Một số giải pháp nâng cao chất lượng tín dụng trung, dài hạn tại Ngân hàng Công thương Phúc Yên
Lêi nãi ®Çu
Theo tinh thÇn nghÞ quyÕt ®¹i héi lÇn thø VI cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam
th¸ng 12 n¨m 1986, nh÷ng n¨m qua, nÒn kinh tÕ n−íc ta ®/ vµ ®ang chuyÓn dÇn tõ
nÒn kinh tÕ vËn hµnh theo c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang c¬ chÕ thÞ tr−êng cã
sù qu¶n lÝ, ®iÒu tiÕt cña Nhµ n−íc. §Õn nay, nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®/ ®¹t ®−îc
nh÷ng thµnh tùu c«ng nghiÖp ho¸ rÊt quan träng: Trong tæng GDP, tû träng n«ng
l©m nghiÖp, thuû s¶n lµ 23%, tû träng c«ng nghiÖp x©y dùng lµ 38% vµ tû träng
dÞch vô lµ 39%.
Trªn lé tr×nh më cöa, tù do ho¸ th−¬ng m¹i víi sù kiÖn ký kÕt HiÖp ®Þnh
th−¬ng m¹i ViÖt-Mü vµ kh«ng ®¸nh thuÕ hµng xuÊt nhËp khÈu s¾p tíi høa hÑn
nhiÒu c¬ héi còng nh− th¸ch thøc lín cho ViÖt Nam. Tr−íc nh÷ng søc Ðp c¹nh
tranh vµ ®ßi hái míi cña thÞ tr−êng, Nhµ n−íc ta ®/ t¹o mäi ®iÒu kiÖn cho sù ph¸t
triÓn kinh tÕ toµn diÖn vµ mòi nhän. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i tù t×m kiÕm
c¬ héi cho m×nh ngoµi sù hç trî cña Nhµ n−íc. Muèn thùc hiÖn ®−îc ®iÒu nµy th×
nhu cÇu vèn cho ®Çu t− lµ rÊt lín, ®Æc biÖt lµ ®Çu t− tµi s¶n cè ®Þnh vµ c¬ së h¹
tÇng (®Çu t− dµi h¹n), do ®ã, nhu cÇu vèn trung, dµi h¹n lµ rÊt lín.
Ng©n hµng c«ng th−¬ng Phóc Yªn (NHCT Phóc Yªn) lµ chi nh¸nh Ng©n
hµng cÊp 2 thuéc hÖ thèng Ng©n hµng c«ng th−¬ng ViÖt Nam. Tuy míi ®−îc
thµnh lËp nh−ng ®/ gãp phÇn ®Èy lïi vµ kiÒm chÕ l¹m ph¸t, gãp phÇn t¨ng tr−ëng
kinh tÕ vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h−íng c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸
cña khu vùc vµ ®Êt n−íc. HiÖn nay, ®Þa bµn ho¹t ®éng cña chi nh¸nh ®ang x©y
dùng nhiÒu khu c«ng nghiÖp míi, trªn ®µ ph¸t triÓn thµnh khu c«ng nghiÖp vÖ tinh
cña Hµ Néi (trung t©m chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n ho¸ cña ViÖt Nam) nªn nhu cÇu vèn
3
rÊt lín. Tuy nhiªn, ho¹t ®éng cña chi nh¸nh NHCT Phóc Yªn cßn nhiÒu tån t¹i
trong c«ng t¸c tÝn dông, mµ râ nÐt nhÊt lµ chÊt l−îng tÝn dông trung, dµi h¹n ch−a
cao ®ang ®ßi hái cã nh÷ng gi¶i ph¸p th¸o gì kÞp thêi vµ cã hiÖu qu¶ c¶ tÇm vi m«
lÉn vÜ m«.
Qua mét thêi gian thùc tËp vµ t×m hiÓu t¹i NHCT Phóc Yªn (Mª Linh-Phóc
Yªn-VÜnh Phóc), chÝnh tÝnh cÊp b¸ch trong chÊt l−îng tÝn dông trung, dµi h¹n cña
chi nh¸nh ®/ th«i thóc em lùa chän ®Ò tµi: “Mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao chÊt
l−îng tÝn dông trung, dµi h¹n t¹i Ng©n hµng C«ng th−¬ng Phóc Yªn” ®Ó
nghiªn cøu trong chuyªn ®Ò tèt nghiÖp cña m×nh.
Chuyªn ®Ò ®−îc kÕt cÊu gåm 2 ch−¬ng:
Ch−¬ng I: C¸c vÊn ®Ò chung vÒ chÊt l−îng tÝn dông trung, dµi h¹n cña Ng©n
hµng Th−¬ng m¹i.
Ch−¬ng II: Thùc tr¹ng chÊt l−îng tÝn dông trung, dµi h¹n cña NHCT Phóc
Yªn tõ n¨m 2000 ®Õn n¨m 2002.
4
Ch−¬ng I:
C¸c vÊn ®Ò chung vÒ chÊt l−îng tÝn dông
trung, dµi h¹n cña NHTM
1. Ho¹t ®éng tÝn
tÝn dông trung dµi h¹n cña NHTM
1.1. Ho¹t ®éng c¬ b¶n cña NHTM
Kh¸i niÖm Ng©n hµng th−¬ng m¹i:
Ng©n hµng th−¬ng m¹i ®−îc ®Þnh nghÜa lµ lo¹i h×nh tæ chøc tµi chÝnh cung
cÊp mét danh môc c¸c dÞch vô tµi chÝnh ®a d¹ng nhÊt - ®Æc biÖt lµ nhËn göi, cho
vay vµ dÞch vô thanh to¸n - vµ thùc hiÖn nhiÒu chøc n¨ng tµi chÝnh nhÊt so víi bÊt
kú mét tæ chøc kinh doanh nµo trong nÒn kinh tÕ.
Nh− vËy, ho¹t ®éng cña ng©n hµng th−¬ng m¹i cã thÓ kh¸i qu¸t thµnh 3
nghiÖp vô chÝnh lµ:
* T¹o lËp nguån vèn:
Còng nh− bÊt kú mét doanh nghiÖp nµo, ®Ó cã thÓ ho¹t ®éng ®−îc th× cÇn
ph¶i cã vèn. Nguån vèn cña ng©n hµng th−¬ng m¹i h×nh thµnh tõ hai nguån chñ
yÕu:
- Nguån vèn chñ së h÷u h×nh thµnh tõ nguån vèn ph¸p ®Þnh vµ vèn bæ xung:
§Ó b¾t ®Çu ho¹t ®éng ng©n hµng (®−îc ph¸p luËt cho phÐp) chñ ng©n hµng ph¶i cã
mét l−îng vèn nhÊt ®Þnh. §©y lµ l−îng vèn ng©n hµng cã thÓ sö dông l©u dµi, h×nh
thµnh nªn c¸c trang thiÕt bÞ, nhµ cöa cho ng©n hµng. Nguån h×nh thµnh vµ nghiÖp
vô h×nh thµnh tõ lo¹i vèn nµy rÊt ®a d¹ng tuú theo tÝnh chÊt së h÷u, n¨ng lùc tµi
chÝnh cña chñ ng©n hµng, yªu cÇu vµ sù ph¸t triÓn cña thÞ tr−êng.
5
+ Vèn ph¸p ®Þnh lµ kho¶n vèn b¾t buéc ph¶i cã tr−íc khi ®i vµo ho¹t ®éng.
Nguån vèn nµy th−êng phô thuéc vµo tÝnh chÊt, qui m« cña tõng lo¹i ng©n hµng.
Tuú theo tÝnh chÊt cña mçi ng©n hµng mµ nguån gèc h×nh thµnh vèn ban ®Çu kh¸c
nhau. VÝ dô nh− Ng©n hµng C«ng th−¬ng ViÖt Nam khi míi thµnh lËp cã nguån
vèn ph¸p ®Þnh lµ 200 tû VN§. Nguån vèn ph¸p ®Þnh cã thÓ do Nhµ n−íc cÊp ®èi
víi c¸c Ng©n hµng th−¬ng m¹i quèc doanh hoÆc do c¸c chñ së h÷u cÊp ®èi víi c¸c
Ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn. Tuy nhiªn th× vèn ph¸p ®Þnh vÉn cã thÓ ®−îc ®iÒu
chØnh t¨ng hoÆc gi¶m tuú theo môc ®Ých cña tõng ng©n hµng.
+ Vèn bæ xung: vèn ph¸p ®Þnh chØ lµ kho¶n vèn ban ®Çu, hµng n¨m c¸c
Ng©n hµng th−¬ng m¹i ph¶i bæ xung vèn b»ng c¸ch trÝch tõ lîi nhuËn kinh doanh
hoÆc b»ng møc ®ãng gãp cña c¸c chñ së h÷u.
Trong ®iÒu kiÖn thu nhËp rßng lín h¬n kh«ng th× chñ ng©n hµng cã xu
h−íng gia t¨ng vèn cña chñ b»ng c¸ch chuyÓn mét phÇn thu nhËp rßng thµnh vèn
®Çu t−. Tû lÖ tÝch luü tuú thuéc vµo c©n nh¾c cña chñ ng©n hµng vÒ tÝch luü vµ tiªu
dïng. Nh÷ng ng©n hµng l©u n¨m, thu nhËp rßng lín, nguån vèn tÝch luü tõ lîi
nhuËn sÏ cao h¬n so víi vèn cña chñ h×nh thµnh ban ®Çu.
Nguån bæ xung tõ ®ãng gãp cña c¸c chñ së h÷u th«ng qua: ph¸t hµnh thªm
cæ phÇn, gãp thªm, cÊp thªm… ®Ó më réng quy m« ho¹t ®éng, ®æi míi trang thiÕt
bÞ hoÆc ®¸p øng yªu cÇu gia t¨ng vèn cña chñ do ng©n hµng Nhµ n−íc quy ®Þnh.
§Æc ®iÓm cña h×nh thøc huy ®éng vèn nµy lµ kh«ng th−êng xuyªn song gióp cho
ng©n hµng cã ®−îc l−îng vèn së h÷u lín vµo lóc cÇn thiÕt.
+ C¸c quü:
Ng©n hµng cã nhiÒu quü, mçi quü cã môc ®Ých riªng mµ tr−íc tiªn lµ quü
dù phßng tæn thÊt (vèn tÝch luü®−îc trÝch lËp hµng n¨m nh»m bï ®¾p tæn thÊt),
quü b¶o toµn vèn (nh»m bï ®¾p hao mßn cña vèn d−íi t¸c ®éng cña l¹m ph¸t),
quü thÆng d− lµ phÇn ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n cña ng©n hµng vµ chªnh lÖch gi÷a mÖnh
gi¸ vµ thÞ gi¸ cæ phiÕu khi ph¸t hµnh cæ phiÕu míi, ngoµi ra cßn cã c¸c quü: quü
phóc lîi, quü khen th−ëng, quü gi¸m ®èc… C¸c quü nµy thuéc së h÷u cña chñ
6
ng©n hµng. Nguån h×nh thµnh c¸c quü nµy lµ tõ thu nhËp cña ng©n hµng. Tuy
nhiªn, kh¶ n¨ng sö dông c¸c quü nµy vµo ho¹t ®éng kinh doanh tuú thuéc vµo
môc ®Ých sö dông quü.
+ Nguån vay nî cã thÓ chuyÓn ®æi thµnh vèn cæ phÇn:
C¸c kho¶n vay trung, dµi h¹n cña ng©n hµng th−¬ng m¹i mµ cã kh¶ n¨ng
chuyÓn ®æi thµnh vèn cæ phÇn cã thÓ ®−îc coi lµ mét bé phËn vèn së h÷u cña ng©n
hµng do nguån nµy cã mét sè ®Æc ®iÓm nh− sö dông l©u dµi, cã thÓ ®Çu t− vµo nhµ
cöa, ®Êt ®ai vµ cã thÓ kh«ng ph¶i hoµn tr¶ khi ®Õn h¹n.
Nguån vèn chñ së h÷u Ng©n hµng lµ rÊt quan träng ®èi víi qu¸ tr×nh ho¹t
®éng kinh doanh cña Ng©n hµng th−¬ng m¹i, ®ãng vai trß sèng cßn trong viÖc duy
tr× c¸c ho¹t ®éng th−êng xuyªn vµ ®¶m b¶o cho ng©n hµng ph¸t triÓn l©u dµi.
Nguån vèn chñ së h÷u ®ãng vai trß lµ mét tÊm ®Öm ®Ó chèng rñi ro ph¸ s¶n v× vèn
nµy gióp trang tr¶i nh÷ng thua lç vÒ tµi chÝnh vµ nghiÖp vô cho tíi khi c¸c vÊn ®Ò
®−îc gi¶i quyÕt vµ ®−a ng©n hµng trë l¹i ho¹t ®éng sinh lêi. Vèn nµy còng lµ ®iÒu
kiÖn b¾t buéc ®Ó ng©n hµng cã thÓ huy ®éng tiÒn göi chØ víi tû lÖ quy ®Þnh. Vèn
cµng lín th× cµng t¹o niÒm tin cho c«ng chóng vµo sù ®¶m b¶o ®èi víi chñ nî vÒ
søc m¹nh tµi chÝnh cña ng©n hµng. Vµ h¬n thÕ, vèn cung cÊp n¨ng lùc tµi chÝnh
cho sù t¨ng tr−ëng vµ ph¸t triÓn cña c¸c h×nh thøc dÞch vô míi, cho nh÷ng tr−¬ng
tr×nh vµ thiÕt bÞ míi - ®iÒu kiÖn sèng cßn cho ng©n hµng trong xu thÕ ph¸t triÓn
nh− vò b/o cña x/ héi.
- Nguån vèn thø hai lµ nguån huy ®éng vèn nhµn rçi tõ x/ héi:
Thu hót vèn nhµn rçi trong x/ héi lµ nhiÖm vô hµng ®Çu cña nghiÖp vô t¹o
lËp nguån vèn vµ lµ chøc n¨ng c¬ b¶n cña Ng©n hµng th−¬ng m¹i. Ph−¬ng thøc
nµy t¹o ta nguån vèn chñ lùc cho ng©n hµng th−¬ng m¹i. Ng©n hµng kh«ng thÓ tån
t¹i nÕu kh«ng huy ®éng nguån vèn nµy.
C¸c Ng©n hµng th−¬ng m¹i th−êng huy ®éng vèn d−íi nhiÒu h×nh thøc nh−
nhËn tiÒn göi (tiÒn göi giao dÞch, tiÒn göi tiÕt kiÖm), ph¸t hµnh tr¸i phiÕu (tÝn phiÕu
7
ng©n hµng, kú phiÕu ng©n hµng, tr¸i phiÕu ng©n hµng...) vµ ®i vay. Nguån vèn nµy
lµ c¬ së chÝnh cho c¸c kho¶n vay vµ do ®ã, nã lµ nguån gèc s©u xa cña lîi nhuËn
vµ sù ph¸t triÓn ng©n hµng.
TiÒn göi kh¸ch hµng lµ nguån tµi nguyªn quan träng nhÊt, chiÕm tû träng
lín trong tæng nguån tiÒn cña ng©n hµng. §Ó gia t¨ng tiÒn göi trong m«i tr−êng
c¹nh tranh m¹nh mÏ vµ cã ®−îc nguån tiÒn cã chÊt l−îng ngµy cµng cao, c¸c ng©n
hµng ®/ ®−a ra vµ thùc hiÖn nhiÒu h×nh thøc huy ®éng vèn kh¸c nhau:
+ TiÒn göi thanh to¸n (tiÒn göi giao dÞch): ®©y lµ nguån tiÒn mµ c¸c doanh
nghiÖp hoÆc c¸ nh©n göi vµo ng©n hµng ®Ó nhê ng©n hµng gi÷ vµ thanh to¸n hé.
L/i suÊt cña kho¶n tiÒn nµy rÊt thÊp, cã khi b»ng kh«ng nh−ng bï l¹i kh¸ch hµng
cã thÓ ®−îc h−ëng nh÷ng dÞch vô ng©n hµng víi møc phÝ thÊp.
+ TiÒn göi cã kú h¹n cña doanh nghiÖp vµ c¸c tæ chøc x/ héi: C¸c tæ chøc
x/ héi hay c¸c doanh nghiÖp cã nhiÒu kho¶n thu kh«ng ph¶i thanh to¸n ngay nªn
ng©n hµng ®−a ra h×nh thøc tiÒn göi cã kú h¹n. Lo¹i tiÒn göi nµy kh¸ch hµng
kh«ng ®−îc h−ëng c¸c dÞch vô nh− tiÒn göi thanh to¸n nh−ng l¹i ®−îc h−ëng víi
l/i suÊt cao h¬n tuú ®é dµi kú h¹n. NÕu kh¸ch hµng cÇn tiÒn, hä cã thÓ ®Õn rót ra
khi ch−a ®Õn h¹n vµ h−ëng l/i suÊt kh«ng kú h¹n.
+ TiÒn göi tiÕt kiÖm cña d©n c−:
T−¬ng tù nh− huy ®éng tiÒn göi tiÕt kiÖm cña c¸c doanh nghiÖp, tuy nhiªn
nguån huy ®éng nµy th−êng æn ®Þnh h¬n vµ thêi h¹n th−êng dµi h¬n. HiÖn nay
ng©n hµng ¸p dông rÊt nhiÒu c¸c h×nh thøc huy ®éng ®a d¹ng kÕt hîp víi l/i suÊt
c¹nh tranh hÊp dÉn ®Ó thu hót ngµy cµng nhiÒu l−îng tiÒn göi d©n c−.
+ TiÒn göi cña ng©n hµng kh¸c:
Nh»m môc ®Ých thanh to¸n hé vµ mét sè môc ®Ých kh¸c, ng©n hµng th−¬ng
m¹i th−êng göi tiÒn t¹i c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i kh¸c. Quy m« lo¹i tiÒn göi nµy
th−êng kh«ng lín.
8
- Nguån thø ba lµ vèn ®i vay: §«i khi cÇn thiÕt, ng©n hµng th−êng ph¶i vay
m−în thªm. C¸c ng©n hµng th−êng ®i vay ë NHNN, vay c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c
hoÆc vay trªn thÞ tr−êng vèn. C¸c kho¶n vay nµy nh»m gi¶i quyÕt nhu cÇu cÊp
b¸ch trong chi tr¶ cña ng©n hµng th−¬ng m¹i nªn th−êng ph¶i chÞu nh÷ng chi phÝ
lín hoÆc rµng buéc nhÊt ®Þnh.
- NHTM cßn cã thÓ tËn dông c¸c nguån vèn kh¸c nh−: vèn uû th¸c cña c¸c
tæ chøc tÝn dông lín, c¸c tæ chøc tÝn dông n−íc ngoµi, nguån vèn ph¸t sinh trong
qu¸ tr×nh thanh to¸n gi÷a c¸c ng©n hµng, c¸c nguån kh¸c lµ c¸c kho¶n nî nh− thuÕ
ch−a nép hay l−¬ng ch−a ph¶i tr¶…. Tuy nhiªn nguån vèn nµy th−êng kh«ng æn
®Þnh vµ kh«ng ph¶i ng©n hµng nµo còng cã ®iÒu kiÖn sö dông.
* Sö dông vèn:
Ho¹t ®éng cña ng©n hµng lµ h×nh thøc ho¹t ®éng t− duy h−íng lîi nhuËn,
do ®ã c¸c kho¶n vèn cña ng©n hµng ph¶i ®−îc sö dông mét c¸ch cã hiÖu qu¶, ®em
l¹i lîi nhuËn cao nhÊt. Víi nhu cÇu x/ héi ngµy cµng cao th× viÖc sö dông vèn
ngµy cµng ®−îc ®a d¹ng phong phó h¬n. HiÖn nay, c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i cã
h−íng sö dông vèn chñ yÕu lµ:
- Cho vay:
TÝn dông lµ chøc n¨ng kinh tÕ hµng ®Çu cña ng©n hµng, lµ h×nh thøc sö
dông vèn quan träng nhÊt, chiÕm tû träng chñ yÕu trong toµn bé tµi s¶n cã cña
ng©n hµng th−¬ng m¹i, ®©y lµ c¸c tµi s¶n mang l¹i lîi nhuËn cao cho ng©n hµng
th−¬ng m¹i nªn chÊt l−îng c¸c kho¶n vay gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh ®èi víi sù tån t¹i
vµ ph¸t triÓn cña ng©n hµng.
§Ó qu¶n lý c¸c kho¶n cho vay ng−êi ta th−êng ph©n lo¹i chóng dùa trªn
nhiÒu tiªu thøc kh¸c nhau. NÕu c¨n cø vµo thêi h¹n cho vay th× cã thÓ ph©n lo¹i
thµnh c¸c h×nh thøc: cho vay ng¾n h¹n, cho vay trung h¹n vµ cho vay dµi h¹n.
+ Cho vay ng¾n h¹n: §©y lµ lo¹i cho vay truyÒn thèng, nh»m bæ xung sù
thiÕu hôt t¹m thêi vèn l−u ®éng cho c¸c doanh nghiÖp vµ cho vay tiªu dïng. Cô
9
thÓ lµ ë nh÷ng d¹ng nh−: triÕt khÊu c¸c giÊy tê cã gi¸, øng tr−íc theo hîp ®ång,
khÊu trõ chi qua tµi kho¶n v/ng lai... thêi h¹n cho vay ng¾n h¹n ë ViÖt Nam lµ
kh«ng qu¸ 12 th¸ng.
+ Cho vay trung, dµi h¹n: §−îc thùc hiÖn ®èi víi nh÷ng ch−¬ng tr×nh, dù ¸n
ph¸t triÓn kinh tÕ x/ héi. §èi t−îng cho vay trung vµ dµi h¹n th−êng lµ ®Ó x©y
dùng c¬ b¶n, mua s¾m tµi s¶n cè ®Þnh, ®æi míi vµ më réng ho¹t ®éng kinh doanh
vµ c¸c ®èi t−îng kh¸c cã chu kú s¶n xuÊt kinh doanh dµi ngµy. HiÖn nay ë ViÖt
Nam cho vay trung h¹n tõ 1 ®Õn 5 n¨m, cßn cho vay dµi h¹n lµ trªn 5 n¨m. Tû
träng cho vay trung, dµi h¹n hiÖn nay cßn thÊp nh−ng theo xu h−íng c«ng nghiÖp
ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ th× ch¾c ch¾n tû träng nµy sÏ cµng t¨ng.
Ngoµi ra cßn cã c¸c h×nh thøc tÝn dông kh¸c nh−: cho vay, b¶o l/nh, cho
thuª (dùa vµo h×nh thøc tµi trî tÝn dông); tÝn dông cã b¶o ®¶m vµ tÝn dông kh«ng
cã b¶o ®¶m b»ng tµi s¶n thÕ chÊp, cÇm cè; tÝn dông ph©n lîi theo rñi ro (kho¶n tÝn
dông cã ®é an toµn cao, kh¸, trung b×nh vµ thÊp); tÝn dông theo ngµnh kinh tÕ
(c«ng, n«ng nghiÖp…) hoÆc theo ®èi t−îng tµi trî (hµng ho¸, bÊt ®éng s¶n…)
hoÆc theo môc ®Ých (s¶n xuÊt, tiªu dïng…)
- Ho¹t ®éng ®Çu t−:
Ngoµi ho¹t ®éng cho vay, c¸c ho¹t ®éng ®Çu t− còng chiÕm tû lÖ kh«ng nhá
trong b¶ng c©n ®èi cña ng©n hµng th−¬ng m¹i bëi ho¹t ®éng ®Çu t− gióp t¨ng thu
nhËp cho ng©n hµng vµ khai th¸c tèi ®a c¸c nguån vèn ®/ huy ®éng. Ho¹t ®éng
®Çu t− chñ yÕu lµ c¸c ho¹t ®éng nh−: mua b¸n c¸c chøng kho¸n chÝnh phñ, mua cæ
phiÕu vµ tr¸i phiÕu cña c¸c doanh nghiÖp (tham gia vµo thÞ tr−êng chøng kho¸n)
- Ho¹t ®éng ng©n quü:
Bao gåm c¸c ho¹t ®éng chi tr¶ ®èi víi kh¸ch hµng vÒ tiÒn mÆt, tiÒn göi, tiÒn
vay trong qu¸ tr×nh thu nhËn vµ nghiÖp vô chøng kho¸n ng¾n h¹n. Trong tæng
nguån vèn huy ®éng ®−îc, c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i ph¶i dµnh mét tû lÖ dù tr÷
nhÊt ®Þnh gäi lµ tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc. NÕu dù tr÷ qóa lín xÏ g©y l/ng phÝ vèn,
10
ng−îc l¹i th× xÏ kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng thanh to¸n cho kh¸ch hµng g©y mÊt uy tÝn ®èi
víi kh¸ch hµng vµ cã thÓ cßn dÉn ®Õn ®æ vì ng©n hµng. Do ®ã ®Ó ®¶m b¶o kho¶n
dù tr÷ an toµn lµ hÕt søc khã kh¨n. HiÖn nay, sù xuÊt hiÖn thÞ tr−êng liªn ng©n
hµng ®/ gióp cho c¸c ng©n hµng gi¶m bít khã kh¨n trong tÝnh to¸n viÖc dù tr÷ cña
m×nh.
* C¸c ho¹t ®éng trung gian:
C¸c ho¹t ®éng trung gian gåm cã c¸c nghiÖp vô thanh to¸n tiÒn hµng, qu¶n
lý tµi s¶n, dÞch vô chøng kho¸n, cung cÊp th«ng tin t− vÊn, ... nh÷ng nghiÖp vô
thùc hiÖn sù uû th¸c cña kh¸ch hµng. Trong giai ®o¹n hiÖn nay còng nh− sau nµy,
víi sù c¹nh tranh gay g¾t cña c¬ chÕ thÞ tr−êng th× c¸c ho¹t ®éng trung gian cµng
®ãng vai trß quan träng. Xu h−íng lo¹i h×nh dÞch vô trung gian sÏ chiÕm tû träng
lín trong ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng th−¬ng m¹i trong t−¬ng lai.
1.2. Ho¹t ®éng tÝn dông cña ng©n hµng th−¬ng m¹i:
TÝn dông lµ ho¹t ®éng quan träng nhÊt cña c¸c ng©n hµng nãi riªng vµ c¸c
tæ chøc trung gian tµi chÝnh nãi chung, chiÕm tû träng cao nhÊt trong tæng tµi s¶n,
t¹o thu nhËp tõ l/i lín nhÊt vµ còng lµ ho¹t ®éng mang l¹i rñi ro cao nhÊt . TÝn
dông lµ ho¹t ®éng tµi trî cña ng©n hµng cho kh¸ch hµng (cßn ®−îc gäi lµ tÝn dông
ng©n hµng).
1.2.1. Kh¸i niÖm:
TÝn dông ng©n hµng lµ mét giao dÞch vÒ tµi s¶n gi÷a bªn cho vay (ng©n
hµng) vµ bªn ®i vay (c¸c c¸ nh©n vµ thµnh phÇn kinh tÕ); trong ®ã bªn cho vay
chuyÓn giao tµi s¶n cho bªn ®i vay sö dông trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh kÌm
11
theo c¸c ®iÒu kiÖn b¶o ®¶m tho¶ thuËn gi÷a hai bªn, bªn ®i vay cã tr¸ch nhiÖm
hoµn tr¶ vèn gèc vµ l/i cho bªn ®i vay khi ®Õn h¹n thanh to¸n.
Cã nhiÒu tiªu thøc ®Ó ph©n lo¹i tÝn dông nh−ng th«ng th−êng c¸c ng©n hµng
th−êng ph©n tÝn dông theo thêi h¹n. Ph©n chia theo thêi gian cã ý nghÜa quan
träng ®èi víi ng©n hµng v× thêi gian liªn quan mËt thiÕt ®Õn tÝnh an toµn vµ hiÖu
qu¶ còng nh− kh¶ n¨ng hoµn tr¶ cña kh¸ch hµng. Theo thêi gian, tÝn dông ®−îc
ph©n thµnh: tÝn dông ng¾n h¹n vµ tÝn dông trung dµi h¹n:
+ TÝn dông ng¾n h¹n: lµ nh÷ng kho¶n tÝn dông cã thêi h¹n cho vay ®Õn 12
th¸ng
+ TÝn dông trung h¹n: lµ nh÷ng kho¶n tÝn dông cã thêi h¹n cho vay tõ trªn
12 th¸ng ®Õn 60 th¸ng.
+ TÝn dông dµi h¹n: lµ nh÷ng kho¶n tÝn dông cã thêi h¹n cho vay tõ trªn 60
th¸ng trë lªn.
Thêi h¹n nh÷ng kho¶n tÝn dông nµy phô thuéc vµo môc ®Ých xin vay, chu
kú s¶n xuÊt kinh doanh cña dù ¸n.
1.2.2. Vai trß cña tÝn dông ng©n hµng trong nÒn kinh tÕ
NÕu nh− huy ®éng vèn lµ ho¹t ®éng tËp chung vèn nhµn rçi tõ trong d©n c−
th× ho¹t ®éng tÝn dông l¹i chuyÓn giao vèn cho nh÷ng ng−êi cã nhu cÇu sö dông
vèn. Ng©n hµng chÝnh lµ trung gian dÉn chuyÓn vèn tõ nh÷ng ng−êi thõa vèn ®Õn
ng−êi thõa vèn mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt. §Æc biÖt trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng
hiÖn nay tÝn dông ng©n hµng nãi chung vµ tÝn dông trung, dµi h¹n nãi riªng thùc
sù lµ ®ßn bÈy quan träng ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ.
- Ng©n hµng tham gia vµo thóc ®Èy qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp chung vèn cho
s¶n xuÊt:
12
TÝn dông ng©n hµng ®¸p øng ®−îc nhu cÇu vèn cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt liªn
tôc, tËp chung vèn cho qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt më réng víi quy m« ngµy cµng lín
c¶ vÒ chiÒu réng lÉn chiÒu s©u. ViÖc tËp chung vèn vµ ph©n phèi vèn ®/ gãp phÇn
®iÒu hoµ vèn trong nÒn kinh tÕ quèc d©n tõ n¬i thõa vèn ®Õn n¬i thiÕu vèn. Nh−
vËy tÝn dông lµ cÇu nèi gi÷a tiÕt kiÖm vµ ®Çu t−, lµ ®ßn bÈy trong viÖc thóc ®Èy
kinh tÕ ph¸t triÓn.
Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, tÝn dông trung, dµi h¹n nh− lµ mét nguån h×nh
thµnh vèn cè ®Þnh, lµ nguån bæ xung vèn thiÕu hôt cho c¸c ho¹t ®éng c¶i t¹o, ®æi
míi, thay thÕ trong s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. V× vËy tÝn dông ng©n
hµng gãp phÇn thóc ®Èy qu¸ tr×nh øng dông khoa häc kü thuËt, c«ng nghÖ ®Ó ®Èy
nhanh qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x/ héi.
- TÝn dông trung dµi h¹n lµ c«ng cô tµi trî cho c¸c ngµnh kinh tÕ vµ gãp
phÇn t¨ng tr−ëng kinh tÕ cho c¸c ngµnh kinh tÕ mòi nhän:
B»ng viÖc sö dông l/i suÊt −u ®/i ®èi víi nh÷ng ngµnh kinh tÕ mòi nhän
còng nh− c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c cÇn thiÕt cho quèc kÕ d©n sinh, tÝn dông ng©n
hµng gióp nh÷ng ngµnh kinh tÕ nµy ph¸t triÓn. TÝn dông h×nh thøc nµy thay thÕ
cho h×nh thøc cÊp vèn ng©n s¸ch nhµ n−íc. V× ®Æc tr−ng cña tÝn dông lµ hoµn tr¶
c¶ vèn lÉn l/i gióp cho c¸c doanh nghiÖp sö dông vèn cã hiÖu qu¶ h¬n lµ ®−îc cÊp
ng©n s¸ch, do kh«ng hoµn tr¶ nªn ng−êi sö dông th−êng kh«ng quan t©m tíi viÖc
sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn nµy.
- TÝn dông ng©n hµng thóc ®Èy c¹nh tranh trong nÒn kinh tÕ vµ gãp phÇn t¹o
nªn mét c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý:
Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng hiÖn nay, c¹nh tranh lµ yÕu tè tÊt yÕu cña m«i
tr−êng ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp. §Ó th¾ng ®èi thñ c¹nh tranh ®¹t hiÖu qña
kinh tÕ cao nhÊt, c¸c doanh nghiÖp ph¶i chñ ®éng t×m kiÕm thÞ tr−êng míi vµ thùc
hiÖn c¸c biÖn ph¸p nh− øng dông c¸c thµnh tùu khoa häc hay ¸p dông c«ng nghÖ
míi ®Ó n©ng cao chÊt l−îng vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Muèn thùc hiÖn ®−îc ®iÒu
13
nµy th× doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã nguån vèn ®Çu t− lín mµ tÝn dông ng©n hµng
chÝnh lµ nguån tµi trî cho nh÷ng nhu cÇu nµy.
Bªn c¹nh ®ã, viÖc di chuyÓn ho¹t ®éng kinh doanh tõ ngµnh nµy sang ngµnh
kh¸c hay ®Çu t− vµo mét ngµnh míi ®ßi hái l−îng vèn rÊt lín. TÝn dông ng©n hµng
lµ mét biÖn ph¸p mµ c¸c doanh nghiÖp th−êng sö dông ®Ó ®¸p øng cho nhu cÇu
vèn lín vµ tËp chung ®ã. Víi sù gióp ®ì nµy, c¸c nhµ s¶n xuÊt kinh doanh dÔ dµng
chuyÓn tõ ngµnh kinh doanh cã lîi nhuËn thÊp sang ngµnh cã lîi nhuËn cao, t¹o
®iÒu kiÖn b×nh qu©n ho¸ tû suÊt lîi nhuËn trong nÒn kinh tÕ nh»m h×nh thµnh nªn
mét c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý.
- TÝn dông ng©n hµng cã vai trß quyÕt ®Þnh ®Õn sù æn ®Þnh l−u th«ng tiÒn tÖ:
Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng, viÖc chó träng ph¸t triÓn l−u th«ng hµng ho¸
ph¶i lu«n g¾n liÒn víi æn ®Þnh l−u th«ng tiÒn tÖ. Do tÝnh −u viÖt cña m×nh, tÝn dông
ng©n hµng ®ãng còng ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh tíi sù æn ®Þnh l−u th«ng tiÒn tÖ.
Tr−íc hÕt ng©n hµng lµ kªnh quan träng ®Ó ®−a tiÒn vµo l−u th«ng, cã kh¶ n¨ng
kiÓm so¸t ®−îc khèi l−îng tiÒn l−u th«ng phï hîp víi l−u th«ng hµng ho¸. NÕu
tÝn dông ng©n hµng ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ th× khi cho vay sÏ ®¶m b¶o cung øng
l−îng tiÒn vµo l−u th«ng lµ phï hîp.
- Ng©n hµng lµ cÇu nèi gi÷a nÒn kinh tÕ trong n−íc víi n−íc ngoµi thóc ®Èy
qu¸ tr×nh më réng, t¨ng c−êng mèi quan hÖ hîp t¸c kinh tÕ trong khu vùc vµ thÕ
giíi:
Tr−íc xu h−íng toµn cÇu ho¸ hiÖn nay, nÒn kinh tÕ cña bÊt kú quèc gia nµo
còng cã quan hÖ t−¬ng hç víi nÒn kinh tÕ c¸c quèc gia kh¸c trªn thÕ giíi. §Çu t−
vèn ra n−íc ngoµi hay thu hót vèn ®Çu t− n−íc ngoµi, kinh doanh xuÊt nhËp khÈu
hµng ho¸ ®/ vµ ®ang lµ hai lÜnh vùc hîp t¸c kinh tÕ th«ng dông gi÷a c¸c n−íc. YÕu
tè ®Çu tiªn quyÕt ®Þnh mèi quan hÖ hîp t¸c nµy lµ vèn, do ®ã ng©n hµng víi kh¶
n¨ng ®Æc biÖt cña m×nh lµ huy ®éng vèn vµ cung cÊp vèn cho c¸c ho¹t ®éng nµy,
th«ng qua ®ã gãp phÇn më réng vµ t¨ng c−êng mèi quan hÖ hîp t¸c kinh tÕ víi
c¸c n−íc.
14
N−íc ta lµ n−íc cã nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn, mèi quan hÖ nµy ®ãng vai
trß hÕt søc quan träng. TÝn dông ng©n hµng t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp ta
më réng xuÊt khÈu hµng ho¸ vµ tËn dông nguån vèn bªn ngoµi ®Çu t− ph¸t triÓn
c¸c thµnh phÇn kinh tÕ gãp phÇn thóc ®Èy sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸
®Êt n−íc.
- TÝn dông ng©n hµng cã vai trß kiÓm so¸t nÒn kinh tÕ:
Tõ chøc n¨ng dÉn chuyÓn vµ ph©n phèi vèn tiÒn tÖ, tÝn dông ng©n hµng cã
thÓ kiÓm so¸t ®−îc ho¹t ®éng kinh tÕ trong qu¸ tr×nh huy ®éng mäi nguån vèn
nhµn rçi ®Ó cho vay. Th«ng qua viÖc huy ®éng vèn t¹m thêi nhµn rçi trong d©n c−
vµ tõ c¸c doanh nghiÖp, c¸c tæ chøc kinh tÕ cïng c«ng t¸c thanh to¸n cho kh¸ch
hµng, ng©n hµng cã thÓ ®¸nh gi¸ t×nh h×nh tiªu thô s¶n phÈm, t×nh h×nh s¶n xuÊt
còng nh− kh¶ n¨ng chi tr¶ cña kh¸ch hµng th«ng qua sù biÕn ®éng cña c¸c sè d−
trªn c¸c tµi kho¶n. Trong qu¸ tr×nh cho vay, víi môc tiªu "tèi ®a ho¸ lîi nhu©n vµ
tèi thiÖu ho¸ rñi ro" ng©n hµng ph¶i th−êng xuyªn ph©n tÝch kh¶ n¨ng tµi chÝnh
cña kh¸ch hµng, th−êng xuyªn gi¸m s¸t, kiÓm tra ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
cña hä ®Ó cã thÓ ®iÒu chØnh, t¸c ®éng kÞp thêi khi cÇn thiÕt. XÐt trªn tÇm vÜ m«,
ng©n hµng cã kh¶ n¨ng tËp hîp ®−îc t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh
nghiÖp ®ång thêi ®ãng gãp nh÷ng ý kiÕn ®Ó ®iÒu chØnh kÞp thêi khi cã sù mÊt c©n
®èi trong c¬ cÊu kinh tÕ.
2. TÝn dông
dông trung dµi h¹n cña ng©n hµng th−¬ng m¹i:
Theo kh¸i niÖm trªn, tÝn dông trung, dµi h¹n cña ng©n hµng th−¬ng m¹i lµ
c¸c kho¶n cho vay cña ng©n hµng cã thêi h¹n tõ 20 ®Õn 60 th¸ng nh−ng kh«ng
v−ît qu¸ thêi gian khÊu hao cÇn thiÕt cña tµi s¶n h×nh thµnh tõ vèn vay.
15
2.1 §Æc ®iÓm tÝn dông trung, dµi h¹n:
- Môc ®Ých vay vèn tÝn dông trung, dµi h¹n:
Môc ®Ých vay vèn lµ ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh nh−: c¶i tiÕn kü
thuËt, më réng s¶n xuÊt, ®Çu t− x©y dùng c¬ b¶n míi, ®Çu t− cho c¸c dù ¸n phôc
vô ®êi sèng. Muèn thùc hiÖn ®−îc nh− vËy th× tr−íc hÕt ph¶i cã vèn ®Ó trang tr¶i
nh÷ng chi phÝ cÊu thµnh nªn c«ng tr×nh, mua s¾m thiÕt bÞ m¸y mãc, ®æi míi c«ng
nghÖ. Nh÷ng chi phÝ nµy kh«ng thÓ thu håi ngay ®−îc do ®ã cÇn cã thêi gian thu
håi theo thêi gian khÊu hao tµi s¶n cña dù ¸n, th−êng lµ trung vµ dµi h¹n.
- Thêi h¹n, rñi ro vµ l/i xuÊt trong cho vay trung, dµi h¹n:
TÝn dông trung dµi h¹n ph©n biÖt víi tÝn dông ng¾n h¹n chÝnh lµ thêi h¹n
cña kho¶n tÝn dông, lµ nh÷ng kho¶n tÝn dông cã thêi h¹n trªn 1 n¨m. Bëi thêi h¹n
còng lµ mét yÕu tè cña rñi ro, thêi h¹n cµng dµi th× rñi ro cµng lín vµ chÝnh v× vËy
mµ l/i suÊt cµng cao ®Ó bï ®¾p rñi ro cã thÓ x¶y ra.
- Nguyªn t¾c cho vay trung dµi h¹n:
Nguyªn t¾c sö dông vèn vay vµ hoµn tr¶ nî gèc vµ l/i lµ nguyªn t¾c chung
®èi víi mäi kho¶n tÝn dông. Kh¸ch hµng ph¶i ®¶m b¶o sö dông vèn vay ®óng môc
®Ých, cã hiÖu qu¶ kinh tÕ x/ héi cao vµ hoµn tr¶ nî gèc vµ l/i tiÒn vay ®ñ ®óng h¹n
®/ tho¶ thuËn trong hîp ®ång tÝn dông. Ng©n hµng ®¶m b¶o th−êng xuyªn kiÓm
tra, gi¸m s¸t viÖc sö dông vèn vay vµ ®«n ®èc kh¸ch hµng tr¶ nî gèc vµ l/i ®Çy ®ñ,
®óng h¹n.
- Nguån vèn ®Ó cho vay trung, dµi h¹n:
Nguån vèn cho vay trung dµi h¹n ®−îc huy ®éng tõ c¸c nguån sau:
+ Nguån vèn tù cã : lµ nguån vèn cña b¶n th©n ng©n hµng, chñ yÕu lµ trô
së, trang thiÕt bÞ m¸y mãc..., ®©y lµ nguån vèn chiÕm tû lÖ rÊt nhá trong nguån
vèn cho vay trung dµi h¹n nh−ng lµ mét nguån cho vay an toµn nhÊt.
16
+ Nguån huy ®éng trung dµi h¹n: lµ nh÷ng nguån huy ®éng tõ tiÒn göi tiÕt
kiÖm trªn 12 th¸ng, nguån vèn huy ®éng nµy còng chiÕm tû lÖ nhá vµ tuú vµo tõng
ng©n hµng, tõng ®Þa bµn vµ tõng thêi ®iÓm nh−ng ®©y lµ nguån vèn an toµn, rÎ
nhÊt mµ c¸c ng©n hµng muèn tËp chung huy ®éng.
+ Nguån huy ®éng lÊy tõ nguån huy ®éng ng¾n h¹n chuyÓn sang theo mét
tû lÖ nhÊt ®Þnh, ng©n hµng x¸c ®Þnh tû lÖ phÇn tr¨m tïy thuéc vµo sù biÕn ®éng cña
l−îng tiÒn göi vµ rót ra cña kh¸ch hµng ®Ó t¹o ra mét nguån æn ®Þnh ®Ó cho vay
trung, dµi h¹n. Nguån trÝch nµy th−êng nhá vµ th−êng cã rñi ro cao.
+ §i vay NHNN: ng©n hµng th−êng chØ sö dông nguån nµy khi thÊy thùc sù
khã kh¨n bëi cßn phô thuéc vµo chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, ®iÒu kiÖn vay vµ c¸c rµng buéc
kh¸c víi NHNN th−êng g©y nhiÒu khã kh¨n cho c¸c NHTM.
+ Vay nî n−íc ngoµi: §©y lµ nguån vèn huy ®éng ®−îc víi khèi l−îng lín,
l/i suÊt võa ph¶i nh−ng l¹i ph¶i chÞu nh÷ng ®iÒu kiÖn vay vèn ®«i khi cßn liªn
quan tíi vÊn ®Ò chÝnh trÞ nªn nguån nµy rÊt h¹n chÕ.
+ Nguån tµi trî uû th¸c: Nguån nµy do ng©n hµng ®−îc c¸c tæ chøc quèc tÕ
chuyÓn mét kho¶n vèn uû th¸c cho ng©n hµng cho vay theo tho¶ thuËn ký kÕt
gi÷a hai bªn. Ng©n hµng thùc hiÖn cho vay hay ®Çu t− theo chØ ®Þnh cña n−íc
ngoµi vµ ®−îc h−ëng mét tû lÖ phÇn tr¨m vµ chªnh lÖch l/i suÊt cho vay. Nguån
nµy cã xu h−íng ngµy cµng t¨ng do chÝnh s¸ch thu hót vèn ®Çu t− n−íc ngoµi vµo
trong n−íc.
2.2 Ph©n lo¹i tÝn dông
dông trung, dµi h¹n:
Trong giai ®o¹n kinh tÕ thÞ tr−êng hiÖn nay, c¹nh tranh ngµy cµng trë nªn
gay g¾t vµ quyÕt liÖt h¬n. C¸c doanh nghiÖp muèn ®øng v÷ng vµ kh¼ng ®Þnh m×nh
trong th−¬ng tr−êng th× ph¶i lu«n ®æi míi, nhanh nh¹y b¾t kÞp thÞ hiÕu ng−êi tiªu
dïng. Doanh nghiÖp rÊt cÇn ®Õn vèn trung dµi h¹n ®Ó ®Çu t− vµo mua s¾m trang
17
thiÕt bÞ, x©y dùng, c¶i tiÕn kü thuËt, mua c«ng nghÖ…Do ®ã nhu cÇu vèn trung dµi
h¹n sÏ cã xu h−íng ngµy cµng t¨ng cao.
TÝn dông trung dµi h¹n ®−îc chia ra mét sè h×nh thøc sau:
- Cho vay theo dù ¸n:
Ng©n hµng cho kh¸ch hµng vay vèn ®Ó thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®Çu t− ph¸t triÓn
s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô phôc vô ®êi sèng
§©y lµ h×nh thøc cÊp tÝn dông dùa trªn c¬ së dù ¸n sau khi ®/ xem xÐt vµ
kh¼ng ®Þnh tÝnh hiÖu qu¶, kh¶ thi cña nã. Nh− vËy cho vay cña ng©n hµng kh«ng
chØ ®¬n thuÇn lµ cho vay mµ cßn ph¶i thÈm ®Þnh c¸c vÊn ®Ò nh−: ph−¬ng ¸n s¶n
xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶ kh«ng, t− c¸ch kh¸ch hµng, kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña
kh¸ch hµng, tµi s¶n ®¶m b¶o .... ViÖc cÊp mét kho¶n tÝn dông sÏ rµng buéc ng©n
hµng víi ng−êi vay trong mét kho¶ng thêi gian dµi vÒ quyÒn lîi vµ tr¸ch nhiÖm
nªn cÇn ph¶i nghiªn cøu hÕt søc kÜ cµng, cÈn thËn.
- TÝn dông hîp vèn (tÝn dông ®ång tµi trî):
ViÖc ®ång tµi trî cña c¸c tæ chøc tÝn dông lµ qu¸ tr×nh cho vay - b¶o l/nh
cña mét nhãm tæ chøc tÝn dông (tõ 2 trë lªn) cho mét dù ¸n, do mét tæ chøc tÝn
dông lµm ®Çu mèi phèi hîp c¸c bªn tµi trî ®Ó thùc hiÖn, nh»m n©ng cao n¨ng lùc
vµ hiÖu qu¶ trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt - kinh doanh cña doanh nghiÖp vµ cña c¸c tæ
chøc tÝn dông. Ph−¬ng thøc nµy ®−îc sö dông cho nhu cÇu vay vèn hoÆc b¶o l/nh
®Ó thùc hiÖn dù ¸n v−ît giíi h¹n tèi ®a cho phÐp cho vay hoÆc ®−îc phÐp b¶o l/nh
cña mét tæ chøc tÝn dông; cho nhu cÇu ph©n t¸n rñi ro cña c¸c tæ chøc tÝn dông
hoÆc kh¶ n¨ng nguån vèn cña mét tæ chøc tÝn dông kh«ng ®¸p øng ®−îc nhu cÇu
vèn cña dù ¸n.
- TÝn dông tuÇn hoµn (cho vay theo h¹n møc tÝn dông):
H×nh thøc cho vay nµy ®−îc ng©n hµng c¨n cø vµo ph−¬ng ¸n, kÕ ho¹ch s¶n
xuÊt, kinh doanh, nhu cÇu vay vèn cña kh¸ch hµng, tû lÖ vay vèn tèi ®a so víi gi¸
trÞ tµi s¶n b¶o ®¶m tiÒn vay, kh¶ n¨ng nguån vèn cña ng©n hµng ®Ó tho¶ thuËn víi
18
kh¸ch hµng mét h¹n møc tÝn dông duy tr× trong mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh hoÆc theo
chu kú s¶n xuÊt kinh doanh. Trong thêi h¹n duy tr× h¹n møc tÝn dông, kh¸ch hµng
®−îc rót vèn phï hîp víi tiÕn ®é vµ yªu cÇu sö dông vèn thùc tÕ nh−ng ph¶i b¶o
®¶m kh«ng v−ît qu¸ h¹n møc tÝn dông ®/ ký kÕt. Trong thêi h¹n duy tr× h¹n møc
tÝn dông, kh¸ch hµng cã nhu cÇu ®iÒu chØnh t¨ng h¹n møc tÝn dông ®Ó ®¸p øng
nhu cÇu s¶n xuÊt kinh doanh, nÕu thÊy hîp lý th× ng©n hµng n©ng h¹n møc tÝn
dông cho kh¸ch hµng.
- TÝn dông thuª mua:
Lo¹i h×nh tÝn dông nµy ®−îc thùc hiÖn bëi mét c«ng ty con cña ng©n hµng
mÑ chuyªn thùc hiÖn cho vay thuª mua lµ c«ng ty cho thuª tµi chÝnh. Doanh
nghiÖp ký mét hîp ®ång thuª tµi s¶n cña bªn cho thuª trong mét thêi gian nhÊt
®Þnh, khi hÕt thêi h¹n hîp ®ång th× tµi s¶n ®ã ®−îc chuyÓn cho bªn thuª. Thùc
chÊt cña ho¹t ®éng cho thuª tµi chÝnh lµ ho¹t ®éng cho vay trung vµ dµi h¹n, hîp
®ång thuª th−êng ph¶i ®¶m b¶o yªu cÇu kh¸ch hµng ph¶i tr¶ tíi h¬n gi¸ trÞ cña tµi
s¶n cho thuª. Khi hÕt thêi h¹n cho thuª tøc lµ c¸c bªn ®/ hoµn thµnh tr¸ch nhiÖm
cña m×nh t¹i hîp ®ång cho thuª tµi chÝnh, ®−¬ng nhiªn tµi s¶n thuª ph¶i ®−îc
chuyÓn sang cho bªn cho thuª, ®©y kh«ng ph¶i lµ hiÖn t−îng mua b¸n hµng ho¸.
- Cho vay tr¶ gãp:
Cho vay tr¶ gãp lµ h×nh thøc tÝn dông, theo ®ã ng©n hµng cho phÐp kh¸ch
hµng tr¶ gèc lµm nhiÒu lÇn trong thêi h¹n tÝn dông ®/ tho¶ thuËn. Cho vay tr¶ gãp
th−êng ®−îc ¸p dông ®èi víi c¸c kho¶n vay trung vµ dµi h¹n, tµi trî cho c¸c tµi
s¶n cè ®Þnh hoÆc l©u bÒn. Sè tiÒn tr¶ mçi lÇn ®−îc tÝnh to¸n sao cho phï hîp víi
kh¶ n¨ng tr¶ nî cña kh¸ch hµng (víi dù ¸n th× sè tiÒn tr¶ th−êng lµ tõ khÊu hao vµ
lîi nhuËn sau thuÕ, víi cho vay tiªu dïng th× lµ tõ thu nhËp hµng th¸ng cña ng−êi
tiªu dïng)
H×nh thøc cho vay nµy ®−îc ¸p dông nhiÒu nhÊt trong cho vay tiªu dïng.
Cho vay tr¶ gãp th−êng gÆp rñi ro cao do kh¸ch hµng th−êng thÕ chÊp b»ng hµng
ho¸ mua tr¶ gãp. Kh¶ n¨ng tr¶ nî phô thuéc vµo thu nhËp ®Òu ®Æn cña ng−êi vay.
19
NÕu ng−êi vay mÊt viÖc hay èm ®au, thu nhËp gi¶m sót th× kh¶ n¨ng thu nî cña
ng©n hµng còng bÞ ¶nh h−ëng. ChÝnh v× rñi ro cao nªn l/i suÊt cho vay tr¶ gãp
th−êng cao nhÊt trong khung l/i suÊt cho vay cña ng©n hµng.
3. ChÊt l−îng tÝn dông trung, dµi h¹n cña ng©n
ng©n hµng th−¬ng m¹i
Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng, tÝn dông lµ mét nghiÖp vô mang l¹i phÇn lín
doanh lîi cho ng©n hµng nh−ng còng lµ nghiÖp vô mang nhiÒu rñi ro nhÊt. Ngay
c¶ víi mét kho¶n vay cã tµi s¶n cÇm cè, thÕ chÊp th× kh¶ n¨ng x¶y ra rñi ro vÉn rÊt
cao. Môc ®Ých cuèi cïng cña ho¹t ®éng kinh doanh ng©n hµng chÝnh lµ lîi nhuËn,
do ®ã ng©n hµng nµo còng muèn ®¹t hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh tèt nhÊt.
Trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t hiÖn nay, c¸c ng©n hµng kh«ng ho¹t
®éng theo chøc n¨ng riªng cña m×nh n÷a mµ ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hµng th−¬ng
m¹i nµo còng cã hÇu hÕt c¸c lo¹i h×nh nghiÖp vô lµ nh− nhau. ChØ cã kh¸c nhau lµ
mçi ng©n hµng ®Òu cã thÕ m¹nh riªng nhÊt ®Þnh trong c¸c nghiÖp vô cña m×nh mµ
th«i. VÝ dô nh− ng©n hµng N«ng NghiÖp & Ph¸t triÓn n«ng th«n th× tËp chung ë
cho vay n«ng nghiÖp nh−ng hiÖn nay hä ®/ v−¬n ra tÊt c¶ c¸c lo¹i h×nh nghiÖp vô
kh¸c, lµ ®èi thñ c¹nh tranh lín ®èi víi Ng©n hµng c«ng th−¬ng vµ c¸c ng©n hµng
kh¸c. C¸c ng©n hµng muèn n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng, muèn t¨ng lîi nhuËn cña
m×nh th× ®ßi hái ng©n hµng ph¶i n©ng cao chÊt l−îng tÝn dông cña m×nh.
VËy nªn hiÓu kh¸i niÖm chÊt l−îng tÝn dông lµ nh− thÕ nµo?.
ChÊt l−îng tÝn dông ®−îc hiÓu theo ®óng nghÜa lµ vèn vay ng©n hµng ®¸p
øng ®Çy ®ñ kÞp thêi cho doanh nghiÖp vµ ®−îc doanh nghiÖp ®−a vµo qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt kinh doanh mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt nh»m t¹o ta mét l−îng tiÒn lín h¬n ®Ó
trang tr¶i ®ñ chi phÝ, cã lîi nhuËn vµ hoµn tr¶ cho nî ng©n hµng ®Çy ®ñ, ®óng h¹n
c¶ gèc lÉn l/i.
20
TÝn dông trung, dµi h¹n lµ mét phÇn trong nghiÖp vô tÝn dông cña ng©n
hµng. ChÊt l−îng tÝn dông trung, dµi h¹n lµ sù tho¶ m/n yªu cÇu hîp lý cña
kh¸ch hµng cã lùa chän.
ViÖc ®¸p øng kÞp thêi yªu cÇu hîp lý cña doanh nghiÖp ph¶i ®Çy ®ñ c¸c
ph−¬ng diÖn: l/i suÊt hîp lý, thñ tôc ®¬n gi¶n, kh«ng g©y phiÒn hµ, thu hót ®−îc
kh¸ch hµng mµ vÉn ®¶m b¶o ®óng nguyªn t¾c vµ quy chÕ tÝn dông; phï hîp víi
tèc ®é t¨ng tr−ëng nÒn kinh tÕ x/ héi ®¶m b¶o sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn ng©n hµng
vµ gãp phÇn lµnh m¹nh ho¸ tµi chÝnh doanh nghiÖp.
Víi ng©n hµng, chÊt l−îng tÝn dông lµ viÖc ®¸p øng nhu cÇu vèn tÝn dông
ph¶i phï hîp víi kh¶ n¨ng theo h−íng tÝch cùc cña b¶n th©n ng©n hµng mµ b¶o
®¶m ®−îc: yÕu tè c¹nh tranh trªn thÞ tr−êng, nguyªn t¾c hoµn tr¶ ®Çy ®ñ c¶ gèc vµ
l/i ®óng h¹n, h¹n chÕ thÊp nhÊt kh¶ n¨ng rñi ro cã thÓ x¶y ra. §¹t chØ tiªu lîi
nhuËn cao vµ d− nî ngµy mét t¨ng tr−ëng mµ vÉn ®¶m b¶o an toµn: tû lÖ nî qu¸
h¹n thÊp vµ hîp lý, c©n ®èi trong c¬ cÊu nguån vèn gi÷a ng¾n, trung vµ dµi h¹n
cña ng©n hµng.
ChÊt l−îng tÝn dông cao lµ viÖc ®¸p øng tèt nhÊt nhu cÇu hîp lý cña kh¸ch
hµng, tuy vËy n©ng cao chÊt l−îng tÝn dông còng ®i kÌm víi vÊn ®Ò t¨ng kh¶ n¨ng
rñi ro ®èi víi ng©n hµng vµ gi¶m thÊp thu nhËp ng©n hµng. Ng©n hµng sÏ kh«ng
theo ®uæi môc ®Ých n©ng cao chÊt l−îng tÝn dông nÕu kh«ng ®¶m b¶o an toµn vµ
cã hiÖu qu¶ tÝn dông.
4. C¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh chÊt l−îng tÝn dông trung, dµi h¹n ng©n
hµng:
ChÊt l−îng tÝn dông trung, dµi h¹n cã ý nghÜa lín ®èi víi sù tån t¹i vµ ph¸t
triÓn cña ng©n hµng th−¬ng m¹i. §Ó cã nh×n nhËn ®óng nhÊt vÒ chÊt l−îng tÝn
dông ng©n hµng, ta sö dông mét sè chØ tiªu ph¶n ¸nh nã sau:
21
4.1 ChØ tiªu ®Þnh l−îng:
- ChØ tiªu lîi nhuËn:
Môc tiªu cuèi cïng cña ng©n hµng lµ lîi nhuËn, lµ phÇn thÆng d− mµ m×nh
t¹o ra ®−îc lín nhÊt. Trong giai ®o¹n c¹nh tranh hiÖn nay, ng©n hµng ph¶i n©ng
cao chÊt l−îng tÝn dông nh−ng kh«ng ®ång nghÜa lµ t¨ng lîi nhuËn. VÝ dô, chÊt
l−îng tÝn dông t¨ng thÓ hiÖn ë viÖc t¨ng m¹ng l−íi ho¹t ®éng ®Ó ®¸p øng tèt nhÊt
cho phôc vô kh¸ch hµng ®ång thêi lµm t¨ng chi phÝ. Khi tèc ®é t¨ng doanh thu
chËm h¬n tèc ®é t¨ng chi phÝ nµy sÏ dÉn ®Õn lîi nhuËn gi¶m sót.
ChÊt l−îng tÝn dông trung dµi h¹n kh«ng thÓ nãi lµ tèt nÕu lîi nhuËn thu
®−îc tõ nguån nµy lµ thÊp. Ta cã hai chØ tiªu ph¶n ¸nh sau:
Lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng tÝn dông trung, dµi h¹n
(1)
D− nî tÝn dông trung dµi h¹n b×nh qu©n
ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh kh¶ n¨ng sinh lêi cña c¸c kho¶n tÝn dông trung dµi
h¹n cña ng©n hµng, cho biÕt mét ®ång d− nî cho vay trung, dµi h¹n mang l¹i bao
nhiªu ®ång lîi nhuËn. Tû lÖ cao tøc lîi nhuËn tÝn dông trung dµi h¹n lín, chÊt
l−îng cao.
Lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng tÝn dông trung dµi h¹n
(2)
Tæng lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng ng©n hµng
ChØ tiªu nµy cho biÕt møc ®é ®ãng gãp cña ho¹t ®éng tÝn dông trung dµi
h¹n vµo toµn bé kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña ng©n hµng. Tû lÖ cao ph¶n ¸nh
22
- Xem thêm -