Tài liệu Skkn một số kinh nghiệm nhằm nâng cao chất lượng hoạt động tạo hình ở trẻ mầm non lứa tuổi 4 5 tuổi đạt hiệu quả tốt

A. ĐẶT VẤN ĐỀ I . Lời mở đầu : Như chúng ta đã biết, lứa tuổi mầm non hôm nay chính là hình ảnh ngày mai của đất nước. Ý thức được điều đó, Nhà nước ta đã và đang không ngừng có những chính sách đặc biệt đối với ngành giáo dục nói chung, bậc học mầm non nói riêng. Trong đó bậc học mầm non giữ một vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng nuôi dưỡng chăm sóc và giáo dục phát triển toàn diện cho thế hệ tương lai của đất nước. Ngành cũng đã triển khai trên diện rộng chương trình giáo dục mầm non mới và hưởng ứng chủ đề " Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực" trong mấy năm gần đây. Trẻ mầm non như tờ giấy trắng. Ở lứa tuổi này mọi thứ mở ra trước mắt trẻ đều mới lạ, muôn màu, muôn sắc ... kích thích lòng ham hiểu biết và có nhu cầu lớn trong việc nhận thức khám phá thế giới xung quanh, yêu cái đẹp và sáng tạo cái đẹp. Do đó, muốn trẻ phát triển toàn diện thì trong quá trình chăm sóc giáo dục các cháu đòi hỏi người giáo viên phải chú ý phát triển đồng bộ các mặt: Thể chất, tình cảm xã hội, nhận thức, ngôn ngữ, thẩm mỹ... Và có phương pháp thực hiện linh hoạt, chủ động lựa chọn, sắp xếp các hoạt động một cách nhẹ nhàng, thoải mái, hấp dẫn , lôi cuốn trẻ. Qua đó trẻ được hoạt động một cách tích cực nhất sẽ phát huy tốt những khả năng vốn có của trẻ.. Môn Tạo hình là một trong các môn học quan trọng và được trẻ yêu thích, vì đó là môn mà chủ yếu trẻ được thực hành. Qua đó nó giúp trẻ tìm hiểu, khám phá, thể hiện một cách sinh động những gì trẻ nhìn thấy trong thế giới xung quanh, những gì làm cho trẻ rung động mạnh mẽ và gây cho trẻ những xúc cảm, tình cảm tích cực. Trong chương trình giáo dục mầm non, mục đích của dạy tạo hình là nhằm phát triển năng lực cảm thụ, cảm xúc thẩm mỹ hình thành tình yêu đối với trẻ về vẻ đẹp của thiên nhiên, cuộc sống con người và nghệ thuật. Hoạt động tạo hình còn giúp trẻ hình thành những kỹ năng, kỹ sảo, năng lực quan sát, phát triển trí nhớ, trí tưởng tượng đồng thời còn rèn luyện cho trẻ sự khéo léo, linh hoạt của đôi bàn tay. Như vậy, môn Tạo hình có đầy đủ điều kiện để đảm bảo sự tác động đồng bộ lên mọi mặt phát triển của trẻ và hình thành thói quen lao động sáng tạo giúp ích cho cuộc sống sau này của trẻ. 1 Với tầm quan trọng to lớn của môn tạo hình như vậy, tuy nhiên trên thực tế nói chung việc tổ chức giờ học tạo hình còn thô cứng không có sự mềm mại, chưa sáng tạo do nhiều nguyên nhân( Như cách tổ chức của giáo viên, cơ sở vật chất của các trường còn thiếu thốn, năng khiếu thẩm mỹ của giáo viên....). Dẫn đến chưa lôi cuốn, thu hút, kích thích trẻ say mê sáng tạo trong suốt hoạt động tạo hình. Một vấn đề đặt ra là: Làm thế nào để cho trẻ làm quen với hoạt động tạo hình đạt kết quả cao nhất? Ý thức được tầm quan trọng đó, tôi luôn suy nghĩ trăn trở rất nhiều về vấn đề này. Tuy là một giáo viên trẻ, kinh nghiệm công tác chưa nhiều, song tôi luôn tìm tòi, học hỏi và mạnh dạn áp dụng những sáng tạo mới trong việc tổ chức các hoạt động trên trẻ đặc biệt là môn tạo hình. Tôi luôn mong muốn phát huy tốt được tính sáng tạo, khả năng làm việc độc lập của trẻ. Qua quá trình nghiên cứu và thử nghiệm trong năm học vừa qua, tôi mạnh dạn đề cập đến vấn đề " Một số kinh nghiệm nhằm nâng cao chất lượng hoạt động tạo hình ở trẻ mầm non lứa tuổi 4-5 tuổi đạt hiệu quả tốt ". Tôi rất mong những góp ý và chia sẻ những kinh nghiệm hay của các bạn đồng nghiệp để tôi có những thành công hơn trong việc tổ chức hoạt động tạo hình nói riêng và các hoạt động chăm sóc giáo dục trẻ nói chung. II. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu 1. Vài nét khái quát về tình hình địa phương và nhà trường a. Thuận lợi: + Thành Kim là một xã đông dân, trình độ dân trí so với mặt bằng chung của huyện tương đối cao, vì nằm gần trung tâm của huyện, sự quan tâm của các bậc phụ huynh đối với con em rất chu đáo. Bên cạnh đó được sự quan tâm, chỉ đạo của các cấp chính quyền địa phương, sự cổ vũ động viên kịp thời của các tổ chức trong xã là nguồn động viên lớn lao cho chúng tôi trong công tác giảng dạy. + Ban giám hiệu trường mầm non Thành kim luôn sát cánh cùng giáo viên giúp chúng tôi vượt qua khó khăn, phấn đấu để hoàn thành tốt nhiệm vụ. Luôn khuyến khích giáo viên phát huy khả năng tìm tòi, sáng tạo, nâng cao chất lượng giáo dục. Đồng thời trong quá trình chăm sóc và giáo dục các cháu tôi luôn được sự quan tâm và ủng hộ nhiệt tình từ phía các bậc phụ huynh. 2 + Cơ sở vật chất, trang thiết bị, đồ dùng đồ chơi được trang bị khá đầy đủ. + Trường mầm non Thành Kim có đội ngũ giáo viên trẻ khoẻ, có năng lực, năng động và nhiệt tình với nghề nghiệp luôn yêu nghề mến trẻ. Trường đã và đang tiếp tục thực hiện" Chương trình giáo dục mầm non mới" để phát huy tính chủ động, tích cực của giáo viên và tiếp tục thực hiện tốt chủ đề năm học" Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực". + Hàng tháng Ban giám hiệu nhà trường và tổ chuyên môn thường xuyên tổ chức thăm lớp dự giờ đồng nghiệp để nhận xét, rút kinh nghiệm tìm ra biện pháp nâng cao chất lượng giờ dạy và học. Bên cạnh đó chị em trong trường luôn có tinh thần giúp đỡ nhau trong việc làm và chuẩn bị đồ dùng đồ chơi phục vụ cho giảng dạy. + Năm học 2010 - 2011 tôi được nhà trường phân công phụ trách lớp chồi A với tổng số là 35 cháu trong đó đa số các cháu đã học qua nhà trẻ và lớp bé nên các cháu có nề nếp và thói quen tốt. Nhiều trẻ thông minh và rất ham hiểu biết. b. Khó khăn: + Thành Kim là một xã có địa bàn rộng và trải dài phát triển kinh tế với nhiều ngành nghề khác nhau nên hoàn cảnh sống của trẻ không đồng đều, nhiều gia đình có hoàn cảnh khó khăn chưa thực sự quan tâm và đầu tư cho việc học tập của trẻ . + Đồ dùng, đồ chơi nhiều song chủ yếu là đồ nhựa và đồ do giáo viên tự làm nên chất lượng chưa được cao lắm. + Giáo viên mầm non còn khó khăn về nhiều mặt, chế độ đãi ngộ còn thấp mà thời gian làm việc quá nhiều nên sự đầu tư về vật chất và thời gian để nghiên cứu tài liệu và làm đồ dùng phục vụ cho giảng dạy còn hạn chế. + Tuy tất cả trẻ trong lớp đều có cùng độ tuổi nhưng khả năng nhận thức của trẻ không đồng đều nhau. Nhiều trẻ ham chơi hiếu động, bên cạnh đó còn có nhiều trẻ nhút nhát, chậm chạp. Nên hiệu quả hoạt động còn thấp. 2. Thực trạng của hoạt động dạy tạo hình cho trẻ 4-5 tuổi ở trường mầm non Thành Kim : - Trên thực tế, có nhiều giáo viên mầm non chưa có sự quan tâm đúng mức cho hoạt động tạo hình. Chất lượng các giờ học chưa cao bởi các giờ học còn mang tính 3 khuôn mẫu, áp đặt. Các bài vẽ, nặn, xé dán của các cháu mang tính tái dập khuôn, thiếu đi sự mềm mại và không có tính sáng tạo. Trong đó quá trình tổ chức tiết dạy còn đơn điệu, nghèo nàn do đồ dùng trực quan chưa phong phú, tính thẩm mỹ chưa cao, chưa lôi cuốn thu hút được trẻ. Bên cạnh đó hình thức tổ chức còn thô cứng, phân bố thời gian không đồng đều và chưa có tính hài hoà giữa động và tĩnh. Nên dễ gây ra tâm lí ép buộc, nhàm chán cho trẻ do đó chất lượng hoạt động tạo hình còn hạn chế. - Qua thực tế tiết dạy tạo hình ở trường mầm non Thành kim kết quả vẫn chưa cao, nhiều trẻ vẫn chưa hứng thú hoạt động, có những trẻ chưa biết tạo ra sản phẩm hoặc còn rụt rè chưa làm vì sợ mình làm không đẹp đặc biệt là những sản phẩm theo sự định hướng của cô. 3. Kết quả của thực trạng: Qua quá trình trực tiếp giảng dạy khi tôi chưa áp dụng biện pháp của mình, tôi thấy kết quả tiếp thu bài của trẻ chưa cao. Cụ thể là những bài vẽ, nặn, xé dán còn nghèo nàn, đơn điệu chưa phát huy được tính sáng tạo và tính thẩm mĩ trong tác phẩm của trẻ. Kết quả thu được cụ thể như sau: 4 Bảng khảo sát ban đầu về chất lượng hoạt động Tạo hình Đầu năm học 2010- 2011 TT Nội dung Tổng Khá - Giỏi SL TL% Kết quả TB SL TL% đánh giá số 1 Cháu nhận biết màu trẻ 35 2 3 4 5 6 cơ bản Cháu phết được hồ Cháu xé dán được Cháu vẽ được Cháu nặn được Cháu biết sắp xếp bố Ghi 21 60,0 11 31,4 3 8,6 35 35 35 35 35 17 13 15 13 12 48,6 37,2 42,8 37,1 34,3 16 17 16 18 19 45,7 48,6 45,7 51,4 54,2 2 5 4 4 4 5,7 14,2 11,5 11,5 11,5 35 12 34,3 18 51,4 5 14,3 Yếu chú SL TL% cục bức tranh 7 Cháu biết nhận xét sản phẩm B . GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I . Các giải pháp thực hiện : Sau một thời gian đưa vào áp dụng thực hiện các giải pháp mới và đúc rút kinh nghiệm, tôi xin phép đưa ra một số giải pháp của mình giúp cho hoạt động Tạo hình đạt kết quả tốt: 1. Mạnh dạn đổi mới trong cách nghĩ và cách làm. 2. Tạo tiền đề tốt cho việc tổ chức hoạt động tạo hình. 3. Xác định rõ mục tiêu, nội dung hoạt động với tạo hình theo từng chủ đề để có phương pháp tiếp cận sáng tạo, lựa chọn hình thức tổ chức mới lạ, hấp dẫn, phù hợp và đạt kết quả cao. 4. Khi hướng dẫn trẻ thực hiện cần sử dụng lời mô tả, giải thích, chỉ dẫn và hệ thống câu hỏi đặt ra rõ ràng, ngắn gọn, dễ hiểu. 5. Tổ chức khảo sát theo dõi sự phát triển toàn diện của trẻ. II. Biện pháp để tổ chức thực hiện : 1. Mạnh dạn đổi mới trong cách nghĩ và cách làm. 5 Tạo hình là một môn học chủ yếu trẻ được thực hành nên trẻ rất có hứng thú nhưng ngược lại cũng rất dễ gây ra nhàm chán cho trẻ . Do vậy, trong qúa trình thực hiện đòi hỏi giáo viên phải có năng khiếu thẩm mỹ và khả năng dạy tạo hình với ý tưởng sáng tạo, sinh động. Đây cũng là môn học khó đòi hỏi khả năng ghi nhớ, tư duy, tưởng tượng, sáng tạo và khéo léo. Nhưng có nhiều giáo viên chưa đánh giá đúng tầm quan trong đó nên còn chủ quan chưa thường xuyên rèn luyện năng khiếu thẩm mỹ cho bản thân trong quá trình giảng dạy và chưa chuẩn bị đồ dùng trực quan đầy đủ, có tính thẩm mỹ cao dẫn đến chất lượng hoạt động tạo hình còn hạn chế. Sau một thời gian suy nghĩ, tìm tòi và được tiếp thu các chuyên đề đổi mới phương pháp dạy học tôi nhận thấy rằng: bản thân cần năng động, chịu khó tìm tòi, sáng tạo; Tự rèn luyện nâng cao năng khiếu thẩm mỹ, có sự chuẩn bị tốt về điều kiện cần thiết để tổ chức giờ học và mạnh dạn áp dụng phương pháp mới vào giảng dạy để dần dần đúc rút, lựa chọn hình thức tổ chức mới lạ, hấp dẫn phù hợp cho trẻ. Tạo được niềm đam mê và có tâm huyết trong công việc của mình thì chất lượng giờ học mới đạt được kết quả cao. 2. Tạo tiền đề cần thiết cho việc tổ chức hoạt động a. Thường xuyên rèn nề nếp thói quen cho trẻ + Lớp chồi A do tôi phụ trách tuy có đa số các cháu đã học qua nhà trẻ và mẫu giáo bé (2/3 số cháu) trẻ đã có thói quen và nề nếp trong các giờ hoạt động, nhưng tâm lí lứa tuổi này rất hiếu động. Do đó tôi luôn đề cao việc rèn luyện thói quen, nề nếp cho trẻ. Đặc biệt qua lần được tiếp thu chuyên đề " Rèn luyện kỹ năng sống cho trẻ mầm non" tôi càng ý thức rõ hơn vai trò quan trọng phải thường xuyên rèn luyện các kỹ năng sống cũng như các thói quen , nề nếp cho trẻ đưa trẻ vào nề nếp, luyện cho trẻ khả năng tập trung cao. Khi trẻ có được nề nếp tốt và chăm ngoan sẽ góp phần rất lớn cho quá trình tổ chức các hoạt động được dễ dàng, trẻ tập trung vào lĩnh hội các kiến thức, nâng cao kết quả học tập. + Rèn luyện cho trẻ ý thức tự phục vụ đơn giản: Lấy và cất đồ dùng đồ chơi đúng nơi quy định, gọn gàng ngăn nắp, biết vệ sinh cá nhân sạch sẽ...giúp trẻ hoạt bát nhanh nhẹn hơn trong các giờ hoạt động. Những điều này càng có ý nghĩa vì giờ hoạt động tạo hình đồ dùng học tập cho trẻ rất nhiều, khi học song trẻ cần phải biết giúp cô cất đồ 6 dùng vào đúng nơi quy định, biết vệ sinh rửa tay sạch sẽ ( trẻ vẽ, nặn, xé dán phải dùng bút màu, đất nặn, hồ dán tay sẽ bị bẩn). + Nghiêm chỉnh chấp hành giờ nào việc ấy, tạo thói quen tốt cho trẻ. Dặn dò trẻ có ý thức học bài thêm đều đặn khi ở nhà. + Giáo dục bồi dưỡng ở trẻ tình yêu thiên nhiên, con người và mọi vật quanh mình ham hiểu biết và mong muốn sáng tạo ra những cái hay, cái đẹp. Nhờ đó mà trẻ sẽ có ấn tượng tốt hơn với các đối tượng được quan sát và khám phá. b. Chuẩn bị về mặt nội dung + Hoạt động Tạo hình đòi hỏi phải có sự khéo léo, óc quan sát, khả năng tư duy, trí tưởng tượng phong phú và sự sáng tạo...Vì vậy bản thân tôi luôn nâng cao tinh thần tự học, tự nghiên cứu, rèn luyện thêm năng khiếu thẩm mỹ cho mình. + Tranh thủ tham quan cảnh vật xung quanh để tích luỹ kinh nghiệm cho bản thân. + Nghiên cứu kỹ tài liệu để soạn bài đầy đủ về nội dung từng tiết dạy có trọng tâm phù hợp theo từng chủ đề. Lựa chọn phương pháp, hình thức tổ chức phù hợp với đặc điểm bộ môn, đặc điểm tâm lí lứa tuổi tránh gò bó, áp đặt, kết hợp động tĩnh, hấp dẫn, giúp trẻ lĩnh hội kiến thức một cách tự nhiên, sáng tạo trong sản phẩm của mình. Ví dụ: Tổ chức hoạt động Tạo hình không chỉ theo khuôn mẫu hay môtuýp nào (Chẳng hạn trước đây khi học giờ Tạo hình thường chỉ tổ chức theo hình thức kê bàn hoặc ngồi theo đội hình chữ U sau đó gây hứng thú đàm thoại với trẻ, cho trẻ hát, đọc thơ... rồi cho trẻ quan sát mẫu sau đó hướng dẫn trẻ thực hiện) mà tuỳ thuộc vào đề tài và chủ đề đang học để tổ chức dưới dạng một chương trình, một cuộc thi, hay một trò chơi...và sắp xếp theo đội hình nhóm, đội chơi, ...Tạo lên tâm trạng phấn khởi mong muốn tạo ra sản phẩm của mình thông qua các phương tiện tạo hình, đường nét, bố cục, màu sắc. c. Chuẩn bị về đồ dùng, đồ chơi và không gian tổ chức hoạt động. Đây là nội dung vô cùng quan trọng trong hoạt động Tạo hình. Không có đồ dùng học tập, đồ chơi thì không thể tổ chức hoạt động . Không có không gian hoạt động phù hợp thì hiệu quả hoạt động sẽ thấp. Do đó, tôi đặc biệt cố gắng trong việc làm đồ dùng, đồ chơi và tạo không gian tổ chức hoạt động. 7 * Về đồ dùng: + Đồ dùng của cô: Trong hoạt động tạo hình đồ dùng trực quan là vô cùng quan trọng và phải luôn đáp ứng tiêu chí có tính thẩm mỹ cao, sinh động. Đồ dùng trong tạo hình rất rộng và có thể gợi mở cho trẻ được làm quen quan sát không chỉ trên giờ học mà cả ở ngoài giờ học , trước khi tiến hành giờ học. Với những giờ hoạt động theo mẫu tuỳ theo đề tài và chủ đề tôi luôn cố gắng có thể chuẩn bị được mẫu vật thật để trẻ được trực tiếp quan sát hoặc tranh mẫu có tính thẩm mỹ, đẹp, rõ ràng không cầu kỳ phức tạp về đường nét và phù hợp với trẻ để khi hướng dẫn trẻ sẽ dễ hiểu và làm theo sự định hướng của cô. Ví dụ: Chủ đề "Thế giới động vật" Đề tài " Vẽ con gà trống" Khi làm quen với chủ đề nhánh " những con vật nuôi gần gũi trong gia đình" tôi khuyến khích trẻ về nhà quan sát kỹ đặc điểm của các con vật trong đó có con gà trống xem nó có những đặc điểm gì? Sau đó đến lớp tôi trò chuyện và hỏi trẻ: Trong gia đình con có nuôi những con vật gì? Trẻ kể tên các con vật trẻ đã quan sát trước đó. Đồng thời tôi sẽ cho trẻ quan sát các con vật qua tranh vẽ tôi đã chuẩn bị sẵn. Vào giờ hoạt động tạo hình tôi chuẩn bị tranh mẫu vẽ con gà trống vẽ bằng các nét cơ bản trẻ dễ hình dung (nét cong tròn khép kín, nét cong, nét xiên...) nhưng không mất đi tính thẩm mỹ và sự mềm mại trong nét vẽ, tô màu hài hoà, đẹp. Với những giờ đề tài tuỳ theo chủ đề và đề tài tôi cho trẻ tham quan cảnh vật thật trong cuộc sống xung quanh và tôi cũng đã chuẩn bị cho mình một khối lượng kiến thức đầy đủ trong quá trình cho trẻ quan sát để khai thác từng bước, tập cho trẻ biết phân tích, khái quát hoá hình ảnh trẻ quan sát được từ đó vận dụng hình thành các biểu tượng rõ nét về đối tượng: Tổ chức cho trẻ quan sát các sự vật, con vật, hiện tượng, khung cảnh thiên nhiên, cuộc sống xã hội... để trẻ có thể hiểu và hình dung ra trình tự các thao tác tạo hình khi thực hiện sản phẩm. Cách làm này sẽ rất hiệu quả khi hướng dẫn trẻ vì nó phát huy tốt tính sáng tạo của trẻ. Ví dụ: Với chủ đề "Thế giới Thực vật" Đề tài " Vẽ vườn cây ăn quả". 8 Trước khi vào giờ dạy tạo hình tôi cho trẻ được quan sát vườn cây ăn quả gần trường trong những giờ tham quan hoạt động ngoài trời trước đó và trò chuyện về đặc điểm đặc trưng của từng loại cây, quả của cây đó... Hoặc giờ nặn chủ đề thế giới thực vật, đề tài " Nặn các loại quả" tôi chuẩn bị cho giờ học một lẵng quả thật (trong đó có những quả tôi muốn hướng trẻ vẽ) và một đĩa quả do tôi nặn mẫu. Như vậy trẻ vừa được quan sát vật thật vừa được quan sát sản phẩm sáng tạo. Từ đó tôi sẽ kích thích ở trẻ mong muốn tự mình sáng tạo ra sản phẩm như cô. Với đĩa quả thật sau giờ học tôi sẽ giáo dục trẻ vệ sinh trước và sau khi ăn, cho trẻ trực tiếp nếm thử và giáo dục trẻ cách ăn, biết bảo vệ môi trường... Trẻ sẽ rất mong chờ và tò mò muốn khám phá hoạt động tiếp theo. Ngoài ra, cũng tuỳ theo phương pháp và hình thức tổ chức mà tôi lựa chọn đồ dùng tích hợp, hợp lý để giờ học diễn ra một cách sôi động lôi cuốn trẻ. Chẳng hạn, tôi chuẩn bị các mô hình sa bàn, đàn nhạc các bài hát phù hợp theo chủ đề, các trò chơi, câu đố hoặc cho trẻ làm quen học thuộc những câu chuyện, bài thơ có liên quan theo chủ đề để khi tiến hành hoạt động có thể tích hợp gây hứng thú tạo được tình huống động và tĩnh xen kẽ. Có sự chuẩn bị như vậy tôi rất tự tin và tiến hành giờ học rất hiệu quả . + Đồ dùng của trẻ : Tôi luôn chuẩn bị đầy đủ đồ dùng nguyên vật liệu, học liệu cho trẻ và sắp xếp gọn gàng ở góc học tập cũng như góc nghệ thuật. Tôi còn cho trẻ được làm quen và sử dụng đồ dùng tạo hình trong các giờ hoạt động khác trong ngày và giáo dục trẻ yêu quý, giữ gìn đồ dùng. Khi học song biết lau chùi và cất gọn gàng đúng nơi quy định. * Về không gian hoạt động Lựa chọn không gian tổ chức hoạt động tạo hình là vô cùng quan trọng, nhất là với các hoạt động giáo dục theo đề tài. Giáo viên phải nghiên cứu kỹ bài để lựa chọn địa điểm quan sát bên ngoài ( ngoài giờ học hoặc trước giờ học ) và hình thức tổ chức cũng như phương pháp hoạt động cho trẻ ở trong lớp ( trong tiết học). Dù điều kiện không gian trường lớp còn chật hẹp song tôi luôn cố gắng khắc phục để lựa chọn và tạo ra không gian tốt nhất cho hoạt động tạo hình được thuận lợi và khoa học. 9 + Không gian bên ngoài thoáng rộng, sạch sẽ và phù hợp theo chủ đề. Trong lớp sắp xếp đồ dùng, đồ chơi ở các góc gọn gàng, ngăn nắp, đủ để trẻ hoạt động và được trang trí nổi bật đề tài đang học, có tính thẩm mỹ cao. Ví dụ: Với chủ đề : Thế giới thực vật Đề tài: Những bông hoa đẹp Tôi cùng trẻ sưu tầm các tranh ảnh về các loại hoa và cắt hoặc xé dán vườn hoa để trang trí mảng chủ đề. Tạo mô hình vườn hoa cho trẻ đến thăm trẻ sẽ rất thích thú.. + Cần tạo cho trẻ không gian hoạt động mà trẻ cảm thấy không bị gò bó, ép buộc. Một không gian thực sự giành cho trẻ, thân thiện giúp trẻ hoạt động dễ dàng, tiện lợi. Nhờ việc làm quen trước và được hoạt động thường xuyên không chỉ trên giờ học mà trong các giờ vui chơi sẽ hình thành các kỹ năng, kỹ sảo và khả năng tư duy, tưởng tượng cho trẻ. Qua đó phát huy tính chủ động sáng tạo của trẻ. d. Quan tâm bồi dưỡng thị hiếu thẩm mỹ cho trẻ + Để hoạt động đạt kết quả tốt cần tạo cơ hội cho trẻ gần gũi với môi trường, giúp trẻ tích luỹ tri thức mới, những ấn tượng tốt đẹp về thiên nhiên và cuộc sống xã hội làm giàu vốn hiểu biết, vốn biểu tượng phong phú và xúc cảm, tình cảm về các sự vật, hiện tượng xung quanh. Đây là một quá trình đòi hỏi mỗi giáo viên chúng ta phải có lòng ham mê, nhiệt tình và kiên trì tổ chức thường xuyên, có hệ thống và mức độ cao dần phù hợp đặc điểm tâm lý trẻ. + Tổ chức cho trẻ được thực hành trải nghiệm để tạo ra sản phẩm tạo hình, tái hiện lại những cái đẹp mà trẻ quan sát và yêu thích, biến ước mơ của trẻ thành hiện thực qua sản phẩm. Tôi luôn quan sát và theo dõi giúp đỡ, khích lệ trẻ trẻ kịp thời trong quá trình trẻ thực hiện nên những trẻ thông minh khéo léo có khả năng cảm thụ cái đẹp sẽ được phát huy và trẻ yếu kém tôi áp dụng biện pháp cá biệt và quan tâm bồi dưỡng nhiều hơn. Tôi đã thu được kết quả cao trong biện pháp này. + Trong tổ chức hoạt động tôi luôn tìm cách hạn chế sự bắt chước, sao chép vì nếu làm như vậy sẽ làm hạn chế sự sáng tạo của trẻ khi tạo nên sản phẩm, không phát huy được tính tích cực cho trẻ. 10 + Nghiên cứu kỹ bài dạy trước khi lên lớp để lựa chọn hình thức tổ chức phong phú, hấp dẫn trong đó tạo được mối liên hệ mật thiết giữa hoạt động tạo hình với các hoạt động thẩm mỹ khác như : âm nhạc, văn học... Chẳng hạn, trong khi trẻ thực hiện tôi kết hợp cho trẻ nghe nhạc để trẻ đỡ nhàm chán và tạo cảm hứng cho trẻ. e. Phối kết hợp với phụ huynh và nhà trường để có phương pháp giáo dục thống nhất + Tôi chủ động tạo mối quan hệ chặt chẽ với các bậc phụ huynh để trao đổi tình hình của trẻ khi ở lớp và lúc ở nhà. Khuyến khích phụ huynh rèn cho trẻ có ý thức học bài thêm ở nhà trên tất cả các môn học nói chung và môn tạo hình nói riêng. + Kết hợp cùng nhà trường phát động cuộc thi làm đồ dùng, đồ chơi phục vụ hoạt động tạo hình và các môn học khác. + Xây dựng thêm các góc thiên nhiên và khu hoạt động mở cho trẻ hoạt động trải nghiệm. + Tạo điều kiện cho trẻ được đi thăm quan , dã ngoại nhiều hơn. 3. Xác định rõ mục tiêu, nội dung hoạt động với tạo hình theo từng chủ đề để có phương pháp tiếp cận sáng tạo, lựa chọn hình thức tổ chức mới lạ, hấp dẫn, phù hợp và đạt kết quả cao. Để đạt hiệu quả cao trong hoạt động tạo hình, bất kỳ một tiết dạy nào tôi cũng luôn xác định rõ mục tiêu, nội dung của bài từ đó lựa chọn hình thức tổ chức mới lạ ,hấp dẫn. Tôi nghĩ hình thức tổ chức không nên bó buộc, rập khuôn. Phải tạo cơ hội cho trẻ được thoả mãn sự tò mò từ đó làm phong phú trí tưởng tượng, nhận thức và xúc cảm, tình cảm của trẻ qua những bài vẽ, nặn, xé dán...Tôi đã thành công khi lựa chọn các hình thức tổ chức như: Tổ chức dưới hình thức hội thi, chương trình, trò chơi, áp dụng truyện kể... Ví dụ: Với chủ đề Nghề nghiệp Đề tài " Vẽ quà tặng chú bộ đội" Tôi tổ chức giờ học dưới hình thức Hội thi: "Bé tập làm hoạ sĩ " để vẽ những bức tranh đẹp tặng chú bộ đội nhân ngày 22-12. Hội thi gồm có 3 phần: + Phần 1: Bé tinh mắt (Tôi cho trẻ khám phá những quà tặng mà ban tổ chức đã chuẩn bị trong 3 ô cửa bí mật, ẩn chứa trong đó là 3 bức tranh) 11 + Phần 2: Bé khéo tay (Tôi tổ chức cho trẻ thực hiện trên nền nhạc bài hát" Cháu thương chú bộ đội"). + Phần 3: Trao giải thưởng (Tôi cho trẻ trưng bày sản phẩm và bình chọn những bài đẹp, sau đó trẻ giới thiệu bài của mình, cùng nhau nhận xét và trao giải) Trong quá trình tổ chức tôi còn lồng ghép vào cho trẻ hát, chơi trò chơi mô phỏng việc làm hoặc hành động của chú bộ đội để xen kẽ động tĩnh cho trẻ không bị nhàm chán và tạo sự liên kết nhẹ nhàng chặt chẽ giữa các phần với nhau. - Kết thúc : Cho trẻ được cùng nhau gói quà gửi tặng chú bộ đội. Hoặc với chủ đề Thế giới động vật Đề tài" Nặn con vật mà cháu yêu thích" Tôi tổ chức cho trẻ đi tham quan Vườn bách thú, cho trẻ quan sát mô hình vườn bách thú . Trẻ sẽ được quan sát, nhận xét về các con vật từ đó tôi khơi gợi cho trẻ ý thích nặn các con vật. Sau khi tổ chức hoạt động này tôi thấy trẻ rất hứng thú và tự tin, chủ động khi tạo sản phẩm. + Hình thức tổ chức hoạt động cần kết hợp hài hoà giữa động và tĩnh như vậy sẽ giúp giờ học không bị gò bó, trẻ không mệt mỏi. Từ đó hoạt động tích cực hơn, linh hoạt hơn và kích thích trẻ say mê trong suốt hoạt động tạo hình. + Khi hướng dẫn tổ chức tôi luôn cố gắng bố cục các phần cân đối và lôgic với nhau từ phần mở đầu cho đến kết thúc và luôn chú ý đến việc phân bố thời gian một cách hợp lí ( Phần giới thiệu vừa sôi nổi, vừa ngắn gọn, súc tích nhưng vẫn gây được sự tập trung chú ý của trẻ). Sử dụng đồ dùng đúng lúc, đúng chỗ và tạo sự bất ngờ. Bên cạnh đó, tôi dành nhiều thời gian cho trẻ được thực hành và đưa ra hình thức thi đua giữa bạn này với bạn nọ, giữa đội này với đội kia để tạo sự hứng thú tích cực làm việc. + Tôi luôn chú trọng và đề cao phương pháp nhận xét sản phẩm, với tạo hình việc làm này là vô cùng quan trọng. Sau khi trẻ hoàn thành xong sản phẩm tôi cho trẻ được trưng bày sản phẩm để trẻ thấy được thành tích của mình, cho trẻ được nhận xét lẫn nhau, kịp thời tuyên dương những sản phẩm đẹp nhưng không chê bai những sản phẩm chưa đạt vì sẽ gây tâm lí nhàm chán cho trẻ trong những lần sau. Lưu giữ lại những sản phẩm của trẻ dù đó là sản phẩm vụng về nhất để lần sau trẻ so sánh và tiến bộ hơn. 12 + Với trẻ mầm non vui chơi là hoạt động chủ đạo nên việc đưa yếu tố vui chơi vào tiết học giúp trẻ chống mệt mỏi và có tinh thần sảng khoái sau mỗi tiết học. + Trong việc tổ chức hoạt động tôi không chỉ chú trọng trong hoạt động có chủ định mà còn tạo điều kiện cho trẻ được thực hành thông qua các hoạt động khác như: Giờ hoạt động vui chơi (trong góc nghệ thuật trẻ được tự do sáng tạo), giờ hoạt động ngoài trời (Vẽ bằng phấn trên sân...). Hoặc trẻ được tham gia cùng cô làm đồ dùng, trang trí mảng chủ đề... + Tuy nhiên việc lựa chọn hình thức tổ chức cũng cần phù hợp vào tâm lí lứa tuổi, tâm trạng hứng thú - không hứng thú, vui - buồn... của trẻ. 4. Khi hướng dẫn hoạt động tạo hình cần sử dụng lời mô tả, giải thích, chỉ dẫn và hệ thống câu hỏi đặt ra rõ ràng, ngắn gọn, dễ hiểu. Trong khi hướng dẫn trẻ quan sát, thực hiện những câu hỏi cô đặt ra cho trẻ cần phải rõ ràng, ngắn gọn và dễ hiểu để trẻ có thể hình dung chính xác, đầy đủ về sự vật bằng các đường nét tạo hình để trẻ tạo nên sản phẩm. Ví dụ: Với chủ đề Gia đình Đề tài: Vẽ ngôi nhà của bé * Cho trẻ xem tranh: Tôi cho trẻ xem tranh vẽ qua đồ dùng là tivi tự tạo, xem và lần lượt nhận xét từng tranh (Tranh vẽ nhà một tầng, nhà 2,3 tầng) sau đó tôi đưa ra câu hỏi gợi ý cho trẻ hiểu rõ về từng ngôi nhà: + Trên màn hình tivi mở ra bức tranh gì? + Đây là nhà mấy tầng? + Mái nhà có dạng hình gì? Có màu gì? + Thân nhà có dạng hình gì? Sơn màu gì? Cô chỉ vào từng bộ phận khác (cửa sổ, cửa chính) và hỏi: + Đây là bộ phận gì của ngôi nhà? Được vẽ dạng hình gì? Sau đó tôi chốt lại đặc điểm của ngôi nhà vừa quan sát. Chẳng hạn nhà 1 tầng: 13 - Đây là ngôi nhà một tầng hay còn gọi là nhà cấp bốn, có mái ngói màu đỏ và mái có dạng hình tam giác, thân nhà có hình chữ nhật và 2 cửa sổ dạng hình vuông, cửa ra vào là hình chữ nhật. Với nhà tầng tôi cho trẻ nhận xét rồi đếm số tầng... Sau khi cho trẻ quan sát và nhận xét về các ngôi nhà tôi cho trẻ nhận xét sự khác nhau giữa 3 kiểu nhà để khi vẽ trẻ dễ hình dung từng kiểu nhà định vẽ. * Giải thích giao nhiệm vụ: Chúng mình vừa quan sát 3 kiểu nhà đặc trưng rồi, ngoài ra còn có nhiều kiểu nhà khác nữa như nhà sàn, nhà rông... Hôm nay các bé hãy thử tài làm các " Hoạ sĩ tài ba" để vẽ những ngôi nhà ước mơ của mình nhé. Tôi hỏi ý định trẻ vẽ ngôi nhà gì: + Hôm nay con định vẽ ngôi nhà như thế nào? + Con sẽ vẽ ngôi nhà bằng các nét gì? +Mái nhà vẽ dạng hình gì? + Thân nhà dạng hình gì? + Ngoài ra con vẽ nhà có bộ phận gì nữa? + Các bộ phận vẽ và tô như thế nào? Sau đó tôi dùng lời kết hợp hành động để hướng dẫn trẻ tư thế ngồi và cách cầm bút vẽ. + Câu hỏi cho trẻ ngắn gọn, súc tích và phải có chọn lọc và tuân thủ theo quy luật từ dễ đến khó, theo từng vấn đề một cách rõ ràng. + Câu hỏi của cô cần mang tính gợi mở, kích thích trẻ tư duy, tránh những câu hỏi mà trẻ chỉ trả lời là" có" hoặc " không". Bên cạnh đó, hành động mẫu của cô cũng phải rõ ràng, chính xác phù hợp với trẻ. 5. Tổ chức khảo sát theo dõi sự phát triển toàn diện của trẻ. Trong môn tạo hình nói riêng và các môn học khác nói chung tôi đều tiến hành khảo sát sự phát triển của trẻ để nắm bắt được sự tiến bộ của trẻ qua từng giai đoạn và có phương pháp bồi dưỡng kịp thời nhằm phát triển một cách toàn diện cho trẻ. 14 C . KẾT LUẬN 1. Kết quả. Trong quá trình áp dụng những biện pháp của mình vào việc tổ chức hoạt động Tạo hình đã mang lại hiệu quả giáo dục tốt. Qua các hoạt động trẻ luôn là trung tâm, có cơ hội được thể hiện mình, kích thích trẻ bộc lộ khả năng tiềm ẩn, phát huy tính sáng tạo và sự khéo léo của đôi bàn tay. Thực tế hoạt động Tạo hình đạt hiệu quả đã kích thích các thao tác tư duy: Khả năng quan sát, ghi nhớ, tưởng tượng… bồi dưỡng thị hiếu thẩm mỹ, hình thành thói quen lao động cho trẻ. a. Đối với giáo viên: + Qua quá trình mạnh dạn thử nghiệm những biện pháp trên khi tổ chức hoạt động tạo hình, tôi đã có nhiều kinh nghiệm cho bản thân. Tôi thực sự yêu thích và say mê nghiên cứu, tìm tòi, thiết kế, tạo đồ dùng đồ chơi và hình thức tổ chức cho trẻ hoạt động tạo hình ngày càng phong phú, đa dạng, hấp dẫn. + Nhận thấy trẻ hứng thú và yêu thích hoạt động đã khích lệ tôi rất nhiều. Bên cạnh đó giúp cô và trẻ gần gũi nhau hơn, tạo mối liên hệ khăng khít, hiểu nhau hơn. + Công tác phối hợp với phụ huynh học sinh đạt kết quả cao, chất lượng chăm sóc giáo dục được nâng cao tạo niềm tin tưởng cho các bậc phụ huynh. b. Đối với trẻ: 15 + Trẻ tỏ ra hứng thú, tích cực chủ động tham gia các hoạt động tạo hình có mục đích, tạo sản phẩm mới . + Trẻ có những kỹ năng, kỹ sảo, năng lực quan sát, phát triển trí nhớ, trí tưởng tượng, tư duy sáng tạo, đồng thời còn rèn luyện cho trẻ sự khéo léo, linh hoạt và hình thành thói quen làm việc cho trẻ. Trẻ bạo dạn , tự tin hơn trong các hoạt động. + Qua hoạt động tạo hình góp phần cùng với các hoạt động khác giúp trẻ phát triển toàn diện. Sau gần 1 năm áp dụng các biện pháp trên đối với lớp chồi A trên hoạt động tạo hình đã thu được kết quả trên trẻ cụ thể như sau: Bảng khảo sát về chất lượng hoạt động Tạo hình Tháng 3 năm 2011 TT 1 Nội dung Tổng đánh giá số Cháu nhận biết màu trẻ 35 Khá - Giỏi SL TL% Kết quả TB SL TL% Ghi Yếu chú SL TL% 30 85,5 5 14,5 0 0 2 cơ bản Cháu phết được hồ 35 28 80,0 7 20,0 0 0 3 Cháu xé dán được 35 25 71,4 10 28,6 0 0 4 Cháu vẽ được 35 24 68,6 11 31,4 0 0 5 Cháu nặn được 35 26 74,2 9 25,8 0 0 6 Cháu biết sắp xếp bố 35 25 71,4 10 28,6 0 0 35 27 77,1 8 25,9 0 0 cục bức tranh 7 Cháu biết nhận xét sản phẩm 16 2. Kiến nghị đề xuất : Để việc tổ chức hoạt động Tạo hình đạt được kết quả tốt hơn nữa, Tôi xin có một số đề xuất sau: 17 + Nhà trường cần đầu tư thêm một số tranh thiết bị đồ dùng phục vụ cho dạy học tốt hơn và tạo điều kiện cho giáo viên đi tham quan học tập các trường có môi trường giáo dục tốt hơn. + Rất mong được sự quan tâm hơn nữa của các cấp lãnh đạo đến ngành học mầm non để có thêm nhiều phương tiện dạy học phục vụ các hoạt động và đời sống giáo viên ngoài biên chế bớt khó khăn hơn. 18 Do thời gian chưa nhiều với khả năng chuyên môn còn hạn chế nên tôi rất mong nhận được những nhận xét , góp ý của các cấp lãnh đạo ngành và của các bạn đồng nghiệp để đề tài này được hoàn thiện và đạt kết quả cao hơn. Tôi xin chân thành cảm ơn ! Thành Kim, ngày 10 tháng 3 năm 2011. Người viết SKKN Đinh Thị Tuyết 19