ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
KHOA THÔNG TIN – THƢ VIỆN
-----------
VŨ THỊ LAN ANH
NGHIÊN CỨU NHU CẦU TIN
TẠI THƢ VIỆN TRƢỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ - KỸ
THUẬT TRUNG ƢƠNG
ĐỀ CƢƠNG LUẬN VĂN THẠC SỸ
Chuyên ngành : Khoa học Thƣ viện
Hà Nội, 2014
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
-----------
VŨ THỊ LAN ANH
NGHIÊN CỨU NHU CẦU TIN
TẠI THƢ VIỆN TRƢỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ - KỸ
THUẬT TRUNG ƢƠNG
Chuyên ngành : Khoa học Thƣ viện
Mã số: 60 32 20
LUẬN VĂN THẠC SĨ THÔNG TIN – THƢ VIỆN
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS. TS. Trần Thị Minh Nguyệt
Hà Nội, 2014
Luận văn thạc sĩ: Nghiên cứu nhu cầu tin tại thư viện Trường CĐ Kinh tế - Kỹ thuật TW
MỤC LỤC
MỤC LỤC ..................................................................................................................1
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT.......................................................................4
DANH MỤC CÁC BẢNG SỐ LIỆU, SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ ......................................5
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................7
1. Tính cấp thiết của đề tài. ....................................................................................7
2. Tổng quan tình hình nghiên cứu .......................................................................8
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu .....................................................................9
4. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu .....................................................................9
5. Giả thuyết nghiên cứu.........................................................................................9
6. Phƣơng pháp nghiên cứu .................................................................................10
7. Ý nghĩa của luận văn ........................................................................................10
8. Kết cấu của luận văn.........................................................................................10
NỘI DUNG ..............................................................................................................12
CHƢƠNG 1..............................................................................................................12
NHU CẦU TIN VÀ NGƢỜI DÙNG TIN .............................................................12
TRONG HOẠT ĐỘNG THÔNG TIN -THƢ VIỆN ............................................12
Ở TRƢỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ - KỸ THUẬT TRUNG ƢƠNG ...............12
1.1. Những vấn đề lý luận chung về nhu cầu tin ................................................12
1.1.1. Khái niệm nhu cầu tin và người dùng tin .............................................12
1.1.2. Những yếu tố ảnh hưởng tới nhu cầu tin của người dùng tin. ............13
1.1.3. Vai trò của nghiên cứu nhu cầu tin trong hoạt động TTTV ................15
Học viên: Vũ Thị Lan Anh
1
GVHD: PGS. TS Trần Thị Minh Nguyệt
Luận văn thạc sĩ: Nghiên cứu nhu cầu tin tại thư viện Trường CĐ Kinh tế - Kỹ thuật TW
1.2. Đặc điểm hoạt động thông tin – thƣ viện tại Trƣờng Cao đẳng Kinh tế Kỹ thuật Trung ƣơng ..........................................................................................15
1.2.1. Trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Trung ương trong quá trình đổi
mới giáo dục ......................................................................................................15
1.2.2. Thư viện Trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Trung ương ................21
1.3. Tầm quan trọng của nghiên cứu nhu cầu tin tại thƣ viện trƣờng Cao
đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Trung ƣơng ................................................................30
CHƢƠNG 2..............................................................................................................32
THỰC TRẠNG NHU CẦU TIN CỦA NGƢỜI DÙNG TIN ..............................32
TẠI TRƢỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ - KỸ THUẬT TRUNG ƢƠNG ...........32
2.1. Nội dung nhu cầu tin của các nhóm ngƣời dùng tin tại Trƣờng Cao đẳng
Kinh tế - Kỹ thuật Trung ƣơng ..........................................................................32
2.1.1. Nhu cầu tin theo lĩnh vực khoa học......................................................32
2.1.2. Nhu cầu tin về ngôn ngữ tài liệu ...........................................................43
2.1.3. Nhu cầu về loại hình tài liệu ..................................................................49
2.2. Tập quán sử dụng thông tin của các nhóm ngƣời dùng tin. ......................58
2.2.1. Thời gian thu thập và khai thác thông tin .............................................59
2.2.2. Nguồn khai thác thông tin chủ yếu của người dùng tin .......................67
2.2.3. Sản phẩm, dịch vụ thông tin mà người dùng tin hay sử dụng .............71
2.3. Nhận xét ..........................................................................................................80
2.3.1. Điểm mạnh ..............................................................................................80
2.3.2.Hạn chế ....................................................................................................81
2.3.3. Nguyên nhân hạn chế.............................................................................81
CHƢƠNG 3..............................................................................................................86
CÁC GIẢI PHÁP THỎA MÃN VÀ PHÁT TRIỂN NHU CẦU TIN ................86
TẠI TRƢỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ - KỸ THUẬT TRUNG ƢƠNG ..........86
Học viên: Vũ Thị Lan Anh
2
GVHD: PGS. TS Trần Thị Minh Nguyệt
Luận văn thạc sĩ: Nghiên cứu nhu cầu tin tại thư viện Trường CĐ Kinh tế - Kỹ thuật TW
3.1. Tăng cƣờng hoạt động thông tin – thƣ viện ................................................86
3.1.1.Củng cố và phát triển nguồn lực thông tin.............................................86
3.1.2. Hoàn thiện hệ thống sản phẩm và dịch vụ thông tin – thư viện ..........89
3.1.3. Tăng cường hoạt động maketing các sản phẩm và dịch vụ thông tin
thư viện .............................................................................................................93
3.2. Phát huy yếu tố con ngƣời .............................................................................95
3.2.1.Nâng cao năng lực, trình độ của cán bộ thư viện ..................................95
3.2.2. Tăng cường đào tạo người dùng tin ......................................................96
3.3 Các giải pháp khác ..........................................................................................99
3.3.1. Tăng cường cơ sở vật chất, trang thiết bị cho hoạt động thông tin thư
viện.....................................................................................................................99
3.3.2. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động thông tin
thư viện ............................................................................................................100
KẾT LUẬN ............................................................................................................102
TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................103
Học viên: Vũ Thị Lan Anh
3
GVHD: PGS. TS Trần Thị Minh Nguyệt
Luận văn thạc sĩ: Nghiên cứu nhu cầu tin tại thư viện Trường CĐ Kinh tế - Kỹ thuật TW
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Các chữ viết tắt tiếng Việt
CBNCGD
Cán bộ nghiên cứu, giảng dạy
CBLĐQL
Cán bộ lãnh đạo, quản lý
CĐKTKTTW
Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Trung ương
CSDL
Cơ sở dữ liệu
DV
Dịch vụ
DVTT
Dịch vụ thông tin
HSSV
Học sinh sinh viên
LMHTXVN
Liên minh hợp tác xã Việt Nam
NDT
Người dùng tin
NCT
Nhu cầu tin
SP
Sản phẩm
TT-TV
Thông tin – thư viện
TTTTKH và CNQG
Trung tâm Thông tin Khoa học và Công nghệ Quốc gia
TV
Thư viện
TTTTTV
Trung tâm thông tin thư viện
TVQĐ
Thư viện Quân Đội
TVQGVN
Thư viện Quốc gia Việt Nam
Chữ viết tắt tiếng Anh
CD-ROM
Compact Disc - Read Only Memory
NETC
National Economic & Technical College
VISEC
Vietnam Institute For Small Enterprises and Cooperative
Học viên: Vũ Thị Lan Anh
4
GVHD: PGS. TS Trần Thị Minh Nguyệt
Luận văn thạc sĩ: Nghiên cứu nhu cầu tin tại thư viện Trường CĐ Kinh tế - Kỹ thuật TW
DANH MỤC CÁC BẢNG SỐ LIỆU, SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ
Sơ đồ 1.1. Sơ đồ cơ cấu tổ chức của trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Trung
ương........................................................................................................................... 18
Bảng 1.1. Thống kê trang thiết bị của Trung tâm Thông tin – Thư viện .................. 20
Bảng 1.2. Cơ cấu nhân sự theo trình độ của Trung tâm Thông tin – Thư viện ........ 21
Bảng 1.3. Số lượng tài liệu có trong thư viện ........................................................... 22
Bảng 1.4. Số lượng người dùng tin tại Trường ......................................................... 23
Biểu đồ 1.2. Cơ cấu người dùng tin tại Trường ........................................................ 23
Bảng 2.1. Nhu cầu tin về lĩnh vực khoa học theo nhóm người dùng tin .................. 30
Biểu đồ 2.1. Nhu cầu tin về lĩnh vực khoa học theo nhóm người dùng tin .............. 31
Bảng 2.2. Nhu cầu tin về lĩnh vực khoa học theo giới tính....................................... 33
Biểu đồ 2.2. Nhu cầu tin về lĩnh vực khoa học theo giới tính .................................. 34
Bảng 2.3. Nhu cầu tin về lĩnh vực khoa học theo độ tuổi ......................................... 35
Biểu đồ 2.3. Nhu cầu tin về lĩnh vực khoa học theo độ tuổi ..................................... 36
Bảng 2.4. Nhu cầu tin về lĩnh vực khoa học theo trình độ học vấn .......................... 37
Biểu đồ 2.4. Nhu cầu tin về lĩnh vực khoa học theo trình độ học vấn ...................... 38
Bảng 2.5. Nhu cầu tin về ngôn ngữ tài liệu theo nhóm người dùng tin .................... 40
Biểu đồ 2.5. Nhu cầu tin về ngôn ngữ tài liệu theo nhóm người dùng tin ................ 41
Bảng 2.6. Nhu cầu tin về ngôn ngữ tài liệu theo giới tính người dùng tin ............... 43
Biểu đồ 2.6. Nhu cầu tin về ngôn ngữ tài liệu theo giới tính người dùng tin ........... 43
Bảng 2.7. Nhu cầu tin về ngôn ngữ tài liệu theo lứa tuổi người dùng tin ................. 45
Biểu đồ 2.7. Nhu cầu tin về ngôn ngữ tài liệu theo lứa tuổi người dùng tin ............. 45
Bảng 2.8. Nhu cầu tin về ngôn ngữ tài liệu theo trình độ học vấn của NDT ............ 46
Biểu đồ 2.8. Nhu cầu tin về ngôn ngữ tài liệu theo trình độ học vấn của NDT........ 46
Bảng 2.9. Nhu cầu tin về loại hình tài liệu theo nhóm người dùng tin ..................... 48
Biểu đồ 2.9. Nhu cầu tin về loại hình tài liệu theo nhóm người dùng tin ................. 48
Bảng 2.10. Nhu cầu tin về loại hình tài liệu theo giới tính người dùng tin .............. 49
Biểu đồ 2.10. Nhu cầu tin về loại hình tài liệu theo giới tính người dùng tin .......... 50
Bảng 2.11. Nhu cầu tin về loại hình tài liệu theo lứa tuổi người dùng tin ................ 51
Biều đồ 2.11. Nhu cầu tin về loại hình tài liệu theo lứa tuổi người dùng tin ............ 51
Học viên: Vũ Thị Lan Anh
5
GVHD: PGS. TS Trần Thị Minh Nguyệt
Luận văn thạc sĩ: Nghiên cứu nhu cầu tin tại thư viện Trường CĐ Kinh tế - Kỹ thuật TW
Bảng 2.12. Nhu cầu tin về loại hình tài liệu theo trình độ học vấn người dùng tin .. 53
Biểu đồ 2.12. Nhu cầu tin về loại hình tài liệu theo trình độ học vấn NDT ............. 53
Bảng 2.13. Thời gian thu thập, khai thác và nghiên cứu thông tin mỗi ngày theo
nhóm người dùng tin ................................................................................................. 57
Bảng 2.14. Thời gian thu thập, khai thác và nghiên cứu thông tin mỗi ngày theo giới
tính người dùng tin .................................................................................................... 60
Bảng 2.15. Thời gian thu thập, khai thác và nghiên cứu thông tin mỗi ngày theo lứa
tuổi người dùng tin .................................................................................................... 62
Bảng 2.16. Thời gian thu thập, khai thác và nghiên cứu thông tin mỗi ngày theo
trình độ học vấn người dùng tin ................................................................................ 63
Bảng 2.17. Nguồn khai thác thông tin theo nhóm người dùng tin ............................ 64
Bảng 2.18. Nguồn khai thác thông tin theo giới tính người dùng tin ....................... 65
Bảng 2.19. Nguồn khai thác thông tin theo lứa tuổi người dùng tin ......................... 66
Bảng 2.20. Nguồn khai thác thông tin theo trình độ học vấn người dùng tin ........... 67
Bảng 2.21. Mức độ sử dụng sản phẩm và dịch vụ thông tin xét theo nhóm NDT.... 69
Bảng 2.22. Mức độ sử dụng sản phẩm và dịch vụ thông tin theo giới tính NDT ..... 72
Bảng 2.23. Mức độ sử dụng sản phẩm và dịch vụ thông tin theo lứa tuổi NDT ...... 73
Bảng 2.24. Mức độ sử dụng sản phẩm và dịch vụ thông tin theo trình độ học vấn
NDT ........................................................................................................................... 76
Học viên: Vũ Thị Lan Anh
6
GVHD: PGS. TS Trần Thị Minh Nguyệt
Luận văn thạc sĩ: Nghiên cứu nhu cầu tin tại thư viện Trường CĐ Kinh tế - Kỹ thuật TW
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài.
Xã hội càng phát triển thì vai trò của thông tin càng trở nên quan trọng, là
yếu tố hàng đầu làm nên sức cạnh tranh kinh tế, chính trị và văn hóa của một quốc
gia. Thông tin là sức mạnh trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu hiện nay. Thông tin
đáp ứng nhu cầu hiểu biết và tìm hiểu cuộc sống của con người, là động lực để thúc
đẩy sự phát triển. Có thể nói, thông tin gắn bó hữu cơ với sự tồn tại và phát triển của
xã hội loài người, góp phần quan trọng cho sự tiến hóa nhân loại.
Nhu cầu tin là nguồn gốc tạo nên hoạt động thông tin. Đó là một dạng nhu cầu
về tinh thần của con người xuất phát từ lòng ham hiểu biết và khám phá thế giới
khách quan. Cũng giống như các nhu cầu khác của con người, nhu cầu tin mang
tính xã hội. Xã hội càng phát triển thì sự đòi hỏi về việc đáp ứng nhu cầu thông tin
càng đa dạng, phong phú. Nhiệm vụ đáp ứng được nhu cầu tin của người dùng tin là
một yếu tố sống còn trong hoạt động của các cơ quan thông tin – thư viện.
Trung tâm Thông tin - Thư viện (TTTTTV) trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ
thuật Trung ương (CĐKTKTTW) đã có gần 20 năm hình thành và phát triển cùng
với sự phát triển của Trường Bồi dưỡng Cán bộ Hợp tác xã & Doanh nghiệp nhỏ,
nay là trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Trung ương. Trong xu thế hội nhập và
phát triển, trung tâm thông tin – thư viện cũng đang có những cố gắng để hoàn thiện
và nâng cao hiệu quả hoạt động, đáp ứng nhu cầu tin của người dùng tin. Sự gia
tăng của thông tin khiến người dùng tin đứng trước vô vàn sự lựa chọn. Cơ quan
thông tin – thư viện nói chung, Trung tâm thông tin - thư viện trường Cao đẳng
Kinh tế - Kỹ thuật nói riêng phải hiểu rõ được người dùng tin, định hướng cho
người dùng tin lựa chọn được những thông tin hữu ích nhất, phù hợp nhất với nhu
cầu tin của mình.
Chính vì vậy, tôi đã lựa chọn đề tài: “Nghiên cứu nhu cầu tin tại thư viện
Trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Trung ương ” làm đề tài luận văn tốt nghiệp
của mình.
Học viên: Vũ Thị Lan Anh
7
GVHD: PGS. TS Trần Thị Minh Nguyệt
Luận văn thạc sĩ: Nghiên cứu nhu cầu tin tại thư viện Trường CĐ Kinh tế - Kỹ thuật TW
2. Tổng quan tình hình nghiên cứu
Để nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của thư viện, việc nghiên cứu
người dùng tin và nhu cầu tin luôn luôn được chú trọng. Đã có rất nhiều đề tài
nghiên cứu về vấn đề này.
- Ngay từ những năm 70 của thế kỷ trước, Thư viện Quốc gia đã tiến hành
nghiên cứu nhu cầu đọc của bạn đọc qua 2 đợt nghiên cứu người đọc vào năm 1976
và 1979 bằng phương pháp trưng cầu ý kiến. Kết quả nghiên cứu này được phản
ánh trong luận án “Vấn đề hoàn thiện việc phục vụ cán bộ khoa học và các nhà
chuyên môn trong các thư viện khoa học tổng hợp lớn” (1977) và các bài báo “Thư
viện Quốc gia nâng cao chất lượng phục vụ cán bộ khoa học và các nhà chuyên
môn” (1977); “Nghiên cứu nhu cầu đọc của người đọc ở Thư viện Quốc gia” (1981)
của tác giả Hà Thu Cúc.
- Thạc sỹ Nguyễn Ngọc Dung với đề tài “Nghiên cứu nhu cầu tin và hoạt
động thông tin của Ban Thông tin – Tư liệu và Thư viện tại Viện Chiến lược và
Chính sách Khoa học và công nghệ” (Luận văn Thạc sỹ năm 2005).
- “Nghiên cứu nhu cầu tin khoa học và công nghệ tại Trung tâm Thông tin
Khoa học và Công nghệ Quốc Gia” của học viên Nguyễn Thị Chung, Luận văn
thạc sỹ khóa 1 chuyên ngành Khoa học thư viện Trường Đại học Khoa học Xã hội
& Nhân văn Hà Nội, bảo vệ năm 2009.
- “Nghiên cứu nhu cầu tin và đảm bảo thông tin tại Trung tâm Thông tin Thư
viện trường Đại học Sư phạm Hà Nội trong giai đoạn đổi mới.”, Luận văn thạc sỹ
chuyên ngành khoa học thư viện Đại học Văn Hóa Hà Nội.
- “Nghiên cứu nhu cầu tin của các doanh nhân trẻ tại Trung tâm Hỗ trợ Phát
triển Doanh nghiệp trẻ Việt Nam.” của học viên Nguyễn Thị Hồng Nhung, Luận
văn thạc sỹ chuyên ngành khoa học thư viện Đại học Văn hóa Hà Nội.
Những đề tài trên góp phần làm phong phú thêm cơ sở lý luận của việc
nghiên cứu nhu cầu tin trong hoạt động thông tin. Tuy nhiên, các đề tài trên đều chỉ
đề cập đến một cơ quan cụ thể là nơi tác giả công tác hoặc tìm hiểu. Tại Trường
Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Trung ương vẫn chưa có một đề tài nào nghiên cứu về
thư viện và trường mới chuyển đổi sang đào tạo dài hạn, những yêu cầu trong việc
Học viên: Vũ Thị Lan Anh
8
GVHD: PGS. TS Trần Thị Minh Nguyệt
Luận văn thạc sĩ: Nghiên cứu nhu cầu tin tại thư viện Trường CĐ Kinh tế - Kỹ thuật TW
đáp ứng nhu cầu tin và đối tượng người dùng tin cũng có những thay đổi theo chức
năng, nhiệm vụ của trường, chính vì thế việc nghiên cứu người dùng tin và nhu cầu
tin tại thư viện vừa thiết thực lại vừa đảm bảo tính mới trong nghiên cứu khoa học.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tƣợng nghiên cứu của đề tài là nhu cầu tin của người dùng tin tại Trường
Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Trung ương.
- Phạm vi nghiên cứu: Thư viện trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Trung ương
từ năm 2009 đến nay
4. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
- Mục đích nghiên cứu: Nghiên cứu nhu cầu tin tại thư viện trường Cao đẳng Kinh
tế - Kỹ thuật Trung ương, tập quán khai thác thông tin của người dùng tin của thư
viện, từ đó đề ra các giải pháp nhằm đáp ứng đầy đủ hơn nhu cầu tin của người
dùng tin.
- Nhiệm vụ nghiên cứu:
+ Nghiên cứu đặc điểm người dùng tin tại Trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật
Trung ương
+ Nghiên cứu đặc điểm nhu cầu tin và tập quán khai thác thông tin tại Trường Cao
đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Trung ương.
+ Đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của Thư viện Trường
Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Trung ương, đáp ứng nhu cầu tin của người dùng tin
tại trường.
5. Giả thuyết nghiên cứu
Nghiên cứu NCT tại Trường CĐKTKTTW là một vấn đề mới trong công tác tổ
chức và hoạt động thông tin của nhà trường. Nếu thực hiện tốt việc nghiên cứu theo
hướng đề tài này sẽ có cơ sở khoa học để định hướng phát triển cho TV nhằm thỏa
mãn tối đa nhu cầu tại TTTTTV của Trường, đảm bảo cung cấp thông tin chính xác,
đầy.
Nhu cầu tin của người dùng tin tại trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Trung
ương đang phát triển và ngày càng cao, trong khi đó hoạt động thông tin thư viện
Học viên: Vũ Thị Lan Anh
9
GVHD: PGS. TS Trần Thị Minh Nguyệt
Luận văn thạc sĩ: Nghiên cứu nhu cầu tin tại thư viện Trường CĐ Kinh tế - Kỹ thuật TW
trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Trung ương hiện nay còn nhiều yếu kém, mang
tính truyền thống, chưa đáp ứng được yêu cầu thông tin của sinh viên và cán bộ
giảng viên trong Trường. Nếu được tăng cường, hoạt động thông tin thư viện sẽ đáp
ứng nhu cầu tin của người dùng tin, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo của
trường.
6. Phƣơng pháp nghiên cứu
Trong quá trình nghiên cứu và giải quyết các vấn đề của luận văn, tôi đã sử
dụng phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu sau:
- Phƣơng pháp luận: Vận dụng phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện
chứng và duy vật lịch sử; dựa trên các quan điểm, đường lối, chính sách của Đảng
và Nhà nước.
- Phƣơng pháp nghiên cứu: Luận văn sử dụng các phương pháp: điều tra bằng
bảng hỏi; phân tích và tổng hợp tài liệu; so sánh; điều tra; thống kê; quan sát và
phỏng vấn trực tiếp.
7. Ý nghĩa của luận văn
- Về mặt lý luận: Luận văn làm rõ đặc điểm của người dùng tin và nhu cầu tin của
họ trong giai đoạn hiện nay.
- Về mặt thực tiễn: Làm rõ đặc điểm nhu cầu của từng nhóm người dùng tin tại
Thư viện Trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Trung ương, từ đó điều chỉnh chính
sách phát triển nguồn tin và cách thức cung cấp, phục vụ các sản phẩm và dịch vụ
thông tin cho phù hợp với nhu cầu tin của từng nhóm người dùng tin.
8. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, cấu trúc của
luận văn gồm 3 chương:
Chƣơng 1: Người dùng tin và nhu cầu tin trong hoạt động thông tin-thư viện tại
trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Trung ương
Chƣơng 2: Thực trạng nhu cầu tin của người dùng tin tại Trường Cao đẳng Kinh tế
- Kỹ thuật Trung ương
Học viên: Vũ Thị Lan Anh
10
GVHD: PGS. TS Trần Thị Minh Nguyệt
Luận văn thạc sĩ: Nghiên cứu nhu cầu tin tại thư viện Trường CĐ Kinh tế - Kỹ thuật TW
Chƣơng 3: Các giải pháp thỏa mãn và phát triển nhu cầu tin tại Trường Cao đẳng
Kinh tế - Kỹ thuật Trung ương.
Học viên: Vũ Thị Lan Anh
11
GVHD: PGS. TS Trần Thị Minh Nguyệt
Luận văn thạc sĩ: Nghiên cứu nhu cầu tin tại thư viện Trường CĐ Kinh tế - Kỹ thuật TW
NỘI DUNG
CHƢƠNG 1
NHU CẦU TIN VÀ NGƢỜI DÙNG TIN
TRONG HOẠT ĐỘNG THÔNG TIN -THƢ VIỆN
Ở TRƢỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ - KỸ THUẬT TRUNG ƢƠNG
1.1. Những vấn đề lý luận chung về nhu cầu tin
1.1.1. Khái niệm nhu cầu tin và người dùng tin
* Người dùng tin
Người dùng tin là người sử dụng thông tin để thỏa mãn nhu cầu của mình. Họ
chính là người tiêu dùng các sản phẩm và dịch vụ thông tin. Có thể coi người dùng
tin là đối tác, là khách hàng của hoạt động thông tin – thư viện. Hoạt động thông tin
muốn tồn tại và phát triển phải quan tâm tới nhu cầu tin của người dùng tin trong
từng thời điểm và địa bàn cụ thể.
Theo quan điểm hiện đại người dùng tin được coi là “thượng đế” đối với
những người tham gia hoạt động thông tin – thư viện. Họ chính là nguồn gốc nảy
sinh hoạt động thông tin – thư viện, không có người dùng tin không tồn tại hoạt
động thông tin – thư viện.
Người dùng tin là nhân tố điều chỉnh, định hướng cho hoạt động thông tin
thông qua dòng tin phản hồi. Ý kiến đánh giá của người dùng tin trong quá trình sử
dụng thông tin góp phần điều chỉnh hoạt động thông tin theo hướng phù hợp và hiệu
quả hơn với nhu cầu của người dùng tin.
* Nhu cầu tin
Nhu cầu là một hiện tượng tâm lý của con người; là đòi hỏi, mong muốn,
nguyện vọng của con người về vật chất và tinh thần để tồn tại và phát triển. Tùy
theo trình độ nhận thức, môi trường sống, những đặc điểm tâm sinh lý, mỗi người
có những nhu cầu khác nhau.
Nhu cầu nói chung của con người là đa dạng, phong phú. Mỗi cá nhân khác
nhau đều có nhu cầu về vật chất và tinh thần khác nhau. Nhu cầu tin là một loại nhu
cầu tinh thần đặc biệt của con người.
Học viên: Vũ Thị Lan Anh
12
GVHD: PGS. TS Trần Thị Minh Nguyệt
Luận văn thạc sĩ: Nghiên cứu nhu cầu tin tại thư viện Trường CĐ Kinh tế - Kỹ thuật TW
Nhu cầu tin là đòi hỏi khách quan của con người (cá nhân, nhóm, xã hội) đối
với việc tiếp nhận và sử dụng thông tin để duy trì các hoạt động sống của con người.
Nhu cầu tin có vai trò quan trọng, là nguồn gốc của hoạt động thông tin – thư
viện. Nó xuất phát từ mong muốn, đòi hỏi được thỏa mãn thông tin của con người
và chịu sự chi phối của thị giác. Nhu cầu tin của người dùng tin là mục đích để tồn
tại và phát triển của bất cứ cơ quan thông tin – thư viện nào. Vì vậy, nắm bắt nhu
cầu tin là yếu tố quan trọng hàng đầu để đảm bảo triển khai hoạt động thông tin –
thư viện.
1.1.2. Những yếu tố ảnh hưởng tới nhu cầu tin của người dùng tin.
Nhu cầu tin của con người chịu sự chi phối bởi chủ thể nhu cầu tin (yếu tố chủ
quan) và những điều kiện, hoàn cảnh xã hội bên ngoài chủ thể (yếu tố khách quan).
* Yếu tố chủ quan:
Trình độ văn hóa có ảnh hưởng trực tiếp tới đời sống tinh thần của con người.
Nhu cầu tin là một loại nhu cầu tinh thần nên bị chi phối bởi trình độ văn hóa của
con người. Trình độ học vấn không chỉ ảnh hưởng đến nội dung nhu cầu tin,
phương thức tìm kiếm thông tin, các hình thức sử dụng thông tin của người dùng tin
mà còn ảnh hưởng đến cách thức tổ chức và phục vụ thông tin của cơ quan thông
tin.
Người dùng tin có trình độ học vấn cao thường sử dụng các phương tiện tìm
kiếm thông tin hiện đại, sử dụng được nhiều nguồn khai thác thông tin khác nhau,
do đó thông tin họ tìm được cũng phong phú, đa dạng và có chất lượng cao hơn.
Những người có khả năng sử dụng tốt ngoại ngữ thì cơ hội tiếp cận với nguồn thông
tin – tài liệu nước ngoài cũng như cơ hội sử dụng các trang web nước ngoài để thu
thập thông tin của họ sẽ nhiều hơn.
Bên cạnh trình độ học vấn, nhân cách cũng là một trong những yếu tố tác động
đến nhu cầu tin của con người. Nhân cách là toàn bộ những đặc điểm, phẩm chất
tâm lý của cá nhân, quy định hành vi xã hội và giá trị xã hội của họ. Nhu cầu là một
bộ phận cấu thành xu hướng – một thuộc tính quan trọng của nhân cách con người.
Nhân cách tồn tại và phát triển trong hoạt động. Nhân cách càng phát triển, dẫn đến
hoạt động càng phong phú, nhu cầu tin sẽ ngày càng cao, càng nhạy cảm.
Học viên: Vũ Thị Lan Anh
13
GVHD: PGS. TS Trần Thị Minh Nguyệt
Luận văn thạc sĩ: Nghiên cứu nhu cầu tin tại thư viện Trường CĐ Kinh tế - Kỹ thuật TW
* Yếu tố khách quan:
Môi trường sống là môi trường bao quanh con người, bao gồm môi trường tự
nhiên và môi trường xã hội.
Môi trường xã hội: đời sống văn hóa tinh thần phong phú là tiền đề cho nhu
cầu tin phát triển. Nền văn hóa phát triển sẽ sản sinh ra thông tin đa dạng, sẽ được
lưu giữ và chuyển tải bằng nhiều phương tiện khác nhau để có thể bảo quản và lưu
truyền lại cho các thế hệ sau. Nhu cầu tin nếu được thỏa mãn sẽ bền vững và sâu sắc
hơn.
Trình độ lực lượng sản xuất ảnh hưởng trực tiếp tới nhu cầu tin. Trình độ càng
cao thì đòi hỏi thông tin và kiến thức nhiều hơn. Bên cạnh đó, các quan hệ xã hội
lành mạnh, hài hoà, dân chủ cũng góp phần làm cho đời sống tinh thần phong phú,
kích thích nhu cầu tin phát triển.
Môi trường tự nhiên: Môi trường tự nhiên có ảnh hưởng lớn tới đời sống của
con người. Những vùng đất khác nhau thường để lại những dấu ấn khác nhau trong
tính cách và xu hướng hoạt động của con người sinh sống tại đó. Để duy trì sự sống,
con người luôn có ý thức hoà nhập với thiên nhiên.
Nghề nghiệp: nghề nghiệp khác nhau để lại những dấu ấn khác nhau trong nội
dung nhu cầu tin và tập quán sử dụng thông tin của mỗi người. Hoạt động nghề
nghiệp thường đòi hỏi ở mỗi người tri thức và kinh nghiệm nhất định.
Lứa tuổi: Mỗi giai đoạn lứa tuổi trong cuộc đời con người có những đặc điểm
tâm lý riêng do hoạt động chủ đạo chi phối. Các đặc điểm của tâm lý lứa tuổi có ảnh
hưởng khá rõ rệt tới nội dung và phương thức thoả mãn nhu cầu đọc và nhu cầu tin.
Nội dung nhu cầu tin bị chi phối bởi các hoạt động chủ đạo của từng giai đoạn lứa
tuổi và phương thức thoả mãn cũng bị chi phối bởi các đặc điểm tâm lý.
Giới tính: Do đặc điểm sinh lý khác nhau, các giới khác nhau có những đặc
điểm tâm lý khác nhau. Đặc điểm giới tính cũng được biểu thị trong sắc thái nội
dung và cách thức thoả mãn nhu cầu tin của mỗi người.
Phương thức thoả mãn nhu cầu tin: Được thoả mãn bằng phương thức hiện
đại, đầy đủ (kèm theo cảm xúc, hứng thú) nhu cầu tin sẽ ngày càng phát triển ở mức
độ cao hơn. Nếu nhu cầu tin được thoả mãn, chu kỳ của nhu cầu tin sẽ được rút
Học viên: Vũ Thị Lan Anh
14
GVHD: PGS. TS Trần Thị Minh Nguyệt
Luận văn thạc sĩ: Nghiên cứu nhu cầu tin tại thư viện Trường CĐ Kinh tế - Kỹ thuật TW
ngắn lại, nếu không được thoả mãn trong thời gian dài nhu cầu sẽ bị suy giảm và
thoái hoá.
Người dùng tin với tư cách là chủ thể nhu cầu tin có vai trò vô cùng quan
trọng trong hoạt động thông tin – thư viện, là lý do để một cơ quan thông tin tồn tại
và phát triển. Hoạt động thông tin thư viện nói chung và hoạt động thông tin trong
các trường đại học nói riêng đều lấy công tác phục vụ nhu cầu người dùng tin làm
mục tiêu và động lực phát triển của cơ quan mình.
1.1.3. Vai trò của nghiên cứu nhu cầu tin trong hoạt động TTTV
Trong hoạt động TT-TV, việc nghiên cứu NCT luôn là yêu cầu cấp thiết để
thư viện có thể nắm bắt được đầy đủ và chính xác mục đích của từng đối tượng bạn
đọc khi đến với thư viện. Bởi lẽ NCT là đòi hỏi khách quan của con người đối với
việc tiếp nhận và sử dụng thông tin nhằm duy trì hoạt động sống của con người, khi
đòi hỏi của con người về thông tin trở nên cấp thiết thì NCT xuất hiện. NCT là một
dạng nhu cầu tinh thần của con người nảy sinh trong quá trình thực hiện các hoạt
động khác nhau của con người. Bất kỳ hoạt động nào muốn đạt được kết quả tốt đẹp
cũng cần phải có thông tin đầy đủ. Hoạt động càng phức tạp, nhu cầu được cung cấp
thông tin càng cao. NCT phát triển lại tác động trở lại tới sự phát triển các hoạt
động, góp phần phát triển xã hội.
NCT là yếu tố quan trọng tạo nên động cơ của hoạt động thông tin, vì vậy có
thể coi NCT là nguồn gốc tạo ra hoạt động thông tin. Chỉ khi tiến hành điều tra,
nghiên cứu cụ thể về NCT của NDT thì hoạt động TT-TV mới có điều kiện để phát
triển và phục vụ bạn đọc một cách hiệu quả hơn.
1.2. Đặc điểm hoạt động thông tin – thƣ viện tại Trƣờng Cao đẳng Kinh tế - Kỹ
thuật Trung ƣơng
1.2.1. Trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Trung ương trong quá trình đổi
mới giáo dục
* Lịch sử hình thành
Trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Trung ương (National Economic &
Technical College - NETC) có tiền thân là Trường bồi dưỡng cán bộ quản lý Doanh
Học viên: Vũ Thị Lan Anh
15
GVHD: PGS. TS Trần Thị Minh Nguyệt
Luận văn thạc sĩ: Nghiên cứu nhu cầu tin tại thư viện Trường CĐ Kinh tế - Kỹ thuật TW
nghiệp ngoài quốc doanh theo quyết định ngày 05/11/1992 của Chủ tịch Hội đồng
Trung ương các doanh nghiệp ngoài quốc doanh.
Ngày 25/08/2001 được phép của Chính phủ và Liên minh Hợp tác xã Việt
Nam (LMHTXVN), Trường bồi dưỡng cán bộ quản lý doanh nghiệp ngoài quốc
doanh được nâng cấp và xây dựng thành Trường cán bộ Hợp tác xã và doanh
nghiệp nhỏ (Vietnam Institute For Small Enterprises and Cooperative - VISEC).
Trên cơ sở Trường cán bộ hợp tác xã và doanh nghiệp nhỏ, ngày 19 tháng 3
năm 2009, Bộ trưởng Bộ Giáo dục & Đào tạo đã ra Quyết định số 2414/QĐBGD&ĐT thành lập Trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Trung ương.
Ngày 03/10/2011 Bộ Trưởng Bộ Giáo dục & Đào tạo đã ra quyết định số
4890/QĐ-BGDĐT về việc sáp nhập Trường Trung học Quản lý & Công nghệ vào
trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Trung ương.
Trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Trung ương là cơ sở đào tạo trực thuộc
LMHTXVN, chịu sự quản lý nhà nước về giáo dục của Bộ Giáo dục & Đào tạo
cũng như chịu sự quản lý về các lĩnh vực chức năng của các bộ, ngành liên quan,
chịu sự quản lý hành chính theo lãnh thổ của Ủy ban nhân dân thành phố, được
hưởng các chính sách, chế độ của nhà nước áp dụng cho hệ thống các trường đại
học, cao đẳng, trung học chuyên nghiệp và dạy nghề công lập.
Trường là đơn vị sự nghiệp công lập có thu, có tư cách pháp nhân, tự chủ hoạt
động theo nguồn kinh phí sự nghiệp do ngân sách nhà nước cấp, nguồn thu từ các
hoạt động dịch vụ đào tạo, nghiên cứu, tư vấn và các nguồn thu khác theo quy định
của nhà nước, được mở tài khoản tại kho bạc nhà nước và ngân hàng, có con dấu để
hoạt động và giao dịch theo pháp luật.
* Nhiệm vụ của trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Trung ương
- Nhiệm vụ chung
Theo Quyết định số 2414/QĐ-BGD&ĐT, Bộ giáo dục và đào tạo trao cho nhà
trường 2 nhiệm vụ sau đây:
+ Đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực ở trình độ cao đẳng và các trình độ thấp hơn.
+ Nghiên cứu khoa học phục vụ yêu cầu phát triển kinh tế xã hội.
- Nhiệm vụ cụ thể
Học viên: Vũ Thị Lan Anh
16
GVHD: PGS. TS Trần Thị Minh Nguyệt
Luận văn thạc sĩ: Nghiên cứu nhu cầu tin tại thư viện Trường CĐ Kinh tế - Kỹ thuật TW
+ Tổ chức đào tạo hệ chính quy trình độ cao đẳng và các trình độ thấp hơn về các
chuyên ngành kinh tế, quản trị kinh doanh, kỹ thuật và công nghệ.
+ Tổ chức bồi dưỡng nguồn nhân lực cho khu vực kinh tế hợp tác xã và doanh
nghiệp vừa và nhỏ, gồm chủ yếu là cán bộ quản lý, cán bộ chuyên môn nghiệp vụ
về tổ chức, lãnh đạo, quản lý hoạt động sản xuất - kinh doanh.
+ Tổ chức, triển khai công tác nghiên cứu khoa học nhằm phục vụ việc nâng cao
không ngừng chất lượng đào tạo hệ cao đẳng và bồi dưỡng nguồn nhân lực cho khu
vực kinh tế hợp tác xã và doanh nghiệp nhỏ, cũng như phục vụ các mục đích khác.
+ Xuất bản các ấn phẩm, như tạp chí chuyên ngành, tài liệu, giáo trình, nhằm phục
vụ công tác đào tạo, bồi dưỡng, nghiên cứu khoa học và nhằm xã hội hoá các kết
quả đào tạo, bồi dưỡng và nghiên cứu khoa học của nhà trường.
+ Hợp tác với các cơ sở đào tạo, các tổ chức nghiên cứu khoa học trong nước nhằm
trao đổi kinh nghiệm, bổ sung nguồn lực và mở rộng các hình thức đào tạo và bồi
dưỡng của trường, góp phần thoả mãn nhu cầu về học tập đa dạng và ngày càng
tăng của xã hội.
+ Thực hiện việc hợp tác quốc tế nhằm bổ sung nguồn lực cho trường theo hướng
hợp tác đào tạo, trao đổi giảng viên và học viên, tiếp nhận phương pháp và công cụ
đào tạo mới và nghiên cứu khoa học mà trường và các đối tác cùng quan tâm.
* Phương châm hoạt động của trường
Nhằm thực hiện những nhiệm vụ trên, trước mắt và lâu dài, hoạt động của
trường tuân theo phương châm sau đây:
- Lấy học viên làm trung tâm.
Mọi nỗ lực và nguồn lực của Trường CĐKTKTTW được huy động tối đa để phục
vụ học viên, đảm bảo học viên đạt được mục tiêu khi vào trường.
- Kiến thức và kỹ năng, học và hành.
Chất lượng đào tạo cao đẳng chính quy của Trường CĐKTKTTW đạt được nhờ
trang bị cho học viên hệ thống kiến thức cơ bản, rèn luyện cho học viên những kỹ
năng chuyên môn cần thiết, tạo điều kiện cho học viên ra trường lập thân và lập
nghiệp.
- Lý luận và thực tiễn, kinh nghiệm và sáng tạo.
Học viên: Vũ Thị Lan Anh
17
GVHD: PGS. TS Trần Thị Minh Nguyệt
Luận văn thạc sĩ: Nghiên cứu nhu cầu tin tại thư viện Trường CĐ Kinh tế - Kỹ thuật TW
Chất lượng bồi dưỡng của Trường CĐKTKTTW đối với nguồn nhân lực của khu
vực kinh tế tập thể đạt được nhờ kết hợp lý luận mới nhất với thực tiễn sinh động,
kết hợp kinh nghiệm phong phú của học viên và khơi dậy sáng tạo trong môi trường
mới.
- Đem lại cơ hội học tập cho nhiều người.
Trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Trung ương mở rộng hợp tác trong nước và
quốc tế dưới nhiều hình thức nhằm đa dạng hoá phương thức đào tạo và bồi dưỡng,
góp phần biến việc học tập và bồi dưỡng thành tài sản của nhiều người.
* Các ngành và bậc đào tạo:
Hệ cao đẳng:
Công nghệ thông tin
Quản trị kinh doanh
Kế toán - Kiểm toán
Tài chính ngân hàng
Công nghệ kỹ thuật điện
Hệ trung cấp chuyên nghiệp:
- Kế toán, chuyên ngành: Kế toán hợp tác xã
- Kỹ thuật điện, chuyên ngành: Điện Công nghiệp và điện dân dụng
- Công nghệ May
- Quản trị kinh doanh
- Kỹ thuật viên Tin
Hệ dạy nghề (trung cấp nghề)
- Điện lạnh
- Điện dân dụng
- Kỹ thuật hàn
- Tin học
- Kỹ thuật may
Ngoài ra nhà Trường còn liên kết với các trường đại học, cao đẳng mở các lớp
đại học tại chức, đào tạo hệ liên thông từ trung cấp chuyên nghiệp lên cao đẳng, đại
học.
Học viên: Vũ Thị Lan Anh
18
GVHD: PGS. TS Trần Thị Minh Nguyệt
- Xem thêm -