Tài liệu Skkn phát triển thẩm mỹ cho trẻ thông qua hoạt động tạo hình cho trẻ 5 tuổi

PHÁT TRIỂN THẨM MỸ CHO TRẺ THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG TẠO HÌNH CHO TRẺ MG 5 TUỔI BÁO CÁO SÁNG KIẾN 1. Lời giới thiệu: Phát triển thẩm mỹ là một trong những lĩnh vực giáo dục toàn diện cho trẻ mầm non. Với mỗi trẻ em nói chung, trẻ mầm non nói riêng đều có tâm hồn nhạy cảm với thế giới xung quanh trẻ, vì thế giới xung quanh chứa đựng bao điều mới lạ hấp dẫn. Trẻ thường tỏ ra dễ xúc cảm với cảnh vật xung quanh, trẻ dễ bị cuốn hút trước cảnh vật có nhiều màu sắc, hay một bông hoa đẹp, bức tranh sinh động, đồ chơi ngộ nghĩnh, Trẻ mầm non ham thích hoạt động tạo hình, với trẻ tạo hình giống như cơm ăn nước uống hàng ngày của trẻ… Với đặc điểm tâm sinh lý như vậy nên năng khiếu thường được nảy sinh ngay từ tuổi ấu thơ. Vì vậy việc giáo dục thẩm mỹ tạo hình cần được bồi dưỡng ngay từ tuổi mẫu giáo để ươm trồng những tài năng nghệ thuật cho tương lai. Nội dung hoạt động tạo hình trong trường mầm non là một phương tiện phát triển thẩm mỹ cho trẻ rất hữu hiệu. Vì vậy trong những năm qua các trường mầm non đã quan tâm chỉ đạo nâng cao chất lượng chuyên đề. Xong việc thực hiện chuyên đề của đội ngũ giáo viên vẫn còn nhiều mặt hạn chế dẫn đến kết quả đạt được của trẻ còn thấp như trẻ không hứng thú với hoạt động tạo hình, sản phẩm tạo ra còn ít, chưa thể hiện được sự sáng tạo của trẻ. Chính vì vậy tôi mạnh dạn chọn báo cáo sáng kiến“Một số biện pháp nâng cao chất lượng hoạt động tạo hình cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi ở trường mầm non Hoá Thượng”. 2. Tên sáng kiến: Một số biện pháp nâng cao chất lượng hoạt động tạo hình cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi ở trường mầm non Hoá Thượng”. 3. Tác giảsáng kiến: - Họ và tên: Ngô Thị Việt Hương- Sinh ngày: 11/04/1975 - Đơn vị công tác: Trường Mầm non Hoá Thượng - Số điện thoại: 0962974787. Email: [email protected] 4. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến: Họ và tên:Ngô Thị Việt Hương 5. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Báo cáo được áp dụng chohoạt động tạo hình thuộc lĩnh vực phát triển thẩm mĩ cho trẻ lớp mẫu giáo lớn 5 – 6 tuổi trường mầm non Hóa Thượng 6. Ngày sáng kiến được áp dụng: Từ tháng 10/2015 đến tháng 5/2016 7. Mô tả bản chất của sáng kiến: 7.1. Nội dung của sáng kiến: - Cơ sơ lý luận của sáng kiến - Thực trạng của sáng kiến - Các giải pháp 7.1.1. Cơ sở lý luận của sáng kiến. a. Đặc điểm nhận thức của trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi Trẻ em có nhu cầu lớn trong việc tiếp xúc và nhận thức thế giới xung quanh. Môi trường xung quanh rất phong phú đa dạng, sinh động và hấp dẫn trẻ, tất cả trẻ em đều rất thích tiếp xúc với thiên nhiên,với các đồ dùng đồ chơi,thích được giao tiếp với bạn bè và mọi người xung quanh. Khi được quan sát,khám phá trải nghiệm với các sự vật hiện tượng trẻ luôn tự đặt ra câu hỏi tại sao? Như thế nào? Vì sao lại thế?Làm thế nào?....Từ đó trẻ luôn hỏi bạn bè,hỏi người lớn và những người xung quanh. Đặc biệt trẻ rất có hứng thú với các đồ vật, đồ dùng đồ chơi đẹp mắt, có màu sắc sặc sỡ, những sản phẩm mà chính tay trẻ làm ra. Trẻ em rất thích được tạo ra những sản phẩm tạo hình, đặc biệt là trẻ mẫu giáo lớn trẻ đã có kỹ năng, trẻ đã biết tạo ra sản phẩm theo ý thích của bản thân. Qua các sản phẩm tạo hình giúp trẻ phát triển các lĩnh vực về nhận thức, ngôn ngữ, tình cảm và đặc biệt là phát triển thẩm mĩ. Góp phần hình thành và phát triển nhân cách cho trẻ sau này. b.Ý nghĩa, tác dụng của hoạt động tạo hình đối với sự phát triển toàn diện của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi * Giáo dục thể lực Hoạt động tạo hình có ảnh hưởng tốt đến sự phát triển thể lực của trẻ, bởi khi tạo ra sản phẩm tạo hình trẻ tham gia một cách tích cực, kết hợp giữa tính tích cực của trí tuệ và thể lực. Đó là sự vận dụng kĩ năng, kĩ xảo, sử dụng các dụng cụ và các phương tiện tạo hình, với trí nhớ, trí tưởng tượng sáng tạo và thông qua các hoạt động đó các cơ bàn tay, ngón tay phát triển từ vụng về đến linh hoạt và khéo léo hơn. * Giáo dục trí tuệ Hoạt động tạo hình có tác dụng lớn đến sự phát triển trí tuệ ở trẻ. Hoạt động tạo hình giúp trẻ nhận thức hiện thực khách quan bằng hình tượng nghệ thuật, cũng như những hoạt động nhận thức khác nó có ý nghĩa quan trọng trong giáo dục trí tuệ. Khi quan sát trẻ so sánh hình dáng, kích thước, màu sắc, vị trí không gian của đồ vật. Thông qua hoạt động tạo hình trẻ nhận biết được những thuộc tính và khả năng biểu cảm khác nhau của vật liệu như giấy, bút, màu, đất, bảng, phấn, kéo, hồ, giấy màu, hột hạt. Như vậy hoạt động tạo hình đã góp phần tích cực trong việc hình thành ở trẻ những thao tác tư duy như: phân tích, so sánh, tổng hợp, khái quát hoá, phát triển tư duy trực quan hình tượng và phát triển trí nhớ, trí tưởng tượng sáng tạo. Đồng thời hoạt động tạo hình ngôn ngữ của trẻ cũng phát triển. Khi quan sát trẻ nhận xét về đặc điểm hình dáng, màu sắc đồ vật, khi nhận xét đánh giá kết quả, trẻ tự giới thiệu sản phẩm của mình và nhận xét sản phẩm của bạn, hoặc khi xem tranh hay thông qua các câu nói gợi mở giàu hình ảnh, bài thơ, câu đố miêu tả vẻ đẹp của đồ vật, hiện tượng trẻ được tiếp xúc với cái đẹp của ngôn ngữ. Tất cả những cái đó đều góp phần phát triển ngôn ngữ giàu hình tượng và giàu sức biểu cảm ở trẻ. * Giáo dục đạo đức Thông qua hoạt động tạo hình trẻ biết yêu quý cái đẹp, cái tốt, phân biệt được cái thiện cái ác. Trong quá trình tạo ra sản phẩm trẻ được rèn luyện tính kiên trì bền bỉ, làm việc có mục đích, được hoà đồng trong tập thể trẻ em. Điều đó hình thành tinh thần đoàn kết, tương trợ giúp đỡ lẫn nhau và tính cởi mở thân ái với bạn bè. Lời khen của cô làm trẻ tự tin vui xướng, nhưng nếu luôn khen ngợi một trẻ nào đó sẽ khiến trẻ quá tự tin, tự phụ, kiêu ngạo. Ngược lai những lời chê bai khiển trách làm cho trẻ bi quan, buồn chán nảy sinh ý nghĩ và hình thành thái dộ tiêu cực. Vì vậy trong qúa trình hướng dẫn trẻ tạo hình, cô giáo luôn động viên khuyến khích trẻ đúng mức và tạo cho trẻ niềm tin hứng thú tham gia hoạt động * Giáo dục thẩm mĩ Hoạt động tạo hình góp phần quan trọng trong giáo dục thẩm mĩ cho trẻ mầm non. Thông qua hoạt động tạo hình phát triển ở trẻ khả năng cảm thụ thẩm mĩ và bồi dưỡng những xúc cảm thẩm mĩ. Tình cảm thẩm mĩ ở trẻ được nảy sinh và trở nên sâu sắc cùng với sự phát triển của cảm giác và sự phong phú của các biểu tượng, trẻ tri giác thế giới xung quanh ngày càng có ý thức hơn. Việc làm quen, tiếp xúc với các tác phẩm nghệ thuật tạo hình còn giúp trẻ cảm thụ vẻ đẹp của thiên nhiên, cuộc sống thể hiện qua ngôn ngữ tạo hình là đường nét, hình dáng, màu sắc, bố cục càng làm cho trẻ hứng thú mong muốn được tạo ra sản phẩm. Như vậy hoạt động tạo hình chỉ có tính chất sáng tạo khi sự cảm thụ thẩm mĩ được phát triển và trẻ đã nắm được những kĩ năng, kĩ xảo cần thiết. Tạo hình là phương tiện diễn tả ý nghĩ và tình cảm. * Giáo dục lao động Hoạt động tạo hình có ý nghĩa to lớn trong giáo dục lao động cho trẻ mầm non. Hoạt động tạo hình là một hoạt động tạo ra sản phẩm, quá trình tạo hình là một quá trình lao động nghệ thuật mang tính sáng tạo. Hoạt động tạo hình góp phần hình thành ở trẻ ý thức làm việc có mục đích có kĩ năng. Để tạo ra sản phẩm trẻ phải nắm vững các thao tác, kĩ năng tạo hình và kĩ năng sử dụng dụng cụ, vật liệu cùng với tính tích cực độc lập sáng tạo. Giáo dục ý thức bảo quản, giữ gìn dụng cụ lao động. Có thái độ đúng với sản phẩm Lao động. Như vậy hoạt động tạo hình là một hoạt động giữ vị trí quan trọng trong các hoạt động ở trường mầm non, nó có ýnghĩa, tác dụng lớn đối với sự phát triển toàn diện của trẻ, góp phần hình thành nhân cách của trẻ. c. Đặc điểm cơ bản của tạo hình ở trẻ mầm non * Đặc điểm cơ bản của tạo hình ở trẻ mầm non Hoạt động tạo hình của trẻ nhỏ chưa phải là một hoạt động sáng tạo nghệ thuật thực thụ.Mục đích và kết quả to lớn nhất của quá trình hoạt động chính là sự biến đổi, phát triển của chính bản thân chủ thể hoạt động Một hoạt động rất rõ nét trong hoạt động tạo hình của trẻ em đó là tính duy kỷ. Tính duy kỷ làm cho trẻ nhỏ đến với hoạt động tạo hình một cách dễ dàng: Trẻ sẵn sàng vẽ bất cứ cái gì, không biết sợ, không biết tới khó khăn trong miêu tả.Càng nhỏ tuổi trẻ càng dễ lựa chọn đối tượng miêu tả bởi lẽ đối tượng đó thường là cái nó thích, nó muốn chứ không phải là cái dễ vẽ. Mối quan tâm chính trong hoạt động tạo hình của trẻ là sự thể hiện, biểu cảm chứ chưa phải là “hình nghệ thuật” thực sự của tác phẩm. Trẻ càng nhỏ càng ít quan tâm tới sự đánh giá thẩm mĩ của người xem mà chỉ cố gắng truyền đạt để nguời xem hiểu được những suy nghĩ thái dộ, tình cảm của mình qua những gì được miêu tả. Cùng với tính duy kỷ, tính không chủ định cũng là một đặc điểm tâm lý rất đặc trưng tạo cho sản phẩm hoạt động tạo hình của trẻ vẻ hấp dẫn riêng. Do tính không chủ định mà trong quá trình tạo hình, trẻ mẫu giáo chưa có khả năng độc lập suy tính công việc sắp tới một cách chi tiết, các ý định miêu tả của trẻ thường nảy sinh một cách tình cờ. Để thực hiện ý định tạo hình trẻ cũng phác ra kế hoạch chung, song kế hoạch đó thường dễ bị thay đổi bởi các yếu tố ngẫu nhiên sảy ra trong quá trình quan sát, trong hoạt động của trí nhớ hay cảm xúc. Khi vẽ tranh trẻ thường khó phân biệt sự vật, nhân vật chính và chưa biết làm cho chúng nổi bật, những gì trẻ muốn thể hiện thường được liệt kê theo luồng suy nghĩ còn chưa mạch lạc của trẻ. * Đặc điểm đường nét, hình dạng, màu sắc, bố cục trong tranh trẻ mầm non. Đối với trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi trẻ đã có khả năng tạo nên các đường nét với tính chất khác nhau khá phức tạp. Trẻ đã có cảm nhận đựơc tính nguyên thể của các hình ảnh đối tượng miêu tả và dùng đường nét liền mạch, mềm mại, uyển chuyển để truyền đạt hình dáng trọn vẹn của một vật trong cấu trúc hợp lý, đồng thời thể hiện tư thế vận động, hành động phù hợp với nội dung sáng tạo. đạec biệt trẻ đã khá linh hoạt, trong việc biến đổi, phối hợp tính chất của đường nét và hình để thể hiện vẻ độc đáo, rất riêng của mỗi sự vật, hình tượng cụ thể. Trẻ tiếp tục sử dụng đồng thời cả hai cách vẽ màu: “màu không bắt chứơc” và “ màu bắt chước”. Điều này có nghĩa là trẻ có thể vẽ màu “ bắt chước” kiểu thuộc lòng các màu quy định theo chuẩn mực hoặc trẻ vẽ “ màu không bắt chước” kiểu tự do, ngẫu nhiên, hoàn toàn không liên hệ với nội dung ý đồ miêu tả. d. Mục đích của giáo dục thẩm mỹ cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi thông qua hoạt động tạo hình. *Mục đích phát triển thẩm mỹ cho trẻ mẫu giáo lớn. - Trẻ thích tìm hiểu và bộc lộ cảm xúc phù hợp trước vẻ đẹp của thiên nhiên, cuộc sống thong qua các tác phẩm nghệ thuật. - Thích nghe nhạc, nghe hát, chăm chú lắng nghe và nhận ra giai điệu của bài hát bản nhạc. - Hát đúng và thể hiện sắc thái tình cảm qua bài hát mà trẻ thích. - Biết vận động nhẹ nhàng phù hợp với giai điệu bài hát, bản nhạc vỗ tay dậm chân nhún nhảy, múa… - Biết sử dụng các dụng cụ âm nhạc để gõ đệm theo tiết tấu của bài hát, bản nhạc một cách phù hợp. - Biết lựa chọn và sử dụng dụng cụ vật liệu đa dạng, biết phối hợp màu sắc hình dạng, đường nét hài hoà tạo ra sản phẩm tạo hình có nội dung và bố cục cân đối, màu sắc hài hoà. - Biết sử dụng các màu để tạo ra sản phẩm. - Biết phối hợp giữa màu sắc hình khối và đường nét trang trí. - Biết nhận xét và giữ gìn sản phẩm của mình và của bạn. *. Mục đích của hoạt động tạo hình. - Giúp trẻ lĩnh hội các kiến thức và kỹ năng cơ sở tạo nền tảng cho sự tiếp thu nền giáo dục ở các bậc học tiếp theo. - Phát triển và tiếp tục duy trì ở trẻ lòng tự tin và khả năng cảm nhận về giá trị của mình. - Tiếp thu tri thức và hình thành thái độ tình cảm để trẻ tích cực ra nhập vào cộng đồng xã hội 7.1.2.Thực trạng của sáng kiến * Thuận lợi: Năm học 2015 -2016 được sự phân công của Ban giám hiệu nhà trường tôi chủ nhiệm lớp mẫu giáo 5 – 6 tuổi A1. Lớp có tổng số 45 cháu. Đa số trẻ là con em của xã Hóa Thượng. Nhìn chung các cháu đi học đều, trẻ khỏe mạnh, thích khám phá trải nghiệm. Đội ngũ giáo viên đứng lớp là 2 cô giáo có trình độ và năng lực chuyên môn vững vàng, được Ban giám hiệu nhà trường tạo luôn điều kiện cho tôi được tham dự các lớp tập huấn về chuyên môn, thăm lớp dự giờ của các bạn bè đồng nghiệp, được tham dự các buổi sinh hoạt chuyên đề cấp huyện, tham gia sinh hoạt chuyên môn của nhà trường. Trong năm học 2015-2016 chúng tôi được tham tổ chức và bồi dưỡng năng khiếu cho trẻ thi “ bé vẽ tranh” cấp trường, tham dự thi cấp huyện qua đó tôi được học tập, rèn luyện và tích luỹ thêm nhiều kinh nghiệm trong quá trình chăm sóc, giáo dục trẻ và hướng dẫn trẻ hoạt động tạo hình. Lớp học đã được trang cấp tương đối đầy đủ đồ dùng, thiết bị để phục vụ cho việc dạy và học. Khuôn viên nhà trường rộng rãi, thoáng mát, có nhiều cây xanh, có vườn hoa, cây cảnh, góp phần rất lớn trong việc làm giàu các biểu tượng cũng như là giàu cảm xúc tạo hình cho trẻ. Phụ huynh chủ yếu làm nghề nông, một số ít phụ huynh là cán bộ công chức và buôn bán. Nhận thức của phụ huynh đã có nhiều sự quan tâm hơn đến việc giáo dục trẻ tại gia đình. * Khó khăn: Các học liệu cho trẻ sử dụng trong hoạt động tạo hình còn ít, chưa được phongphú đa dạng như: đất nặn, giấy vẽ, hột hạt, giấy màu, các loại tranh ảnh nghệ thuật… Việc tổ chức các giờ hoạt động chung của giáo viên còn gò bó, chưa có sự sáng tạo, chưa gây được hứng thú cho trẻ còn áp đặt trẻ theo khuôn mẫu; chưa biết cách hướng để trẻ thể hiện được tính sáng tạo khi tham gia hoạt động tạo hình; chưa biết tận dụng môi trường xung quanh để làm giàu các biểu tượng cho trẻ. Các cháu trên lớp đông, nhận thức không đồng đều. Nhiều bài vẽ và nặn của trẻ chưa đạt yêu cầu, chưa hấp dẫn, chưa có sự sáng tạo, chưa biết thể hiện bố cục tranh, chưa biết phối hợp các màu sắc để tạo nên các sản phẩm, khả năng xé dán còn nhiều hạn chế, một số trẻ chưa biết nhận xét trong sản phẩm tạo hình. Công tác phối kết hợp với phụ huynh học sinh trong việc rèn kỹ năng tạo hình cho trẻ còn nhiều hạn chế. * Nguyên nhân của thực trạng Trong những năm học qua giáo viên chưa thật chú trọng đến việc nâng cao chất lượng cho trẻ 5- 6 tuổi học hoạt động tạo hình như: Trong công tác tự bồi dưỡng để nâng cao chuyên môn, nghiệp vụ về dạy trẻ hoạt động tạo hình chưa được thường xuyên; việc tạo môi trường và làm giàu các biểu tượng tạo hình cho trẻ chưa được giáo viên quan tâm một cách đúng mức. Đổi mới hình thức, phương pháp cho trẻ hoạt động tạo hình trong giờ hoạt động chung chưa thực sự tích cực, giáo viên chưa biết cách gợi mở, chưa có thủ thuật gây hứng thú để thu hút sự chú ý của trẻ vào giờ học; trong các giờ tổ chức cho trẻ làm quen với tạo hình, sự chuẩn bị đồ dùng chưa được đa dạng, chưa hấp dẫn nên chưa tạo được sự hứng thú cho trẻ tham gia vào hoạt động tạo hình. Giáo viên chưa biết cách rèn và củng cố các kỹ năng tạo hình cho trẻ thông qua các hoạt động khác; một số trẻ mới đến trường, chưa mạnh dạn còn nhút nhát thiếu tự tin, khả năng cầm bút vẽ và tô màu tranh còn hạn chế. Công tác tuyên truyền, vận động các bậc phụ huynh quan tâm đến trẻ trong hoạt động tạo hình đôi khi chưa thực sự hiệu quả, một số phụ huynh không có điều kiện kinh tế, nhận thức chưa đầy đủ, bận công việc ít có thời gian quan tâm trong việc rèn kỹ năng tạo hình cho trẻ. 7.1.3. Các giải pháp khi thực hiện sáng kiến Trước khi đưa ra các giải pháp tôi đã tiến hành khảo sát thực trạng về hoạt động tạo hình tại lớp mẫu giáo lớn A1 với các bảng dưới đây: Bảng 1: Tổng hợp khảo sát ban đầu về hứng thú tích cực tham gia vào hoạt động tạo hình và khả năng sáng tạo của trẻ Mứ c độ đánh giá Nội dung Tốt Trẻ tích cực hứng thú tham gia vào hoạt 15/45 Khá = 20/45 Đạt cầu = 10/45 yêu = động tạo hình 33.3% 44.1% 22.2% Khả năng sáng tạo và tạo ra sản phẩm của 12/45 trẻ 26.6% = 13/45 28.8% = 20/45 44.1% Bảng 2:Tổng hợp khảo sát ban đầu về chất lượng hoạt động tạo hình của trẻ STT Tên hoạt động Số đạt 1 Vẽ 2 Số trẻ trẻ Tỷ lệ chưa đạt Tỷ lệ 29/45 64,4 16 35,5 Nặn 22/45 48,8 23/45 51,2 3 Cắt, xé dán 25/45 55,5 20/45 44,1 4 Lắp ghép 32/45 71,1 13 28,9% Ghi chú Như chúng ta đã biết, con người sinh ra không phải ai cũng có sẵn trongmình những năng khiếu thẩm mỹ, cũng không ai có sẵn những tài năng bênmình, mà phải đòi hỏi thông qua giáo dục và hoạt động thực hành thì từ đónhững tài năng và khả năng đó mới được bộc lộ và phát triển. Đối với trẻ nhỏviệc học của trẻ không phải đơn thuần là đưa trẻ vào một khuôn phép chặt chẽ,mà học của trẻ ở đây thông qua "học mà chơi, chơi mà học". Tôi đã tiến hành xây dựng nề nếp học tập cho trẻ, tạo môi trường hoạt động thuận lợi để phát huy tính tích cực, khả năng sáng tạo của trẻ, sử dụng phương pháp, hình thức hướng dẫn trẻ lấy trẻ làm trung tâm…tổ chức trên các tiết học làm quen hoạt động tạo hình cho trẻ mẫu giáo lớn 5 – 6 tuổi. Chính vì vậy tôi xin đưa ra một số giải pháp sau: 7.1.3.1.Biện pháp 1: Tự bồi dưỡng để nâng cao chuyên môn, nghiệp vụ Tích cực sưu tầm các loại sách hướng dẫn, tham khảo thông tin trên mạng các nội dung liên quan đến chuyên đề tạo hình để nghiên cứu nhằm nắm chắc hơn về nội dung, hình thức, phương pháp tổ chức các hoạt động tạo hình cho trẻ mầm non. Đồng thời học hỏi cách làm đồ dùng, cách tạo môi trường làm giàu cảm xúc tạo hình cho trẻ Thiết kế bài giảng (Mỗi thể loại một bài), lấy ý kiến tham gia của ban giám hiệu, của tổ chuyên môn mời Ban giám hiệu, tổ trưởng tổ chuyên môn dự các hoạt động chung theo bài giảng đã thiết kế để chỉnh sửa cho hoàn thiện. = Thường xuyên học hỏi, dự giờ đồng nghiệp, đúc rút kinh nghiệm để dạy tốt môn tạo hình cho trẻ Từ những việc làm nói trên tôi đã tích lũy được cách thức tổ chức cáchoạt động tạo hình cho trẻ đạt hiệu quả. 7.1.3.2.Biện pháp 2: Tạo môi trường hoạt động thuận lợi để phát huy tính tích cực, khả năng sáng tạo của trẻ. Tạo điều kiện để trẻ thường xuyên tiếp xúc với môi trường xung quanh để từng bước cung cấp các biểu tượng phong phú về đối tượng cho trẻ tự khám phá bằng cách huy động sự tham gia của các giác quan, các qúa trình tâm lí khác nhau để lĩnh hội các khía cạnh khác nhau của sự vật. Tạo cơ hội để trẻ khám phá đối tượng ví dụ như quan sát, nghe, hỏi, tiếp xúc, miêu tả và tự diễn đạt nhận thức cảm xúc của mình về đối tượng. Tận dụng các thời điểm hợp lí trong ngày cho trẻ tiếp xúc như được ngắm nghía, chăm sóc, vuốt ve, âu yếm với các con vật gần gũi sống trong gia đình, chơi với các đồ vật, tri giác tranh ảnh nghệ thuật. Trong quá trình cung cấp biểu tượng về đối tượng tạo hình tôi chỉ cho trẻ thấy được những nét đặc trưng nổi bật, những cái đẹp gần gũi trẻ. Đồng thời giúp trẻ phân tích, so sánh tổng hợp tìm ra những đặc điểm riêng, chung của những đồ vật cùng nhóm, cùng loại. Từ đó giúp trẻ tìm ra phương thức thể hiện trong những tình huống khác nhau. Ví dụ: vẽ “Vườn cây ăn quả ” có cây cao, cây thấp, cây lá to, cây lá nhỏ, quả xanh, quả chín vv… Nếu trẻ đã được ngắm vườn cây ăn quả trong thực tế thì khi tạo hình trẻ sẽ biết sử dụng phối hợp các kỹ năng vẽ nét cong, nét cong tròn khép kín, nét xiên, nét thẳng và tô màu để vẽ vườn cây ăn quả sinh động và đẹp hơn. Đặt và sắp xếp các vật liệu sao cho trẻ có thể thấy rõ và lấy được dễ dàng để thực hiện hoạt động tạo hình vào bất cứ lúc nào trẻ thích và có thể trưng bày các sản phẩm của mình. Tạo môi trường nghệ thuật xung quanh trẻ như: bày đồ chơi đẹp, xắp xếp các nguyên vật liệu, đồ dùng một cách hợp lý đẹp mắt. Từ đây tạo cho trẻ cảm giác thích thú và mong muốn được tái tạo lại những gì trẻ thấy. Với những cử chỉ, hành động, lời nói tạo ra cho trẻ thấy là trẻ được đánh giá tốt, khá qua việc làm của trẻ. Ví dụ: “ Cô rất thích cách tô màu bức tranh này”, “Bức tranh này rất đáng yêu!” Không lạm dụng các sản phẩm mẫu và làm mẫu, càng ít làm mẫu và càng ít sử dụng vật mẫu sẽ càng kích thích trẻ tư duy,tưởng tượng và tìm kiếm cách thể hiện. Động viên kích thích trẻ tự tìm, tự sáng tạo trong khi thể hiện. 7.1.3.3. Biện pháp 3: Sử dụng nguyên vật liệu phế thải, vật liệu từ thiên nhiên Khi thực hiện hoạt động tạo hình, nguyên vật liệu không thể thiếu được. Vậy để hoạt động tạo hình có hiệu quả, việc sử dụng nguyên vật liệu tạo hình là vô cùng quan trọng. Nguyên vật liệu là những loại đồ dùng, dụng cụ dễ kiếm. Có thể trẻ tự kiếm như lá cây, phế liệu hư, vỏ hộp, thùng catong, quần áo cũ, bông, vải vụn,… Chúng có thể được sản xuất như: giấy, hồ dán, kéo, … Để đảm bảo khi sử dụng nguyên vật liệu tạo hình tôi cần cân nhắc những điểm sau: + An toàn (không nhọn, không có cạnh sắc, không độc hại,…). + Rẻ tiền (những nguyên vật liệu mua ở địa phương). + Dễ kiếm: Ví dụ: cát, vỏ ốc, hến, hạt na, hạt hồng xiêm, bưởi, len, …). + Dễ bảo quản hay cất giữ. + Dễ cầm: (phù hợp với tầm tay của trẻ). + Dễ cung cấp kinh nghiệm bao gồm cả giác quan. + Dễ sửa chữa. + Tạo cơ hội để lựa chọn và sắp xếp nguyên vật liệu. + Luôn quan sát sự tưởng tượng và sử dụng trí nhớ linh hoạt. Vì từng đồ dùng, đồ chơi còn nhiều hạn chế tôi luôn huy động trẻ tìm kiếm nguyên vật liệu, phế thải có sẵn ở địa phương. Ví dụ: Bằng những hạt cát, hạt vừng, rơm, rạ, lá cây, vỏ hến, giấy vụn, … tôi có thể tạo ra nhiều con vật nghộ nghĩnh, sinh động, những bức vẽ, các đề tài khác nhau. 7.1.3.4.Biện pháp 4: Cho trẻ hoạt động tạo hình thông qua các hoạt độngkhác và ở mọi lúc mọi nơi Như chúng ta đã biết một ngày của trẻ ở trường mầm non trẻ được tham gia vào rất nhiều các hoạt động. Thông qua các hoạt động này giáo viên có thể tổ chức cho trẻ tham gia các hoạt động tạo hình. Nhưng để trẻ tích cực tham gia hoạt động tạo hìnhtrong các thời điểm này thì cần tạo ra một động lực để thúc đẩy trẻ. Ví dụ 1:Trong giờ hoạt động góc, ở góc tạo hình, giáo viên giao trách nhiệm cho trẻ chuẩn bị các đồ dùng cho góc xây dựng (nặn cây hoa, nặn cây xanh, nặn các con vật để các bác xây dựng trồng trong khu công viên, đưa các con vật về nuôi trong trang trại...) hay nặn, các loại rau, quả, các con vật, xé giấy thành dải làm bánh đa, bún, để làmthực phẩm; vẽ tranh trang trí cho nhóm chơi gia đình... Ví dụ 2: Khi hoạt động ngoài trời tôi yêu cầu trẻ lượm lá khô, cành khô để làm vật liệu cho trẻ hoạt động tạo hình. Hoặc làsau khi cho trẻ quan sát ông mặt trời,giáo viên tổ chức một cuộc thi nhỏ trong thời gian từ 1-2 phút (Thi ai là người vẽ ôngmặt trời giống và đẹp nhất) hay sau khi cho trẻ quan sát bông hoa hồng, giáo viên chotrẻ thi xé giấy mầu tạo ra các cánh hoa hồng với nhiều màu sắc khác nhau... Ví dụ 3:Trong giờ ôn luyện buổi chiều cho trẻ làm tranh tặng mẹ, tặng cô nhânngày mùng 8/3; ngày 20/11; tổ chức thi bình chọn họa sĩ tài ba của lớp... Ví dụ 4: Trong giờ văn học, sau khi học xong bài thơ “Em yêu nhà em” cô giáo cho trẻ vẽ ngôi nhà của bé hay là vẽ các con vật trong truyện. Bên cạnh dạy tạo hình ở lớp tôi thường gợi ý cho trẻ tạo hình ở nhà bằng cách trao đổi với phụ huynh để cùng nhắc nhở, động viên trẻ, hướng dẫn trẻ thực hiện một vài bài tập ở nhà như vẽ tranh theo đề tài, nặn theo mẫu, vẽ theo ý thích, hay xé dán một hình ảnh nào đó, theo các đề tài mà trẻ đã được làm quen ở lớp. 7.1.3.5.Biện pháp 5: Bồi dưỡng các trẻ yếu kém và phát huy tính sáng tạo của những trẻ có năng khiếu tạo hình. Ngoài việc giảng dạy trên tiết học, tôi còn thường xuyên chia đối tượng giỏi, khá, trung bình, yếu để tập luyện ở mọi lúc, mọi nơi. Ví dụ 1: Những trẻ yếu tôi thường hướng dẫn cho trẻ xem tranh và gợi ý cho trẻ vẽ những bức tranh từ đơn giản đến phức tạp. Ví dụ 2: Đối với trẻ nhút nhát, tôi thường phối hợp với gia đình động viên trẻ vẽvề những bức tranh mà trẻ yêu thích để tặng những người thân trong gia đình. Những trẻ khá giỏi tôi gợi ý, yêu cầu cao hơn để trẻ phát huy khả năng sáng tạo.Ví dụ: Trẻ đang vẽ ô tô gợi hỏi “Con sẽ vẽ ô tô đi ở đâu?” Đường đồng bằng hay miền núi, xung quanh có gì? Hay là vẽ cảnh biển nên gợi ý cho trẻ được sáng tạo theo ý của mình. Trong học kỳ I năm học 2015 – 2016 thông qua hội thi “ Bé vẽ tranh” lớp tôi đã bồi dưỡng cho trẻ tham dự hội thi bé vẽ tranh cấp trường, cấp huyện đều đạt giải. Hình ảnh các bé tham dự hội thi bé vẽ tranh cấp trường 7.1.3.6.Biện pháp 6: Tổ chức cho trẻ tham gia hoạt động học. a. Hoạt động dạy vẽ Dạy trẻ phối hợp các đường nét các hình hình học để vẽ và tô màu các sự vật, hiện tượng tạo nên bức tranh có nội dung, bố cục cân đối, màu sắc hài hoà qua các cách sắp xếp đối xứng và không đối xứng của ( các hình ảnh không đồng đều: to- nhỏ, cao- thấp). Trẻ đã biết dùng cách sắp xếp thể hiện sự vận động, hành động và các mối quan hệ giữa các sự vật, nhân vật để tạo ra một khoảng không gian có chiều sâu với nhiều tầng cảnh. Tính nhịp điệu trong bố cục tranh vẽ của trẻ được thể hiện ở nhiều vẻ: bằng sự sắp xếp lặp đi lặp lại của các hình ảnh cùng loại, bằng sự phân biệt thể hiệnquan hệ chính phụ,…Thể hiện mối quan hệ chặt chẽ giữa nội dung và hình thức của bức tranh. Ví dụ: Cây cảnh, cây có dáng to,cao… - Vẽ tranh minh hoạ cho truyện, trẻ vẽ 1 hay nhiều nhân vật mà trẻ thích và thể hiện mối quan hệ giữa các nhân vật đó. - Vẽ trang trí: Hướng dẫn trẻ sắp xếp các hoạ tiết (đường nét, hình mảng,hình khối…) trên mặt phẳng, trên các mẫu có hình dạng khác nhau như: hình tròn, vuông, chữ nhật. Trên các đồ vật thật như rổ giá, mẹt, con ốc, viên gạch, cái quạt để tạo nên những sản phẩm đẹp, độc đáo hoặc hướng trẻ thể hiện tính nhịp điệu trong bố cục tranh vẽ bằng sự sắp xếp lặp đi lặp lại của các hình ảnh cùng loại hoặc xếp đan xen các hình ảnh không cùng loại. Trẻ có thể vẽ trang trí hình vuông, trang trí hình trong, trang trí hoa lá trên khăn quàng cổ, trên băng giấy… - Tô màu: Sử dụng 7 màu đỏ, xanh, vàng, hồng, nâu, tím, da cam và vận dụng những hiểu biết về màu sắc, hình dạng của đối tượng theo ý thích của mình. Luôn gợi mở để trẻ nói nên mối liên quan giữa màu sác và trạng thái: màu vui- màu buồn, màu nóng- màu lạnh, màu sáng- màu tối… - Với hoạt động vẽ thì có thể tổ chức dưới nhiều dạng hoạt động khác nhau như: vẽ theo mẫu, vẽ theo đề tài và vẽ theo ý thích, có thể tổ chức dưới dạng hoạt động học, hoạt động góc, hoạt động ngoài trời, kết hợp với phụ huynh… Một số sản phẩm tranh vẽ theo ý thích của trẻ b. Hoạt động dạy trẻ nặn. Hướng dẫn trẻ biết cảm thụ một số đặc điểm hình khối của sự vật bằng cách sờ vào các mặt, các cạnh của hình. So sánh, ước lượng bằng mắt để dễ dàng xác định các đặc điểm trực quan như kích thước, tỉ lệ, tính hợp lí, vẻ cân đối. - Trẻ biết cách dàn mỏng: Hai lòng bàn tay ép viên đất cho bẹp lại dùng các ngón tay dàn mỏng, ấn đều cho miếng đất rộng ra - Dỗ dẹt: Dỗ dét đầu viên đất xuống bằng cho thành từng mặt phẳng mịn. Sản phẩm tạo hình nặn của trẻ chủ đề một số loại hoa - Trẻ lựa chọn, tìm kiếm và sử dụng các cách nặn khác nhau và nặn một cách có sáng tạo: nặn nguyên khối, phối hợp nặn chắp ghép với nặn nguyên khối để tạo ra sản phẩm đa dạng theo chủ đề,… Ví dụ nặn các loại hoa theo ý thích c.Hoạt động dạy trẻ cắt, xé dán, làm tranh tông hợp - Biết một số cách dán như: dán nan giấy, dán đường diềm… - Dán xung quanh đường diềm - Cắt dán các hình: hình tròn, hình tam giác để tạo thành những ngôi nhà,… - Gập giấy: Tổ chức cho trẻ gấp thuyền, gấp ô tô - Làm đồ chơi búp bê và mặt nạ trang trí lớp trong chủ đề trường mầm non nhánh bé vui tết trung thu. - Xé dán hình con cá, xé dán đám mây, xé dán thuyền, làm tranh về biển…Trẻ sử dụng kỹ năng khéo léo của đôi tay để xé dải, xé vụn, xé hình vòng cung để tạo ra sản phẩm đẹp về bố cục cân đối, màu sắc hài hoà Nhóm trẻ đang làm tranh về cảnh biển từ các nguyên liệu tạo hình Những sản phẩm dán thuyền trên biển của trẻ Sau đây tôi xin đưa ra 2 giáo án phát triển thẩm mỹnhằm cho trẻ học tốt môn tạo hình cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi mà tôi đã tiến hành tổ chức dạy trên trẻ . * Giáo án 1: Đề tài:Làm tranh về biển Chủ điểm : Quê hương - Đất nước - Bác Hồ 1. Mục đích yêu cầu. * Kiến thức: - Trẻ biết sử dụng các kĩ năng đã biết như vẽ, xé dán, phết hồ, rắc cát… để làm thành một bức tranh về biển. - Sắp xếp bố cục bức tranh phù hợp, màu sắc hài hòa. Biết quan sát và nói lên nhận xét của mình về bức tranh. - Biết tên một số vùng biển đảo ở Việt Nam ( Biển Sầm Sơn, Đồ Sơn, Vịnh Hạ Long…) - Nội dung tích hợp : Biển đảo. * Kỹ năng: Sử dụng các kĩ năng vẽ, xé dán, phết hồ, rắc cát... * Thái độ: - Hiểu một số lợi ích của biển ( thủy hải sản, du lịch…) - Giữ gìn vệ sinh,không vứt rác trên bãi biển. - Hứng thú tham gia hoạt động tạo hình, biết giữ gìn các sản phẩm 2. Chuẩn bị - Tranh gợi ý. - Mẹt, chiếu, mành, cát, ống mút, keo dán, khăn lau tay - Video về phong cảnh biển, vịnh. - Bài hát “ Bé yêu biển lắm", “Tòa lâu đài thành cát” 3.Tiến hành Hoạt động của cô Hoạt động của trẻ * Hoạt động 1: Ổn định tổ chức - Cho trẻ xem video về phong cảnh ở biển: Trò chuyện - Trẻ xem video và trò cùng trẻ về biển. chuyện. - Biển có những gì ? Đây là biển ở đâu ? Những bạn nào - Trẻ trả lời. đã được đi biển ? - Khi đi biển các con phải như thề nào ? ( Giáo dục: Không vứt rác, nên đội mũ khi đi biển…) - Các con còn biết biển ở những đâu nữa? - Kì nghỉ hè của những năm trước có bạn nào đã được đi tắm biển chưa nhỉ ? - Trẻ trả lời. - Chúng mình còn giữ lại cái gì sau đợt đi tắm biển đó - Trẻ kể. không? (Cô và trẻ cùng trò chuyện về kì nghỉ mát của năm trước ) - Bây giờ cô sẽ cho các con biết kỉ niệm về lần đi biển năm ngoái của cô.(Đây là những bức tranh cô đã làm sau khi đi tắm biển về ) - Trò chuyện cùng trẻ về các bức tranh gợi ý : + Bức tranh này nói lên điều gì ? + Bức tranh được làm như thế nào ? + Bức tranh được làm từ nguyên vật liệu gì ? - Trẻ quan sát và nhận xét. + Bố cục bức tranh ? Màu sắc như thế nào ?( Nước biển, cát…) + Để làm được bức tranh về biển con phải làm như thế nào ?(Cách phết hồ, rắc cát…) - Hôm nay trường chúng mình tổ chức một cuộc triển lãm tranh với chủ đề : “Biển xanh yêu thương”, cô đã chuẩn bị rất nhiều nguyên vật liệu để chúng mình làm những bức tranh thật đẹp về biển và mang đến triển lãm tranh nhé. - Hát “ Bé yêu biển lắm " và về nhóm. * Hoạt động 2: Trẻ làm tranh : - Cho trẻ tự làm tranh của mình theo ý thích - Khi trẻ làm cô đến bên trẻ giúp đỡ những trẻ yếu. - Con đang làm gì ? - Trẻ hát và về nhóm. - Con làm tranh như thế nào? - Để bức tranh thêm sinh động con sẽ làm gì ? * Hoạt động 3: Nhận xét và trưng bày sản phẩm : (TrÎ nµo làm xong tríc cho trÎ mang tranh lªn treo) - Trẻ làm tranh.