Tài liệu Khảo sát hệ thống ngữ âm tiếng việt của người thái lan gốc việt ở huyện muang, tỉnh nakhon phanom ( có liên hệ với tiếng việt ở việt nam)

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN --------------------------------------- PHATCHARAPHONG PHUBETPEERAWAT KHẢO SÁT HỆ THỐNG NGỮ ÂM TIẾNG VIỆT CỦA NGƯỜI THÁI LAN GỐC VIỆT Ở HUYỆN MUANG, TỈNH NAKHON PHANOM (CÓ LIÊN HỆ VỚI TIẾNG VIỆT Ở VIỆT NAM) LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: NGÔN NGỮ HỌC Hà Nội - 2014 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN --------------------------------------- PHATCHARAPHONG PHUBETPEERAWAT KHẢO SÁT HỆ THỐNG NGỮ ÂM TIẾNG VIỆT CỦA NGƯỜI THÁI LAN GỐC VIỆT Ở HUYỆN MUANG, TỈNH NAKHON PHANOM (CÓ LIÊN HỆ VỚI TIẾNG VIỆT Ở VIỆT NAM) Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành: NGÔN NGỮ HỌC Mã số: 60 22 02 40 Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Ngọc Bình Hà Nội – 2014 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu do chính tôi thực hiện. Các số liệu và kết quả trình bày trong luận văn này là trung thực và chưa được công bố trong bất kì công trình nghiên cứu nào khác. Nếu sai thì tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm trước Ban chủ nhiệm khoa Ngôn ngữ và Ban giám hiệu Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội. Hà Nội, ngày 31 tháng 12 năm 2014 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC HỌC VIÊN TS. Nguyễn Ngọc Bình Phatcharaphong Phubetpeerawat LỜI CẢM ƠN Trong quá trình thực hiện nghiên cứu luận văn này, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới TS. Nguyễn Ngọc Bình, người đã luôn đưa ra những hướng dẫn tận tình và kịp thời để tôi có thể hoàn thành được luận văn này. Tôi xin được gửi lời cảm ơn chân thành tới Hội Thái – Việt tỉnh Nakhon Phanom đã nhiệt tình giúp đỡ tôi trong quá trình điền dã tại 6 làng người Thái Lan gốc Việt tại huyện Muang, tỉnh Nakhon Phanom. Tôi xin chân thành cảm ơn quý thầy cô trong khoa Ngôn ngữ học – Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội đã tận tâm giảng dạy trong suốt thời gian tôi học tập và thực hiện luận văn này. Tôi xin cảm ơn Đại sứ quán Thái Lan đã luôn tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt thời gian học tập tại khoa Ngôn ngữ học – Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội. Cuối cùng, tôi gửi lời cảm ơn sâu sắc tới gia đình, bạn bè đồng nghiệp đã nhiệt tình động viên và giúp đỡ, góp phần quan trọng để tôi hoàn thành được luận văn này. Hà Nội, ngày 1 tháng 11 năm 2014 Tác giả Phatcharaphong Phubetpeerawat MỤC LỤC Danh mục từ viết tắt ..................................................................................... 5 Danh mục bảng biểu .................................................................................... 6 Danh mục ảnh............................................................................................... 7 PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................... 8 1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................ 8 2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ........................................................................ 10 3. Mục đích nghiên cứu ................................................................................ 11 4. Nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................................... 12 5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu............................................................. 12 6. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................... 13 7. Đóng góp của luận văn ............................................................................. 13 8. Bố cục của luận văn………………………………………………………14 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ THUYẾT CỦA LUẬN VĂN ........................... 15 1.1. Khái quát về ngôn ngữ học đối chiếu và ngôn ngữ học so sánh lịch sử…………………………………………………………… ................. 15 1.2. Phương ngữ trong tiếng Việt ............................................................. 15 1.2.1. Khái quát về phương ngữ ................................................................... 15 1.2.2.Sự hình thành phương ngữ Việt ở ngước ngoài.................................... 15 1.3. Khái quát về người Thái gốc Việt ở tỉnh Nakhon Phanom .............. 17 1.3.1.Giai đoạn di cư lần thứ Nhất với tên gọi“Việt Cũ”.............................. 17 1.3.2.Giai đoạn di cư lần thứ Hai với tên gọi “Việt Mới” ............................ 19 1.3.3.Khái quát về 6 làng người Thái gốc Việt ở tỉnh Nakhon Phanom ........ 21 1.3.3.1.Làng Nong Seng ............................................................................... 21 1.3.3.2.Làng Phon Bok ................................................................................. 22 1.3.3.3.Làng Ton Phueng – Don Mong ......................................................... 23 1 1.3.3.4.Làng Na Chok (Bản Mạy) ................................................................. 24 1.3.3.5.Làng Watsrithep (Làng Pà) .............................................................. 25 1.3.3.6.Làng Mương (Đại Hiếu) ................................................................... 26 1.4. Đời sống và văn hoá của cộng đồng người Thái gốc Việt ở tỉnh Nakhon Phanom ......................................................................................... 27 1.4.1.Tết Nguyên Đán ................................................................................... 27 1.4.2.Giỗ ……………………………………………… ... …………...……...……...27 1.4.3.Hôn lễ .................................................................................................. 28 1.4.4.Lễ tang ................................................................................................ 29 1.4.5.Lễ đốt mã............................................................................................. 30 Tiểu kết…………………………………………… ... ……………………...31 CHƯƠNG 2: HỆ THỐNG NGỮ ÂM TIẾNG VIỆT CỦA NGƯỜI THÁI GỐC VIỆT Ở HUYỆN MUANG, TỈNH NAKHON PHANOM, THÁI LAN .................................................................................................. 32 2.1. Âm tiết trong tiếng Việt...................................................................... 32 2.1.1.Khái niệm về âm tiết ............................................................................ 32 2.1.2.Cấu trúc âm tiết trong tiếng Việt ......................................................... 33 2.1.3.Các loại hình âm tiết trong tiếng Việt .................................................. 34 2.2. Thanh điệu .......................................................................................... 35 2.3. Âm đầu ................................................................................................ 38 2.4. Vần ...................................................................................................... 43 2.4.1.Âm đệm................................................................................................ 43 2.4.2.Âm chính (nguyên âm) ......................................................................... 43 2.4.3.Âm cuối ............................................................................................... 47 2.5. Hệ thống ngữ âm của các làng người Thái gốc Việt ở huyện Muang, tỉnh Nakhon Phanom, Thái Lan ................................................................ 49 2 2.5.1.Hệ thống ngữ âm tiếng Việt của người Thái gốc Việt làng Nong Seng. .... ………………………………………………………………..50 2.5.2.Hệ thống ngữ âm tiếng Việt của người Thái gốc Việt ở làng Phon Bok……………………………………………………………… .... ….51 2.5.3.Hệ thống ngữ âm tiếng Việt của người Thái gốc Việt làng Ton Phueng – Don Mong. ........................................................................... .52 2.5.4.Hệ thống ngữ âm tiếng Việt của người Thái gốc Việt làng Na Chok…… .. 53 2.5.5.Hệ thống ngữ âm tiếng Việt của người Thái gốc Việt làng Watsrithep (làng Pà)…………………………………………………………………. ... .54 2.5.6.Hệ thống ngữ âm tiếng Việt của người Thái gốc Việt làng Mương (Đại Hiếu)……………………………………………………………… ... …55 2.6. Đối chiếu hệ thống ngữ âm tiếng Việt của các làng người Thái gốc Việt ở huyện Muang, tỉnh Nakhon Phanom với nhau. ............................. 56 Tiểu kết ....................................................................................................... 63 CHƯƠNG 3: ĐỐI CHIẾU HỆ THỐNG NGỮ ÂM CỦA NGƯỜI THÁI GỐC VIỆT Ở HUYỆN MUANG, TỈNH NAKHON PHANOM VỚI TIẾNG VIỆT Ở VIỆT NAM ..................................................................... 64 3.1. Đối chiếu hệ thống thống ngữ âm tiếng Việt của người Thái gốc Việt ở huyện Muang, tỉnh Nakhon Phanom với phương ngữ Hà Nội. ............ 64 3.1.1.Âm đầu ................................................................................................ 65 3.1.2.Nguyên âm........................................................................................... 67 3.1.3.Thanh điệu........................................................................................... 67 3.2. Đối chiếu hệ thống thống ngữ âm tiếng Việt của người Thái gốc Việt ở huyện Muang tỉnh Nakhon Phanom với phương ngữ Nghệ Tĩnh. ....... 69 3.2.1.Âm đầu ................................................................................................ 69 3.2.2.Nguyên âm........................................................................................... 71 3.2.3.Thanh điệu........................................................................................... 71 3 Tiểu kết ....................................................................................................... 72 CHƯƠNG 4: ẢNH HƯỞNG CỦA TIẾNG THÁI VÀ SỰ BIẾN ĐỔI TRONG HỆ THỐNG NGỮ ÂM TIẾNG VIỆT Ở HUYỆN MUANG, TỈNH NAKHON PHANOM, THÁI LAN ................................................. 73 4.1. Tiếng Việt trong cộng đồng người Thái gốc Việt ở huyện Muang tỉnh Nakhon Phanom từ trước đến nay .................................................... 73 4.1.1.Quá trình giảng dạy tiếng Việt ở huyện Muang, tỉnh Nakhon Phanom 73 4.1.2.Tiếng Việt hiện nay ở huyện Muang, tỉnh Nakhon Phanom.................. 78 4.2. Ảnh hưởng của tiếng Thái và sự biến đổi trong hệ thống ngữ âm tiếng Việt ở huyện Muang, tỉnh Nakhon Phanom .................................... 79 4.2.1.Ngữ âm tiếng Thái và phương ngữ vùng Đông Bắc Thái Lan .............. 79 4.2.2.Những ảnh hưởng của tiếng Thái và phương ngữ Đông Bắc Thái Lan làm biến đổi hệ thống ngữ âm tiếng Việt ở huyện Muang, tỉnh Nakhon Phanom ........................................................................................................ 83 4.3. Xu hướng đặc điểm của tiếng Việt ở huyện Muang, tỉnh Nakhon Phanom trong tương lai. ............................................................................ 87 Tiểu kết ....................................................................................................... 91 KẾT LUẬN ................................................................................................. 92 TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................... 95 PHỤ LỤC 4 Danh mục từ viết tắt NKP Tỉnh Nakhon Phanom NS Làng Nong Seng PB Làng Phon Bok TPDM Làng Ton Phueng - Don Mong NC Làng Na Chok WST Làng Watsrithep LM Làng Mương PNB Phương ngữ Bắc PNT Phương ngữ Trung PNHN Phương ngữ Hà Nội PNNT Phương ngữ Nghệ Tĩnh PNDB Phương ngữ Đông Bắc Thái Lan TTPT Tiếng Thái phổ thông TVNKP Tiếng Việt ở huyện Muang, tỉnh Nakhon Phanom / 1/ Thanh ngang / 2/ Thanh huyền / 3/ Thanh ngã / 4/ Thanh hỏi / 5/ Thanh sắc / 6/ Thanh nặng 5 Danh mục bảng biểu Bảng 2.1: Bảng kết hợp các âm vị trong âm tiết tiếng Việt [1, tr.116] .......... 34 Bảng 2.2: Hệ thống âm đầu trong tiếng Việt của người Thái gốc Việt ở huyện Muang, tỉnh Nakhon Phanom, Thái Lan. ............................................................... 38 Bảng 2.3: Hệ thống âm chính trong tiếng Việt của người Thái gốc Việt ở huyện Muang, tỉnh Nakhon Phanom, Thái Lan. ................................................... 44 Bảng 2.4: Hệ thống âm cuối trong tiếng Việt của người Thái gốc Việt ở huyện Muang, tỉnh Nakhon Phanom, Thái Lan. ............................................................... 47 Bảng 2.5: Hệ thống ngữ âm tiếng Việt của làng Nong Seng. ............................ 50 Bảng 2.6: Hệ thống ngữ âm tiếng Việt của làng Phon Bok. ............................... 51 Bảng 2.7: Hệ thống ngữ âm tiếng Việt ở làng Ton Phueng – Don Mong Bảng 2.8: Hệ thống ngữ âm tiếng Việt của làng Na Chok. ................................ 53 Bảng 2.9: Hệ thống ngữ âm tiếng Việt của làng Watsrithep (làng Pà). ........... 54 Bảng 2.10: Hệ thống ngữ âm tiếng Việt của làng Mương (Đại Hiếu).............. 55 Bảng 2.11: Đối chiếu hệ thống âm đầu trong tiếng Việt của các làng người Thái gốc Việt ở huyện Muang, tỉnh Nakhon Phanom, Thái Lan....................... 57 Bảng 3.1: Hệ thống âm đầu trong TVNKP ............................................................ 65 Bảng 3.2: Hệ thống âm đầu trong PNHN .............................................................. 65 Bảng 3.3: Hệ thống âm đầu trong TVNKP ............................................................ 69 Bảng 3.4: Hệ thống âm đầu trong PNNT ............................................................... 70 Bảng 3.5: Đối chiếu hệ thống thanh điệu trong TVNKP và PNNT. ................. 71 Bảng 4.1: Hệ thống ngữ âm trong tiếng Thái. ....................................................... 79 Bảng 4.2: Hệ thống ngữ âm phương ngữ vùng Đông Bắc Thái Lan. ............... 80 Bảng 4.3: Hệ thống âm đầu trong tiếng Việt của người Thái gốc Việt ở......... 81 huyện Muang, tỉnh Nakhon Phanom. ..................................................................... 81 Bảng 4.4: Hệ thống ngữ âm phương ngữ vùng Đông Bắc Thái Lan. ............... 81 Bảng 4.5: Hệ thống ngữ âm trong TTPT ............................................................... 82 6 Danh mục ảnh Ảnh 2.1: Phiên âm và âm vực của thanh điệu trong tiếng Việt. .................... 36 Ảnh 4.1: Đám tang cụ Hoe Lợi (Nguyễn Bằng Cát) vào những năm giữa thế kỷ XX tại huyện Muang, tỉnh Nakhon Phanom. ................................................... 74 Ảnh 4.2: Đoàn giáo viên làng Watsrithep (làng Pà) năm 1956. ........................ 76 7 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Việt Nam là quốc gia có phía Bắc giáp với Trung Quốc, phía Nam giáp với vịnh Thái Lan, phía Đông giáp biển Đông và phía Tây giáp với Lào và Campuchia, đồng thời là thành viên trong cộng đồng ASEAN, Việt Nam có nhiều điều kiện thuận lợi để giao lưu tiếp xúc với các nước trong khu vực. Những đắc địa về vị trí địa lý giữa Thái Lan, Lào và Việt Nam khiến cho nhân dân hai nước gần gũi với nhau như anh em bạn bè thân thiết. Hơn nữa, sự tương đồng giữa văn hoá trong khu vực càng làm cho quan hệ hữu nghị Việt Nam – Thái Lan ngày càng chặt chẽ. Cho tới nay có rất nhiều người Thái gốc Việt và người Việt Nam đang sinh sống và làm việc trên đất Thái Lan nói chung và ở trong tỉnh Nakhon Phanom nói riêng. Với khoảng hơn 10.000 người đang sinh sống và làm việc tại tỉnh Nakhon Phanom, đây được coi là nơi có cộng đồng người Thái gốc Việt lớn nhất Thái Lan. Người Thái gốc Việt ở tỉnh Nakhon Phanom tập trung ở 4 huyện ven sông Mê Kông bao gồm: huyện Muang là nơi tập trung số lượng người Thái gốc Việt đông nhất ở tỉnh Nakhon Phanom, tiếp sau đó là huyện That Phanom, huyện Tha U-Then và huyện Ban Pheng. Ở huyện Muang, người Thái gốc Việt sinh sống cùng nhau và thành lập nên 7 làng bao gồm: làng Nong Seng, làng Phon Bok, làng Ton Phung – Don Mong, làng Ban Na Rat, làng Na Chok hay còn gọi là làng Bản Mạy, làng Watsrithep hay còn gọi là làng Pà và làng Mương hay còn gọi là làng Đại Hiếu. Người Thái gốc Việt xuất hiện ở tỉnh Nakhon Phanom từ rất sớm và tập trung thành làng dựa trên quê quán của tổ tiên ở Việt Nam cũng như đợt đi cư vào Thái Lan. Việc phân chia thành các làng như vậy đã giúp người Thái gốc 8 Việt sát lại với nhau thành từng nhóm và tạo điều kiện thuận lợi cho việc nhận biết nguồn cội cũng như giọng nói của từng vùng địa lý thể hiện trên các nhóm. Về mặt lịch sử, ở làng Na Chok, huyện Muang, tỉnh Nakhon Phanom là địa điểm chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng đến và hoạt động cách mạng. Ngoài ra, tỉnh Nakhon Phanom còn là quê hương của nhà cách mạng yêu nước như Lý Tự Trọng – tên thật là Lê Văn Trọng – nguyên quán tại làng Na Chok (Bản Mạy). Ông theo tiếng gọi của quê hương trở về Việt Nam hoạt động cách mạng và hi sinh tại “quê nhà”. Chính bởi những mối liên hệ đặc biệt đó, tỉnh Nakhon Phanom ngày càng được chính phủ hai nước Thái Lan và Việt Nam quan tâm và xây dựng Làng Hữu nghị Thái – Việt để kết nối tình hữu nghị đó. Vì là nơi có cộng đồng người Việt lớn nhất ở Thái Lan, cho nên tiếng Việt được giáo dục và sử dụng rất rộng rãi ở Nakhon Phanom. Tiếng Việt ở đây hết sức phong phú bởi chứa đựng trong đó là nhiều nhóm di cư có nguồn gốc từ nhiều vùng đất khác nhau. Chính bởi vậy mà mảnh đất này đã mang trong mình sự phong phú của các phương ngữ trong tiếng Việt của mỗi vùng miền. Vì vậy, việc nghiên cứu tiếng Việt ở tỉnh Nakhon Phanom không chỉ hữu ích cho ngành ngôn ngữ học mà hơn nữa, dựa vào những nghiên cứu trên, chúng ta có thể làm rõ hệ thống ngữ âm trong tiếng Việt của người Thái gốc Việt ở huyện Muang, tỉnh Nakhon Phanom, Thái Lan hiện nay. Tuy nhiên, điều quan trọng nhất chúng tôi muốn hướng đến trong quá trình thực hiện luận văn là thông qua những kết quả thu được từ luận văn này với những nghiên cứu chuyên sâu và mở rộng hơn trong tương lai, chúng tôi hi vọng thiết lập được bản đồ tiếng Việt ở trong tỉnh Nakhon Phanom nói riêng và ở nước ngoài nói chung. 9 2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề Hiện nay, những nghiên cứu liên quan đến tiếng Việt ở tỉnh Nakhon Phanom tương đối ít. Đây là một trong những luận văn đầu tiên đi chuyên sâu về vấn đề ngữ âm tiếng Việt ở tỉnh Nakhon Phanom, đầu tiên chúng tôi xin trình bày tổng quan lý thuyết của những nghiên cứu từng có trước đây. Đồng thời, chúng tôi trình bày thêm tổng quan lý thuyết nghiên cứu về tiếng Việt ở Thái Lan, phương ngữ Hà Nội và phương ngữ Nghệ Tĩnh ở Việt Nam như sau: 2.1. Hoàng Thị Châu Hoàng Thị Châu trong công trình“ Phương ngữ học tiếng Việt” đã tổng kết về các phương ngữ như sau: phương ngữ Hà Nội có 20 phụ âm đầu bao gồm / b, p, t, f, v, th, c, s, z, d, m, n, ŋ, ɲ, k, x, ɣ, l, Ɂ, h /; phương ngữ Nghệ Tĩnh có 22 phụ âm đầu bao gồm / b, p, t, f, v, th, c, s, ʂ, z, ʐ , d, m, n, ŋ, ɲ, k, x, ɣ, l, Ɂ, h /; phương ngữ Nam có 22 phụ âm đầu bao gồm / b, p, t, f, w, th, c, s, ʂ, j, ʈ, d, m, n, ŋ, ɲ, k, x, l, r, Ɂ, h /. Còn nguyên âm cả ba phương ngữ đều có 11 nguyên âm đơn bao gồm / i, e, ɛ, ə, ʌ, ɯ, a, a:, u, o, ɔ / và 3 nguyên âm đôi / ͜ie, ɯ͜ɤ, u͜ o /. Về hệ thống thanh điệu, phương ngữ Hà Nội có 6 thanh điệu bao gồm: thanh ngang / không dấu /, thanh huyền / ˋ /, thanh hỏi / ʼ /, thanh ngã / ͂ /, thanh sắc / ˊ /, và thanh nặng / /̣ . Phương ngữ Nghệ Tĩnh có 5 thanh điệu bao gồm: thanh ngang / không dấu /, thanh huyền / ˋ /, thanh hỏi / ʼ /, thanh sắc / ˊ /, và thanh nặng / /̣ . Phương ngữ Nam có 6 sáu thanh điệu gần giống với phương ngữ Hà Nội những có sự khác biệt về mặt chi tiết. 2.2. Đoàn Thiện Thuật Đoàn Thiện Thuật đã tổng kết trong công trình “ Ngữ âm tiếng Việt” rằng: tiếng Việt có 22 phụ âm đầu bao gồm / b, m, f, v, th, t, d, n, s, z, l, ʈ, ʂ, ʐ , c, ɲ, k, ŋ, x, ɣ, Ɂ, h /;8 phụ âm cuối bao gồm / p, m, u̯ , t, n, k, ŋ, i̯ /; 13 nguyên âm đơn bao gồm / i, e, ɛ, ɛ̆, ɯ, ɤ, a, ɤ̆, ă, u, o, ɔ, ɔ̆ /; 3 nguyên âm đôi bao gồm /i͜ e, ɯ͜ɤ, u͜ o/ 10 và 6 thanh điệu bao gồm: thanh ngang /không dấu/, thanh huyền / ˋ /, thanh ngã / ͂ /, thanh hỏi / ʼ /, thanh sắc / ˊ /, và thanh nặng / ̣/. 2.3 Jinda Ubolchoteit Jinda Ubolchoteit trong luận văn nghiên cứu về ngữ âm tiếng Việt tại huyện Khlung, Thái Lan mang tên“A Phonological Study of Vietnamese at Tambon Khlung, Khlung District, Janthaburi Province” đã tóm tắt về hệ thống ngữ âm ở thị xã Khlung, huyện Khlung, tỉnh Janthaburi, Thái Lan. Theo nghiên cứu này, tiếng Việt ở đây có tất cả 21 phụ âm đầu bao gồm / b, d, ɣ, t, c, k, Ɂ, ph, th, ch, f, s, x, h, m, n, ŋ, ɲ, l, w, j /; 8 phụ âm cuối / b, t, k, m, n, ŋ, w, j /; âm / l, w / là bán nguyên âm. Ngoài ra, con có 11 nguyên âm đơn / i, e, ɛ, ə, ʌ, ɯ, a, a:, u, o, ɔ /; 3 nguyên âm đôi / ͜iə, ɯ͜a, u͜ ə / và 4 thanh điệu: thanh ngang / không dấu /, thanh huyền / ˋ /, thanh sắc / ˊ / và thanh hỏi / ʼ /. 2.4 Sujika Phuget Một luận văn thạc sĩ khác ở Đại học Mahidol, Thái Lan, được thực hiện bởi Sujika Phuget năm 1996 mang tên “A Phonological of Vietnamese in Aranyaprathet District, Sa-kaeo Province” đã tóm tắt về ngữ âm tiếng Việt ở huyện Aranyaprathet, tỉnh Sa-kaeo, Thái Lan. Một cách cụ thể, luận văn đã chỉ ra rằng tiếng Việt ở đây có 20 phụ âm đầu bao gồm / b, t, th, d, c, k, ɣ, Ɂ, m, n, ŋ, ɲ, s, f, x, h, l, r, w, j /; 8 phụ âm cuối / b, t, k, m, n, ŋ, w, j /. Còn phụ âm ghép thường kết hợp với những âm / t, c, ɲ, x / đứng trước và những âm / r, w / đứng sau. Ngoài ra còn có 11 nguyên âm đơn / i, e, ɛ, ə, ʌ, ɯ, a, a:, u, o, ɔ /; 3 nguyên âm đôi / ia, ɯa, ua / và 5 thanh điệu: thanh ngang / không dấu /, thanh huyền / ˋ /, thanh sắc / ˊ /, thanh hỏi / ʼ / và thanh nặng / /̣ . 3 Mục đích nghiên cứu 3.1. Luận văn tập trung nghiên cứu hệ thống ngữ âm tiếng Việt đang được sử dụng trong 6 làng người Thái gốc Việt ở huyện Muang, tỉnh Nakhon 11 Phanom, Thái Lan. Đó là các làng Nong Seng, làng Phon Bok, làng Ton Phung – Don Mong Làng Na Chok, làng Watsrithep và làng Mương (làng Đại Hiếu). 3.2. Luận văn đồng thời đối chiếu sự khác biệt của hệ thống ngữ âm tiếng Việt đang được sử dụng trong 6 làng người Việt Nam ở huyện Muang, tỉnh Nakhon Phanom với những kết quả nghiên cứu đã hoàn thành từ trước về phương ngữ ở Việt Nam bao gồm phương ngữ Hà Nội và phương ngữ Nghệ Tĩnh dựa theo kết quả nghiên cứu của GS. TS. Hoàng Thị Châu. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu 4.1. Khảo sát hệ thống ngữ âm tiếng Việt của cộng động người Thái gốc Việt ở huyện Muang, tỉnh Nakhon Phanom nói chung và hệ thống ngữ âm của 6 làng người Thái gốc Việt nói riêng. 4.2. Đối chiếu sự khác biệt ngữ âm tiếng Việt ở huyện Muang, tỉnh Nakhon Phanom với tiếng Việt ở Việt Nam. 4.3. Nhận xét sự biến đổi ngữ âm tiếng Việt của người Thái gốc Việt và ảnh hưởng của tiếng Thái với tiếng Việt ở huyện Muang, tỉnh Nakhon Phanom. 5. 5.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu mà chúng tôi hướng đến trong luận văn này là tiếng Việt đang được sử dụng trong cộng động người Thái gốc Việt tại thị xã Muang Nakhon Phanom và thị xã Nong Yat, huyện Muang, tỉnh Nakhon Phanom, Thái Lan. 5.2. Phạm vi nghiên cứu 5.2.1. Luận văn nghiên cứu hệ thống ngữ âm tiếng Việt đang được sử dụng trong 6 làng người Việt Nam ở huyện Muang, tỉnh Nakhon Phanom bao 12 gồm làng Nong Seng, làng Phon Bok, làng Ton Phung – Don Mong, làng Na Chok, làng Watsrithep và làng Mương. 5.2.2. Từ những kết quả phân tích có được, luận văn đối chiếu sự khác biệt ngữ âm tiếng Việt của người Thái gốc Việt với các phương ngữ khác ở Việt Nam, cụ thể là phương ngữ Hà Nội và phương ngữ Nghệ Tĩnh. 6. Phương pháp nghiên cứu Để hoàn thành được các mục tiêu nghiên cứu, luận văn áp dụng các phương pháp nghiên cứu sau: - Phương pháp đối chiếu/so sánh - Phương pháp điền dã Phương pháp điền dã được tiến hành cụ thể tại 6 làng người Thái gốc Việt ở huyện Muang, tỉnh Nakhon Phanom, Thái Lan. Các làng bao gồm làng Nong Seng, làng Phon Bok, làng Ton Phung – Don Mong, làng Na Chok, làng Watsrithep và làng Mương. Điền dã thu thập thông tin được tiến hành 2 lần: lần thứ nhất bắt đầu từ ngày 25/01/2014 đến ngày 07/02/2014 và lần thứ hai bắt đầu từ ngày 26/04/2014 đến ngày 04/05/2014. 6. Đóng góp của luận văn 6.1. Luận văn làm rõ hệ thống ngữ âm tiếng Việt đang được sử dụng trong 6 làng người Việt Nam ở huyện Muang, tỉnh Nakhon Phanom. 6.2. Luận văn đồng thời nhận xét những đặc điểm khác biệt và sự biến đổi ngữ âm tiếng Việt trong 6 làng người Việt Nam ở huyện Muang, tỉnh Nakhon Phanom với một số phương ngữ ở Việt Nam bao gồm phương ngữ Hà Nội và phương ngữ Nghệ Tĩnh. 6.3. Luận văn nêu lên những ảnh hưởng của tiếng Thái đối với tiếng Việt ở tỉnh Nakhon Phanom và dự đoán xu hướng biến đổi của tiếng Việt trong tương lai ở tỉnh Nakhon Phanom. 13 7. Bố cục của luận văn Luận văn gồm có 3 phần chính: - Phần mở đầu - Phần nội dung - Phần kết luận Trong phần nội dung chia làm 4 chương: CHƯƠNG 1: Cơ sở lý thuyết của luận văn CHƯƠNG 2: Hệ thống ngữ âm tiếng Việt của người Thái gốc Việt ở huyện Muang, tỉnh Nakhon Phanom, Thái Lan CHƯƠNG 3: Đối chiếu hệ thống ngữ âm của người Thái gốc Việt ở huyện Muang, tỉnh Nakhon Phanom, Thái Lan với tiếng Việt ở Việt Nam CHƯƠNG 4: Ảnh hưởng của tiếng Thái và sự biến đổi trong hệ thống ngữ âm tiếng Việt ở huyện Muang, tỉnh Nakhon Phanom, Thái Lan 14 NỘI DUNG CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ THUYẾT CỦA LUẬN VĂN 1.1. Khái quát về ngôn ngữ học đối chiếu và ngôn ngữ học so sánh lịch sử Trong luận văn này, chúng tôi tán thành quan điểm về ngôn ngữ học đối chiếu của Bùi Mạnh Hùng, cụ thể là: “Ngôn ngữ học đối chiếu nghiên cứu so sánh hai hoặc nhiều hơn hai ngôn ngữ bất kỳ để xác định những điểm giống nhau và khác nhau giữa các ngôn ngữ đó, không tính đến vấn đề các ngôn ngữ được so sánh có quan hệ cội nguồn hay thuộc cùng một loại hình hay không. Việc lựa chọn ngôn ngữ để đối chiếu hoàn toàn tuỳ thuộc vào những yêu cầu lý luận và thực tiễn của việc nghiên cứu.Trong loại hình học và ngôn ngữ học đối chiếu, cách thức so sánh, về căn bản đứng trên quan điểm đồng đại.” [5; tr.9] Đối với ngôn ngữ học so sánh lịch sử, Bùi Mạnh Hùng cho rằng: “Ngôn ngữ học so sánh lịch sử là một lĩnh vực ngôn ngữ học phát triển mạnh mẽ vào thế kỷ XIX và có những ảnh hưởng rất quan trọng trong lịch sử phát triển của ngôn ngữ học thế giới. Ngôn ngữ học so sánh lịch sử có đối tượng nghiên cứu là những ngôn ngữ được biết có quan hệ cội nguồn hoặc giả định có quan hệ cội nguồn, nhằm làm rõ mối quan hệ cội nguồn và quá trình phát triển lịch sử của các ngôn ngữ. Vì vậy, cách thức so sánh đứng trên quan điểm lịch đại.” [5; tr.8] 1.2. Phương ngữ trong tiếng Việt 1.2.1. Khái quát về phương ngữ Là một chuyên gia trong phương ngữ học Việt ngữ học, khái niệm về phương ngữ của GS.TS. Hoàng Thị Châu được sử dụng và áp dụng rộng rãi. 15 Cụ thể là: “Phương ngữ là một thuật ngữ ngôn ngữ học để chỉ sự biểu hiện của ngôn ngữ toàn dân ở một địa phương cụ thể với những nét khác biệt của nó so với ngôn ngữ toàn dân hay với một phương ngữ khác.” [1, tr.29] Theo GS.TS. Hoàng Thị Châu, có thể phân chia tiếng Việt thành 3 vùng phương ngữ: Phương ngữ Bắc, Phương ngữ Trung và Phương ngữ Nam. Mỗi vùng phương ngữ còn các phương ngữ nhỏ. Trong phương ngữ Bắc có thể chia làm 3 phương ngữ nhỏ hơn như phương ngữ Hà Nội, phương ngữ vòng cung biên giới phía Bắc Việt Nam và phương ngữ miền hạ lưu sông Hồng và ven biển. Tương tự như vậy, trong phương ngữ Trung gồm có 3 phương ngữ nhỏ hơn bao gồm phương ngữ Thanh Hoá, phương ngữ Nghệ Tĩnh và phương ngữ Bình Trị Thiên. Trong phần đối chiếu của luận văn này, chúng tôi chọn phương ngữ Hà Nội là phương ngữ tiêu biểu cho phương ngữ Bắc và chọn phương ngữ Nghệ Tĩnh tiêu biểu cho phương ngữ Trung để đối chiếu với hệ thống ngữ âm tiếng Việt ở huyện Muang, tỉnh Nakhon Phanom. 1.2.2. Sự hình thành phương ngữ Việt ở ngước ngoài Trong quá trình lịch sử của Việt Nam đã trải qua nhiều giai đoạn cực khổ khiến một số lượng không nhỏ người Việt Nam đành phải di cư sang các quốc gia khác sinh sống. Mỗi nhóm người Việt Nam di cư sang các quốc gia khác mang theo mình những ngôn ngữ mẹ đẻ từ nhiều vùng khác nhau đến mảnh đất mới. Cho nên, tiếng Việt mà mỗi nhóm di dân đã mang theo được tập hợp lại và tiếp xúc với nhau, hơn nữa còn được tiếp xúc với ngôn ngữ khác ở vùng đất mới tạo nên một nét mới đặc thù cho tiếng Việt ở nước ngoài. GS. TS. Hoàng Thị Châu quan niệm rằng: “Sự trôi đạt thổ ngữ sang một quốc gia khác bao giờ cũng kèm theo sự tiếp xúc với ngôn ngữ là điều kiện để hình thành một phương ngữ, và cũng có thể là một ngôn ngữ mới. Phương ngữ này sẽ có cuộc sống tách biệt với ngôn ngữ gốc và ngày càng chịu sự tác động của ngôn ngữ ở quê hương mới.” [1; tr.245] 16