Tài liệu Xây dựng cơ sở dữ liệu gis cho khu vực kênh tân hóa – lò gốm để phục vụ công tác quản lý môi trường

Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: ThS. Traàn Tuaán Tuù CHÖÔNG - MÔÛ ÑAÀU 1 Ñaët vaán ñeà – Lyù do choïn ñeà taøi Thaønh phoá Hoà Chí Minh laø moät trong nhöõng thaønh phoá coù neàn kinh teá phaùt trieån nhanh nhaát Ñoâng Nam AÙ. Möùc taêng tröôûng GDP trung bình cuûa TP.HCM töø 1991 –2000 laø 11,4% so saùnh vôùi taêng tröôûng quoác gia haøng naêm 7,6% treân toaøn quoác trong cuøng thôøi kyø. GDP trung bình ñaàu ngöôøi cuûa TP.HCM laø $620 vaøo naêm 1991 vaø $1,365 vaøo naêm 2000.[12] Do söï phaùt trieån kinh teá nhanh choùng, TP.HCM phaûi ñöông ñaàu vôùi thaùch thöùc lôùn ñoù laø: söï phaùt trieån ñoâ thò khoâng ñoàng ñeàu. Hieân töôïng naøy seõ coøn taêng leân trong nhöõng naêm tôùi. TP.HCM coù moät heä thoáng soâng vaø keânh raïch lôùn, phöùc taïp noái lieàn vôùi nhau coù toång chieàu daøi gaàn 100km. Taát caû caùc soâng vaø keânh coù chöùc naêng thoaùt nöôùc vaø giao thoâng thuûy, moâi tröôøng vaø caûnh quan ñoâ thò noùi chung. Keânh Taân Hoùa – Loø Goám naèm ôû phía Taây thaønh phoá, laø moät trong nhöõng doøng keânh oâ nhieãm naëng neà nhaát cuûa TPHCM, hai bôø keânh vaø khu vöïc chung quanh laø nôi ôû cuûa nhöõng cö daân ngheøo nhaát cuûa thaønh phoá. Löu vöïc bò oâ nhieãm roäng 19 km2 vôùi 648197 daân (naêm 1997)[1]. Do ñoù, vieäc quaûn lyù moâi tröôøng laø vaán ñeà quan troïng ñeå giöõ gìn moâi tröôøng soáng xanh, saïch, ñeïp cuûa daân cö trong khu vöïc vaø goùp phaàn laøm cho moâi tröôøng beàn vöõng trong töông lai. Nhöõng naêm gaàn ñaây, coâng taùc quaûn lyù moâi tröôøng coù nhieàu tieán boä ñaùng keå vôùi nhöõgn öùng duïng heä thoáng thoâng tin ñòa lyù, moät coâng ngheä ñöôïc öùng duïng trong raát nhieàu lónh vöïc. Thöïc teá ñaõ chöùng minh coù raát nhieàu nghieân cöùu, döï aùn ñaõ xaây döïng cô sôû döõ lieäu thoâng tin ñòa lyù ñeå hoã trôï cho coâng taùc quaûn lyù moâi tröôøng. Hieän nay, ôû thaønh phoá Hoà Chí Minh môùi böôùc ñaàu aùp duïng coâng ngheä GIS vaøo heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng neân vieäc xaây döïng caùc cô sôû döõ lieäu moâi tröôøng vaãn coøn thieáu. Vôùi nhöõng hieåu bieát vaø kieán thöùc ñaõ hoïc ñöôïc sinh vieân quyeát ñònh choïn ñeà SVTH: Voõ Thò Kim Thaønh Trang 1 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: ThS. Traàn Tuaán Tuù taøi laøm ñoà aùn toát nghieäp laø: “Xaây döïng cô sôû döõ lieäu GIS cho khu vöïc keânh Taân Hoùa – Loø Goám ñeå phuïc vuï coâng taùc quaûn lyù moâi tröôøng”. 2. Muïc tieâu nghieân cöùu: • Tìm hieåu ñaëc ñieåm moâi tröôøng khu vöïc keânh Taân Hoùa – Loø Goám. • Xaây döïng cô sôû döõ lieäu GIS moâi tröôøng cuûa khu vöïc keânh Taân Hoùa – Loø Goám. Thaønh laäp baûn ñoà neàn, baûn ñoà caùc traïm quan traéc moâi tröôøng vaø baûn ñoà qui hoaïch moâi tröôøng cuûa khu vöïc keânh Taân Hoùa – Loø Goám. 3. Noäi dung nghieân cöùu: • Tìm hieåu veà hieän traïng moâi tröôøng ôû khu vöïc keânh Taân Hoùa – Loø Goám. • Xaây döïng cô sôû döõ lieäu baûn ñoà neàn, baûn ñoà chuyeân ñeà trôï giuùp cho coâng taùc quaûn lyù moâi tröôøng cuûa khu vöïc keânh Taân Hoùa – Loø Goám. • Döïa vaøo thoâng tin GIS cung caáp ñeà xuaát moät soá bieän phaùp quaûn lyù moâi tröôøng ôû khu vöïc keânh Taân Hoùa – Loø Goám. 4. Ñoái töôïng nghieân cöùu: Thoâng tin döõ lieäu moâi tröôøng cuûa khu vöïc keânh Taân Hoùa – Loø Goám. 5. Giôùi haïn ñeà taøi:  Giôùi haïn veà noäi dung: - Khu vöïc keânh Taân Hoùa – Loø Goám vôùi dieän tích khu vöïc laø: 2498 ha. - Xaây döïng cô sôû döõ lieäu veà moâi tröôøng neàn, caùc ñieåm quan traéc vaø qui hoaïch moâi tröôøng cuûa khu vöïc keânh Taân Hoùa – Loø Goám. - Ñoái vôùi chaát löôïng khoâng khí, chaát löôïng nöôùc maët vaø nöôùc ngaàm chæ laáy nhöõng thoâng soá cô baûn. - Khoâng theå hieän döõ lieäu moâi tröôøng ñaát vì thieáu thoâng tin veà lôùp döõ lieäu naøy.  Giôùi haïn veà thôøi gian: - Ñeà taøi ñöôïc thöïc hieän trong 3 thaùng töø ngaøy 1/10/2007 ñeán 25/12/2007. SVTH: Voõ Thò Kim Thaønh Trang 2 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: ThS. Traàn Tuaán Tuù 6. Phöông höôùng phaùt trieån ñeà taøi: • ÖÙng duïng cô sôû döõ lieäu GIS ñeå laøm baùo caùo hieän traïng moâi tröôøng cuûa khu vöïc keânh Taân Hoùa – Loø Goám • ÖÙng duïng cô sôû döõ lieäu GIS ñeå laøm nguoàn döõ lieäu xaây döïng heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng cuûa khu vöïc keânh Taân Hoùa – Loø Goám. 7. Phöông phaùp nghieân cöùu • Phöông phaùp Toång hôïp vaø thu thaäp soá lieäu. • Phöông phaùp ñaùnh giaù toång hôïp. • ÖÙng duïng coâng ngheä thoâng tin. • Xaây döïng caùc quy trình xaây döïng cô sôû döõ lieäu thoâng tin moâi tröôøng. SVTH: Voõ Thò Kim Thaønh Trang 3 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: ThS. Traàn Tuaán Tuù CHÖÔNG 1 – TOÅNG QUAN KHU VÖÏC KEÂNH TAÂN HOÙA – LOØ GOÁM 1.1.Ñieàu kieän töï nhieân khu vöïc keânh Taân Hoùa – Loø Goám 1.1.1.Vò trí ñòa lyù: Taân Hoùa – Loø Goám naèm ôû Taây Nam cuûa noäi thaønh giaùp ranh vôùi ngoaïi vi. Keânh chaûy töø höôùng Ñoâng Baéc ñeán khu Taây Nam chaûy qua 5 quaän: Taân Phuù (khu Baøu Caùt), Quaän 11, 6, 8 vaø Bình Chaùnh vaø chaám döùt taïi keânh Taøu Huõ. Toång dieän tích khu vöïc laø 2498 ha(3,8% cuûa Thaønh phoá). Ñaây laø löu vöïc thöù 12 trong soá 21 löu vöïc cuûa thaønh phoá. Daân soá taïi löu vöïc laø 648197 ngöôøi naêm 1997. Taát caû goàm 5 quaän, trong ñoù quaän Taân Phuù, quaän 11 vaø quaän 6 laø maät ñoä daân cö cao nhaát. Theo vieän quy hoaïch xaùc ñònh löu vöïc nghieân cöùu coù dieän tích 1967 ha. Trong toång coäng 40 phöôøng trong 3 quaän cuûa löu vöïc Taân Hoùa – Loø Goám. 13 phöôøng tröïc tieáp vôùi keânh.[1] Baûng 1.1: Phöôøng xaõ, quaän huyeän thuoäc khu vöïc keânh Taân Hoùa – Loø Goám. Ñòa ñieåm Quaän 6: 14 phöôøng Quaän 11: 16 phöôøng Q. Taân Bình: 20 phöôøng Quaän 8: 16 phöôøng Huyeän Bình Chaùnh:16 phöôøng Löu vöïc TH - LG Vò trí trong löu vöïc Goàm 14 phöôøng, 28% phöôøng 1 vaø 30,8% phöôøng 2 Goàm 11 phöôøng:1,2,3,5,8,9,10,11,12,13 vaø 14. 88,24% phöôøng 11, 18,19% phöôøng 12 vaø 11,96% phöôøng 13 Goàm 10 phöôøng: 8,9,10,11,12,13,14,17,18,19 vaø 20. 3,94% phöôøng 14, 36,5% phöôøng 17 vaø 62,2% phöôøng 18 73,73% phöôøng 16 47,05% löu vöïc Goàm 35phöôøng Nguồn: [1] Nghieân cöùu naøy khoâng tính ñeán quaän Bình Chaùnh do naèm ôû haï nguoàn, noù khoâng aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán vieäc oâ nhieãm cuûa löu vöïc. SVTH: Voõ Thò Kim Thaønh Trang 4 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: ThS. Traàn Tuaán Tuù Hình 1.1: Vò trí khu vöïc keânh Taân Hoùa – Loø Goám 1.1.2.Lòch söû hình thaønh löu vöïc keânh Taân Hoùa – Loø Goám: SVTH: Voõ Thò Kim Thaønh Trang 5 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: ThS. Traàn Tuaán Tuù Vaøo ñaàu theá kyû, khu vöïc Taân Hoùa – Loø Goám chæ laø hoà vaø ñaàm laày. Laøng Loø Goám laø moät trong caùc laøng tieåu thuû coâng nghieäp noåi tieáng cuûa Saøi Goøn xöa. Ñaàu naêm 1940 caùc loø nung goám vaø gaïch ñaù ngöng hoaït ñoäng. Ngoaøi saûn phaåm saønh söù, hoaït ñoäng kinh teá chính thöù 2 cuûa khu vöïc naøy laø noâng nghieäp. Thuyeàn ghe vaän chuyeån buoân ñoùng vai troø quan troïng trong khu vöïc, haønh hoùa ñöôïc vaän chuyeån ñeán caùc vuøng khaùc nhau. Ñieàu naøy chöùng toû moái lieân laïc chaët cheõ cuûa ñöôøng xaù vaø keânh raïch giöõa khu vöïc Taân Hoùa – Loø Goám vaø phaàn coøn laïi cuûa Thaønh phoá. Moät soá ñöôøng chính chaïy doïc theo keânh Taân Hoùa – Loø Goám nhö ñöôøng Renault (hieän nay laø ñöôøng Haäu Giang) hoaëc laø ñaïi loä Alexandre de Rhodes (hieän nay laø ñöôøng Hoàng Baøng). Treân baûn ñoà lòch söû naêm 1880 phaàn thöôïng nguoàn cuûa con keânh ngaén hôn. Thöïc ra, keânh Loø Goám laø ñoaïn keânh ñaøo noái vôùi soâng Caàn Giuoäc, trong thôøi ñieåm naøy khoâng coù haï taàng chính trong bôø phía Taây cuûa keânh. Naêm 1954, keânh ñöôïc noái vôùi 2 caùi keânh khaùc, moät keânh noáivôùi Chôï Lôùn baèng keânh “Bonnard”, keânh kia laø “De Ceinture” ñi veà phía baéc. Cuøng vôùi quaù trình ñoâ thò hoùa, phaùt trieån giao thoâng baèng ñöôøng thuûy bò chaäm laïi. Do thöông maïi phaùt trieån nhanh choùng trong khu vöïc Saøi Goøn, Chôï Lôùn, hoaït ñoäng tieåu thuû coâng nghieäp bò ñaåy ra khu ngoaïi oâ. Trong khi caùc hoaït ñoäng kinh teá lieân quan ñeán vaän taûi bò chaäm laïi, ñaàu nhöõng naêm 1980, caùc khu vöïc boû troáng doïc theo bôø keânh daàn daàn bò nhöõng ngöôøi nhaäp cö laán chieám. Nhöõng ngöôøi nhaäp cö ñaàu tieân laø haäu quaû cuûa thôøi chieán. Söï phaùt trieån nhanh choùng cuûa neàn kinh teá sau naêm 1986 ñaõ thuùc ñaåy ñoâ thò hoùa vaø coâng nghieäp hoùa phaùt trieån theo caùch khoâng kieåm soaùt. Laøn soùng nhaäp cö thöù hai laø do nguyeän nhaân kinh teá töø caùc vuøng noâng nghieäp nhaäp cö vaøo Thaønh phoá, ña soá töø ñoàng baèng soâng Cöûu Long vaø caùc tænh mieàn Taây. Taát caû daân nhaäp cö hoaëc mua ñaát baát hôïp phaùp hoaëc chieám ñaát coâng. Nhöõng ngöôøi ñeán tröôùc xaây döïng nhöõng ngoâi nhaø oå chuoät ngay treân bôø keânh vaø ngöôøi ñeán sau thì xaây nhaø ngay treân maët keânh. 1.1.3. Ñòa hình: SVTH: Voõ Thò Kim Thaønh Trang 6 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: ThS. Traàn Tuaán Tuù Bôø taây cuûa soâng Saøi Goøn vaø Nhaø Beø ñöôïc phaân thaønh 04 ñòa hình. Vuøng phía Taây coù ñòa hình thaáp, cao ñoä töø 0,7 – 1m taïi huyeän Bình Chaùnh, khu vöïc ôû giöõa laø vuøng ñaát cao keå caû vuøng ñaát ñoài Hoùc Moân (8 – 10m), Goø Vaáp (10m) vaø khu ñoâ thò hieän höõu (2 -8m). Löu vöïc Taân Hoùa – Loø Goám chia thaønh hai vuøng chính. Moät khu ñaát chính khaù cao bao phuû vuøng thöôïng nguoàn cuûa keânh (Quaän 11, Taân Phuù vaø Taân Bình ), phaàn ñaát thaáp phaàn lôùn naèm ôû quaän 6. Phaàn thöôïng nguoàn coù ñòa hình nhaáp nhoâ (cao ñoä töø 6 – 8 m treân möïc nöôùc bieån). Phaàn phía Taây vaø Nam cuûa löu vöïc Loø Goám coù cao ñoä treân 2m trong khi ñoù huyeän Bình Chaùnh vaø quaän 8 laø hai vuøng ñaát ñaàm laày thaáp. Phaàn lôùn Quaän 6, 8 vaø 11 coù cao ñoä döôùi 2m. Ñöôøng ñoàng möùc 2m ñöôïc xem laø ranh giôùi quan troïng vì nöôùc trieàu cuûa soâng leân ñeán 1,3m treân möïc nöôùc bieån. Noù cuõng ñöôïc xem laø raõnh thu nöôùc vaø thoaùt nöôùc raát coù hieäu quaû cuûa vuøng ñaát coù cao ñoä treân 2 m.Neáu döôùi 2 m heä thoáng thoaùt nöôùc seõ bò aûnh höôûng bôûi trieàu. 1.1.4.Khí töôïng: Khí haäu TPHCM bò aûnh höôûng bôûi gioù muøa nhieät ñôùi neân coù nhieät ñoä cao, ñoä aåm cao, coù maây nhieàu. Caùc muøa töông töï vôùi khí haäu mieàn Nam vaøo “muøa heø” chòu aûnh höôûng cuûa gioù muøa Taây Nam vaø vaøo “muøa ñoâng” chòu aûnh höôûng cuûa gioù muøa Taây Baéc. Gioù muøa vaøo muøa heø thöôøng dieãn ra töø thaùng 5 ñeán thaùng 12, 90% löôïng nöôùc möa bình quaân ñeàu dieãn ra vaøo muøa naøy vôùi möùc trung bình laø 300mm/m 2 thaùng, möa haàu nhö ngaøy naøo cuõng coù. Nhieät ñoä vaø ñoä aåm cao (trung bình 32 0C, ñoä aåm 79,7%). Gioù muøa vaøo muøa ñoâng dieãn ra töø thaùng 1 ñeán thaùng 3, nhieät ñoä thaáp (210C vaøo thaùng 1), ñoä aåm thaáp hôn vaø coù möa nhoû. Löôïng möa lôùn nhaát thöôøng dieãn ra vaøo thaùng 9 vaø thaùng 6, löôïng möa trung bình laø 355 mm vaø 313 mm. Möa thöôøng chaûy nhö truùt nöôùc, toác ñoä nhanh, thöôøng keùo daøi torng 24 giôø ghi nhaän vaøo thaùng 9/1942. Löôïng möa trong gioù muøa vaøo thaùng ñoâng töø 51 mm vaøo thaùng 4 vaø thaùng 9, 4,7 mm vaøo thaùng 2. Töø thaùng 12 ñeán thaùng 4 löôïng möa raát hieám. SVTH: Voõ Thò Kim Thaønh Trang 7 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: ThS. Traàn Tuaán Tuù Veà löôïng naéng haøng naêm turng bình 6,2 giôø moãi ngaøy, vôùi löôïng naéng toái ña laø 8 giôø trong thaùng 2 vaø thaùng 3 vaø toái thieåu laø 5 giôø caøo thaùng 10. Löôïng maây thay ñoåi trung bình töø 65- 80% vaøo thaùng 7, 8, 9 vaø 40% vaøo thaùng 2. Saám seùt, gioâng gioù thöôøng xaûy ra vaøo muøa möa, khoaûng 6, 7 ngaøy/ thaùng nhöng hieám khi xaûy ra trong nhöõng thaùng coøn laïi. 1.1.5. Vuøng ngaäp luït: Laø keát quaû cuûa vieäc thieáu duy tu, ñòa hình ñaát ñai thaáp, löôïng möa lôùn trong moät giai ñoaïn ngaén, trieàu cao vaø khoâng ñuû heä thoáng trò thuûy vaø thoaùt nöôùc, moät soá khu vöïc cuûa TPHCM bò aûnh höôûng bôûi ngaäp luït. Tình traïng ngaäp luït keùo daøi trong 1 hoaëc 2 ngaøy trong muaø möa. Khaûo saùt sô boä ñaõ ñöôïc tieán haønh trong 11 khu trong löu vöïc Taân Hoùa – Loø Goám coù lieân quan ñeán vaán ñeà ngaäp luït vôùi toång dieän tích ngaäp luït laø 578,8 ha. Khu vöïc roäng lôùn bò ngaäp do thieáu heä thoáng thoaùt nöôùc naèm ôû phaàn phía Taây cuûa löu vöïc quaän 6 vaø Taân Bình. ÔÛ Quaän 6 nguyeân nhaân thöù hai bò ngaäp nöôùc do löôïng nöôùc thaûi trong keânh bò quaù taûi. Ñaëc bieät taïi phöôøng 14, 9 vaø 11. Soá löôïng ñaát truõng hieän nay trong khu ñaát thaáp laø nôi ñieàu tieát töï nhieân vaø raát quan troïng. Vôùi quan ñieåm naøy thaät laø moät ñieàu ñaùng tieác vì trong nhöõng naêm gaàn nay, moät soá löôïng ñaát truõng taïi Quaän 6 ñaõ bò laáp laïi. Baûng 1.2. Thoâng tin veà vuøng ngaäp luït ôû khu vöïc keânh Taân Hoùa – Loø Goám 348,5 0 100,5 0 Quaän Taân Bình 820,9 135 (20-50) 25 (1-24) 10,9 (20-40) 31 (1-4) 2,5 (20-60) 29 (1-24) 6,3 (30-100) 41 (2-24) 12,6 (30-100) 78 (2-24) 8,8 (20-60) 30 (1-24) 6,8 Quaän 6 Dieän tích ngaäp (ha) Ngaäp thöôøng xuyeân Khu vöïc ngaäp nhaát Ñaát xaây döïng Ñaát noâng nghieäp Ñoä saâu (cm) Thôøi gian (soá giôø) Ñoä saâu (cm) Thôøi gian (soá giôø) Quaän 11 Nguoàn:[12] SVTH: Voõ Thò Kim Thaønh Trang 8 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: ThS. Traàn Tuaán Tuù 1.1.6. Ñòa chaát: Khu vöïc Taân Hoùa – Loø Goám ñöôïc bao phuû bôûi lôùp traàm tích pleistocene. Thaønh phaàn chính laø ñaát seùt vaø caùt. Taïi caùc vuøng ñaát thaáp doïc theo keânh, caùc lôùp hình thaønh töø vieäc ñoâ thò hoùa nhanh choùng ñaõ ñöôïc phuû leân lôùp maët. Theo phaân tích ñòa chaát cuûa Sôû GTCC thì toaøn löu vöïc khaù phuø hôïp ñeå xaây döïng caùc coâng trình thoaùt nöôùc maø khoâng caàn laøm moùng ñaëc bieät. Möïc nöôùc ngaàm töø 0,9 – 2,2 m saâu vaøo muøa khoâ vaø coù theå taêng leân töø 0,15 – 0,5 vaøo muøa möa. ÔÛ khu vöïc caïn cuûa khu vöïc, nöôùc ngaàm bò taùc ñoäng bôûi trieàu, laøm aûnh höôûng ñeán baát kyø phaàn xaây döïng cuûa baát kyø heä thoáng naøo. 1.1.7. Thuûy vaên: Soâng raïch TP bao goàm moät maïng löôùi gaén keát vôùi nhau vaø raát phöùc taïp. Maïng löôùi keânh raïch khaù daøy vôùi toång chieàu daøi gaàn 100km treân toaøn Tp. Caùc con keânh chính (55 km) laø Beán Ngheù, Tham Löông, Vaøm Thuaät, Nhieâu Loäc – Thò Ngheø, Taøu Huõ – keânh Ñoâi – keânh Teû vaø Taân Hoùa – Loø Goám. Maïng löôùi keânh bò aûnh höôûng raát lôùn bôûi trieàu, moät soá keânh coøn bò aûnh höôûng cuûa trieàu töø nhieàu höôùng vaø keát quaû laø caùc chaát oâ nhieãm bò löu giöõ laïi trong keânh. Thôøi gian trieàu cöôøng töø thaùng 9 – 12, trieàu thaáp töø thaùng 4 – 8 vaø möïc trieàu trung bình töø thaùng 1 – 3. Trong löu vöïc Taân Hoùa – Loø Goám coù theå aûnh höôûng cuûa trieàu leân ñeán caây soá 3,57 (ñeán caàu Taân Hoùa). Do khoâng coù traïm kieåm soaùt taïi Taân Hoùa – Loø Goám, do ñoù khoâng coù soá lieäu veà trieàu ñöôïc ghi nhaän taïi ñaây. Tuy nhieân, ñeå tham khaûo chuù yù laø ñoái vôùi soâng Saøi Goøn coù söï khaùc bieät trung bình laø 1,8m haøng naêm giöõa trieàu cao vaø thaáp. Trong löu vöïc Taân Hoùa – Loø Goám coù söï khaùc bieät töông töï. Veà möïc nöôùc cuõng aûnh höôûng theo muøa. TPHCM coù 2 muøa: muøa möa (töø thaùng 6 – 12) vaø muøa khoâ. Möïc nöôùc khaùc bieät khoaûng 75 cm giöõa thaùng 9 – 10 (thaùng möa nhieàu nhaát) vaø thaùng 3 – 4 (thaùng khoâ nhaát). Vaøo muøa khoâ, do löôïng nöôùc thaûi chaäm, söï nhieãm maën cuûa soâng khaù quan troïng. SVTH: Voõ Thò Kim Thaønh Trang 9 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: ThS. Traàn Tuaán Tuù Tröôøng ñaïi hoïc Kyõ Thuaät ñaõ tieán haønh tính toaùn möùc ñoä ngaäp trong muøa khoâ (thaùng 3). Trong thôøi gian trieàu xuoáng, naêng suaát thoaùt laø 15 m 3/s vôùi vaän toác 0,2 – 0,25m/s vaø 14m3/s vôùi vaän toác 0,15m/s trong thôøi gian trieàu cöôøng, nghóa laø naêng suaát thoaùt nöôùc chæ 1 m3/s. Ngoaøi moät soá ñieåm taéc ngheõn, vaán ñeà chính aûnh höôûng ñeán khaû naêng thoaùt nöôùc cuûa keânh lieân quan ñeán taùc ñoäng cuûa trieàu, vì naêng suaát thoaùt nöôùc cuûa keânh chæ coøn möùc 0 trong thôøi gian trieàu cöôøng. Do nöôùc keânh Taân Hoùa – Loø Goám raát oâ nhieãm so vôùi nöôùc soâng Saøi Goøn, nöôùc keânh Taøu Huõ, neân khi nöôùc keânh Taân Hoùa – Loø Goám thaûi ra khoâng hoøa chung vôùi nöôùc soâng Saøi Goøn. Do ñoù nöôùc oâ nhieãm bò ñaåy leân vaø xuoáng khi bò aûnh höôûng cuûa trieàu. Quaù trình pha loaõng dieãn ra khaù chaäm. Vaøo muøa khoâ möïc nöôùc töø caàu Taân Hoùa leân thöôïng nguoàn raát thaáp. Phaàn coøn laïi cuûa keânh hoøa vaøo soâng Caàn Giuoäc. 1.2. Ñieàu kieän kinh teá – xaõ hoäi vaø moâi tröôøng: 1.2.1 Daân soá: Theo soá lieäu chính thöùc, söï phaùt trieån cuûa Thaønh phoá giaûm nheï trong thôøi gian qua. Naêm 1985 tæ leä gia taêng daân soá laø 2,48%; 2,24% naêm 1997 vaø laø 1,99% naêm 2006. Baûng 1.3. Dieän tích, daân soá, maät ñoä daân soá cuûa caùc quaän thuoäc löu vöïc keânh Taân Hoùa – Loø Goám Ñòa ñieåm Quaän 6: 14 phöôøng Quaän 11: 16 phöôøng Q. Taân Phuù: 11 phöôøng Quaän 8: 16 phöôøng Huyeän Bình Chaùnh:16 phöôøng Löu vöïc TH - LG Dieän tích – Km2 6.564 3.259 Daân soá (2006) 248.820 227.220 Maät ñoä ngöôøi/km 37,906 69,721 9.847 376.855 38,271 2.566 4.092 1,910 252,69 330.605 1.308 19.670 871.342 62,263 Nguoàn:[5] Daân soá trong 3 quaän töông ñoái treû, vì lyù do kinh teá nhieàu theá heä cuøng chung soáng trong moät nhaø. Trong löu vöïc haàu heát ngöôøi daân khoâng sinh ra taïi Thaønh phoá maø nhaäp cö töø caùc tænh khaùc. Trình ñoä vaên hoùa khaù thaáp. Thu nhaäp ñöôïc xaùc ñònh laø thaáp. Möùc thu nhaäp ñaàu ngöôøi cho thaáy 11,5% döôùi möùc ngheøo chính thöùc laø 250.000 ñoàng moät thaùng vaø hôn 76% döôùi 750.000 ñoàng SVTH: Voõ Thò Kim Thaønh Trang 10 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: ThS. Traàn Tuaán Tuù moät thaùng. Khoaûng 40% thu nhaäp thaáp hôn $1/ngaøy. Thu nhaäp hoä gia ñình phaûn aùnh tröôøng hôïp naøy vôùi hôn 74% coù thu nhaäp ít hôn 3,5 trieäu ñoàng moät thaùng.[6] Khi nhöõng tieâu duøng caàn thieát ñöôïc tính toaùn (vd nhö thöïc phaåm vaø nhöõng dòch vuï cô baûn) toång löôïng thu nhaäp phaûi chi cho haàu heát caùc gia ñình laø raát nhoû; thöôøng döôùi 1 trieäu ñoàng. Maëc duø coù nhieàu vieäc laøm taïi choã trong vaø quanh nhöõng khu vöïc coù thu nhaäp thaáp tæ leä thaát nghieäp vaãn khoaûng 16%. 1.2.2. Coâng nghieäp: Khu vöïc keânh Taân Hoùa – Loø Goám, naêm 1985 ba quaän chieám khoaûng 10% ñeán 12% toång saûn phaåm coâng nghieäp (GOI) thaønh phoá. Naêm 2000, GOI cho ba quaän laø 5.688 tyû ñoàng (400 trieäu ñoâ la) theo giaù so saùnh naêm 1994: Quaän Taân Bình chieám 49%; Quaän 11 chieám 29%; vaø quaän 6 chieám 22%. Möùc gia taêng GOI trong vuøng döï aùn thöôøng töø 1 ñeán 2 ñieåm phaàn traêm döôùi bình quaân thaønh phoá. Chæ coù khaùc laø quaän Taân Bình töø tröôùc ñeán nay cao hôn möùc trung bình thaønh phoá. Nieân giaùm quaän cuõng chæ raèng nhöõng quaän trong döï aùn chæ chieám töø 1% ñeán 4% ñaàu tö thöông maïi nöôùc ngoaøi cuûa TPHCM. Töông töï, toång ñaàu tö baùo caùo laø raát khieâm toán cho soá ngöôøi soáng vaø laøm vieäc ba quaän. Nhöõng soá lieäu hieän coù cho thaáy trong toång ñaàu tö gia taêng töø 136,7 tyû ñoàng (12,5 trieäu ñoâ la) naêm 1995 ñeán 272,9 tyû ñoàng (19 trieäu ñoâ la), chæ chieám 1% toång ñaàu tö TPHCM.[4] Baûng 1.4: Soá Doanh Nghieäp Theo Loaïi Hình Sôû Höõu Vaø Phöôøng Trong Quaän 6, 11 Vaø Taân Bình Quaän 6 Doanh nghieäp tö nhaân Phöôøng 1 Phöôøng 2 Phöôøng 3 SVTH: Voõ Thò Kim Thaønh 230 107 249 Quaän 11 178 195 168 Quaän Taân Bình 40 48 40 Trang 11 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: ThS. Traàn Tuaán Tuù Phöôøng 4 Phöôøng 5 Phöôøng 6 Phöôøng 7 Phöôøng 8 Phöôøng 9 Phöôøng 10 Phöôøng 11 Phöôøng 12 Phöôøng 13 Phöôøng 14 Phöôøng 15 Phöôøng 16 Phöôøng 17 Phöôøng 18 Phöôøng 19 Phöôøng 20 Toång coäng Doanh nghieäp Nhaø nöôùc vaø ngoaøi quoác doanh Toång soá doanh nghieäp 259 215 340 203 302 238 175 257 273 158 105 219 282 184 90 250 123 187 144 199 132 196 69 304 ____ 3111 320 ____ 2920 83 64 60 72 53 121 232 311 797 247 295 165 164 265 196 466 571 549 4756 416 3431 3013 5172 Ghi chuù: Soá lieäu quaän 6 vaø Taân Bình naêm 2001, soá lieäu quaän 11 trong naêm 2000. Nguoàn: [4] Baûng1.5: Soá Löôïng Doanh Nghieäp Theo Ngaønh Ngheà Trong Quaän 6, 11 Vaø Taân Bình Ngaønh ngheà Quaän 6 2000 Cheá bieán goã, tre, saûn phaåm, vaät lieäu xaây döïng Thöïc phaåm vaø thöùc uoáng Deät, nhuoäm May theâu quaàn aùo Thuoäc da, vali, giaày, tuùi xaùch Y khoa, thieát bò nghe nhìn, ñoàng hoà caùc loaïi Hoùa chaát, saûn phaåm hoùa chaát, thuoác Maùy phaùt thanh, truyeàn hình, vaø caùc thieát bò nghe nhìn khaùc Saûn phaåm kim loaïi Cô khí SVTH: Voõ Thò Kim Thaønh Quaän 11 2001 2000 2001 24 Quaän Taân Bình 2000 2001 50 109 35 54 70 264 227 181 53 342 142 291 6 269 226 81 184 270 396 205 1278 79 802 169 98 425 1283 918 100 4 1 4 3 2 3 49 90 82 83 132 117 3 78 8 6 22 18 164 882 191 914 69 889 72 884 89 598 72 720 Trang 12 Ñoà aùn toát nghieäp Maï kim loaïi Saûn xuaát giaáy vaø boät giaáy Xuaát baûn, in aán vaø photo Cheá bieán cao su, nhöïa Khaùc Toång coäng GVHD: ThS. Traàn Tuaán Tuù 36 69 40 459 251 61 68 121 731 280 43 106 47 578 392 50 108 47 558 326 53 118 64 684 405 42 118 74 736 476 2732 3431 3013 2884 4795 5172 Nguoàn: [4] Caùc cô sôû saûn xuaát coâng nghieäp chuû yeáu taäp trung ôû 3 quaän 6, 11, Taân Bình. Coù taát caû laø 6300 doanh nghieäp trong ñoù coù 480 doanh nghieäp ñöôïc xaùc ñònh laø nhöõng doanh nghieäp phaùt sinh nöôùc thaûi, 2821 doanh nghieäp gaây oâ nhieãm khoâng khí. Nhöõng doanh nghieäp toïa laïc taïi khu daân cö ñoâ thò, hoaït ñoäng trong ngaønh saûn xuaát gaây oâ nhieãm naëng, ñaõ thaát baïi lieân tuïc trong vieäc quaûn lyù oâ nhieãm moâi tröôøng ñöôïc ñaët vaøo Danh saùch ñen cuûa Sôû KH, CN & MT. Töø nhöõng keát quaû ñieàu tra coâng nghieäp môùi ñaây, Sôû KH, CN & MT ñeà nghò trong giai ñoaïn ñaàu cuûa chöông trình caàn thöïc hieän di dôøi 260 doanh nghieäp oâ nhieãm nhaát bao goàm 130 doanh nghieäp gaây oâ nhieãm khoâng khí, 35 doanh nghieäp gaây oâ nhieãm nöôùc, 89 doanh nghieäp gaây oâ nhieãm nöôùc vaø khoâng khí vaø 6 doanh nghieäp keát hôïp laøm taéc ngheõn giao thoâng. Trong ñoù, 58 doanh nghieäp, hay 22% toång doanh nghieäp trong khu vöïc döï aùn THLG. [4] 1.2.3. Thoâng tin lieân laïc: Hieän nay maïng löôùi böu chính vieãn thoâng ngaøy caøng phaùt trieån nhanh choùng. Maïng löôùi ñöôøng thö ñöôïc môû roäng, coù xe chuyeân duøng. Soá löôïng ñieän thoaïi ngaøy caøng taêng. 1.2.4. Maïng löôùi ñieän: Maïng löôùi ñieän cuûa Quaän thuoäc maïng löôùi chung cuûa Thaønh phoá, goàm löôùi ñieän coâng coäng do ngaønh ñieän ñaàu tö, quaûn lyù vaø löôùi ñieän cuûa daân laäp do Quaän vaø phöôøng ñaàu tö, quaûn lyù. Heä thoáng caáp ñieän nhìn chung laø toát vaø nguoàn ñieän ñeán ñöôïc haàu heát caùc khu vöïc nhaø coù thu nhaäp thaáp. Tuy nhieân coù moät soá ñaùng keå nhöõng hoä gia ñình khoâng noái ñieän moät caùch chính thöùc, ñieån hình trong khu vöïc SVTH: Voõ Thò Kim Thaønh Trang 13 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: ThS. Traàn Tuaán Tuù doïc bôø keânh, nôi maø nhöõng hieän töôïng caâu noái baát hôïp phaùp laø bình thöôøng. Trong nhöõng tröôøng hôïp naøy ñieän thöôøng ñöôïc mua töø nhaø haøng xoùm vôùi giaù gaáp 4 laàn giaù chính thöùc. 1.2.5. Maïng löôùi caáp nöôùc: ÔÛ nay ngöôøi daân söû duïng 2 nguoàn nöôùc laø nöôùc caáp do maïng löôùi caáp nöôùc cuûa Thaønh phoá vaø gieáng khoan. Do quaän 6, quaän Bình Chaùnh vaø quaän 8 laø nhöõng quaän ôû cuoái maïng löôùi caáp nöôùc, löôïng nöôùc chaûy ít vaø aùp löïc yeáu. Söï phaân boå gieáng nöôùc ngaàm taàng caïn vaø gieáng nöôùc ngaàm taàng saâu; vaøo naêm 1995 UPI (PMU 415, 2001) ñaõ öôùc tính coù hôn 30.000 gieáng trong 3 quaän, trong ñoù 96% laø gieáng caïn (coù ñoä saâu 30 – 40 m) vaø tính treân toång soá coù hôn 90% laø ôû quaän Taân Bình. Nöôùc gieáng khoan: nguoàn nöôùc caáp cho Quaän hieän nay chuû yeáu laø nguoàn nöôùc ngaàm ñöôïc khai thaùc söû duïng töø nhöõng gieáng khoan coâng nghieäp, gieáng nöôùc do UNICEP taøi trôï vaø gieáng caù nhaân. Beân caïnh ñoù coù nhieàu hoä daân söû duïng cuøng luùc 2 nguoàn nöôùc: vôùi nöôùc maùy phuïc vuï cho naáu aên, ñun nöôùc… vaø nöôùc gieáng ñeå töôùi caây, röûa xe… Chaát löôïng nöôùc caáp thay ñoåi raát lôùn töø khu vöïc naøy ñeán khu vöïc khaùc. Trung bình khoaûng 37% hoä gia ñình coù heä thoáng nöôùc caáp thoâng qua ñoàng hoà rieâng. Chaát löôïng nöôùc caáp cuõng thay ñoåi vaø coù moät tyû leä cao aùp löïc thaám daãn ñeán tình traïng ngöng vaø caáp nöôùc yeáu ñeán töøng hoä gia ñình. ÔÛ nhöõng nôi khoâng coù nöôùc caáp thöôøng söû duïng nöôùc ngaàm coù nguy cô oâ nhieãm. Trong quaän Taân Bình coù khoaûng 80% caùc hoä gia ñình trong khu vöïc coù thu nhaäp thaáp döïa vaøo nöôùc ngaàm. Moät soá hoä gia ñình döïa vaøo nhöõng ngöôøi kinh doanh nöôùc, ñaëc bieät laø nhöõng hoä luïp xuïp doïc bôø keânh. Vieäc thieáu heä thoáng thoaùt nöôùc ñöôïc quy hoaïch ñaày ñuû aûnh höôûng ñeán phaàn lôùn nhöng khu vöïc coù thu nhaäp thaáp, leân ñeán 70% trong haàu heát caùc tröôøng hôïp. Trong moät soá khu vöïc döôøng nhö khoâng coù keá hoaïch thoaùt nöôùc naøo caû. Thaäm chí ñoái vôùi SVTH: Voõ Thò Kim Thaønh Trang 14 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: ThS. Traàn Tuaán Tuù nhöõng nôi coù heä thoáng thoaùt nöôùc ngheøo naøn vaø thöôøng xuyeân bò bao vaây vaø quaù taûi. 1.2.6. Heä thoáng coáng vaø thoaùt nöôùc: Ñoái vôùi Thaønh phoá maïng löôùi thoaùt nöôùc trong löu vöïc Taân Hoùa – Loø Goám raát phöùc taïp vaø phaân boá thay ñoåi. Heä thoáng ñöôïc phaân thaønh 4 caáp tuøy theo kích côõ vaø chöùc naêng. Heä thoáng thoaùt nöôùc cuûa löu vöïc daøi 157,1 Km ñoå vaøo keânh baèng 25 cöûa xaû vaø 5 keânh nhaùnh. Heä thoáng coáng hieän höõu cuûa phaïm vi nghieân cöùu goàm ñöôøng coáng coù ñöôøng kính 0,8m hoaëc lôùn hôn vaøo moät soá ñöôøng coáng nhoû hôn chöa ñöôïc bieát. Chöùc naêng cuûa heä thoáng coáng naøy laø heä thoáng coáng chung vì noù mang caû nöôùc möa, nöôùc thaûi töø beå töï hoaïi, nöôùc thaûi vaø nöôùc coáng thoâ. Caùc kyõ sö Phaùp ñaõ thieát keá heä thoáng naøy vaø baét ñaàu xaây döïng vaøo ñaàu naêm 1980. Vieäc xaây döïng tieáp tuïc theo töøng giai ñoaïn vì khoâng theå khoâng theo kòp söï môû roäng cuûa thaønh phoá. Do ñoù, moät beà maët raát lôùn cuûa luu vöïc khoâng coù heä thoáng thoaùt nöôùc rieâng. 1.2.7. Vaän taûi thuûy: Vaän taûi thuûy thöôøng taäp trung ôû haï nguoàn vaø coù theå phaân thaønh 3 ñoaïn: STT Km 1 0 – 1 km Ñoaïn Ñaëc ñieåm keânh Töø keânh Taân Hoùa - Roäng: 25–50 m ñeán cöûa keânh Baø - Saâu: 2m Laøi 2 1 – 1,5 km Töø Baø Laøi ñeán caàu XN Noâng Saûn xuaát khaåu - 3 1,5 – 2,8 Töø XN Noâng saûn km ñeán caàu Phuù Laâm - SVTH: Voõ Thò Kim Thaønh Vaän taûi thuûy Xaø lan 50 – 100 taán (chôû caùt, vaät lieäu, saûn phaåm noâng nghieäp) Roäng: 15 -25 m Xaø lan < 50 (chôû Saâu: 2m döøa, mía, traùi caây Nhaø oå chuoät ôû bôø cho caùc chôï xung phía Taây quanh vuøng hoaëc baùn tröïc tieáp) Roäng: 10 – 15 m Khi trieàu thaáp, Saâu: 1m caùc thuyeàn nhoû Nhaø oå chuoät naèm chôû phaàn lôùn traùi phía bôø Taây caây Coù 9 caàu, trong ñoù 5 caàu coù chieàu cao Trang 15 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: ThS. Traàn Tuaán Tuù < 2,5 m Nguoàn: [1] Caû hai ñoaïn ñaàu (Km 0 – Km 1,5) coù 12 beán boác dôõ haøng. Caùc bean naøy khaù nhoû nhöng ñoùng vai troø kinh teá quan troïng trong khu vöïc. Neáu taøu 100 taán coù ñuû chieàu roäng vaø khoâng vì söï caûn trôû cuûa caàu cho ñeán 1,5 Km, chuùng chæ coù theå söû duïng km ñaàu tieân vì ñoä saâu cuûa nöôùc keânh. Caàu soá 1 (Km 1,5) laø nguyeân nhaân caûn trôû giao thoâng taøu thuyeàn chính vì taøu phaûi chôø trieàu xuoáng môùi coù theå ñi qua ñöôïc. CUÕng neân löu yù theo caùc cuoäc khaûo saùt khaùc nhau vieäc taøu nhoû löu thoâng qua laïi ñaõ giaûm daàn theo thôøi gian. Nguyeân nhaân goàm coù nhö: caïnh tranh ñöôøng boä, cöôõng eùp veà maët chính quyeàn (do ngöôøi treân thuyeàn mang tieáng laø ngöôøi laøm oâ nhieãm keânh), giaûm ñieàu kieän giao thoâng vaø choã leân haøng xaây döïng doïc theo bôø keânh. Haàu heát taøu thuyeàn ñeán töø tænh Tieàn Giang, Long An. 1.2.8. Vieäc thu gom chaát thaûi raén: Trong haàu heát nhöõng khu vöïc naøy, coù hôn 90% caùc hoä gia ñình tham gia dòch vuï thu gom raùc thaûi. Chaát löôïng cuûa dòch vuï naøy khaùc nhau nhöng coù söï phaøn naøn töø nhöõng ngöôøi daân veà nhöõng ñieåm yeáu keùm cuûa dòch vuï. Moät soá ngöôøi khoâng saün loøng chi traû cho dòch vuï thu gom raùc thaûi, ñaëc bieät laø nhöõng hoä daân soáng doïc theo bôø keânh, nhöõng ngöôøi nhaän thaáy vieäc thaûi boû tröïc tieáp vaøo nguoàn nöôùc laø deã daøng hôn. 1.2.9. Vaán ñeà moâi tröôøng : Vaán ñeà moâi tröôøng ôû khu vöïc naøy chuû yeáu laø söï oâ nhieãm nöôùc vaø oâ nhieãm khoâng khí do caùc cô sôû saûn xuaát coâng nghieäp gaây ra.Öôùc tính toång löôïng nöôùc thaûi phaùt sinh vaø thaûi vaøo keânh THLG khoaûng 11.312 m 3/ngaøy, chieám 16-19% toång löôïng nöôùc thaûi phaùt sinh do coâng nghieäp trong quaän 6, 11, vaø Taân Bình. Con soá naøy ñöôïc öôùc tính chieám khoaûng 15% toång löôïng nöôùc thaûi haøng ngaøy töø taát caû caùc nguoàn vaøo keânh Taân Hoùa – Loø Goám, khoaûng 107.913 m 3/ngaøy. Maëc duø ñaõ coù nhöõng vaên baûn phaùp lyù nhaèm haïn cheá tieâu chuaån khí thaûi vaø nöôùc thaûi (TCVN SVTH: Voõ Thò Kim Thaønh Trang 16 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: ThS. Traàn Tuaán Tuù 5945-1995 - loaïi B vaø C), vieäc tuaân thuû quy ñònh BVMT raát chaäm vaø hoaït ñoäng cöôõng cheá bò giôùi haïn. Hôn 98% löôïng nöôùc thaûi coâng nghieäp thaûi vaøo keânh THLG vaãn khoâng ñöôïc xöû lyù döôùi moät hình thöùc naøo. Ngöôøi daân hieåu ñöôïc söï oâ nhieãm treân keânh vaø nguyeân nhaân gaây oâ nhieãm, 28% soá daân trong bieân 0 .5m phaûi höùng chòu söï oâ nhieãm naøy vaø chæ 15% trong bieân 20 -40m. 48% daân cho laø coù khaû naêng caûi thieän moâi tröôøng neáu ngöôøi daân nhaän thöùc vaán ñeà vaø tham gia haønh ñoäng hôn. Ñeå laøm giaûm vaø caûi thieän oâ nhieãm treân keânh raïch neân naém baét vaán ñeà oâ nhieãm gaây ra bôûi caùc nhaø maùy (laäp ra vaø aùp duïng quy ñònh cho caùc nhaø maùy), söï tham gia coäng ñoàng vaø giaùo duïc moâi tröôøng. Töø nhöõng thoâng tin veà ñieàu kieän töï nhieân vaø kinh teá xaõ hoäi cuûa khu vöïc keânh Taân Hoùa – Loø Goám ta thaáy ñaây laø khu vöïc coù ñòa hình phöùc taïp. Khu vöïc keânh traûi daøi töø vuøng ñaát cao (cao ñoä 6 – 8m so vôùi maët nöôùc bieån) cho ñeán vuøng ñaát thaáp vaø chaám döùt ôû vuøng ñaàm laày thaáp. Khu vöïc naøy ñöôïc bao phuû bôûi lôùp traàm tích pleistocene vôùi thaønh phaàn chuû yeáu laø ñaát seùt vaø caùt. Tuy nhieân nôùi ñaây laïi taäp trung raát nhieàu caùc cô sôû coâng nghieäp vaø tieåu thuû coâng nghieäp. Moät soá cô sôû saûn xuaát nôi ñaây coù coâng ngheä raát laïc haäu neân phaùt sinh ra raát nhieàu chaát thaûi aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng soáng trong khu vöïc. Beân caïnh ñoù ñaây cuõng laø nôi taäp trung daân nhaäp cö ñoâng ñuùc. Tæ leä gia taêng daân soá töï nhieân vaø cô hoïc ñeàu coøn raát cao. Daân cö nôi ñaây coù thu nhaäp thaáp vaø trình ñoä vaên hoùa coøn khaù thaáp. Vì theá vaán ñeà baûo veä moâi tröôøng cuûa khu vöïc naøy chöa ñöôïc quan taâm. Qua ñoù, ta thaáy vieäc quaûn lyù moâi tröôøng ôû khu vöïc naøy laø ñieàu raát caáp thieát. Moät trong nhöõng coâng cuï hoã trôï cho heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng ñoù laø cô sôû döõ lieäu GIS cung caáp thoâng tin moâi tröôøng cuûa khu vöïc. SVTH: Voõ Thò Kim Thaønh Trang 17 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: ThS. Traàn Tuaán Tuù CHÖÔNG 2 – CÔ SÔÛ ÖÙNG DUÏNG GIS 2.1. Giôùi thieäu theá maïnh GIS trong nghieân cöùu moâi tröôøng: 2.1.1. Khaùi nieäm GIS: GIS laø chữ viết tắt của Geographic Information System – Hệ thống thoâng tin ñòa lyù Từ trước ñến nay coù nhiều taùc giaû ñaõ ñònh nghĩa khaùc nhau về GIS, sau ñaây laø moät soá ñònh nghóa veà GIS: SVTH: Voõ Thò Kim Thaønh Trang 18 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: ThS. Traàn Tuaán Tuù Heä thoáng thoâng tin ñòa lyù GIS laø moät coâng cuï maùy tính ñeå laäp baûn ñoà vaø phaân tích caùc söï vaät, hieän töôïng treân traùi ñaát. Coâng ngheä GIS keát hôïp caùc thao taùc cô sôû döõ lieäu thoâng thöôøng (nhö caáu truùc hoûi ñaùp) vaø caùc pheùp phaân tích thoáng keâ, phaân tích ñòa lyù, trong ñoù pheùp phaân tích ñòa lyù vaø hình aûnh ñöôïc cung caáp duy nhaát töø baûn ñoà. Nhöõng khaû naêng naøy phaân bieät GIS vôùi caùc heä thoáng thoâng tin khaùc vaø khieán cho GIS coù phaïm vi öùng duïng roäng trong nhieàu lónh vöïc khaùc nhau ( phaân tích caùc söï kieän, döï ñoaùn taùc ñoäng vaø hoaïch ñònh chieán löôïc) Nhìn chung, ta thấy rằng Hệ thống thoâng tin ñòa lyù bao gồm những khía cạnh sau: Hệ thống thoâng tin ñòa lyù laø một hệ thống laøm việc với loại thoâng tin ñaëc bieät laø thoâng tin ñòa lyù. Hệ thống thoâng tin ñòa lyù trước hết vẫn laø một hệ thoâng tin, do ñoù phaûi coù ñaày ñuû chức năng laøm việc với dữ liệu của một hệ thoâng tin: nhập, lưu trữ, phaân tích vaø xuất dữ liệu. Hệ thống thoâng tin ñòa lyù hoạt đñộng dựa vaøo maùy tính neân hệ thống phải bao gồm caû phần cứng với ñaày ñuû caùc thiết bị, phần mềm ñeå hoaït ñoäng vaø khoâng thể thiếu “chất liệu” quan trọng laø một cơ sở dữ liệu của caùc döõ lieäu ñòa lyù. Tieán trình phaùt trieån GIS Hình 2.1: Söï tuaàn hoaøn cuûa döõ lieäu ñòa lyù [11] 2.1.2. Thaønh phaàn cuûa GIS: SVTH: Voõ Thò Kim Thaønh Trang 19 Ñoà aùn toát nghieäp GVHD: ThS. Traàn Tuaán Tuù HTTTÑL ñöôïc tieáp caän nghieân cöùu döïa treân moâ hình heä thoáng thoâng tin ñòa lyù 6 thaønh phaàn : Döõ lieäu, phaàn cöùng, phaàn meàm, quy trình, toå chöùc, nhaân löïc. Hình 2.2: Caùc thaønh phaàn cuûa GIS[11] Moãi thaønh phaàn seõ taäp trung vaøo caùc coâng vieäc sau: - Döõ lieäu: laø thaønh phaàn cô baûn cuûa heä thoáng. Döõ lieäu GIS bao goàm döõ lieäu khoâng gian vaø döõ lieäu thuoäc tính, döõ lieäu khoâng gian moâ taû vò trí, hình daïng cuûa caùc ñoái töôïng. Döõ lieäu trong moät heä thoáng GIS chuyeân ngaønh goàm coù döõ lieäu neàn (duøng ñeå ñònh höôùng: thoâng tin veà toïa ñoä, ñòa hình, daân cö, giao thoâng…) vaø döõ lieäu chuyeân ñeà, trong ñoù döõ lieäu chuyeân ñeà laø thaønh phaàn quan troïng, laø ñoái töôïng ñeå quaûn lyù, phaân tích chuyeân ngaønh. - Phaàn cöùng: Saûn phaåm ñöôïc nghieân cöùu xaây döïng trong ñeà taøi seõ ñöôïc caøi ñaët leân heä thoáng thieát bò phaàn cöùng hieän höõu taïi caùc ñôn vò seõ tieáp nhaän caùc keát quaû cuoái cuøng cuûa ñeà taøi. Phaàn cöùng goàm maùy tính vaø caùc thieát bò ngoaïi vi ñeå nhaäp vaø xuaát döõ lieäu. SVTH: Voõ Thò Kim Thaønh Trang 20