Tài liệu Skkn lồng ghép giáo dục ý thức bảo vệ chủ quyền biển đảo vào dạy học địa lí việt nam ở trường thcs

Lồng ghép giáo dục ý thức bảo vệ chủ quyền biển đảo vào dạy học Địa lí Việt Nam ở trường THCS I. PHẦN MỞ ĐẦU: 1. Lý do chọn đề tài. Biển và hải đảo có vị trí hết sức quan trọng trong sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của hầu hết các quốc gia trên thế giới. Ngày nay, trong điều kiện nguồn tài nguyên thiên nhiên trên đất liền đang ngày càng cạn kiệt, không gian kinh tế truyền thống trở nên chật chội, nhiều quốc gia đang hướng ra biển để tìm kiếm, khai thác các nguồn tài nguyên, bảo đảm các nhu cầu về nguyên, nhiên liệu, năng lượng, thực phẩm... Biển và hải đảo ngày càng trở thành nguồn lực kinh tế to lớn và không gian sinh tồn mới; đồng thời có ý nghĩa quan trọng về an ninh, quốc phòng. Việt Nam là quốc gia ven biển, vùng biển nước ta có diện tích khoảng 1 triệu km2 thuộc vùng Biển Đông. Biển Đông là một vùng biển giàu tiềm năng nên đã thu hút sự quan tâm của các nước trong khu vực, nhiều cuộc tranh chấp đã xảy ra ở vùng biển này từ sau thế chiến thứ hai vì các lợi ích khác nhau như ngư trường, khai thác tài nguyên đặc biệt là dầu khí và kiểm soát vị trí chiến lược nhất là vấn đề chủ quyền của hai quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa. Vấn đề chủ quyền Biển Đông luôn là vấn đề thời sự nóng bỏng. Đặc biệt là khi Trung Quốc cố áp đặt tham vọng chủ quyền của mình ở khu vực này bằng cách đưa ra yêu sách về ‘‘Đường chín đoạn’’ của Trung Quốc trên Biển Đông bao gồm toàn bộ quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa của Việt Nam thì vấn đề Biển Đông càng trở nên nóng bỏng và thu hút sự chú ý của các nước trong khu vực. Việc bảo vệ chủ quyền trên biển không những bảo vệ quyền lợi kinh tế mà còn có ý nghĩa quan trọng về an ninh quốc phòng. Bảo vệ chủ quyền toàn vẹn lãnh thổ là trách nhiệm của tất cả mọi người dân Việt Nam, trong đó quan trọng nhất là vai trò của thế hệ trẻ tiếp nối cha anh gìn giữ đất nước. Vì thế, việc giáo dục truyền thống yêu nước, lòng tự hào dân tộc phải được song hành cùng với việc truyền thụ kiến thức cho các em ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường. Thông qua các tiết học, giáo viên tích hợp nội dung giáo dục tình yêu Tổ quốc, tình yêu dân tộc cho học sinh nhất là vấn đề bảo vệ chủ quyền biển đảo vì đây là vấn đề mà chúng ta 1 Người viết: Trần Thị Thơm Năm học 2017 - 2018 Lồng ghép giáo dục ý thức bảo vệ chủ quyền biển đảo vào dạy học Địa lí Việt Nam ở trường THCS cần có hướng giải quyết nhằm đảm bảo chủ quyền lãnh thổ và hòa bình ổn định khu vực. Thực tế hiện nay, những hiểu biết của học sinh về vấn đề chủ quyền biển đảo còn rất hạn chế, các em chưa nắm rõ về tình hình Biển Đông và các tranh chấp chủ quyền trên vùng Biển Đông. Vì thế, việc lồng ghép giáo dục ý thức bảo vệ chủ quyền biển đảo vào dạy học phần địa lí Việt Nam là phù hợp và cần thiết. Trước đây, khi dạy học phần địa lí Việt Nam, giáo viên đã lồng ghép giáo dục ý thức bảo vệ chủ quyền quốc gia nhưng còn nhiều hạn chế, hiệu quả chưa cao. Vì thế tôi tiến hành nghiên cứu để tìm ra một vài phương pháp lồng ghép có hiệu quả vấn đề bảo vệ chủ quyền biển đảo vào dạy học phần địa lí Việt Nam, giúp cho học sinh hiểu sâu rộng và có cái nhìn tổng thể về vấn này. Đồng thời thôi thúc các em có ý thức học tập và rèn luyện để sau này góp sức xây dựng và bảo vệ quê hương, bảo vệ Tổ quốc Việt Nam. 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài. Mục tiêu: Dựa trên cơ sở các kiến thức về địa lí Việt Nam, giáo viên lựa chọn và tích hợp vấn đề bảo vệ chủ quyền biển đảo vào bài học. Giúp các em hiểu được những vấn đề của Biển Đông hiện nay đó là sự tranh chấp về chủ quyền, về nguồn lợi kinh tế và vai trò chiến lược của hai quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa trong việc gìn giữ an ninh biên giới quốc gia. Nhiệm vụ: Nghiên cứu này dựa trên cơ sở thực tiễn của quá trình dạy học. Phân tích kiến thức địa lí Việt Nam ở chương trình địa lí trung học cơ sở , giáo viên lựa chọn nội dung tích hợp sao cho phù hợp, đúng vị trí, đúng trọng tâm và làm nổi bật được vấn đề. Khi nghiên cứu thành công sẽ áp dụng vào thực tế giảng dạy nhằm bồi đắp cho học sinh tình yêu Tổ quốc, yêu dân tộc, và biết ơn những người chiến sỹ đang ngày đêm canh giữ ngoài đảo xa. 3. Đối tượng nghiên cứu. - Kiến thức môn Địa lí lớp 8,9 ở trường trung học cơ sở về những vấn đề chủ quyền biển đảo Việt Nam. 2 Người viết: Trần Thị Thơm Năm học 2017 - 2018 Lồng ghép giáo dục ý thức bảo vệ chủ quyền biển đảo vào dạy học Địa lí Việt Nam ở trường THCS - Phương pháp tích hợp lồng ghép nội dung giáo dục bảo vệ chủ quyền biển – đảo vào dạy học Địa lí Việt Nam ở trường THCS. 4. Giới hạn của đề tài. - Nghiên cứu trong quá trình dạy học và giáo dục thông qua chương trình Địa lí lớp 8,9 - Học sinh khối 8,9 trường THCS Dur Kmăn năm học 2015-2016, 20162017, 2017-2018 5. Phương pháp nghiên cứu. a) Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận - Phương pháp phân tích - tổng hợp tài liệu; - Phương pháp khái quát hóa các nhận định độc lập. b) Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục; - Phương pháp nghiên cứu các sản phẩm hoạt động; - Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia; - Phương pháp khảo nghiệm, thử nghiệm. c) Phương pháp thống kê toán học II. PHẦN NỘI DUNG 1. Cơ sở lý luận: * Cơ sở thực tiễn: Việt Nam là một quốc gia ven biển, có bờ biển dài khoảng 3260 km, hàng nghìn đảo lớn nhỏ, trong đó có hai quần đảo xa bờ là Trường Sa và Hoàng Sa. Theo Luật biển của Liên Hợp Quốc năm 1982 thì Việt Nam có vùng đặc quyền kinh tế rộng 200 hải lí, mở rộng về phía đông tính từ đường cơ sở. 3 Người viết: Trần Thị Thơm Năm học 2017 - 2018 Lồng ghép giáo dục ý thức bảo vệ chủ quyền biển đảo vào dạy học Địa lí Việt Nam ở trường THCS Trong một số tài liệu quý về chủ quyền biển đảo Việt Nam còn lưu giữ cũng đã khẳng định chủ quyền của nước ta trên vùng biển Đông nhất là chủ quyền trên hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Bản đồ cổ của Việt Nam( Nguồn Internet): Tấm bản đồ này khẳng định hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa thuộc chủ quyền của Việt Nam. Hiện nay, Trung Quốc đang có nhiều hành động nhằm xâm chiếm vùng biển chủ quyền của nước ta. Bảo vệ chủ quyền Biển Đông là trách nhiệm của toàn Đảng và toàn dân ta, cần tuyên truyền sâu rộng trong quần chúng nhân dân ý thức về chủ quyền biển đảo nhất là các thế hệ học sinh - sinh viên. Vì thế cần lồng ghép giáo dục ý thức bảo vệ chủ quyền biển đảo vào trong chương trình dạy học. * Căn cứ vào các văn bản chỉ đạo : - Căn cứ quyết định số 373/QĐ- TTG (ngày 23/03/2010) của Thủ tướng chính phủ: Quyết định phê duyệt đề án đẩy mạnh công tác tuyên truyền về quản lí, bảo vệ và phát triển bền vững biển và hải đảo Việt Nam. - Căn cứ công văn số 45/STTTT-BCXB (ngày 13/2/2014 )của Sở thông tin và truyền thông Đăk Lăk về việc thực hiện công tác tuyên truyền về Trường Sa, Hoàng Sa - Căn cứ công văn số 152/PGD & ĐT- HĐNGLL (ngày 03/03/ 2014) của PGD&ĐT huyện Krông Ana về việc thực hiện tuyên truyền về Trường Sa, Hoàng Sa. 2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu: 4 Người viết: Trần Thị Thơm Năm học 2017 - 2018 Lồng ghép giáo dục ý thức bảo vệ chủ quyền biển đảo vào dạy học Địa lí Việt Nam ở trường THCS Lồng ghép vấn đề bảo vệ chủ quyền biển đảo vào chương trình học cho học sinh THCS là hết sức cần thiết và là nhiệm vụ của người giáo viên. Trong những năm gần đây, nội dung sách giáo khoa và chương trình dạy học được biên soạn theo hình thức mở và có nhiều phần được giảm tải. Đồng thời có những công văn hướng dẫn về việc tích hợp, lồng nghép giáo dục đạo đức cho học sinh vào các môn học nên đã có nhiều nội dung được lựa chọn tích hợp trong đó có vấn đề biển đảo. Việc tích hợp được áp dụng ở nhiều môn học như Ngữ văn, Lịch sử, Địa lí … Trước khi thực hiện đề tài này, bản thân tôi cũng như nhiều giáo viên Địa lí khác nhận thấy có những điểm còn hạn chế như: Học sinh chưa nhận thức được tầm quan trọng của biển đảo và các vấn đề cần quan tâm hiện nay về chủ quyền biển đảo một cách chính xác, đầy đủ. Biển có tầm quan trọng rất lớn, lịch sử đã chứng minh, biển-đảo luôn là vấn đề quan trọng tối mật của mỗi quốc gia. Vì nó không chỉ tiềm tàng lợi ích kinh tế khổng lồ, mà còn là “hàng rào” hữu hiệu nhất để bảo vệ đất nước khi có giặc ngoại bang tấn công từ đường biển. Thời đại nào cũng thế, dân tộc nào cũng vậy, bảo vệ biển đảo luôn được đặt ra hàng đầu trong chiến lược phát triển xây dựng đất nước phồn thịnh. Tuy nhiên, vùng biển của chúng ta không một ngày bình yên. Với dã tâm xâm lược vùng biển của Việt Nam, Trung Quốc đã nhiều lần nổ súng tấn công lên hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa của nước ta. Từ năm 1956, Trung Quốc ấp ủ ý tưởng thiết lập sự thống trị hoàn toàn của mình ở Biển Đông. Sau trận Hải chiến Hoàng Sa ( tháng 1 năm 1974 ) Trung Quốc đã chiếm gần hết số đảo trong quần đảo Hoàng Sa và chiếm đóng một phần của Trường Sa từ sau ngày14 tháng 3 năm 1988 sau khi bắn chìm 3 tàu, làm chết 74 chiến sĩ của Hải quân Việt Nam trong trận Hải chiến Trường Sa 1988. Từ năm 2011 đến nay, Trung Quốc đã đưa ra yêu sách về ”Đường lưỡi bò” trên biển Đông và có nhiều hành động phá hoại hoạt động triển kinh tế và thăm dò tài nguyên trong vùng biển Đông của Việt Nam. Nhưng nội dung và chương trình dạy học hiện nay chưa đáp ứng được yêu cầu trên. Trong sách giáo khoa chỉ cung cấp cho học sinh thông tin về tự nhiên, kinh tế của vùng biển đảo. Vì thế việc tích hợp lồng ghép giáo dục ý thức bảo vệ chủ quyền biển –đảo vào chương trình dạy học địa lí Việt Nam là hết sức cần thiết . 5 Người viết: Trần Thị Thơm Năm học 2017 - 2018 Lồng ghép giáo dục ý thức bảo vệ chủ quyền biển đảo vào dạy học Địa lí Việt Nam ở trường THCS 3. Nội dung và hình thức của giải pháp: a. Mục tiêu của giải pháp Thông tin về chủ quyền biển đảo rất nhiều, vì thế cần tìm ra nội dung để tích hợp, lồng ghép chính xác về thông tin, phù hợp với kiến thức bộ môn. Xác định đúng vị trí, lựa chọn nội dung và cách thức lồng ghép thích hợp, vừa sức với học sinh. Qua việc tích hợp giáo dục này nhằm mang đến cho học sinh những hiểu biết sâu rộng về biển – đảo, có tình yêu sâu sắc đối với biển, có thái độ trân trọng và biết ơn những chiến sĩ đảo xa đang ngày đêm canh giữ vùng biển của Tổ quốc. b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp. b.1 Thông tin về chủ quyền biển đảo Để thực hiện tích hợp lồng ghép giáo dục một cách chính xác, hiệu quả và thuận lợi, trước hết giáo viên cần nắm được những thông tin cơ bản về chủ quyền biển đảo, cụ thể: Về kinh tế: Việt Nam là quốc gia ven biển, có bờ biển dài khoảng 3260 km, hàng nghìn đảo lớn nhỏ, trong đó có hai quần đảo xa bờ, vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa rộng lớn. Biển Việt Nam có nguồn tài nguyên phong phú và đa dạng với trữ lượng, quy mô thuộc loại khá, cho phép chúng ta phát triển nhiều lĩnh vực kinh tế biển quan trọng như đánh bắt, nuôi trồng và chế biến thủy hải sản; cảng biển, vận tải biển, sửa chữa và đóng tàu; khai thác tài nguyên khoáng sản; du lịch; thông tin liên lạc… Trong nhiều năm qua, các nguồn lợi từ biển mang lại đã đóng góp to lớn vào quá trình phát triển đất nước. Về an ninh quốc phòng: Các tranh chấp chủ quyền trên Biển Đông giữa các quốc gia trong khu vực diễn ra từ sau thế chiến 2. Tranh chấp chủ quyền trên Biển Đông gồm các tranh chấp về đảo và vùng biển. Quần đảo Trường Sa và quần đảo Hoàng Sa là hai quần đảo trên các rạn san hô ở Biển Đông, trong đó quần đảo Hoàng Sa đang là nơi tranh chấp chủ quyền giữa Việt Nam, Trung Quốc và Đài Loan. Quần đảo Trường Sa là nơi tranh chấp 6 Người viết: Trần Thị Thơm Năm học 2017 - 2018 Lồng ghép giáo dục ý thức bảo vệ chủ quyền biển đảo vào dạy học Địa lí Việt Nam ở trường THCS chủ quyền của 6 quốc gia và lãnh thổ: Trung Quốc, Đài Loan, Việt Nam, Philippines , Malaysia và Brunei. Tháng 4 năm 1956, Việt Nam Cộng hòa kế thừa chính quyền Bảo Đại quản lý quần đảo Hoàng Sa. Riêng hai đảo lớn nhất là Phú Lâm và Linh Côn đã bị Cộng hoà Nhân dân Trung Hoa (CHNDTH) bí mật chiếm trước khi quân đội Việt Nam Cộng hòa ra đóng quân. Việt Nam Cộng hòa đã đảm nhiệm việc quản lý hai quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa theo đúng trách nhiệm mà Hiệp định Genever năm 1954 quy định. Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa chiếm quần đảo Hoàng Sa từ Việt Nam Cộng hòa từ ngày 19 tháng 1 năm 1974 khi quân đội của họ tấn công quân đồn trú Việt Nam Cộng hòa và chiếm các đảo phía tây trong trận Hải chiến Hoàng Sa năm 1974. Năm 1988, Trung Quốc đã chiếm bãi đá ngầm. Năm 1995, Trung Quốc chiếm đá ngầm Vành Khăn đang do Philippines kiểm soát. Năm 2011, căng thẳng dâng lên khi các tranh chấp giữa Trung Quốc với Việt Nam và Philippines nổ ra. Ngày 26 tháng 5 năm 2011, 3 tàu hải giám của Trung Quốc xâm nhập lãnh hải của Việt Nam, phá hoại thiết bị và cản trở tàu khảo sát địa chấn Bình Minh 02 của Tập đoàn Dầu khí quốc gia Việt Nam đang hoạt động tại vùng biển miền Trung chỉ cách mũi Đại Lãnh của tỉnh Phú Yên 120 hải lý. Tiếp đó là sự kiện một tàu thăm dò dầu khí khác của Việt Nam thuê vừa bị tàu Trung Quốc phá hoại thiết bị vào ngày 9 tháng 6. Bộ Ngoại giao Việt Nam nói Trung Quốc vi phạm nghiêm trọng quyền chủ quyền của Việt Nam, yêu cầu nước này "chấm dứt ngay, không tái diễn" những hành động đó, đồng thời đòi bồi thường thiệt hại. Hành động của Trung Quốc vi phạm Công ước luật biển năm 1982 của Liên Hiệp Quốc, trái với tinh thần và lời văn của tuyền bố năm 2002 giữa ASEAN và Trung Quốc về ứng xử của các bên trên Biển Đông, cũng như "nhận thức chung của lãnh đạo cấp cao hai nước". Ngày 1 tháng 5 năm 2014, Trung Quốc ngang nhiên hạ đặt giàn khoan Hải dương 981 vào khu vực biển Đông gần quần đảo Hoàng Sa( Trong vùng đặc quyền kinh tế của nước ta). Hành động này của Trung Quốc đã gặp phải sự phản đối từ phía Nhà nước và nhân dân Việt Nam cũng như công luận quốc tế. Ngày 15 tháng 7 Người viết: Trần Thị Thơm Năm học 2017 - 2018 Lồng ghép giáo dục ý thức bảo vệ chủ quyền biển đảo vào dạy học Địa lí Việt Nam ở trường THCS 7 năm 2014 Trung Quốc buộc phải di dời dàn khoan 981 ra khỏi vùng biển Việt Nam. Ngày 12 tháng 7 năm 2016, Tòa trọng tài quốc tế về Biển Đông họp tại La Hay đã ban hành phán quyết bác bỏ yêu sách “Đường lưỡi bò ” của Trung Quốc trên Biển Đông. Tuy nhiên, phía Trung Quốc không thừa nhận phán quyết này và tiếp tục có những hành động nhằm bành chướng vùng Biển Đông. b.2: Vị trí và cách thức lồng ghép kiến thức b.2.1) Địa chỉ lồng ghép: Bài Khối Vị trí tích hợp, lồng ghép. Bài 22: Việt Nam – Phần 1: Việt Nam trên bản đồ thế giới: Muốn Đất nước, con người. khẳng định lãnh thổ Việt Nam là toàn vẹn gồm phần đất, phần biển đảo và vùng trời Bài 23: Vị trí, giới Phần 1b: Phần biển 8 hạn, hình dạng lãnh thổ Việt Nam. Bài 24: Vùng biển Phần 1.a: Diện tích và giới hạn 9 Việt Nam Phần 2a: Tài nguyên biển: Bài 38: Phát triển Phần 1: Vùng biển nước ta tổng hợp kinh tế và bảo vệ tài nguyên, môi trường biển – đảo. b.2.2) Cách thức lồng ghép * Lồng ghép vào trong bài học khi dạy trên lớp 8 Người viết: Trần Thị Thơm Năm học 2017 - 2018 Lồng ghép giáo dục ý thức bảo vệ chủ quyền biển đảo vào dạy học Địa lí Việt Nam ở trường THCS Ví dụ: Bài 22: “ Việt Nam – đất nước con người”. (Địa lí 8) Khi dạy bài này, giáo viên cho học sinh quan sát bản đồ các nước châu Á hoặc bản đồ các nước Đông Nam Á, xác định vị trí của Việt Nam trên bản đồ và chỉ rõ phần đất liền và phần biển của nước ta, hai quần đảo xa nhất là Hoàng Sa và Trường Sa. Sau đó giáo viên khẳng định Việt Nam là nước độc lập, có chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ bao gồm đất liền, các đảo, vùng biển và vùng trời. Giáo viên đặt câu hỏi: Em đã biết những gì về tình hình an ninh quốc phòng ở Hoàng Sa và Trường Sa ? Qua những hiểu biết của học sinh về hai quần đảo này, bằng phương pháp thuyết giảng, giáo viên cho học sinh hiểu rõ hơn về tình hình biển Đông: Hiện nay đang có sự tranh chấp giữa 6 quốc gia có chung vùng biển Đông này vì nhiều mục đích khác nhau. Gay gắt nhất là sự tranh chấp chủ quyền trên hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa giữa Trung Quốc và Việt Nam. Trung Quốc lộ rõ tham vọng của mình về biển Đông bằng yêu sách “ Đường lưỡi bò ” trong đó bao gồm cả hai quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa. Giáo viên kết luận: Từ xưa đến nay ,trong bản đồ Việt Nam cũng như trong lịch sử nước nhà, hai quần đảo Hoàng sa và Trường sa thuộc chủ quyền Việt Nam .Vậy mà nay ,Trung Quốc coi hai quần đảo này và hầu hết diện tích biển trong khu vực này là của mình. Việc làm đó của Trung Quốc là không có căn và cứ đi ngược với lịch sử. Chúng ta phải khẳng định rằng trong lịch sử nước nhà từ xưa đến nay và mãi mãi về sau hai quần đảo Hoàng Sa ,Trường Sa là thuộc chủ quyền Việt Nam . Trong các tư liệu cổ và các bản đồ cổ của Việt Nam và Trung Quốc đều khẳng định Hoàng Sa và Trường Sa là của Việt Nam. Giáo viên đặt câu hỏi: Với tư cách là người chủ tương lai của đất nước ,với tình yêu biển ,em sẽ làm gì cho biển đảo quê hương 9 Người viết: Trần Thị Thơm Năm học 2017 - 2018 Lồng ghép giáo dục ý thức bảo vệ chủ quyền biển đảo vào dạy học Địa lí Việt Nam ở trường THCS Học sinh sẽ bộc lộ suy nghĩ của mình?(Trân trọng, giữ gìn môi trường ,chủ quyền biển đảo ,học tập tốt để xây dựng các huyện đảo của ta ngày càng phát triển hơn ....), giáo viên nhấn mạnh thêm: Bảo vệ chủ quyền quốc gia là trách nhiệm của tất cả mọi người dân Việt Nam. Bài 24 – Vùng biển Việt Nam.( Địa lí 8) Mục 1a: Diện tích và giới hạn Trong phần này, một lần nữa lại nhắc đến giới hạn của vùng biển nước ta, để tránh sự nhàm chán khi ở các bài trước đã nhắc đến chủ quyền biển đảo, giáo viên dùng máy chiếu cho các em được ngắm nhìn biển qua các hình ảnh và video, đặc biệt là hình ảnh về Trường Sa và Hoàng Sa, hình ảnh những chiến sĩ đang ngày đêm canh giữ ngoài đảo xa. Từ đó sẽ hình thành tình yêu đối với biển trong lòng học sinh, sự biết ơn các chiến sĩ đảo xa, thôi thúc các em hăng say học tập để xứng đáng là chủ nhân tương lai của đất nước. Mục 2a: Tài nguyên biển: Giáo viên cho học sinh thấy được sự giàu có của vùng biển bằng hình ảnh và video. 10 Người viết: Trần Thị Thơm Năm học 2017 - 2018 Lồng ghép giáo dục ý thức bảo vệ chủ quyền biển đảo vào dạy học Địa lí Việt Nam ở trường THCS Câu hỏi: Vì sao Trung Quốc lại có tham vọng xâm chiếm vùng biển nước ta ? Học sinh quan sát tranh ảnh và trả lời: Vì vùng biển nước ta có vị trí chiến lược hết sức quan trọng trong phát triển kinh tế: giàu tài nguyên sinh vật, dầu khí và các khoáng sản khác, … Câu hỏi: Để ngăn chặn âm mưu xâm lược của Trung Quốc, Đảng-nhà nước và nhân dân ta phải làm gì? Bài 38: Phát triển tổng hợp kinh tế và bảo vệ tài nguyên, môi trường biểnđảo. Trong phần I: Biển và đảo Việt Nam Sau khi học xong phần này, học sinh đã nắm được về giới hạn của vùng biển nước ta, các đảo và quần đảo nằm trong vùng biển nước ta. Giáo viên lồng ghép vấn đề chủ quyền biển đảo như sau: Vùng biển của nước ta rộng 200 hải lí mở rộng về phía đông, sự phân chia lãnh hải dựa trên Luật Biển của Liên Hợp Quốc năm 1992. Tuy nhiên hiện nay các nước trong khu vực biển Đông dang có sự tranh chấp về chủ quyền và nguồn lợi kinh tế, đặc biệt là cuộc tranh chấp giữa Trung Quốc và Việt Nam. Hành động này của Trung Quốc đã vi phạm luật biển quốc tế. Câu hỏi: Em hãy kể những tấm gương chiến sĩ đã anh dũng bảo vệ chủ quyền vùng biển nước ta trong những năm qua ? Giáo viên có thể cho học sinh về nhà sưu tầm hình ảnh, bài viết. Giáo viên cho học sinh xem hình ảnh 11 Người viết: Trần Thị Thơm Năm học 2017 - 2018 Lồng ghép giáo dục ý thức bảo vệ chủ quyền biển đảo vào dạy học Địa lí Việt Nam ở trường THCS Hải chiến Trường Sa ( 14/ 3/ 1988) 74 chiến sĩ đã hy sinh * Các hoạt động ngoài giờ học: Việc tích hợp lồng ghép giáo dục ý thức bảo vệ chủ quyền biển đảo trong dạy học Địa lí không chỉ diễn ở các tiết học trên lớp mà còn thông qua các hoạt động ngoại khóa, các hoạt động học tập ở nhà của học sinh như chuẩn bị bài mới, làm bài tập, sưu tầm tranh ảnh, tư liệu từ nguồn Internet…sẽ góp phần đạt hiệu quả giáo dục cao hơn. - Sưu tầm tranh ảnh, tư liệu: Bên cạnh việc lồng ghép các thông tin vào trong các bài học khi dạy trên lớp, tôi còn yêu cầu học sinh sưu tầm các tư liệu, ảnh nói về vùng biển nước ta và các vấn đề nóng bỏng của biển Đông hiện nay với chủ đề : “ Tình yêu biển đảo ”. Cụ thể như sau: + Ở lớp 8, sau khi học xong bài 24, tôi yêu cầu học sinh hãy sưu tầm những hình ảnh đẹp về vùng biển đảo của nước ta. Những thông tin, những bài viết nói về các cuộc tranh chấp chủ quyền trên biển Đông và hai quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa. 12 Người viết: Trần Thị Thơm Năm học 2017 - 2018 Lồng ghép giáo dục ý thức bảo vệ chủ quyền biển đảo vào dạy học Địa lí Việt Nam ở trường THCS + Ở lớp 9, yêu cầu học sinh : Sưu tầm hình ảnh và thông tin về các bãi biển đẹp, các đảo có phong cảnh đẹp, các khu du lịch biển đảo nổi tiếng ở nước ta, hoạt động khai thác dầu khí và các hoạt động kinh tế khác của nước ta trên vùng biển Đông. Cảm nhận của em về vùng biển nước ta. Tình hình tranh chấp trên biển Đông và hai quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa trong những năm qua và giải pháp của các bên liên quan. Suy nghĩ của em về vấn đề này như thế nào? Em đã, đang và sẽ làm gì để hưởng ứng lời kêu gọi “Vì Trường Sa thân yêu “ ? Học sinh có thể tìm ở các trang báo, cắt và đóng thành tập hoặc sưu tầm trên báo điện tử và làm thành một bài viết. Giáo viên thu bài và chấm điểm, khuyến khích các em bằng cách cộng điểm thưởng vào điểm miệng cho những em có kết quả sưu tầm tốt. Làm như vậy sẽ khích lệ tinh thần tự giác học tập của học sinh. - Tổ chức chuyên đề “ Biển – đảo thiêng liêng ”: Vì thời gian cho phép lồng ghép chủ đề này vào bài học không nhiều, vì thế thông tin đưa vào bài học còn quá ít, lại không có thời gian để học sinh nói lên suy nghĩ của mình về vấn đề này. Vì thế tôi đã tổ chức chuyên đề để giới thiệu một cách đầy đủ hơn những thông tin, hình ảnh về biển đảo cho học sinh toàn trường. Như vậy là chỉ cần khoảng 2 giờ đồng hồ, tôi có thể cung cấp cho toàn bộ học sinh trong trường những vấn đề về biển đảo nước ta. Hoạt động này sẽ giúp cho tôi dạy các bài về biển-đảo nước ta được thuận tiện hơn. - Tổ chức thi viết, vẽ tranh với chủ đề “Hoàng Sa – Trường Sa trong trái tim em” : Đây là dịp để học sinh nói lên tâm tư tình cảm của mình đối với biển – đảo, thể hiện tình yêu quê hương đất nước, sự trân trọng và biết ơn những người chiến sỹ đã hy sinh và cả những chiến sỹ đang ngày đêm canh giữ biên cương nơi đầu song ngọn gió. c. Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp Các giải pháp trên phải được thực hiện đồng thời với nhau mới đạt kết quả tốt. Việc đưa thông tin về chủ quyền biển – đảo vào trong các tiết học ở trên lớp 13 Người viết: Trần Thị Thơm Năm học 2017 - 2018 Lồng ghép giáo dục ý thức bảo vệ chủ quyền biển đảo vào dạy học Địa lí Việt Nam ở trường THCS khi học các bài có liên quan đến vùng biển đảo sẽ giúp học sinh hiểu và có nhận thức đúng đắn về vấn đề này. Khi các em sưu tầm tư liệu, hình ảnh để viết bài sẽ bổ sung và làm phong phú thêm kiến thức về biển đảo của các em, củng cố tình yêu Tổ quốc, yêu dân tộc của các em, thúc đẩy các em vươn lên trong học tập để sau này cống hiến được nhiều hơn cho Đất nước. d. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu, phạm vi và hiệu quả ứng dụng, d.1) Kết quả khảo nghiệm: Nội dung Số lượng tham gia Tỉ lệ đạt * Kết quả câu hỏi kiểm tra - Khối 8: 112HS Điểm trên 5: 75% - Khối 9: 86 HS Điểm trên 5: 82% * Kết quả hoạt động sưu - Khối 8:108 HS 96,4 % tầm tranh ảnh, tư liệu 97,6 % - Khối 9: 84 HS * Kết quả thông qua hoạt 441/441 học sinh 100 % động chuyên đề toàn trường * Kết quả thông qua bài 441/441 học sinh 100 %, bài viết tốt đạt 56 % thi viết về biển đảo toàn trường * Kết quả thông qua cuộc 441/441 học sinh 100 %, bài vẽ tốt đạt 47 % thi vẽ tranh về biển đảo toàn trường * Kết quả thông qua điều - Khối 8: 112HS tra 100 %, Câu trả lời tốt đạt 86 % - Khối 9: 86 HS 14 Người viết: Trần Thị Thơm Năm học 2017 - 2018 Lồng ghép giáo dục ý thức bảo vệ chủ quyền biển đảo vào dạy học Địa lí Việt Nam ở trường THCS PHIẾU ĐIỀU TRA Câu hỏi Câu trả lời phổ biến nhất Đánh giá của em về vùng biển của Vùng biển nước ta thật giàu và đẹp nước ta? Vai trò của biển đối với phát triển - Phát triển ngành thủy sản kinh tế nước ta? - Phát triển du lịch, giao thông đường biển - Khai thác dầu khí và các khoáng sản khác Hiện nay vùng biển nước ta đang bị Trung Quốc nước nào tranh chấp? Trường Sa và Hoàng Sa thuộc chủ Việt Nam quyền của quốc gia nào ? Việc Trung Quốc đưa ra yêu sách về Sai, vi pham Luật biển năm 1982 của đường lưới bò của Trung Quốc trên Liên Hợp Quốc Biển Đông là đúng hay sai Nhà nước ta đã giải quyết vấn đề Giải quyết bằng biện pháp hòa bình, hữu Tranh chấp chủ quyền biển Đông nghị, đấu tranh bằng đàm phán, đối thoại bằng biện pháp nào? và tranh thủ sự ủng hộ của quốc tế. d.2) Giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu : Lồng ghép vấn đề bảo vệ chủ quyền biển đảo vào môn Địa lí đã thu được nhiều thành công. Thành công của đề tài không phải chỉ dừng lại ở các con số trên, mà hơn hết là những hiểu biết của học sinh về tình hình biển đảo, ý nghĩa của việc bảo vệ chủ quyền biển đảo từ đó hình thành niềm tin, nghị lực trong học tập và trong cuộc sống. 15 Người viết: Trần Thị Thơm Năm học 2017 - 2018 Lồng ghép giáo dục ý thức bảo vệ chủ quyền biển đảo vào dạy học Địa lí Việt Nam ở trường THCS Lồng ghép vấn đề bảo vệ chủ quyền biển đảo vào môn Địa lí đã tạo thêm nhiều hứng thú học tập cho học sinh. Bảo vệ chủ quyền không phải là tranh giành, mà là khẳng định quyền làm chủ của mình, khẳng định được chủ quyền chính đáng và giữ vững chủ quyền, đồng thời phải biết đánh giá, khai thác các tiềm lực kinh tế của vùng biển đảo. Vì thế khi áp dụng đề tài này vào thực tiễn dạy học sẽ giúp học sinh hiểu hơn về về vai trò của bản thân trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Lồng ghép vấn đề chủ quyền biển đảo vào trong dạy học Địa lí Việt Nam đã được tôi thực hiện trong năm học 2015-2016, 2016-2017 và 2017-2018 đã thu được kết quả khá tốt. Nhen nhóm được tình yêu biển đảo trong lòng những học sinh miền núi chưa một lần nhìn thấy biển. Thổi bùng ngọn lửa tình yêu Tổ quốc, lòng say mê học tập của các em nhất là đối với bộ môn Địa lí. Qua nghiên cứu tôi nhận thấy, lồng ghép vấn đề chủ quyền biển đảo vào các môn học ở trường phổ thông là nhằm giúp cho học sinh hiểu và có nhận thức đúng đắn, sâu sắc về vấn đề này và hơn thế nữa đó là vấn đề chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ, vấn đề bảo vệ hòa bình an ninh đất nước. Đồng thời giáo dục cho học sinh tình yêu nước, tình yêu dân tộc, lòng tự hào và khát khao được cống hiến hết mình cho Tổ quốc thân yêu. Khẳng định chủ quyền biển đảo nhất là chủ quyền trên hai quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa là trách nhiệm của toàn thể nhân dân Việt Nam. Trường Sa, Hoàng Sa là của chúng ta, của nhân dân Việt Nam, chúng ta cần khẳng định rõ điều này. Vì thế, bằng nhiều biện pháp khác nhau, Nhà nước ta đã tuyên truyền sâu rộng đến toàn thể nhân dân nội dung này, và kêu gọi mọi người dân hãy đoàn kết để tập hợp sức mạnh, chống lại âm mưu xâm chiếm chủ quyền biển đảo của các nước, đặc biệt là Trung Quốc. trong bối cảnh đất nước như vậy, trách nhiệm của người giáo viên là phải tuyên truyền đến học sinh, giúp các em hiểu rõ vấn đề này. Trong đó, môn Địa lí là môn học rất phù hợp và có nhiều thuận lợi khi thực hiện lồng ghép nội dung này. 16 Người viết: Trần Thị Thơm Năm học 2017 - 2018 Lồng ghép giáo dục ý thức bảo vệ chủ quyền biển đảo vào dạy học Địa lí Việt Nam ở trường THCS III. PHẦN KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ 1. Kết luận: Tích hợp, lồng ghép vấn đề chủ quyền biển đảo vào dạy học địa lí Việt Nam ở trường THCS không phải là một vấn đề mới nhưng là một vấn đề khó. Đòi hỏi giáo viên cần phải nghiên cứu và thực nghiệm để có kết quả ngày càng tốt hơn. Để có thể lồng ghép thành công thì đòi hỏi người giáo viên phải có sự hiểu biết sâu rộng về vấn đề và đánh già vấn đề thật khách quan, nắm bắt tâm lí của học sinh trước trong và sau khi lồng ghép vấn đề biển đảo vào dạy học. Việc lựa chọn nội dung và cách thức tích hợp cũng rất quan trọng, góp phần tạo nên sự thành công khi đi vào thực hiện. Đảm bảo nội dung không quá nhiều khiến học sinh cảm thấy nặng nề. Trong chương trình học địa lí ở trường THCS có nhiều bài có thể tích hợp vấn đề biển đảo, vì thế cần có kế hoạch lồng ghép cho toàn bộ chương trình, tránh trùng lăp và nhàm chán. Khi thực hiện đề tài nghiên cứu này, tôi mong rằng có thể tìm ra cách thức, phương pháp tích hợp vấn đề giáo dục chủ quyền biển đảo vào dạy học phần Địa lí Việt Nam ở trường THCS . Đây chỉ là những kinh nghiệm nho nhỏ của bản thân tôi, chắc chắn còn nhiều thiếu sót. Rất mong các bạn đồng nghiệp đọc đề tài này góp ý cho tôi, đồng thời mong các đồng nghiệp tiếp tục nghiên cứu để hoàn thiện đề tài này. 2. Kiến nghị: - Đối với giáo viên dạy môn Địa lí: Tiếp tục nghiên cứu đề tài này để áp dụng đạt hiệu quả cao hơn khi giảng dạy - Đối với nhà trường: Tổ chức các hoạt động ngoại khóa với chủ đề “ Hoàng Sa, Trường Sa thân yêu”. - Đối với Phòng giáo dục: Cần tổ chức tập huấn về biển đảo cho giáo viên. Người thực hiện Trần Thị Thơm 17 Người viết: Trần Thị Thơm Năm học 2017 - 2018 Lồng ghép giáo dục ý thức bảo vệ chủ quyền biển đảo vào dạy học Địa lí Việt Nam ở trường THCS NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG CHẤM SKKN CẤP TRƯỜNG CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG CHẤM SKKN CẤP HUYỆN CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG 18 Người viết: Trần Thị Thơm Năm học 2017 - 2018 Lồng ghép giáo dục ý thức bảo vệ chủ quyền biển đảo vào dạy học Địa lí Việt Nam ở trường THCS TÀI LIỆU THAM KHẢO TÊN TÀI LIỆU STT 1 Thiên nhiên Việt Nam ( Lê Bá Thảo) – NXB Giáo dục 2 Địa lí kinh tế Việt Nam – NXB Giáo dục 3 Công cụ tìm kiếm Google.Com.vn Một số trang web : YouTubi.com Wikipedia (Bách khoa toàn thư mở) 4 Các phương tiện truyền thông khác 19 Người viết: Trần Thị Thơm Năm học 2017 - 2018 Lồng ghép giáo dục ý thức bảo vệ chủ quyền biển đảo vào dạy học Địa lí Việt Nam ở trường THCS MỤC LỤC Nội dung Trang I. Phần mở đầu: 1 1. Lý do chọn đề tài 1 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài. 2 3. Đối tượng nghiên cứu 2 4. Giới hạn của đề tài 3 5. Phương pháp nghiên cứu. 3 II. Phần nội dung 3 1. Cơ sở lý luận 3 2.Thực trạng 4 3. Nội dung và hình thức của giải pháp. 6 a. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp 6 b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp 6 c. Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp 14 d. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu 14 III. Phần kết luận, kiến nghị 16 1. Kết luận: 16 2.Kiến nghị: 17 Tài liệu tham khảo 19 Mục lục 20 20 Người viết: Trần Thị Thơm Năm học 2017 - 2018