ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC
ĐẶNG ANH TÚ
QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TIẾNG ANH
Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
THÀNH PHỐ CẨM PHẢ TỈNH QUẢNG NINH
LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
HÀ NỘI – 2016
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC
ĐẶNG ANH TÚ
QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TIẾNG ANH
Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
THÀNH PHỐ CẨM PHẢ TỈNH QUẢNG NINH
LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Mã số: 60 14 01 14
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Trọng Hậu
HÀ NỘI - 2016
LỜI CẢM ƠN
Với tình cảm chân thành, em xin bày tỏ lòng biết ơn và sự kính trọng tới
lãnh đạo trường Đại học Giáo dục - Đại học Quốc gia Hà Nội, các Thầy giáo Cô
giáo đã tham gia giảng dạy và cung cấp những kiến thức cơ bản, sâu sắc, tạo
điều kiện giúp đỡ em trong quá trình học tập và nghiên cứu tại nhà trường.
Đặc biệt, em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất đến Tiến sĩ Nguyễn Trọng
Hậu, người đã trực tiếp hướng dẫn khoa học và tận tình giúp đỡ em trong suốt
quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Xin trân trọng gửi lời cảm ơn Sở GD&ĐT Quảng Ninh, Cán bộ quản lý
và giáo viên các trường THPT thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh cùng bạn
bè, người thân đã tạo điều kiện cả về thời gian, vật chất, tinh thần cho em trong
suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn, mặc dù bản
thân em đã luôn cố gắng nhưng chắc chắn không tránh khỏi những khiếm
khuyết. Kính mong được sự góp ý, chỉ dẫn của các Thầy, các Cô và các bạn
đồng nghiệp.
Em xin trân trọng cảm ơn!
Quảng Ninh, ngày 10 tháng 11 năm 2016
Tác giả
Đặng Anh Tú
i
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
Từ viết tắt
Viết đầy đủ
BGH
Ban giám hiệu
CBQL
Cán bộ quản lý
CLB
Câu lạc bộ
CSVC
Cơ sở vật chất
CMHS
Cha mẹ học sinh
DH
Dạy học
ĐHQG
Đại học Quốc gia
GD & ĐT
Giáo dục và Đào tạo
GVCN
Giáo viên chủ nhiệm
GV
Giáo viên
HS
Học sinh
HĐDH
Hoạt động dạy học
HT
Hiệu trưởng
KT- ĐG
Kiểm tra – đánh giá
PHT
Phó hiệu trưởng
PP
Phương pháp
QL
Quản lý
QLGD
Quản lý giáo dục
THCS
Trung học cơ sở
THPT
Trung học phổ thông
ii
MỤC LỤC
Lời cảm ơn.............................................................................................................. i
Danh mục các từ viết tắt ........................................................................................ ii
Mục lục ................................................................................................................. iii
Danh mục bảng.................................................................................................... vii
MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 1
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
MÔN TIẾNG ANH Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ................... 6
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ........................................................................ 6
1.2. Khái niệm cơ bản ........................................................................................... 8
1.2.1. Quản lý ........................................................................................................ 8
1.2.2. Quản lý giáo dục, quản lý nhà trường ......................................................... 9
1.2.3. Dạy học và quản lý hoạt động dạy học ..................................................... 13
1.3. Một số đặc điểm dạy học Tiếng Anh ở trường THPT ................................. 14
1.3.1. Vị trí, vai trò của môn Tiếng Anh trong nhà trường THPT ...................... 14
1.3.2. Bản chất của ngôn ngữ và dạy học ngoại ngữ .......................................... 16
1.3.3. Quan hệ giữa ngôn ngữ và lời nói ............................................................. 16
1.3.4. Mục tiêu dạy học Tiếng Anh trong trường Trung học phổ thông............. 18
1.3.5. Nội dung dạy học Tiếng Anh trong trường Trung học phổ thông ............ 18
1.3.6. Phương pháp dạy học Tiếng Anh trong trường Trung học phổ thông ..... 19
1.3.7. Kiểm tra và đánh giá khi dạy học Tiếng Anh trong trường THPT ........... 21
1.4. Quản lý hoạt động dạy học Tiếng Anh ở trường THPT .............................. 22
1.4.1. Quản lý thực hiện mục tiêu dạy học môn tiếng Anh ................................ 22
1.4.2. Quản lý hoạt động giảng dạy môn Tiếng Anh của giáo viên ................... 24
1.4.3. Quản lý hoạt động học môn tiếng Anh của học sinh ................................ 25
1.4.4. Quản lý trang bị cơ sở vật chất, thiết bị và sử dụng đồ dùng dạy học
Tiếng Anh ............................................................................................................ 26
1.4.5. Quản lý về kiểm tra, đánh giá dạy học tiếng Anh ở trường THPT ........... 26
iii
1.5. Một số yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở
trường THPT ....................................................................................................... 27
1.5.1. Giáo viên ................................................................................................... 27
1.5.2. Học sinh..................................................................................................... 27
1.5.3 Sự quan tâm của nhà trường....................................................................... 28
1.5.4. Tổ chức quản lý của nhà trường đối với bộ môn Tiếng Anh .................... 28
Kết luận chương 1 ............................................................................................... 29
CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN
TIẾNG ANH TẠI TRƢỜNG THPT CỬA ÔNG THÀNH PHỐ CẨM PHẢ
TỈNH QUẢNG NINH ....................................................................................... 30
2.1. Đặc điểm tình hình kinh tế, văn hóa xã hội thành phố Cẩm Phả tỉnh Quảng
Ninh. .................................................................................................................... 30
2.1.1. Vị trí địa lí, dân cư .................................................................................... 30
2.1.2. Về kinh tế - xã hội ..................................................................................... 30
2.1.3. Về phát triển giáo dục ............................................................................... 31
2.2. Đặc điểm trường THPT Cửa Ông thành phố Cẩm Phả tỉnh Quảng Ninh. ...... 32
2.2.1. Cơ cấu tổ chức ........................................................................................... 33
2.2.2. Đặc điểm học sinh ..................................................................................... 35
2.3. Thực trạng hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở trường THPT Cửa Ông
thành phố Cẩm Phả tỉnh Quảng Ninh ................................................................. 36
2.4. Thực trạng về quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở trường THPT
Cửa Ông thành phố Cẩm Phả tỉnh Quảng Ninh .................................................. 45
2.4.1. Thực trạng quản lý thực hiện mục tiêu dạy học môn tiếng Anh............... 45
2.4.2. Thực trạng quản lý hoạt động giảng dạy môn Tiếng Anh của GV ........... 47
2.4.3. Thực trạng quản lý hoạt động học tập môn Tiếng Anh của học sinh ...... 56
2.4.4. Thực trạng quản lý cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học môn Tiếng Anh
............................................................................................................................. 59
2.4.5. Thực trạng quản lý về kiểm tra đánh giá hoạt động dạy học môn Tiếng
Anh ở trường THPT Của Ông thành phố Cẩm Phả ............................................ 61
iv
2.5. Kinh nghiệm về quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở một số trường
THPT thành phố Cẩm Phả .................................................................................. 63
2.6. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở
trường THPT Cửa Ông thành phố Cẩm Phả tỉnh Quảng Ninh ........................... 65
2.6.1. Điểm mạnh ................................................................................................ 65
2.6.2. Điểm yếu ................................................................................................... 65
2.6.3. Thời cơ ...................................................................................................... 66
2.6.4. Thách thức ................................................................................................. 66
Kết luận chương 2 ............................................................................................... 67
CHƢƠNG 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN
TIẾNG ANH CHO TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRÊN ĐỊA
BÀN THÀNH PHỐ CẨM PHẢ TỈNH QUẢNG NINH ................................ 68
3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp ................................................................ 68
3.1.1. Nguyên tắc tính thực tiễn .......................................................................... 68
3.1.2. Nguyên tắc tính hiệu quả........................................................................... 68
3.1.3. Nguyên tắc tính đồng bộ ........................................................................... 68
3.1.4. Nguyên tắc tính hệ thống .......................................................................... 69
3.2. Biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh cho trường THPT
trên địa bàn thành phố Cẩm Phả tỉnh Quảng Ninh giai đoạn hiện nay. .............. 69
3.2.1. Tổ chức nâng cao nhận thức cho GV, HS và cha mẹ HS về mục tiêu dạy
học môn tiếng Anh .............................................................................................. 69
3.2.2. Nâng cao chất lượng quản lý hoạt động giảng dạy môn Tiếng Anh của
giáo viên .............................................................................................................. 72
3.2.3. Đổi mới quản lý hoạt động học môn Tiếng Anh của học sinh. ................ 79
3.2.4. Bồi dưỡng nâng cao trình độ và năng lực SP cho GV Tiếng Anh ............ 81
3.2.5. Đầu tư và quản lý sử dụng có hiệu quả cơ sở vật chất, thiết bị phương tiện
trong dạy học Tiếng Anh ..................................................................................... 84
3.2.6. Tăng cường kiểm tra đánh giá hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ......... 87
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp .................................................................. 90
v
3.4. Khảo sát tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động
dạy học môn Tiếng Anh ở trường THPT trên địa bàn thành phố Cẩm Phả tỉnh
Quảng Ninh. ........................................................................................................ 91
Kết luận chương 3 ............................................................................................... 94
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................... 95
1. Kết luận ........................................................................................................... 95
2. Khuyến nghị .................................................................................................... 95
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................... 97
PHỤ LỤC 1 ...................................................................................................... 100
vi
DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1: Đội ngũ cán bộ, giáo viên, công nhân viên nhà trườngTHPT Cửa Ông.
............................................................................................................................. 33
Bảng 2.2: Thực trạng các hoạt động giảng dạy môn tiếng Anh của GV ............ 36
Bảng 2.3: Thực trạng giảng dạy 4 kỹ năng Tiếng Anh trên lớp theo chương trình
của GV ................................................................................................................. 38
Bảng 2.4: Thực trạng sử dụng PPDH và phương tiện dạy học của GV ............. 39
Bảng 2.5: Động lực học Tiếng Anh của HS trường THPT Cửa Ông thành phố
Cẩm Phả .............................................................................................................. 40
Bảng 2.6: Thực trạng về phương pháp học tập của HS ...................................... 41
Bảng 2.7: Đánh giá của HS về hoạt động tự học môn Tiếng Anh ..................... 42
Bảng 2.8: Thực trạng cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học môn Tiếng Anh ở
trường THPT Cửa Ông thành phố Cẩm Phả ....................................................... 43
Bảng 2.9: Kết quả việc xác định mục tiêu dạy học môn tiếng Anh tại trường
THPT Cửa Ông thành phố Cẩm Phả ................................................................... 46
Bảng 2.10: Nhận thức của CBQL và GV về tầm quan trọng của những nội dung
quản lý HĐDH môn Tiếng Anh .......................................................................... 47
Bảng 2.11 : Thực trạng QL thực hiện chương trình giảng dạy của GV ............. 49
Bảng 2.12 : Thực trạng quản lý công tác chuẩn bị bài lên lớp của GV .............. 51
Bảng 2.13: Thực trạng quản lý công tác kiểm tra đánh giá kết quả học tập của
HS ........................................................................................................................ 52
Bảng 2.14: Thực trạng quản lý nề nếp lên lớp của GV và vận dụng các phương
pháp, phương tiện dạy học .................................................................................. 53
Bảng 2.15: Thực trạng quản lý hoạt động tự bồi dưỡng nâng cao chuyên môn
nghiệp vụ của GV ................................................................................................ 55
Bảng 2.16: Thực trạng QL hoạt động học môn Tiếng Anh trên lớp của HS ...... 57
Bảng 2.17: Thực trạng quản lý hoạt động tự học môn Tiếng Anh ..................... 58
vii
Bảng 2.18: Thực trạng quản lý cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học môn Tiếng
Anh ...................................................................................................................... 60
Bảng 2.19: Thực trạng quản lý công tác kiểm tra đánh giá kết quả dạy học môn
Tiếng Anh ............................................................................................................ 62
Bảng 3.1. Mức độ cấp thiết và mức độ khả thi của các biện pháp quản lý hoạt
động dạy học môn Tiếng Anh ............................................................................. 91
Bảng 3.2. Mức độ khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn
Tiếng Anh ............................................................................................................ 92
viii
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Bước sang thế kỷ XXI, Việt Nam trở thành thành viên thứ 150 của tổ chức
thương mại thế giới, đánh dấu một bước phát triển mới trên con đường hội nhập
quốc tế theo xu hướng toàn cầu hoá. Việt Nam đang đứng trước thách thức to lớn
có tính chất sống còn trong lịch sử là phải tìm ra con đường sáng tạo để có thể hội
nhập vào khu vực và thế giới, xây dựng và phát triể n đất nước trong thời đại bùng
nổ công nghệ thông tin. Trong bối cảnh đó yếu tố con người - nguồn nhân lực
chất lượng cao là yếu tố quyết định để phát triển kinh tế. Ngoại ngữ nói chung và
Tiếng Anh nói riêng có vai trò và vị trí quan trọng trong sự nghiệp giáo dục đào
tạo và trong sự phát triển của đất nước. Tiếng Anh đã có một vai trò, vị trí mới về
chất. Nó thực sự trở thành công cụ giao tiếp cần thiết, phương tiện thông tin nhạy
bén và phong phú. Tiếng Anh được nâng lên như vai trò của một năng lực phẩm
chất cần thiết về nhân cách của con người Việt Nam hiện đại.
Từ nhu cầu phát triển nhân lực của xã hội theo xu thế hội nhập, nâng cao
chất lượng dạy học nói chung và dạy học môn Tiếng Anh nói riêng là nhiệm vụ
cơ bản và thường xuyên của các nhà trường vì đây chính là điều kiện để nhà
trường tồn tại và phát triển. Xã hội đặt hàng cho ngành giáo dục nguồn nhân lực
có khả năng sử dụng được Tiếng Anh thành thạo trong công việc cũng như tiếp
cận khoa học công nghệ tiên tiến của thế giới. Môn Tiếng Anh ở trường phổ
thông cung cấp cho học sinh một công cụ giao tiếp mới để tiếp thu những tri
thức khoa học, kỹ thuật tiên tiến, tìm hiểu các nền văn hoá đa dạng và phong
phú trên thế giới, dễ dàng hội nhập với cộng đồng quốc tế. Môn Tiếng Anh góp
phần hình thành và phát triển nhân cách của học sinh, giúp cho việc thực hiện
mục tiêu giáo dục toàn diện ở trường phổ thông. Chính vì vậy quản lý tốt hoạt
động dạy - học môn Tiếng Anh có ý nghĩa rất quan trọng đối việc nâng cao chất
lượng giảng dạy trong nhà trường.
Hiện nay vấn đề chất lượng dạy học môn Tiếng Anh ở các trường THPT
nói chung và các trường THPT thành phố Cẩm Phả tỉnh Quảng Ninh nói riêng
1
tuy đã được quan tâm nhưng chưa thực sự đáp ứng được mục tiêu của ngành đề
ra. Trong kì thi tốt nghiệp THPT 3 năm gần tỉ lệ học sinh đạt trên trung bình
môn Tiếng Anh của các trường THPT thành phố Cẩm Phả thấp nhất so với các
môn khác. Biểu hiện của học sinh yếu kém về môn Tiếng Anh phổ biến nhất là
vốn từ nghèo nàn, không nắm vững ngữ pháp, phát âm không chuẩn, kĩ năng tạo
lập văn bản chưa đạt yêu cầu và yếu nhất là kĩ năng nghe. Có nhiều nguyên nhân
dẫn đến thực trạng này: Việc quản lý các hoạt động dạy học môn Tiếng Anh còn
mang nặng tính hình thức và chưa đồng bộ về các giải pháp; việc đầu tư và khai
thác trang thiết bị hiện đại phục vụ giảng dạy còn hạn chế; tầm quan trọng của
môn Tiếng Anh trong tương quan với các môn học khác chưa được các nhà
trường quan tâm đúng mức.
Xuất pháp từ những lý do trên đây tác giả đã lựa chọn đề tài: “ Quản lý
hoạt động dạy học môn Tiếng Anh tại các trường THPT thành phố Cẩm Phả
tỉnh Quảng Ninh” với mong muốn sẽ góp phần làm sáng tỏ cơ sở lý luận quản
lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh và góp phần hoàn thiện những giải pháp
trong quản lý hoạt động dạy học Tiếng Anh ở trường THPT; từng bước nâng
cao chất lượng môn Tiếng Anh đáp ứng được mục tiêu giáo dục, phục vụ sự
nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước và quá trình hội nhập quốc tế.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận, khảo sát, phân tích đánh giá thực trạng
quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh tại trường THPT Cửa Ông và nghiên
cứu kinh nghiệm quản lý ở một số trường THPT ở thành phố Cẩm Phả, từ đó, đề
xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh cho các trường
THPT thuộc thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh.
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
Khách thể nghiên cứu: Hoạt động dạy học môn Tiếng Anh tại trường THPT.
Đối tượng nghiên cứu: Quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh tại
trường THPT Cửa Ông và một số trường THPT thành phố Cẩm Phả tỉnh Quảng
Ninh.
2
4. Phạm vi nghiên cứu
Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng
Anh tại trường THPT Cửa Ông và tham khảo kinh nghiệm quản lý ở một số
trường THPT thành phố Cẩm Phả tỉnh Quảng Ninh trong 3 năm trở lại đây.
5. Câu hỏi nghiên cứu
Có những biện pháp hiệu quả nào giúp quản lý tốt hoạt động dạy học
môn Tiếng Anh tại các trường THPT trên địa bàn thành phố Cẩm Phả, tỉnh
Quảng Ninh
6. Giả thuyết nghiên cứu
Quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở trường THPT Cửa Ông
thành phố Cẩm Phả tỉnh Quảng Ninh trong những năm qua đã có những kết quả
nhất định trong việc thực hiện mục tiêu dạy học Tiếng Anh, tuy nhiên vẫn còn
có những hạn chế, bất cập. Nếu thực hiện các biện pháp quản lý một cách khoa
học, đồng bộ dựa trên những cơ sở lý luận và thực tế xác đáng thì chất lượng
quản lý dạy học môn Tiếng Anh của trường sẽ được nâng cao, góp phần nâng
cao chất lượng dạy học môn Tiếng Anh và chất lượng giáo dục của nhà trường
trong giai đoạn hiện nay.
7. Nhiệm vụ nghiên cứu
7.1. Hệ thống hoá cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học, quản lý hoạt
động dạy học môn Tiếng Anh ở trường THPT
7.2. Khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng quản lí hoạt động dạy học
môn Tiếng Anh tại trường THPT Cửa Ông và tìm hiểu kinh nghiệm QL Ở
một số trường THPT thành phố Cẩm Phả tỉnh Quảng Ninh.
7.3. Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh cho
trường THPT trên địa bàn thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh.
8. Phƣơng pháp nghiên cứu
8.1. Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu tài liệu
Nghiên cứu văn kiện, văn bản, tài liệu, đọc, phân tích, tổng hợp, hệ thống
hóa các nguồn tài liệu nhằm xây dựng cơ sở lý luận cho luận văn:
3
- Tổng quan các tài liệu khoa học về quản lý, QLGD trong lĩnh vực dạy
học Tiếng Anh và quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở trường THPT;
- Tổng hợp các Chỉ thị, Nghị quyết của Đảng, Nhà nước về hoạt động dạy
học ngoại ngữ và các văn bản của ngành GD&ĐT và các văn bản khác có liên
quan đến vấn đề cần nghiên cứu.
8.2. Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp khảo sát bằng phiếu hỏi: Thông qua việc sử dụng phiếu
hỏi với hệ thống các câu hỏi dùng để khảo sát thực trạng dạy học môn học Tiếng
Anh và thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở trường THPT
Cửa Ông.
- Phương pháp quan sát: Quan sát hoạt động dạy học môn Tiếng Anh và
quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở trường THPT Cửa Ông.
- Phương pháp phỏng vấn: Phỏng vấn trực tiếp một số cán bộ quản lý và
giáo viên để tìm hiểu kinh nghiệm QL Ở một số trường THPT thành phố Cẩm
Phả, tỉnh Quảng Ninh.
- Phương pháp khảo nghiệm mức độ cần thiết và mức độ khả thi của các
biện pháp: Sử dụng hệ thống phiếu hỏi để khảo sát một số đối tượng CBQL, GV
thông qua kết quả khảo sát rút ra những kết luận quan trọng về đánh giá mức độ
câp thiết và khả thi từ đó khẳng định được tính phù hợp của các biện pháp đề
xuất.
8.3. Nhóm các phương pháp dùng các thuật toán, thống kê
9. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và khuyến nghị, Tài liệu tham khảo và Phụ
lục, luận văn được trình bày trong 3 chương:
Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở
trường trung học phổ thông.
Chƣơng 2: Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở trường
THPT Cửa Ông thành phố Cẩm Phả tỉnh Quảng Ninh..
4
Chƣơng 3: Biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh tại các trường
THPT trên địa bàn thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh.
5
CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TIẾNG
ANH Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
Đất nước đang trong quá trình đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất
nước với xu thế toàn cầu hóa, mặt khác năm 2006, Việt Nam gia nhập WTO là
một bước đi quan trọng của đất nước trong quá trình hội nhập với nền kinh tế
thế giới. Nền kinh tế xã hội hơn bao giờ hết cần đến nguồn lực con người.
Nguồn nhân lực này phải trải qua quá trình đào tạo của nền giáo dục hiện đại có
chất lượng.
Do vậy cùng với sự phát triển mạnh mẽ của xu hướng toàn cầu hoá thì vai
trò của Tiếng Anh ngày càng được khẳng định. Trong bậc học THPT, việc dạy
và học môn Tiếng Anh như thế nào nhằm đảm bảo mục tiêu hội nhập quốc tế đã
được đề cập đến trong quá trình thực hiện đổi mới chương trình, sách giáo khoa
từ những năm đầu thế kỷ 21. Bộ giáo dục đã ban hành nhiều văn bản và tài liệu
hướng dẫn, tổ chức các hội thảo ở nhiều cấp độ về đảm bảo chất lượng môn
ngoại ngữ trong nhà trường THPT, nâng cao hiệu quả dạy học môn Tiếng Anh,
đổi mới phương pháp giảng dạy...
Vấn đề kinh nghiệm dạy học ngoại ngữ ở một số nước trên thế giới và
trong khu vực trong đó có công tác quản lý đã được đề cập đến khá chi tiết trong
“Đề án dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân giai đoạn 20082020”. Hà Nội, 2008. Có thể kể đến một số công trình tiêu biểu như: “ Dạy
tiếng Anh ở trường đại học Cambridge” xuất bản bản năm 1995 của tác giả
Adrian Doff; “Những vấn đề cơ bản về dạy học ngoại ngữ” , Nxb ĐHQG Hà
Nội, 2005.
Ở Việt Nam, có nhiều công trình nghiên cứu về vai trò của công tác quản
lý nhằm nâng cao chất lượng dạy học trong nhà trường THPT. Tiếng Anh không
đứng tách rời các môn học khác nên phần lớn các biện pháp quản lý dạy học nói
chung đều có thể áp dụng được khi nghiên cứu biện pháp quản lý hoạt động dạy
6
-học môn Tiếng Anh. Có thể đề cập đến các công trình nghiên cứu sau: Nguyễn
Quốc Chí - Nguyễn Thị Mỹ Lộc (2010), Đại cương khoa học quản lý; Trần Khánh
Đức (2004), Quản lý và kiểm định chất lượng đào tạo nhân lực theo ISO &
TQM; Đặng Quốc Bảo (2010), Những vấn đề về lãnh đạo – quản lý và sự vận
dụng vào điều hành nhà trường;...
Nhiều đề tài luận văn thạc sỹ quản lý giáo dục đã nghiên cứu về các biện
pháp quản lý hoạt động dạy- học trong nhà trường THPT. Liên quan trực tiếp
đến đề tài tác giả đang nghiên cứu có một số công trình sau đây: Tuyển tập các
bài báo khoa học Những vấn đề cơ bản về dạy học ngoại ngữ, 1995-2005;
Nguyễn Thị Thu Phương, Các biện pháp quản lý quá trình đổi mới phương
pháp dạy học Tiếng Anh tại các trường trung học phổ thông thành phố Hà Nội,
Luận văn thạc sỹ quản lý giáo dục, 2007, trong đó tác giả đã nêu một số biện
pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn tiếng Anh trên cơ sở thực
tiễn của các trường THPT thành phố Hà Nội; Tác giả Lê Vũ Huy với đề tài Biện
pháp quản lý nâng cao chất lượng dạy học môn Tiếng Anh ở các trường trung
học phổ thông huyện Bắc Sơn tỉnh Lạng Sơn, 2010; Các biện pháp quản lý hoạt
động dạy học cấp Trung học cơ sở ở huyện Giao Thuỷ tỉnh Nam Định đáp ứng
nhu cầu đổi mới giáo dục trong giai đoạn hiện nay” của tác giả Phùng Văn Hà,
năm 2008;...
Các công trình nghiên cứu trên đây đều đã đạt được những thành tựu nhất
định về lý luận cũng như thực tiễn. Tuy nhiên việc áp dụng kết quả nghiên cứu
sẽ còn phụ thuộc phần lớn vào điều kiện thực tế của các nhà trường. Cho đến
nay việc nghiên cứu các biện pháp quản lý hoạt động dạy- học môn Tiếng Anh ở
trường THPT thành phố Cẩm Phả tỉnh Quảng Ninh chưa có ai thực hiện. Khi tác
giả lựa chọn và tiến hành nghiên cứu đề tài này sẽ kế thừa những kết quả các
công trình nghiên cứu đã đề cập tới và tiếp tục đề xuất một số giải pháp khả thi
mới để quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh tại trường THPT thành phố
Cẩm Phả tỉnh Quảng Ninh.
7
1.2. Khái niệm cơ bản
1.2.1. Quản lý
Quản lý là một trong những loại hình lao động quan trọng nhất và lâu đời
của con người. Nó phát triển không ngừng theo sự phát triển của xã hội. Quản lý
là một việc cần thiết cho tất cả các lĩnh vực của đời sống con người và là một
nhân tố của sự phát triển xã hội. Lý luận về quản lý vì vậy được hình thành và
phát triển qua các thời kỳ và trong các lý luận về chính trị, kinh tế xã hội. Tuy
nhiên, chỉ mới gần đây người ta mới chú ý đến “chất khoa học” của quá trình
quản lý và dần hình thành các “lý thuyết quản lý”. Từ khi F.W.Taylor phát biểu
các nguyên lý về quản lý thì quản lý nhanh chóng phát triển thành một ngành
khoa học. Bất cứ một tổ chức, một lĩnh vực nào, từ sự hoạt động của nền kinh tế
quốc dân, hoạt động của một doanh nghiệp, một đơn vị hành chính sự nghiệp, đến
một tập thể thu nhỏ như tổ sản xuất, tổ chuyên môn, bao giờ cũng có hai phân hệ:
người quản lý và đối tượng bị quản lý.
Có nhiều quan điểm khác nhau về quản lý tùy thuộc vào các cách tiếp cận,
góc độ nghiên cứu và hoàn cảnh xã hội, kinh tế, chính trị. Có thể điểm qua một
số lý thuyết đó như sau:
K.Marx cho rằng: “Tất cả mọi lao động xã hội trực tiếp hay lao động chung
nào tiến hành trên quy mô tương đối lớn, thì ít nhiều cũng cần đến một sự chỉ đạo
để điều hòa những hoạt động cá nhân và thực hiệ những chức năng chung phát
sinh từ sự vận động của toàn bộ cơ thể sản xuất khác với sự vận động của những
khí quan độc lập của nó. Một người độc tấu vĩ cầm tự điều khiển lấy mình, còn một
dàn nhạc thì cần phải có một nhạc trưởng”[ 19].
Như vậy K.Marx đã lột tả được bản chất quản lý là một hoạt động lao động để
điều khiển lao động, một hoạt động tất yếu vô cùng quan trọng trong quá trình phát
triển của xã hội loài người. Quản lý đã trở thành một hoạt động phổ biến, mọi nơi,
mọi lúc, mọi lĩnh vực, mọi cấp độ và có liên quan đến mọi người. Đó là một loại
hoạt động xã hội bắt nguồn từ tính chất cộng đồng dựa trên sự phân công và hợp tác
để làm một công việc nhằm đạt một mục tiêu chung.
8
Các tác giả Việt Nam cũng có nhiều công trình nghiên cứu về khoa học quản
lý và khái niệm quản lý được giải trình từ nhiều góc độ.
Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang: “Quản lý là tác động có mục đích, có
kế hoạch của chủ thể quản lý đến tập thể những người lao động (nói chung là
khách thể quản lý) nhằm thực hiện được những mục tiêu dự kiến”
[24].
Theo các tác giả Nguyễn Quốc Chí và Nguyễn Thị Mỹ Lộc “Hoạt động
quản lý là tác động có định hướng, có chủ đích của chủ thể quản lý (người quản lý)
đến khách thể quản lý ( người bị quản lý) trong một tổ chức nhằm cho tổ chức vận
hành và đạt được mục đích của tổ chức” [7].
Có nhiều định nghĩa khác nhau về quản lý, song tựu chung các định nghĩa
trên đều thống nhất:
Quản lý luôn luôn tồn tại với tư cách là một hệ thống gồm các yếu tố: chủ
thể quản lý (người quản lý, tổ chức quản lý); khách thể quản lý (người bị quản
lý, đối tượng quản lý) gồm con người, trang thiết bị kỹ thuật, vật nuôi, cây trồng
và mục đích hay mục tiêu chung của công tác quản lý do chủ thể quản lý áp đặt
hay do yêu cầu khách quan của xã hội hoặc do có sự cam kết, thỏa thuận giữa
chủ thể quản lý và khách thể quản lý, từ đó nảy sinh các mối quan hệ tương tác
với nhau giữa chủ thể quản lý và khách thể quản lý.
1.2.2. Quản lý giáo dục, quản lý nhà trường
1.2.2.1. Quản lý giáo dục
Quản lý giáo dục là một loại hình của quản lý xã hội bởi lẽ Giáo dục là
một hiện tượng xã hội, một chức năng của xã hội loài người được thực hiện một
cách tự giác, cũng giống như mọi hoạt động khác của xã hội loài người, giáo dục
cũng cần phải quản lý. dưới góc độ coi giáo dục là một hoạt động chuyên biệt thì
quản lý giáo dục là quản lý các hoạt động của một cơ sở giáo dục như trường
học,các đơn vị phục vụ đào tạo Dưới góc độ xã hội, quản lý giáo dục là quản lý
mọi hoạt động giáo dục trong xã hội . Đã có nhiều tác giả nghiên cứu về lý
9
thuyết QLGD và thực tế cho thấy cũng có nhiều quan điểm khác nhau về vấn đề
này, có thể kể đến một số quan điểm chủ yếu sau:
Theo C.Mác: “Tất cả mọi lao động xã hội trực tiếp hay lao động chung nào
tiến hành trên quy mô tương đối lớn, thì ít nhiều cũng cần đến một sự chỉ đạo.
Một người độc tấu vĩ cầm tự mình điều khiển lấy mình, còn một dàn nhạc thì cần
phải có nhạc trưởng ”[19].
Tác giả M.I.Kônđacốp, một chuyên gia GD khác của Liên xô cũ cho
rằng: QLGD là tác động có hệ thống, có kế hoạch, có ý thức và hướng đích
của chủ thể QL ở các cấp khác nhau đến tất cả các mắt xích của hệ thống (từ
bộ đến trường) nhằm mục đích đảm bảo việc hình thành nhân cách cho thế hệ
trẻ trên cơ sở nhận thức và vận dụng những quy tắc chung của xã hội cũng
như những quy luật của quá trình GD, của sự phát triển tâm thế và tâm lý trẻ
em [21].
Ở Việt Nam, QLGD cũng là một lĩnh vực được Đảng và nhà nước đặc
biệt quan tâm. Nghị quyết Hội nghị lần thứ 2 Ban chấp hành Trung ương Đảng
khóa VIII khẳng định: “Quản lý giáo dục là sự tác động có ý thức của chủ thể quản
lý tới khách thể quản lý nhằm đưa hoạt động sư phạm của hệ thống giáo dục đạt
tới kết quả mong muốn bằng cách hiệu quả nhất” [8, tr.50]
Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang, khái niệm quản lý giáo dục là khái
niệm đa cấp (bao hàm cả quản lý hệ giáo dục quốc gia, quản lý các phân hệ của
nó, đặc biệt là quản lý trường học): “Quản lý giáo dục là hệ thống những tác
động có mục đích, có kế hoạch, hợp quy luật của chủ thể quản lý nhằm làm cho
hệ vận hành theo đường lối và nguyên lý giáo dục của Đảng, thực hiện được các
tính chất của nhà trường xã hội chủ nghĩa Việt Nam, mà tiêu điểm hội tụ là quá
trình DH – giáo dục thế hệ trẻ, đưa giáo dục tới mục tiêu dự kiến, tiến lên trạng
thái mới về chất”[24, tr.35].
Tác giả Phạm Minh Hạc cũng khẳng định:“Quản lý giáo dục là tổ chức các
hoạt động DH. Có tổ chức được các hoạt động DH, thực hiện được các tính chất của
nhà trường phổ thông Việt Nam xã hội chủ nghĩa, mới quản lý được giáo dục, tức là
10
- Xem thêm -