Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Mầm non - Mẫu giáo Skkn một số biện pháp nhằm hình thành kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo 4 5 tuổi...

Tài liệu Skkn một số biện pháp nhằm hình thành kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo 4 5 tuổi

.DOC
35
209
134

Mô tả:

PHÒNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO TX BUÔN HỒ TRƯỜNG MẪU GIÁO HOA BAN ****** SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Đề tài : MỘT SỐ BIỆN PHÁP NHẰM HÌNH THÀNH KỸ NĂNG SỐNG CHO TRẺ MẪU GIÁO ( 4-5 TUỔI ) . Họ và tên: Đặng Thị Ngọc Hường Chức vụ: Giaó viên Hoa Ban, ngày 06 tháng 11 năm 2018 1 Một số biện pháp nhằm hình thành kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo4-5 tuổi PHẦN MỤC LỤC Nội dung Mục lục 3 I. Phần mở đầu 1. Lý do chọn đề tài 2. Mục tiêu nhiệm vụ của đề tài: 3. Đối tượng nghiên cứu 4. Giới hạn của đề tài 5. Phương pháp nghiên cứu II. Phần nội dung 1. Cơ sở lý luận 2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu 3. Nội dung và hình thức của giải pháp a. Mục tiêu của giải pháp b. Nội dung và hình thức của giải pháp c. Mối quan hệ giữa giải pháp và biện pháp d. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu, phạm vi và hiệu quả ứng dụng. III. Phần kết luận, kiến nghị 1.Kết luận 2. Kiến nghị Tài liệu tham khảo 4,5 7 7 8 8 8,9 9 12 12 12 29 29 31 32 34 ĐỀ TÀI: MỘT SỐ BIỆN PHÁP NHẰM HÌNH THÀNH KỸ NĂNG SỐNG CHO TRẺ MẪU GIÁO ( 4-5 TUỔI ) . I. PHẦN MỞ ĐẦU: 1: Lý do chọn đề tài: * Lý do khách quan: Trẻ em là nguồn hạnh phúc, niềm tự hào lớn của mỗi gia đình, là chủ nhân tương lai của đất nước, là nền tảng vững chắc cho xã hội Việt Nam “ Trẻ 2 Một số biện pháp nhằm hình thành kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo4-5 tuổi em hôm nay, thế giới ngày mai”. Để đạt được điều đó thì việc chăm sóc giáo dục trẻ phải có sự chung tay góp sức của nhà trường, gia đình và xã hội. Nhưng trước sự phát triển mạnh mẽ không ngừng của nền kinh tế hiện nay thì rất nhiều các bậc phụ huynh có rất ít thời gian để quan tâm đến con cái, chính vì vậy trẻ hay thu mình và rất ít khi giao tiếp với thế giới bên ngoài. Điều này làm ảnh hưởng mạnh mẽ đến sự phát triển nhận thức, tình cảm và sự phát triển toàn diện của trẻ, đặc biệt là hầu hết trẻ không có vốn kỹ năng sống. - Giáo dục mầm non là bậc học đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân, giáo dục mầm non thực hiện công tác nuôi dưỡng chăm sóc, giáo dục trẻ em từ 3- 72 tháng tuổi nhằm giúp trẻ phát triển về mặt thể chất, tinh thần, trí tuệ, thẩm mỹ và hình thành những yếu tố đầu tiên về nhân cách hướng đến việc phát triển tiềm năng và năng lực tối đa ở trẻ nhấn mạnh việc hình thành những kỹ năng cần thiết cho bản thân, phù hợp với gia đình, cộng đồng, địa phương, xã hội để chuẩn bị tốt mọi điều kiện cho trẻ hoàn thiện hơn, chúng ta cũng đã biết, trẻ em như tờ giấy trắng, nếu chúng ta khéo vẽ thì tròn, vẽ không khéo thì méo mó, mục tiêu của giáo dục mầm non là “ Hình thành những cơ sở đầu tiên của nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa” việc thực hiện mục tiêu đó được thực hiện trong suốt thời gian trẻ học ở trường mầm non. Thông qua các chương trình chăm sóc giáo dục trẻ vì vậy việc rèn kỹ năng sống cho trẻ thông qua các hoạt động thường ngày ở các trường mầm non vẫn luôn được chú trọng. Bên cạnh đó, Bô ̣ Giáo dục c Đào tạo cũng đã phát đô ̣ng phong trào “ Xây dựng trượng họ thận thê ̣̣n-họ sệnh tịh ̣ực với những kế hoạch nhất quán từ Trung ương đến địa phương, Phòng giáo dục- Đào tạo cũng đã có kế hoạch từng năm học với những biê ̣n pháp cụ thể để rèn kỹ năng sống cho học sinh mô ̣t cách chung nhất cho các bâ ̣c học, đây chính là những định hướng giúp giáo viên thực hiê ̣n như: èèn luyện kỹ năng ứng xh hợp lý với các tình huống trong cuộc sống, thói quen và kỹ năng làm việc, sinh hoạt theo nhóm; rèn luyện sức khỏe và ý thức bảo vệ sức khỏe, kỹ năng phòng, chống tai nạn giao thông, 3 Một số biện pháp nhằm hình thành kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo4-5 tuổi đuối nước và các tai nạn thương tích khác, rèn luyện kỹ năng ứng xh văn hóa, chung sống hòa bình, phòng ngừa bạo lực và các tệ nạn xã hội. Giáo dục “Kỹ ̣nặng sộ́ngc cho trẻ là giáo dục cách sống tích cực trong xã hội hiện đại . Giáo dục cho trẻ những kỹ năng mang tính cá nhân và xã hội nhằm giúp trẻ có thể chuyển kiến thức, thái độ, cảm nhận thành những khả năng thực thụ, giúp trẻ biết xh lý hành vi của mình trong các tình huống khác nhau trong cuộc sống . Một cá nhân nếu có đầy đủ kiến thức trong cuộc sống nhưng lại chưa có kỹ năng cuộc sống ( Bao gồm rất nhiều kỹ năng ) và biết sh dụng linh hoạt kỹ năng này thì không đảm bảo cá nhân đó có thể đưa ra các quyết định hợp lý, giao tiếp có hiệu quả và có mối quan hệ tốt với mọi người. Kỹ năng sống chính là năng lực tâm lý xã hội để đáp ứng và đối phó những yêu cầu và thách thức, cách biết úng xh biết kiểm soát giải quyết các vấn đề trong cuộc sống hàng ngàycủa trẻ. Chính vì vậy, việc đi sâu lồng ghép dạy kỹ năng sống cho trẻ phù hợp với từng độ tuổi từ lứa tuổi mầm non vô cùng cần thiết. *Lý do chủ quan: Xuất phát từ những cơ sở trên, tôi đã mạnh dạn tìm tòi và nghiên cứu một số biện pháp giúp trẻ mầm non hình thành kỹ năng sống thông qua đề tài “Một số biện pháp nhằm hình thành Kỹ Năng Sống cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi”, và hi vọng đây sẽ là tài liệu giúp cho các cô giáo và các bậc phụ huynh nghiên cứu, tìm ra hướng đi tốt nhất cho việc hình thành kỹ năng sống cho con em mình. Một điều dễ nhận thấy là hiện nay các thói hư tật xấu và tệ nạn xã hội đã và đang len lỏi vào một số trường học tác động đến không ít học sinh như nghiện hút thuốc lá, uống rượu bia, nghiện game… Để loại bỏ các tệ nạn ra khỏi môi trường học đường, thì việc rèn dạy kỹ năng sống cho trẻ ngay từ lứa tuổi mầm non là hết sức cần thiết. Đây là cấp học nền tảng trong việc giáo dục kỹ năng sống cho con người phát triển toàn diện. Các nhà tâm lí học Macxít đã 4 Một số biện pháp nhằm hình thành kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo4-5 tuổi khẳng định rằng, những gì được hình thành ở lứa tuổi mầm non sẽ ảnh hưởng, chi phối mạnh mẽ đến sự phát triển nhân cách của con người ở giai đoạn tiếp theo, Bên cạnh đó, mỗi trẻ em trong lứa tuổi mầm non là một chủ thể tích cực, sự phát triển của trẻ mang bản chất văn hoá - xã hội, có tính duy nhất, phụ thuộc nhiều vào tình huống và là kết quả của quá trình nội tâm hoá những gì chúng trải nghiệm, học được nhờ sự tương tác với người khác (cha mẹ, người thân trong gia đình, cô giáo, bạn cùng lớp và mọi người xung quanh). Chính vì vậy ngay từ tuổi mầm non, trẻ cần phải được dạy như thế nào? Làm thế nào để lập được một “bản đồ” về sự phát triển nhận thức, kỹ năng sống của trẻ, đánh giá chính xác đâu là điểm mạnh, điểm yếu của trẻ? Và phải có những chiến lược nuôi dưỡng, bồi đắp như thế nào, để hỗ trợ kịp thời sự phát triển nhận thức và kỹ năng sống để sớm giúp trẻ thành công ở tương lai sau này? Kỹ năng sống của trẻ bao gồm rất nhiều kỹ năng: Kỹ năng giao tiếp ứng xh, kỹ năng vệ sinh, kỹ năng thích nghi với môi trường sống, kỹ năng hợp tác chia sẻ.. Dạy kỹ năng sống cho trẻ là truyền cho trẻ những kinh nghiệm sống của người lớn. Nhằm giúp trẻ có những kỹ năng đương đầu với những khó khăn trong cuộc sống. Trẻ biết vận dụng, biến những kiến thức của mình để giải quyết những khó khăn trong cuộc sống cho phù hợp. Muốn vậy, người lớn phải tạo cho trẻ có môi trường để trải nghiệm, thực hành. Nhưng trên thực tế, trong xã hội hiện nay các gia đình thường chú trọng đến việc học kiến thức của trẻ mà không chú ý đến phát triển các kỹ năng cho trẻ. Luôn bao bọc, nuông chiều, làm hộ trẻ khiến trẻ ỷ lại, ích kỷ, không quan tâm đến người khác và các kỹ năng trong cuộc sống rất hạn chế. Khó khăn cho trẻ trong việc có tình huống bất ngờ xảy ra. Xuất phát từ những cơ sở trên, tôi đã mạnh dạn tìm tòi và nghiên cứu một số biện pháp giúp trẻ mầm non hình thành kỹ năng sống thông qua đề tài “Một số biện pháp nhằm hình thành Kỹ Năng Sống cho trẻ mẫu giáo 4-5”, và hi vọng đây sẽ là tài liệu giúp cho các cô giáo 5 Một số biện pháp nhằm hình thành kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo4-5 tuổi và các bậc phụ huynh nghiên cứu, tìm ra hướng đi tốt nhất cho việc hình thành kỹ năng sống cho con em mình. 2. Mục tiêu nhiệm vụ của đề tài: Hiểu được khái niệm trên sẽ giúp cho bản thân các nhà giáo dục cũng như các bậc phụ huynh có cái nhìn đúng đắn về sự cần thiết của giáo dục kỹ năng sống cũng như phương pháp để giáo dục kỹ năng cho trẻ. Đứng trên quan điểm hiểu giáo dục kỹ năng sống như trên, tôi thiết nghĩ phương pháp giáo dục kỹ năng không phải là đọc - chép như xưa nay chúng ta vẫn thường được học. Mà đó là sự thực hành qua các trò chơi, các hoạt động dạo chơi ngoài trời, quan sát thực tế để trẻ được trải nghiệm và hình thành kỹ năng một cách tự nhiên, không gò ép. Học bằng trò chơi sẽ giúp trẻ thoải mái và tiếp nhận một cách tự nhiên không miễn cưỡng. Đó cũng chính là mục tiêu của “Chơi 1 biết 2” đem lại cho trẻ một tuổi thơ hồn nhiên ngập tràn tiếng cười nhưng cũng chính là ghép những viên gạch vững chắc giúp trẻ đủ mạnh để đương đầu với cuộc sống sau này. Nghiên cứu đề tài để tìm ra các giải pháp hữu hiệu trong việc rèn kỹ năng sống cho trẻ. Giúp trẻ có các kỹ năng giao tiếp, kỹ năng vệ sinh, kỹ năng phòng và tránh các tai nạn và một số kỹ năng trong cuộc sống hằng ngày. Tạo cho trẻ tính mạnh dạn, tự tin, hòa đồng, phát triển toàn diện về mọi mặt. Giúp giáo viên nắm vững phương pháp khi tổ chức các hoạt động chăm sóc giáo dục nói trẻ nói chung, rèn kỹ năng sống cho trẻ nói riêng đạt kết quả Tuyên truyền, kết hợp với các bậc phụ huynh trong việc rèn kỹ năng sống cho trẻ. 3. Đối tượng nghiên cứu: - Dành cho trẻ ở lứa tuổi 4 – 5 tuổi trong trường. 4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu : Tôi nghiên cứu đề tài: “Một số biện pháp nhằm hình thành Kỹ Năng Sống cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi”, Đề tài này được thực hiện nghiên cứu tại trường MG Hoa Ban – đơn vị tôi đang công tác. 5. Phương pháp nghiên cứu: 6 Một số biện pháp nhằm hình thành kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo4-5 tuổi - Phương pháp nghiên cứu cơ sở lý luận. - Phương pháp quan sát: - Phương pháp đàm thoại: trao đổi với phụ huynh, với trẻ. II. PHẦN NỘI DUNG: 1. Cơ sở lý luận: Chúng ta đang sống trong một thời đại mà việc dạy con trẻ sao cho chúng nên người thực sự là một thách thức lớn. Là cha mẹ, là giáo viên chắc hẳn các bạn cũng có lúc cảm thấy lo lắng bởi bạn đang cố gắng xây dựng cho con trẻ những kỹ năng sống tốt như tính tự giác, tự tin, dễ thích nghi, Kỹ năng lắng nghe, kỹ năng thuyết trình (nói trước đám đông) , có mối quan hệ tốt với bố mẹ, những người thân trong gia đình , khả năng nhận biết cảm xúc, có sức đề kháng lại những tác động xấu của môi trường và hình thành lòng yêu mến thiên nhiên. Vậy kỹ năng sống là gì? Và giáo dục kỹ năng sống cho trẻ như thế nào ? Theo tổ chức Y tế Thế giới WHO định nghĩa “ Kỹ năng sống là khả năng để có hành vi thích ứng và tích cực, giúp cá nhân có thể ứng xh hiệu quả trước các nhu cầu và thách thức của cuộc sống.” Theo Quỹ Nhi Đồng Liên Hợp Quốc (UNESCO), thì khẳng định “Kỹ năng sống là cách tiếp cận giúp thay đổi hoạt hình thành hành vi mới, cách tiếp cận này lưu ý đến sự cân bằng về khả năng tiếp thu kiến thức,hình thành thái độ và kỹ năng”. Giáo dục kỹ năng sống là quá trình giáo dục những kỹ năng mang tính cá nhân và xã hội nhằm giúp trẻ chuyển đổi những gì trẻ biết (nhận thức), những gì trẻ cảm nhận (thái độ) và những gì trẻ quan tâm (giá trị) thành những năng lực thực thụ giúp trẻ biết mình phải làm gì và làm như thế nào (hành vi) để giải quyết các tình huống khác nhau trong cuộc sống. Mặt khác, hiện nay việc đưa giáo dục kỹ năng sống (GDKNS) vào nhà trường đã được thực hiện ở hầu hết các nước trên thế giới. Theo tài liệu của UNESCO hiện nay có 153 nước đã đưa GDKNS vào nhà trường, hơn 140 nước 7 Một số biện pháp nhằm hình thành kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo4-5 tuổi đã thực hiện GDKNS cho học sinh với các phương thức khác nhau. Xu hướng hội nhập và phát triển không cho phép giáo dục nước ta giậm chân với những cách làm cũ, lạc hậu và trì trệ. Xuất phát từ tầm quan trọng của việc học kỹ năng sống, năm 2001, Hội Liên Hiệp Thanh Niên (LHTN) và Hội Liên Hiệp Phụ Nữ Việt Nam phối hợp với Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức thực hiện các hoạt động về dạy kỹ năng sống khỏe mạnh thông qua dự án “Giáo dục sống khỏe mạnh, kỹ năng sống cho trẻ em và trẻ chưa thành niên trong, ngoài trường học”, đã góp phần tạo sự chuyển biến tích cực về nhận thức, thái độ và hành vi của thanh thiếu niên đối với các vấn đề liên quan đến sống khỏe mạnh, đạo đức, lối sống… 2 Thực trạng vấn đề nghiên cứu: Năm học 2017-2018, tôi được phân công đứng lớp mẫu giáo nhỡ 4-5 tuổi, sổng số là 20 cháu. Trong quá trình nghiên cứu và thực hiện các biện pháp giáo dục nhằm hình thành kỹ năng sống cho trẻ, tôi đã gặp một số thuận lợi như sau : Bô ̣ Giáo dục- Đào tạo đa phát đô ̣ng phong trào “Xây dựng trương học thân thiên-học sinh tích cực” với những kế hoạch nhất quán từ trung ương ̣ đến địa phương, Phòng giáo dục- Đào tạo cũng đã có kế hoạch từng năm học với những biê ̣n pháp cụ thể để rèn kỹ năng sống cho học sinh mô ̣t cách chung nhất cho các bâ ̣c học, đây chính là những định hướng giúp giáo viên thực hiê ̣n như: èèn luyện kỹ năng ứng xh hợp lý với các tình huống trong cuộc sống, thói quen và kỹ năng làm việc, sinh hoạt theo nhóm; rèn luyện sức khỏe và ý thức bảo vệ sức khỏe, kỹ năng phòng, chống tai nạn giao thông, đuối nước và các tai nạn thương tích khác; rèn luyện kỹ năng ứng xh văn hóa, chung sống hòa bình, phòng ngừa bạo lực và các tệ nạn xã hội. Trường học nơi tôi công tác là là 1 trường nhiều năm liền đạt danh hiệu trường tiên tiến, đội ngũ quản lý giỏi với tập thể giáo viên giàu lòng nhiệt huyết và yêu nghề mến trẻ, nên thuâ ̣n lợi trong viê ̣c thực hiê ̣n nô ̣i dung xây dựng môi trường giáo dục sạch đẹp, an toàn cho trẻ. 8 Một số biện pháp nhằm hình thành kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo4-5 tuổi Bản thân tôi là một giáo viên trẻ năng động nên được phụ huynh cũng như bạn bè đồng nghiệp tin tưởng và giúp đỡ trong quá trình giảng dạy . Khi tiếp xúc với đề tài bản thân gặp một số khó khăn như sau: - Về phía các bậc cha mẹ trẻ luôn nóng vô ̣i trong viê ̣c dạy con, do đó, khi trẻ về nhà mà chưa biết đọc chữ cái, chữ số, viết chữ, hoặc chưa biết làm toán thì lo lắng một cách thái quá! Đồng thời lại chiều chuô ̣ng, cung phụng con cái khiến trẻ không có kỹ năng tự phục vụ, chỉ chú ý đến khâu dạy, không chú ý đến con mình ăn, uống như thế nào, trẻ có biết sh dụng những đồ dùng, vật dụng trong ăn uống hay không? Và vì sao chúng ta cần những đồ dùng, vật dụng đó? Những đồ dùng đó để làm gì? Mẹ bé Maê đạng mạng dép ̣ho bé Ở độ tuổi này mà mẹ vẫn làm cho trẻ, khó khăn cho giáo viên. Giáo viên muốn giáo dục tính tự giác, tự lập ở trẻ nhưng cha mẹ trẻ lại không để cho trẻ tự làm mà thương con, làm hết cho con. - Đối với giáo viên: Là giáo viên trẻ tuổi, năng đô ̣ng, nhưng chưa có nhiều kinh nghiệm trong công tác giáo dục trẻ. - Đối với trẻ: Thời gian đầu trẻ đến lớp với thói quen tự do, giờ học thì nhốn nháo, hay nói leo, trả lời câu hỏi của người lớn còn cộc lốc, giờ hoạt động ngoài trời thì có cháu còn ngắt lá bẻ cành, vứt rác bừa bãi. Các hoạt động ăn , ngủ, vệ sinh chưa vào nề nếp và rất lộn xộn, chưa chủ động trong việc thực hiện các yêu cầu mà cô đề ra.. (Tổng số học sinh trong lớp 20 trẻ) 9 Một số biện pháp nhằm hình thành kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo4-5 tuổi Những kỹ năng sống mà trẻ được học Trước khi áp dụng các biện pháp hình thành KNS Kỹ năng vận động : (vậ̣n độ̣ng ̣ơ bạ̉n, vậ̣n độ̣ng tệnh, vận độ̣ng kết hợp theo ̣nhóm ) 10/20 trẻ Kỹ năng tự phục vụ: (ặn uộ́ng, vệ sệnh ̣á ̣nhận, bảo vệ sự́ khoẻ, phọ̀ng ̣hộ́ng taê ̣nạ̣n...) 12/20 trẻ 60 % Kỹ năng giao tiếp: (bêết lặ́ng ̣nghe, bày tỏ ý kêệ́n, thận thêệ̣n . . .) 15/20 trẻ 75% Kỹ năng xã hội :(tư tện, hợp tạ́, gêữ gị̀n đồ dụ̀ng, đồ ̣hơê, ̣nhậ̣n và hoạ̀n thạ̀nh ̣nhêệm vụ, quý trọng sự́ lao độ̣ng . . ..) 16/20 trẻ Tỉ lệ (%) 50% 80% Kỹ năng nhận thức: (quạn sát, so sạ́nh, tượ̉ng tượ̣ng, ghê ̣nhớ..) 18/20 trẻ 90 % Kỹ năng tình cảm : 18/20 trẻ 90 % ( độ̀ng ̣ảm, thể hêệ̣n tị̀nh ̣ảm, ̣ảm xụ́) 3. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp: a. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp: Bản thân tôi nhận thấy rằng đối với trẻ mẫu giáo 4 – 5 tuổi rèn luyện kỹ năng sống cho trẻ qua các hoạt động thực tế là một việc không thể thiếu được. Tôi luôn luôn nghiên cứu kỹ đề tài mà mình chuận bị, tìm tòi các phương pháp 10 Một số biện pháp nhằm hình thành kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo4-5 tuổi phù hợp, chuẩn bị đầy đủ đồ dùng, đồ chơi đẹp, hấp dẫn trẻ, tìm hiểu trẻ thích gì? Trẻ có khả năng cảm nhận, có biểu hiện tích cực khi tiếp xúc với các nguyên vật liệu. Có khả năng thể hiện sự nhận biết, tư duy, nghi nhớ trong các hoạt động . b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp: * Biện pháp 1 : Tạo tình huống cho trẻ Trước đây, với những nội dung dạy trẻ nhận biết một số nguy cơ không an toàn và cách phòng tránh thì giáo viên thường giáo dục trẻ với những lời dặn dò nhắc nhở đơn giản thông qua nội dung các bài thơ, câu chuyện, bài hát có nội dung giáo dục dạy trẻ. Song trên thực tế, trong chương trình có rất ít bài hát, bài thơ, câu chuyện có nội dung đó. Vì vậy, trong năm học này, tôi nghiên cứu lựa chọn những tình huống bất trắc thường xảy ra đưa ra những tình huống cụ thể để dạy trẻ có kỹ năng ứng biến khi gặp tình huống khó khăn, biết cách suy nghĩ và giải quyết . Ví dụ, với chủ điểm “Bản thân”. Trước đây, thông qua câu chuyện “Chú vịt xám” hoặc nội dung bài hát “Đàn Vịt con” chúng tôi chỉ dùng lời giáo dục trẻ: “Khi đi công viên hoặc đến những nơi công cộng thì phải đi với bố mẹ, không được chạy lung tung để khỏi bị lạc” chứ chưa dạy trẻ nếu chẳng may xảy ra sẽ phải xh lý như thế nào. Với cách giáo dục như vậy tôi thấy kết quả đạt trên trẻ chưa đạt hiệu quả. Trẻ ghi nhớ một cách thụ động, và thường chóng quên. Và điều cốt yếu trẻ không hiểu cốt lõi của vấn đề là tại sao không nên làm như vậy và nếu xảy ra thì phải làm thế nào. Do đó bây giờ ngoài việc giáo dục như vậy vào giờ hoạt động chiều, tôi đã đưa ra tình huống “Khi bị lạc mẹ trong siêu thị - con sẽ làm gì ? Tôi đã cho trẻ suy nghĩ, mỗi trẻ đưa ra một cách giải quyết của riêng trẻ. Lắng nghe ý kiến của trẻ, cho trẻ suy nghĩ và trả lời theo ý kiến của mình, gợi mở cho trẻ bằng các câu hỏi : 11 Một số biện pháp nhằm hình thành kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo4-5 tuổi Theo con làm như vậy có được không? Tại sao? Sau đó, cô giúp trẻ rút ra phương án tối ưu nhất : Khi bị lạc mẹ, con hãy bình tĩnh, không khóc và không chạy lung tung mà hãy đứng yên tại chỗ chờ. Vì bố, mẹ sẽ quay lại chỗ đó để tìm con. Hoặc con có thể đến chỗ chú bảo vệ, cô bán hàng trong siêu thị ở gần chỗ đó để nhờ gọi điện thoại, hoặc thông báo lên loa để tìm bố mẹ. Tuyệt đối không đi theo người lạ dù người đó có hứa sẽ đưa về với bố mẹ. Vì có thể đó sẽ là kẻ xấu lợi dụng cơ hội đó bắt cóc hoặc làm hại chúng ta. Với tình hình phức tạp trong xã hội hiện nay, nhiều tình huống bất trắc có thể xảy ra đối với trẻ như bị bắt cóc, xâm hại .. Tôi đã đưa ra những tình huống để dạy trẻ như : “ Nếu có người không quen biết cho quà con nên làm như thế nào ? Ở tình huống này, với lứa tuổi của trẻ trên thực tế trẻ rất thích khi được cho quà và sẽ không biết tại sao không được nhận. Khi trẻ thảo luận, tôi đưa ra những giả thiết, những tình huống xấu “ Nếu đó là kẻ xấu thì sẽ rất nguy hiểm cho bé”.Tôi phân tích, giải thích cho trẻ và giúp trẻ có phương án giải quyết đó là : Tuyệt đối không nhận quà, ăn bánh kẹo của người lạ vì có thể bị người xấu tẩm thuốc mê hoặc không đảm bảo an toàn Khi gặp trường hợp này các con nên nói “ Cháu cám ơn, nhưng bố mẹ cháu không cho nhận quà của người lạ”. + Với chủ điểm “Gia đình”, ngoài việc giáo dục trẻ nhận biết và tránh những đồ dùng nguy hiểm như bàn là, phích nước, bếp đang đun Tôi đưa tình huống trẻ biết tránh những mối nguy hiểm khác như: “ Nếu con đang ở nhà một mình , có người đến gọi mở cửa con sẽ làm gì ? Tôi cho trẻ nói suy nghĩ, cách giải quyết của mình. Trong khi thảo luận với trẻ tôi gợi mở :cũng có trường hợp kẻ xấu có thể gây hại cho bé hoặc lấy trộm đồ của gia đình cũng chính là người thu tiền điện, nước hoặc chính là 12 Một số biện pháp nhằm hình thành kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo4-5 tuổi người quen biết với bố mẹ bé để giúp trẻ suy đoán tìm cách giải quyết. Sau đó cô giúp trẻ rút ra phương án tối ưu nhất trong trường hợp này : Tuyệt đối không mở cha, kể cả đó có thể là người quen của bố mẹ, người thu tiền điện, nước. Nếu có người lớn ở trong nhà chưa biết thì gọi ra để gặp, còn nếu không có ai ở nhà thì hẹn họ nhắn lại gì hoặc tối đến gặp bố mẹ. Trong thời gian gần đây, cháy nổ là hiểm hoạ luôn rình rập với tất cả mọi nhà. Chính vì vậy, với trẻ mẫu giáo tuy trẻ còn nhỏ tuổi song tôi nghĩ rằng cũng cần dạy cho trẻ một số kỹ năng ứng biến nếu chẳng may có điều đó xảy ra . Tôi đã đưa tình huống : “ Nếu thấy có khói, hoặc cháy ở đâu đó con sẽ phải làm thế nào?” Qua tình huống này tôi dạy trẻ : Khê thấy ̣ó khóê hoặ̣ ̣háy ở đâu, trượ́ hết ̣ọn phảê ̣hạy xa ̣hỗ ̣háy, Hãy hét to để báo vớê ̣ngươê ̣nhà và ̣nhự̃ng ̣ngươê xụng quạng ̣ó thể ̣nghe thấy. Nếu khộng ̣ó ̣ngươê ở ̣nhà thì ̣hạy báo ̣ho hạ̀ng xóm. Từ những tình huống cụ thể mà rất dễ xảy ra đối với trẻ, bằng cách cho trẻ thảo luận, yêu cầu trẻ suy nghĩ, vận dụng vốn hiểu biết của mình đã có để tìm cách giải quyết vấn đề. Thông qua đó cô giúp trẻ tìm ra phương án tối ưu nhất, đó cũng chính là kinh nghiệm mà ta cần dạy trẻ . Thông qua hoạt động đó cũng giúp trẻ có sự tư duy lôgích, biết cách diễn đạt suy nghĩ của mình, và giúp trẻ có thêm kinh nghiệm trong cuộc sống. * Biên pháp 2: Giáo dục kỹ năng sống bằng cách giúp trẻ tự ý thức . Có thể hiểu ở đây hai vấn đề: hành động và kỹ năng. Khi tôi dạy trẻ rằng: Con hãy nhặt rác trên sân trường và trong lớp, trẻ thực hiện yêu cầu của cô, đó là hành động. Hầu hết các trẻ lứa tuổi mầm non đều biết các hành động đơn giản: nhặt rác, chào hỏi người lớn, xin lỗi và cám ơn... Nhưng để những hành động đó trở thành kỹ năng thì lại cần một quá trình giáo dục ở mọi lúc mọi nơi. Hành động của trẻ trở thành kỹ năng khi trẻ thấy một 13 Một số biện pháp nhằm hình thành kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo4-5 tuổi cọng rác, trẻ nhặt bỏ vào thùng mà không cần ai nhắc nhở, vì khi đó trẻ làm vì ý thức: thấy có rác là phải bỏ vào thùng, chứ không làm vì người khác sai bảo. Như vậy, bên cạnh việc giáo dục trẻ các hành động: bảo vệ môi trường, tránh xa nơi nguy hiểm, biết xin lỗi, cám ơn... chúng ta cần dạy trẻ ý thức được những việc làm đó và trẻ thực hiện các hành động đó vì ý thức trẻ hiểu chứ không phải vì người lớn bắt trẻ phải làm, khi đó kỹ năng sống của trẻ được hình thành và theo trẻ đến suốt cuộc đời. Khi hiểu được bản chất của việc dạy kỹ năng sống cho trẻ: "đưa hành động vào trong ý thức" thì việc dạy kỹ năng sống cho trẻ trở nên đơn giản và các bậc cha mẹ và thầy cô đều có thể thực hiện được mà không phải băn khoăn là làm sao để dạy trẻ kỹ năng sống. Vậy làm sao để hị̀nh thạ̀nh đượ̣ ý thự́ ̣ủa trẻ thộng qua ̣ạ́ hạ̀nh độ̣ng? Việc dạy hành động cho trẻ quá đơn giản: Nhặt một cọng rác, nói một câu xin lỗi, một câu cám ơn, nhận biết những hành động, nơi chốn và con người có thể gây nguy hại cho trẻ...Nhưng để trẻ hiểu được ý nghĩa của các hành động trên và thực hiện hành động trên và chính ý thức của trẻ thúc đẩy trẻ làm chứ không phải do bị ép buộc thì lại là một vấn đề khác. Để trẻ hành động bằng ý thức chứ không phải bằng bản năng hay bị ép buộc, trước hết, người lớn phải giải thích cho trẻ hiểu ý nghĩa của các hành động trên và người lớn chính là tấm gương cho trẻ thực hiện và noi theo. Khi chúng ta dạy trẻ nói lời cám ơn khi nhận được sự giúp đỡ của người khác hoặc khi người khác làm một điều gì đó cho mình. Cũng như trong mối quan hệ giữa những người thân trong gia đình, giữa các cô giáo và giữa cô giáo với trẻ .Ví dụ: Cô giáo nhờ bé lấy cho cô đồ hốt rác. Khi trẻ đưa xong, cô nói “Cô cám ơn”, hình thành được ý thức của việc nên cám ơn người khác. Khi thấy trên sân trường có lá cây, cô giáo đi qua và bảo trẻ: “Cọn hãy ̣nhặt bỏ vào thụ̀ng rạ́ đêc. Khi ấy trẻ sẽ nhặt vì bị sai khiến. 14 Một số biện pháp nhằm hình thành kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo4-5 tuổi Cũng tình huống trên: cô nhặt lá cây bỏ vào thùng rác và hỏi trẻ: “̣ọn bêết tạê sao ̣ô bỏ lá ̣ây vào thụ̀ng rạ́ khộng?c giải thích cho trẻ hiểu: việc làm này nhằm giữ sân trường sạch đẹp cho các con học và chơi. Lần sau thấy rác trẻ sẽ tự động nhặt rác vì trẻ hiểu rằng: nhặt rác là làm sạch sân trường. Cạ́ bé ̣nhặt rạ́ làm sạ̣h sận trượng Gêơ hoạt độ̣ng ̣ngoàê trơê Để dạy trẻ kỹ năng sống, chính người lớn hãy tỏ ra rằng mình là người sống có kỹ năng và hình thành kỹ năng sống cho trẻ thông qua chính việc hình thành ý thức cho trẻ trong việc thực hiện các hành động trong giao tiếp cũng như trong việc bảo vệ chính bản thân trẻ. * Biện pháp 3: Giáo dục kỹ năng sống thông qua các hoạt động trải nghiệm thực tế. 15 Một số biện pháp nhằm hình thành kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo4-5 tuổi Trong con mắt trẻ thơ, thế giới xung quanh đầy ắp những điều thú vị và những câu trả lời của người lớn mới chỉ đáp ứng một phần nhỏ những mong ước được tìm hiểu và khám phá của trẻ. Những hoạt động trải nghiệm thực tế và phát triển kỹ năng sống hấp dẫn và bổ ích dành cho trẻ em là những việc làm cần thiết để tạo điều kiện cho trẻ được học hỏi, khám phá cuộc sống xung quanh mình. Khi tiếp xúc với mọi sự vật hiện tượng xung quanh vì sự tò mò, thích tìm hiểu, khám phá nảy sinh ra những câu hỏi : Cáê gì đây, tạê sao, vì sao vậy... Đó là tư duy khác biệt của trẻ. Ví dụ : Chủ đề Thực vật, tôi cho trẻ đi dạo và khám phá Vườn rau Cả lớp đê quạn sát vượn rau Khi dẫn trẻ đến vườn rau, trẻ được tự do quan sát vườn rau từ mọi hướng, được sờ lên lá của rau, được đi giữa các luống rau theo sự hướng dẫn của cô giáo. Trẻ đưa ra câu hỏi như : “ Tạê sao rau dệ̀n ̣này ̣ó màu đỏ ? “ tôi giải thích cho trẻ”, “ Tùy vào đặ̣ trựng ̣ủa tự̀ng loạê rau, thận và lá ̣ủa rau dệ̀n ̣ó màu đỏ ̣n ̣n goê là rau dệ̀n đỏ” qua đó giáo dục trẻ cách chăm sóc rau, nhổ cỏ , cách xới đất cho cây Trẻ vô cùng thích thú khi được trải nghiệm chăm sóc vườn rau. Ví dụ : Với chủ đề Giao thông, tôi tổ chức cho trẻ chơi trò chơi “ Ngã tư đượng phố “ thông qua đó giáo dục trẻ những hành vi khi tham gia giao thông 16 Một số biện pháp nhằm hình thành kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo4-5 tuổi như biết được luật giao thông đường bộ,tham gia giao thông an toàn,biết đèn đỏ phải dừng đèn xanh được đi,đèn vàng chuẩn bị đi. Tôi nghĩ các hoạt động cho trẻ trải nghiệm phải đa dạng, được tổ chức dưới nhiều hình thức, vì thế nên tôi tạo điều kiện cho trẻ được tham gia nhiều hoạt động, trẻ lớp tôi còn được tham gia các hoạt động văn nghệ, các hoạt động giao lưu qua các trò chơi dân gian, giao lưu với các chú bộ đội nhân ngày 22/12 ngày thành lập QĐND VN. Chính điều đó đã tạo cho trẻ có được sự tự tin, mạnh dạn khi đứng trước đông người. Bé đê gêao lưu vớê ̣ạ́ ̣hú bộ độê ̣nhận ̣ngày 22/12 ̣ngày thạ̀nh lập QĐND Vêệt Nam Ngoài ra trẻ còn được tham gia lao động nhổ cỏ bồn hoa, vườn rau, nhặt rác bỏ vào thùng rác, qua đó giúp trẻ nhận biết được ý thức hành vi bảo vệ môi trường sạch và đẹp hơn. Để chuẩn bị cho một hoạt động trải nghiệm thực tế có hiệu quả, trước hết tôi phải chuẩn bị rất chu đáo về nhiều mặt như: tổ chức hoạt động gì? ở đâu? Trẻ sẽ tham gia như thế nào? Trẻ sẽ nhận được điều gì? Cần chuẩn bị những gì cho trẻ hoạt động?. Chính những sự chuẩn bị đó đã giúp tôi thành công hơn trong việc tổ chức cho trẻ trải nghiệm thực tế và trẻ cũng rất háo hức khi được thông qua việc trải nghiệm mà học hỏi được nhiều điều hay và có ích. * Biện pháp 4: Giáo dục kỹ năng sống thông qua các hoạt động vui chơi Một trong những phương tiện có thể góp phần hình thành kỹ năng sống cho trẻ đó là hoạt động vui chơi. 17 Một số biện pháp nhằm hình thành kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo4-5 tuổi Nhiều nghiên cứu đã chứng minh việc tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ không chỉ giúp hình thành khả năng chơi đùa mà còn đặt nền tảng khá vững chắc để phát triển những kỹ năng sống. Các đặc điểm tâm lý mới, các nét tính cách mới của trẻ . Tuỳ vào mỗi loại trò chơi có thể giáo dục và phát triển nhiều phẩm chất và kỹ năng sống cho trẻ. Thông thường, trẻ không chỉ vui chơi một mình (trò chơi cá nhân) mà thường thích chơi cùng với bạn, với người khác (trò chơi tập thể). Việc vui chơi theo nhóm giúp cho trẻ hình thành và phát triển nhiều kỹ năng xã hội như: Giao tiếp, lãnh đạo tổ chức, hợp tác làm việc theo nhóm, thể hiện tinh thần đồng đội, biết chia sẻ, cư xh với nhau một cách thiện chí. Biết cùng nhau giải quyết vấn đề, ... và phát triển những phẩm chất tốt đẹp như: Tính kiên trì, tính trung thực, biết nhường nhịn, biết cư xh đẹp khi thắng thua. Qua trò chơi, trẻ có cơ hội để thể hiện những thái độ, hành vi. Chính nhờ sự thể hiện này, sẽ hình thành được ở các trẻ những hành vi ứng xh trong cuộc sống. Trong các loại trò chơi, thì Trò Chơi Phân Vai Theo Chủ Đề có vị trí đặc biệt quan trọng. Trong trò chơi phân vai theo chủ đề có hai mối quan hệ, đó là quan hệ giữa trẻ với nhau và quan hệ giữa các vai chơi với nhau, cho nên việc khai thác tác dụng giáo dục của trò chơi phân vai đòi hỏi phải sự chuẩn bị, suy nghĩ chu đáo của cô giáo. Nhằm giúp trẻ hình thành thói quen, kỹ năng, hành vi, văn minh trong giao tiếp và ứng xh. Điều quan trọng là thông qua trò chơi đứa trẻ tự rèn luyện những đức tính và kỹ năng sống một cách tự nhiên và đầy hứng thú. Nhờ vậy hiệu quả giáo dục sẽ cao hơn so với những phương thức giáo dục khác. Với giờ hoạt động ngoài trời, ngoài việc phát triển thể chất còn giúp hình thành những phẩm chất tốt đẹp khác như tính hòa đồng, cởi mở, lòng nhân ái, yêu thiên nhiên, thích tìm tòi, khám phá...trong ứng xh, chào hỏi đối với mọi người xung quanh mình. 18 Một số biện pháp nhằm hình thành kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo4-5 tuổi Nhiều nghiên cứu gần đây đã chứng minh rằng việc tạo cơ hội cho trẻ em vui chơi nhiều hơn ngoài trời sẽ làm cho trẻ tự tin, năng động hơn và tích cực hơn. èõ ràng là khi được tiếp cận với thế giới, khi được khám phá thế giới, trẻ sẽ vượt qua sự nhút nhát của mình. Bằng những kinh nghiệm có được trong khi vui chơi ngoài trời, trẻ sẽ cảm nhận thế giới xung quanh thật gần gũi và như một phần của cuộc sống. Như vậy trò chơi có vai trò rất quan trọng đối với trẻ em. Nếu không chú trọng cho trẻ được vui chơi sẽ làm hạn chế sự tiến bộ của trẻ. Nhà giáo dục người Nga A.X. Makarenkô đã cho rằng: "Trẻ em trong vui chơi như thế nào thì phần lớn nó sẽ như ,mvậy trong công việc khi lớn lên. Vui chơi là một hoạt động sống không thể thiếu được đối với mỗi đứa trẻ". Hãy để cho trẻ sống với thế giới chơi đùa của chúng, đừng can thiệp quá sâu vào quá trình chơi của trẻ, đừng thiên về hướng “dạy trẻ chơi”. Hãy chấp nhận trẻ suy nghĩ bằng cái nhìn riêng của mình... sẽ giúp trẻ tiếp nhận được nhiều kinh nghiệm để từ đó hình thành những kỹ năng sống tương ứng. Tóm lại , phương pháp giáo dục kỹ năng sống tốt nhất là phương pháp trò chơi. Cách học tốt nhất của trẻ là khi chơi. Những trò chơi chính là chương trình học hoàn hảo để trẻ có thể hình thành và phát triển toàn diện về kỹ năng nhận thức, tình cảm, thể lực và xã hội. * Biện pháp 5: Giáo dục kỹ năng sống thông qua các hoạt động chung. Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ thông qua hoat động học tập là phát huy giáo dục đạo đức và hành vi cho trẻ,Thông qua hoạt động nhận thức nhằm trau dồi cho trẻ những tri thức, những kỹ năng cần thiết về cuộc sống xung quanh ,giúp trẻ gắn bó với quê hương, biết yêu quí người lao động, có ý thức bảo vệ thiên nhiên, có những hành vi văn minh, làm giàu vốn tri thức về cuộc sống của trẻ, thông qua các hình tượng nghệ thuật giáo dục tình cảm về đất nước, con người, thiên nhiên, xây dựng cho trẻ những tri thức và kinh nghiệm về đạo đức giúp trẻ nhận biết được điều tốt, điều xấu, thúc đẩy hành vi văn minh cho trẻ. 19 Một số biện pháp nhằm hình thành kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo4-5 tuổi Thông qua hoạt động học tập cô giáo từng bước giáo dục trẻ có ý thức kỷ luật, kỹ năng, biết chủ động tự lực vượt qua những khó khăn để hoàn thành công việc được cô giáo giao cho. Cô giáo cần có thái độ đúng đắn, nếu trẻ mắc lỗi thì cô giáo phải nhắc nhở ngay, biểu lộ thái độ không hài lòng nhưng với thái độ bình tĩnh. Cần tìm hiểu nguyên nhân vì sao trẻ lại như vậy, tuyệt đối không được nóng giận, mắng chhi hay đánh đập trẻ. Lồng nội dung giáo kỹ năng sống vào các môn học có nhiều ưu thế nhằm hình thành cho trẻ những thói quen, hành vi có văn hoá. Ví dụ * Đối với giờ học phát triển thể chất: - Trẻ mẫu giáo rất thích vận động, ở độ tuổi 4-5 tuổi , trẻ đi, chạy, nhảy vững vàng, và có thể phối hợp các vận động cơ bản, và vận động trong nhóm, những kỹ năng vận động này sẽ giúp trẻ phát triển cả về thể chất lẫn trí tuệ, tình cảm, ngôn ngữ và giao tiếp. - Việc cho trẻ xếp hàng và di chuyển đội hình theo hiệu lệnh,có thể giúp trẻ lĩnh hội những kỹ năng biết phối hợp với tập thể, sẽ giúp trẻ biết cảm thông và cùng làm việc với các bạn. trẻ mạnh dạn, tự tin hơn cuộc sống. mà đây là điều rất quan trọng đối với cuộc sống sau này của trẻ. * Đối với giờ học tạo hình: "Vẽ , xé dán , nặn, . . .” Nếu thiết kế một số trò chơi tạo hình, sẽ giúp trẻ nâng cao khả năng hứng thú khi chơi, độ mềm dẻo của tay, các đường nét trang trí dán, bố cục, giấy màu, nội dung…thì sẽ bồi dưỡng được khả năng quan sát và cung cấp vốn hiểu biết cho trẻ, kích thích được tình cảm, xúc cảm, thẩm mỹ, từ đó sẽ giúp trẻ nâng cao kỹ năng xé dán, vẽ, tô màu và kỹ năng phân bố bố cục hợp lý thông qua hoạt động tạo hình. 20 Một số biện pháp nhằm hình thành kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo4-5 tuổi
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan