÓn kinh tÕ. Ngay ë giai ®o¹n ®Çu cña c«ng cuéc kh«i phôc vµ c¶i t¹o kinh tÕ
( 1955- 1960 ). Nhµ n-íc ta ®· rÊt coi träng viÖc c¶i t¹o quan hÖ s¶n xuÊt cò,
thiÕt lËp quan hÖ s¶n xuÊt míi mµ nßng cèt lµ kinh tÕ quèc doanh ( nay lµ kinh
tÕ nhµ n-íc ). ë giai ®o¹n nµy, cïng víi qu¸ tr×nh thu hÑp c¸c thµnh phÇn kinh
tÕ phi x· héi chñ nghÜa lµ qu¸ tr×nh h×nh thµnh c¸c xÝ nghiÖp quèc doanh b»ng
nhiÒu con ®-êng, nh- tiÕp tôc më réng vµ ph¸t triÓn c¸c c¬ së s¶n xuÊt ra ®êi
trong thêi kú kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p. Nhµ n-íc x©y dùng mét lo¹t c¸c xÝ
nghiÖp. nhµ m¸y míi, quèc h÷u ho¸ hoÆc c¶i t¹o vµ biÕn c¸c c¬ së kinh doanh
cña c¸c nhµ t- s¶n thµnh c¸c xÝ nghiÖp quèc doanh hoÆc xÝ nghiÖp c«ng t- hîp
2
doanh. Víi chñ tr-¬ng ®ã, xÝ nghiÖp quèc doanh ®· ®ãng vai trß lµ lùc l-îng
nßng cèt, ®i ®Çu trong c«ng cuéc kh«i phôc vµ c¶i t¹o kinh tÕ trªn mäi ph-¬ng
diÖn kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi. §Õn cuèi thêi kú c¶i t¹o vµ kh«i phôc kinh tÕ, xÝ
nghiÖp quèc doanh ®· chiÕm -u thÕ tuyÖt ®èi trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Tõ
®©y, vai trß chñ ®¹o cña xÝ nghiÖp quèc doanh lu«n ®-îc thÓ hiÖn mét c¸ch
xuyªn suèt trong mäi chñ tr-¬ng, ®-êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ còng nh- trong
thùc tiÔn ®êi sèng kinh tÕ - x· héi n-íc ta.
Theo chñ tr-¬ng x©y dùng nÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa dùa trªn c¬ së
chÕ ®é c«ng h÷u vÒ t- liÖu s¶n xuÊt trong giai ®o¹n thi hµnh c¬ chÕ kÕ ho¹ch
ho¸ tËp trung (1960- 1985 ), kinh tÕ quèc doanh vµ kinh tÕ tËp thÓ chiÕm vÞ trÝ
®éc t«n. Trong c¬ chÕ kinh tÕ ®ã, xÐt trªn gi¸c ®é quan hÖ s¶n xuÊt, xÝ nghiÖp
quèc doanh dùa trªn c¬ së chÕ ®é së h÷u toµn d©n vÒ t- liÖu s¶n xuÊt ®-îc coi
lµ h×nh thøc së h÷u tiÕn bé ®ãng vai trß g-¬ng mÉu, ®Çu tµu trong viÖc tiÕp tôc
x©y dùng vµ hoµn thiÖn quan hÖ s¶n xuÊt míi x· héi chñ nghÜa; xÝ nghiÖp
quèc doanh võa lµ tÊm g-¬ng, võa h-íng dÉn kinh tÕ tËp thÓ trong qu¸ tr×nh
x©y dùng chÕ ®é x· héi míi. ChÝnh qu¸ tr×nh h×nh thµnh c¸c khu c«ng nghiÖp
míi trong thêi kú nµy ( g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ quèc doanh
nh- ë ViÖt Tr×, Th¸i Nguyªn, Vinh, ... ®· gãp phÇn h×nh thµnh b-íc ®Çu c¸c
trung t©m kinh tÕ vïng, lµm h¹t nh©n thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña tõng
vïng. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp quèc doanh ®Þa
ph-¬ng ë kh¾p c¸c tØnh miÒn B¾c trong thêi kú nµy võa nh»m x©y dùng mét
hÖ thèng kinh tÕ ph©n t¸n, phï hîp víi hoµn c¶nh chiÕn tranh cña n-íc ta lóc
®ã l¹i võa t¹o ra c¬ së kinh tÕ ®Ó gi¶i quyÕt nhiÒu vÊn ®Ò kinh tÕ, chÝnh trÞ, x·
héi ®Æt ra, nh- t¹o ra b-íc ®Çu c¬ së h¹ tÊng ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ, v¨n ho¸, x·
héi ë c¸c vïng n«ng th«n miÒn nói; c¸c xÝ nghiÖp quèc doanh ë ®©y ®ãng vai
trß h-íng dÉn, gióp ®ì kinh tÕ tËp thÓ cïng ph¸t triÓn. Trªn gi¸c ®é toµn bé
nÒn kinh tÕ quèc d©n, vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ quèc doanh ®-îc biÓu hiÖn
cô thÓ trong lÜnh vùc s¶n xuÊt c«ng nghiÖp: c«ng nghiÖp nÆng ®ãng vai trß lµ
x-¬ng sèng cña toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n, trang bÞ m¸y mãc, thiÕt bÞ cho
toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n; c«ng nghiÖp nhÑ vµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn ®¶m
b¶o c¸c nhu cÇu vÒ hµng c«ng nghiÖp cho c¸c c«ng nh©n viªn chøc vµ nh©n
d©n lao ®éng.
MÆc dï ®Õn ®Çu thËp kû 80 nÒn kinh tÕ n-íc ta gÆp nhiÒu khã kh¨n,
thùc sù lµ mét nÒn kinh tÕ thiÕu hôt vµ thùc chÊt c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung
®· ®-îc chuyÓn sang c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ phi tËp trung, song mäi sù c¶i tiÕn,
hoµn thiÖn khi ®ã hÇu nh- nh»m vµo môc tiªu cè g¾ng thæi cho kinh tÕ quèc
doanh mét luång sinh khÝ míi, kinh tÕ quèc doanh vÉn chiÕm vÞ trÝ ®éc t«n.
Tuy nhiªn, ë thêi kú nµy ®· b¾t ®Çu xuÊt hiÖn c¸c h×nh thøc kinh tÕ ngoµi quèc
doanh nh- kinh tÕ hé gia ®×nh,...
3
Nh- vËy trong c¬ chÕ kinh tÕ cò, xÝ nghiÖp quèc doanh thùc sù gi÷ vai
trß chñ ®¹o, vai trß ®ßn bÈy, thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. Kinh tÕ
quèc doanh cã vai trß më ®-êng, h-íng dÉn, gióp ®ì kinh tÕ tËp thÓ cïng ph¸t
triÓn. XÐt trªn gi¸c ®é x· héi, kinh tÕ quèc doanh ®ãng gãp søc m×nh vµo viÖc
gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò x· héi ë tõng vïng, tõng ®Þa ph-¬ng: c¬ së h¹ tÇng, c«ng
¨n viÖc lµm...
2.2. Vai trß cña xÝ nghiÖp quèc doanh vµ doanh nghiÖp nhµ n-íc trong c¬
chÕ kinh tÕ míi.
Tõ n¨m 1985, c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung dÇn dÇn ®-îc thay thÕ bëi
c¬ chÕ kinh tÕ míi víi ®Æc tr-ng c¬ b¶n lµ kh«ng coi nÒn kinh tÕ quèc d©n chØ
bao gåm hai h×nh thøc së h÷u lµ së h÷u toµn d©n vµ së h÷u tËp thÓ. Trong c¬
chÕ kinh tÕ míi ®ã, mét mÆt, tiÕp tôc ®æi míi qu¶n lý ®èi víi c¸c xÝ nghiÖp
quèc doanh vµ hîp t¸c x· trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, n«ng
nghiÖp,... vµ lÜnh vùc l-u th«ng, mÆt kh¸c kinh tÕ c¸ thÓ, kinh tÕ t- nh©n ®-îc
khuyÕn khÝch ph¸t triÓn trong giai ®o¹n 1988-1990, ®Çu t- vµo khu vùc kinh tÕ
t- nh©n cã tèc ®é t¨ng rÊt cao. Cïng víi qu¸ tr×nh ®æi míi ®ã kinh tÕ quèc
doanh kh«ng cßn gi÷ vÞ trÝ ®éc t«n.
Giai ®o¹n ph¸t triÓn nµy lµ giai ®o¹n tõ chñ tr-¬ng ®Õn thùc tiÔn, ph¸t
triÓn kinh tÕ ®Òu nhÊt qu¸n ë chç ph¸t triÓn mét kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn theo
®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa. Tõ n¨m 1991, DNNN trë thµnh mét bé phËn
quan träng trong c¬ chÕ kinh tÕ míi. MÆc dï ë giai ®o¹n nµy tû träng cña kinh
tÕ nhµ n-íc nãi chung vµ doanh nghiÖp nhµ n-íc nãi riªng cã gi¶m, song cho
®Õn nay DNNN vÉn gi÷ vÞ trÝ chñ ®¹o v× nã n¾m gi÷ nh÷ng lÜnh vùc then chèt,
träng yÕu cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. MÆt kh¸c, kinh tÕ nhµ n-íc, DNNN ®·
®ãng gãp thiÕt thùc gi¶i quyÕt nhiÒu vÊn ®Ò kinh tÕ – x· héi bøc b¸ch cña
thêi kú chuyÓn ®æi c¬ chÕ qu¶n lý nh-: tiÒn tÖ ho¸ tiÒn l-¬ng trong khu vùc
s¶n xuÊt kinh doanh, chuyÓn tõ c¬ chÕ kinh doanh vËt t- hai gi¸ sang c¬ chÕ
mét gi¸ vµ th-¬ng m¹i ho¸ vËt t-, kiÒm chÕ l¹m ph¸t, æn ®Þnh tµi chÝnh tiÒn tÖ,
tho¸t ra khái khñng ho¶ng kinh tÕ x· héi, t¹o ®µ t¨ng tr-ëng kh¸ trong nh÷ng
n¨m ®Çu cña thËp kû 90.
II. Sù cÇn thiÕt ph¶i ph¸t huy vai trß ®¹o, chñ lùc cña DNNN.
1. XuÊt ph¸t tõ ®ßi hái bøc b¸ch cña c¬ chÕ thÞ tr-êng.
B¾t ®Çu tõ gi÷a thËp kû 80 c¬ chÕ kinh tÕ míi ®· ®-îc h×nh thµnh ë
n-íc ta. §Æc tr-ng c¬ b¶n cña c¬ chÕ míi lµ x©y dùng mét nÒn kinh tÕ nhiÒu
thµnh phÇn cã sù qu¶n lý cña nhµ n-íc theo ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa.
LÞch sö h×nh thµnh kinh tÕ ngoµi quèc doanh ë n-íc ta trong suèt thêi kú ®Çu
cña giai ®o¹n nµy theo ®Êy c¸c c¬ së kinh tÕ nµy ®-îc lËp ra tõ chÝnh nguån
vèn l©u nay n»m ph©n t¸n trong c¸c tÇng líp d©n c-. Tõ ®ã tíi nay, nÒn kinh tÕ
nhiÒu thµnh phÇn míi ®-îc ph¸t triÓn ë n-íc ta ( kho¶ng h¬n 10 n¨m trë l¹i
®©y ), viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ chñ yÕu ®-îc tiÕn hµnh theo chiÒu réng, tÝch luü
chung cña toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n còng nh- tÜch luü riªng cña tõng
doanh nghiÖp d©n doanh cßn rÊt nhá bÐ.
4
Tr-íc hÕt, chóng ta xem xÐt m©u thuÉn gi÷a c¬ chÕ kinh tÕ míi theo xu
h-íng héi nhËp víi Khu vùc vµ ThÕ giíi vµ quy m« qu¸ nhá bÐ cña c¸c doanh
nghiÖp ®· ®-îc h×nh thµnh ë n-íc ta. C¸c doanh nghiÖp d©n doanh víi quy m«
nhá vµ rÊt nhá ®-¬ng nhiªn kh«ng thÓ cã vèn ®Ó ®Çu t- nhµ x-ëng, c«ng nghÖ
còng nh- trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, vµ ®-¬ng nhiªn còng kh«ng thÓ cã tµi s¶n thÕ
chÊp ®Ó vay vèn ng©n hµng më réng ®Çu t-. NÕu so s¸nh sè vèn b×nh qu©n cña
mét doanh nghiÖp d©n doanh víi gi¸ trÞ mét chiÕc xe «t« con ( 200 triÖu ®ång
t-¬ng ®-¬ng víi gi¸ trÞ mét chiÕc xe con rÎ tiÒn, cßn 650 triÖu ®ång t-¬ng
®-¬ng víi gi¸ trÞ mét chiÕc «t« con lo¹i kh¸ ) míi thÊy kh¶ n¨ng vÒ vèn cña
doanh nghiÖp d©n doanh cña n-íc ta qu¸ eo hÑp. Quy m« nhá cña doanh
nghiÖp n-íc ta thÓ hiÖn ë ngay c¶ víi hÖ thèng c¸c doanh nghiÖp nhµ n-íc:...
C¸c Tæng c«ng ty ®· thu hót 2000 doanh nghiÖp nhµ n-íc, chiÕm 1/3 sè
DNNN víi sè vèn lµ 60.000 tû ®ång, b»ng 95% tæng sè vèn cña doanh nghiÖp
trung -¬ng vµ b»ng 74% tæng sè vèn cña toµn bé DNNN. Nh- thÕ, kho¶ng
4000 DNNN cßn l¹i cña nÒn kinh tÕ quèc d©n còng chØ cã tæng sè vèn b»ng
26% tæng sè vèn cña DNNN – c¸c DNNN nµy còng chØ lµ c¸c doanh nghiÖp
quy m« võa vµ nhá. Trong khi c¬ chÕ kinh tÕ míi- c¬ chÕ kinh tÕ më, n-íc ta
ph¶i tõng b-íc héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi cña n-íc ta ®ßi
hái bøc b¸ch vai trß chñ ®¹o, lµm h¹t nh©n dÉn d¾t c¸c doanh nghiÖp d©n
doanh cña c¸c DNNN.
Thø hai, c¬ chÕ kinh tÕ míi theo h-íng héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ khu
vùc vµ quèc tÕ ®ßi hái chóng ta ph¶i ®æi míi c¬ cÊu kinh tÕ, v× c¬ cÊu kinh tÕ
cò dùa trªn c¬ së “ u tiªn ph²t triÓn c«ng nghiÖp nÆng...” ®± kh«ng cßn thÝch
hîp. X©y dùng mét c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý vÒ c¬ cÊu kinh tÕ ngµnh vµ tÝnh hîp
lý vÒ c¬ cÊu kinh tÕ vïng ë c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn cña ®Êt n-íc. Yªu cÇu x©y
dùng mét c¬ cÊu kinh tÕ míi, hîp lý trong ph¹m vi nÒn kinh tÕ quèc d©n l¹i
m©u thuÉn víi môc tiªu tèi ®a ho¸ lîi nhuËn cña tõng thµnh viªn kinh tÕ. Nãi
c¸ch kh¸c kh«ng
ph¶i lóc nµo lîi Ých cña tõng thµnh viªn kinh tÕ ( tèi ®a ho¸ lîi nhuËn ) còng
phï hîp víi lîi Ých cña toµn x· héi ( lîi Ých x· héi ®¹t tèi ®a ). Trong bèi c¶nh
®ã, chØ cã Nhµ n-íc sö dông c¸c doanh nghiÖp do m×nh lËp ra ( DNNN ) míi
cã thÓ ®iÒu hoµ ®-îc sù bÊt cËp trong c¬ chÕ kinh tÕ theo ph-¬ng ch©m ë
ngµnh nµo, vïng nµo cã nhu cÇu më réng n¨ng lùc s¶n xuÊt mµ doanh nghiÖp
d©n doanh kh«ng lµm th× DNNN ph¶i lµm. Cã nh- thÕ míi cã thÓ nãi ®Õn viÖc
h×nh tµnh mét c¬ chÕ kinh tÕ hîp lý trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®Þnh h-íng x·
héi chñ nghÜa ë n-íc ta hiÖn nay.
Thø ba, c¬ chÕ kinh tÕ míi ë n-íc ta ®ßi hái ph¶i qu¶n lý nÒn kinh tÕ
nãi chung vµ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ nãi riªng b»ng ph¸p luËt. §©y lµ mét vÊn
®Ò hoµn toµn kh«ng ®¬n gi¶n, v× trong nhiÒu n¨m qua chóng ta Ýt chó ý ®Õn
vÊn ®Ò nµy, ý thøc chÊp hµnh ph¸p luËt cña mçi chñ thÓ kinh doanh cßn qu¸
thÊp. VÊn ®Ò cµng phøc t¹p h¬n khi sè l-îng c¸c chñ thÓ kinh doanh qu¸
nhiÒu, khi mµ c¸c doanh nh©n ®ñ lo¹i: cã nhiÒu ng-êi ®· ®-îc ®µo t¹o, am
5
hiÓu ph¸p luËt vµ kiÕn thøc qu¶n trÞ kinh doanh, vµ còng cã rÊt nhiÒu ng-êi
tham ra vµo qu¸ tr×nh kinh doanh song cßn thiÕu c¶ ý thøc vµ kiÕn thøc cÇn
thiÕt. Trong t×nh h×nh ®ã, c¸c DNNN trë thµnh lùc l-îng g-¬ng mÉu, ®i ®Çu
trong viÖc thùc hiÖn ph¸p luËt nãi chung vµ luËt kinh doanh nãi riªng. Thùc
hiÖn nghiªm chØnh luËt ph¸p, h-íng dÉn c¸c vÖ tinh cña m×nh cïng thùc hiÖn
luËt ph¸p lµ mét ®ßi hái tÊt yÕu cña c¬ chÕ kinh tÕ míi ®èi víi c¸c DNNN ë
n-íc ta.
§-¬ng nhiªn, khi c¸c doanh nghiÖp d©n doanh lín m¹nh ®Õn mét møc
nµo ®ã, khi ý thøc kinh doanh theo ph¸p luËt còng nh- viÖc thùc hiÖn ph¸p
luËt cña c¸c doanh nghiÖp d©n doanh ngµy cµng cao th× vai trß cña DNNN
trong lÜnh vùc nµy còng thay ®æi theo.
2. DNNN ®ãng vai trß lµ c«ng cô thùc hiÖn chøc n¨ng ®iÒu tiÕt.
Víi ®Æc tr-ng cña kinh tÕ thÞ tr-êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n-íc theo
®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa th× c¸c ®¬n vÞ kinh doanh ho¹t ®éng theo c¬ chÕ
thÞ tr-êng, Nhµ n-íc ®ãng vai trß ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ theo ®Þnh h-íng x· héi
chñ nghÜa. VÒ nguyªn t¾c, trong c¬ chÕ kinh tÕ ®ã mçi ®¬n vÞ kinh doanh lµ
mét chñ thÓ kinh tÕ, trùc tiÕp ®èi mÆt víi thÞ tr-êng ®Ó quyÕt ®Þnh c¸c vÊn ®Ò
kinh tÕ c¬ b¶n: s¶n xuÊt c¸i g×? s¶n xuÊt nh- thÕ nµo? s¶n xuÊt cho ai? theo
môc tiªu tèi ®a ho¸ lîi nhuËn. §iÒu nµy tÊt yÕu dÉn ®Õn kÕt côc lµ ë ®©u, khi
nµo, ®èi víi mÆt hµng nµo cã thÓ ®em l¹i lîi nhuËn cao th× ë ®ã, khi ®ã c¸c
doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng sÏ ®æ x« vµo s¶n xuÊt vµ kinh doanh mÆt hµng ®ã
vµ ng-îc l¹i, nÕu ë ®©u, khi nµo vµ ®èi víi mÆt hµng nµo kh«ng cã l·i hoÆc lç
vèn th× ë ®ã, khi ®ã sÏ cã nhiÒu doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng rót khái thÞ tr-êng
s¶n xuÊt vµ kinh doanh mÆt hµng ®ã. Do sù h¹n chÕ cña mçi doang nghiÖp vÒ
viÖc thu thËp còng nh- xö lý c¸c th«ng tin cÇn thiÕt vÒ thÞ tr-êng ®Ó quyÕt
®Þnh cã tham gia hay rót khái mét
thÞ tr-êng kinh doanh nµo ®ã, tÊt sÏ dÉn ®Õn nguy c¬ cã thÓ ph¸t sinh m©u
thuÉn gi÷a cung vµ cÇu ë mäi lóc mäi n¬i vµ ®èi víi mäi m,Æt hµng. §Ó chèng
l¹i nguy c¬ ®ã, Nhµ n-íc ph¶i thùc hiÖn chøc n¨ng ®iÒu tiÕt b»ng nhiÒu c«ng
cô kh¸c nhau, trong ®ã DNNN ®-îc coi lµ mét c«ng cô.
§ãng vai trß lµ c«ng cô ®iÒu tiÕt thø nhÊt, c¸c DNNN ë n-íc ta ®-îc
h×nh htµnh ë c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh ®-îc coi lµ kh«ng hÊp dÉn bëi
kh¶ n¨ng sinh lêi thÊp. Ch¼ng h¹n lµ khu vùc s¶n xuÊt s¶n phÈm c«ng céng.
Thùc hiÖn chøc n¨ng ®iÒu tiÕt cña DNNN theo h-íng nµy t¹o ra tÝnh c©n ®èi
gi÷a c¸c ngµnh cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Víi t- c¸ch lµ c«ng cô ®iÒu tiÕt, viÖc
h×nh thµnh vµ sù tån t¹i cña c¸c DNNN trong lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh
nµo ®ã kh«ng cè ®Þnh, lu«n ®-îc nhµ n-íc thùc hiÖn theo ph-¬ng ch©m: ë
®©y, khi nµo nÒn kinh tÕ quèc d©n ®ang cÇn më réng s¶n xuÊt kinh doanh mét
mÆt hµng cô thÓ nµo ®ã mµ c¸c doanh nghiÖp d©n doanh hoÆc kh«ng ®ñ søc
kinh doanh hoÆc tõ chèi th× ë ®ã vµ khi ®ã cÇn sù cã mÆt cña DNNN. §Õn lóc
nµo ®ã, khi c¸c doanh nghiÖp d©n doanh ®· ®ñ søc ®¸p øng nhu cÇu thÞ
6
tr-êng, DNNN cã thÓ rót khái thÞ tr-êng ®ã, nh-êng cho c¸c doanh nghiÖp
d©n doanh. Qu¸ tr×nh ®ã diÔn ra mét c¸ch liªn tôc, lÆp ®i lÆp l¹i ë mäi lÜnh vùc
cña nÒn kinh tÕ quèc d©n h×nh thµnh vai trß cña DNNN.
Thø hai, chøc n¨ng ®iÒu tiÕt cña DNNN cßn thÓ hiÖn ë viÖc ®iÒu tiÕt
kinh tÕ trong ph¹m vi tõng vïng. ë tõng vïng còng diÔn ra hiÖn t-îng c¸c
doanh nghiÖp d©n doanh chØ ®æ x« vµo kinh doanh c¸c mÆt hµng dÔ sinh lîi
nhuËn, nªn dÉn ®Õn mÊt c©n ®èi trong s¶n xuÊt kinh doanh vïng. ChÝnh
DNNN còng ph¶i xuÊt hiÖn ë c¸c ngµnh mµ nh÷ng vïng kinh tÕ cña ®Êt n-íc
®ang ®ßi hái nh»m ®iÒu tiÕt cung cÇu ë c¸c vïng ®ã. Chøc n¨ng ®iÒu tiÕt kinh
tÕ vïng cña DNNN ®Æc biÖt quan träng ®èi víi c¸c vïng xa, vïng s©u vµ vïng
n«ng th«n.
Nh- vËy chøc n¨ng ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ quèc d©n ®ßi hái Nhµ n-íc
ph¶i sö dông DNNN nh- mét c«ng cô cÇn thiÕt nh»m ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ
lu«n ho¹t ®éng th«ng suèt, ®¶m b¶o lîi Ých x· héi cã thÓ ®¹t ®-îc tèi ®a trong
c¬ chÕ kinh tÕ thÞ tr-êng. TÝnh hiÖu qu¶ l¹i ®ßi hái Nhµ n-íc chØ sö dông
DNNN nh- c«ng cô ®iÒu tiÕt ë nh÷ng n¬i, vµo nh÷ng thêi ®iÓm cÇn thiÕt. §iÒu
nµy cã nghÜa lµ kh«ng cã quan niÖm cè ®Þnh vÒ viÖc sö dông DNNN víi tc¸ch lµ mét c«ng cô ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ mµ ®ßi hái c¸c DNNN khi ra ®êi, tån
t¹i, më réng, thu hÑp mét c¸ch hÕt søc linh ho¹t tuú theo sù biÕn ®éng cña
kinh doanh nãi chung vµ cña kinh doanh trong lÜnh vùc d©n doanh nãi riªng.
3. XuÊt ph¸t tõ ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa ë n-íc ta.
NhËn thøc râ c¸c -u ®iÓm vµ h¹n chÕ cña kinh tÕ thÞ tr-êng, chñ tr-¬ng
cña §¶ng ta lµ kh«ng phñ nhËn mµ thõa nhËn kinh tÕ thÞ tr-êng, song kh«ng
ph¶i
lµ chñ tr-¬ng x©y dùng kinh tÕ thÞ tr-êng ®¬n thuÇn mµ lµ kinh tÕ thÞ tr-êng
cã sù qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ n-íc theo ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa. Muèn
x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa ®-¬ng nhiªn
ph¶i x©y dùng mét lùc l-îng kinh tÕ nµo ®ã ®ãng vai trß chñ ®¹o, lµm t©m
®iÓm ¶nh h-ëng ®Õn c¸c lùc l-îng kh¸c cña nÒn kinh tÕ, h-íng dÉn, hç trî c¸c
lùc l-îng kinh tÕ kh¸c cïng ph¸t triÓn.
Chóng ta ®Òu biÕt, hiÖn nay trong nÒn kinh tÕ quèc d©n n-íc ta ®ang tån
t¹i c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ quèc doanh vµ d©n doanh d-íi c¸c h×nh thøc ph¸p lý lµ
DNNN, doanh nghiÖp liªn doanh, c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u
h¹n, doanh nghiÖp t- nh©n, hîp t¸c x·. NÕu xÐt trªn ph-¬ng diÖn kinh tÕ, lùc
l-îng kinh tÕ m¹nh nhÊt, ®ang chiÕm gi÷ nh÷ng lÜnh vùc then chèt vµ n¾m
trong tay l-îng vèn lín nhÊt, c«ng nghÖ thiÕt bÞ hiÖn ®¹i nhÊt, lùc l-îng lao
®éng tinh nhuÖ nhÊt hiÖn nay lµ c¸c DNNN. NÕu xÐt trªn ph-¬ng diÖn x©y
dùng quan hÖ s¶n xuÊt dùa trªn c¬ së c«ng b»ng, d©n chñ vµ v¨n minh th×
còng chØ DNNN ®¶m ®-¬ng ®-îc vai trß chñ ®¹o, bëi v×:
7
Thø nhÊt, nh- trªn ®· ph©n tÝch, do c¸c doanh nghiÖp d©n doanh cßn rÊt
nhá bÐ ch-a quen vµ ch-a cã ý thøc chÊp hµnh ph¸p luËt nªn trong c¸c h×nh
thøc ph¸p lý cña doanh nghiÖp ®ang tån t¹i hiÖn nay, DNNN lµ lùc l-îng
g-¬ng mÉu, ®Çu tµu trong viÖc thùc hiÖn ph¸p luËt cña Nhµ n-íc, lµ tÊm
g-¬ng ®Ó c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c hoc tËp.
Thø hai, ®Ó thùc hiÖn xo¸ bá tõng b-íc sù c¸ch biÖt gi÷a miÒn nói vµ
miÒn xu«i, cã nh÷ng vïng rÊt cÇn ph¸t triÓn mét sè ho¹t ®éng kinh doanh
n©ng cao ®êi sèng kinh tÕ x· héi ë vïng ®ã, song do môc tiªu tèi ®a ho¸ lîi
nhuËn, c¸c doanh nghiÖp d©n doanh kh«ng hoÆc rÊt Ýt chó ý ®Õn lîi Ých toµn x·
héi nªn hä kh«ng s½n sµng kinh doanh ë nh÷ng vïng ®ã. Tr-êng hîp nµy còng
chØ cã thÓ ®ßi hái ®-îc DNNN lµm ®-îc viÖc ®ã.
Thø ba, xuÊt ph¸t tõ nhiÖm vô cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®Þnh h-íng x·
héi chñ nghÜa lµ h¹n chÕ vµ tiÕn tíi xo¸ bá sù ph©n ho¸ giµu nghÌo, còng nhsù vi ph¹m tÝnh c«ng b»ng x· héi ®ßi hái Nhµ n-íc ph¶i sö dông c¸c céng cô
nhÊt ®Þnh, mét trong c¸c c«ng cô ®ã chÝnh lµ DNNN. ChÝnh DNNN lµ lùc
l-îng ®ãng vai trß h¹t nh©n trong qu¸ tr×nh x©y dùng mét trËt tù x· héi míi
c«ng b»ng, d©n chñ vµ v¨n minh.
§Ó thùc hiÖn vai trß h¹t nh©n, tr-íc hÕt, n«i bé DNNN ph¶i x©y dùng
vµ hoµn thiÖn m«i tr-êng v¨n ho¸ lµnh m¹nh theo c¸c môc tiªu h-íng ®Ých
cu¶ c«ng ty, x©y dùng tinh thÇn hîp t¸c gióp nhau tr-ëng thµnh toµn diÖn. MÆt
kh¸c, trong doanh nghiÖp ph¶i t¹o h×nh mÉu ph©n phèi c«ng b»ng, hîp lý c¸c
kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh nh»m ®éng viªn khuyÕn khÝch mäi ng-êi lao
®éng g¾n bã, nhiÖt
t×nh vµ quyÕt t©m v× doanh nghiÖp. Cuèi cïng, doanh nghiÖp ph¶i lµ n¬i ®µo
t¹o vµ rÌn luyÖn ng-êi lao ®éng míi: cã kû luËt, cã kü thuËt vµ cã n¨ng suÊt
cao gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cña DNNN, ®ång thêi thùc hiÖn
sù nghiÖp CNH- H§H theo ®-êng lèi cña §¶ng.
4. XuÊt ph¸t tõ yªu cÇu x©y dùng nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh
phÇn trªn c¬ së ph¸t huy tiÒm n¨ng cña mäi thµnh phÇn kinh tÕ.
Nh- ®· tr×nh bµy ë phÇn trªn, theo chñ tr-¬ng nhÊt qu¸n, l©u dµi cña
§¶ng vµ Nhµ n-íc ta lµ x©y dùng mét nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®Þnh h-íng x·
héi chñ nghÜa víi sù tham gia cña nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ, nÒn kinh tÕ n-íc
ta ®· cã nhiÒu khëi s¾c. X©y dùng nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn sÏ
huy ®éng vµ ph¸t huy ®-îc tiÒm n¨ng vµ søc m¹nh cña mäi thµnh phÇn kinh tÕ
vµo qu¸ tr×nh x©y dùng kinh tÕ cña ®Êt n-íc. Tuy nhiªn, kh«ng mét n-íc nµo
l¹i x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ cña ®Êt n-íc m×nh chØ dùa trªn c¸c ®¬n
vÞ kinh tÕ c¬ së cña nÒn kinh tÕ quèc d©n- ®Òu lµ c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ cã quy m«
nhá bÐ. Trong khi ®ã, thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ n-íc ta cho thÊy quy m« cña c¸c
doanh nghiÖp d©n doanh hÇu nh- ®Òu rÊt nhá, mÆt kh¸c trong thêi gian ph¸t
8
triÓn ng¾n, c¸c doanh nghiÖp d©n doanh ë n-íc ta còng ch-a ®ñ søc tÝch luü
®Ó trë thµnh c¸c doanh nghiÖp cã quy m« ®ñ lín cã thÓ lµm nßng cèt cho sù
ph¸t triÓn cña ®Êt n-íc. Trong ®iÒu kiÖn, ®ã chØ cã c¸c DNNN míi cã ®ñ ®iÒu
kiÖn më réng quy m«, trë hµnh lùc l-îng nßng cèt, cã ®ñ søc c¹nh tranh trong
khu vùc, t¹o c¬ së, chç dùa ®Ó dÉn d¾t c¸c doanh nghiÖp d©n doanh cïng ph¸t
triÓn. ViÖc ph¸t triÓn c¸c DNNN cã quy m« ®ñ lín còng lµ mét ®ßi hái cÊp
b¸ch cña viÖc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ë n-íc ta hiÖn nay. §iÒu
cèt lâi trong nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ë n-íc ta hiÖn nay ë n-íc ta lµ: x¸c
®Þnh ®-îc mét c¬ cÊu lo¹i h×nh doanh nghiÖp hîp lý, sao cho lo¹i h×nh nµo
còng cã vÞ trÝ, vai trß xøng ®¸ng, còng ph¸t huy ®-îc lîi thÕ vµ khai th¸c ®-îc
kh¶ n¨ng ®Ó ®ãng gãp thiÕt thùc vµo sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n-íc. Theo
®ã, c¸c DNNN ph¶i tÝch lòy vèn ph¸t triÓn trong c¸c lÜnh vùc then chèt, quan
träng, chi phèi nhiÒu mÆt cña ®êi sèng kinh tÕ x· héi. CÇn tõng b-íc h×nh
thµnh c¸c Tæng c«ng ty Nhµ n-íc, c¸c tËp ®oµn kinh doanh m¹nh, t¹o x-¬ng
sèng cho toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. Ph¸t triÓn ®a d¹ng c¸c lo¹i h×nh doanh
nghiÖp quy m« nhá vµ võa, g¾n víi c¸c vïng nguyªn liÖu nhá lÎ, khai th¸c thÕ
m¹nh ë tõng ®Þa ph-¬ng, lµm ®Þch vô vÖ tinh cho c¸c khu c«ng nghiÖp tËp
trung, c¸c vïng kinh tÕ träng ®iÓm vµ cho c¸c DNNN quy m« lín. MÆt kh¸c,
ph¸t triÓn vµ cñng cè c¸c DNNN trong c¸c lÜnh vùc kÕt cÊu h¹ tÇng, c¸c lÜnh
vùc t¹o s¶n phÈm phôc vô sù ph¸t triÓn cña x· héi, kh¾c phôc khuyÕt tËt cña
c¬ chÕ thÞ tr-êng vµ trong c¸c lÜnh vùc mµ c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp kh¸c
kh«ng ®-îc phÐp lµm. Nguyªn t¾c c¬ b¶n ®Ó ph¸t triÓn c¸c lo¹i h×nh doanh
nghiÖp lµ dùa vµo tiªu chuÈn hiÖu qu¶. BÊt kú lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh
nµo mµ ph¸p luËt kh«ng cÊm, nÕu c¸c doanh nghiÖp d©n doanh lµm cã hiÖu
qu¶ th× nªn khuyÕn khÝch ph¸t triÓn. Theo c¸ch nµy sÏ n©ng cao hiÖu qu¶ t¹o
ra c¬ cÊu
doanh nghiÖp hîp lý.
III. Vai trß chñ ®¹o, chñ lùc cña DNNN trong nÒn kinh tÕ thÞ
tr-êng.
1. Vai trß më cöa cho mäi thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c.
- Trong c¬ chÕ thÞ tr-êng, ®Ó ®¹t ®-îc môc tiªu tèi ®a ho¸ lîi nhuËn c¸c
doanh nghiÖp d©n doanh chØ tËp trung kinh doanh ë nh÷ng ngµnh, nh÷ng vïng
cã hÖ sè sinh lêi cao vµ hÖ sè rñi ro thÊp; c¸c doanh nghiÖp nµy lu«n nÐ tr¸nh
®Çu t- vµo mét sè ngµnh cã hÖ sè sinh lêi thÊp vµ hÖ sè rñi ro cao, còng nhc¸c ngµnh ®ßi hái vèn ®Çu t- lín. §ã tr-íc hÕt lµ c¸c vïng s©u, vïng xa cña
®Êt n-íc. Trong t×nh h×nh ®ã ®ßi hái tr-íc hÕt DNNN ph¶i cã mÆt ë c¸c
ngµnh, c¸c vïng cã møc sinh lêi thÊp, ®é rñi ro cao vµ ®ßi hái vèn ®Çu t- lín
®Ó gi¶i quyÕt sù mÊt c©n ®èi gi÷a c¸c ngµnh vµ c¸c vïng cña nÒn kinh tÕ quèc
d©n. Sù cã mÆt cña DNNN ®Ó x©y dùng c¬ së h¹ tÇng ë c¸c vïng s©u, vïng xa
sÏ lµ h¹t nh©n t¹o c¸c ®iÒu kiÖn tiÒn ®Ò cho c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp kh¸c
ra ®êi vµ ph¸t triÓn. ë c¸c vïng s©u, vïng xa DNNN cÇn ph¶i ®¶m nhËn chøc
n¨ng më ®-êng cho c¸c doanh nghiÖp kh¸c ph¸t triÓn.
9
Ngoµi c¸c vïng s©u, vïng xa, c¬ së h¹ tÇng c¸c vïng cña n-íc ta hiÖn
nay nãi chung cßn ë tr×ng ®é rÊt thÊp kÐm. Víi c¬ së h¹ tÇng nh- hiÖn nay
chóng ta ch-a cã ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c doanh nghiÖp d©n doanh s½n sµng
®Çu t- ph¸t triÓn kinh tÕ. Trong khi ®ã, vèn ®Çu t- vµo c¬ së h¹ tÇng rÊt lín,
thu håi vèn chËm, ®é rñi ro cao nªn kh«ng ph¶i lµ ®èi t-îng ®Çu t- cña doanh
nghiÖp d©n doanh. §-¬ng nhiªn, DNNN còng ph¶i cã mÆt trong lÜnh vùc ®Çu
t- nµy. Sù cã mÆt cña DNNN trong lÜnh vùc ®Çu t- x©y dùng c¬ b¶n ®ãng vai
trß t¹o ra c¸c ®iÒu kiÖn tiÒn ®Ò cÇn thiÕt ®Ó c¸c doanh nghiÖp kh¸c cã thÓ ho¹t
®éng.
- Vai trß chñ ®¹o, chñ lùc cña DNNN ë n-íc ta cßn thÓ hiÖn ë sù g-¬ng
mÉu thùc hiÖn ph¸p luËt. NÒn kinh tÕ thÞ tr-êng lµ nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh
phÇn, nhiÒu lo¹i h×nh doanh nghiÖp tham gia vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh. Trong nÒn kinh tÕ ®ã, ®Ó ®¶m b¶o cho c¸c ho¹t ®éng kinh doanh ph¸t
triÓn b×nh th-êng, Nhµ n-íc ph¶i ban hµnh hÖ thèng ph¸p luËt cÇn thiÕt, trong
®ã cã ph¸p luËt kinh tÕ, c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh ph¶i thùc hiÖn c¸c
ho¹t ®éng kinh doanh theo ®óng quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Nhµ n-íc ®ãng vai
trß träng tµi, t¹o ra s©n ch¬i b×nh ®¼ng cho mäi lo¹i h×nh doanh nghiÖp c¹nh
tranh lµnh m¹nh ®èi víi c¸c ho¹t ®égn kinh doanh. Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh
tÕ n-íc ta hiÖn nay do mét sè rÊt lín doanh nghiÖp d©n doanh cã quy m« nhá
vµ rÊt nhá, khi thµnh lËp doanh nghiÖp chñ doanh nghiÖp kh«ng chØ cã rÊt Ýt
kiÕn thøc ph¸p luËt nãi chung vµ ph¸p luËt kinh tÕ nãi riªng, mµ nhiÒu ng-êi
trong sè ®ã thËm chÝ thiÕu ý thøc chÊp hµnh ph¸p luËt. Mét thùc tÕ hiÓn nhiªn
hiÖn nay lµ nhiÒu doanh nh©n nhËn thøc sai lÇm
r»ng cã thÓ thu ®-îc nhiÒu lîi nhuËn bÊt chÊp ph¸p luËt.
XÐt trªn gi¸c ®é tµi chÝnh cã thÓ thÊy r»ng Nhµ n-íc kh«ng gi¸m s¸t
®-îc t×nh h×nh tµi chÝnh cña c¸c doanh nghiÖp, Nhµ n-íc thÊt thu, thËm chÝ
ng©n s²ch thÊt thu nÆng, hiÖn tîng kho²n thuÕ, “ ®¯m ph²n vÒ møc thuÕ ”, “
l¯m luËt “, trèn lËu thuÕ, gian lËn th¬ng m³i x°y ra phæ biÕn, kh«ng t³o ra
®-îc mét luËt ch¬i b×nh ®¼ng gi÷a c¸c doanh nghiÖp vµ doanh nh©n. Trong bèi
c¶nh ®ã chØ cã DNNN míi cã thÓ vµ cÇn ph¶i lµ lùc l-îng tiªn phong trong
viÖc kinh doanh theo ph¸p luËt. Kinh doanh theo ph¸p luËt cña c¸c DNNN sÏ
lµ tÊm g-¬ng cho c¸c doanh nghiÖp kh¸c noi theo.
- Vai trß cña DNNN ë n-íc ta hiÖn nay cßn cã thÓ xem xÐt ë gãc ®é ®ãng
gãp vµo ng©n s¸ch nhµ n-íc. Trong suèt qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tª n-íc
ta tõ tr-íc ®Õn nay, DNNN ®·, ®ang vµ sÏ lµ lùc l-îng t¹o ra nguån thu lín
nhÊt cho ng©n s¸ch nhµ n-íc.
Trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ n-íc ta hiÖn nay, DNNN cßn
®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo viÖc t¹o ra c¸c h×nh thøc míi trong nÒn kinh tÕ quèc
d©n. §ã lµ phÇn lín c¸c ®èi t¸c trong c¸c doanh nghiÖp liªn doanh víi n-íc
ngoµi lµ DNNN, DNNN ®i ®Çu trong c¸c lÜnh vùc c«ng nghÖ cao ( ®iÖn, ®iÖn
10
tö, b-u chÝnh viÔn th«ng...), ®i ®Çu trong viÖc x©y dùng c¸c khu c«ng nghiÖp
tËp trung, c¸c khu c«ng nghÖ cao, c¸c ngµnh mòi nhän, then chèt. DNNN
còng ®¶m nhiÖm phÇn x©y dùng c¬ së h¹ tÇng vµ x· héi, t¹o ®µ cho ph¸t triÓn
kinh tÕ l©u dµi. MÆt kh¸c, DNNN ®ang tÝch cùc vµ ®i ®Çu trong ph¸t triÓn kinh
tÕ x· héi miÒn nói, vïng d©n téc Ýt ng-êi vµ cã nhiÒu khã kh¨n... gãp phÇn
kh¾c phôc chªnh lÖch vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn, t¹o c«ng b»ng x· héi.
Tr-íc hÕt ®ã lµ sù ph¸t triÓn ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i quy m« kinh doanh
mµ chñ yÕu tËp trung vµo ph¸t triÓn c¸c lo¹i h×nh s¶n xuÊt kinh doanh víi quy
m« võa vµ lín. MÆc dï cho ®Õn nay cßn tån t¹i rÊt nhiÒu c¸c niÖm kh¸c nhau
vÒ quy m« song cã thÓ nãi r»ng, víi tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ hiÖn nay cña
n-íc ta kh«ng thÓ kh«ng tÝnh ®Õn viÖc ph¶i ph¸t triÓn lo¹i h×nh s¶n xuÊt kinh
doanh víi quy m« lín ë mét sè lÜnh vùc nhÊt ®Þnh cña nÒn kinh tÕ quèc d©n
bëi rÊt nhiÒu lÏ: thø nhÊt, trong xu thÕ héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ
giíi hiÖn nay, chóng ta sÏ kh«ng thÓ tÝnh ®Õn søc c¹nh tranh cña c¸c doanh
nghiÖp n-íc ta nÕu kh«ng x©y dùng c¸c doanh nghiÖp ë mét quy m« nhÊt ®Þnh
nµo ®ã, v× chØ cã c¸c doanh nghiÖp ®ã míi cã thÓ cã tiÒm lùc kü thuËt vµ sö
dông lîi thÕ vÒ quy m« lín, kü thuËt hiÖn ®¹i cã thÓ tham gia vµo qu¸ tr×nh
c¹nh tranh kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. Thø hai, trong khi chñ yÕu c¸c doanh
nghiÖp n-íc ta vÉn ®ang ë tr×nh ®é thñ c«ng, l¹c hËu, hiÖu qu¶ kinh tÕ thÊp th×
®ßi hái cña nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i lµ ph¶i ph¸t triÓn kü thuËt vµ øng dông c«ng
nghÖ, kü thuËt hiÖn ®¹i vµo s¶n xuÊt. NÕu thiÕu mét sè doanh nghiÖp lµm h¹t
nh©n cã quy m« lín th× kh«ng thÓ nãi
®Õn n©ng cao tr×nh ®é kü thuËt cña mäi doanh nghiÖp ®ang ho¹t ®éng. Thø ba,
trong ®iÒu kiÖn tr×nh ®é qu¶n lý vµ ý thøc ph¸p luËt hiÖn thêi, kh«ng thÓ
kh«ng tÝnh ®Õn viÖc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn doanh nghiÖp ë mét quy m« tèi
thiÓu nµo ®ã v× nh- thÕ sÏ gi¶m bít ®-îc sè ®Çu mèi cµn ph¶i qu¶n lý. NhvËy cã thÓ nãi nÒn kinh tÕ n-íc ta hiÖn nay ®ßi hái ph¶i duy tr× mét sè doanh
nghiÖp cã quy m« lín ë mét sè lÜnh vùc nhÊt ®Þnh, chØ cã c¸c DNNN míi cã
®ñ tiÒm lùc ®Ó ®¸p øng ®ßi hái nµy. Bªn c¹nh ®ã, DNNN cßn ph¸t triÓn ë rÊt
nhiÒu c¸c quy m« kh¸c nhau vµ ®Æc biÖt lµ ë quy m« võa.
2. Kinh tÕ t¹o ®éng lùc cho c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh
tÕ kh¸c.
Vai trß t¹o ®éng lùc cho c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ
kh¸c ph¸t triÓn ®-îc thÓ hiÖn chñ yÕu qua c¸c h-íng sau ®©y:
Thø nhÊt, thóc ®Èy, t¹o ®µ vµ dÉn d¾t c¸c doanh nghiÖp d©n doanh cïng
gãp phÇn vµo viÖc t¨ng tr-ëng kinh tÕ. §Ó t¹o ®µ cho mäi doanh nghiÖp cïng
gãp phÇn vµo qu¸ tr×nh t¨ng tr-ëng kinh tÕ, DNNN ph¶i gi÷ vÞ trÝ then chèt
trong mét sè ngµnh còng nh- mét sè lÜnh vùc quan träng cña nÒn kinh tÕ quèc
d©n. C¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc t¹o ®µ cho sù t¨ng tr-ëng kinh tÕ phô thuéc tr-íc
hÕt vµo tiÒm n¨ng kinh tÕ cña ®Êt n-íc còng nh- qu¸ tr×nh khu vùc ho¸ vµ
toµn cÇu ho¸ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ. ChÝnh v× vËy, ®Ó DNNN lu«n lu«n ®ãng
11
vai trß t¹o ®µ cho sù t¨ng tr-ëng kinh tÕ, vÊn ®Ò hÕt søc quan träng ®Æt ra lµ
ph¶i x©y dùng mét chiÕn l-îc ph¸t triÓn kinh tÕ theo h-íng héi nhËp, trong ®ã
x¸c ®Þnh chÝnh x¸c c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc then chèt trong tõng thêi kú ph¸t
triÓn kinh tÕ cña ®Êt n-¬c. Khi vai trß t¹o ®µ cho sù t¨ng tr-ëng kinh tÕ ®·
thay ®æi, Nhµ n-íc cÇn chuyÓn dÞch vèn ®Çu t- sang ngµnh míi.
Thø hai, DNNN ®ãng vai trß thóc ®Èy, chuyÓn giao vµ ph¸t triÓn c«ng
nghÖ kü thuËt hiÖn ®¹i. C¸c ngµnh thuéc lÜnh vùc nµy cã liªn quan víi c¸c
ngµnh ®ãng vai trß t¹o ®µ, thóc ®Èy t¨ng tr-ëng kinh tÕ. CÇn chó ý r»ng trong
nhiÒu lÜnh vùc viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ kü thuËt hiÖn ®¹i kh«ng ph¶i vµ
kh«ng thÓ ph¸t huy ngay ®-îc t¸c dông trong mét thêi gian ng¾n vµ còng x¶y
ra nhiÒu tr-êng hîp trong ®ã viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ kü thuËt hiÖn ®¹i
vµo ngµnh nµy sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy tiÕn bé kü thuËt vµ t¨ng tr-ëng ë c¸c
ngµnh kh¸c cã liªn quan.
Thø ba, vai trß gi¶m thiÓu « nhiÔm m«i tr-êng. M«i tr-êng vµ b¶o vÖ
m«i tr-êng ®ang lµ vÊn ®Ò thêi sù nãng hæi kh«ng ph¶i chØ ®èi víi n-íc ta mµ
®èi víi toµn thÕ giíi vµ còng kh«ng ph¶i chØ ngµy mét ngµy hai mµ lµ c¶ mét
sù nghiÖp l©u dµi. DNNN còng ph¶i thÓ hiÖn vai trß chñ ®¹o cña m×nh trong
viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy. Tr-íc hÕt, viÖc nhËp khÈu c«ng nghÖ kü thuËt ph¶i
®¶m b¶o gi¶m thiÓu « nhiÔm m«i tr-êng. DNNN ph¶i vµ chØ ®-îc phÐp cung
cÊp cho c¸c doanh
nghiÖp d©n doanh c«ng nghÖ kü thuËt ®¶m b¶o chèng « nhiÔm m«i tr-êng.
DNNN ph¶i lµ lùc l-îng ®i ®Çu trong viÖc chÊp hµnh luËt b¶o vÖ m«i tr-êng.
3. T¹o ®iÒu kiÖn c¸c mèi quan hÖ hîp t¸c vµ gióp ®ì c¸c doanh nghiÖp
kh¸c.
Nh- ®· ph©n tÝch ë trªn, nÒn kinh tÕ n-íc ta ®Õn nay bao gåm chñ yÕu
lµ c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa, nhiÒu doanh nghiÖp cã quy m« rÊt nhá, vèn
®Çu t- thÊp, kü thuËt thñ c«ng, l¹c hËu. §Æc ®iÓm nµy dÉn ®Õn kÕt qu¶ lµ cho
®Õn nay phÇn lín c¸c doanh nghiÖp n-íc ta kh«ng ®ñ kh¼ n¨ng s¶n xuÊt mét
s¶n phÈm c«ng nghiÖp hoµn chØnh víi kü thuËt cao; th«ng th-êng mçi doanh
nghiÖp d©n doanh chØ ®ñ søc lµm vÖ tinh, gia c«ng hµng cho mét DNNN nµo
®ã. HÖ thèng c¸c DNNN ë n-íc ta tõ tr-íc tíi nay lu«n ®ãng vai trß lµm h¹t
nh©n trong mét nhãm s¶n phÈm nµo ®ã. Cho ®Õn nay, mÆc dï c¬ cÊu kinh tÕ
cã nhiÒu thay ®æi, song vai trß t¹o ®iÒu kiÖn h×nh thµnh c¸c nhãm s¶n phÈm,
hiÖp héi, thùc hiÖn c¸c mèi liªn kÕt däc, ngang trong nÒn kinh tÕ vÉn thuéc vÒ
c¸c DNNN. §Æc biÖt, trong ®iÒu kiÖn héi nhËp khu vùc vµ quèc tÕ hiÖn nay
cµng ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp n-íc ta ph¶i n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm, h¹
thÊp chi phÝ s¶n xuÊt. Yªu cÇu sÏ kh«ng thÓ gi¶i quyÕt ®-îc nÕu DNNN cã
quy m« lín, kü thuËt hiÖn ®¹i kh«ng ®¶m ®-¬ng vai trß lµ lùc l-îng nßng cèt,
®¶m nhiÖm c¸c kh©u c«ng viÖc ®ßi hái kü thuËt cao trong toµn bé qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt s¶n phÈm, t¹o ra xung quanh m×nh c¸c vÖ tinh s¶n xuÊt hoÆc theo xu
h-íng liªn kÕt däc hoÆc theo xu h-íng liªn kÕt ngang. C¸c doanh nghiÖp d©n
12
doanh trë thµnh mét m¾t, kh©u nµo ®ã trong toµn bé qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n
phÈm. Trong mèi liªn hÖ liªn kÕt däc, ngang nµy DNNN kh«ng chØ ®¶m
nhiÖm nh÷ng kh©u, nh÷ng c«ng viÖc ®ßi hái kü thuËt cao mµ cßn cã tr¸ch
nhiÖm h-íng dÉn c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn cña m×nh tõng b-íc n©ng cao
tr×nh ®é kü thuËt c«ng nghÖ.
Trong c¸c mèi liªn doanh, liªn kÕt kinh tÕ, DNNN cã ®ñ søc thùc hiÖn
liªn doanh víi c¸c doanh nghiÖp n-íc ngoµi h×nh thµnh c¸c doanh nghiÖp liªn
doanh. Cho ®Õn nay, chñ yÕu c¸c doanh nghiÖp liªn doanh ë n-íc ta ®-îc thùc
hiÖn gi÷a mét hoÆc c¸c bªn ViÖt Nam lµ DNNN vµ mét hoÆc c¸c bªn n-íc
ngoµi. Liªn doanh, liªn kÕt víi c¸c doanh nghiÖp n-íc ngoµi h×nh thµnh doanh
nghiÖp liªn doanh, DNNN ®· ®ãng vai trß lµm cÇu nèi h×nh thµnh doanh
nghiÖp t- b¶n nhµ n-íc. Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ n-íc ta cßn ®ang thiÕu
vèn vµ kü thuËt trÇm träng nh- hiÖn nay, viÖc h×nh thµnh c¸c doanh nghiÖp tb¶n nhµ n-íc ®-îc coi lµ mét trong c¸c ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó t¹o vèn vµ kü
thuËt ban ®Çu cÇn thiÕt cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ còng nh- ®Ó ph¸t huy néi lùc,
l«i kÐo ngo¹i lùc. Vai trß nµy cña DNNN ®ßi hái ph¶i x¸c ®Þnh ®óng ®¾n c¸c
lÜnh vùc, ngµnh cÇn cã sù liªn doanh, liªn kÕt nh»m t¹o ®éng lùc thóc ®Èy
kinh tÕ ph¸t triÓn t¹i c¸c vïng kinh tÕ cô thÓ cña ®Êt n-íc.
Bªn c¹nh ®ã, DNNN cßn ®ãng vai trß t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì doanh nghiÖp
nhá cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. C¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa ë n-íc ta, vèn
Ýt, kü thuËt thñ c«ng, l¹c hËu, tr×nh ®é kü thuËt vµ tr×nh ®é qu¶n lý cßn rÊt h¹n
chÕ cho nªn sù gióp ®ì cña DNNN ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nhá lµ cÇn thiÕt.
Sù gióp ®ì cña c¸c DNNN ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nhá ®-îc thùc hiÖn tr-íc
hÕt th«ng qua c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ gi÷a DNNN vµ doanh nghiÖp nhá.
13
Ch-¬ng II: Thùc tr¹ng ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp
nhµ n-íc ë viÖt nam hiÖn nay
I. KÕt qu¶ b-íc ®Çu cña DNNN.
1. C¸c kÕt qu¶ chñ yÕu cña qu¸ tr×nh s¾p xÕp, ®æi míi DNNN.
Thùc hiÖn NghÞ quyÕt §¹i héi lÇn thø VI, VII, VIII, IX cña §¶ng vµ c¸c
NghÞ quyÕt cña Ban ChÊp hµnh Trung -¬ng, Bé ChÝnh trÞ, §¶ng, ChÝnh phñ ®·
chØ ®¹o thùc hiÖn 3 ®ît s¾p xÕp lín c¸c DNNN: 1990 – 1993; 1994-1997 vµ
tõ gi÷a n¨m 1998 tíi nay. Vµ ®· ®¹t ®-îc ®¹t ®-îc nh÷ng kÕt qña ®¸ng khÝch
lÖ:
a) Néi dung cña qu¸ tr×nh s¾p xÕp, ®æi míi c¸c DNNN (chñ yÕu lµ ®ît
3):
Mét lµ, ®æi míi c¬ chÕ, chÝnh s¸ch: DNNN tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm,
thùc sù h¹ch to¸n kinh doanh theo c¬ chÕ thÞ tr-êng; ®æi míi c¶ vÒ kÕ ho¹ch,
vÒ tµi chÝnh, vÒ tæ chøc bé m¸y, c¸n bé vµ ®æi míi qu¶n lý nhµ n-íc theo
h-íng xo¸ bá chÕ ®é chñ qu¶n cña c¸c c¬ quan hµnh chÝnh nhµ n-íc ®èi víi
DNNN.
Hai lµ, s¸t nhËp, gi¶i thÓ, cho ph¸ s¶n DNNN yÕu kÐm, thua lç kÐo dµi
mµ Nhµ n-íc kh«ng cÇn n¾m gi÷. C¬ cÊu DNNN b-íc ®Çu ®-îc ®iÒu chØnh
hîp lý, cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung vèn, h×nh thµnh
vµ ph¸t triÓn mét sè doanh nghiÖp míi cã tr×nh ®é c«ng nghÖ cao vµ cã søc
c¹nh tranh.
Ba lµ, tæ chøc, cñng cè vµ ph¸t triÓn c¸c Tæng c«ng ty nhµ n-íc
(TCTNN) nh»m tËp trung nguån lùc cña nhµ n-íc vµo c¸c ngµnh then chèt mµ
nhµ n-íc cÇn chi phèi... Thêi gian qua ®· s¾p xÕp l¹i 250 liªn hiÖp xÝ nghiÖp
vµ Tæng c«ng ty. Thñ t-íng ChÝnh phñ quyÕt ®Þnh thµnh lËp 17 Tæng c«ng ty
91 vµ uû quyÒn cho c¸c bé, uû ban nh©n d©n c¸c tØnh vµ thµnh phè trùc thuéc
Trung -¬ng qu¶n lý 77 Tæng c«ng ty 90. C¸c TCTNN cã 1534 doanh nghiÖp
thµnh viªn h¹ch to¸n ®éc lËp, chiÕm 27,5% tæng sè doanh nghiÖp c¶ n-íc,
61% vÒ lao ®éng (riªng 17 tæng c«ng ty 91 cã 491 doanh nghiÖp tµnh viªn
h¹ch to¸n ®éc lËp, chiÕm 8,8% sè l-îng DNNN, 35% lao ®éng). Nh×n chung,
c¸c TCTNN ®· chi phèi ®-îc c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc then chèt cña nÒn kinh
tÕ vµ ®· trë thµnh c«ng cô quan träng ®Ó Nhµ n-íc ®iÓu tiÕt, qu¶n lý vÜ m« nÒn
kinh tÕ thÞ tr-êng ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa, b¶o ®¶m c¸c c©n ®èi lín cña
nÒn kinh tÕ. C¸c TCTNN ®· b¶o toµn vµ tÝch tô ®-îc vèn ngµy cµng t¨ng, huy
®éng nhiÒu nguån lùc ®Çu t-, ®æi míi c«ng nghÖ, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng,
hiÖu qu¶ vµ søc c¹nh tranh.
14
Bèn lµ, cæ phÇn ho¸ mét bé phËn DNNN mµ nhµ n-íc kh«ng cÇn n¾m gi÷
100% vèn ®Ó huy ®éng thªm vèn, t¹o thªm ®éng lùc thóc ®Èy s¶n xuÊt kinh
doanh ph¸t triÓn. §Õn ngµy 15/8/2000 c¶ n-íc cæ phÇn ho¸ ®-îc 369 bé phËn
doanh nghiÖp víi tæng sè vèn lµ 1920 tØ ®ång (t¨ng 12% so víi tr-íc khi cæ
phÇn), b»ng 1,6% tæng sè vèn nhµ n-íc trong c¸c DNNN. Nh×n chung, c¸c chØ
tiªu doanh thu, lîi nhuËn, nép ng©n s¸ch, sè l-îng c«ng nh©n viªn trong c¸c
doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ ®Òu t¨ng so víi tr-íc. Cïng víi qu¸ tr×nh cæ phÇn
ho¸, §¶ng, ChÝnh phñ chñ tr-¬ng ®Ó mét sè DNNN ®Çu t- mét phÇn vèn lËp
c«ng ty cæ phÇn míi. §Õn ngµy 15/8/2000, DNNN ®· ®Çu t- vèn thµnh lËp
279 c«ng ty cæ phÇn míi víi tæng sè vèn nhµ n-íc lµ 868,8 tØ ®ång, chiÕm
46% vèn ®iÒu lÖ. KÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cho thÊy: 267 c«ng ty (96,4%)
cã l·i, 12 c«ng ty cßn l¹i (3,6%) hoµ vèn.
N¨m lµ, thùc hiÖn giao kho¸n, b¸n vµ kho¸n kinh doanh, cho thuª
nh÷ng DNNN cã quy m« nhá, thua lç kÐo dµi ®Ó sö dông cã hiÖu qu¶ tµi s¶n
nhµ n-íc, b¶o ®¶m viÖc lµm vµ thu nhËp cña ng-êi lao ®éng. Thùc hiÖn NghÞ
quyÕt Trung -¬ng 4 (kho¸ VIII), ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh sè
103/1999/N§-CP vÒ giao b¸n, cho thuª vµ ®· thùc hiÖn ®-îc27 DNNN cã vèn
nhµ n-íc d-íi 1 tû ®ång. C¸c doanh nghiÖp nµy ®Òu trë thµnh c«ng ty cæ phÇn
vµ cã kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh kh¸ lªn râ rÖt. Thùc tÕ cho thÊy, viÖc thùc
hiÖn giao, b¸n, kho¸n cho thuª c¸c doanh nghiÖp ®· kh¾c phôc ®-îc t×nh tr¹ng
gi¶i thÓ, ph¸ s¶n doanh nghiÖp, b¸n ph¸t m¹i tµi s¶n cña nhµ n-íc; kh¾c phôc
®-îc t×nh tr¹ng ng-êi lao ®éng mÊt viÖc lµm, n¨ng lùc s¶n xuÊt cña doanh
nghiÖp ®-îc ph¸t huy, xo¸ ®-îc bao cÊp, bï lç cña Nhµ n-íc, t¨ng kh¶ n¨ng
huy ®éng nguån v«n trong d©n.
b) Mét sè kÕt qu¶ quan träng cña qu¸ tr×nh s¾p xÕp vµ ®æi míi vµ
ph¸t triÓn DNNN:
C¸c DNNN ®· ®-îc tæ chøc s¾p xÕp l¹i theo NghÞ ®Þnh 388/H§BT ngµy
20-11-1991 cæ phÇn ho¸ mét sè DNNN vµ thµnh lËp c¸c Tæng c«ng ty 90 vµ
Tæng c«ng ty 91. §Õn th¸ng 5- 2001, tæng sè cã 502 DNNN ®· ®-îc cæ phÇn
ho¸, trong ®ã cã 349 doanh nghiÖp ®· b¸n trªn 65% cæ phÇn cho c¸c cæ ®«ng
ngoµi Nhµ n-íc. Sè doanh nghiÖp ®· hoµn thµnh cæ phÇn ho¸ t¨ng liªn tôc
trong 3 n¨m qua. KÕt qu¶ ®ã ®-îc thÓ hiÖn qua b¶ng sau:
15
B¶ng 1: sè dnnn hoµn thµnh cæ phÇn ho¸ (CPH) ®Õn th¸ng 5- 2001
1998 1999 2000 5th¸ng2001
Sè doanh nghiÖp cã quy ®Þnh CPH
126
247
206
63
B¸n d-íi 51% cæ phÇn
13
19
46
7
B¸n 51%- 65% cæ phÇn
12
15
37
4
B¸n trªn 65% cæ phÇn
27
117
142
63
Sè doanh nghiÖp hoµn thµnh CPH
52
151
225
74
Nguån: Ban ®æi míi qu¶n lý doanh nghiÖp Trung -¬ng
Tæng
642
85
68
349
502
§ã lµ tiÕn bé quan träng trong viÖc c¬ cÊu l¹i vµ tæ chøc l¹i DNNN theo
h-íng tËp trung vµo nh÷ng ngµnh, lÜnh vùc vµ vïng quan träng; t¨ng quy m«
vµ thóc ®Èy s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶.
VÊn ®Ò liªn doanh liªn kÕt gi÷a DNNN víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong
n-íc, nhÊt lµ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t- n-íc ngoµi còng ®-îc ph¸t triÓn.
Vèn ®Çu t- n-íc ngoµi vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c chiÕm tû träng ngµy
cµng lín, doanh nghiÖp cã vèn dÇu t- n-íc ngoµi nép ng©n s¸ch nhµ n-íc tõ
20- 24%, t¹o ra viÖc lµm cho kho¶ng 1,7 triÖu lao ®éng
C«ng nghÖ, ph-¬ng tiÖn, ph-¬ng ph¸p s¶n xuÊt kinh doanh vµ qu¶n lý
mét sè doanh nghiÖp nhµ n-íc ngµy cµng hiÖn ®¹i h¬n, quy m« lín h¬n.
Tèc ®é t¨ng tr-ëng chung cña DNNN nhanh h¬n tèc ®é t¨ng tr-ëng
chung cña nÒn kinh tÕ. Tû träng GDP vµ tÝch luü cña DNNN cao nhÊt trong
c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµ ®ang chi phèi sù ph¸t triÓn cña c¸c thµnh phÇn kinh
tÕ kh¸c theo môc tiªu kinh tÕ x· héi mµ §¶ng vµ Nhµ n-íc ta x¸c ®Þnh.
Sè l-îng DNNN ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ nhiÒu h¬n, hiÖu qu¶ sö dông
vèn cao h¬n. C¸c DNNN g-¬ng mÉu ®i ®Çu trong viÖc nép thuÕ vµ tÝch luü
®Çu t-. Nhê ®ã DNNN ®· nép ng©n s¸ch, tr¶ l·i suÊt vay ng©n hµng chiÕm tû
träng cao nhÊt so víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c.
TÊt c¶ c¸c tiÕn bé quan träng trªn cña DNNN cã thÓ minh ho¹ b»ng
nh÷ng sè liÖu sau: Trong 15 n¨m qua, sè l-îng DNNN ®· gi¶m tõ 12.300
(tr-íc n¨m 1990) cßn 5.571 doanh nghiÖp (gi¶m 54,7%) vµo n¨m 2000. C¬
cÊu DNNN ®· ®-îc ®iÒu chØnh hîp lý h¬n, qu¸ tr×nh tÝch tô, tËp trung vèn ®·
cã b-íc c¶i tiÕn ®¸ng kÓ. NÕu n¨m 1994 sè DNNN cã vèn d-íi 1 tû ®ång
chiÕm tíi 50% th× ®Õn n¨m 2000 sè ®ã chØ cßn 25%. Sè DNNN cã sè vèn trªn
10 tû ®ång t¨ng t-¬ng øng lµ 10% lªn 20%. Vèn b×nh qu©n cña tÊt c¶ c¸c
DNNN t¨ng 7lÇn, tõ 3,3 tû ®ång (n¨m 1994) lªn 22 tû ®ång (n¨m 2000). PhÇn
®ãng gãp cña DNNN chiÕm gÇn 40% tæng nép ng©n s¸ch vµ trªn 50% kim
ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ n-íc. Tû lÖ nép ng©n s¸ch trªn mét ®ång vèn t¨ng tõ
14,7% (n¨m 1991) lªn 28% (n¨m 2000). Tû träng ®ãng gãp cña DNNN trong
tæng s¶n phÈm quèc néi (GDP) t¨ng t-¬ng øng tõ 6,8% (n¨m 1993) lªn 12%
(n¨m 2000). Tõ n¨m 1995 ®Õn nay, hµng n¨m DNNN ®ãng gãp tõ 26- 28%
16
nguån thu thuÕ néi ®Þa. NÕu tÝnh tÊt c¶ c¸c kho¶n thu thuÕ vµ phÝ (thuÕ xuÊt
nhËp khÈu, phÝ sö dông tµi nguyªn...) ®-îc thu th«ng qua DNNN, th× ®ãng gãp
kho¶ng 60% c¸c nguån thu thuÕ vµ phÝ cña ng©n s¸ch nhµ n-íc. DNNN còng
®ang sö dông kho¶ng 15% lùc l-îng lao ®éng trong c¸c ngµnh nghÒ phi n«ng
nghiÖp.
Nh÷ng n¨m ®æi míi do cã nh÷ng chñ tr-¬ng, chÝnh s¸ch, c¬ chÕ ®óng ®¾n
cña §¶ng vµ Nhµ n-íc, víi nç lùc cña m×nh DNNN ®· tån t¹i vµ ph¸t triÓn
trong c¬ chÕ míi, ®-îc x· héi thõa nhËn. Nhê ®ã, DNNN ®¹t tû träng lín nhÊt
trong GDP, t¨ng tÝch luü vµ s¶n phÈm, dÞch vô chñ yÕu trong nÒn kinh tÕ, cã
t¸c ®éng quyÕt ®Þnh ®Õn xu thÕ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, gãp phÇn quan träng
trong viÖc gi¶i quyÕt tèt h¬n nh÷ng vÊn ®Ò x· héi cña doanh nghiÖp, cña
ngµnh, cña ®Þa ph-¬ng vµ toµn x· héi. Cã thÓ nãi, DNNN ®· cã nh÷ng tiÕn bé
vÒ chÊt trong ho¹t ®éng ®ã lµ: vÒ c¬ b¶n ®· xo¸ bá c¬ chÕ tæ chøc s¶n xuÊt
theo chØ tiªu ph¸p lÖnh trªn giao; vai trß tù chñ trong kinh doanh vµ tù chñ tµi
chÝnh ®-îc x¸c lËp vµ më réng, doang nghiÖp ®-îc giao vèn, tù chÞu tr¸ch
nhiÖm b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn; chøc n¨ng qu¶n lý s¶n xuÊt cña Nhµ n-íc
®-îc x¸c ®Þnh ngµy cµng râ vµ hoµn thiÖn; Nhµ n-íc tõng b-íc qu¶n lý doanh
nghiÖp b»ng ph¸p luËt, nªn m«i tr-êng vµ hµnh lang ph¸p lý ®-îc x¸c ®Þnh râ
rµng h¬n.
Nh÷ng tiÕn bé quan träng c¶ vÒ sè l-îng vµ chÊt l-îng nãi trªn cña
DNNN ®ang lµm cho kinh tÕ nµh n-íc b-íc ®Çu ph¸t huy vai trß chñ ®¹o trªn
mét sè mÆt cô thÓ: hÖ thèng kinh tÕ nhµ n-íc víi c¸c thÓ chÕ thèng nhÊt ®ang
lµm ®ßn bÈy thóc ®Èy t¨ng tr-ëng kinh tÕ víi tèc ®é kh¸. Trong nhiÒu n¨m
DNNN lµ ®èi t¸c chñ yÕu thùc hiÖn liªn doanh víi n-íc ngoµi, gi¶i quyÕt ngµy
cµng tèt h¬n nhiÒu vÊn ®Ò x· héi, nh- b¶o ®¶m c«ng ¨n viÖc lµm, gãp phÇn
xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo, chÝnh s¸ch b¶o hiÓm, c«ng b»ng x· héi, ph¸t triÓn v¨n
ho¸, gi¸o dôc, v.v... Sù ®æi míi cña kinh tÕ nhµ n-íc ®ang më ®-êng, h-íng
dÉn, hç trî vµ hîp t¸c ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ t- b¶n nhµ n-íc, kinh tÕ hîp t¸c,
kinh tÕ t- nh©n, kinh tÕ c¸ thÓ tiÓu chñ. Kinh tÕ nhµ n-íc ®ang t¹o ra lùc l-îng
vËt chÊt tèi thiÓu cÇn thiÕt ®Ó Nhµ n-íc thùc hiÖn chøc n¨ng ®iÒu tiÕt vµ qu¶n
lý vÜ m«, æn ®Þnh x· héi, h¹n chÕ khuyÕt tËt cña kinh tÕ thÞ tr-êng. Kinh tÕ nhµ
n-íc chñ ®éng trong x©y dùng con ng-êi míi, thÓ hiÖn ë viÖc thu hót ngµy
cµng nhiÒu ®éi ngò lao ®éng cã tr×nh ®é ngµy cµng cao tõ ®ã t¹o ®iªï kiÖn
ph¸t huy vai trß cña giai cÊp c«ng nh©n, thùc hiÖn liªn minh c«ng-n«ng- trÝ
thøc ®¶m b¶o t¨ng tr-ëng æn ®Þnh x· héi c«ng b»ng, d©n chñ v¨n minh.
2. Nguyªn nh©n cña nh÷ng kÕt qu¶ b-íc ®Çu ®· ®¹t ®-îc.
Nguyªn nh©n ®¹t ®-îc nh÷ng kÕt qu¶ b-íc ®Çu cña DNNN bao gåm
nhiÒu mÆt, nh-ng cã thÓ tãm t¾t nh÷ng nguyªn nh©n chñ yÕu sau:
- Quan ®iÓm vµ chñ tr-¬ng ®æi míi ®óng ®¾n cña §¶ng vÒ ®æi míi kinh
tÕ nhµ n-íc, DNNN, x©y dùng nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, phï
17
hîp víi ®ßi hái cña thùc tiÔn nªn nhanh chãng ®i vµo cuéc sèng. Quan ®iÓm
vµ chñ tr-¬ng ®óng ®¾n xuyªn suèt trong toµn bé ®-êng lèi ®æi míi kinh tÕ
nhµ n-íc trong 16 n¨m qua ®-îc thÓ hiÖn trong c¸c V¨n kiÖn vµ NghÞ quyÕt
cña §¶ng tõ §¹i héi VI, VII, VIII, IX. §Æc biÖt lµ NghÞ quyÕt Trung -¬ng 3
kho¸ IX ®· kh¼ng
®Þnh: “ViÖc tiÕp tôc s¾p xÕp, ®æi míi, ph²t triÓn v¯ n©ng cao hiÖu qu° doanh
nghiÖp nhµ n-íc lµ nhiÖm vô cÊp b¸ch vµ còng lµ nhiÖm vô chiÕn l-îc, l©u dµi
víi nhiÒu khã kh¨n, phøc t¹p, míi mÎ. §èi víi nh÷ng vÊn ®Ò ®· râ, ®· cã NghÞ
quyÕt th× ph¶i khÈn tr-¬ng, kiªn quyÕt triÓn khai thùc hiÖn; nh÷ng vÊn ®Ò ch-a
®ñ râ th× ph¶i tæ chøc thÝ ®iÓm, võa lµm võa rót kinh nghiÖm, kÞp thêi uèn n¾n
c²c sai sãt, lÖch l³c ®Ó cã bíc ®i thÝch hîp, tÝch cùc nhng v÷ng ch¾c”.
- Nh÷ng c«ng cô qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ n-íc ®èi víi kinh tÕ nhµ n-íc,
DNNN ngµy cµng hoµn thiÖn. Nhµ n-íc ®· thÓ chÕ ho¸ c¸c quan ®iÓm, chñ
tr-¬ng cña §¶ng vÒ vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ n-íc, DNNN thµnh c¸c
v¨n b¶n ph¸p quy nh-: QuyÕt ®Þnh 217/H§BT ngµy 14-11-1987 cña Héi ®ång
Bé tr-ëng vÒ mét sè chÝnh s¸ch ®æi míi c¬ chÕ h¹ch to¸n kinh doanh trong
c¸c xÝ nghiÖp quèc doanh; NghÞ ®Þnh 50/H§BT ngµy 22-3-1988 cña Héi ®ång
Bé tr-ëng ban hµnh §iÒu lÖ xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp quèc doanh; QuyÕt ®Þnh
322/H§BT ngµy 23-10-1991 cña Héi ®ång Bé tr-ëng vÒ b¶o toµn vµ ph¸t triÓn
vèn kinh doanh ®èi víi c¸c DNNN; HiÕn ph¸p n-íc Céng hoµ x· héi chñ
nghÜa ViÖt Nam; LuËt DNNN n¨m 1995; NghÞ ®Þnh 59/CP ngµy 3-10-1996
cña ChÝnh phñ ban hµnh quy chÕ qu¶n lý tµi chÝnh vµ h¹ch to¸n kinh doanh
®èi víi DNNN; LuËt th-¬ng m¹i n¨m 1997; ChØ thÞ 20/1998/CT-TTg ngµy 214-1998 vÒ ®Èy m¹nh s¾p xÕp vµ ®æi míi DNNN; NghÞ ®Þnh 103/1999/N§-CP
ngµy 10-9-1999 cña ChÝnh phñ giao, b¸n, kho¸n kinh doanh, cho thuª DNNN;
chÝnh s¸ch më réng quan hÖ kinh tÕ víi c¸c n-íc trong khu vùc vµ quèc tÕ.
Nh÷ng v¨n b¶n ph¸p quy ®ã lµ c«ng cô quan träng ®Ó Nhµ n-íc qu¶n lý vÜ m«
®èi víi DNNN vµ lµ m«i trêng ph¸p lý cho phÐp DNNN ph¸t huy quyÒn chñ
®éng cña m×nh trong ®æi míi vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh.
- TÝnh n¨ng ®éng, s¸ng t¹o vµ tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cña nhiÒu c¸n bé,
c«ng nh©n viªn trong mét sè DNNN ®-îc n©ng cao h¬n. nhê c¸c chñ tr-¬ng
®óng ®¾n vÒ ®æi míi DNNN trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng cã sù qu¶n lý cña
nhµ n-íc theo ®Þnh h-íng x· héi hñ nghÜa nªn nhiÒu c¸n bé, c«ng nh©n viªn
®· tÝch cùc, chñ ®éng v-ît qua khã kh¨n, h-ëgn øng chÊp hµnh chÝnh s¸ch,
chÕ ®é cña Nhµ n-íc, thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p ®Ó chuyÓn sang h¹ch to¸n kinh
doanh theo chÕ ®é míi, nh- chñ ®éng t×m kiÕm thÞ tr-êng tiªu thô, thay ®æi
nhiÖm vô s¶n xuÊt kinh doanh, ®æi míi c«ng nghÖ, tinh gi¶n biªn chÕ theo
QuyÕt ®Þnh sè 176/H§BT, ®µo t¹o vµ båi d-ìng l¹i ®éi ngò c¸n bé, ®¸nh gi¸
vµ lùa ®éi ngò c¸n bé cã tr×nh ®é vµ n¨ng ®éng h¬n trong kinh doanh.
- Sù hîp t¸c ®a ph-¬ng, ®a h×nh thøc, h-íng vÒ xuÊt khÈu cña DNNN
®-îc ph¸t triÓn c¶ vÒ quy m« vµ hiÖu qu¶. Thùc hiÖn chñ tr-¬ng hîp t¸c ®a
ph-¬ng, ®a h×nh thøc, chóng ta ®· tranh thñ ®-îc b»ng mäi c¸ch, mäi h×nh
18
thøc sù gióp ®ì cña c¸c n-íc, c¸c tæ chøc quèc tÕ, c¸c chñ doanh nghiÖp n-íc
ngoµi cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, mµ chñ yÕu tr-íc hÕt ®-îc thùc hiÖn trong
viÖc t¹o lËp thÞ
tr-¬ng tiªu thô, ®æi míi c«ng nghÖ, ph-¬ng tiÖn, ph-¬ng ph¸p trong s¶n xuÊt
kinh doanh vµ qu¶n lý; thu hót nguån vèn cña n-íc ngoµi th«ng qua c¸c h×nh
thøc ®Çu t- liªn doanh vµ hîp t¸c kinh doanh...
II. Nh÷ng tån t¹i, yÕu kÐm cña DNNN hiÖn nay.
1. Nh÷ng tån t¹i, yÕu kÐm cña DNNN.
Trong viÖc ph¸t huy vai trß chñ ®¹o cña DNNN cßn cã nh÷ng mÆt tån
t¹i. Ch-a thùc sù lµm ®ßn bÈy ®Ó ®Èy nhanh t¨ng tr-ëng kinh tÕ bÒn v÷ng æn
®Þnh; ch-a gi¶i quyÕt ®-îc nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ mÆt x· héi ®ang ®Æt ra; vai
trß më ®-êng, h-íng dÉn, gióp ®ì c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c vµ vai trß ®èi
t¸c chÝnh cña DNNN trong liªn doanh cßn yÕu ch-a t¹o ®Çy ®ñ vËt chÊt ®Ó
®¶m b¶o v÷ng ch¾c nh÷ng c©n ®èi lín cña nÒn kinh tÕ vµ ®Ó Nhµ n-íc thùc
hiÖn chøc n¨ng ®iÒu tiÕt vµ qu¶n lý vÜ m«; t×nh tr¹ng tham « l·ng phÝ, tham
nhòng trong DNNN cßn gia t¨ng... §Æc biÖt kh¶ n¨ng c¹nh tranh thÊp cña c¸c
DNNN trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, trªn thÞ tr-êng néi ®Þa còng nhthÞ tr-êng quèc tÕ.
Nh÷ng tån t¹i trªn ch-a kh¾c phôc ®-îc v× chÝnh b¶n th©n DNNN cßn
cã nh÷ng yÕu kÐm sau ®©y:
Thø nhÊt, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh vµ søc c¹nh tranh cña c¸c
DNNN cßn thÊp, ch-a t-¬ng xøng víi ®iÒu kiÖn vµ lîi thÕ cã ®-îc; tèc ®é
t¨ng tr-ëng cña DNNN cã biÓu hiÖn gi¶m dÇn; nî khã ®ßi ngµy cµng lín; tÝnh
n¨ng ®éng cña mét bé phËn kh«ng nhá DNNN cßn h¹n chÕ. Theo ®¸nh gi¸
chung, sè DNNN thùc sù kinh doanh cã hiÖu qu¶ chØ chiÕm kho¶ng 40%, sè
doanh nghiÖp kinh doanh kh«ng cã hiÖu qu¶ liªn tôc bÞ thua lç chiÕm 20%,
cßn l¹i 40% sè doanh nghiÖp kinh doanh ch-a cã hiÖu qu¶, khi lç khi l·i.
Kh«ng Ýt doanh nghiÖp x©y dùng dù ¸n, kÕ ho¹ch kh«ng phï hîp víi ®Þnh
h-íng ph¸t triÓn chung cña ngµnh, thiÕu tÝnh kh¶ thi; viÖc b¶o toµn vèn cña
kh«ng Ýt doanh nghiÖp ch-a tèt, cßn cã t×nh tr¹ng ¨n vµo vèn, mÊt vèn. Nh÷ng
mÆt h¹n chÕ trªn cña c¸c DNNN ®-îc thÓ hiÖn rÊt râ qua t×nh h×nh ho¹t ®éng
kinh doanh cña c¸c Tæng c«ng ty nhµ n-íc (Tæng c«ng ty 90, 91). TÝnh ®Õn
th¸ng 2 n¨m 2000, c¶ n-íc cã 17 Tæng c«ng ty 91 vµ 76 Tæng c«ng ty 90.
Trong ®ã cã nh÷ng lÜnh vùc chØ cã 1 Tæng c«ng ty 91 nh- B-u chÝnh viÔn
th«ng, DÇu khÝ vµ Hµng kh«ng. C¸c Tæng c«ng ty nhµ n-íc cã 1392 doanh
nghiÖp thµnh viªn, b»ng 24% tæng sè doanh nghiÖp c¶ n-íc, n¾m gi÷ 66% vÒ
vèn, 55% vÒ lao ®éng. Trong ®ã, riªng 17 Tæng c«ng ty 91 cã 532 doanh
nghiÖp thµnh viªn, b»ng h¬n 10% sè DNNN, n¾m gi÷ 56% tæng sè vèn kinh
doanh vµ 35% lao ®éng. Tuy nhiªn, ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c DNNN, ®Æc
biÖt lµ c¸c c«ng ty 90, 91 cßn kÐm hiÖu qu¶, kh«ng ®ång ®Òu. Nh÷ng yÕu kÐm
19
®ã ®-îc thÓ hiÖn qua b¶ng kÕt qu¶ kinh doanh cña c¸c Tæng c«ng ty 91 d-íi
®©y:
KÕt qu¶ kinh doanh cña c¸c Tæng c«ng ty 91
(giai ®o¹n 1996-1999; triÖu ®ång)
A. Doanh thu:
Tæng c«ng ty
1. Hµng h¶i ViÖt Nam
1996
1.724.210
1997
2.042.738
1998
2.386.650
1999
2.305.784
2. ThÐp ViÖt Nam
5.160.120
5.498.802
5.786.000
5.520.000
3. §iÖn lùc ViÖt Nam
10.077.899 12.439.459 14.868.140
13.815.000
4. CN tµu thuû ViÖt Nam
445.844
454.649
655.090
765.000
5. GiÊy ViÖt Nam
1.281.912
1.644.844
2.205.477
2.304.000
6. Cao su ViÖt Nam
2.060.487
1.857.083
1.862.487
1.947.980
7. Cµ phª ViÖt Nam
1.149.514
1.700.000
1.950.000
1.800.000
8. Than ViÖt Nam
3.658.226
4.254.795
4.558.177
4.015.000
9. L-¬ng thùc miÒn Nam
9.316.147
10.727.317 12.820.938
12.543.000
10. Xi m¨ng ViÖt Nam
6.340.957
6.499.200
6.576.761
5.818.609
11. DÇu khÝ ViÖt Nam
3.470.000
4.423.000
19.817.000
30.676.000
12. L-¬ng thùc miÒn B¾c
1.787.414
1.643.953
2.565.594
3.573.000
13.Hµng kh«ng ViÖt Nam 5.439.367
6.067.021
6.346.000
6.797.000
14. Thuèc l¸ ViÖt Nam
4.162.562
5.030.156
5.951.083
5.730.000
15. Ho¸ chÊt ViÖt Nam
3.938.839
4.545.038
5.128.125
5.200.000
16. DÖt- May ViÖt Nam
4.961.850
5.360.402
5.916.926
6.583.000
17. B-u chÝnh viÔn th«ng
7.168.006
8.272.200
10.803.600
13.067.000
Tæng céng
72.143.354 82.460.657 110.197.988 122.460.373
Nguån: Ban §æi míi vµ qu¶n lý doanh nghiÖp trung -¬ng; trong: Kinh tÕ x·
héi (Trung t©m th«ng tin, Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t-); Sè 30 (663), ngµy 11-082000, tr.26-27.
20
- Xem thêm -
.PDF 
41 
56738 
138 
