Tài liệu Skkn một số biện pháp giúp trẻ 5 6 tuổi người đồng bào dân tộc thiểu số học tốt môn làm quen văn học tại lớp lá 4 trường mầm non

Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi người đồng bào dân tộc thiểu số học tốt môn Làm quen văn học tại lớp lá 4 trường Mầm non Cư Pang Phần thứ nhất: MỞ ĐẦU I.Đặt vấn đề Như chúng ta đã biết “Mẫu giáo tốt, mở đầu cho nền giáo dục tốt”. Chính vì vậy mà người giáo viên mầm non được xem là người thợ đầu tiên đặt “viên gạch” nền móng cho việc đào tạo nhân cách cũng như tri thức con người mới Xã Hội Chủ Nghĩa. Văn học là một loại hình nghệ thuật, là người bạn không thể thiếu đối với trẻ thơ nhất là lứa tuổi mầm non. Văn học nuôi dưỡng và sáng tạo nghệ thuật, phát triển trí tưởng tượng ở trẻ. Vì vậy việc đem tác phẩm văn học đến với trẻ rất quan trọng và cần thiết. Đối với trẻ mẫu giáo, quá trình được tiếp xúc với tác phẩm văn học phải từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp, từ đó trẻ bộc lộ khả năng cảm thụ văn học của mình. Khả năng cảm thụ đó là sự phát triển trực tiếp của trẻ về các lĩnh vực: Nhận thức, ngôn ngữ, tình cảm xã hội và phát triển toàn diện. Có lẽ từ thuở còn nằm trong nôi mỗi chúng ta ai cũng một lần được nghe những lời ru à ơi của bà, của mẹ hay được nghe những câu chuyện mà bà và mẹ đã kể và cũng từ đó những lời ru, những câu hát, hay những câu chuyện đã theo chúng ta suốt cả cuộc đời và để lại trong mỗi chúng ta những bài học kinh nghiệm trong cuộc sống. Có rất nhiều nhà thơ, nhà văn đã viết những tác phẩm hay dành cho lứa tuổi thiếu nhi và nhi đồng, đặc biệt là Bác Hồ kính yêu của chúng ta, tuy Bác bận trăm công nghìn việc nhưng Bác đã dành rất nhiều thời gian để sáng tác những tác phẩm văn học dành cho thiếu nhi. Thông qua tác phẩm văn học các tác giả muốn nhắn nhủ đến chúng ta hãy dành những tình yêu thương cho các cháu thiếu nhi không những vậy còn giáo dục các cháu những điều hay lẽ phải trong cuộc sống hàng ngày, hình thành trong các cháu những tình cảm, tình yêu thiên nhiên, yêu quê hương đất nước, yêu con người, con vật...Và từ đó giúp phát triển toàn diện cho trẻ. Trong chương trình Giáo dục mầm non, hoạt động cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học (thơ, truyện…) có ưu thế nhiều hơn trong việc giáo dục phát triển 1 Người thực hiện: Võ Thị Hiền Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi người đồng bào dân tộc thiểu số học tốt môn Làm quen văn học tại lớp lá 4 trường Mầm non Cư Pang ngôn ngữ cho trẻ mầm non. Qua mỗi lần lên lớp với môn làm quen văn học của trẻ 5-6 tuổi người đồng bào dân tộc thiểu số đặc điểm tâm lý mà tôi nhận thấy nổi bật nhất của trẻ đó là: trẻ rất thích những điều mới lạ, đẹp mắt, ngộ nghĩnh, hấp dẫn, và những trò chơi sinh động… Là một người giáo viên mầm non, thông qua hoạt động làm quen với các tác phẩm văn học chúng ta đã mang đến cho trẻ những bài thơ, câu truyện có nội dung hay, đáng yêu, ngộ nghĩnh, thiết thực và bổ ích giúp cho trẻ hình thành và phát triển tình cảm trong con người trẻ, trẻ biết yêu cái đẹp, hướng về cái đẹp trong cuộc sống hàng ngày và đó cũng là cánh cửa mở ra chân trời mới, chân trời mơ ước, chân trời nhận thức cho trẻ. Và đặc biệt chuẩn bị hành trang cho trẻ về mọi mặt để trẻ có một tâm thế bước vào lớp một. Năm học 2017-2018 nhận thấy trong quá trình thực hiện nhiệm vụ chăm sóc và giáo dục trẻ người đồng bào dân tộc thiểu số còn gặp nhiều khó khăn. Trẻ đến lớp nhút nhát, ngại giao tiếp, trẻ chủ yếu sử dụng tiếng mẹ đẻ để giao tiếp, vốn từ tiếng việt của trẻ hạn chế. Riêng đối với trẻ 5 tuổi sẽ phải chuẩn bị kỹ hơn về mọi mặt để trẻ bước tiếp vào một môi trường hoàn toàn mới lạ đó là môi trường của trường tiểu học. Nhưng trẻ lại gặp khó khăn trong phát triển ngôn ngữ nói chung và quá trình làm quen với tác phẩm văn học nói riêng. Chính vì vậy cô giáo là người đóng vai trò rất quan trọng trong quá trình giúp trẻ đồng bào dân tộc thiểu số phát triển ngôn ngữ tiếng Việt, và nghe, hiểu nội dung các tác phẩm văn học. Năm học 2018-2019 nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng chăm sóc và giáo dục trẻ nói chung và hoạt động làm quen văn học nói riêng. Người giáo viên lựa chọn nội dung, phương pháp và cách lồng ghép sao cho phù hợp, thích ứng với đặc điểm tâm sinh lý phát triển của trẻ. Do đặc điểm trường Mầm non Cư Pang đơn vị mà tôi công tác, nằm trong vùng đặc biệt khó khăn, học sinh là người dân tộc thiểu số chiếm hơn 90%. Để trẻ đồng bào dân tộc thiểu số 5-6 tuổi lớp lá 4 trường mầm non Cư Pang được thuận lợi trong việc giao tiếp và tham gia vào các hoạt động ở trường lớp nói chung và hoạt động làm quen văn học nói riêng, ngoài kế thừa các các phương pháp cũ bản thân tôi đưa ra những giải pháp để 2 Người thực hiện: Võ Thị Hiền Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi người đồng bào dân tộc thiểu số học tốt môn Làm quen văn học tại lớp lá 4 trường Mầm non Cư Pang giúp trẻ tiếp thu được kiến thức mới đồng thời tạo hứng thú cho trẻ đến trường mạnh dạn, tự tin và tích cực hoạt động, nâng cao chất lượng nhận thức cho trẻ. Xuất phát từ tầm quan trọng đó bản thân tôi đã mạnh dạn chọn đề tài: “Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi người đồng bào dân tộc thiểu số học tốt môn làm quen văn học tại lớp lá 4 trường Mầm non Cư Pang”. II. Mục đích nghiên cứu: - Nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ; Hình thành cho trẻ đồng bào dân tộc thiểu số những kĩ năng nói, đọc rõ ràng, kể chuyện diễn cảm; Phát triển khả năng giao tiếp hàng ngày giữa cô và trẻ, giữa trẻ với trẻ và trẻ với mọi người xung quanh. - Dạy trẻ phát âm chính xác ngôn ngữ tiếng Việt; Luyện cho trẻ phát âm đúng từ, câu. Rèn cho trẻ kĩ năng nghe, hiểu, đọc thơ, kể lại câu truyện, các sự việc, trong cuộc sống và trong sinh hoạt hằng ngày của trẻ một cách linh hoạt. - Giúp cho trẻ đồng bào dân tộc thiểu số hình thành và phát triển nhân cách, đồng thời trẻ mạnh dạn hơn, tự tin hơn, có lối ứng xử văn minh trong cuộc sống hàng ngày. Phần thứ hai: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I.Cơ sở lí luận của vấn đề Hoạt động làm quen văn học ở trường mầm non là một trong những hoạt động có vai trò quan trọng đối với việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ mầm non, là phương tiện giúp trẻ rèn luyện ngôn ngữ rõ ràng, mạch lạc, giúp tăng cường vốn tiếng Việt cho trẻ. Cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học là chúng ta đã góp phần mở rộng nhận thức, phát triển trí tuệ, giáo dục đạo đức, giáo dục thẩm mĩ, phát triển ngôn ngữ, phát triển ở trẻ kĩ năng đọc và kể truyện…những điều này sẽ góp phần rất lớn trong quá trình hình thành và phát triển nhân cách của trẻ. Tiếp tục thực hiện Kế hoạch số 56/KH-BGDĐT ngày 25/01/2017 của Bộ GDĐT về việc triển khai chuyên đề “Xây dựng trường mầm non lấy trẻ làm trung tâm” giai đoạn 2016 – 2020, Bộ GDĐT tổ chức hội thảo sơ kết 02 năm 3 Người thực hiện: Võ Thị Hiền Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi người đồng bào dân tộc thiểu số học tốt môn Làm quen văn học tại lớp lá 4 trường Mầm non Cư Pang triển khai thực hiện chuyên đề “Xây dựng trường mầm non lấy trẻ làm trung tâm”. Tiếp tục thực hiện Quyết định số 1008/QĐ-TTg ngày 2/6/2016 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Tăng cường tiếng Việt cho trẻ mầm non, học sinh tiểu học vùng dân tộc thiểu số giai đoạn 2016-2020, định hướng 2025 với mục tiêu: Tập trung tăng cường tiếng Việt cho trẻ em mầm non, học sinh tiểu học vùng dân tộc thiểu số đảm bảo các em có kỹ năng cơ bản trong việc sử dụng tiếng Việt để hoàn thành chương trình giáo dục mầm non và chương trình giáo dục tiểu học, tạo tiền đề để trẻ lĩnh hội tri thức của các cấp học tiếp theo, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống và phát triển bền vững các dân tộc thiểu số đóng góp vào sự tiến bộ, phát triển của đất nước”. Thực hiện có hiệu quả chương trình Giáo dục mầm non mới, chú trọng vào việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ trong công tác giáo dục nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc, giáo dục trẻ, tạo chuyển biến mạnh mẽ về đổi mới phương pháp giáo dục; củng cố, phát triển số lượng và chất lượng ở trường mầm non. hoạt động làm quen văn học ở trường mầm non là một trong những hoạt động có vai trò quan trọng đối với việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ mầm non, là phương tiện giúp trẻ rèn luyện ngôn ngữ rõ ràng, mạch lạc, giúp tăng cường vốn tiếng Việt cho trẻ. Cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học là chúng ta đã góp phần mở rộng nhận thức, phát triển trí tuệ, giáo dục đạo đức, giáo dục thẩm mĩ, phát triển ngôn ngữ, phát triển ở trẻ kĩ năng đọc và kể truyện…những điều này có vai trò rất lớn trong quá trình hình thành và phát triển nhân cách của trẻ. Nhận thấy trong quá trình thực hiện nhiệm vụ chăm sóc và giáo dục trẻ người đồng bào dân tộc thiểu số còn gặp nhiều khó khăn. Trẻ đến lớp nhút nhác, ngại giao tiếp, trẻ chủ yếu sử dụng tiếng mẹ đẻ để giao tiếp, vốn từ tiếng Việt của trẻ hạn chế. Đặc biệt trong hoạt động làm quen văn học trẻ hầu như chưa hiểu được nội dung của bài thơ, câu truyện, chưa hứng thú trong hoạt động… Vì vậy tôi đã tìm và đưa ra những giải pháp, biện pháp để khắc phục những tồn tại và phát huy những tính mới trong đề tài. 4 Người thực hiện: Võ Thị Hiền Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi người đồng bào dân tộc thiểu số học tốt môn Làm quen văn học tại lớp lá 4 trường Mầm non Cư Pang II. Thực trạng của vấn đề Trường Mầm non Cư Pang là một đơn vị đóng trên địa bàn xã Ea Bông thuộc xã đặc biệt khó khăn, trường. Hơn 90% trẻ là người dân tộc thiểu số, hơn 50% trẻ thuộc hộ nghèo. Riêng lớp lá tôi chủ nhiệm 100% trẻ là người dân tộc thiểu số, đa số trẻ mới lần đầu đến trường, chưa học qua lớp 3 tuổi, 4 tuổi. Hầu hết trẻ chưa nói rõ tiếng Việt, trẻ giao tiếp chủ yếu sử dụng tiếng mẹ đẻ, ngôn ngữ giao tiếp tiếng Việt của trẻ còn gặp nhiều hạn chế. Năm học 2018-2019 là năm học tiếp tục hưởng ứng và thực hiện nghiêm túc, có hiệu quả các cuộc vận động do ngành phát động như “Xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm”,“Xây dựng môi trường tiếng Việt cho trẻ đồng bào dân tộc thiểu số” nhằm nâng cao chất lượng giáo dục dạy và học, nhưng để chất lượng giáo dục được nâng cao bản thân cô và trò cần phải cố gắng hơn trong quá trình thực hiện chương trình giáo dục mầm non. Những yếu tố trên đã ảnh hưởng tạo ra thực trạng trong hoạt động cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học hiện nay. Định hướng của bản thân về phương pháp tạo hứng thú cho trẻ khi tham gia hoạt động làm quen với tác phẩm văn học là tiếp tục vận dụng phát triển các biện pháp cũ nhằm phát huy những mặt mạnh, những thành công giúp nâng cao chất lượng giáo dục. Vào cuối năm học 2017- 2018 , tôi chủ động kiểm tra, khảo sát, thống kê trẻ ở lớp lá 4 tổng số trẻ 25, nữ 9, dân tộc thiểu số là 25. Kết quả như sau: Nội dung Trẻ nói rõ ràng Trẻ đọc thơ, kể chuyện diễn cảm Trẻ biết kể truyện sáng tạo. Trẻ diễn đạt ý tốt Đạt Chưa đạt Số trẻ đạt Tỉ lệ % Số trẻ chưa đạt Tỉ lệ % 15/25 60 10/25 40 12/25 48 13/25 52 11/25 44 14/25 56 12/25 48 13/25 52 5 Người thực hiện: Võ Thị Hiền Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi người đồng bào dân tộc thiểu số học tốt môn Làm quen văn học tại lớp lá 4 trường Mầm non Cư Pang Thuận lơi: - Nhà trường có sân chơi sạch sẽ, an toàn, phòng học rộng rãi, thoáng mát, đồ dùng đồ chơi cho trẻ học tập và vui chơi tương đối đầy đủ, đồ dùng , đồ chơi tự tạo từ những nguyên vật liệu mở: Như lốp xe, vỏ chai, thùng sơn, tre, nứa… sinh động, hấp dẫn, lôi cuốn trẻ tham gia tích cực các hoạt động trong ngày, có khu vui chơi phát triển vận động và môi trường trong và ngoài lớp học, trang trí tăng cường tiếng việt cho trẻ đồng bào dân tộc thiểu số. - Tổ chuyên môn luôn tạo mọi điều kiện cho giáo viên tham gia chuyên đề, tập huấn…do phòng, cụm chuyên môn, tổ chức các tiết dạy mẫu, chuyên đề cấp trường phổ biến những phương pháp hình thức đổi mới trong chương trình mầm non lấy trẻ làm trung tâm. - Toàn thể giáo viên có chuyên môn về công tác giảng dạy, luôn học hỏi, trao dồi nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ. Giáo viên luôn nhiệt tình, đổi mới trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ, đã tuyên truyền có hiệu quả của việc đưa trẻ đến trường. Khó khăn: - 100% trẻ là con em dân tộc thiểu số, phần lớn các cháu chưa qua lớp 4 tuổi nên việc tiếp xúc với ngôn ngữ tiếng Việt còn gặp nhiều khó khăn, đa số trẻ còn sử dụng ngôn ngữ tiếng mẹ đẻ trong giao tiếp và trong các hoạt động ở trường. - Đồ dùng đồ chơi tuy đã được đầu tư nhưng vẫn chưa đáp ứng cho một số hoạt động, đặc biệt là hoạt động làm quen văn học. - Đời sống kinh tế của một số phụ huynh còn gặp nhiều khó khăn phần lớn là làm nông trên 40% là hộ nghèo nên sự quan tâm về chăm sóc giáo dục trẻ chưa cao. - Việc cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học hiện nay chưa mang lại kết quả như mong muốn, những biện pháp đã sử dụng trước đây như dạy trẻ làm 6 Người thực hiện: Võ Thị Hiền Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi người đồng bào dân tộc thiểu số học tốt môn Làm quen văn học tại lớp lá 4 trường Mầm non Cư Pang quen văn học chưa đạt hiệu quả cao. Những yếu tố khách quan khác làm cho thực trạng của đề tài còn tồn tại nhiều hạn chế. Qua thực trạng cấp bách của vấn đề và theo hướng dẫn thực hành quan điểm lấy trẻ làm trung tâm thì rõ ràng nhiệm vụ đặt ra đối với người giáo viên đó là phải giúp trẻ mạnh dạn, tự tin, phát triển cho trẻ khả năng nghe, hiểu nội dung tác phẩm văn học và đặc biệt trẻ thể hiện cảm xúc khi đươc nghe tác phẩm văn học. Nhiệm vụ đặt ra với người giáo viên phải làm thế nào để trẻ phát triển một cách hài hòa có hiệu quả đúng với kết quả mong đợi mà độ tuổi trẻ cần đạt được. Dựa trên tình hình thực tế của lớp tôi đưa ra các nhiệm vụ để giải quyết vấn đề như sau: - Tìm hiểu đặc điểm tâm sinh lý và ngôn ngữ của trẻ đồng bào dân tộc thiểu số lập kế hoach giáo dục phù hợp với độ tuổi của trẻ. - Xây dựng môi trường hoạt động cho trẻ đồng bào dân tộc thiểu số. - Sử dụng đồ dùng, đồ chơi trong hoạt động của trẻ đồng bao dân tộc thiểu số. - Tổ chức tiết học linh hoạt, lồng ghép tác phẩm văn học trong các giờ học. - Tuyên truyền phối hợp và vận động cha mẹ học sinh, kết hợp lồng ghép vào các hội thi, lễ hội. III. Các giải pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề Giải pháp1: Tìm hiểu đặc điểm tâm sinh lý và đặc điểm ngôn ngữ của trẻ đồng bào dân tộc thiểu số lập kế hoach giáo dục phù hợp với độ tuổi của trẻ. - Nghiên cứu tài liệu về đặc điểm tâm sinh lý của trẻ đồng bào dân tộc thiểu số. Trên thực tế cho ta thấy trẻ đồng bào dân tộc thiểu số luôn có tâm lý sẵn sàng cho hoạt động lao động hơn là hoạt động học tập. Trẻ đồng bào dân tộc thiểu số tâm lý hay nhút nhác, luôn sợ hãi, ngại giao tiếp với người lạ, chưa có tâm lý sẵn sàng cho hoạt động học tập ở trường, thích theo bố mẹ đi rẫy… bên cạnh đó môi trường giao tiếp xã hội của trẻ dân tộc thiểu số còn hạn hẹp, có những trẻ chưa được học qua chương trình mẫu giáo 3 tuổi, 4 tuổi. Trẻ dân tộc thiểu số tuy còn 7 Người thực hiện: Võ Thị Hiền Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi người đồng bào dân tộc thiểu số học tốt môn Làm quen văn học tại lớp lá 4 trường Mầm non Cư Pang nhỏ nhưng đã phải tham gia vào các hoạt động tại gia đình như cõng em, chăn gia súc, nấu cơm…vì vậy cô giáo phải gần gũi với trẻ, tìm hiểu hoàn cảnh gia đình của trẻ luôn lắng nghe tâm tư nguyện vọng của trẻ, luôn bên cạnh trẻ động viên hỗ trợ, cảm hóa trẻ bằng sự tận tình chăm sóc của mình. Cô luôn tạo cho trẻ một niềm tin để từ đó trẻ luôn có lòng tin yêu vào cô từ đó giúp cô giáo phát huy được tác dụng trong nhiệm vụ chăm sóc và giáo dục trẻ. - Quan sát trẻ là phương pháp không thể thiếu trong quá trình tìm hiểu tâm sinh lý của trẻ, giúp cô giáo nhận biết được qua nét mặt, lời nói, cử chỉ…của trẻ. Trong quá trình quan sát trẻ cô cần xác định rõ mục đích, nội dung, kế hoach quan sát, cô tiến hành quan sát trẻ một cách có hệ thống, có sự ghi chép cụ thể rõ ràng và rút ra được những nhận định của bản thân đối với trẻ sau khi quan sát trẻ. - Đặc điểm tâm sinh lý của trẻ hoàn toàn khác nhau, mỗi trẻ có những đặc điểm riêng, bên cạnh những trẻ nhút nhát có những trẻ mạnh dạn, bên cạnh những trẻ nhanh có những trẻ chậm, Vì vậy để hiểu trẻ hơn cô giáo thường xuyên trò chuyện với trẻ, sử dụng các câu hỏi dễ hiểu để trẻ trả lời, các bài tập để kiểm tra tâm lý của trẻ dưới hình thức trò chơi. Sau khi nắm rõ đặc điểm tâm sinh lý của từng trẻ cô giáo có kế hoạch cũng như phương pháp giáo dục cụ thể phù hợp với đặc điểm phát triển của mỗi trẻ. - Trao đổi với cha mẹ của trẻ về tính cách của mỗi trẻ, có sự ghi chép cụ thể rõ ràng vào nhật ký giáo viên để cô giáo tiện theo dõi các đặc điểm tâm sinh lý của mỗi trẻ nhằm phát huy những mặt mạnh và khắc phục những hạn chế yếu kém của trẻ. Song song với việc tìm hiểu đặc điểm tâm sinh lý của trẻ cô giáo cần chú ý đến đặc điểm ngôn ngữ của trẻ. - Thời gian mới bước vào đầu năm học cô giáo lên kế hoạch cho việc tìm hiểu đặc điểm của trẻ trong lớp thông qua hoạt động trò chuyện giữa cô và trẻ, giữa trẻ với trẻ, bên cạnh đó cô giáo gặp cha mẹ trẻ để tìm hiểu thêm về tính cách, khả năng nhận thức cũng như tình hình sức khỏe của trẻ ở nhà, sau khi nắm bắt 8 Người thực hiện: Võ Thị Hiền Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi người đồng bào dân tộc thiểu số học tốt môn Làm quen văn học tại lớp lá 4 trường Mầm non Cư Pang một số đặc điểm của trẻ cô giáo sẽ có những biện pháp phù hợp để khắc phục những hạn chế và phát huy những mặt mạnh của trẻ. - Thường xuyên ra những bài tập bằng hình thức trò chơi để kiểm tra đặc điểm phát âm của trẻ - Tăng cường tiếng Việt cho trẻ đồng bào dân tộc thiểu số mọi lúc mọi nơi giúp tăng vốn từ cho trẻ. Trong lớp học, ngoài sân trường cô giáo và cha mẹ trẻ cùng nhau xây dựng môi trường tăng cường tiếng Việt cho trẻ. Sau khi nắm được đặc điểm tâm sinh lý của trẻ giáo viên giúp trẻ chuẩn bị tốt về mặt tâm lý, trẻ có một tinh thần tốt, luôn thoải mái, vui vẽ, hứng thú tham gia mọi hoạt động, giải quyết các nhiệm vụ cô giao, điều này sẽ giúp trẻ có thêm niềm tin khi tham gia vào các hoạt động nói chung và hoạt động làm quen với tác phẩm văn học nói riêng. Văn học là phương tiện hiệu quả không chỉ đối với việc giáo dục trí tuệ, đạo đức, thẩm mĩ mà nó còn ảnh hưởng vô cùng to lớn đến sự phát triển ngôn ngữ của trẻ. - Xây dựng kế hoạch tháng, chủ đề, kế hoạch tổ chức hoạt động một ngày tích hợp phù hợp với độ tuổi và tình hình thực tế của lớp. Để xây dựng kế hoạch hoạt động đúng với sự phát triển của trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi. Tôi không ngừng tìm tòi, nghiên cứu các tài liệu về giáo dục mầm non như: Chương trình giáo dục mầm non, tài liệu hướng dẫn xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, bồi dưỡng thường xuyên môdun 3: đặc điểm phát triển ngôn ngữ cho trẻ, những mục tiêu và kết quả mong đợi ở trẻ mầm non về mặt ngôn ngữ. Dựa vào kế hoạch gợi ý của tổ khối và bám sát tình hình thực tế của lớp tôi chủ nhiệm. Tôi xây dựng mạng chủ đề cả năm gồm 10 chủ đề, ở mỗi chủ đề phân ra các chủ đề nhánh bám sát vào tiêu chí 6: Kế hoạch giáo dục tháng/ chủ đề phù hợp với thực tiễn, chỉ số 15: Kế hoạch có thể điều chỉnh để phù hợp với trẻ, với hoàn cảnh thực tiễn. Thường một chủ đề có 2 đến 3 chủ đề nhánh. Dựa 9 Người thực hiện: Võ Thị Hiền Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi người đồng bào dân tộc thiểu số học tốt môn Làm quen văn học tại lớp lá 4 trường Mầm non Cư Pang vào chương trình giáo dục mầm non theo thông tư 17 và tình hình thực tế của lớp tôi đưa ra kết quả mong đợi trên trẻ. Căn cứ vào mục tiêu, nội dung, kết quả mong đợi của trẻ 5-6 tuổi trong lĩnh vực phát triển ngôn ngữ tôi chủ động xây dựng kế hoạch tuần và đưa ra đề tài phù hợp với tình hình, điều kiện của lớp và đúng với chương trình giáo dục mầm non, dựa vào hướng giáo dục lấy trẻ làm trung tâm cô giáo là người gợi mở trẻ là hoạt động, phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo của trẻ. Và đánh giá trẻ hằng ngày và cuối chủ đề. Ví dụ: Ở chủ đề đầu tiên của năm học tôi thực hiện chủ đề “Trường mầm non” với 4 chủ đề nhánh “Ngày hội bé đến trường” “Lớp bé yêu thương” “tết Trung thu”. “Những hoạt động thú vị” Từ chủ đề nhánh này tôi chọn những đề tài phù hợp với tình hình của trẻ đầu năm học như: bài thơ “Cô giáo của con” “thỏ trắng đi học”...Vì mới bước vào năm học nên tôi chọn những bài thơ câu truyện với nội dung ngắn gọn, dễ hiểu, dễ nhớ để tạo hứng thú cho trẻ. Và cuối chủ đề tổng hợp xem đã đạt được mục tiêu đưa ra chưa so với kết quả đã đưa ra ở đầu chủ đề hay chưa và tìm ra nguyên nhân để có biện pháp thay đổi phù hợp với chủ đề sau. Việc lựa chọn bài thơ, câu truyện phù hợp với trẻ rất quan trọng, nó giúp trẻ, hứng thú hơn khi tham gia hoạt động và mang lại kết quả cao hơn. Qua các biện pháp trên đã góp phần không nhỏ vào quá trình tìm hiểu đặc điểm tâm sinh lý và ngôn ngữ của trẻ, giúp cô giáo nắm được các đặc điểm của trẻ để đưa ra những phương pháp giáo dục phù hợp với trẻ góp phần nâng cao hơn nữa chất lượng chăm sóc và giáo dục trẻ đồng bào dân tộc thiểu số. Giải pháp 2: Xây dựng môi trường hoạt động cho trẻ đồng bào dân tộc thiểu số. Đối với nhà giáo dục, việc xây dựng môi trường giáo dục phù hợp sẽ là phương tiện, là điều kiện để phát triển phù hợp với từng trẻ và từng lứa tuổi. 10 Người thực hiện: Võ Thị Hiền Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi người đồng bào dân tộc thiểu số học tốt môn Làm quen văn học tại lớp lá 4 trường Mầm non Cư Pang Đối với phụ huynh và xã hội, quá trình xây dựng môi trường giáo dục sẽ thu hút được sự tham gia của các bậc phụ huynh và sự đóng góp của cộng đồng xã hội. Để xây dựng môi trường hoạt động của trẻ tôi bám sát các tiêu chí sau: - Các góc/khu vực hoạt động được bố trí khoa học phù hợp với điều kiện thực tế, đảm bảo các điều kiện về ánh sang, an toàn và thuận tiện đối với trẻ. - Phương tiện dạy học, đồ dùng, đồ chơi được bố trí hợp lý, an toàn. - Các góc/khu vực hoạt động, thiết bị, đồ dùng, đồ chơi được dán nhãn bằng tiếng việt. - Khu vực/ góc được bố trí hợp lý; hệ thống giá, kệ chắc chắn, an toàn đảm bảo quy định, bàn ghế phù hợp với trẻ, đủ ánh sáng... - Có hệ thống sách, tranh truyện,thẻ chữ cái, thẻ từ, bút chì, sáp màu, đất nặn, giấy bìa, học liệu phù hợp để hỗ trợ trẻ phát triển ngôn ngữ… - Có đài máy hoặc trang thiết bị để trẻ được nghe chương trình phát thanh, truyền hình tiếng Việt. - Có đồ dùng, đồ chơi gần gũi với bản sắc văn hóa dân tộc của trẻ, vật thật, đồ chơi có nguồn gốc tự nhiên… - Có tài liệu sưu tầm liên quan đến văn hóa dân gian của người DTTS và sử dụng trong các hoạt động GD tăng cường TV cho trẻ.. - Có hệ thống chữ viêt, kí hiệu phù hợp với mọi nơi (tường bao, vườn trường, các góc chơi..) - Có khu vực thư viện thân thiện được bố trí phù hợp để trẻ/ cha mẹ hoạt động phù hợp với khoản thời gian trong ngày. - Có các trò chơi dân gian, hát đồng dao, ca dao để trẻ tham gia tập thể trong các hoạt động ngoài trời. - Tạo môi trường để trẻ được nói tiếng việt - Tạo cơ hội để trẻ giao tiếp với nhiều người khác trong cộng đồng, tham gia các hoạt động lễ hội tại địa phương… 11 Người thực hiện: Võ Thị Hiền Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi người đồng bào dân tộc thiểu số học tốt môn Làm quen văn học tại lớp lá 4 trường Mầm non Cư Pang - Môi trường giáo dục gồm môi trường trong lớp học và môi trường ngoài lớp học + Môi trường trong lớp học : Môi trường trong lớp học có vai trò quan trong đối với các hoạt động của trẻ. cô giáo bố trí sắp xếp các góc chơi trong lớp phù hợp với không gian của lớp học. Sắp xếp đồ dùng, đồ chơi, dụng cụ học tập vừa tầm của trẻ, để trẻ dễ dàng hoạt động với đồ dùng khi cần. Luôn tạo môi trường vui chơi, học tập thoải mái cho trẻ, không áp đặt trẻ, khuyến khích trẻ tích cực khi tham gia hoạt động. Ngoài các góc chính thay đổi phù hợp với từng chủ đề, trong lớp còn có góc địa phương thông qua góc này giúp trẻ hiểu được bản sắc của dân tộc mình. Đồng thời trên các đồ dùng, đồ chơi trong góc cô và trò cùng nhau trang trí gắn những chữ cái, từ tiếng việt…Đặc biệt trong lớp còn có góc “bé vui học chữ”, hay góc “Những chữ cái ngộ nghĩnh”…đến với góc này các bé được làm quen với các chữ cái, các từ tiếng Việt thông qua hoạt động “đọc” truyện, xem tranh chữ, trò chơi sao chép từ tiếng việt, ghép các chữ cái thành từ có nghĩa, hay trò chơi điền chữ cái còn thiếu vào từ…,thông qua các hoạt động trên giúp trẻ làm quen với môi trường tiếng Việt một cách nhẹ nhàng, hiệu quả. Cho trẻ tham gia vào vào hoạt động trang trí các góc cùng với cô, vì đây chính là cơ hội tốt để cô truyền tải cách thức, kĩ năng cho trẻ mà không áp đặt trẻ, trẻ thể hiện một cách tự nhiên, chủ động, sáng tạo. Trang trí ở góc mở có sản phẩm của cô và của trẻ phong phú và đa dạng. Ví dụ: Khi trẻ tham gia hoạt động làm quen văn học mà trọng tâm là dạy kể chuyện sáng tạo thì cô đã tận dụng không gian lớp học để bày những đồ dùng, dụng cụ phục vụ cho hoạt động, sắp xếp sân khấu, mô hình và các con rối vừa tầm mắt và tầm tay của trẻ sao cho trẻ dễ quan sát, dễ sử dụng, kích thích trẻ hoạt động tích cực hơn, tự chủ hơn. Không những vậy cô luôn chú ý đến cách bố trí đội hình ngồi của trẻ, sao cho tất cả trẻ trong lớp được quan sát rõ ràng, tránh việc trẻ ngồi trước che tầm nhìn của trẻ ngồi sau..Trong quá trình trẻ tham gia hoạt động làm quen tác phẩm văn học cô chú ý đến khả năng phát âm của trẻ để 12 Người thực hiện: Võ Thị Hiền Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi người đồng bào dân tộc thiểu số học tốt môn Làm quen văn học tại lớp lá 4 trường Mầm non Cư Pang có sự điều chỉnh và sữa sai kịp thời, tích cực phát huy tính sáng tạo của trẻ trong khi dạy trẻ đọc thơ, kể truyện. Bản thân cô giáo trước khi tổ chức hoạt động cũng phải tự tập luyện giọng kể, luyện cách sử dụng mô hình, tranh, rối… sao cho nhẹ nhàng, linh hoạt, thu hút được sự chú ý của trẻ, nhằm giúp trẻ cảm thụ được tác phẩm văn học đó một cách tốt nhất. Ngoài hoạt động làm quen văn học, khi trẻ tham gia hoạt động góc cô cũng bố trí các góc phù hợp để khi chơi trẻ có sự liên kết giữa các góc chơi với nhau, tránh trường hợp sắp xếp các góc không phù hợp với không gian làm ảnh hưởng đến quá trình hoạt động của trẻ. + Môi trường ngoài lớp học: Môi trường ngoài lớp học là yếu tố góp phần tích cực trong các hoạt động nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục toàn diện trẻ. Khi cho trẻ tham gia hoạt động ngoài trời cô giáo có sự chuẩn bị trước cho trẻ về môi trường hoạt động, đồ dùng, đồ chơi...Sân bãi sạch sẽ, đảm bảo tầm nhìn bao quát trẻ, đảm bảo an toàn cho trẻ hoạt động, đồ dùng đồ chơi phù hợp, tận dụng và sử dụng có hiệu quả các đồ dùng bằng nguyên vật liệu mở sẵn có ở địa phương… Dưới sự chỉ đạo của nhà trường các cô giáo đã vận động cha mẹ trẻ ủng hộ ngày công cũng như 1 số nguyên vật liệu sẵn có ở thôn buôn như tre, nứa, rơm, rạ, lốp xe hỏng…để xây dựng các khu hoạt động ngoài trời cho trẻ giáo viên kết hợp với cha mẹ trẻ cùng nhau xây dựng khu vui chơi với các nhân vật cổ tích, hay còn gọi là “vườn cổ tích”, “sân khấu ngoài trời”, vườn rau của bé, vườn hoa của bé…thông qua vườn cổ tích hay sân khấu ngoài trời… sẽ giúp trẻ nhập vai vào các nhân vật trong câu truyện một cách tốt hơn hay biểu diễn đọc thơ hay hơn, diễn cảm hơn bên cạnh đó còn giúp trẻ được trãi nghiệm và thể hiện những năng khiếu sẵn có của bản thân trẻ. Ví dụ: Đến với “ Vườn hoa của bé” Cô và trẻ được quan sát các loại hoa trong vườn, trẻ có thể gọi tên các loại hoa và nói được màu sắc của các loại hoa 13 Người thực hiện: Võ Thị Hiền Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi người đồng bào dân tộc thiểu số học tốt môn Làm quen văn học tại lớp lá 4 trường Mầm non Cư Pang đó, điều này giúp trẻ nhớ sâu hơn về các đặc điểm của loại hoa và khi cô dạy trẻ đọc thơ (kể chuyện) về các loại hoa như bài thơ Hoa đào Hoa mai, Hao cúc vàng…hay câu truyện Sự tích Hoa hồng, sự tích hoa mào gà…lúc này trẻ đã có được những hiểu biêt về các loại hoa và sẽ giúp trẻ hứng thú hơn, chủ động hơn trong quá trình tham gia hoạt động Trước kia với hoạt động dạy trẻ đọc thơ (kể chuyện) cho trẻ nghe với cách dạy truyền thống cô và trẻ cùng ngồi trong lớp, cô đọc thơ (kể chuyện) cho trẻ nghe. Giờ đây khi môi trường ngoài lớp học được cải thiện và xây dựng đa dạng, phong phú thì việc cô giáo dạy trẻ đọc thơ (hay kể chuyện) cho trẻ ở môi trường này đã góp phần không nhỏ đến chất lượng giáo dục cho trẻ nói chung và hoạt động cho trẻ làm quen văn học nói riêng. Với cách trang trí động nhiều hơn tĩnh, trong sân trường còn có các góc chơi luôn thay đổi nội dung lẫn hình thức,với các trò chơi như “nhìn hình gọi tên”, “sao chép chữ cái, từ, câu theo mẫu” , “ điền chữ còn thiếu vào từ”…thông qua “học bằng chơi, chơi mà học” vốn từ của trẻ đã có sự phát triển rõ rệt. Trẻ đã sử dụng chính xác các từ chỉ tính chất định hướng không gian như: bên phải, bên trái, phía trên, phía dưới, các từ chỉ tốc độ như: nhanh hơn, chậm… Ngoài ra trẻ hiểu và diễn đạt được các từ chỉ thời gian như: Hôm qua, hôm nay, vừa mới nãy, ngày mai … Qua biện pháp trên giúp cho giáo viên có thêm những kinh nghiệm sắp xếp, bố trí, chuẩn bị tốt cho môi trường hoạt động của trẻ một cách khoa học nhằm thu được những kết quả cao trong quá trình cho trẻ dân tộc thiểu số làm quen với các hoạt động đặc biệt là hoạt động làm quen văn học. Giải pháp 3: Sử dụng đồ dùng, đồ chơi trong hoạt động của trẻ đồng bào dân tộc thiểu số. - Đồ dùng đồ chơi đóng vai trò quan trọng đối với sự phát triển tâm-sinh lý, trí tuệ, tình cảm thẩm mỹ và góp phần hình thành nhân cách trẻ thơ. Do đặc điểm tâm lý của trẻ rất hiếu động, thích khám phá, tìm tòi, nên trẻ không chỉ ngồi nhìn và nghe cô giáo kể và đọc thơ. Chính vì vậy nếu không có đồ dùng 14 Người thực hiện: Võ Thị Hiền Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi người đồng bào dân tộc thiểu số học tốt môn Làm quen văn học tại lớp lá 4 trường Mầm non Cư Pang trực quan, không cho trẻ thao tác thực hành trên đồ vật thì trẻ dễ bị phân tán chú ý, mức độ hứng thú không cao, tri thức lĩnh hội được không sâu và nhanh quên. Nắm được tâm lý đó tôi bản thân tôi đã tìm hiểu và học cách sử dụng đồ dùng dạy học một cách thành thạo, khoa học, tạo hứng thú cho trẻ, một đồ dùng dạy học nếu chúng ta biết cách sử dụng thì sẽ mang lại những hiệu quả cao và ngược lại. - Cô và trẻ cùng nhau làm đồ dùng, đồ chơi, trang trí lớp. Sử dụng chính những sản phẩm của trẻ để để phục vụ cho các hoạt động của trẻ. Ví dụ: khi dạy bài thơ “Em yêu nhà em” cô có thể gợi ý cho trẻ vẽ tranh ngôi nhà và sử dụng chính tranh vẽ của trẻ để dạy. - Cho trẻ hoạt động với đồ dùng, đồ chơi sẽ giúp hình thành ở trẻ những kĩ năng, kĩ xảo, đồng thời giúp trẻ phát triển các tố chất vận động, kĩ năng vận động, và phát triển các nhóm cơ của trẻ… Ví dụ: Khi cô kể cho trẻ nghe câu truyện “Ba cô gái” trong hoạt động trẻ kể truyện trẻ có thể sử dụng rối que để kể, khi trẻ kể các ngón tay của trẻ phải khéo léo điều khiển những con rối sao cho phù hợp với từng lời dẫn trong nội dung câu truyện. - Cô và trẻ cùng bàn bạc và làm đồ dùng đồ chơi phục vụ cho hoạt động. Ví dụ: Để chuẩn bị cho hoạt động dạy bài thơ “Đèn giao thông” cô và trẻ cùng bàn bạc tìm những nguyên vật liệu phế thải như chai nước ngọt, bìa cattong giấy màu…những vật liệu này cô có thể khuyến khích trẻ và nhờ phụ huynh giúp trẻ tìm ở nhà mình để làm những cột đèn giao thông, trang trí ngã tư đường phố và dùng để dạy trẻ học thơ. - Cô sử dụng những đồ dùng sẵn có ở địa phương, gần gũi thân quen với trẻ để phục vụ trong hoạt động của trẻ tạo hứng thú cho trẻ giúptrẻ hoạt động tích cực hơn và hiệu quả hơn. Ví dụ: Trong câu truyện “Tích chu” với phần trò chơi giúp bạn Tích chu đi lấy nước suối tiên cho bà, cô giáo sử dụng những chiếc “gùi” và những quả bầu khô đựng nước của người Ê đê để trẻ thực hiện trò chơi. 15 Người thực hiện: Võ Thị Hiền Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi người đồng bào dân tộc thiểu số học tốt môn Làm quen văn học tại lớp lá 4 trường Mầm non Cư Pang Qua việc cho trẻ sử dụng các đồ dùng, đồ chơi tự tạo một cách trực tiếp trong hoạt động làm quen văn học và nhất là với những đồ dùng, đồ chơi cô và trẻ cùng làm tôi nhận thấy trẻ tập trung chú ý hứng thú hơn, trẻ hoạt động với đồ dùng đồ chơi tích cực hơn, giúp quá trình cảm nhận các tác phẩm văn học của trẻ tốt hơn và đạt hiệu quả cao hơn. Giải pháp 4: Tổ chức tiết học linh hoạt, lồng ghép tác phẩm văn học trong các giờ học - Để lôi cuốn trẻ tham gia vào hoạt động học một cách nhẹ nhàng, hứng thú trước hết người giáo viên ngoài tình yêu nghề, mến trẻ cần phải có năng lực sư phạm, có kiến thức, kỹ năng, có trình độ chuyên môn vững, hiểu được tâm lý trẻ. Cô giáo tìm và sưu tầm những “Nghệ thuật lên lớp” để tổ chức tiết học một cách linh hoạt, sinh động nhằm tạo sự hứng thú tích cực cho trẻ khi tham gia vào hoạt động Ví dụ: Khi tổ chức hoạt động làm quen văn học, chủ đề “Gia đình” đề tài: thơ “Em yêu nhà em”, cô giáo cần có sự chuẩn bị về mọi mặt, giọng đọc thơ của cô phải diễn cảm, đọc rõ ràng, không sai lỗi chính tả, không nói ngọng. Cô lựa chọn và sử dụng phương pháp dạy phù hợp với đối tượng trẻ. Bước vào hoạt động cô tạo sự hứng thú cho trẻ , dạy trẻ đọc thơ dưới nhiều hình thức (đọc thơ theo tranh minh họa của trẻ, đọc thơ theo mô hình mà cô và trẻ làm, đọc theo tranh chữ to...) Khi đặt câu hỏi đàm thoại, cô lựa chọn câu hỏi vừa sức với trẻ, từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp, cô lưu ý sữa sai kịp thời cho trẻ. Trò chơi củng cố cho trẻ cần nhẹ nhàng, linh hoạt nhưng không kém sự lôi cuốn trẻ, đảm bảo tất cả trẻ trong lớp đều được tham gia. Đối với tiết kể truyện cô dẫn dắt vào truyện nhẹ nhàng, linh hoạt tạo tình huống bất ngờ cho trẻ, giọng kể của cô rõ ràng thể hiện tính cách của từng nhân vật. Bên cạnh đó cô sử dụng đồ dùng một cách sáng tạo và thu hút sự chú ý của trẻ, nhằm tạo cho trẻ sự hứng thú khi tham gia hoạt động. Ví dụ: Với chủ đề “Những con vật sống trong rừng”, đề tài truyện “chú Dê đen”, khi thể hiện nhân vật Dê trắng hiền lành nhút nhát gặp chó Sói, giọng cô 16 Người thực hiện: Võ Thị Hiền Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi người đồng bào dân tộc thiểu số học tốt môn Làm quen văn học tại lớp lá 4 trường Mầm non Cư Pang nhẹ nhàng, run sợ. Khi thể hiện nhân vật Dê đen dũng cảm thì giọng cô thể hiện sự cứng rắn, bản lĩnh… Qua những tiết học giúp trẻ nắm bắt được nội dung bài thơ, câu chuyện. Trẻ biết cách đọc thơ, kể truyện cũng như biết trả lời câu hỏi của cô và chơi trò chơi thành thạo…Điều này đã góp phần không nhỏ trong quá trình phát triển ngôn ngữ của trẻ nói riêng và phát triển toàn diện nói chung. Thực hiện phương pháp dạy học tích hợp chúng ta có thể lồng ghép hoạt động làm quen Văn học vào các hoạt động có chủ đích khác như: Hoạt động khám phá khoa học, làm quen với toán, hoạt động âm nhạc, hoạt động mọi lúc, mọi nơi… - Lồng ghép tác phẩm văn học vào hoạt động Khám phá khoa học. Môn Khám phá khoa học là một trong những môn học giúp trẻ phát triển nhận thức và ngôn ngữ tích cực nhất, vì vậy cần phát huy hết tác dụng của môn học này để dạy trẻ, thông qua đó giáo viên có thể kết hợp lồng ghép tác phẩm văn học để hỗ trợ có hiệu quả cho hoạt động chủ đích. Ví dụ: với đề tài “Tìm hiểu một số luật giao thông”, chủ đề “bé đi đường an toàn”, để dẫn dắt vào bài gây hứng thú cho trẻ cô có thể dùng bài thơ “đèn giao thông” để giới thiệu vào bài. Qua đó trẻ biết tên gọi và ký hiệu của các loại đèn giao thông, biết được một số luật khi tham gia giao thông...và với những hiểu biết về một số luật giao thông bé đã nhớ được trong bài thơ sẽ giúp các bé bước vào hoạt động khám phá một cách hứng thú và tích cực. Bên cạnh việc cung cấp vốn từ cho trẻ còn giúp trẻ tìm hiểu về sự vật xung quanh trẻ. Hình thành cho trẻ những thói quen cũng như ý thức tốt khi tham gia giao thông. điều này sẽ giúp trẻ lĩnh hội kiến thức một cách dễ dàng hơn và phát triển nhận thức tốt hơn. - Lồng ghép tác phẩm văn học vào hoạt động làm quen với toán. Để chuẩn bị cho hoạt động, cô giáo và trẻ cùng làm đồ dùng đồ chơi phù hợp với chủ đề với đề tài khi sử dụng chính đồ dùng của trẻ làm ra sẽ tạo cho trẻ sự hứng thú hơn, trẻ hoạt động tích cực hơn khi hoạt động với những đồ dùng tự 17 Người thực hiện: Võ Thị Hiền Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi người đồng bào dân tộc thiểu số học tốt môn Làm quen văn học tại lớp lá 4 trường Mầm non Cư Pang tay mình làm ra. Ví dụ: Chủ đề gia đình, đề tài: Đếm đến 6, nhận biết nhóm có 6 đối tượng…. Với đề tài này cô giáo chuẩn bị nhiều đồ dùng về gia đình, sau đó dùng câu truyện Nhổ củ cải để dẫn dắt bài dạy .(Trong một ngôi nhà nọ có hai ông bà già và một cô cháu gái, trong nhà còn có một con chó, một con mèo và một chú chuột nhắc…cô gợi ý cho trẻ xếp và đếm các thành viên trong gia đình của ông bà lão...)với cách dùng nội dung bài thơ hay câu truyện để dẫn dắt vào bài sẽ gây sự chú ý đến trẻ nhiều hơn, trẻ tập trung, hứng thú vào hoạt động hơn và sẽ cho kết quả của tiết dạy cao hơn. - Lồng ghép tác phẩm văn học vào hoạt động âm nhạc. Cô giáo lựa chọn các bài thơ, bài vè, ca dao, đồng dao phù hợp với chủ đề để lồng ghép hoặc dẫn dắt trẻ vào hoạt động âm nhạc Ví dụ: Khi dạy bài hát Quả gì, cô cho trẻ đọc bài thơ Ăn quả vào đầu hoạt động để dẫn dắt trẻ vào bài hay trong quá trình chuyển tiếp hoạt động, chuyển đội hình...cô cũng có thể sử dụng những bài thơ, cao dao đồng dao lồng ghép vào hoạt động của trẻ. Ngoài ra cô giáo có thể lựa chọn những bài thơ có nội dung đơn giản được chuyển thể thành bài hát để cho trẻ tự biểu diễn theo cách riêng của mình... - Lồng ghép tác phẩm văn học vào hoạt động tạo hình Sử dụng hình thức kết hợp thơ trong hoạt động tạo hình giúp trẻ hình dung ra những gì mình sẽ thực hiện trong sản phẩm Ví dụ : Khi cho trẻ thực hiện đề tài xé dán cột đèn giao thông chủ đề một số luật giao thông, cô cho trẻ đọc bài thơ đèn giao thông, qua bài thơ giúp trẻ hình dung được trên cột đèn giao thông có mấy đèn và màu gì… Ngoài các hoạt động kể trên có ưu thế nổi trội trong việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ. Hoạt động làm quen văn học cần được tiến hành thường xuyên, thông qua các hoạt động khác ở trường mầm non. Giáo viên cần khai thác tính chất của mỗi hoạt động để lồng ghép cho phù hợp. Thông qua cách lồng ghép các bài thơ, 18 Người thực hiện: Võ Thị Hiền Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi người đồng bào dân tộc thiểu số học tốt môn Làm quen văn học tại lớp lá 4 trường Mầm non Cư Pang bài vè…vào hoạt động, các cháu không những cảm nhận tốt nội dung của bài thơ, câu truyện mà còn giúp các cháu luyện cách đọc thơ, đọc vè, kể truyện… rõ ràng, mạch lạc, gây hứng thú cho trẻ trong quá trình hoạt động, giúp tiết học đạt được kết quả cao hơn. Biện pháp 5: Tuyên truyền phối hợp và vận động cha mẹ học sinh, kết hợp lồng ghép vào các hội thi, lễ hội. Môi trường tiếp xúc của trẻ mầm non chủ yếu là gia đình và tiếp theo mới đến nhà trường. Chính vì vậy việc kết hợp giữa gia đình và nhà trường trong quá trình chăm sóc và giáo dục trẻ là một vấn đề quan trọng. - Vào đầu năm học cô giáo lên kế hoạch tổ chức họp cha mẹ học sinh, tuyên truyền đến các bậc cha mẹ trẻ về tầm quan trọng của việc đưa trẻ đến trường mầm non đúng độ tuổi, Ngoài bản tin của nhà trường, cô giáo còn làm bản tin treo ở cửa lớp tuyên truyền đến cha mẹ trẻ về một số kiến thức chăm sóc và giáo dục trẻ ở trường để từ đó cha, mẹ có thể phối hợp với cô giáo trong công việc chăm sóc và giáo dục trẻ được tốt hơn. - Liên hệ với trưởng buôn được tham gia các cuộc họp trong buôn Thông qua các cuộc họp cô giáo tuyên truyền đến cha mẹ trẻ về tầm quan trọng của hoạt động chăm sóc và giáo dục trẻ. - Đến nhà của trẻ gặp gỡ cha mẹ trẻ, tìm hiểu về hoàn cảnh gia đình của trẻ, có kế hoạch giúp đỡ những gia đình quá khó khăn, tuyên truyền vận động cha mẹ trẻ cho trẻ đi học đều… - Ngày nay với sự phát triển về mọi mặt từ đời sống văn hóa, giáo dục cho đến công nghệ và đặc biệt hiện nay điện thoại đã trở thành “vật bất li thân”, thành công cụ hữu ích cho mọi người trong công việc cũng như giải trí, tận dụng những tính năng trên smartphone tôi thành lập zalo nhóm kết nôi các phụ huynh với cô giáo, thông qua zalo, fakebook cô giáo có thể cung cấp cho cha mẹ trẻ những hình ảnh, hoạt động hằng ngày của trẻ ở lớp, từ đó tạo thêm lòng tin yêu cho cha mẹ trẻ yên tâm lao động và công tác. 19 Người thực hiện: Võ Thị Hiền Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi người đồng bào dân tộc thiểu số học tốt môn Làm quen văn học tại lớp lá 4 trường Mầm non Cư Pang - Qua các hội thi do lớp, nhà trường tổ chức như Hội thi Bé yêu thơ, Bé hát dân ca,lễ hội bé đến trường chủ đề Trường mầm non…Cô giáo đã tuyên truyền đến cha mẹ trẻ và mời cha mẹ trẻ tham gia trực tiếp vào một số hoạt động trong hội thi. Điều này góp phần không nhỏ đến quá trình hoạt động của trẻ, trẻ tích cực hơn, hứng thú hơn khi có ba mẹ của mình cùng tham gia. Qua những hoạt động trên đã giúp cha mẹ trẻ hiểu được tầm quan trong của việc đưa trẻ đến trường mầm non đúng độ tuổi nói chung và chăm sóc giáo dục trẻ mầm non nói riêng. Ở lớp cô thường tổ chức cho trẻ các hoạt động đọc thơ, kể chuyện, đóng kịch theo một chương trình biểu diễn mà tất cả trẻ trong lớp đều được tham gia nhằm giúp trẻ hứng thú với bộ môn làm quen văn học. Ngoài ra trong các chương trình, các buổi văn nghệ khai mạc lễ hội hay các buổi tọa đàm của nhà trường, ngoài những tiết mục văn nghệ cô giáo đăng ký cho các cháu những tiết mục đọc thơ, kể truyện…điều này góp phần không nhỏ vào việc giúp trẻ mạnh dạn hơn trước mọi người. Mỗi trẻ có mỗi tố chất khác nhau, có trẻ có năng khiếu hát, múa nhưng có trẻ lại có năng khiếu đọc thơ, kể truyện ... Vì vậy cô giáo chính là người giúp trẻ phát triển những tố chất sẵn có trong trẻ một cách hoàn thiện hơn. IV. Tính mới của giải pháp Sau khi nghiên cứu và kế thừa sáng kiến kinh nghiệm của đồng nghiệp với đề tài “ Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi người đồng bào dân tộc thiểu số học tốt môn làm quen Văn học tại lớp lá 4 trường mầm non CưPang” tôi nhận thấy sáng kiến của mình có những tính mới như sau: Ở giải pháp 1: Tìm hiểu đặc điểm tâm sinh lý, đặc điểm ngôn ngữ, lập kế hoạch giáo dục phù hợp với độ tuổi của trẻ. Sáng kiến của tôi có tính mới như sau: - Quan sát trẻ là phương pháp không thể thiếu trong quá trình tìm hiểu tâm sinh lý của trẻ, giúp cô giáo nhận biết được qua nét mặt, lời nói, cử chỉ…của trẻ. Trong thời gian quan sát trẻ cô cần xác định rõ mục đích, nội dung, kế hoạch 20 Người thực hiện: Võ Thị Hiền