Tài liệu Skkn một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện sáng tạo

MỤC LỤC PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ...........................................................................................1 PHẦN II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ............................................................................3 I. Đặc điểm tình hình..................................................................................................3 1. Cơ sở lý luận..........................................................................................................3 1.1 Đặc điểm tâm sinh lý trẻ:.....................................................................................3 1.2 Kỹ năng của trẻ:...................................................................................................4 1.3. Vai trò của hoạt động với sự phát triển của trẻ..................................................5 2. Cơ sở thực tiễn.......................................................................................................5 2.1 Một số nét về trường, lớp:....................................................................................5 2.2.1. Thuận lợi:.........................................................................................................6 2.2.2 Khó khăn:..........................................................................................................6 II. Một số biện pháp thực hiện...................................................................................7 1. Biện pháp 1: Xây dựng kế hoạch hoạt động theo các tháng, tuần.........................7 2. Biện pháp2: Tạo môi trường cho trẻ kể chuyện sáng tạo......................................8 3 Biện pháp 3: Làm đồ dùng sử dụng trong các câu truyện......................................9 4. Biện pháp 4: Dạy trẻ nhận thức ngôn ngữ nói và ngôn ngữ hình ảnh...............10 5. Biện pháp 5: Dạy trẻ sử dụng đồ dùng trực quan................................................11 6. Biện pháp 6: Hướng dẫn trẻ kể truyện sáng tạo..................................................13 7. Biện pháp 7: Kết hợp với phụ huynh:.................................................................25 8. Biện pháp 8: Tự bồi dưỡng chuyên môn..............................................................27 III. Kết quả đạt được................................................................................................28 PHẦN III: KẾT LUẬN CHUNG.............................................................................30 1. Kết luận................................................................................................................30 2. Bài học kinh nghiệm............................................................................................31 3. Khuyến nghị.........................................................................................................31 1 PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ Ngôn ngữ là cái “vỏ” của “tư duy”. Ngôn ngữ là công cụ giao tiếp trọng yếu của con người, là công cụ phát triển tư duy, nhận thức của con người. Nhờ có ngôn ngữ mà con người có thể hiểu được nhau, cùng nhau hành động vì mục đích chung: lao động, đấu tranh, xây dựng và phát triển xã hội. Ngôn ngữ rất quan trọng với con người và đặc biệt là với trẻ em. Ngôn ngữ làm cho đứa trẻ trở thành một thành viên của xã hội loài người. Ngôn ngữ là công cụ hữu hiệu để trẻ có thể bày tỏ nguyện vọng của mình từ khi rất nhỏ, để người lớn có thể chăm sóc, giáo dục trẻ. Ngôn ngữ là công cụ quan trọng để trẻ tham gia vào mọi hoạt động: Học tập, vui chơi, những hoạt động chủ yếu của trường mầm non và giáo dục trẻ một cách toàn diện, bao gồm sự phát triển về đạo đức, tư duy, chừng mực hành vi văn minh . Ngôn ngữ phát triển giúp trẻ sớm tiếp thu những giá trị thẩm mỹ trong thơ ca, truyện kể , những tác phẩm nghệ thuật ngôn từ đầu tiên người lớn có thể đem đến cho trẻ từ những ngày thơ ấu. Đó là sự tác động của lời nói nghệ thuật như một phương tiện hữu hiệu giáo dục thẩm mỹ cho trẻ. Cho nên phát triển ngôn ngữ cho trẻ là một trong những mục tiêu quan trọng nhất của giáo dục mầm non. Ngay từ khi còn nằm nôi, trẻ đã được nghe tiếng ru ầu ơ của bà, của mẹ. Chính từ những cánh đồng xanh ngút ngàn, những cánh cò chao nghiêng hay những câu ca dao ca ngợi lao động sản xuất, ca ngợi đạo lý của con người... là những bước đầu tiên để trẻ làm quen với văn học. Khi cho trẻ làm quen với văn học, trẻ hiểu được nội dung tác phẩm, thấy được cái hay cái đẹp trong tác phẩm, trẻ có tình cảm và dùng ngôn ngữ, sử dụng vốn từ để diễn đạt miêu tả - phản ánh lại cái hay, cái đẹp đó trong tác phẩm . Qua đó trẻ phát triển trí nhớ, tư duy, ghi nhớ có chủ định, trí tưởng tượng phong phú đồng thời còn giúp trẻ có nhận thức sâu sắc về ý nghĩa giáo dục qua tác phẩm văn học để trẻ có thể soi vào đó mà uốn nắn, điềuchỉnh hành vi của mình. Đúng như nhà văn Goocky từng nói : “ Văn học là nhân học” Với trẻ em, ngôn ngữ là công cụ hữu hiệu để trẻ bày tỏ nguyện vọng của mình. Trẻ học ở mọi lúc mọi nơi và trong mọi hoạt động thì Đối với trẻ mầm non nói chung và trẻ 5- 6 tuổi nói riêng, trẻ rất nhạy cảm với nghệ thuật ngôn từ. Âm điệu, hình tượng của các bài hát ru, đồng dao, ca dao, dân ca sớm đi vào tâm hồn tuổi thơ. Những câu truyện cổ tích, thần thoại đặc biệt hấp dẫn trẻ. Chính vì vậy cho trẻ tiếp xúc với văn học và đặc biệt là hoạt động dạy 2 trẻ kể truyện sáng tạo là con đường phát triển ngôn ngữ cho trẻ tốt nhất, hiệu quả nhất. Bản thân tôi là một giáo viện dạy trẻ 5- 6 tuổi, tôi luôn trăn trở làm thế nào để giúp các cháu phát triển tốt ngôn ngữ. Ngay từ đầu năm học 2016 – 2017, tôi đã đi sâu nghiên cứu và tích lũy sáng kiến kinh nghiệm với đề tài: “ Một số biện pháp Phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện sáng tạo” để nghiên cứu và xin được chia sẻ cùng bạn bè đồng nghiệp. Tôi tin rằng thông qua việc dạy trẻ kể truyện sáng tạo sẽ giúp trẻ phát triển ngôn ngữ, phát âm rõ ràng mạch lạc, vốn từ phong phú, biết trình bày ý kiến, suy nghĩ, kể về một sự vật hay sự kiện nào đó bằng chính ngôn ngữ của trẻ một cách nhanh nhất. Qua đó còn tạo cho trẻ phát triển năng lực, tư duy, óc tưởng tượng sáng tạo, biết yêu quý cái đẹp, hướng tới cái đẹp. 3 PHẦN II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. Đặc điểm tình hình 1. Cơ sở lý luận 1.1 Đặc điểm tâm sinh lý trẻ: Sự phát triển ngôn ngữ xuất phát từ mục đích giao tiếp, nhận thức. Sự phát triển ngôn ngữ của trẻ là một quá trình từ thấp đến cao với các giai đoạn mang những đặc trưng khác nhau tuỳ thuộc vào độ tuổi của trẻ, ở mỗi giai đoạn có sự kế thừa và phát triển những thành tựu của giai đoạn trước. Trẻ lứa tuổi mầm non đang trong quá trình phát triển về vốn từ. Vốn từ của trẻ phong phú thì mới có thể diễn đạt về các sự vật, hiện tượng xung quanh mình một cách phong phú, trẻ nói được nhiều loại mẫu câu hơn, dẫn đến trẻ phát triển lời nói được mạch lạc. Dạy trẻ lời nói là rèn khả năng tư duy ngôn ngữ và sử dụng lời nói để giao tiếp. Sự phát triển ngôn ngữ của trẻ ở trường mầm non phụ thuộc vào các thành tựu tâm lý học, giáo dục học trẻ em, … các kết quả nghiên cứu về đặc điểm tìm ra các phương pháp, biện pháp phù hợp với từng độ tuổi để dạy trẻ học nói một cách có hiệu quả. Trẻ 5- 6 tuổi đang ở giai đoạn tiếp tục hoàn hiện cấu trúc cơ quan phát âm và khả năng vận động của các bộ phận cơ quan phát âm. Ở giai đoạn này, sự phát triển ngôn ngữ mạch lạc chịu ảnh hưởng lớn của việc tích cực hoá vốn từ, ngôn ngữ của trẻ đã trở nên được mở rộng hơn, có trật tự hơn, mặc dù cấu trúc còn chưa hoàn thiện, khả năng nói trình bày ý nghĩa, hiểu ngôn ngữ hoàn cảnh của trẻ cũng đã bắt đầu phát triển. Trẻ từ 5 tuổi trở đi, trẻ đã phát triển và thành thục với ngôn ngữ hơn, các lỗi câu đã giảm và trẻ bắt đầu tham gia sử dụng ngôn ngữ như là một phương tiện để tham gia vào cuộc sống xã hôi và giao tiếp với người khác, thể hiện nhu cầu của trẻ và thuật lại những trải nghiệm của chúng. 1.2 Kỹ năng của trẻ: Trẻ mầm non đã có khả năng sáng tạo, đặc biệt trẻ trong độ tuổi từ 4 – 6. Sự sáng tạo của trẻ thể hiện ở nhiều mặt trong cuộc sống, nổi bật nhất là kể truyện, tạo hình, âm nhạc, trò chơi. Trẻ sẽ tái tạo những gì trẻ thấy và đồng thời với sự ngây thơ và với vốn kinh nghiệm còn ít ỏi của mình, bé sẽ biến hóa những cái chỉ trong tiềm thức những cái trẻ chưa biết đến mà chỉ nghe đến, chỉ tình cờ nhìn thấy thành 1 sản phẩm đầy sáng tạo và thú vị. Trẻ tiếp nhận với văn học bắt đâu bằng sự cảm thụ văn bản ngôn từ, hình tượng nghệ thuật, tư tưởng, cảm hứng, quan niệm nghệ thuật, tài nghệ tác giả. Qua 4 tiếp nhận văn học, nhờ được tri giác, liên tưởng mở rộng vốn hiểu biết, kinh nghiệm về đời sống, tư tưởng và tình cảm cũng như năng lực cảm thụ, tư duy. Bằng các hình tượng văn học mở ra cho trẻ cuộc sống với xã hội và thiên nhiên, các mối quan hệ qua lại của con người. Những hình tượng đó giúp trẻ nhận thức được tính rõ ràng, chính xác của từ ngữ trong tác phẩm văn học. Trẻ mẫu giáo chưa thể đọc mặt chữ bằng một văn bản nghệ thuật, nên trẻ tiếp nhận các thể loại văn học nghệ thuật thông qua khâu trung gian là cô giáo. Với nhiệm vụ khơi dậy ở trẻ tình yêu đối với từ ngữ nghệ thuật thông qua cách đọc kể diễn cảm, cao hơn nữa là biết dùng ngôn ngữ của mình để kể chuyện sáng tạo. Đây là một nhiệm vụ rất phức tạp, yêu cầu khi kể chuyện sáng tạo trẻ phải tự nghĩ ra một nội dung câu chuyện, tạo ra cấu trúc logic được thể hiện trong hình nói tương ứng, lời nói kết hợp với sử dụng đồ dùng trực quan. Khi kể truyện, khả năng sáng tạo của trẻ thể hiện qua việc kết hợp nhiều chi tiết từ, những câu chuyện khác nhau đã nghe để kể thành câu chuyện của trẻ. Để kể lại câu chuyện đã nghe, trẻ không kể theo nguyên tắc mà tự mình sáng tạo thành một câu chuyện riêng. Trẻ đã tự sáng tạo ra một câu truyện dù rằng vẫn còn nhiều khiếm khuyết, nhưng đó là tiền đề cho sự sáng tạo sau này của trẻ. Do đó khuyến khích trẻ tập kể truyện cũng là kích thích sáng tạo cho trẻ. 1.3. Vai trò của hoạt động với sự phát triển của trẻ. Thông qua việc trẻ kể chuyện sáng tạo giúp trẻ phát triển năng lực, tư duy, óc tưởng tượng sáng tạo, biết yêu quý cái đẹp, hướng tới cái đẹp. Khi trẻ kể truyện, ngôn ngữ của trẻ phát triển, trẻ phát âm rõ ràng mạch lạc, vốn từ phong phú. Trẻ biết trình bày ý kiến, suy nghĩ, kể về một sự vật hay sự kiện nào đó…bằng chính ngôn ngữ của trẻ. Yêu cầu này đòi hỏi trẻ phải có vốn từ phong phú, các kỹ năng tổng hợp, kỹ năng truyền đạt ý nghĩ của mình một cách chính xác, tập trung chú ý và nói biểu cảm. Những kỹ năng này trẻ lĩnh hội được trong quá trình nhận thức có hệ thống bằng con đường luyện tập thường xuyên nhằm đáp ứng nhu cầu nhận thức của trẻ mầm non hiện nay. Như vậy, nhiệm vụ của giáo viên dạy trẻ là sử dụng nhiều hình thức như kể truyện theo tranh minh họa, dựa trên cốt truyện sẵn có, kể lại sự việc mà trẻ đã được trải nghiệm trong cuộc sống sinh hoạt hàng ngày để khơi dậy ở trẻ khả năng kể truyện sáng tạo. Đồng thời, thông qua kể truyện, các cô cần giúp trẻ tích lũy vốn từ phong phú, các kỹ năng tổng hợp, kỹ năng truyền đạt ý nghĩ của mình một cách 5 chính xác, tập trung chú ý và nói biểu cảm. Đây là một nhiệm vụ rất quan trọng và đòi hỏi sự nỗ lực của cả cô và trẻ. 2. Cơ sở thực tiễn 2.1 Một số nét về trường, lớp: Trường mầm non tôi đang dạy là trường vùng xa thuộc cuối huyện Gia Lâm. Nơi mà có trên 70% dân sống bằng nghề gốm sứ. Trường tập trung ở 1 đểm. Số học sinh có 370 cháu với 9 nhóm lớp cùng 36 cán bộ giáo viên, nhân viên. Trình độ giáo viên đạt chuẩn 100%, trên chuẩn đạt 85% Những năm vừa qua được sự quan tâm của SGD&ĐT Hà Nội, PGD&ĐT huyện Gia Lâm đã đầu tư cơ sở hạ tầng khang trang, khuôn viên trường rộng rãi thoáng mát. Cũng như cơ sở vật chất khang trang, trang thiết bị dạy học áp dụng công nghệ thông tin như: Máy chiếu, máy tính, ti vi, đầu đĩa... tương đối đầy đủ. Trường có khu vườn cổ tích, khu vui chơi, khu giáo dục thể chất. Có phòng vi tính, phòng nghệ thuật riêng, rất thuận lợi cho các hoạt động của trẻ Đồng thời được sự quan tâm của ban giám hiệu nhà trường đã trang bị mua mua sắm đồ dùng, đồ chơi dạy học đa dạng phong phú. Cùng với đó là sự quan tâm tạo điều kiện nâng cao trình độ chuyên môn cho đội ngũ giáo viên để giáo viên đi học trên chuẩn về chuyên môn, nâng cao về trình độ tin học, trình độ đàn nhạc, kỹ năng tạo hình thông qua các lớp học chuyên đề... Nhờ đó, chất lượng giảng dạy của đội ngũ giáo viên ngày một nâng cao, được phụ huynh tin tưởng, từ đó số trẻ ra lớp ngày một đông. 2.2.1. Thuận lợi: Năm học 2016- 2017 tôi được nhà tường phân công chủ nhiệm lớp 5 - 6 tuổi. Lớp mẫu giáo lớn A1 của tôi có 43 cháu, trong đó có 30 trẻ nam, 13 trẻ nữ, độ tuổi đồng đều. 100% trẻ ngoan, đạt yêu cầu về thể chất, ngôn ngữ, tình cảm xã hội, biết cảm thụ cái hay cái đẹp. Đây là một thuận lợi lớn để tôi có thể rèn luyện phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua dạy trẻ kể truyện sáng tạo Bản thân là giáo viên có trình độ chuẩn, được phân dạy lớp lớn và có những hiểu biết cũng như kinh nghiệm khá tốt về tâm sinh lí của trẻ 5- 6 tuổi. Đặc biệt với tấm lòng yêu nghề mến trẻ, có khả năng đọc kể diễn cảm cho trẻ nghe và biết định hướng cho trẻ kể chuyện sáng tạo có hiệu quả và có khả năng làm các loại đồ dùng đồ chơi tự tạo để phục vụ cho môn học rất phong phú đa dạng mang tính thẩm mỹ cao, thu hút và gây hứng thú được trẻ. Giáo viên cùng lớp nhiệt tình, phối kết hợp nhịp nhàng trong các hoạt động và chăm sóc nuôi dưỡng trẻ. 6 Trẻ mẫu giáo lớn rất thích kể truyện Tất cả trẻ trong lớp đều cùng một độ tuổi Trẻ mạnh dạn, tự tin, có nề nếp thói quen trong các hoạt động Được sự quan tâm và ủng hộ nhiệt tình của các bậc phụ. Phụ huynh luôn hưởng ứng tham gia các phong trào phát động của lớp 2.2.2 Khó khăn: Bên cạnh những thuận lợi thì cũng còn không ít những khó khăn mà khi tiến hành nghiên cứu thực nghiệm đề tài “Một số biện pháp Phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện sáng tạo ” tôi còn gặp phải đó là: Sự quan tâm của gia đình dành cho các bé là không đồng đều, cũng có nhiều phụ huynh quan tâm đến con nhưng không có khoa học mà chỉ là sự nuông chiều quá mức. Một số phụ huynh do bận công việc không trò chuyện với trẻ và nghe trẻ nói, một số trẻ lại được đáp ứng quá đầy đủ về nhu cầu trẻ cần. Ví dụ: Trẻ chỉ cần nhìn vào đồ dùng nào đó là được đáp ứng ngay mà không cần lời yêu cầu hay xin phép. Đây cũng là một trong những nguyên nhân của việc chậm phát triển ngôn ngữ. Qua thực tế cho thấy phụ huynh còn nói tiếng địa phương rất nhiều như: Đi học - đi hặc, cái cân - cái cưn ...Bên cạnh đó có tới 40 - 45 % phụ huynh nói ngọng l- n. Số trẻ trong lớp đông, chưa có nề nếp học tập, trẻ chưa chú ý đến các thành phần trong câu, trong từ, bớt âm khi nói. Trẻ kinh nghiệm sống còn nghèo nàn, nhận thức hạn chế dẫn đến tình trạng trẻ dùng từ không chính xác, dùng câu lủng củng. Trẻ nói phát âm còn ngọng nhiều. Do ảnh hưởng của người lớn xung quanh trẻ nói tiếng địa phương và nói ngọng l – n Kỹ năng kể truyện sáng tạo của trẻ còn hạn chế II. Một số biện pháp thực hiện Với kết quả khảo sát trên, tôi thấy kỹ năng kể truyện sáng tạo, phát âm rõ ràng mạch lạc của trẻ không đồng đều, nhiều trẻ khả năng còn yếu và chưa mạnh dạn, chưa hứng thú. Từ đó tôi đã tìm tòi và đưa vào ứng dụng một số biện pháp sau đây: 7 1. Biện pháp 1: Xây dựng kế hoạch hoạt động theo các tháng, tuần Việc xây dựng kế hoạch hoạt động theo các tháng, tuần là một việc không thể thiếu của người giáo viên. Có xây dựng tốt kế hoạch hoạt động theo các tháng, tuần mới giúp cho giáo viên thực hiện tốt việc tổ chức hoạt động, có kế hoạch, có biện pháp tác động đến trẻ bằng các đề tài cụ thể đảm bảo yêu cầu phát triển toàn diện cho trẻ. Xây dựng kế hoạch hoạt động theo chủ đề phải phù hợp theo yêu cầu độ tuổi và theo nội dung chương trình chăm sóc giáo dục trẻ, biện pháp này giúp cho giáo viên phát hiện ra những gì đã làm được và chưa làm được để có kế hoạch bổ sung vào kế hoạch hoạt động sau Khảo sát thực trạng của lớp mẫu giáo lớn A1 đầu năm Từ những thực tiễn trên tôi đã tiến hành khảo sát thực trạng đầu năm được kết quả sau: Nội dung Số trẻ trên tổng số Tỷ lệ % trẻ đạt Phát âm rõ ràng mạch lạc 25/ 43 58,1% Phát âm câu phức 26/43 60,5% Hứng thú tham gia kể chuyện sáng tạo 24/43 55,8% Biết thể hiện ngôn ngữ hoàn cảnh 25/43 (kể chuyện sáng tạo) 58,1% 2. Biện pháp2: Tạo môi trường cho trẻ kể chuyện sáng tạo Tạo môi trường cho trẻ hoạt động là rất cần thiết trong chương trình đổi mới. Môi trường là chiếc nôi để nuôi dưỡng những ý tưởng sáng tạo cho trẻ. Chính vì vậy, nếu cô tạo được môi trường cho trẻ hoạt động tốt thì sẽ kích thích trẻ phát triển ngôn ngữ, tham gia vào các hoạt động và kết quả đạt được rất cao. Vì thế ngay từ đầu năm học tôi đã đi sâu vào tạo môi trường bằng cách đưa hình ảnh nhân vật, tạo bối cảnh của các câu chuyện nổi bật vào góc văn học và một số góc trong và ngoài lớp học được thể hiện trên các mảng tường. Tôi cố gắng lựa chọn những nội dung câu chuyện phù hợp với trẻ, tìm và thể hiện các nhân vật như thế nào cho hấp dẫn. Màu sắc và hình thức thể hiện các nhân vật vừa dễ làm bằng các chất liệu dễ kiếm, vừa tận dụng được nhiều nguyên vật liệu phế thải 8 Ảnh trang trí góc nghệ thuật 3 Biện pháp 3: Làm đồ dùng sử dụng trong các câu truyện Ngoài việc tạo những bức tranh trên mảng tường, tôi còn đi làm một số đồ dùng như: Một số con rối dẹt gắn kẹp ở phía dưới để trẻ có thể di chuyển được khi kể chuyện. 9 Ảnh rối tự làm Trước khi cho trẻ đóng kịch tôi phải chuyển thể câu chuyện theo đúng nội dung, nhưng chuyển thành các mẩu đối thoại giữa các nhân vật và đọc cho trẻ nghe vài lần để trẻ nắm được nội dung câu chuyện và chính cô là người dẫn dắt câu chuyện khi trẻ đóng kịch cô cho trẻ được sáng tạo ngôn ngữ câu chuyện thành ngôn ngữ của trẻ thể hiện vai mình đóng. Qua thời gian sử dụng những chiếc mặt nạ này tôi thấy các cháu diễn rất thoải mái vì trong quá trình diễn trẻ vẫn nhìn thấy và nghe rất rõ tiếng của bạn giúp trẻ rất thích thú sáng tạo thể hiện bằng những mẩu đối thoại giữa các nhân vật Tôi cố gắng làm nhiều đồ dùng giúp trẻ hoạt động thật thoải mái, gây sự hứng thú ở trẻ. Các khuôn mặt có thể thay đổi tuỳ theo nội dung, nhân vật của câu chuyện trẻ kể. 4. Biện pháp 4: Dạy trẻ nhận thức ngôn ngữ nói và ngôn ngữ hình ảnh Tôi đã kể cho trẻ nghe các câu truyện để trẻ làm quen với tác phẩm văn học và nắm được câu chuyện. Đồng thời phân tích cho trẻ biết đánh giá, nhận xét về đặc điểm tính cách của các nhân vật thông qua giọng kể, điệu bộ, cử chỉ, dáng vẻ của các nhân vật khác nhau: Ví dụ: Bà tiên Ông bụt:Giọng chậm, trầm, vang xa- dáng vẻ hiền từ phúc hậu Bác gấu: Giọng trầm ấm - dáng phục phịch Cáo: Giọng xảo quyệt - dáng đưa đẩy 10 Chó sói: Giọng khàn đanh ác - dáng hung dữ Thỏ: Giọng nói vui vẻ - dáng vẻ tinh nghịch Phù thuỷ: Giọng khàn khàn, nham hiểm - dáng lom khom, cong cớn, Mẹ: Giọng hiền từ ấm áp, cử chỉ điệu bộ mềm mại, nhẹ nhàng. Bà: Giọng trầm ấm- dáng lụ khụ, cử chỉ chậm dãi. Bên cạnh đó, tôi còn định hướng cho trẻ quan sát các tranh chuyện, cho trẻ xem qua đĩa hình các câu chuyện. Đồng thời kết hợp tri giác với đàm thoại giữa cô và trẻ, giúp trẻ nhận xét đánh giá nội dung truyện một cách chính xác và nói lên ý tưởng của mình qua sự nhận thức. Tôi dạy trẻ kể chuyện theo từng nhóm, theo thời gian thực hiện một tuần hoặc hai tuần, kết hợp lồng ghép các môn học khác, các trò chơi để củng cố và khắc sâu kiến thức, mở rộng vốn hiểu biết về thế giới xung quanh cho trẻ. 5. Biện pháp 5: Dạy trẻ sử dụng đồ dùng trực quan. Dạy trẻ sử dụng rối tay: Dạy trẻ sử dụng rối theo từng nhân vật trong câu chuyện, kết hợp với lời nói, ngôn ngữ biểu cảm cùng với cách diễn rối qua cử động của các con rối. Ảnh sân khấu rối tự tạo cho trẻ hoạt động Dạy trẻ ghép tranh kể chuyện: Chọn những tranh mà trẻ thích ghép thành một dải câu chuyện sau đó kể từng tranh kết hợp với lời nói chỉ dẫn thông qua các nhân vật trong tranh. 11 Ảnh trẻ ghép tranh truyện - Dạy trẻ lựa chọn và gộp các nhân vật để sáng tạo ra một câu chuyện mới: Trẻ tự chọn những nhân vật mà trẻ thích, sau đó gộp các nhân vật với nhau theo trí tưởng tượng của mình tạo thành một câu chuyện mới. 12 - Dạy trẻ kể chuyện bằng sa bàn: Chọn những nhân vật mà trẻ thích kết hợp di chuyển các nhân vật đó trên sa bàn. Nói đến đâu đưa nhân vật ra đến đó, lời kể đi theo nhân vật sử dụng. Ảnh trẻ tập kể truyện 6. Biện pháp 6: Hướng dẫn trẻ kể truyện sáng tạo Hướng dẫn trẻ kể truyện sáng tạo bao gồm các bước cơ bản sau: Bước 1: Giới thiệu cho trẻ nhân vật cô đã chọn là những nhân vật nào? 13 Bước 2: Nghe cô kể mẫu chuyện sáng tạo của cô, cô sử dụng rối kể 1 lần. Đàm thoại với trẻ về câu chuyện của cô ( tên nhân vật, đặc điểm nhân vật, yêu cầu trẻ đặt tên cho câu chuyện ). Bước 3: Trẻ đi chọn đồ dùng trực quan mà trẻ yêu thích. Cô gợi mở ý tưởng cho trẻ bằng cách mượn một con vật mà trẻ đã chọn và kể ngắn gọn vài câu để trẻ biết cách kể chuyện sáng tạo. Bước 4: Trẻ kể chuyện sáng tạo theo nhóm, cá nhân. Cô cho trẻ đánh giá và nhận xét câu chuyện của bạn kể. Theo dõi cách sử dụng đồ dung trực quan của trẻ để cô góp ý nhận xét. Qua cách làm này, bước đầu tôi đã thành công trong việc thực hiện dạy trẻ kể chuyện sáng tạo, giúp trẻ linh hoạt sử dụng đồ dung trực quan kết hợp với ngôn ngữ nói rõ ràng mạch lạc, có kỹ năng tổng hợp về phối hợp giữa tay với lời nói, ánh mắt cử chỉ, điệu bộ Sau đây là một số câu chuyện của trẻ khi thực hiện kể chuyện sáng tạo với chủ đề “ Động vật, Thực vật ”: a. Kể truyện sáng tạo chỉ sử dụng ngôn ngữ: Tôi lấy bối cảnh trong một khu rừng có rất nhiều con vật chung sống với nhau rất vui vẻ và gợi ý câu truyện như sau: Vào một ngày đẹp trời, các con vật rủ nhau đi chơi: Lợn, Mèo và Thỏ, Lợn con đi một mình trước, bỗng có một con sói xuất hiện, Lợn con sợ quá khóc hu hu: Giúp tớ với…, Nhũng chú chim trên cây cất tiếng hót gọi mọi người đến cứu, Mèo và Thỏ đang chơi bên cạnh đã chạy đến đuổi sói đi.Từ đấy Lợn không dám đi một mình nữa mà rủ các bạn đi cùng với . Bé Diệp Vi kể câu chuyện như sau: Có một chú Lợn vàng rất tham ăn Lợn vàng thường hay đứng sát cạnh hồ rình bắt những con cá để ăn, lúc nào bụng cũng căng tròn như cái đĩa, vì sợ mọi người xin đồ ăn của mình lên Lợn thường đi một mình không chơi với ai cả còn hai mẹ con nhà Lợn hồng thì lại rất thảo có gì ngon là mời nhau ăn chung và còn rủ thêm hai mẹ con nhà Voi đi kiếm thức ăn cùng. Một hôm Lợn vàng bị Hổ đuổi khỏi hồ thế là bụng đói không biết kiếm gì để ăn may mà gặp hai mẹ con Lợn hồng chia cho ít thức ăn. Từ đấy Lợn vàng chơi thân với Lợn hồng và có gì ngon đều chia cho Lợn hồng và Voi. Bé Minh Hiếu thì kể: Có một khu rừng có rất nhiều con vật, các con vật tự tìm bạn thân cho mình. Hổ, Sư tử, Ngựa sống trên núi tít ở phía xa. Voi , Lợn, Chó sống với nhau ở trong rừng. Trên cây thì có Bướm, Chim, Kiến, Mèo sống với nhau rất vui vẻ, ở dưới nước thì có Cua, Cá, Tôm chơi với nhau. b. Kể truyện sáng tạo có sử dụng kết hợp với các con rối: 14 Bé Ngọc Mai và bé Khánh Ngọc sau một hồi chọn lựa cháu đã chọn cho mình một con Chó và một con Lợn câu chuyện cháu kể như sau: Ảnh bé kể truyện sáng tạo Chó là người bạn thân nhất của Lợn, sau giờ học Chó rủ Lợn đi chơi. + Chó: Hết giờ rồi chúng mình đi chơi đi? + Lợn: Ừ nhưng chúng mình sẽ đi chơi ở đâu bây giờ? +Chó: Chúng mình vào rừng chơi nhé ở đó có nhiều hoa nhiều bướm vui lắm. + Lợn: Nhưng tớ sợ lắm, tớ không đi đâu. Mẹ tớ dặn tan học phải về nhà ngay không được đi chơi + Chó con nghĩ một lúc: Ừ, mẹ tớ cũng dặn như thế, thôi chúng mình cùng về nhà ngay nào! Bé Minh đặt tên chuyện là “ Đôi bạn thân”. Các trẻ khác đặt tên cho câu chuyện này là: “Đôi bạn tốt”; “ Những người con ngoan”, “ Lợn con và chó con” Câu chuyện của cháu Bảo Nam và cháu Thu Hương với nhân vật là con Thỏ, con Dê câu chuyện được các bé thể hiện như sau: 15 Bé tập kể truyện + Bạn Thỏ ơi bạn có nhìn thấy bạn chó đâu không? + Tớ không nhìn thấy. + Sắp tới giờ vào lớp rồi mà bạn ấy chưa đến lớp, tớ lo quá. + Hay bạn ấy bị ốm rồi. + Chiều tan học về chúng mình vào thăm bạn chó nhé. Trong câu chuyện này các cháu biết phối hợp nhịp nhàng khi sử dụng rối. Các cháu đã biết kết hợp với nhau sử dụng các nhân vật phù hợp ăn khớp với lời kể. Ngôn ngữ của các cháu được thể hiện một cách rất tự nhiên và phong phú. * Cho trẻ kể chuyện nối tiếp chuyện của cô Ví dụ: Đồ dùng chuẩn bị của cô là các con vật bằng rối dẹt và l bảng dính sau đó cô dính con thỏ lên bảng và kể ngày xửa ngày xưa trong một khu rừng kia có một chú thỏ đang đi tìm cỏ để ăn thì gặp Dê dang gặm cỏ, Thỏ liền hỏi: Tớ có thể đứng ăn cùng bạn được không?...Sau đó cô cho trẻ sáng tạo câu nói bằng cách đặt câu hỏi: Nhìn thấy Thỏ, Dê đã nói như thế nào? Cô lần lượt gắn các con vật tiếp theo và hỏi trẻ giúp trẻ sáng tạo ra các mẩu đối thoại khác nhau sau đó cô tổng hợp lại câu chuyện theo trình tự sáng tạo của trẻ. 16 * Kể chuyện theo đồ chơi Cho trẻ sưu tầm các loại đồ chơi và chọn loại đồ chơi mà trẻ thích. Sau đó, trẻ dùng đồ chơi đó để kể lại một câu chuyện theo trí tưởng tượng và suy nghĩ của mình một cách độc lập, hoặc cho các trẻ kết hợp đồ chơi với nhau và cùng nhau kể một câu chuyện mà trong đó trẻ tự tạo ra lời thoại phù hợp với nhân vật là đồ chơi của mình. Ví dụ, cháu Phương Anh chọn đồ chơi là một em búp, bé Quang Anh chọn chiếc xe ô tôvà các bé tự kể câu chuyện, như sau: Đây là em của tớ có tên là Hải Yến, hôm nay là sinh nhật của em tớ trông em rất đáng yêu, sở thích của em giống tớ là thích ăn kem và bim bim, thích mặc váy màu đỏ, và vẽ tranh rất đẹp, các cậu hãy ra đây chơi với em tớ - bé Diệp Vy nói. Pin, pin, pin – bé Quang Huy vừa đẩy xe tải ra, vừa nói - ai cần trở hàng gì tôi giúp ngay, muốn đi đâu tôi chở, pin, pin, pin…Bé Diệp Vy thấy thế liền cầm tay búp bê vẫy ô tô của bạn Phúc Lâm nói: Bác lái xe ơi! Cho chị em tôi đi nhờ được không? Hai chị em muốn đi đâu? Chị em tôi muốn đi mua một bánh sinh nhật. Mời hai chị em lên xe. Sau đó cho búp bê lên xe đi ra góc bán hàng mang bánh về, hai bé chơi rất vui vẻ *Tôi còn cùng trẻ sáng tạo ra rất nhiều chuyện tranh bằng chính sản phẩm của học sinh vẽ sau những giờ học tạo hình, văn học cho trẻ cắt thành những bộ phận rời sau đó dùng bút chép chuyện sáng tạo theo ý cô chữ xen kẽ tranh vẽ hình con vật cắt dời của cô và trẻ những từ nào trong chuyện có thể dùng tranh rời của trẻ được thì cô tận dụng tối đa dán vào tranh theo trình câu chuyện cô nghĩ ra khi tranh đã xong cô kể mẫu cho trẻ nghe một lần khi kể chuyện cô lưu ý nét mặt , giọng nói, ngữ điệu, chữ nghĩa chứa đựng trong các từ, các câu nói dần dần trẻ cũng biết thể hiện những cảm xúc khác nhau của mình tiếp theo cô gọi trẻ lần lượt lên kể theo sự sáng tạo của mình C. Kể truyện sáng tạo sử dụng tranh, ảnh: Ngoài những các kể truyện trên đây, tôi còn sưu tầm một số bộ truyện tranh ngoài chương trình để đưa vào giảng dạy có những chuyện phù hợp với chủ đề tôi đưa vào giờ học chính. Tôi còn sử dụng rất hiệu quả tranh họa báo, tạp chí muốn sử dụng các loại báo, tạp chí hiệu quả tôi phải lựa chọn hững tranh có nội dung phong phú màu sắc đẹp phù hợp với nhận thức của trẻ ,lần lượt cho trẻ xem tranh sau đó yêu cầu trẻ miêu tả những chi tiết trong tranh. 17 Ví dụ, khi xem một bức tranh, bé Thanh Hằng miêu tả: Một vườn cây có nhiều quả chín các bạn đang vui đùa dưới gốc cây. Hay bé Lan Nhi tả: Những ngôi nhà cao tầng rất đẹp và to phía trước có vườn hoa màu đỏ, vàng , trắng, trên đường có những chiếc ô tô đang chạy… Ảnh trẻ kể truyện sáng tạo Tôi chọn những câu chuyện có các nhân vật trẻ yêu thích và vẽ thành tranh khổ to theo câu chuyện đó. Khi vẽ tôi đã phải nghĩ sẽ vẽ như thế nào để giúp trẻ có thể sáng tạo được nhiều cách kể khác nhau mà vẫn có nội dung liên hoàn giúp trẻ dễ kể. Cho trẻ kể chuyện theo tranh trang trí ở góc Truyện: Gấu con chia quà 18 19 Truyện : Lợn và Cừu 20