Tài liệu Skkn một số biện pháp giúp trẻ 5 6 tuổi tích cực hoạt động thông qua môn làm quen văn học tại trường mn hoa pơ lang

Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi tích cực hoạt động thông qua môn làm quen văn học tại trường MN Hoa Pơ Lang I. Phần mở đầu 1. Lý do chọn đề tài. Trẻ em là thế hệ tương lai của đất nước. Vì vậy, phát triển toàn diện cho trẻ là vấn đề mà những nhà giáo dục cần phải quan tâm. Trẻ mầm non là lứa tuổi đang “học ăn, học nói”, vậy nên việc giúp trẻ hoạt động tích cực trong môn làm quen với tác phẩm văn học đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển ngôn ngữ đồng thời góp phần quan trọng trong việc giáo dục toàn diện của trẻ. Đọc thơ, đồng dao, ca dao, kể chuyện đó là hoạt động chủ yếu trong chương trình làm quen với tác phẩm văn học cho trẻ em lứa tuổi mầm non. Quá trình trẻ tiếp xúc và hoạt động với các tác phẩm văn học thiếu nhi như kể chuyện, nghe kể chuyện, đóng kịch, nghe đọc thơ, đọc thơ, đồng dao, ca dao... có một vai trò vô cùng to lớn trong việc giáo dục toàn diện nhân cách trẻ em cả về đạo đức, trí tuệ và thẩm mĩ. Trẻ em ở độ tuổi mầm non rất hồn nhiên, ngây thơ và nhạy cảm, vì vậy chúng ta không thể giáo dục trẻ bằng những lời thuyết giáo khô khan mà phải bằng những hình tượng nghệ thuật, bằng ngôn ngữ giản dị, trong sáng để khơi gợi, dẫn dắt các em tìm hiểu và khám phá thế giới. Các em phải biết phân biệt cái hay, cái dở; cái cao quý, cái thấp hèn trong cuộc sống thông qua các tác phẩm văn học thiếu nhi. Ngôn ngữ nghệ thuật có ảnh hưởng không nhỏ đến sự phát triển tâm hồn, tình cảm, trí tuệ của trẻ, đặc biệt sự nhạy cảm thẩm mĩ, thái độ sáng tạo ngôn ngữ và hội họa. Giáo viên giúp trẻ tích cực hoạt động thông qua làm quen với tác phẩm văn học là để trẻ tập trung nhận rõ rệt sự độc đáo của phong cách nghệ thuật và vẽ đẹp riêng của nội dung, hình thức văn chương. Đây là thế giới mới của cuộc sống thực tại, bao gồm thiên nhiên, xã hội con người được diễn tả, biểu đạt, truyền đạt trong các hình thức đa dạng, độc đáo. Văn học còn giúp cho trẻ có những hiểu biết về thế giới loài vật cỏ cây hoa lá, mọi hiện tượng thiên nhiên vũ trụ mà trẻ nhìn thấy được, cũng như những gì gần gũi trong môi trường sống của trẻ như làng quê, lớp học, phiên chợ, tình làng nghĩa xóm, tình bạn, tình cảm gia đình. Từ đó hình thành ở trẻ những tình cảm đạo đức tốt đẹp, lòng yêu thiên nhiên, quê hương đất nước, con người... Ở trường mầm non, môn làm quen văn học là một trong những hoạt động giúp trẻ 5 - 6 tuổi phát triển ngôn ngữ. Nhưng trong quá trình tổ chức hoạt động tôi nhận thấy trẻ rất ít hứng thú với hoạt động này, trẻ thường hay làm việc riêng khi cô đang kể chuyện, không nghe hết câu chuyện, không đọc thơ cùng bạn và cô. Bên cạnh đó, trẻ trong lớp đa số là đồng bào dân tộc thiểu số sống ở vùng kinh tế xã hội đặc biệt khó khăn, nên vốn từ Tiếng Việt và khả năng phát âm của trẻ cũng còn một số hạn chế, vì vậy giáo viên cần tìm ra những giải pháp, biện pháp để giúp trẻ tích cực hoạt động thông qua môn làm quen văn học, nhằm tăng thêm vốn từ Tiếng việt cho trẻ đồng bào dân tộc thiểu số, giúp trẻ phát triển ngôn ngữ mạch lạc... Chính vì vậy, giúp trẻ tích cực hoạt động trong môn làm quen văn học là một nhiệm vụ vô cùng quan trọng trong quá trình phát triển ngôn ngữ và hình Người thực hiện: Nguyễn Thị Hồng Đào 1 Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi tích cực hoạt động thông qua môn làm quen văn học tại trường MN Hoa Pơ Lang thành phát triển nhân cách toàn diện của trẻ. Chính vì những lý do trên, tôi đã chọn đề tài “Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi tích cực hoạt động thông qua môn làm quen văn học tại trường Mầm non Hoa Pơ Lang”. 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài. - Mục tiêu của đề tài là: Một số biện pháp hiệu quả nhất giúp trẻ 5 - 6 tuổi tham gia tích cực hoạt động thông qua môn làm quen văn học tại trường Mầm non Hoa Pơ Lang. - Nhiệm vụ của đề tài: + Tìm hiểu và nghiên cứu thực trạng, đưa ra các biện pháp sư phạm để cải thiện thực trạng. + Áp dụng một số biện pháp sư phạm trong hoạt động làm quen văn học. 3. Đối tượng nghiên cứu. Giúp trẻ 5- 6 tuổi tích cực tham gia trong hoạt động làm quen văn học. 4. Giới hạn của đề tài. Nội dung nghiên cứu: Một số biện pháp giúp trẻ tham gia tích cực trong hoạt động làm quen văn học. Đối tượng khảo sát: Học sinh 5- 6 tuổi, lớp lá phân hiệu buôn Dur 1, trường Mầm non Hoa Pơ Lang xã Dur Kmăl, huyện Krông Ana, tỉnh Đăk Lăk. Thời gian: Từ tháng 9/2017 đến tháng 2/2018. 5. Phương pháp nghiên cứu. a) Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận - Phương pháp phân tích – tổng hợp tài liệu; - Phương pháp khái quát hóa các nhận định độc lập. b) Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp điều tra; - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục; - Phương pháp khảo nghiệm, thử nghiệm. c) Phương pháp thống kê toán học II. Phần nội dung 1. Cơ sở lý luận Làm quen văn học là một hoạt động trong lĩnh vực giáo dục phát triển ngôn ngữ cho trẻ, hoạt động này không những nhằm giúp trẻ hình thành và phát triển các năng lực ngôn ngữ như nghe, nói, tiền đọc và tiền viết, mà còn giúp trẻ phát Người thực hiện: Nguyễn Thị Hồng Đào 2 Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi tích cực hoạt động thông qua môn làm quen văn học tại trường MN Hoa Pơ Lang triển khả năng tư duy, mở rộng và nâng cao nhận thức, tình cảm, giáo dục lòng nhân ái cho trẻ thơ... Đó là chiếc cầu nối giúp trẻ bước vào thế giới lung linh, huyền ảo, rực rỡ sắc màu của xã hội loài người, hướng tới sự phát triển toàn diện cho trẻ mầm non, góp phần hình thành những yếu tố đầu tiên của nhân cách, chuẩn bị cho trẻ vào lớp 1. Tác phẩm văn học thiếu nhi là một nội dung, một phương tiện vô cùng quan trọng trong chương trình giáo dục trẻ. Là loại hình nghệ thuật ngôn từ, văn học có khả năng đi vào lòng người một cách tự nhiên và sâu sắc. Có thể nói, cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học là một trong những phương tiện hữu hiệu nhất để hình thành và phát triển nhân cách cho trẻ em một cách toàn diện; các tác phẩm văn học đem lại cho trẻ thơ cái đẹp, cái cao quý, cái chân, cái thiện. Tuy nhiên, không phải sau khi đọc xong, nghe xong một tác phẩm là ngay lập tức các em có thể trở thành người tốt được mà những ảnh hưởng của văn học tới các em là một quá trình lâu dài và bền bỉ. Nó tác động một cách từ từ, nhưng giá trị nhân văn của nó thì có thể tạo nên sức mạnh, ảnh hưởng sâu sắc tới sự hình thành và phát triển nhân cách của trẻ em. Trẻ được tiếp xúc với các tác phẩm văn học là các em được tiếp xúc với cả một thế giới bao la đầy âm thanh và màu sắc với những hình ảnh đẹp đẽ, sinh động, muôn màu muôn vẻ của thiên nhiên cuộc sống. Từ đó gợi mở trong tâm hồn trẻ những cảm xúc thẩm mĩ và hình thành thị hiếu thẩm mĩ, văn học còn giúp trẻ phát huy trí tưởng tượng phong phú, bay bổng để tự tạo ra cái đẹp hoặc tìm đến và thưởng thức cái đẹp, giáo dục trẻ có lòng nhân ái trong tình yêu thương giữa con người với con người. Văn học còn giúp cho trẻ mở rộng và nâng cao nhận thức về thế giới xung quanh. Những bài thơ, những câu chuyện đã giúp các em mở rộng tầm nhìn và sự hiểu biết về thế giới tự nhiên, thế giới loài vật, thế giới đồ vật..., giúp trẻ biết được tên gọi, những đặc tính, những quan hệ và ý nghĩa của chúng đối với con người. Các tác phẩm văn học còn giúp trẻ mở rộng vốn từ, đặc biệt là từ ngữ nghệ thuật; giúp trẻ phát triển lời nói mạch lạc, nâng cao khả năng biểu đạt, từ đó giúp trẻ phát triển ngôn ngữ. Vì vậy, hoạt động làm quen với tác phẩm văn học đối với trẻ mầm non là vô cùng cần thiết, đòi hỏi người giáo viên phải có trình độ chuyên môn, thường xuyên phải trau dồi những kiến thức cơ bản để cảm thụ thật tốt các tác phẩm văn học thì mới có thể truyền dạy cho trẻ được hết những cái hay, cái đẹp của tác phẩm. Cùng với tầm quan trọng của hoạt động làm quen văn học đối với sự phát triển toàn diện của trẻ, thì hình thức tổ chức làm quen văn học như thế nào để phát huy được hết tất cả tính tích cực của trẻ là nội dung mà những nhà giáo dục cần quan tâm. Đối với trẻ mầm non nói chung, trẻ 5-6 tuổi nói riêng, văn học là một loại hình nghệ thuật giúp trẻ phát triển nhân cách toàn diện. Vì vậy, để mục tiêu cho trẻ làm quen văn học đạt hiệu quả cao, người giáo viên cần áp dụng các biện pháp Người thực hiện: Nguyễn Thị Hồng Đào 3 Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi tích cực hoạt động thông qua môn làm quen văn học tại trường MN Hoa Pơ Lang tổ chức hoạt động làm quen văn học một cách linh hoạt, sáng tạo theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. Từ đó phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của trẻ. Căn cứ thông tư số 28/2016/T-BGDĐT ngày 30 tháng 12 năm 2016 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo sửa đổi, bổ sung một số nội dung của Chương trình Giáo dục mầm non ban hành kèm theo Thông tư số 17/2009/TT-BGDĐT ngày 25 tháng 7 năm 2009 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo. Căn cứ vào thông tư 36/2011/TT-BGDĐT ban hành chương trình bồi dưỡng thường xuyên giáo viên mầm non. Căn cứ vào nhiệm vụ trọng tâm trong năm học 2017-2018 của trường Mầm non Hoa Pơ Lang. Bản thân tôi xây dựng kế hoạch, nội dung hoạt động làm quen văn học cho trẻ 5-6 tuổi, lớp lá phân hiệu buôn Dur 1 trường Mầm non Hoa Pơ Lang bao gồm: + Nghe kể chuyện, đọc thơ, ca dao, đồng dao phù hợp với độ tuổi. + Đọc thơ, ca dao, đồng dao và kể chuyện. + Làm quen với cách sử dụng sách. + Làm quen với việc đọc sách. 2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu Trước khi thực hiện đề tài, trong quá trình giảng dạy nhà trường luôn tạo điều kiện giúp đỡ về một số trang thiết bị dạy hoạt động làm quen văn học như: ti vi... Trẻ ngoan ngoãn, thích tham gia vào các hoạt động do giáo viên tổ chức. Tổng số học sinh của lớp trong năm học 2017 - 2018 là: 32 trẻ Trong đó: Nữ là 14 cháu Dân tộc là 23 cháu Nữ dân tộc là 10 cháu Giáo viên chủ nhiệm: 2 giáo viên. Trình độ chuyên môn giáo viên: Đạt chuẩn. Trong đó, bản thân tôi có trình độ trên chuẩn. Khảo sát đầu năm: TT 1 Nội dung đánh giá Trẻ hứng thú, tích cực tham gia giờ học Người thực hiện: Nguyễn Thị Hồng Đào Đạt Chưa đạt Tổng số Tỷ lệ (%) Tổng Tỷ lệ số (%) 14/32 43,8 16/32 56,2 4 Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi tích cực hoạt động thông qua môn làm quen văn học tại trường MN Hoa Pơ Lang 2 Trẻ kể lại được câu chuyện 11/32 34,4 21/32 65,6 3 Trẻ học thuộc thơ và đọc diễn cảm 20/32 62,5 12/32 37,5 4 Trẻ đóng vai theo cốt truyện 10/32 31,3 22/32 68,7 5 Trẻ biết cách sử dụng sách và “đọc” sách 13/32 40,6 19/32 59,4 Qua bảng khảo sát trên, trong quá trình giảng dạy tôi nhận thấy trẻ biết tham gia các hoạt động theo hướng dẫn của cô, tuy nhiên trẻ còn thụ động chưa tích cực, chưa hứng thú học thuộc thơ và khi tham gia hoạt động, trẻ chưa hứng thú kể chuyện và đóng kịch, chưa biết cách sử dụng sách đúng quy cách và chưa biết chọn sách để “đọc”. * Ưu điểm: Nhà trường luôn tạo điều kiện giúp đỡ một số trang thiết bị phục vụ hoạt động làm quen văn học. Trẻ ngoan ngoãn, nhiều trẻ thích tham gia vào các hoạt động do giáo viên tổ chức. Lớp có 2 giáo viên đạt trình độ chuẩn, trong đó bản thân tôi là một giáo viên có trình độ trên chuẩn, được đào tạo bài bản. Bản thân tôi luôn có tâm huyết tận tụy với nghề, luôn có tinh thần trách nhiệm, nhiệt tình, yêu nghề mến trẻ, quan sát nắm bắt đặc điểm phát triển ngôn ngữ, đặc điểm tâm sinh lý, thói quen của từng trẻ trong lớp. Giáo viên biết khắc phục những khó khăn của nhà trường, nghiên cứu kỹ chương trình và xây dựng nội dung, phương pháp tổ chức giáo dục phù hợp với lứa tuổi của trẻ theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm hiện hành. * Tồn tại: Đa số trẻ còn nhút nhát, chưa mạnh dạn tự tin, chỉ biết làm theo hướng dẫn của cô, chưa tích cực hoạt động. Trẻ còn thụ động khi tiếp thu kiến thức, không tự tin trong khi thực hiện các hoạt động làm quen văn học, nhiều trang thiết bị, đồ dùng làm quen văn học còn thiếu thốn. Giáo viên chưa có nhiều kinh nghiệm giảng dạy. Nhiều phụ huynh chưa quan tâm và chưa dành thời gian để phối hợp với giáo viên trong việc cho trẻ làm quen văn học. Một số phụ huynh không biết chữ nên nhận thức chưa sâu, không quan tâm đến việc học tập của trẻ. * Nguyên nhân chủ quan: Một số phương pháp giảng dạy của giáo viên chưa thật sự hấp dẫn, chưa lôi cuốn thu hút trẻ. Giáo viên chưa nắm bắt kịp thời những đặc điểm phát triển tâm sinh lý của trẻ. Do đặc thù của trường là bán trú nên thời gian để giáo viên làm đồ Người thực hiện: Nguyễn Thị Hồng Đào 5 Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi tích cực hoạt động thông qua môn làm quen văn học tại trường MN Hoa Pơ Lang dùng, đồ chơi còn hạn chế, đồ dùng dạy học trong hoạt động làm quen văn học chưa phong phú. * Nguyên nhân khách quan: Tuy ở cùng độ tuổi nhưng khả năng nhận thức của trẻ không đồng đều. Đối tượng học sinh có tới 71,9% học sinh là đồng bào dân tộc thiểu số, sống trong vùng kinh tế xã hội đặc biệt khó khăn, trẻ không được va chạm nhiều với làng xóm, thế giới xung quanh vì vậy đa phần trẻ còn nhút nhát, chưa mạnh dạn tự tin, trẻ còn thụ động trong các hoạt động. Nhiều trẻ vốn từ Tiếng Việt chưa phong phú, chưa tự tin trong giao tiếp. Lớp học có ti vi, tranh ảnh về một số bài thơ, câu chuyện và có kệ để đồ dùng, tuy nhiên cơ sở vật chất nhà trường còn thiếu thốn như: máy tính, các con rối, trang phục đóng kịch, mô hình các câu chuyện, bài thơ... phục vụ cho môn học. Diện tích lớp học chật hẹp, chưa đúng quy định tại Điều lệ trường Mầm non. 100% phụ huynh học sinh làm nghề nông, trình độ học vấn còn thấp, một số phụ huynh không biết chữ, kinh tế còn nhiều khó khăn nên phụ huynh cũng không quan tâm đến việc giáo dục phát triển ngôn ngữ cho trẻ. Chính vì những bất cập khi tổ chức các hoạt động làm quen văn học, tôi luôn băn khoăn suy nghĩ, tìm tòi, học hỏi để tìm ra những biện pháp giúp trẻ tích cực tham gia hoạt động làm quen văn học và tôi đã tìm ra một số giải pháp như sau. 3. Nội dung và hình thức của giải pháp: a. Mục tiêu của giải pháp Xây dựng môi trường thân thiện, đầy đủ về đồ dùng, dụng cụ và một số thiết bị phục vụ hoạt động làm quen văn học. Góp phần giúp trẻ phát triển toàn diện về mặt thể chất, ngôn ngữ, nhận thức, tình cảm- xã hội, thẩm mĩ. Làm cho giờ học sinh động, lôi cuốn thu hút trẻ, giúp trẻ hứng thú, tích cực, chủ động, sáng tạo khi tham gia hoạt động. Giúp trẻ phát triển tốt ngôn ngữ mạch lạc. Trẻ được hoạt động tích cực, biết đọc, kể diễn cảm, biết thể hiện tình cảm khi đọc, kể, cũng như giúp trẻ mạnh dạn tự tin, giao tiếp ứng xử lưu loát hơn. Trẻ biết sáng tạo trong khi kể chuyện như thay đổi tên nhân vật, thay đổi kết thúc, thêm bớt sự kiện... trong một nội dung truyện. Đóng được vai của nhân vật trong câu chuyện. Giúp cho phụ huynh nhận thức được tầm quan trọng, sự cần thiết phải quan tâm đến hoạt động giáo dục làm quen văn học cho trẻ. Giáo viên có nhiều kinh nghiệm giảng dạy, nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ trong hoạt động làm quen văn học. Lời nói, cử chỉ của giáo viên đúng chuẩn mực hơn. Người thực hiện: Nguyễn Thị Hồng Đào 6 Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi tích cực hoạt động thông qua môn làm quen văn học tại trường MN Hoa Pơ Lang b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp. Để giúp trẻ tích cực hứng thú trong thực hiện nội dung làm quen văn học, tôi đã thực hiện một số giải pháp, biện pháp cụ thể: * Giải pháp 1: Xây dựng môi trường giúp trẻ hoạt động tích cực thông qua môn làm quen văn học Trẻ mầm non được tiếp xúc với các tác phẩm văn học thông qua môn làm quen văn học, mọi lúc mọi nơi, giờ hoạt động góc, các giờ học khác, qua hoạt động chiều. Vì thế, giáo viên cần tạo môi trường thân thiện gần gũi với trẻ, tạo không khí vui tươi giúp cho trẻ hứng thú, tích cực tham gia hoạt động làm quen văn học; giúp trẻ có được nhiều cảm xúc và rèn luyện những kĩ năng xã hội cho trẻ. Giáo viên luôn tạo điều kiện cho trẻ thường xuyên được giao tiếp với bạn bè, cô giáo và mọi người xung quanh, thể hiện mối quan hệ thân thiện giữa trẻ với những người thân. Khuyến khích trẻ tích cực tham gia vào các hoạt động cùng cô giáo và các bạn. Trường lớp đảm an toàn, gần gũi với trẻ. Trang trí, sắp xếp lớp học các góc chơi đảm bảo thẩm mĩ, thân thiện, phù hợp với chủ đề giúp trẻ hứng thú tham gia hoạt động. Giáo viên luôn chú ý đến những hành vi, cử chỉ, lời nói, thái độ đối với trẻ, thân thiện, gần gũi với trẻ, chuẩn mực đạo đức đúng tác phong sư phạm để trẻ học tập. Giáo viên chuẩn bị cho trẻ nhiều đồ dùng trực quan mô phỏng lại các tác phẩm văn học như tranh vẽ, con rối, mô hình, hình ảnh... Sử dụng các đồ dùng đồ chơi, nguyên vật liệu sẵn có, đa dạng, phong phú, hấp dẫn, gần gũi với trẻ như tre, nứa, lá cây, hộp nhựa, sắt tây, vải vụn, muỗng gỗ, ly nhựa, lõi giấy vệ sinh, len, dây dù, vỏ cây, lá khô… để làm đồ dùng đồ chơi phục vụ cho môn học sẽ tạo cho trẻ thêm phần hứng thú tham gia hoạt động, tích cực tương tác và phát triển các kỹ năng. Ví dụ: Kể chuyện “Hai anh em”, giáo viên sử dụng cây tre cắt thành từng đoạn ngắn để làm thành các bộ phận con người, dùng dây dù để kết nối các đoạn tre, dùng len làm tóc, dùng màu nước sơn các đoạn để trang trí trang phục tạo thành con rối tre… Dùng lá cây, ống hút, xốp tạo thành ngôi nhà, cây cối... trang trí xây dựng mô hình cho câu chuyện. Làm đồ dùng phục vụ hoạt động kể chuyện “Cây tre trăm đốt” như: dùng vỏ hộp sữa su su cắt đôi thành các đốt tre và ghép lại thành cây tre, lá tre nhựa cắm vào ống mút và dán vào các đốt tre. Sau đó ghép các đốt tre vào với nhau thành cây tre. Dùng xốp cắt thành hình anh nông dân, ông bụt, lão nhà giàu, cô gái... rồi gắn vào xiên cắm vào mô hình. Dùng vải vụn may thành một số trang phục để cho trẻ tham gia đóng kịch như áo, khăn, quần, mũ... Dùng các vật thật như hoa quả, lá cây... cho trẻ quan sát, sờ nắn, ngửi nếm... khi cho trẻ đọc thơ, kể chuyện. Ví dụ: Khi dạy trẻ đọc bài thơ “Rau ngót, rau đay”, giáo viên mang đến lớp bó rau ngót, rau đay cho các cháu trực tiếp quan sát, và Người thực hiện: Nguyễn Thị Hồng Đào 7 Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi tích cực hoạt động thông qua môn làm quen văn học tại trường MN Hoa Pơ Lang mang theo bát canh rau ngót, rau đay nấu với cá tôm cho trẻ nếm thử, để các cháu có thể dễ dàng hình dung: Nấu canh ăn mát Là nắm rau đay Mát ruột mới hay Là mớ rau ngót Muốn có vị ngọt Nấu với cá tôm... Sử dụng các phương tiện nghe nhìn hiện đại như đĩa hình, máy tính, ti vi... thiết kế bài giảng giáo án điện tử tùy vào từng nội dung bài học nhằm tạo sự mới lạ, phong phú trong sự chuẩn bị đồ dùng dạy học. Tuy nhiên cũng không được quá lạm dụng vào công nghệ thông tin trong soạn giảng, nhằm tránh sự nhàm chán. Trong quá trình kể chuyện, đọc thơ cho trẻ nghe thì ngôn ngữ, nét mặt, và cử chỉ, điệu bộ của giáo viên là loại hình “trực quan” sống động nhất, gần gũi nhất đối với trẻ. Khả năng rung cảm, sự hiểu biết tác phẩm của giáo viên sẽ được bộc lộ qua ngôn ngữ, ánh mắt, nét mặt, điệu bộ... và qua đó, giáo viên sẽ là người làm sống dậy các hình tượng trong tác phẩm, thu hút sự chú ý và giúp cho trẻ cảm nhận tác phẩm một cách sâu sắc nhất. Xây dựng góc thư viện có nhiều thể loại sách để giúp trẻ phát triển ngôn ngữ một cách hiệu quả nhất. Bố trí sắp xếp góc chơi thân thiện, gần gũi như dùng can nhựa cắt ra làm hộp đựng sách, cắt dán vải nỉ, xốp thành hình dáng con vật và trang trí lên hộp đựng sách. Ngoài ra cô có thể sưu tầm những mẫu truyện thiếu nhi có ngoài chương trình cho trẻ đọc và xem. Ở góc học tập, giáo viên cho trẻ cùng bạn làm album tranh truyện. Cho trẻ chỉ vào các bức tranh và kể cho các bạn nghe hoặc cho trẻ sắp xếp những tranh rời và tự kể sáng tạo theo ý tưởng của mình. Ở góc nghệ thuật, giáo viên cho trẻ chơi đóng kịch, làm mũ hình các con vật, nhân vật trong truyện, làm một số trang phục, đồ dùng đồ chơi, các nhân vật, con vật trong các câu chuyện từ các nguyên vật liệu như: ống chỉ, vải vụn, len, quả cầu lông, lõi giấy vệ sinh, xốp pitit... * Giải pháp 2: Giúp trẻ hứng thú, tích cực trong hoạt động làm quen văn học thông qua giờ học văn học, mọi lúc mọi nơi, giờ hoạt động góc, các giờ học khác. * Tạo cho trẻ hứng thú, tích cực trong việc hướng dẫn làm quen văn học thông qua hoạt động có chủ đích. Một giờ dạy môn văn học giáo viên xây dựng theo các cách khác nhau, mỗi giờ học chọn một phần trọng tâm chủ yếu trong một hoạt động. Trước mỗi tiết dạy giáo viên phải xác định tác phẩm đó cung cấp kiến thức gì cho trẻ, cần chuẩn bị đồ dùng gì, dẫn dắt giới thiệu bài như thế nào để lôi cuốn hấp dẫn thu hút trẻ tham gia Người thực hiện: Nguyễn Thị Hồng Đào 8 Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi tích cực hoạt động thông qua môn làm quen văn học tại trường MN Hoa Pơ Lang vào hoạt động. Để tạo cho trẻ sự tò mò, thu hút trẻ tham gia vào hoạt động giáo viên dẫn dắt bằng cách tổ chức một trò chơi nhỏ, hoặc sử dụng bài hát, câu đố, tình huống... Ví dụ: Dạy kể chuyện “Cáo, thỏ và gà trống”, giáo viên tạo tình huống cho trẻ nghe tiếng khóc bằng cách sử dụng hiệu ứng trên powerpoint rồi cho trẻ đoán xem đó là tiếng khóc của ai, sau đó cho trẻ xem hình ảnh chú Thỏ đang ngồi khóc. Để biết được vì sao Thỏ lại khóc thì hôm nay cô và các con cùng đi tìm hiểu nội dung câu chuyện “Cáo, thỏ và gà trống” nhé! Giáo viên lựa chọn các tác phẩm văn học cho trẻ nghe trong một năm học phải khác nhau về nội dung, hình thức và thể loại. Cần tuyển chọn tác phẩm chứa đựng tính nhân đạo, đi sâu vào thế giới tình cảm của trẻ, có hình ảnh vừa sức (phù hợp) với trẻ em. Các tác phẩm nghe kể phải phong phú, không bó hẹp trong chương trình quy định. Giáo viên nên lựa chọn những tác phẩm văn học mới, trẻ chưa hề được nghe thì trẻ sẽ có sự hứng thú, tò mò và muốn khám phá. Với các bài thơ, câu chuyện quen thuộc thì trẻ có thể hòa nhập với bài ngay bằng cách đọc theo, làm điệu bộ theo, nhưng nó rất dễ gây cho trẻ sự nhàm chán, mất tập trung. Trong chương trình giáo dục hiện nay trẻ được đọc thơ dưới nhiều hình thức: đọc luân phiên theo tổ, nhóm, đọc tiếp sức theo hướng tay chỉ của cô, đọc đối đáp giữa cô và trẻ, giữa trẻ với nhau, đọc to - nhỏ... Bên cạnh đó để thu hút được trẻ có hứng thú, tích cực giáo viên phải đọc thơ diễn cảm, đọc theo tranh minh họa, đọc theo mô hình. Khi cho trẻ đọc, giáo viên hướng trẻ đọc đúng, không ngọng, đọc diễn cảm, thể hiện rõ ngữ điệu, nhịp điệu của bài thơ. Ví dụ: Dạy trẻ đọc thuộc bài thơ “Đàn gà con” của Phạm Hổ. Cô giáo chuẩn bị: Tranh vẽ gà mẹ đang ấp trứng, có những quả trứng đã nở, chú gà con thò đầu ra khỏi chỗ vỏ trứng bị vỡ. Tranh đàn gà con lông vàng đứng xúm quanh gà mẹ. Cô cho trẻ xem tranh, giới thiệu cho trẻ biết gà mẹ đang ấp trứng để trẻ hiểu từ “ấp ủ”. Cô đọc bài thơ với giọng điệu dịu dàng, tha thiết, thể hiện vẻ đẹp và tình yêu của gà mẹ đối với gà con. Để góp phần thành công trong việc dạy trẻ học thuộc thơ giáo viên cũng cần lựa chọn các tác phẩm ngắn, thể thơ 4 chữ, 5 chữ hoặc thơ lục bát phù hợp với chủ đề và lứa tuổi; những tác phẩm có nhạc tính, có hình tượng đẹp, có nội dung giáo dục tốt, rõ ràng, những tác phẩm đem đến cho trẻ niềm vui thẩm mĩ, niềm vui được sống lại những tình cảm mà tác phẩm gợi ra cho trẻ. Ngoài ra, thay vì cho trẻ đọc thơ cùng cô giáo, giáo viên có thể cho trẻ nghe và đọc thơ qua băng, đĩa, cần kết hợp cho trẻ làm động tác minh họa theo nội dung bài thơ. Từ đó, giúp trẻ hứng thú, tích cực khi tham gia hoạt động và giúp trẻ phát triển thêm về mặt thể chất. Để kể một câu chuyện cho trẻ nghe được hấp dẫn, trước hết giáo viên phải cảm nhận được câu chuyện, hiểu nội dung truyện, nhớ được lời thoại. Dùng cử chỉ, Người thực hiện: Nguyễn Thị Hồng Đào 9 Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi tích cực hoạt động thông qua môn làm quen văn học tại trường MN Hoa Pơ Lang điệu bộ, giọng điệu để đóng vai các nhân vật trong truyện thật hấp dẫn lôi cuốn trẻ chú ý lắng nghe. Khi câu chuyện đến đoạn cao trào, cô đặt ra tình huống gây hứng thú, khơi gợi trí tưởng tượng của trẻ để đoán câu chuyện sẽ tiếp diễn như thế nào. Ví dụ: Với truyện “Chú dê đen”, giáo viên tạo tình huống cho trẻ nhập vai các nhân vật: Dê đen, chó Sói để trẻ trả lời các câu hỏi đàm thoại của cô như: Chú Dê trắng đang ăn cỏ non thì ai đi tới?... Khi tập cho trẻ kể lại chuyện để trẻ tích cực hứng thú thì cần cho trẻ kể chuyện theo đồ chơi, rối, mô hình hoặc kể chuyện theo tranh ảnh. Ví dụ cho trẻ kể chuyện về một đồ chơi: Búp Bê Ngày xửa ngày xưa, có một em búp bê đi vào rừng hái bông hoa cho mẹ. Em mải hái bông hoa, trời tối rồi mà em không biết, Búp Bê bị lạc không về nhà được. Em sợ quá ngồi khóc hu hu... Bỗng nhiên có bà Tiên đến hỏi: Làm sao Búp Bê khóc? Búp Bê bảo búp bê sợ quá nên khóc. Bà tiên đưa em về nhà. Búp Bê cảm ơn bà Tiên rồi chạy về với mẹ. Cho trẻ kể chuyện theo tranh vẽ, giáo viên chọn những bức tranh đẹp, màu sắc hài hòa, tươi sáng và rõ ràng, nhằm gây ấn tượng, tác động trực tiếp vào óc thẩm mĩ và năng lực cảm thụ cái đẹp của trẻ. Trước khi cho trẻ kể chuyện theo tranh, cô cần giới thiệu để trẻ hiểu nội dung chung của bức tranh, nắm được sự tương quan giữa các nhân vật, các sự kiện trong tranh, tập cho trẻ nhớ tên nhân vật, tập cho trẻ diễn đạt theo đúng giọng nói nhân vật đó, sau đó cô mới hướng dẫn trẻ tập kể chuyện. Để lôi cuốn trẻ hứng thú lắng nghe cô đọc thơ, kể mẫu câu chuyện thì giáo viên cần sử dụng biện pháp trực quan truyền cảm, cô đọc, kể trọn vẹn và đúng; đọc, kể hay, rõ lời, đúng với nhịp điệu của bài thơ, giọng điệu, cử chỉ của các nhân vật. Tạo không khí phấn khởi, vui tươi, hào hứng cho trẻ thì lớp học cần được trang trí một vài thứ khác với mọi ngày, có một vài đồ dùng, vật dụng, tranh ảnh phát họa nội dung tác phẩm văn học, trang phục đóng kịch, rối... phù hợp với tác phẩm. Chuẩn bị các thiết bị hỗ trợ như loa, ti vi, máy tính… Ví dụ: Dạy kể chuyện “Ba cô gái”, giáo viên cho trẻ cùng với cô giáo và bạn cùng làm đồ chơi tự tạo như dùng lõi giấy, len, màu nước vẽ thêm mắt, mũi, gắn tóc, vẽ áo quần để tạo thành một số nhân vật sau đó lồng vào các ngón tay và cho trẻ đóng vai nhân vật đó. Giáo viên giới thiệu nội dung bài thơ, câu chuyện bằng từ ngữ, hình ảnh gần gũi với trẻ để giúp trẻ hiểu rõ và ghi nhớ tốt hơn, hứng thú lắng nghe cô giới thiệu nội dung tác phẩm. Ví dụ: dạy câu chuyện “Chú dê đen” cho trẻ xem clip về các con vật tương ứng với mỗi đoạn truyện, kết hợp với ngôn ngữ đối thoại và giọng điệu của nhân vật đó… Người thực hiện: Nguyễn Thị Hồng Đào 10 Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi tích cực hoạt động thông qua môn làm quen văn học tại trường MN Hoa Pơ Lang Trong quá trình dạy trẻ đọc thơ, giáo viên cho trẻ nghe và đọc nhiều lần theo cô, đọc đúng nhịp điệu của bài thơ, và kết hợp thể hiện cử chỉ điệu bộ hoặc đọc theo tranh vẽ, theo mô hình... nhằm giúp trẻ hứng thú, tích cực đọc thơ cùng cô và bạn. Trong quá trình cho trẻ đọc thơ, giáo viên lắng nghe để phát hiện trẻ đọc sai, phát âm sai thì sau khi đọc hết bài, giáo viên động viên khuyến khích trẻ đọc lại, phát âm lại chỗ đó vài lần (giáo viên chú ý không chê bai khi trẻ đọc, phát âm sai), trong giờ học, giáo viên chú ý khen những trẻ đọc thơ diễn cảm và hay, làm cử chỉ điệu bộ sáng tạo và phù hợp nhằm khuyến khích trẻ học tốt hơn, tích cực hơn trong học tập. Sau khi được nghe kể chuyện và được cô dạy kể lại chuyện, những trẻ khá có thể kể lại những câu chuyện mà chúng đã được nghe một cách đầy đủ. Và trong khi kể đã có thể tự sáng tạo về từ ngữ, chi tiết và thể hiện sắc thái tình cảm thông qua đối thoại của các nhân vật, vì vậy giáo viên phải biết động viên khuyến khích trẻ sáng tạo và hướng dẫn tưởng tượng sáng tạo của trẻ đi đúng hướng. Trong quá trình cho trẻ tìm hiểu nội dung tác phẩm, giáo viên đặt các câu hỏi cần ngắn gọn, dễ hiểu, giúp trẻ diễn đạt ý tưởng của mình. Các câu hỏi đi từ dễ đến khó theo hệ thống của bài. Không nên đưa ra những câu hỏi có sẵn câu trả lời nhưng cũng không nên hỏi những câu quá khó làm cho trẻ bế tắc dẫn đến mất hứng thú. Có cả những câu hỏi về giá trị nội dung và những câu hỏi về giá trị nghệ thuật của tác phẩm. Ví dụ có thể hỏi trẻ: Cháu thấy nhân vật này như thế nào? Nếu cháu là nhân vật ấy, cháu có hành động như vậy không? Tại sao? Cháu sẽ làm như thế nào? ... Hình ảnh con Chó sói được miêu tả như thế nào? ... Khi trẻ trả lời câu hỏi, cô không gò bó trẻ trả lời rập khuôn mà khơi gợi để trẻ tự nói lên ý kiến của mình. Đối với những trẻ nhút nhát, thụ động, cô thường xuyên gọi trẻ phát biểu hoặc cho trẻ nhắc lại câu trả lời của bạn để giúp trẻ mạnh dạn và tự tin hơn. Trong quá trình trả lời câu hỏi của giáo viên nếu trẻ trả lời đúng thì cô giáo và cả lớp tuyên dương, nếu trả lời không đúng thì giáo viên gợi ý cho trẻ trả lời lại, không chê bai trẻ. Câu hỏi của giáo viên đưa ra phải sát với nội dung của tác phẩm, phù hợp với trẻ, không đặt câu hỏi khó quá đối với trẻ. Bên cạnh đó giáo viên phải luôn chú ý hướng dẫn trẻ diễn đạt đủ câu, đủ ý, mạch lạc, rõ ràng. Đối với một số trẻ nói ngọng hoặc phát âm không chính xác, giáo viên trao đổi với phụ huynh rèn thêm cho trẻ khi ở nhà. Do trẻ học thông qua bắt chước nên giáo viên phải làm mẫu nhiều lần. Giọng đọc, kể cần rõ ràng, biểu cảm phù hợp với đoạn thơ, lời đối thoại của nhân vật. Căn cứ vào nội dung của tác phẩm, giáo viên giáo dục trẻ phù hợp, hình thành ở trẻ tình yêu thiên nhiên, con người, giúp trẻ được phát triển trí tuệ, tình cảm và ngôn ngữ. Có nhiều cách tổ chức trò chơi để ôn lại nội dung tác phẩm văn học. Khi tổ chức chơi, giáo viên giới thiệu tên trò chơi, phổ biến cách chơi một cách ngắn gọn, Người thực hiện: Nguyễn Thị Hồng Đào 11 Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi tích cực hoạt động thông qua môn làm quen văn học tại trường MN Hoa Pơ Lang rõ ràng và chơi mẫu cho trẻ xem trước. Trong khi tổ chức cho trẻ chơi, cần khuyến khích, động viên các trẻ tham gia, cổ vũ, nâng cao dần yêu cầu chơi. Đặc biệt khi lựa chọn tác phẩm văn học cho trẻ chơi đóng kịch, không phải tác phẩm văn học nào cũng dễ dàng chuyển thể thành kịch bản để cho các cháu tham gia đóng kịch. Nên khi lựa chọn tác phẩm cho trẻ đóng kịch cần lựa chọn các tác phẩm có cốt truyện mạch lạc, các tình tiết hấp dẫn mang kịch tính, thu hút được sự chú ý của trẻ thơ. Những tác phẩm được lựa chọn phải chứa nhiều mâu thuẫn. Những mâu thuẫn, những xung đột của truyện phải được tập trung giải quyết. Không nên chọn những tác phẩm ít kịch tính, những mâu thuẫn xung đột rời rạc, không tập trung. Những tác phẩm lựa chọn phải có các tuyến nhân vật rõ ràng. Các tác phẩm được lựa chọn phải có hệ thống ngôn ngữ giản dị, dễ hiểu, phù hợp với trẻ thơ. Ví dụ các câu chuyện: Chú dê đen; Bác gấu đen và hai chú thỏ; Ai đáng khen nhiều hơn; Mèo đi câu cá... * Tạo cho trẻ hứng thú, hoạt động tích cực thông qua môn làm quen văn học ở mọi lúc, mọi nơi. Khả năng cảm thụ các tác phẩm văn học của trẻ không thể tự phát triển, vì vậy giáo viên cần cho trẻ làm quen với văn học ở mọi lúc, mọi nơi như: Trong giờ đón trẻ, trả trẻ, giờ hoạt động ngoài trời, giờ hoạt động chiều… Ví dụ: Vào giờ đón trẻ, cô mở máy tính cho trẻ nghe đọc những bài thơ, kể những câu chuyện có trong và ngoài chương trình phù hợp với lứa tuổi trẻ mầm non. Cho trẻ làm quen nội dung bài thơ, câu chuyện thông qua việc chơi tự do ở các góc... Hoạt động ngoài trời cũng cần cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học; lựa chọn các tác phẩm văn học nội dung gần gũi, dễ hiểu, phù hợp với phong cảnh thiên nhiên, sự vật hay hiện tượng trẻ đang tiếp xúc. Cho trẻ đọc thơ, kể chuyện những bài có nội dung theo chủ đề, qua đó giáo dục cho trẻ thông qua nội dung của tác phẩm văn học đó. Khi trẻ cùng chơi trong hoạt động ngoài trời, giáo viên cho trẻ nghe kể chuyện “Đôi bạn tốt”, “Hoa mào gà”... qua đó giúp trẻ biết đoàn kết giúp đỡ bạn trong khi chơi, chăm sóc vườn hoa, hình thành ở trẻ tình yêu thiên nhiên, môi trường xung quanh, biết vâng lời cô giáo, yêu trường mến lớp. Ngoài ra, giáo viên có thể cho trẻ tự kể chuyện sáng tạo qua các sự vật, hiện tượng thiên nhiên mà trẻ vừa được quan sát, hay cho trẻ vẽ lại nhân vật trẻ thích trong truyện đã học bằng phấn theo sáng tạo của trẻ, làm đồ chơi, các nhân vật bằng lá cây. Khi đi dạo chơi cho trẻ đọc các bài đồng dao, ca dao dành cho trẻ mầm non. Cụ thể các bài đồng dao như: Tay đẹp, Con công hay múa, Rềnh rềnh ràng ràng, Vuốt hột nổ... Các bài ca dao như: “Anh em nào phải người xa Cùng chung bác mẹ một nhà cùng thân Yêu nhau như thể tay chân Anh em hòa thuận hai thân vui vầy” ... Người thực hiện: Nguyễn Thị Hồng Đào 12 Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi tích cực hoạt động thông qua môn làm quen văn học tại trường MN Hoa Pơ Lang Trước giờ đi ngủ là thời điểm thích hợp cho trẻ nghe những câu chuyện giúp trẻ dễ đi vào giấc ngủ, không những vậy việc cho trẻ nghe kể chuyện trước khi đi ngủ còn tạo cho trẻ những thói quen tốt, tạo sự gắn kết tình cảm giữa giáo viên và trẻ, giúp trẻ phát triển các kĩ năng: nghe - nói - đọc, giúp trẻ rèn luyện khả năng logic, rèn luyện kỹ năng giao tiếp cho trẻ, giúp trẻ nhận thức được các bài học bổ ích, giúp trẻ ngủ ngon. Trong giờ hoạt động chiều, bên cạnh việc cho trẻ làm quen bài thơ, câu chuyện mới sẽ học, giáo viên có thể cho trẻ ôn lại bài thơ, câu chuyện đã học dưới hình thức tổ chức trò chơi, hình thức đóng kịch, cho trẻ đọc thơ, kể chuyện sáng tạo, giáo viên động viên khuyến khích tất cả trẻ trong lớp cùng tham gia để trẻ có cơ hội học hỏi lẫn nhau, chia sẻ cảm xúc và tích cực hoạt động. Trong giờ chơi tự do và chờ bố mẹ đến đón về, giáo viên cho trẻ nghe những bài thơ, câu chuyện mà trẻ ưa thích, nội dung bài lành mạnh như: ca dao, đồng dao, hoặc nghe củng cố bài đã học, sắp học. Trẻ được nghe đọc thơ, kể chuyện nhiều lần sẽ cảm nhận được giọng điệu của tác phẩm văn học, thích nghe đọc thơ, kể chuyện, muốn được đọc thơ, kể chuyện được như bạn, cô giáo… Như vậy, ở trường mầm non từ lúc trẻ đến trường cho đến khi bố mẹ đón về, môn làm quen văn học luôn luôn xuất hiện bên trẻ tạo không khí gần gũi, thân thiện, giúp trẻ phát triển toàn diện. Văn học là nghệ thuật ngôn từ giúp trẻ phát triển ngôn ngữ mạch lạc. * Giúp trẻ tích cực hoạt động trong môn làm quen văn học thông qua các giờ học khác. Trong mọi hoạt động, văn học là một trong các nội dung bổ trợ nhằm gây hứng thú cho trẻ vào học nội dung mới, giáo viên có thể tích hợp với làm quen văn học theo từng bài học phù hợp với chủ đề. Ví dụ: Giờ hoạt động làm quen âm nhạc. Đề tài: dạy hát “Ai thương con nhiều hơn”, giáo viên cho trẻ đọc thơ “Mẹ của em” khi trò chuyện dẫn dắt vào bài, hoặc khi chuyển hoạt động, khi tổ chức trò chơi… qua đó giúp trẻ làm quen một số bài thơ mới hoặc củng cố những bài thơ đã học, không những giúp trẻ làm quen văn học mà còn làm cho trẻ hứng thú học tập, tránh sự nhàm chán trong giờ học. Giờ tổ chức hoạt động khám phá khoa học. Đề tài: “Trò chuyện về một số con vật sống trong rừng”. Giáo viên cho trẻ đọc đồng dao “Con vỏi con voi” Mọi tiết học đều có thể tích hợp làm quen văn học, ngoài việc ôn lại các bài thơ, câu chuyện đã học, làm quen các bài thơ, câu chuyện mới, việc tích hợp môn văn học còn giúp cho giờ học nhẹ nhàng, lôi cuốn, hấp dẫn, giúp trẻ thoải mái, ham thích học tập. Người thực hiện: Nguyễn Thị Hồng Đào 13 Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi tích cực hoạt động thông qua môn làm quen văn học tại trường MN Hoa Pơ Lang * Giúp trẻ tích cực hoạt động trong môn làm quen văn học thông qua giờ hoạt động góc. Trong một giờ hoạt động chung, tất cả trẻ không thể đọc thuộc thơ, kể được đoạn truyện đã học vì lứa tuổi này trẻ rất dễ nhớ nhưng mau quên. Vì vậy, cần cho trẻ làm quen văn học ở mọi lúc, mọi nơi đặc biệt là hoạt động ở góc như: góc thư viện, góc học tập, góc nghệ thuật... Ở góc thư viện giáo viên hướng dẫn trẻ cách sử dụng sách như thế nào để không bị hư hỏng sách, biết cách xem sách truyện, thơ, biết lật từng trang sách để xem và làm quen với việc đọc sách... Trong giờ hoạt động góc, trẻ chơi rất hồn nhiên, mạnh dạn, thích đọc thơ, kể chuyện về những bài mà trẻ đã được học và thích phản ảnh lại những việc làm của người lớn. Hoạt động góc giúp trẻ ôn luyện, củng cố, vận dụng kĩ năng vào các trò chơi, hoạt động sáng tạo. Giáo viên giúp trẻ thực hiện các hoạt động nghệ thuật: đóng kịch, kể chuyện sáng tạo, kể chuyện theo nội dung bài thơ, đọc thơ diễn cảm... Ví dụ: Trong ngày thứ 5, sau giờ học làm quen văn học, kể chuyện bài “Chú dê đen”, thì khi đến giờ hoạt động góc, ở góc nghệ thuật giáo viên cho trẻ chơi trò chơi đóng kịch “Chú dê đen”; góc thư viện cho trẻ xem sách truyện “Chú dê đen”; góc học tập cho trẻ chơi vẽ nhân vật trẻ thích trong câu chuyện “Chú dê đen” … Trẻ rất thích thú khi được tự do chơi cùng với các bạn, được thể hiện sự sáng tạo theo ý thích của mình qua các bài thơ, câu chuyện như kể chuyện sáng tạo, chơi đóng kịch, đọc thơ thông qua hoạt động vui chơi. * Giải pháp 3: Tuyên truyền, trao đổi với phụ huynh về công tác làm quen văn học cho trẻ tại gia đình. Ở lớp, một tiết hoạt động làm quen văn học ngắn ngủi không đủ thời gian cho trẻ thể hiện hết khả năng, sự sáng tạo của trẻ, vì vậy việc phối kết hợp với phụ huynh rất quan trọng trong việc chăm sóc giáo dục trẻ. Bởi vì cha mẹ trẻ là người hiểu rõ khả năng của trẻ, hỗ trợ giáo viên trong việc thực hiện các yêu cầu giáo dục làm quen văn học của trường mầm non tại nhà. Cha mẹ trẻ là người xây dựng môi trường giáo dục làm quen văn học phù hợp, an toàn cho trẻ tại gia đình. Vì thế, thông qua giờ đón trẻ, trả trẻ, ban đại diện hội cha mẹ học sinh của lớp, các cuộc họp cha mẹ học sinh để giáo viên tuyên truyền, trao đổi, phối hợp với cha mẹ trẻ giáo dục làm quen văn học cho trẻ tại gia đình. Lên bảng tin về chương trình dạy trẻ theo chủ đề, và thay bảng tin hàng tuần để phụ huynh biết và phối hợp với giáo viên rèn luyện thêm cho trẻ khi ở nhà như: Dán nội dung các bài thơ, câu chuyện dự định kể trong tuần ở góc Tuyên truyền để phụ huynh theo dõi và cho trẻ làm quen dần khi ở nhà. Trao đổi với phụ huynh về bài thơ, câu chuyện trẻ vừa được học để phụ huynh về nhà đọc thơ, kể chuyện cho trẻ nghe, hoặc mở máy tính cho trẻ xem và nghe... Người thực hiện: Nguyễn Thị Hồng Đào 14 Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi tích cực hoạt động thông qua môn làm quen văn học tại trường MN Hoa Pơ Lang Tuyên truyền, trao đổi với phụ huynh hướng dẫn, động viên, khuyến khích trẻ thực hiện tích cực các nhiệm vụ ôn luyện bài cũ, của trẻ tại gia đình, nhằm củng cố và phát triển kết quả hoạt động giáo dục làm quen văn học mà giáo viên đã giảng dạy. Ví dụ: Phụ huynh có thể hỏi trẻ “Hôm nay đến lớp con được cô giáo dạy bài gì?”, “Cô giáo dạy con đọc bài thơ gì?”, “Con hãy đọc bài thơ cho bố mẹ cùng nghe nào”… Tùy vào quá trình học tập của trẻ, có thể phụ huynh hướng dẫn cho trẻ thêm hoặc cho trẻ nghe đọc thơ, nghe kể chuyện, xem video các câu chuyện lứa tuổi mầm non qua thiết bị loa đài, máy tính, ti vi. Bên cạnh đó phụ huynh cho trẻ cùng tham gia sinh hoạt trong các buổi lễ hội của buôn làng, tạo cơ hội cho trẻ được giao tiếp với bạn bè, mọi người xung quanh, cho trẻ được tiếp xúc với các tác phẩm văn học dân gian nhằm giúp trẻ mở rộng kiến thức và phát triển ngôn ngữ, trí tuệ, tình cảm… Trẻ ở độ tuổi mầm non tiếp thu kiến thức trong môi trường “Học mà chơi, chơi mà học”. Vì vậy, phụ huynh có thể sưu tầm, mua những đĩa truyện dành cho trẻ em để cho trẻ nghe, xem tại nhà. Các bậc phụ huynh cũng có thể sử dụng câu chuyện cổ tích, câu chuyện dân gian để kể cho trẻ nghe trước khi đi ngủ nhằm tập cho trẻ có thói quen tốt, cũng giống như việc tập cho trẻ yêu đọc sách hay sau này. Trẻ được tham gia với các hoạt động làm quen văn học còn giúp trẻ phát triển ngôn ngữ mạch lạc và tăng chỉ số EQ ở trẻ. Vận động phụ huynh hỗ trợ vật liệu mở để làm đồ dùng dạy học làm quen văn học như: thùng giấy, lon sửa, chai nhựa, quần áo cũ, dụng cụ hóa trang… Vận động phụ huynh ủng hộ thêm tranh ảnh, sách, báo cũ, truyện tranh thiếu nhi để thực hiện góc “Thư viện của bé”. Vì thế giáo viên cần trao đổi, tuyên truyền với phụ huynh tạo mọi điều kiện tốt nhất để trẻ được phát triển ngôn ngữ. Sự phối kết hợp giữa môi trường giáo dục làm quen văn học ở trường lớp, từ cô giáo và tại gia đình cùng phụ huynh sẽ tạo điều kiện cộng hưởng cho trẻ tiếp thu tốt kiến thức, phát triển trí tuệ, tình cảm và tâm hồn của trẻ, đặc biệt sự nhạy cảm thẩm mỹ, thái độ sáng tạo ngôn ngữ và hội họa. c. Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp Giải pháp đầu là tiền đề; giải pháp thứ hai là giải pháp giữ vai trò quan trọng, then chốt quyết định cho sự thành công của đề tài khi khảo nghiệm, thử nghiệm và áp dụng thực tiễn; giải pháp cuối cùng là giải pháp hỗ trợ cho giải pháp hai đạt kết quả tốt nhất. Và giữa chúng có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, phối hợp đồng bộ và sát với tình hình thực tế nhằm mục đích là giúp trẻ tích cực hoạt động trong môn làm quen văn học. d. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu, phạm vi và hiệu quả ứng dụng. Người thực hiện: Nguyễn Thị Hồng Đào 15 Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi tích cực hoạt động thông qua môn làm quen văn học tại trường MN Hoa Pơ Lang Khi vận dụng linh hoạt sáng tạo các phương pháp trong hoạt động giáo dục làm quen văn học giúp trẻ phát triển về thẩm mĩ, đạo đức, trí tuệ và ngôn ngữ một cách rõ rệt. Trẻ tham gia học tập một cách tích cực, hứng thú, biết đọc thuộc bài thơ diễn cảm, biết kể đoạn truyện trẻ thích, biết kể chuyện sáng tạo từ đó hình thành ở trẻ những kĩ năng, kĩ xảo trong hoạt động làm quen văn học. Kết quả thu được trong quá trình nghiên cứu thực hiện đề tài đó là: TT Nội dung đánh Khảo sát đầu năm giá Đạt Tỷ lệ CĐ (%) Khảo sát cuối năm Tỷ lệ Đạt Tỷ lệ CĐ Tỷ lệ (%) (%) (%) 1 Trẻ hứng thú, tích 14/32 cực tham gia giờ học 43,8 16/32 56,2 32/32 100 0 2 Trẻ kể lại được 11/32 câu truyện 34,4 21/32 65,6 30/32 93,8 2/32 6,2 3 Trẻ học thuộc thơ 20/32 và đọc diễn cảm 62,5 12/32 37,5 31/32 96,9 1/32 3,1 4 Trẻ đóng vai theo 10/32 cốt truyện 31,3 22/32 68,7 30/32 93,8 2/32 6,2 5 Trẻ biết cách sử 13/32 40,6 dụng sách và “đọc” sách 19/32 59,4 32/32 100 0 Qua bảng khảo sát trên tôi nhận thấy chất lượng giáo dục làm quen văn học tăng rõ rệt, chứng tỏ việc vận dụng các giải pháp, biện pháp trên đạt hiệu quả cao. Đối với trẻ: Trẻ mạnh dạn, tự tin, hòa đồng với các bạn, hứng thú, thích tham gia vào các hoạt động làm quen văn học, có mối quan hệ gần gũi, cởi mở với cô giáo. Trẻ tích cực, hứng thú tham gia vào các hoạt động làm quen văn học. Trẻ có khả năng cảm nhận vẻ đẹp trong thiên nhiên, cuộc sống gần gũi xung quanh trẻ và trong tác phẩm văn học nghệ thuật; có khả năng thể hiện cảm xúc, sáng tạo trong các hoạt động làm quen văn học; yêu thích, hào hứng tham gia vào các hoạt động làm quen văn học. Nhận thức của trẻ cũng tăng lên, vốn từ vựng Tiếng Việt của trẻ phong phú, phát triển ngôn ngữ mạch lạc, yêu thích cái đẹp, thích đến trường tới lớp mầm non đồng thời trẻ cũng khỏe mạnh, nhanh nhẹn, hoạt bát, ứng xử khéo léo... Đối với cô: Có thêm kiến thức và nhiều kinh nghiệm giảng dạy, có sự linh hoạt, sáng tạo trong bộ môn làm quen văn học. Khả năng đọc, kể diễn cảm của cô Người thực hiện: Nguyễn Thị Hồng Đào 16 Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi tích cực hoạt động thông qua môn làm quen văn học tại trường MN Hoa Pơ Lang được nâng cao rõ rệt. Biết xây dựng kế hoạch phù hợp với tình hình thực tế của trẻ trong lớp, nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ. Đối với phụ huynh: Ngày càng tin tưởng giáo viên và nhận thấy được sự cần thiết phải giúp trẻ phát triển tốt về lĩnh vực phát triển ngôn ngữ nói chung, giáo dục làm quen văn học nói riêng. Thường xuyên trao đổi với cô giáo về cách giáo dục làm quen văn học cho trẻ khi ở nhà, nhằm mang đến sự phát triển tốt nhất về khả năng cảm thụ văn học, phát triển nghệ thuật văn chương cho trẻ. III. Phần kết luận, kiến nghị 1. Kết luận: Việc sử dụng linh hoạt sáng tạo các giải pháp trong hoạt động làm quen văn học cho trẻ là rất quan trọng và cần thiết. Làm quen văn học cho trẻ mầm non nói chung và trẻ 5 - 6 tuổi trường Mầm non Hoa Pơ Lang nói riêng, có nhiệm vụ hết sức đặc trưng là nhằm phát triển ở trẻ khả năng cảm nhận và thể hiện cái đẹp, phát triển ngôn ngữ, hướng tới sự phát triển toàn diện cho trẻ mầm non, góp phần hình thành những yếu tố đầu tiên của nhân cách, chuẩn bị cho trẻ vào học ở trường Phổ thông. Trong quá trình nghiên cứu và thực hiện đề tài cho trẻ ở lớp tôi, tôi nhận thấy rằng cô giáo cần chuẩn bị nhiều đồ dùng đồ chơi đa dạng, đẹp và sáng tạo, thu hút sự chú ý của trẻ, cho trẻ tham gia làm đồ dùng trong hoạt động và được sử dụng sản phẩm do mình làm ra; thực hiện đúng phương pháp bộ môn; sáng tạo và linh hoạt về hình thức tổ chức. Nội dung dẫn dắt vào các hoạt động phải tùy vào từng đề tài, lồng ghép theo chủ đề và chú trọng tích hợp các môn học khác. Khi thực hiện chú ý đến tính chủ động và sáng tạo của trẻ, không gò bó hay áp đặt trẻ. Luôn quan tâm đến từng cá nhân trẻ để nắm bắt đặc điểm tâm sinh lí cũng như nhu cầu yêu thích các hoạt động làm quen văn học và khả năng cảm thụ văn học của trẻ từ đó có hướng giáo dục trẻ tốt hơn. Thông qua việc áp dụng đề tài “Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi tích cực hoạt động thông qua môn làm quen văn học tại trường Mầm non Hoa Pơ Lang” vào thực tế, tôi nhận thấy tất cả trẻ trong lớp mạnh dạn tự tin, đi học chuyên cần hơn, tích cực tham gia vào mọi hoạt động, sáng tạo trong hoạt động làm quen văn học. Bản thân tôi có nhiều kinh nghiệm trong việc tổ chức các hình thức giáo dục làm quen văn học cho trẻ. Xây dựng kế hoạch cụ thể, rõ ràng, thống nhất. Giáo viên có nhiều hiểu biết, kiến thức sâu, rộng về chăm sóc, giáo dục trẻ. Biết cách xử lý tình huống, chịu khó nghiên cứu tài liệu giảng dạy. Thường xuyên dự giờ, rút kinh nghiệm để xây dựng tiết dạy tốt hơn. Nâng cao chất lượng giáo dục cho trẻ mầm non là bài học giúp giáo viên có kiến thức vững vàng trong công cuộc xây dựng và đổi mới giáo dục hiện nay, trong đó có giáo dục mầm non. Vì vậy, không ngừng phát huy những thành tích đã đạt được, giáo viên tiếp tục tìm tòi, sáng tạo trong cách nghĩ cách làm để nâng cao hiệu quả giảng dạy. Các bậc phụ huynh học sinh biết quan tâm đến việc học tập của con em mình, chủ động phối hợp với giáo viên trong việc chăm sóc, giáo dục trẻ. Người thực hiện: Nguyễn Thị Hồng Đào 17 Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi tích cực hoạt động thông qua môn làm quen văn học tại trường MN Hoa Pơ Lang 2. Kiến nghị: Đối với Phòng giáo dục: Tổ chức nhiều tiết dạy mẫu cho giáo viên tham gia học hỏi kinh nghiệm nhằm nâng cao chất lượng giáo dục nói chung và giáo dục làm quen văn học nói riêng. Đối với nhà trường: Bổ sung đồ dùng, đồ chơi, trang thiết bị phục vụ cho các môn học nói chung và môn làm quen văn học nói riêng nhằm giúp trẻ tích cực, hứng thú trong học tập, vui chơi. Trên đây là những kinh nghiệm khi tổ chức hoạt động làm quen văn học mà tôi đã thực hiện nhằm phát huy tích cực, hứng thú của trẻ. Trong quá trình nghiên cứu thực hiện đề tài “Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi tích cực hoạt động thông qua môn làm quen văn học tại trường Mầm non Hoa Pơ Lang” không tránh khỏi những thiếu sót, rất mong được sự đóng góp của Ban giám hiệu nhà trường, của các cấp quản lí giáo dục và các bạn đồng nghiệp để sáng kiến của tôi ngày càng hoàn thiện và mang lại hiệu quả cao nhất cho trẻ. Durkmăl, ngày 28 tháng 2 năm 2018 Người viết Nguyễn Thị Hồng Đào NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... TM/ CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG KHOA HỌC Hiệu trưởng Nguyễn Thị Xuân Nhi Người thực hiện: Nguyễn Thị Hồng Đào 18 Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi tích cực hoạt động thông qua môn làm quen văn học tại trường MN Hoa Pơ Lang TÀI LIỆU THAM KHẢO STT Tên tài liệu 1 Tác giả Website hổ trợ giảng dạy và chăm sóc trẻ em: www.mamnon.com 2 Hướng dẫn tổ chức thực hiện chương trình TS. Trần Thị Ngọc giáo dục mầm non mẫu giáo nhỡ (5-6 tuổi) Trâm- TS. Lê Thu Hương- PGS.TS Lê Thị Ánh Tuyết 3 Sách tuyển chọn trò chơi, bài hát, thơ ca, Lê Thu Hương truyện, câu đố theo chủ đề trẻ 5-6 tuổi 4 Tài liệu BDTX Năm 2013 gồm 44 mô đun. Người thực hiện: Nguyễn Thị Hồng Đào BDTXGVMN (Ban hành kèm theo Thông tư số 36 /2011/TTBGDĐT ngày 17 tháng 8 năm 2011 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo) 19 Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi tích cực hoạt động thông qua môn làm quen văn học tại trường MN Hoa Pơ Lang MỤC LỤC Trang I. Phần mở đầu…..………………………………………………………………...1 1. Lý do chọn đề tài................................................................................................... 1 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài……………………………………………………2 3. Đối tượng nghiên cứu…………………………………………………………….2 4. Giới hạn của đề tài………….…………………………………………………….2 5. Phương pháp nghiên cứu. ………………………………………………………..2 II. Phần nội dung .....................................................................................................2 1. Cơ sở lý luận..........................................................................................................2 2.Thực trạng vấn đề nghiên cứu.................................................................................4 3. Nội dung và hình thức của giải pháp………………………..…………………...6 a. Mục tiêu của giải pháp…………….…………………………………………......6 b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp …...………..………………………..7 c. Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp……………………………………..15 d. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu, phạm vi và hiệu quả ứng dụng………………………………………………………………………15 III. Phần kết luận, kiến nghị……………………………………………………..17 1. Kết luận…………………………………………………………………………17 2. Kiến nghị………………………………………………………………………..18 Người thực hiện: Nguyễn Thị Hồng Đào 20