Tài liệu Skkn sưu tầm và thiết kế một số trò chơi vận động, giúp trẻ 3 – 4 tuổi phát triển thể chất

I. ĐẶT VẤN ĐỀ: 1. Lý do chọn đềề tài: Trong những năm gần đây, giáo dục mầm non ngày càng nhận được sự quan tâm một cách đặc biệt của toàn xã hội bởi xã hội đã nhận thức được vai trò và tầm quan trọng của bậc học này với sự phát triển của con em mình nói riêng và với toàn xã hội nói chung. “Trẻ em hôm nay, thế giới ngày mai”, để có một ngày mai tươi sáng, thì ngay từ hôm nay, trẻ em cần phải được chăm sóc và giáo dục để phát triển một cách toàn diện. Trẻ em là công dân của xã hội, là thế hệ tương lai của đất nước nên ngay từ thủa lọt lòng chúng ta cần chăm sóc giáo dục trẻ thật chu đáo. Đặc biệt giáo dục thể chất (GDTC) cho trẻ càng có ý nghĩa quan trọng hơn bởi trong nghị quyết trung ương 4 về những vấn đề cấp bách của sự nghiệp chăm sóc và bảo vệ sức khỏe của nhân dân có ghi rõ: “ Sức khỏe là cái vốn quí nhất của mỗi con người và của toàn xã hội, là nhân tố quan trọng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc” GDTC là một bộ phận quan trong của giáo dục phát triển toàn diện, có mối quan hệ mật thiết với giáo dục đạo đức, thẩm mỹ và lao động. Hơn nữa GDTC cho trẻ mầm non càng có ý nghĩa quan trọng hơn bởi cơ thể trẻ đang phát triển mạnh mẽ, hệ thần kinh, cơ xương hình thành nhanh, bộ máy hô hấp đang hoàn thiện, cơ thể trẻ còn non yếu dễ đẽ bị phát triển lệnh lạc, mất cân đối nếu không được chăm sóc giáo dục đúng đắn thì có thể gây nên những thiếu sót trong sự phát triển cơ thể trẻ mà không thể khắc phục được. Nhận thức được điều đó Đảng và nhà nước ta trong những năm gần đây đã đặc biệt chú trọng tới công tác chăm sóc giáo dục trẻ mầm non. Vậy GDTC là một trong những nội dung giáo dục quan trọng của nhà trường nhằm đào tạo thế hệ trẻ Việt Nam phát triển trí tuệ, cường tráng về thể chất, phong phú về tinh thần và trong sáng về đạo đức. Với phương châm: “ Học bằng chơi, chơi mà học” luôn được quán triệt trong công tác chăm sóc và giáo dục trẻ ở trường mầm non. Trong hoạt động giáo dục thể chất có rất nhiều các nội dung học tập giúp trẻ phát triển thể lực và một bộ phận không thể không nhắc đến đó là các trò chơi cho trẻ - đây được coi là một hoạt động mà trẻ mầm non rất yêu thích.Trò 1/31 chơi nói chung chiếm một vị trí quan trọng trong đời sống trẻ mầm non, vì vậy trò chơi được coi là một trong những phương tiện giáo dục quan trọng cho trẻ. Trong thực tế ở trường mầm non được sử dụng rất nhiều các loại trò chơi: Trò chơi học tập, trò chơi đóng vai, trò chơi xây dựng, trò chơi vận động…Trong sự đa dạng của các trò chơi dành cho trẻ, phải đặc biệt chú ý đến loại trò chơi vận động, vì trong trò chơi này, tất cả vận động đó được quy định bởi nội dung và luật của trò chơi, đồng thời nhằm đạt được một mục đích nào đó đặt ra trước khi chơi, hay tự trẻ khi tham gia chơi đề ra. Ở trường mầm non, trò chơi vận động được sử dụng một cách tối đa, nó vừa là nội dung học trong chương trình giáo dục thể chất, vừa là phương pháp dạy học vận động, vừa là hình thức tổ chức vui chơi, được trẻ rất ham thích. Qua đây chứng tỏ rằng trò chơi đóng một vai trò vô cùng quan trọng và không thể thiếu được đối với quá trình giáo dục trẻ mầm non . Để hoạt trò chơi thực sự trở thành phương tiện quan trọng trong việc hình thành nhân cách trẻ mầm non, cô giáo mầm non phải có khả năng và sự sáng tạo trong việc tổ chức và hướng dẫn hoạt động cho trẻ, tạo điều kiện để trẻ được hoạt động, tìm tòi, trải nghiệm… Trẻ được hoạt động theo khả năng và mức độ hứng thú của trẻ. Khi chơi trò chơi trẻ thấy mình như đang được vui chơi nên rất hào hứng và sôi nổi, nhưng thực chất là trẻ đang lĩnh hội được kiến thức mà cô cung cấp cho trẻ một cách tích cực và nhanh nhất. Tuy vậy không phải trò chơi nào cũng mang lại sự hào hứng cho trẻ khi tham gia. Bởi trò chơi đã quá quen thuộc hoặc nhàm trán với trẻ rồi thì khiến trẻ không còn hứng thú nữa, vì vậy những trò chơi mà tạo ra cho trẻ cảm giác mới lạ, thì kích thích được tính tò mò, năng động ở trẻ, thu hút được trẻ vào hoạt động. Trò chơi vừa là phương tiện giáo dục vừa là sự phát triển thể chất cho trẻ. Từ lí do trên, Tôi chọn đề tài nghiên cứu: “ Sưu tầm và thiết kế một số trò chơi vận động, giúp trẻ 3 – 4 tuổi phát triển thể chất ” 2/31 2. Mục đích nghiền cứu: Trên cơ sở tìm hiểu khả năng và nhu cầu vận động của trẻ 3-4 tuổi, từ đó giáo viên đưa ra một số hình thức: Sử dụng các trò chơi mới trong các hoạt động hàng ngày của trẻ mầu giáo 3-4 tuổi trong trường mầm non. Xây dựng cơ sở lí luận về việc sưu tầm và tổ chức các trò chơi vận động cho trẻ 3-4 tuổi phát triển thể chất. 3. Đốối tượng nghiền cứu: Sưu tầm, thiết kế và hướng dẫn một số trò chơi vận động giúp trẻ 3-4 tuổi phát triển thể chất tại lớp mẫu giáo bé C1 trường mầm non 6. Giới hạn nghiền cứu của đềề tài: - Nghiên cứu Sưu tầm, thiết kế và hướng dẫn một số trò chơi vận động giúp trẻ 34 tuổi phát triển thể chấ được thực hiện trên trẻ lớp C1 từ tháng 9/2016 đến tháng 4/2017 II. GIẢI QUYẾẾT VẤẾN ĐẾỀ: 1. Cơ lý luận: Trong chương trình chăm sóc giáo dục trẻ, phát triển thể lực thông qua phát triển vận động là một nhiệm vụ hết sức quan trọng đối với trẻ mầm non. Phát triển vận động là một trong những điều cơ bản để trẻ nhận thức thế giới xung quanh, trẻ biết nhiều kỹ năng vận động thì trẻ càng có nhiều cơ hội tiếp xúc, khám phá thế giới xung quanh tạo điều kiện tốt để trẻ tham gia vào nhiều hoạt động và trẻ sẽ tích luỹ được nhiều kinh nghiệm qua các hoạt động đó, nhờ thế mà vốn kiến thức của trẻ được tăng lên, đồng thời khi thực hiện các yêu cầu của vận động cũng giúp thêm cho trẻ rèn một số kỹ năng nhận thức như sự chú ý, tính kiên trì…Trong quá trình tham gia vào các trò chơi vận động trẻ còn được phát triển thêm cả về mặt tình cảm xã hội cũng như thẩm mỹ. Khi nói đến thể lực chúng ta có thể nghĩ ngay rằng đó là 3/31 chất lượng của cơ thể con người có thể sử dụng vào thực tiễn một việc nào đó trong học tập, lao động, thể thao… Phạm trù thể chất bao gồm các mặt sau: Tầm vóc cơ thể là trạng thái phát triển và hình thái, cấu trúc cơ thể bao gồm sự sinh trưởng hình thể và tư thế thân người của một cơ thể. Sinh trưởng chủ yếu chỉ qua quá trình biến đổi dần về khối lượng cơ thể từ nhỏ đến lớn, từ thấp đến cao, từ nhẹ đến nặng. Năng lực tham gia vận động thể lực của một cơ thể, đây là một nhân tố hết sức quan trọng nó thúc đẩy và giúp cho các chức năng sinh lý của cơ thể phát triển một cách nhịp nhàng. Khả năng thích ứng của cơ thể đối với môi trường bên ngoài, trong đó có khả năng chống lại bệnh tật. Trạng thái tâm lý là chỉ tình cảm, ý chí, cá tính của con người, nếu một con người có trạng thái tâm lý tốt thì cơ thể sẽ phát triển khỏe mạnh Theo Jean Piaget: “Trẻ nhỏ có vai trò tích cực trong sự phát triển nhận thức của mình thông qua sự tương tác qua lại tích cực với cả môi trường tự nhiên và môi trường xã hội. Chơi là hình thức cơ bản giúp trẻ phát triển khả năng suy nghĩ và sự giao tiếp tích cực của trẻ, vai trò của giáo viên là khai thác các tình huống và các vật liệu trong môi trường để khuyến khích trẻ chơi. Hoạt động cùng nhau, hoạt động hợp tác giữa cô và trẻ, hoạt động cá nhân kết hợp với hoạt động nhóm có tác dụng to lớn trong phát triển trí thông minh và trong phát triển nhân cách” Giáo dục thể chất mầm non là một trong những mục tiêu của chương trình chăm sóc giáo dục trẻ nhằm giáo dục phát triển toàn diện cho trẻ, thông qua các hoạt động: Đi, chạy, nhảy, bò, trườn, trèo, tung, ném, bắt … trẻ có nhiều cơ hội để luyện tập vận động hình thể và sự dẻo dai, khéo léo của cơ thể. Đòi hỏi các thao tác, kỹ năng và vận động phải linh hoạt và nhanh nhẹn hơn. Khi trẻ vận động trẻ biết làm thế nào để thực hiện chính xác, nhanh nhẹn và không sai phương pháp .Đây cũng chính là một trong những hoạt động mà trẻ mầm non nói chung và trẻ 34 tuổi nói riêng rất thích thú tham gia. 4/31 Có thể nói, trò chơi vận động là hình thức hoạt động phát triển thể lực phù hợp và có hiệu quả nhất ở lứa tuổi mầm non nói chung và trẻ mẫu giáo bé nói riêng. Trò chơi vận động không những giúp trẻ phát triển về thể lực mà còn phát huy tính tích cực, ham muốn vận động. Vì vậy mỗi giáo viên cần quan tâm đến trò chơi vận động và sử dụng một cách tối đa để giúp trẻ phát triển toàn diện. 2. Thực trạng vấốn đềề: Trường được xây dựng khang trang, có khung cảnh sư phạm môi trường sạch đẹp, trồng nhiều cây xanh, cây cảnh, được đầu tư nhiều trang thiết bị dạy học đặc biệt môn GDTC, nhiều đồ chơi ngoài trời, phân khu hợp lý và luôn đảm bảo là ngôi trường xanh- sạch- đẹp. Bản thân là một giáo viên lâu năm tâm huyết với nghề, luôn có tinh thần học hỏi vươn lên, có bề dày kinh nghiệm trong công tác giảng dạy… Để thực hiện mục tiêu đó đầu năm tôi đã tiến hành khảo sát thực trạng của lớp mình tôi nhận thấy có những thuận lợi và khó khăn sau: 2.1. Thuận lợi Được sự quan tâm giúp đỡ của Ban giám hiệu nhà trường tạo điều kiện trang bị đầy đủ cơ sở vật chất, đồ dùng đồ chơi trong lớp về lịch trình và kế hoạch tổ chức các hoạt động giáo dục, các hoạt động ngoại khóa,…. Phòng học rộng rãi nên việc tổ chức giảng dạy và tổ chức các hoat động cho trẻ cũng dễ dàng. Sân chơi rộng rãi, có cây xanh bóng mát, có nhiều đồ chơi ngoài trời để trẻ được vui chơi Đa số phụ huynh quan tâm đến con, đến các hoat động của lớp. Lớp có 3 giáo viên trong đó có 2 giáo viên trình đại học, cả 3 cô đều nắm vững phương pháp dạy trẻ. Bản thân tôi gần 30 năm công tác trong nghề, đạt nhiều thành tích cao trong công tác giảng dạy. Là một giáo viên tâm huyết với nghề, có lòng yêu thương trẻ tận tình với công việc. Luôn luôn có ý thức phấn đấu vươn lên, thường xuyên tìm tòi, nghiên cứu tài liệu như tạp chí, thông tin trên mạng có liên 5/31 quan đến việc chăm sóc và giáo dục trẻ để áp dụng vào việc chăm sóc giáo dục trẻ hằng ngày trẻ nhất là việc tổ chức các trò chơi vận động nhằm phát triển tốt về thể lực cho trẻ. Mặc dù có những thuận lợi cơ bản tuy nhiên trong quá trình thực hiện đề tài này của lớp tôi vẫn có những khó khăn sau: 2.2. Khó khăn 2.2.1 Về phía trẻ: + Lớp có 2/3 trẻ mới hoàn toàn chưa qua lớp nhà trẻ nên trẻ chưa có kĩ năng chơi các trò chơi. + Đặc biệt, có nhiều trẻ sinh cuối năm nên khả năng nhận thức còn hạn chế. + Trẻ hay ốm hoặc nghỉ dài. Từ thực trạng trên tôi đã tiến hành khảo sát trẻ với các tiêu chí phát triển thể chất nhưsau: Tiêu chí Hứng thú tham gia các trò chơi Về kĩ năng thực hiện các trò chơi Về phối hợp các bộ phận trên cơ thể và vận Đạt 25/53 23/53 22/53 Đầu năm Không đạt 28/53 30/53 31/53 động nhịp nhàng với bạn. khi tham gia trò chơi (Bảng khảo sát đầu tháng 9/2016) 2.2.2.Về bản thân giáo viên: Trong thực tế việc tổ chức các trò chơi nhằm củng cố kiến thức dạy trẻ ở trường mầm non nói chung, cũng như trường tôi nói riêng vẫn còn một số hạn chế sau: Giáo viên còn thiếu chủ động trong việc giảng dạy, còn phụ thuộc quá nhiều vào tài liệu, các trò chơi có sẵn, ít có sự sáng tạo. Đa phần giáo viên còn ngại thiết kế, sưu tầm các trò chơi, và đồ dung phục vụ trò chơi để dạy trẻ trong các hoạt động 2.2.3. Về phía phụ huynh: 6/31 Còn nhiều phụ huynh chưa thực sự quan tâm đến trẻ. Còn ỉ lại vào sự chăm sóc, dạy dỗ của cô giáo. Nhiều phụ huynh có quan điểm cho rằng: Trẻ mẫu giáo bé chỉ cần chăm sóc về vệ sinh, ăn uống, chơi, ngủ… không cần thiết phải dạy dỗ. Chính vì vậy, việc phối hợp giữa gia đình và nhà trường chưa chặt chẽ. Để giải quyết thực trạng và một số hạn chế trên tôi đã cố gắng tìm hiểu, khắc phục bằng cách: “ Sưu tầm và hướng dẫn một số trò chơi vận động, giúp trẻ phát triển thể chất”. 3. Các biện biện pháp đã tiềốn hành: 3.1. Biện pháp 1: Nghiên cứu tài liệu, Lập kêế hoạch. Khi lập kế hoạch tôi dựa trên kế hoạch năm học của nhà trường xây dựng và căn cứ vào nội dung trong chương trình theo độ tuổi; Căn cứ vào thời gian/ thời điểm thực hiện bài tập ở vào giai đoạn nào của chương trình năm học; Căn cứ vào mức độ phát triển, khả năng thực tế của trẻ, tôi đã xây dựng kế hoạch nội dung các vận động tập luyện cho trẻ, xác định độ khó của từng trò chơi và sắp xếp theo trình tự để đưa vào hướng dẫn trẻ cho phù hợp đi từ dễ đến khó đảm bảo củng cố, phát triển những vận động trẻ đã biết, đồng thời chuẩn bị cho những kỹ năng vận động cao hơn. Nội dung trong chương trình đã được trình bày theo từng loại trò chơi vận động và theo mức độ tăng dần từ dễ đến khó, đồng thời phù hợp với từng chủ đề chủ điểm, phù hợp với các hoạt động khác và các sự kiện. Ngay từ đầu năm tôi đã lập kế hoạch, phác thảo ra các bài tập, các trò chơi để chủ động tìm đồ dùng cho các bài tập và các trò chơi đó Việc lập kế hoạch tôi định hướng được những công việc cần làm như đưa các bài tập, các trò chơi dưới hình thức nào tìm hiểu khám phá hay rèn thêm kỹ năng cho trẻ thông qua chơi mà học. Vì vậy khi lập xong kế hoạch tổ chức rồi tôi thấy rất yên tâm và thực hiện rất hiệu quả. 3.2 Biện pháp 2: Thiết kế và Ứng dụng lựa chọn các trò chơi vận động phù hợp với trẻ theo từng tháng theo chủ đề nhánh sự kiện. 7/31 Do đặc điểm tâm sinh lí của trẻ mầm non luôn tò mò, hiếu động, ham học hỏi và tìm tòi khám phá những gì mới lạ. Mặt khác trẻ ở lứa tuổi này tâm lí thường là : “ Học bằng chơi chơi mà học” không thể gò ép trẻ vào một khuôn khổ hay hình thức mang tính áp đặt nào. Mà ở trẻ tiếp thu kiến thức một cách tự nhiên theo sự hưng phấn của trẻ. Chính vì vậy mà trò chơi là một trong những hoạt động giúp trẻ sẽ nhớ lâu và nhớ sâu kiến thức hơn. Vì qua trò chơi trẻ như thấy mình đang được vui chơi thoả thích nhưng thực chất lại là sự tiếp thu lĩnh hội kiến thức của những bài học một cách cao nhất Sắp xếp các trò chơi theo đúng chủ đề là rất cần thiết. Tôi đã nghiên cứu phiên chế chương trình cả năm học, đặc điểm tình hình tâm sinh lý trẻ cùng sự phát triển vận động của trẻ. Chính vì vậy tôi đã lập kế hoạch và lựa chọn, sắp xếp các trò chơi vận động phù hợp theo từng chủ đề, từng môn học. Tổ chức các trò chơi vận động nhằm phát huy tính tích cực chủ động của trẻ. Tích cực đưa trò chơi dân gian, kết hợp thay đổi một số lời hát của trò chơi cho phù hợp từng chủ đề, vào các hoạt động ở mọi lúc mọi nơi. Các trò chơi vận động được sưu tầm và sáng tạo sắp xếp phù hợp theo chủ đề và hướng dẫn trẻ một số trò chơi theo các chủ đề như sau: 3.2.1. Ứng dụng trò chơi vận động vào dạy trẻ 3-4 tuổi VD:Tuần dạy về bản thân trẻ * Trò chơi 1: Đi trên giấy Mục đích : Sau khi chơi xong trò chơi này trẻ sẽ biết được: - Tên của trò chơi đó là trò chơi: “ Đi trên giấy ” - Rèn sự khéo léo của uyển chuyển của cơ thể. - Phát triển tốt vận động của đôi bàn chân, bàn tay. - Biết phối hợp các cơ quan trên cơ thể như: Của đôi tay, đôi mắt, đôi chân của mình. Chuẩn bị Để chơi được trò chơi này tôi cần phải chuẩn bị tốt những điều sau: - Khoảng không gian thoáng mát, sạch sẽ. - Mỗi trẻ 2 tờ giấy 8/31 - Vạch đích, vạch xuất phát cách nhau từ 5 đến 10 mét - Phổ biến rõ cách chơi và luật chơi cho trẻ Cách chơi: Các bạn tham gia trò chơi ( Không hạn chế số lượng người chơi ) được chia làm nhiều đội bằng nhau. Mỗi bạn có 2 tờ giấy vừa bằng bàn chân, các đội xếp hàng dọc ngay vạch xuất phát. Khi có hiệu lệnh của người quản trò, bạn đứng đầu của mỗi đội sẽ đi đến vạch đích bằng cách: Đặt 2 miếng giấy xuống đất, 2 chân bước đạp lên trên giấy, tiếp đó rút miếng giấy ở chân nào thì rút chân đó lên( ví dụ: rút giấy ở chân trái thì chân trái bước lên, rút giấy ở chân phải thì chân phải bước lên ). Cứ như thế các bạn tiếp tục đi đến đích. Khi bạn thứ nhất đã đi đến nơi, bạn tiếp theo của mỗi đội lại bắt đầu đi như trên, cho đến người cuối cùng. + Luật chơi: Khi bước đi, một chân các bạn phải đạp lên giấy và chân kia không được chạm đất. Nếu chạm đất sẽ loại khỏi trò chơi. Đội nào đến đích trước và có nhiều bạn về đích hơn sẽ giành chiến thắng. Ứng dụng vào các hoạt động - Giờ học: Trò chơi đi trên giấy tôi có thể tổ chức hoạt động ngoài trời, chơi góc vận động trong lớp, tiết MTXQ. Với trò chơi “ Đi trên giấy” này khi trẻ đã thuần thục, có kĩ năng chơi tốt rồi thì chúng ta có thể thay đổi tên của trò chơi để phù hợp với các chủ điểm. Trò chơi này tổ chức cho trẻ chơi ở các chủ điểm như: Chủ điểm “ Thế giới thực vật “, chủ điểm “ Thế giới động vật”, chủ điểm “ Giao thông”….. cũng là cách chơi và luật chơi đó và chỉ cần đổi 2 tờ giấy thành 2 chiếc lá, 2 bông hoa với chủ điểm thế giới thực vật, thay đổi 2 tờ giấy thành 2 bàn chân của chú gấu với chủ điểm thế giới động vật Ví dụ: Dạy trẻ vể: Thế giới động vật Tôi có thể đổi tên trò chơi: “ Đi trên giấy” thành trò chơi: “ Đi trên những dấu chân của các con vật”. Cô chuẩn bị các dấu chân của các con vật bằng cách vẽ các dấu chân đó trên giấy như: dấu chân của con gấu, con vịt, con gà…trong khi chơi trẻ như được hòa mình vào những bước đi của các loài vật. Trẻ giẫm lên dấu chân của con vật nào trẻ sẽ 9/31 cảm thấy như mình đang là con vật đó. Trẻ vừa được chơi lại vừa được tìm hiểu và khám phá thêm về các dấu chân của các con vật xung quanh bé. Chỉ cần những thay đổi đơn giản như vậy nhưng trẻ sẽ cảm thấy như mình lại đang được chơi một trò chơi mới. .( Ảnh 1, ảnh 2) *Trò chơi 2 : Đua thuyền Mục đích Trò chơi có tên là ” Đua thuyền”, trò chơi này sẽ giúp trẻ : - Phát triển sự phối hợp tay – mắt, vận động của các bộ phận cơ thể, vận động nhịp nhàng với các bạn. - Trẻ biết hợp tác nhóm trong khi chơi - Phát triển khả năng quan sát cho trẻ. Chuẩn bị Trò chơi này cần chuẩn bị những đồ dùng sau: - Phòng ( hoặc sân) rộng rãi, thoáng mát, bằng phẳng. - Vòng nhựa giả làm thuyền. - Vạch đích, vạch xuất phát. - Cô giới thiệu cách chơi và luật chơi cho trẻ + Cách chơi: Chia trẻ thành các nhóm nhỏ ( mỗi nhóm 5 – 6 trẻ ). Cô cho trẻ ngồi thành hàng dọc theo từng nhóm. Khi có hiệu lệnh lên thuyền thì trẻ bước vào trong vòng mỗi trẻ vào 1 vòng ngồi xuống, tay cầm chắc vào vòng thành một chiếc thuyền đua. Khi nghe hiệu lệnh của cô, tất cả các thuyền đua dùng sức hai chân của tất cả các thành viên trong nhóm tiến về phía trước cho đến đích. + Luật chơi: Đội nào về đích trước sẽ giành chiến thắng. Ứng dụng của trò chơi vào các hoạt động Trò chơi này tôi áp dụng vào tuần dạy: “Tết và mùa xuân “ Ví dụ: Với đề tài khám phá xã hội “ Tìm hiểu về một số lễ hội mùa xuân “ 10/31 - Mùa xuân có rất nhiều lễ hội và một trong số các trò chơi có nhiều người tham gia nhất đó là trò chơi đua thuyền. Trong các lễ hội mùa xuân diễn ra ở quận lân cận đó là đua thuyền truyền thống ở làng Tây Tựu – Bắc Từ Liêm – Hà Nội được mọi người tham gia rất đông vui. Các con có muốn tham gia vào lễ hội đó không ? Để tham gia vào lễ hội đó thì phải làm thế nào? Để được tham gia vào lễ hội đua thuyền đó thì cô và các con sẽ cùng tham gia một cuộc thi đua thuyền tại lớp tìm ra đội nào đua thuyền giỏi nhất thì sẽ được đi thi tại lễ hội.” Sau đó cô giới thiệu cách chơi và luật chơi cho trẻ. Khi trẻ đã hiểu rõ cách chơi, luật chơi tôi đặt câu hỏi: “ Vậy các con đã sẵn sàng tham gia vào hội thi chưa ?“…. Và nói câu khẩu lệnh: “ Nào mời các đội lên thuyền “. - Lúc này trẻ cảm thấy hào hứng rất muốn được trở thành những vận động viên đua thuyền trong ngày hội đó. Qua trò chơi trẻ phát triển được thể chất của mình lại còn được khám phá thêm một nét truyền thống của dân tộc đó là hội Đua thuyền. Ngoài ra, tôi còn áp dụng trò chơi này khi tôi dạy trẻ làm quen với các phương tiện “Giao thông” trẻ cùng lên thuyền và tham gia giao thông đường thủy: Ảnh( 3,4, 5) * Trò chơi 3: Đoàn tàu ngộ nghĩnh Mục đích Sau khi chơi xong trò chơi này trẻ sẽ: - Trẻ nhớ tên trò chơi: Đoàn tàu ngộ nghĩnh - Phát triển vận động nhanh cho trẻ - Rèn sự khéo léo của đôi chân. Chuẩn bị - Nhạc bài hát: Tàu lửa - Các loại mũ cho trẻ đội như: Mũ mèo, mũ thỏ, mũ quả, mũ hoa, mũ chim, mũ bướm…. - Một mũ xe lửa. 11/31 - Vòng giả làm vô lăng. Tiến hành - Cách chơi: Tôi chia các bé ra từng nhóm, mỗi nhóm có 3 bạn và cho các bé đặt tên nhóm của mình là một loại rau củ quả hoặc con vật nào đó tùy vào từng chủ điểm Ví dụ: Nhóm 3 con mèo, nhóm 3 bông hoa, 3 chú bộ đội….. Một bạn sẽ làm đầu tàu và hát bài hát: “ Bí bo xình xịch. Chúng em đi ô tô, chúng em đi xe lửa, ô tô chạy rất nhanh. Bí bo bí bo xe lửa chạy nhanh hơn”. + Bạn đầu tàu sẽ hô: “ Ai muốn đi xe lửa nào ?” + Các bé sẽ đáp : “ Tôi – tôi – tôi “ + Bạn đầu tàu sẽ hô : “ Xe lửa chở…….gọi tên một nhóm nào đó “ ( Ví dụ xe lửa chở 3 con mèo…” Sau đó nhóm 3 con mèo sẽ ra nắm đuôi đầu tàu và đi thành vòng tròn. Đầu tàu và các bé tiếp tục hát : “ Bí bo xình xịch. Chúng em đi ô tô, chúng em đi xe lửa, ô tô chạy rất nhanh. Bí bo bí bo xe lửa chạy nhanh hơn”. Đoàn tàu sẽ tiếp tục chở thêm những nhóm rau củ quả hoặc nhóm con vật khác đến khi tất cả các nhóm đều được chở để tạo thành một đoàn tàu ngộ nghĩnh. - Luật chơi + Ai không lên được tàu thì sẽ loại khỏi trò chơi. + Đội nào có nhiều bạn trên xe lửa nhất sẽ giành chiến thắng. Ứng dụng của trò chơi vào trong các hoạt động Trò chơi “ Đoàn tàu ngộ nghĩnh “ giúp trẻ lớp tôi có phản xạ rất nhanh, phát triển tốt thể lực, khả năng cảm nhận âm nhạc tốt cho trẻ. Ngoài ra, trò chơi này tôi đã giúp trẻ lớp tôi củng cố thêm về số đếm. Ví dụ: Ở giờ cho trẻ hoạt động làm quen với toán: Dạy trẻ đếm đến 3 Ví Dụ tháng 3 tuần dạy trẻ làm quen với nghề cháu thích và nghề của bố mẹ - Sau khi trẻ biết đếm đến 3, tôi tổ chức cho trẻ chơi trò chơi: “ Đoàn tàu ngộ nghĩnh” để trẻ ôn luyện các số từ 1 -> 3. 12/31 - Lúc đầu tôi làm đầu tàu giúp trẻ củng cố thêm kĩ năng chơi và hát đoạn nhạc: “ Bí bo xình xịch. Chúng em đi ô tô, chúng em đi xe lửa, ô tô chạy rất nhanh. Bí bo bí bo xe lửa chạy nhanh hơn”. Tôi hô: Ai muốn đi xe lửa nào?, hôm nay xe lửa trở 1 bác đầu bếp về quê, sau đó ai trong nhóm đầu bếp chạy nhanh lên tàu trước thì sẽ được đi còn bác đầu bếp nào lên sau thì phải về vị trí của mình đợi chuyến xe tiếp theo. Lần sau tôi mời 2 bác sĩ lên tàu, 3 chú công an lên tàu…. Cứ tiếp tục như vậy cho đến khi trẻ được lên tàu tạo thành 1 đoàn tàu thật dài đi xung quanh lớp. Những lần chơi sau khi trẻ đã có kĩ năng chơi trò chơi này rồi thì tôi mời 1 trẻ lên làm đầu tàu.( Ảnh 6,7) * Trò chơi 4: Vượt chướng ngại vật Mục đích - Trẻ nhớ tên trò chơi: Vượt chướng ngại vật - Rèn sự khéo léo của đôi chân, đôi tay. - Phối hợp các giác quan và các bộ phận của cơ thể để thực hiện vận động. Chuẩn bị - Chướng ngại vật: Lấy vòng kết vào nhau tạo thành nhiều ô nhỏ nối vào nhau - 4 cột để buộc chướng ngại vật cách mặt đất từ 20 – 30 cm - Bóng bay, bóng nhựa hoặc các loại đồ dùng có lien quan đến các chủ điềm mà trẻ đang được tìm hiểu. - Rổ - Vạch xuất phát, vạch đích. Tiến hành - Cách chơi: Chia trẻ thành các đội ( khoảng 3 đội), các đội xếp hàng dọc trước vạch xuất phát. Khi có hiệu lệnh bắt đầu thì bạn đứng đầu của mỗi đội sẽ đi đến vạch đích bằng cách: vượt qua các chướng ngại vật ở trước mặt bằng cách bước chân vào các ô hình vuông để lấy 1 quả bóng bay mang về rổ cho đội mình. Các đội tiếp tục chơi cho đến khi hết bóng thì trò chơi kết thúc. 13/31 - Luật chơi: Đội nào lấy được nhiều bóng nhất đội đó sẽ giành chiến thắng. Ứng dụng vào hoạt động: Tôi tổ chức trò chơi này cho trẻ lớp tôi vào hoạt động chiều. Trò chơi như một phần thưởng dành tặng cho các bé sau một ngày hoạt động tại trường. Khi các bé đã làm quen với trò chơi này với việc vượt qua các chướng ngại vật lấy bóng mang về đội của mình và để trò chơi hấp dẫn hơn và có thể áp dụng vào các chủ điểm khác nhau tôi đã đặt ra các tình huống như: - Vượt qua chướng ngại vật để lấy thức ăn yêu thích mang về tặng cho các con vật ăn. ( Với chủ điểm động vật ) Ví dụ: Lấy cà rốt mang về cho bạn thỏ Lấy cá mang về tặng cho bạn mèo - Vượt qua chướng ngại vật lấy các đồ dùng phù hợp với nghề Ví dụ: Nghề bác sĩ: lấy thuốc, ống nghe, quần áo … Nghề đầu bếp: Lấy xoong nồi, đũa thìa….- Vượt qua chướng ngại vật lấy các loại rau, củ, quả đê dạy trong tuần dạy thế giới thực vật Ví dụ: + Lần 1: Vào chướng ngại vật lấy các loại rau ăn lá ( rau ăn quả, rau ăn củ ) + Lần 2: Vào chướng ngại vật lấy các loại quả + Lần 3: Vào chướng ngại vật lấy các loại hoa Tùy theo từng chủ điểm mà tôi sẽ thay đổi các tình huống để giúp trẻ hứng thú và củng cố thêm các kiến thức trong từng chủ điểm mà trẻ đang học và chuẩn bị học. Trẻ vừa được chơi vừa được học giúp trẻ phát triển toàn diện về mọi mặt. * Một số hình ảnh: Ảnh(8, 9, 10, 11) Đây là một số hình ảnh mà tôi chụp được khi trẻ chơi lần đầu tiên. Nhìn các con chơi rất bỡ ngỡ, có bạn đi vào chướng ngại vật rồi mà quên việc tiếp theo mình phải làm là gì. Một bạn vào cùng đã nhắc “ Bạn lấy bóng đi ! “ - thật hồn nhiên và hai bạn cùng nhau đi ra. Một tình bạn đẹp sinh ra trong khi chơi. Những lần đầu trẻ 14/31 còn bỡ ngỡ, ngần ngại trong khi chơi nhưng nhìn các bạn vượt qua được những chướng ngại vật trên thì mình cũng muốn thử xem như thế nào -> kích thích sự tìm tòi khám phá của trẻ. 3.3. Biện pháp 3: Sưu tấềm một sốố trò chơi cho tr ẻ ho ạt đ ộng ngoài tr ời phù hợp với từng tháng và chủ đềề nhánh sự kiện 3.3.1: Sưu tầm trò chơi dân gian: Có thể nói, trò chơi dân gian không đơn giản chỉ là một trò chơi của trẻ em vì nó còn chứa đựng trong đó cả một nền văn hóa, truyền thống, nếp nghĩ của dân tộc. Đã có biết bao thế hệ học trò Việt Nam lớn lên cùng trò chơi dân gian, tuy nhiên, cuộc sống ngày càng hiện đại, kéo theo đó là sự mai một và lãng quên dần đối với các trò chơi dân gian truyền thống. Vì vậy tôi đã mạnh dạn chọn phương pháp này Việc sưu tầm và lựa chọn trò chơi cho trẻ theo từng chủ đề là một công việc cần thiết trong quá trình tổ chức các hoạt ngoài trời cho trẻ. Nếu giáo viên có một nguồn trò chơi dân gian phong phú sẽ có thể dễ dàng lựa chọn được những trò chơi phù hợp, mới lạ, kích thích trẻ hứng thú tìm tòi, khám phá… tạo những điều kiện cho trẻ phát triển những năng lực khác nhau. Khi sưu tầm trò chơi dân gian để tổ chức các hoạt động ngoài trời, người giáo viên cần chú ý một số yêu cầu như: Sưu tầm và sử dụng trò chơi gắn với nội dung của chủ đề. Các trò chơi có mối liên hệ mật thiết với cuộc sống của trẻ. Trò chơi mang đến cho trẻ nhiều cơ hội tham gia tích cực vào hoạt động. Nội dung chơi, cách thức chơi phù hợp với đặc điểm tâm, sinh lý của trẻ. Vai trò của người giáo viên trong việc thực hiện công việc này rất quan trọng, giáo viên cần chủ động trong việc sưu tầm các trò chơi dân gian, định hướng được các kênh có thể cung cấp nguồn trò chơi dân gian có thể sử dụng trong việc chăm sóc, giáo dục trẻ. Chú ý phân loại các trò chơi dựa trên mục tiêu giáo dục, đặc điểm tâm, sinh lý của trẻ, đồng thời lựa chọn, sử dụng trò chơi dân gian phù hợp với chủ đề, tận dụng không gian rộng và thoáng, giáo viên nên tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi vận động nhằm rèn luyện và phát triển thể lực cho trẻ như: “Rồng 15/31 rắn lên mây”, “Bịt mắt bắt dê”,, “Nhảy lò cò”, “ Thả đỉa ba ba”, “Phi ngựa”, “Kéo co”… Trò chơi dân gian có nhiều thể loại phù hợp với các sở thích, cá tính khác nhau của trẻ. Mỗi trò chơi có một sắc thái riêng, một quy luật riêng rất hấp dẫn cho trẻ nếu giáo viên biết lựa chọn và áp dụng một cách phù hợp với từng độ tuổi. Trò chơi dân gian không chỉ là những trò chơi đòi hỏi vận động nhiều như: nhảy là cò, bịt mắt bắt dê, mèo đuổi chuột, đua thuyền trên cạn...mà còn có nhiều trò chơi đòi hỏi sự nhanh nhẹn, khéo léo, sự phán đoán như: Ô ăn quan, cá ngựa. Có những trò chơi bắt nguồn từ bài đồng dao có thể nhập vào bài hát và lặp đi lặp lại một cách thoải mái như: “Con gà cục tác cục ta. Hay đỗ đầu hè hay chạy rông rông Má gà thì đỏ hồng hồng. Cái mỏ thì mịn cái mồng thì tươi Cái chân hay đạp hay bươi. Cái cánh hay vỗ lên trời gió bay” Hay bài đồng dao của trò chơi Ô ăn quan: “ Hàng trầu hàng cau. Là hàng con gái Hàng bánh hàng trái . Là hàng bà già Hàng hương hàng hoa. Là hàng cúng phật” Đối với những trò chơi dân gian mang tính tập thể và đòi hỏi phải có không gian rộng thoáng nên tổ chức vào các buổi hoạt động ngoài trời, cùng thời điểm với các lớp khác. Trẻ sẽ hứng thú hơn khi nhìn bạn của các lớp khác cùng chơi. Những trò chơi dân gian cần phải vận động nhiều, cô hướng dẫn trẻ chơi như : “Kéo co, bịt mắt bắt dê, mèo đuổi chuột , rồng rắn lên mây”. Qua đó giáo dục cho trẻ tinh thần đồng đội, tính đoàn kết và tôn trọng kỷ luật khi chơi .Một ưu thế của 16/31 trò chơi dân gian nữa chính là ở chỗ nó có thể dung nạp tất cả những ai muốn chơi. Không bao giờ trò chơi dân gian quy định số người chơi nhất định. Vì vậy tôi luôn khuyến khích, động viên tất cả các trẻ tham gia chơi càng đông càng vui. Nếu chơi “ Bịt mắt bắt dê”, mỗi khi có một người vào thêm, vòng chỉ rộng ra một chút chứ trò chơi không thay đổi. Còn trò chơi “ Rồng rắn lên mây” thì thêm một người, “ cái đuôi” sẽ dài ra một chút và tất cả mọi người đều được chơi, được chạy như nhau. (Ảnh 12) Những trò chơi “ Thả đỉa ba ba”, “ Chi chi chành chành”, “ Nhảy lò cò”… cũng tương tự như vậy.Trong khi chơi, mọi trẻ đều bình đẳng như nhau. Nếu trẻ nào ích kỷ, chơi không đúng luật chơi, chen lấn các bạn khác sẽ bị tập thể phê phán, loại trừ bằng cách không cho chơi chung. Qua đó tinh thần tập thể của các trẻ được nâng lên rất nhiều. VD: Khi dạy trẻ về “Tết và mùa xuân’’ * Trò chơi : “ Bịt mắt bắt dê’’ Mục đích chơi : + Kỹ năng di chuyển, phán đoán ( dùng thính giác là chính ) và bắt chúng “ mục tiêu ’’ khi thị giác bị hạn chế ( bịt mắt ) + Sự nhanh nhẹn, khéo léo + Tính chủ động và mạnh dạn Cách chơi :Chọn khoảng sân rộng, bằng phẳng, sạch sẽ, thoáng mát. Lấy một chiếc khăn nhỏ, không nhìn qua được. Người chơi đứng xung quanh làm thành hàng rào ( rộng khoảng từ 5 đến 7m) cùng vỗ tay cổ vũ cho các bạn ( ảnh 13) Chọn 2 người vào chơi, một người làm dê, một người đi bắt dê. Cả 2 đều bịt mắt. Người hướng dẫn đưa 2 bạn vào giữa vòng, đứng quay lưng vào nhau, cách một cánh tay. Quy định ai là người làm dê và ai là người đi tìm. Dê phải vừa đi vừa kêu, người đi tìm dê phải chú ý tiếng dê kêu mà đuổi bắt. Người hướng dẫn hô bắt đầu và đẩy hai bạn sang hai bên. Cuộc chơi bắt đầu, dê kêu, người đi bắt, các bạn xung quanh reo hò. Nếu bắt được dê thì thắng cuộc, chọn 2 bạn khác vào chơi như 17/31 từ đầu Luật chơi: Bịt kín mắt, không được ti hí Dừng lại ( Cách khoảng 5-10 giây ), dê phải kêu be be. Các bạn xung quanh không được mách cho bạn dê hoặc người đi tìm. Không được chui ra khỏi hàng rào Nếu sau một thời gian nào đó mà không bắt được dê thì coi như bên dê thắng thay hai người khác vào chơi Qua việc áp dụng, tôi đã thu được nhiều kết quả như sau: - Trẻ rất hứng thú và yêu thích các trò chơi dân gian. - Trẻ được mở rộng kiến thức và có thêm rất nhiều hiểu biết về các trò chơi dân gian, các phong tục truyền thống của dân tộc. - Trẻ đã biết tự tổ chức chơi các trò chơi dân gian với các bạn trong lớp. - Qua việc thường xuyên được tham gia vào các trò chơi dân gian, nhận thức và thể lực của các trẻ trong lớp tôi được nâng cao rõ rệt. Trẻ nhanh nhẹn, năng động, tự tin và hồn nhiên trong giao tiếp với mọi người. -Trò chơi dân gian còn giúp các trẻ trong lớp tôi thêm gắn bó với nhau, nâng cao tinh thần đoàn kết và ý thức tập thể của trẻ.Và điều quan trọng là trẻ hiểu và giữ gìn giá trị truyền thống của dân tộc - Giáo viên phải nắm được nhu cầu hứng thú, trình độ và năng lực nhận thức, khả năng hoạt động của trẻ, trên cơ sở đó điều chỉnh nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức chơi phù hợp với tập thể, nhóm và từng cá nhân trẻ. Hơn nữa, người giáo viên cần nắm được nội dung, mục đích giáo dục trẻ để phát triển trò chơi cho phù hợp với nội dung, mục đích ấy. Hiểu rõ trò chơi, nhìn thấy được ưu điểm và hạn chế của từng trò chơi để đặt chúng vào những yêu cầu khác nhau trong quá trình tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ. * Trò chơi: Kéo co - Phi ngựa. Hai trò chơi này thuộc loại trò chơi dân gian rất phù hợp khi trẻ chơi ở ngoài trời hoặc là tổ chức cho trẻ chơi trong các hội chợ quê của nhà trường. Trò chơi “ Kéo 18/31 co “ cần sự khỏe mạnh, dẻo dai của các thành viên trong đội, trò chơi “ Phi ngựa “ cần sự nhanh nhạy của đôi chân. Ngoài ra còn rất phù hợp để trẻ lớp tôi giao lưu với các bạn trong khối mẫu giáo bé. - Ví dụ: Trong giờ các trẻ hoạt động ngoài trời, tôi cùng cô giáo của lớp mẫu giáo bé C4 tổ chức cuộc thi kéo co giữa hai đội tuyển của lớp tôi là lớp C1 và lớp bạn là lớp C4. Lúc đầu chưa quen nên 2 đội tỏ vẻ ngại ngùng, nhưng nhận được sự cổ vũ nhiệt tình của các bạn và các cô các bé đã tự tin hơn nhiều. - Ngoài việc giao lưu với các bé lớp mẫu giáo bé C4 thì tôi và các bạn giáo viên trong lớp cũng đã tổ chức các buổi giáo lưu với các lớp trong khối mẫu giáo bé. Trong các buổi giao lưu thì các bé lớp tôi và lớp bạn có thêm sự tự tin, sẻ chia cùng các bạn ngoài lớp. - Nhờ có những buổi giao lưu như vậy mà các bé lớp tôi trở nên mạnh dạn và tự tin hơn. Thay đổi không khí hơn tôi đã kết hợp với các cô giáo trong khối làm những đồ dùng chơi trò “ Phi ngựa” để giờ hoạt động ngoài trời thêm ý nghĩa đối với trẻ hơn. Ví dụ: Trường tôi có 4 lớp mẫu giáo bé thì cả 4 lớp sẽ cùng tham gia chơi và thi xem lớp nào giỏi nhất. Mỗi lớp sẽ cử một số bạn phi ngựa giỏi nhất, các bạn còn lại là cổ động viên cho mỗi đội. Cô và trẻ trong khối cùng tham gia và cổ vũ cho các vận động viên nhí. 3.3.2: Sưu tầm trò chơi vận động: - Ở mỗi chủ đề tôi đã sưu tầm những trò chơi vận động phù hợp giúp trẻ hiểu được rõ hơn về các biểu tượng, đặc điểm đặc trừng của kế hoạch dạy về thế giới Đô ̣ng vâ ̣t Mục đích: Trẻ ôn lại các biểu tượng, đă ̣c điểm về các con vâ ̣t: tiếng kêu, hình dáng, nơi hoạt đô ̣ng, lợi ích của chúng đối với con người. Giúp trẻ thư giãn các hoạt đô ̣ng nhâ ̣n thức. Phát triển ngôn ngữ, rèn luyê ̣n cơ quan phát âm cho trẻ. Hướng dẫn: Tâ ̣p cho trẻ đọc thuô ̣c lời của trò chơi 19/31 Trẻ đọc kết hợp với đô ̣ng tác minh họa của trò chơi * Trò chơi 1 : Cưỡi ngựa nhong nhong Mục đích - Tăng cường khả năng vận động và phát triển ngôn ngữ cho trẻ Chuẩn bị - Số lượng trẻ chơi: Không hạn chế - Gậy nhỏ hoặc than lá chuối là thân ngựa - Một sợi dây làm cương ngựa Tiến hành - Cách chơi: + Cô cùng trẻ đọc thuộc bài đồng dao “ Cưỡi ngựa nhong nhong” Nhong! Nhong! Nhong! Ngựa ông đã về Cắt cỏ bồ đề Cho ngựa ông ăn ! + Cô giữ vai trò là người quản trò quy ước vạch xuất phát và đích đến + Trẻ dàn hang ngang( mỗi lần chơi khoảng 5 trẻ ), một tay giữ ngựa, một tay giữ dây cương đứng trước vạch xuất phát. Khi quản trò hô: “ Một, hai, ba” thì tất cả trẻ cùng làm động tác phi ngựa chạy nhanh về đích, vừa chạy vừa đọc to bài đồng dao. Để tăng thêm không khí cuộc chơi, thỉnh thoảng trẻ hô “ vút, vút “ như thúc ngựa chạy nhanh hơn. - Luật chơi: Khi phi, “ ngựa” không được chen lấy, xô đẩy, không được chèn nhau. Ngựa nào vi phạm luật hoặc bị ngã, hoặc đứt dây cương thì bị loại: Ảnh (14, 15) * Trò chơi 2: Chị gà mái Con gà cục tác cục ta (Dưa 2 tay ngang vai, bàn tay nắm và mở theo yêu vần) Hay đỗ đầu hè hay chạy rong rong (2 tay đă ̣t lên vai rôi xoay tròn trước bụng) Má gà thì đỏ hồng hồng(2 tay chỉ 2 má, nghiêng đầu qua lại) 20/31