Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Vận dụng tư tưởng đạo đức của hồ chí minh vào việc giáo dục đạo đức cho học sinh...

Tài liệu Vận dụng tư tưởng đạo đức của hồ chí minh vào việc giáo dục đạo đức cho học sinh trung học phổ thông ở huyện kỳ anh, tỉnh hà tĩnh hiện nay

.PDF
101
1310
146

Mô tả:

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ------------------------------------- TRẦN NAM PHONG VẬN DỤNG TƢ TƢỞNG ĐẠO ĐỨC HỒ CHÍ MINH VÀO VIỆC GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG Ở HUYỆN KỲ ANH, TỈNH HÀ TĨNH HIỆN NAY LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành Chính trị học Hà Nội – 2013 i ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ---------------------------------- TRẦN NAM PHONG VẬN DỤNG TƢ TƢỞNG ĐẠO ĐỨC HỒ CHÍ MINH VÀO VIỆC GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG Ở HUYỆN KỲ ANH, TỈNH HÀ TĨNH HIỆN NAY Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Chính trị học Mã số: 60 31 02 01 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Linh Khiếu Hà Nội – 2013 ii LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan: Luận văn này là công trình nghiên cứu thực sự của cá nhân, được thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Linh Khiếu. Các thông tin thứ cấp sử dụng trong luận văn có nguồn gốc và được trích dẫn rõ ràng này trung thực, những kết luận nghiên cứu chưa từng được công bố dưới bất kỳ hình thức nào. Tôi xin chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình. Học viên Trần Nam Phong iii LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành chương trình cao học và viết luận văn này, tôi đã nhận được sự hướng dẫn, giúp đỡ và góp ý nhiệt tình của quý thầy cô trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội. Trước hết, tôi xin chân thành cảm ơn đến quý thầy cô Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội, đặc biệt là những thầy cô đã tận tình dạy bảo cho tôi suốt thời gian học tập tại trường. Tôi xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến Phó Giáo sư - Tiến sỹ Nguyễn Linh Khiếu đã dành rất nhiều thời gian và tâm huyết hướng dẫn nghiên cứu và giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn tốt nghiệp. Nhân đây, tôi xin chân thành cảm ơn lãnh đạo, cán bộ Trung tâm Bồi dưỡng Chính trị huyện Kỳ Anh đã tạo rất nhiều điều kiện để tôi học tập và hoàn thành tốt khóa học. Đồng thời, tôi cũng xin cảm ơn quý thầy, cô và các em học sinh tại các trường THPT trên địa bàn huyện Kỳ Anh đã tạo điều kiện cho tôi điều tra khảo sát để có dữ liệu viết luận văn. Mặc dù tôi đã có nhiều cố gắng hoàn thiện luận văn bằng tất cả sự nhiệt tình và năng lực của mình, tuy nhiên không thể tránh khỏi những thiếu sót, rất mong nhận được những đóng góp quý báu của quý thầy cô và các bạn. Hà Tĩnh, tháng 12 năm 2013 HỌC VIÊN Trần Nam Phong iv DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TT Chữ cái viết tắt Nội dung 1 THPT Trung học phổ thông 2 BCH Ban Chấp hành 3 TNCS Thanh niên Cộng sản v MỤC LỤC Mở đầu .................................................................................................................. 1 1. Tính cấp thiết của đề tài .................................................................................... 1 2. Tình hình nghiên cứu đề tài .............................................................................. 2 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................... 4 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .................................................................... 5 5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu ....................................................... 5 6. Đóng góp của luận văn ..................................................................................... 5 7. Kết cấu của luận văn……………………... ...................................................... 5 Chương 1. Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức cách mạng của thanh niên và giáo dục đạo đức cách mạng cho thanh niên học sinh THPT............................... 6 1.1. Quan niệm của Hồ Chí Minh về đạo đức cách mạng của thanh niên ........... 6 1.1.1. Hồ Chí Minh luôn đánh giá cao vị trí, vai trò của thanh niên trong sự nghiệp cách mạng Việt Nam................................................................................. 6 1.1.2. Quan niệm của Hồ Chí Minh về đạo đức cách mạng của thanh niên ........ 12 1.2. Quan niệm của Hồ Chí Minh về giáo dục đạo đức cách mạng cho thanh niên học sinh THPT .............................................................................................. 20 1.2.1. Quan niệm của Hồ Chí Minh về giáo dục đạo đức .................................... 20 1.2.2. Nội dung giáo dục đạo đức cách mạng cho thanh niên học sinh THPT .......... 22 1.2.3. Phương pháp giáo dục đạo đức cho thanh niên học sinh ........................... 33 Chương 2. Thực trạng giáo dục đạo đức cho học sinh THPTvà vấn đề vận dụng tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh vào việc giáo dục đạo đức cho học sinh THPT ở huyện Kỳ Anh, Hà Tĩnh ......................................................................... 42 2.1. Những nhân tố tác động đến đạo đức và giáo dục đạo đức cho học sinh THPT ở huyện Kỳ Anh ......................................................................................... 42 2.1.1. Nhân tố truyền thống địa phương ............................................................... 42 2.1.2. Nhân tố chủ động của Đảng, Nhà nước, Đoàn Thanh niên, gia đình ......... 44 2.1.3. Nhân tố hội nhập quốc tế, kinh tế thị trường .............................................. 45 2.2. Đặc điểm chung của học sinh THPT ở huyện Kỳ Anh ................................. 46 2.2.1. Tình hình, đặc điểm học sinh THPT........................................................... 46 2.2.2. Thực trạng đạo đức của học sinh THPT ở huyện Kỳ Anh ......................... 49 2.2.3. Thực trạng vận dụng tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong việc giáo dục đạo đức cho học sinh THPT ở Kỳ Anh .......................................................... 53 vi Chương 3. Vấn đề đang đặt ra và một số giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao hiệu quả vận dụng tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh vào việc giáo dục đạo đức cho học sinh THPT ở Kỳ Anh hiện nay ............................................................... 63 3.1. Một số vấn đề đang đặt ra đối với việc vận dụng tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh vào giáo dục đạo đức cho học sinh THPT ở Kỳ Anh hiện nay .................. 63 3.1.1. Nhận thức về vai trò của đạo đức và giáo dục đạo đức theo tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh ........................................................................................... 63 3.1.2. Về nội dung giáo dục đạo đức .................................................................... 64 3.1.3. Về hình thức về phương pháp giáo dục đạo đức ........................................ 65 3.2. Một số giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao hiệu quả vận dụng tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh vào giáo dục đạo đức cho học sinh THPT ở Kỳ Anh hiện nay ......................................................................................................................... 66 3.2.1. Quán triệt quan điểm, đường lối của Đảng, nội dung tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh, xác định đúng và cụ thể hơn mục tiêu giáo dục đạo đức cho học sinh THPT ............................................................................................................. 66 3.2.2. Tăng cường vai trò của tổ chức Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trong việc giáo dục đạo đức cho học sinh trong các trường THPT ....................................... 68 3.2.3. Giáo dục đạo đức cho học sinh THPT phải gắn với các hoạt động thực tiễn, đa dạng, phong phú nhằm thực hiện tốt cuộc vận động "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh" ............................................................... 70 3.2.4. Xây dựng đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên có những năng lực chuyên môn tốt, đạo đức trong sáng và lòng yêu nghề ..................................................... 74 3.2.5. Phát huy vai trò, tính chủ động, tích cực, tự giác của học sinh nhằm tự tu dưỡng, rèn luyện theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh ................................ 76 3.2.6. Phương pháp phối hợp và các giải pháp tăng cường sự phối hợp giữa các thiết chế xã hội – văn hóa nhà trường, gia đình và xã hội trong quá trình giáo dục đạo đức của học sinh .............................................................................. 80 3.2.7. Lồng ghép các chương trình góp phần giáo dục đạo đức. Tích cực xây dựng môi trường xã hội và giáo dục lành mạnh, phát huy vai trò của các nhân tố giáo dục ............................................................................................................. 84 Kết luận ................................................................................................................. 88 Danh mục tài liệu tham khảo ................................................................................ 90 vii MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Chủ tịch Hồ Chí Minh - anh hùng giải phóng dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới, đồng thời là nhà giáo dục vĩ đại của dân tộc. Sinh thời Người luôn quan tâm đến sự nghiệp giáo dục, bồi dưỡng thế hệ trẻ. Trong thư gửi các thầy cô giáo và các em học sinh nhân dịp khai giảng năm học mới, Người căn dặn: “Non sông Việt Nam có trở nên tươi đẹp được hay không, dân tộc Việt Nam có bước tới đài vinh quan để sánh vai với các cường quốc năm châu hay không chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các em”. Người cho rằng, thanh niên, trong đó có học sinh trung học phổ thông (THPT) là người chủ tương lai của nước nhà, nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh một phần lớn là do thanh niên. Vì thế, trước lúc đi xa Người không quên căn dặn Đảng ta phải luôn chú trọng công tác giáo dục, bồi dưỡng cho thế hệ trẻ về mọi mặt, coi đó là việc làm thường xuyên, quan trọng và cần thiết. Trong nội dung bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau Chủ tịch Hồ Chí Minh đặt vấn đề bồi dưỡng phẩm chất đạo đức cách mạng lên hàng đầu. Theo Người, để xứng đáng là lực lượng kế tục sự nghiệp cách mạng của cha anh thì phẩm chất hàng đầu cần có ở thế hệ trẻ là đạo đức cách mạng, có đạo đức cách mạng mới có nghị lực vươn lên trong học tập, rèn luyện, thực hiện thành công ước mơ, hoài bão của tuổi trẻ. Trong bản “Di chúc” Chủ tịch Hồ Chí Minh lưu ý: Đảng cần phải chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho thanh niên, đào tạo họ thành những lớp người kế thừa xây dựng chủ nghĩa xã hội vừa hồng vừa chuyên. Lời di huấn của người đã trở thành tư tưởng chỉ đạo xuyên suốt trong đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước ta. Vì vậy, Đảng ta luôn coi việc giáo dục đạo đức cho thanh niên là vấn đề sống còn của dân tộc, nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng. Trong giai đoạn hiện nay, dưới tác động của cơ chế thị trường, giáo dục học đường phải chịu nhiều sự chi phối làm ảnh hưởng đến chất lượng dạy 1 học nói chung và đạo đức học sinh nói riêng. Trong những năm gần đây, công tác giáo dục đạo đức đối với học sinh THPT trên địa bàn huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh đã đạt được nhiều kết quả đáng khích lệ, nhưng bên cạnh đó vẫn còn rất nhiều hạn chế cần phải có biện pháp khắc phục. Trước tình hình đó, vấn đề giáo dục đạo đức (GDĐĐ) cho thanh niên nói chung, học sinh THPT trên địa bàn huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh nói riêng ngày càng trở nên cấp bách. Với lý do trên, tôi chọn “Vận dụng tƣ tƣởng đạo đức Hồ Chí Minh vào việc giáo dục đạo đức cho học sinh trung học phổ thông ở huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh hiện nay” làm luận văn thạc sỹ của mình. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Từ xưa đến nay, thanh niên luôn được coi là rường cột của đất nước, tương lai của dân tộc và hạnh phúc của mỗi gia đình. Bởi vậy “thanh niên” đã được nhiều tác giả nghiên cứu, tìm hiểu ở các góc độ khác nhau, cụ thể như: Tác giả Nguyễn Phương Hồng với “Thanh niên, học sinh với sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước” Nxb Chính trị Quốc gia, H. 1997; Tác giả Văn Lam với “Bồi dưỡng đạo đức cộng sản cho thanh niên” Nxb Thanh niên, H.1985; Phạm Đình Nghiệp: Giáo dục lý tưởng cách mạng cho thế hệ trẻ Việt Nam trong tình hình mới, Nxb Thanh niên, H. 2000; Đoàn Nam Đàn với Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục thanh niên, Nxb CTQG, H. 2002. Trần Quy Nhơn: “Tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trò của thanh niên trong cách mạng Việt Nam”, Nxb TN, H. 2004; Tác giả Võ Minh Tuấn với “Giáo dục ý thức đạo đức cho sinh viên Việt Nam hiện nay” Nxb Thanh niên, H. 2005; Tác giả Dương Tự Đam với “Thanh niên giáo dục và phát triển” Nxb Thanh niên, H. 2007; Tác giả Văn Tùng với “Tư tưởng Hồ Chí Minh về thanh niên và công tác thanh niên” Nxb Thanh niên, H.2006; Các tác giả Quang Vinh, Trần Kim Duyên, Văn Song với “Hồ Chí Minh về giáo dục và tổ chức thanh niên” Nxb Thanh niên, H. 2005… 2 Hầu hết các tác giả đã đề cập tới các vấn đề như: vai trò, nhiệm vụ của thanh niên trong giai đoạn hiện nay; giáo dục đạo đức cộng sản cho thanh niên; những nguyên tắc, phương pháp xây dựng, phát triển ý thức đạo đức mới cho sinh viên; thanh niên với các vấn đề xã hội và phát triển; công tác tổ chức giáo dục cho thanh niên… Bên cạnh đó còn có nhiều giáo trình dùng trong các trường đại học, cao đẳng, các sách tham khảo, bài viết đăng trên các tạp chí như: Tạp chí Giáo dục, Tạp chí Cộng sản, Tạp chí Thanh niên… quan tâm đề cập đến vấn đề này. Đặc biệt, trong những năm gần đây, nhiều nhà khoa học, nhà giáo, nhà hoạt động xã hội đặc biệt quan tâm đối với hiện tượng suy thoái, thậm chí băng hoại đạo đức ở một bộ phận thanh thiếu niên do tác động tiêu cực từ những mặt trái của cơ chế thị trường và đã có nhiều bài viết đáng được tham khảo. Trong các công trình nghiên cứu về giáo dục đạo đức cho thanh niên liên quan đến đề tài luận văn từ sau Đại hội Đảng lần thứ VI (1986), đến nay, có thể kể: Thành Duy: Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức, Nxb CTQG, H. 1996; Bộ Giáo dục và Đào tạo: Giáo dục hệ thống giá trị đạo đức - nhân văn, Nxb Giáo dục, H. 1998; Trần Sỹ Phán: Giáo dục đạo đức đối với sự hình thành và phát triển nhân cách sinh viên Việt Nam trong giai đoạn hiện nay, Luận án tiến sỹ Triết học. H. 1999; Trần Minh Đoàn: Giáo dục đạo đức cho thanh niên học sinh theo tư tưởng Hồ Chí Minh ở nước ta hiện nay, Luận án tiến sỹ Triết học, H. 2002; Nguyễn Trọng Chuẩn, Nguyễn Văn Phúc (đồng chủ biên): Mấy vấn đề đạo đức trong điều kiện kinh tế thị trường ở nước ta hiện nay, Nxb CTQG, H. 2003; Nguyễn Chí Mỳ - Trần Hậu Kiêm - Đoàn Đức Hiếu: Hệ thống phạm trù đạo đức học và giáo dục đạo đức cho sinh viên, Nxb CTQG, H. 2004; Công trình mang mã số NN7: "Cải tiến công tác giáo dục tư tưởng, chính trị, đạo đức và lối sống cho học sinh, sinh viên trong hệ thống giáo dục quốc dân" do Phạm Tất Dong làm chủ nhiệm… Ngoài ra còn rất nhiều các bài viết về đạo đức, giáo dục đạo đức cho thế hệ trẻ trong quá trình 3 đổi mới được công bố trên nhiều tạp chí chuyên ngành, các tạp chí lý luận, tuyên truyền… Những công trình nêu trên được tiếp cận từ nhiều khía cạnh khác nhau và được công bố ở những thời điểm khác nhau nhưng đã từng bước làm sáng tỏ những vấn đề đạo đức và giáo dục đạo đức cho thanh niên, học sinh trong điều kiện kịnh tế thị trường. Đó là những thành tựu khoa học và lý luận rất đáng trận trong và cần được nghiêm túc kế thừa. Tuy nhiên, có thể khẳng định mặc dù có nhiều tác giả nghiên cứu về thanh niên, học sinh ở những phương diện khác nhau song về vấn đề giáo dục đạo đức, lối sống cho thanh niên nói chung và học sinh nói riêng thì chưa nhiều. Hơn thế, qua sự tìm hiểu tư liệu, chúng tôi nhận thấy vấn đề giáo dục đạo đức cho học sinh THPT trên địa bàn huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh cho đến nay chưa có công trình nào nghiên cứu, chưa có bài viết nào được công bố. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích của luận văn Trên cơ sở tìm hiểu một số nội dung cơ bản tư tưởng Hồ Chí Minh về thanh niên, đạo đức, giáo dục đạo đức cho thanh niên - học sinh, nghiên cứu thực trạng đạo đức và giáo dục đạo đức cho học sinh THPT ở huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh hiện nay, đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục đạo đức cho học sinh trên địa bàn theo tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh. 3.2. Nhiệm vụ của luận văn - Làm rõ một số nội dung cơ bản trong tư tưởng Hồ Chí Minh về thanh niên, đạo đức và giáo dục đạo đức cho thanh niên - học sinh. - Tìm hiểu thực trạng đạo đức và giáo dục đạo đức cho học sinh THPT ở huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh hiện nay. - Đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục đạo đức cho học sinh THPT huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh theo tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh. 4 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Tư tưởng Hồ Chí Minh về thanh niên, đạo đức, giáo dục đạo đức cho thanh niên - học sinh, thực trạng đạo đức và giáo dục đạo đức cho học sinh THPT ở huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh hiện nay. - Phạm vi nghiên cứu: Những nội dung cơ bản tư tưởng Hồ Chí Minh về thanh niên, đạo đức, giáo dục đạo đức cho thanh niên - học sinh; luận văn chỉ tìm hiểu thực trạng đạo đức và giáo dục đạo đức cho học sinh THPT ở huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh hiện nay. 5. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu - Cơ sở lý luận: Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và các quan điểm, đường lối của Đảng về thanh niên - học sinh, đạo đức và giáo dục đạo đức. Trong đó chú trọng soi chiếu dưới góc độ chính trị học với các khái niệm mang tính chất công cụ: con người chính trị, văn hoá chính trị. - Phương pháp nghiên cứu: Luận văn sử dụng phương pháp của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử, chú trọng các phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh, phương pháp lôgíc và phương pháp lịch sử, kết hợp lôgíc với lịch sử, phương pháp điều tra xã hội học. 6. Đóng góp của luận văn - Góp phần nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh về thanh niên, đạo đức, giáo dục đạo đức cho thanh niên - học sinh. - Chỉ rõ thực trạng đạo đức và giáo dục đạo đức cho sinh viên một số trường THPT ở Kỳ Anh - Hà Tĩnh. - Đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục đạo đức, nâng cao nhận thức chính trị, tạo cơ sở khoa học, lý luận và thực tiễn cho việc xây dựng đạo đức, lối sống và những tiêu chuẩn con người mới cho học sinh THPT ở huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh theo tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm 3 chương và 7 tiết. 5 Chƣơng 1 TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ ĐẠO ĐỨC CÁCH MẠNG CỦA THANH NIÊN VÀ GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CÁCH MẠNG CHO THANH NIÊN HỌC SINH TRUNG HỌC PHỐ THÔNG 1.1. Quan niệm của Hồ Chí Minh về đạo đức cách mạng của thanh niên 1.1.1. Hồ Chí Minh luôn đánh giá cao vị trí, vai trò của thanh niên trong sự nghiệp cách mạng Việt Nam Các công trình nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh về thanh niên đã có những kết luận khoa học theo những nhận định của Người về vai trò, vị trí của thanh niên trong tiến trình cách mạng Việt Nam. Chúng tôi rất đồng tình với các kết quả nghiên cứu đã đạt được. Xin liệt kê những nhận định của Hồ Chí Minh về vai trò của thanh niên đã được các nhà khoa học nghiên cứu như sau: 1.1.1.1. Thanh niên là lực lượng quyết định vận mệnh của dân tộc, sự phát triển của đất nước. Kết luận này dựa trên những luận điểm cơ bản của Nguyễn Ái Quốc – Hồ Chí Minh. Người khẳng định: “Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà. Thật vậy, nước nhà thịnh hay suy, mạnh hay yếu, một phần lớn là do các thanh niên” [31, tr.185]. Để xứng đáng là người chủ tương lai của đất nước, Hồ Chí Minh yêu cầu thanh niên phải tự mình phấn đấu học tập, rèn luyện để nắm lấy tri thức, bồi dưỡng ý chí, nghị lực và tinh thần cách mạng. Người viết: “Non sông Việt Nam có trở nên vẻ vang hay không, dân tộc Việt Nam có bước tới đài vinh quang để sánh vai các cường quốc năm châu được hay không, chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các em [30, tr.33]. Trong hoàn cảnh chiến tranh ác liệt cộng với những khó khăn khi cùng một lúc tiến hành hai nhiệm vụ chiến lược là xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và giải phóng miền Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn lạc quan và vững tin vào thắng lợi của cách mạng Việt Nam, bởi vì: “Với một thế hệ thanh niên hăng hái và kiên cường, chúng ta nhất định thành công trong sự 6 nghiệp bảo vệ miền Bắc, giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc” [38, tr.66- 67]. 1.1.1.2. Thanh niên là lực lượng to lớn trong sự nghiệp cách mạng giải phóng dân tộc, xây dựng đất nước và bảo vệ Tổ quốc Hồ Chí Minh xác định cách mạng là công việc của “cả dân chúng” chứ không phải việc của một hai người, trong đó công, nông là gốc của cách mạng, là đội quân chủ lực của cách mạng. Hồ Chí Minh sớm nhận thấy vai trò của thanh niên trong lực lượng cách mạng, tiềm năng của thanh niên là vô cùng to lớn. Người từng có nhận xét: “Tính trung bình thanh niên chiếm một phần ba tổng số nhân dân- tức là một lực lượng to lớn” [34, tr.94] và “thanh niên là bộ phận quan trọng của dân tộc”. Để hiện thực hoá tiềm năng đó thì trước hết cần phải tập hợp thanh niên trong một tổ chức cách mạng. Người cho rằng: “Thanh niên ta rất hăng hái. Ta biết họp lòng hăng hái đó lại và dìu dắt đúng đắn thì thanh niên sẽ thành một lực lượng rất mạnh mẽ” [33, tr.162]. Được sự quan tâm giáo dục của Đảng, được sự dìu dắt mà nhiều thế hệ thanh niên đã trưởng thành. Tiếp tục phát huy vai trò xung kích, không ngại hy sinh quyết tâm kháng chiến để giữ vững nền độc lập của nước nhà, đã có hàng triệu thanh niên hăng hái xung phong ở tuyến đầu của cuộc chiến đấu, nhiều thanh niên đã trở thành cán bộ trung kiên của Đảng như: Võ Thị Sáu, Lê Hồng Phong, Lý Tự Trọng, Hoàng Văn Thụ, Phan Đình Giót…Các đồng chí là những tấm gương sáng chói cho các thế hệ thanh niên sau này học tập, noi theo. Sau năm 1954, đất nước tạm thời chia cắt hai miền. Trước kẻ thù mới hùng mạnh hơn, nhiệm vụ giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc đưa cả nước tiến lên chủ nghĩa xã hội càng trở nên khó khăn, phức tạp, nặng nề hơn. Để hoàn thành nhiệm vụ thiêng liêng chống Mỹ cứu nước. Hồ Chí Minh động viên thanh niên thực hiện tốt vai trò xung kích của mình “Các cháu thanh niên gái cũng như trai hãy thực hiện tốt “ba sẵn sàng”, xung phong hiến dâng tất cả tinh thần và lực lượng của tuổi trẻ cho sự nghiệp chống Mỹ cứu nước, cho Tổ quốc và chủ nghĩa xã hội ” [37, tr.471]. 7 Hưởng ứng lời kêu gọi của Hồ Chủ tịch, tính đến cuối tháng 5/1965 đã có 2 triệu 50 vạn đoàn viên và thanh niên ghi tên thực hiện: “sẵn sàng chiến đấu”, “sẵn sàng gia nhập các lực lượng vũ trang” và “sẵn sàng đi bất cứ nơi nào, làm bất cứ việc gì mà Tổ quốc cần đến”. 1.1.1.3. Thanh niên là đội xung kích trên các mặt trận Trong mọi công việc, thanh niên là lực lượng luôn thực hiện khẩu hiệu: “Đâu Đảng cần thanh niên có, việc gì khó có thanh niên làm” [37, tr.504]. Vì vậy, Hồ Chí Minh thường xuyên quan tâm tới thanh niên, biểu dương những việc làm tốt, những hành động anh hùng, dũng cảm sáng suốt của họ. Người nói: “Khắp thành thị, nông thôn, miền xuôi, miền núi, thanh niên ta ngày nay đã thành một đội quân to lớn, hăng hái tiến lên, quyết tâm phấn đấu, hy sinh vì Tổ quốc thân yêu, vì tiến bộ xã hội” [37, tr.162]. Hồ Chí Minh luôn nhấn mạnh vai trò xung kích đi đầu của thanh niên trong hành động cách mạng. Trong một buổi nói chuyện với thanh niên, Bác nói: “Bác rất yêu mến thanh niên. Vì thanh niên là người xung phong trong công cuộc phát triển kinh tế và văn hóa trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội. Vì thanh niên là lực lượng cơ bản trong bộ đội, công an và dân quân tự vệ, đang hăng hái giữ gìn trật tự, bảo vệ Tổ quốc. Vì trong mọi việc, thanh niên thi đua thực hiện khẩu hiệu “Đâu Đảng cần thanh niên có, việc gì khó thanh niên làm”. Theo Hồ Chí Minh “thời đại này là thời đại vẻ vang của thanh niên. Mà thanh niên phải là đội xung kích trên các mặt trận chính trị, kinh tế, khoa học, kỹ thuật” [36, tr.390]. Thi đua trong chiến đấu, học tập, lao động sản xuất, thanh niên lập nên nhiều thành tích to lớn. Nhiều cá nhân, tập thể thanh niên được Đảng và Nhà nước phong tặng danh hiệu anh hùng, chiến sĩ thi đua ngày càng nhiều. Chiến công và sự trưởng thành của thanh niên cả nước trong thời kỳ chống Mỹ, cứu nước xứng đáng với lời khen ngợi của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Các cháu thanh niên thân mến, các cháu là thế hệ anh hùng trong thời đại anh hùng. Bác mong các cháu đều xứng đáng là những anh hùng trong sự nghiệp cách mạng tiêu diệt chủ nghĩa đế quốc và xây dựng xã hội mới” [37, tr.505]. 8 1.1.1.4. Thanh niên là đội hậu bị, cánh tay đắc lực của Đảng, đồng thời là người giáo dục dìu dắt thiếu niên, nhi đồng Theo Hồ Chí Minh: “Trong mọi công việc thanh niên ta luôn luôn hăng hái xung phong và họ xứng đáng là cánh tay đắc lực của Đảng” [36, tr.271]. Thanh niên luôn đi đầu trong việc thực hiện những chủ trương, đường lối do Đảng đề ra. Thông qua hoạt động, tổ chức Đoàn phát hiện và giới thiệu những đoàn viên ưu tú cho Đảng. Như vậy, Đoàn thanh niên là nguồn bổ sung lực lượng cho đội ngũ của Đảng những người trẻ, khỏe. Điều đó làm cho Đảng càng đông và càng mạnh. Mối quan hệ giữa Đảng với tổ chức Đoàn, Hồ Chí Minh viết: “Đường chính trị, thì thanh niên theo Đảng chỉ huy, nhưng việc làm thì thanh niên độc lập” [28, tr.295]. Nghĩa là Đoàn do Đảng Cộng sản lãnh đạo. Đoàn thanh niên phải lấy mục tiêu, lý tưởng của Đảng làm tôn chỉ hoạt động của tổ chức mình. Tuy nhiên, Đoàn thanh niên hoàn toàn tự chủ trong việc đề ra kế hoạch, chương trình hành động. Theo Hồ Chí Minh, Đoàn thanh niên Cộng sản vừa là tổ chức gần gũi Đảng, vừa là người phụ tá đắc lực cho Đảng. Trước hết, Đoàn là người trực tiếp giúp Đảng giáo dục chủ nghĩa cộng sản cho thanh niên, vận động thanh niên đi theo lý tưởng của Đảng. Đoàn còn lôi cuốn, tập hợp đông đảo thanh niên xung phong thực hiện và hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ mà Đảng giao phó. Được tổ chức Đoàn dìu dắt, giúp đỡ, thanh niên không ngừng rèn luyện, phấn đấu vươn lên xứng đáng là lực lượng kế thừa sự nghiệp cách mạng của Đảng. Trong tư tưởng Hồ Chí Minh, Đoàn thanh niên còn có vai trò là người giáo dục dìu dắt thiếu niên, nhi đồng. Cách mạng là sự nghiệp của nhiều thế hệ nối tiếp nhau. Việc chuẩn bị thế hệ cách mạng kế tục là một quy luật đảm bảo cho cách mạng giành thắng lợi trong từng thời kỳ, thúc đẩy xã hội phát triển không ngừng. Chăm lo, giáo dục, dìu dắt các em thiếu niên, nhi đồng là chiến lược đào tạo đội ngũ kế cận để chuẩn bị cho tương lai. Thanh niên có vai trò rất lớn trong việc tổ chức, hướng dẫn, dìu dắt thiếu niên, nhi đồng, giúp các em học 9 tập, vui chơi, lành mạnh, tránh những tác động xấu ngoài xã hội. “Đoàn thanh niên Lao động phải là cánh tay đắc lực của Đảng trong việc tổ chức và giáo dục thế hệ thanh niên và nhi đồng thành những chiến sĩ tuyệt đối trung thành với sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản” [36, tr.21]. Rõ ràng, theo Hồ Chí Minh, thanh niên có vai trò vô cùng to lớn trong tiến trình lịch sử dân tộc và lịch sử cách mạng. Thanh niên là bộ phận quan trọng của dân tộc, là lực lượng nòng cốt trong cách mạng giải phóng dân tộc và trong cách mạng xã hội chủ nghĩa. Vận mệnh của dân tộc, tương lai của đất nước phụ thuộc vào bản chất và bản lĩnh của thanh niên. Thanh niên là lực lượng to lớn, là đội quân xung kích trên mọi mặt trận, là cánh tay đắc lực và đội hậu bị của Đảng và còn là lực lượng kế thừa và tiếp bước các thế hệ cha anh trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Song, Hồ Chí Minh không dừng lại ở việc nhìn nhận, đánh giá thanh niên mà Người thường xuyên chăm lo bồi dưỡng thanh niên, thế hệ kế tục sự nghiệp vẻ vang của Đảng, của dân tộc: - Hồ Chí Minh chăm lo bồi dưỡng thế hệ tương lai vì lợi ích của nhân dân, của Tổ quốc và sự phát triển của nhân loại Những người cộng sản vốn ý thức được quy luật vận động của lịch sử thông qua hoạt động có ý thức của con người. Bác Hồ đã nói: Muốn có chủ nghĩa xã hội thì trước hết cần có những con người xã hội chủ nghĩa. Trong thư gửi học sinh cả nước nhân ngày khai trường (9-1945) đầu tiên dưới chế độ mới, Hồ Chí Minh gửi gắm: “Non sông Việt Nam có trở lên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có bước tới đài vinh quang để sánh vai với các cường quốc năm châu được hay không, chính nhờ một phần lớn ở công họ tập của các em”. Năm 1947, trong thư Gửi các bạn thanh niên, Người lại viết: “Thanh niên là người tiếp sức cho thế hệ thanh niên già, đồng thời là người phụ trách dìu dắt thế hệ thanh niên tương lai”, “là người xung phong trong công cuộc phát triển kinh tế và văn hoá, trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội”, “là 10 lực lượng cơ bản trong bộ đội, công an và dân quân tự vệ, đang hăng hái giữ gìn trật tự trị an, bảo vệ Tổ quốc”. Qua đó ta thấy Hồ Chí Minh luôn đánh giá cao khả năng cách mạng và cống hiến to lớn của thanh niên đối với tương lai của dân tộc, tiền đồ của cách mạng. Thanh niên là cái cầu nối giữa các thế hệ. kế tục sự nghiệp của lớp người đi trước đồng thời bồi dưỡng, dìu dắt thế hệ đàn em. Thanh niên bao giờ cũng là lớp người hăng hái, nhiệt tình, luôn luôn đi đầu trong mọi việc khó khăn “Đâu cần thanh niên có, việc gì khó thanh niên làm”. Đó là sự đánh giá khách quan, phản ánh bản chất cách mạng, vai trò và sức mạnh của thanh niên ta, đồng thời cũng thể hiện lòng yêu mến, tin tưởng của Đảng và Bác Hồ đối với thế hệ trẻ Việt Nam. Từ năm 1925, Nguyễn Ái Quốc- Hồ Chí Minh đã nêu lên luận điểm: “Muốn thức tỉnh dân tộc, trước hết phải thức tỉnh thanh niên”. Trong thư Gửi thanh niên Việt Nam, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đã chỉ rõ, thanh niên Việt Nam có khả năng cách mạng to lớn, là lực lượng cứu nguy dân tộc. Người dẫn ra các biến cố phi thường đã làm đảo lộn thế giới hồi đầu thế kỷ XX, Người ca ngợi tấm gương “cần công, kiệm học” của thanh niên Trung Quốc đang sống ở châu Âu để trở về chấn hưng đất nước Trung Hoa. Thế thì thanh niên Việt Nam phải làm gì đây? Sau khi dẫn ra một số việc tiêu cực, Người kêu gọi: “Hỡi Đông Dương đáng thương hại! Người sẽ chết mất nếu đám thanh niên già cỗi của Người không sớm hồi sinh!”. Sau lời cảm thán đượm buồn đó vẫn toát lên các ý lớn: vận mệnh dân tộc, sự tồn vong của đất nước, tùy thuộc vào ý chí và nghị lực của thế hệ trẻ. - Trách nhiệm chăm lo bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau và sự làm gương, nêu gương lý tưởng và đạo đức của thế hệ trước Ngay từ những ngày cách mạng còn trứng nước, cùng với việc tổ chức ra Hội Việt Nam Thanh niên cách mạng, gửi người vào học trường Quân sự Hoàng Phố, cử đi đào tạo ở Mátxcơva… Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh đã trực tiếp giáo dục thanh niên Việt Nam từ Thái Lan sang, tất cả đều mang họ 11 Lý của Lý Thụy (tên hoạt động của Người ở Quảng Châu) trong đó Lý Tự Trọng đã được cử về nước để chuẩn bị tổ chức ra Đoàn Thanh niên Cộng sản sau này. Cho đến những năm tháng cuối đời, đã mấy lần trong Di chúc, Hồ Chí Minh nhắc đến đoàn viên và thanh niên, Người lưu ý: Đảng phải chăm lo giáo dục đạo đức cho họ, đào tạo họ thành những người thừa kế xây dựng chủ nghĩa xã hội vừa “hồng” vừa “chuyên”, coi đó là một việc rất quan trọng và rất cần thiết. Trong nội dung bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau, Bác Hồ đặt lên hàng đầu vấn đề bồi dưỡng lý tưởng, chí khí và đạo đức cách mạng cho thanh niên. Lý tưởng mà Bác Hồ quan tâm giáo dục cho thanh niên là lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, tức là kết hợp chủ nghĩa yêu nước với chủ nghĩa Mác - Lênin. Ngày nay, các thế lực chống chủ nghĩa xã hội đang tìm cách lung lạc thanh niên ta bằng cách tách rời độc lập dân tộc với chủ nghĩa xã hội. Chúng ta lựa chọn chủ nghĩa xã hội vì, như Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: chỉ có chủ nghĩa xã hội mới cứu được nhân loại, đem lại cho mọi người tự do, bình đẳng, bác ái, đoàn kết, ấm no, việc làm cho mọi người, niềm vui, hoà bình, hạnh phúc. Phải luôn luôn nâng cao chí khí cách mạng trung với nước, hiếu với dân, nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng. Không sợ gian khổ hy sinh, hăng hái thi đua tăng gia sản xuất và anh dũng chiến đấu, xung phong đi đầu trong sự nghiệp chống Mỹ cứu nước. Lý tưởng và ý chí cách mạng chỉ có thể duy trì và phát triển trên nền tảng đạo đức cách mạng, đó là đạo đức cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư của Bác Hồ. Thiếu đi nền tảng này, tuổi trẻ chưa trải qua dạn dày đấu tranh sẽ không đủ vượt qua những thăng trầm, khó khăn của hoàn cảnh để kiên trì phấn đấu đến cùng cho lý tưởng. Thiếu nền tảng đạo đức cách mạng, người chiến sỹ trẻ dễ gục ngã trước những cám dỗ của kinh tế thị trường. Cuối cùng trong nội dung giáo dục, Bác Hồ yêu cầu: “Thanh niên phải học và học cho giỏi”, “phải ham học”. Cách mạng đòi hỏi cả nhiệt tình cách mạng và tri thức cách mạng. Thanh niên ta ngày nay cần theo được tấm 12 gương học tập của Bác Hồ: Từ một người yêu nước nhiệt thành, tuy không có điều kiện học tập nhiều trong nhà trường, nhờ sự nỗ lực với ý chí phi thường, nhờ cả thiên tài trí tuệ hiếm có, Người đã từng bước chiếm lĩnh được những đỉnh cao của tri thức nhân loại, trở thành anh hùng giải phóng dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới. 1.1.2. Quan niệm của Hồ Chí Minh về đạo đức cách mạng của thanh niên Tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh là sự kết tinh những truyền thống tốt đẹp của dân tộc ta và tinh hoa văn hoá nhân loại; là tài sản tinh thần vô giá của Đảng và nhân dân ta. 1.1.2.1. Quan niệm của Hồ Chí Minh về đạo đức cách mạng Vấn đề đạo đức được Hồ Chí Minh đặt ra và xem xét một cách toàn diện trong tất cả mọi lĩnh vực hoạt động của con người, từ việc tư đến việc công, từ lao động sản xuất ở hậu phương đến chiến đấu ngoài mặt trận, từ học tập, công tác đến sinh hoạt hàng ngày. Hồ Chí Minh cũng bàn đến đạo đức ở mọi phạm vi từ gia đình tới xã hội, từ giai cấp đến dân tộc, từ quốc gia đến quốc tế. Việc Hồ Chí Minh xem xét vấn đề đạo đức một cách toàn diện là một cách nhìn mang tính khách quan, phù hợp với hoạt động phong phú đa dạng của đời sống xã hội và của mỗi con người. Tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh vừa là đạo đức Việt Nam vừa là đạo đức cộng sản, vừa mang cốt cách của văn hóa đạo đức phương Đông vừa mang dáng dấp của đạo đức phương Tây. Theo quan điểm mác-xít, đạo đức xét đến cùng là sự phản ánh của các quan hệ kinh tế - xã hội. Giá trị đạo đức được xác định ở chỗ nó phục vụ cho tiến bộ xã hội vì hạnh phúc của con người. “Đạo đức giúp cho xã hội loài người tiến lên trình độ cao hơn, thoát khỏi ách bóc lột lao động” [59, tr.371]. Bàn về đạo đức cộng sản chủ nghĩa, Lênin cho rằng: “Đó là những gì góp phần phá hủy xã hội cũ của bọn bóc lột và góp phần đoàn kết tất cả những người lao động chung quanh giai cấp vô sản đang sáng tạo ra xã hội mới của 13
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan