Mô tả:
Dạy học tích hợp và phát triển năng lực của học
sinh
Ngày soạn: 16/10/2014
Tiết 37
NÓI QUÁ
I/MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT
- Hiểu được khái niệm, tác dụng của nói quá trong văn chương và trong giao tiếp
hàng ngày.
- Biết vận dụng hiểu biết về biện pháp nói quá trong đọc hiểu và tạo lập văn bản.
II/TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KỸ NĂNG
1. Kiến thức
- Khái niệm nói quá.
- Phạm vi sử dụng của biện pháp tu từ nói quá (chú ý cách sử dụng trong thành
ngữ, tục ngữ, ca dao,…)
- Tác dụng của biện pháp tu từ nói quá.
2. Kỹ năng:
Vận dụng hiểu biết về biện pháp nói quá trong đọc – hiểu văn bản.
3. Thái độ:
Phê phán những lời nói khoác, nói sai sự thật.
III- CHUẨN BỊ
1. Giáo viên: soạn bài, phiếu bài tập
2. Học sinh: soạn bài nói quá.
III/ TIẾN TRÌNH BÀI DẠY
A/Tổ chức
B/ Kiểm tra và giới thiệu bài (Hoạt động khởi động)
Xác định các biện pháp tu từ trong mỗi trường hợp sau!
1. Áo chàm đưa buổi phân ly
Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay.
(Tố Hữu)
Người thực hiện: Nguyễn Thị Nguyệt
Trường THCS Tam Hưng 1
Dạy học tích hợp và phát triển năng lực của học
sinh
=>Hoán dụ
2.. Tiếng suối trong như tiếng hát xa
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa.
( Hồ Chí Minh)
=>So sánh, điệp ngữ
3. Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ.
( Viễn Phương)
=> Ẩn dụ.
Phát triển năng lực: Giải quyết vấn đề
Giao tiếp tiếng Việt
Các biện pháp tu từ trên các em đã được học ở lớp 6 và lớp 7, hôm nay các em sẽ
được biết thêm một biện pháp tu từ tiếng Việt nữa đó là nói quá trong tiết 37.
C/Bài mới ( Hoạt động hình thành khiến thức mới)
Hình
Hoạt động của giáo viên
Hoạt
Nội dung cần đạt
thành và
động của
phát
học sinh
triển
năng lực
- Trình chiếu ví dụ trên máy
II/ Nói quá và tác dụng của
- Em có nhận xét gì về các
HS phát
nói quá
Năng lực
cách nói trên?
biểu ý
1/Xét ví dụ (sgk)
giao tiếp
(Cách nói quá sự thật)
kiến
- chưa nằm đã sáng
tiếng
- Nói đúng sự thật về các sự
- chưa cười đã tối
Việt
việc trên thì diễn đạt như thế
- Mồ hôi thánh thót như mưa
Năng lực
nào?
ruộng cày.
giải
Người thực hiện: Nguyễn Thị Nguyệt
Trường THCS Tam Hưng 2
Dạy học tích hợp và phát triển năng lực của học
sinh
- Đêm tháng năm rất ngắn.
quyết
- Ngày tháng mười rất ngắn.
vấn đề
- Mồ hôi rơi rất nhiều.
- Em hãy so sánh xem cách nói
nào hay hơn?
- Cách nói của tục ngữ và ca
dao hay hơn.
- Cách nói như vậy có tác
dụng gì?
GV hướng tích hợp với môn
HS phát
GDCD, biết quý trọng lúa
biểu ý
Tác dụng:
gạo, biết ơn những người
kiến
=> Nhằm nhấn mạnh đặc điểm Năng lực
nông dân làm ra lúa gạo.
của đêm tháng năm và ngày
cảm thụ
GB bình:
tháng mười ngắn, giúp người
thẩm mĩ
Bài ca dao đã sử dụng thành
nông dân biết về thời gian mà
công biện pháp tu từ nói quá
điều chỉnh công việc cho hợp
giúp ta cảm nhận được nỗi vất
lí.
Năng lực
vả cực nhọc của người nông
=> Nhấn mạnh nỗi vất vả của
giao tiếp
dân trong việc làm ra lúa gạo.
người nông dân trong công
tiếng
Mỗi chúng ta hàng ngày được
việc cày ruộng .
Việt
ăn hạt cơm thơm dẻo là thành
=> Cách nói như vậy vừa nhấn
quả lao động mà cha mẹ ta,
mạnh ý, vừa gây ấn tượng và
những người nông dân đã đổ
làm tăng sức biểu cảm cho lời
bao mồ hôi công sức mới làm
văn.
ra, ta cần biết trận trọng và
nâng niu thành quả lao động
HS phát
ấy.
biểu ý
=>Nói quá là biện pháp tu từ
- Từ việc tìm hiểu ví dụ trên
kiến
phóng đại mức độ, quy mô,
Người thực hiện: Nguyễn Thị Nguyệt
Năng lực
Trường THCS Tam Hưng 3
Dạy học tích hợp và phát triển năng lực của học
sinh
em hiểu thế nào là nói quá?
tính chất của sự vật, hiện
giải
tượng được miêu tả để nhấn
quyết
mạnh, gây ấn tượng, tăng sức
vấn đề.
biểu cảm.
2. Ghi nhớ(SGK)
Bài tập nhanh:
Năng lực
Tìm biện pháp nói quá và giải
HS làm
thích ý nghĩa của chúng trong
bài tập
Bài tập nhanh:
cảm thụ
thẩm mị.
các ví dụ sau?
GV: trình chiếu ví dụ máy
Năng lực
chiếu
giao tiếp
1. Bàn tay ta làm nên tất cả
tiếng
Có sức người sỏi đá cũng
1. Sỏi đá cũng thành cơm.
thành cơm.
=>Nhấn mạnh sự quyết tâm và
GV bình:
khả năng kì diệu của con
Dù đất đai có khô cằn bao
người.
Việt
nhiêu thì dưới bàn tay lao
động của con người cũng trở
thành mảnh đẩt màu mỡ,
khiến cho cây trồng tươi tốt,
làm ra của cải vật chất nuôi
sống con người.
2. Anh cứ yên tâm, vết thương
2. Đi lên tận trời được.
Năng lực
chỉ sước da thôi. Từ giờ đến
=>Thể hiện ý chí, nghị lực và
giao tiếp
sáng em có thể đi lên tận trời
tinh thần lạc quan của con
tiếng
người.
Việt
được.
HS phát
3. Cái cụ bá thét ra lửa ấy lại
biểu ý
xử nhũn mời hắn vào nhà.
kiến
Người thực hiện: Nguyễn Thị Nguyệt
3. Thét ra lửa.
Trường THCS Tam Hưng 4
Dạy học tích hợp và phát triển năng lực của học
sinh
=>Nhấn mạnh uy quyền ghê
gớm của cụ bá.
VD 1: Nói quá
Năng lực
Bài tập mở rộng:
Người nói phóng đại mức độ
cảm thụ
So sánh hai cách nói sau và
lời hứa lên, đến chết vẫn còn
thẩm mĩ.
cho biết cách nói nào sử dụng
nhớ để thể hiện đó là
phép tu từ nói quá cách nào
lời hứa chắc chắn.
không phải là nói quá? Cách
VD 2
nói như vậy người ta gọi là gì?
Tạo ra tiếng cười hoặc sự chê
1. Nhớ, nhớ. Chết xuống đất
bai những kẻ khoác lác làm gì
vẫn không quên.
có quả bí to bằng cái nhà.
b. Hai anh bạn cùng đi qua
khu vườn trồng bí. Một anh
thấy quả bí to, kêu lên: “Chà,
quả bí này to thật!”. Anh kia
cười bảo: “Thế thì đã lấy gì
làm to. Tôi có lần trông thấy
một quả bí to bằng cả cái nhà
kia”…
(trích Quả bí khổng lồ)
HS thảo
3. Phân biệt nói quá và nói
Thảo luận nhóm đôi.
luận nhóm khoác
Phân biệt nói quá và nói
trình bày ý * Giống nhau: cùng nói quá sự
khoác.
kiến
thật, cùng phóng đại sự việc,
hiện tượng lên.
Năng lực
* Khác nhau:
hợp tác
- Nói quá phóng đại sự việc lên
nhằm nhấn mạnh, gây ấn
Người thực hiện: Nguyễn Thị Nguyệt
Năng lực
Trường THCS Tam Hưng 5
Dạy học tích hợp và phát triển năng lực của học
sinh
tượng, tăng giá trị biểu cảm,
tự quản
tạo độ tin cậy cao cho người
bản thân
đọc (người nghe) → tác động
tích cực.
- Nói khoác làm cho người
nghe tin vào điều không có
thực, tạo ra sự khôi hài hoặc
chê bai làm cho người đọc
HS làm
(người nghe) bật cười chế nhạo
Tổ chức cho học sinh chơi trò
bài tập
→ tác động tiêu cực
chơi rung chuông vàng.
dưới hình
II/ Luyện tập
Một HS dẫn chương trình đọc
thức trò
Bài tập 2
câu hỏi. Ai giơ tay nhanh khi
chơi
a) Chó ăn đá gà ăn sỏi
bạn đọc xong câu hỏi sẽ được
b) Bầm gan tím ruột
Năng lực
trả lời. Mỗi bạn trả lời đúng
c) Ruột để ngoài da
hợp tác
sẽ được một điểm thưởng.
d) Nở từng khúc ruột
.
e) Vắt chân lên cổ
Năng lực
tự quản
Chơi trò chơi nhìn hình đoán
Bài tập 4
bản thân
chữ để tìm thành ngữ có sử
- Khỏe như voi
dụng phép nói quá.
- Đen như cột nhà cháy
- Nhanh như gió
Năng lực
- Chậm như rùa
giao tiếp
- Gần như que củi
tiếng
- Ăn như mèo
Việt
Viết đoạn tổng phân hợp từ 5
HS thực
Bài tập 5
đến 7 câu về chủ đề môi
hành viết
- Viết đúng mô hình đoạn văn,
trường trong đó có sử dụng
đoạn văn
đủ số câu. (2đ)
Người thực hiện: Nguyễn Thị Nguyệt
Trường THCS Tam Hưng 6
Dạy học tích hợp và phát triển năng lực của học
sinh
biện pháp nói quá.( gạch chân
theo chủ
- Viết đúng nội dung chủ đề,
Năng lực
dưới biện pháp đó)
đề có yêu
diễn đạt tốt. (6đ)
tư duy
GV hướng tích hợp với môn
cầu tiếng
- Có sử dụng được phép tu từ
sáng tạo
GDCD, nếp sống thanh lịch
Việt.
nói quá, chỉ ra được. (2đ)
văn minh, giữ gìn và bảo vệ
môi trường.
D. Củng cố
Nói quá là gì? Tác dụng của nói quá?
Đặt câu có sử dụng phép nói quá?
E. HDVN
1. Học bài và làm các bài tập còn lại.
2. Sưu tầm các câu ca dao, tục ngữ, thành ngữ,… có sử dụng biện pháp tu từ nói quá.
3. Chuẩn bị bài Nói giảm, nói tránh:
+ Đọc bài trước và trả lời các câu hỏi SGK/107.
4. Chuẩn bị bài văn bản Ôn tập truyện kí Việt Nam:
+Thống kê các tác phẩm truyện kí Việt Nam đã học từ đầu năm đến nay.
+So sánh sự giống và khác nhau giữa các tác phẩm truyện kí Việt Nam đã học.
Người thực hiện: Nguyễn Thị Nguyệt
Trường THCS Tam Hưng 7
Dạy học tích hợp và phát triển năng lực của học
sinh
Người thực hiện: Nguyễn Thị Nguyệt
Trường THCS Tam Hưng 8
- Xem thêm -