CÅ SÅÍ THÆÛC TIÃÙN
Khi noïi âãún män hoüc Hoaï hoüc åí træåìng trung hoüc
cå såí, âa pháön hoüc sinh âãöu cho ràòng âáy laì mäüt män
hoüc khoï. Caïc em luän caím tháúy khoï nhåï vãö näüi dung lyï
thuyãút vaì dáùn âãún khäng giaíi quyãút âæåüc caïc baìi táûp
bäü män. Do âàûc træng män hoüc nhæîng hoüc sinh naìo âaî
nàõp væîng âæûåc kiãún thæïc lyï thuyãút thç cháút læåüng
âaût khaï cao, coìn nhæîng hoüc sinh hiãøu mäüt caïch khäng
chàc chàõn thç coï caím giaïc såü vaì ráút váút vaí khi tiãúp thu
bäü män naìy.
Cuîng nhæ táút caí caïc giaïo viãn giaíng daûy män Hoaï
hoüc åí phäø thäng cå såí, täi luän tràn tråí laì phaíi laìm sao
âãø gáy hæïng thuï våïi caïc em, giuïp caïc em yãu thêch tæìng
baìi hoüc vaì nháút laì laìm sao âãø caïc em hiãøu vaì nàõm
væîng kiãún thæïc lyï thuyãút bäü män. Khi nàõm væîng lyï
thuyãút thç caïc em måïi coï thãø giaíi caïc daûng baìi táûp
âæåüc dãù daìng.
Våïi mong muäún âoï täi maûnh daûn viãút ra âáy mäüt
säú kinh nghiãûm nhoí âoï laì: “Sæí duûng så âäö nhàòm
chuyãøn hoaï âãø cuíng cäú vaì náng cao kiãún thæïc bäü män
Hoaï hoüc åí træåìng Trung hoüc cå såí” nhàòm giuïp caïc em
hoüc táûp coï hiãûu quaí hån vaì cuîng mong caïc anh chë baûn
beì âäöng nghiãûp chè baío vaì choï yï kiãún âãø kinh nghiãûm
nhoí naìy thæûc sæû mang laûi kãút quaí cho bäü män.
1
NÄÜI DUNG
A. Cuíng cäú kiãún thæïc :
ÅÍ chæång trçnh Trung hoüc cå såí, pháön hoüc sinh khoï nàõm
væîng nháút theo täi laì tênh cháút hoaï hoüc cuía caïc håüp cháút
vä cå, oxêt axit, bazå vaì muäún vç säú læåüng tênh cháút nhiãöu
vaì mäùi tênh cháút chè aïp duûng dæåüc våïi mäüt säú cháút nháút
âënh.
Coï nhiãöu daûng baìi táûp khaïc lyï thuyãút nhau âãø giuïp
hoüc sinh cuíng cäú kiãún thæïc nhæ nháûn biãút, phán biãût, âiãöu
chãú, dæû âoaïn vaì viãút phæång trçnh phaín æïng v.v.Song täi
tháúy ràòng daûng baìi táûp âuïng så âäö chuyãøn hoaï coï æu
âiãøm åí chäø ngàõn goün, vui màõt, kêch thêch âæåüc sæû hæïng
thuï vaì phaït triãøn tæ duy âäúi våïi caïc em. Täi coï thãø âæa ra
mäüt säú vê duû sau:
- Khi baìi tênh cháút hoaï hoüc oxit, thay vç nhæîng cáu hoíi
“Cho biãút tênh cháút hoaï hoüc oxit viãút phæång trçnh phaín æïng
minh hoaû”. Täi cho caïc em thæûc hiãûn mäüt säú så âäö chuyãøn
hoaï sau:
D
H2SO4
NaOH
A
Ca(OH)2
å
+ H 2O
E
K2 O
B
CO2
C
( Så âäö 1)
Giaïo viãn cho caïc em xaïc âënh caïc cháút A,B,C,D,E räöi lãn
baíng viãút phæång trçnh phaín æïng, nhæ váûy tênh cháút oxit taïc
duûng våïi næåïc âæåüc cuíng säú.
Z
FeO
N
Na2CO3
X
Fe2O3
H
Y
Na3SO4
AL2O3
Na2SO4
2
M
(Så âäö 2)
(Så âäö 3)
Bàòng biãûn phaïp tæû laìm vaì sæîa chæîa cho nhau så
âäö 2 vaì 3 seî cuîng cäú kiãún thæïc oxit kim loaûi våïi oxit vaì
oxit Ba Jå våïi kiãöm. Sau âoï giaïo viãn chè cáön chäút laûi coï
thãø thäng qua så âäö phæïc taûp hån
Na -> Na2O -> NaOH -> Na2SO4
Sau khi hoüc vãö tênh cháút hoaï hoüc cuía muäúi, caïc
em caìn phaíi nhåï nhiãöu muäúi quan hãû giæîa håüp cháút vä
cå chuïng ta coï thãø sæí duûng så âäö âãø hãû thäúng kiãún
thæïc. Giaïo viãn láön læåüt cho caïc em tçm ra nhæîng loaûi
phaín æïng taûo thaình muäúi räöi hoaìn chènh så âäö chuyãøn
hoaï sau:
A xit + Ba zå
Muäúi + Muäúi
A xit + O xêt Ba zå
Muäúi + Kim loaûi
A xit + MuäúiMUÄÚI
A xit + Kim loaûi
Kiãöm + O xit A xêt
O xit Ba zå + O xit
A xit
Ba zå + Muäúi
Kim loaûi + Phi
kim
(Så âäö 4)
Khi caïc em láön læåüt cho caïc phæång trçnh minh hoaû
thç coi nhæ háöu hãút phæång phaïp âiãöu chãú muäúi åí
Trung hoüc cå såí âaî âæåüc cuíng cäú, coï 10 phæång phaïp
khaïc nhau vaì coï thiãúu phæång phaïp naìo caïc em cuîng dãù
nhåï ra.
Mäüt æu âiãøm næîa cuía så âäö chuyãøn hoaï laì giuïp
hoüc sinh dãù nháûn ra vaì nhåï nhæîng kiãún thæïc dãù sai
chàóng haûn âäúi våïi træåìng håüp kim loaûi sàõt, âãø cuíng
cäú caïc træåìng håüp thãø hiãûn hoaï trë ta chè cáön cho så
âäö sau.
FeCl2 -> Fe(OH)2 -> FeSo4 -> Fe(OH)2
3
Fe
FeCl3 -> Fe(OH)3 -> Fe2O3 -> Fe2(SO4)3
Fe3O4 -> FeCl2 -> FeCl3
(Så âäö 5)
Khi thæûc hiãûn så âäö naìy, khi naìo sàõt thãø hiãûn hoaï
trë II, hoaï trë III, hoaï trë II vaì III seî âæåüc khàõc sáu ráút roî
åí caïc em.
Khi caïc em âaî laìm quãn vaì ruït ra âæåüc caïch nhåï
dæûa vaìo så âäö chuyãøn hoaï, giaïo viãn coï thãø cho caïc em
caïc så âäö âoìi hoíi tæ duy cao hån vê duû:
Cu
CuCl2
8
Cu(OH)2
Cu(SO4)
7
Cu
6
5
(Så âäö 6)
Hoaìn thaình 6 så âäö chuyãøn hoaï naìy thç mäúi liãn hãû
qua laûi giæîa caïc cháút seî âæåüc cuíng cäú vaì khàõc sáu.
Trãn âáy laì mäüt säú så âäö aïp duûng vaìo cuäúi baìi
hoüc hoàûc trong nhæîng tiãút än táûp, luyãûn táûp. Tuyì vaìo
tæìng baìi cuû thãø giaïo viãn âæa ra caïc nhiãöu kiãøu så âäö
khaïc nhau âãø caïc em luän caím tháúy hæïng thuï khi laìm
baìi. Sau khi hoaìn thaình så âäö, giaïo viãn chäút laûi nhæîng
kiãún thæïc troüng tám cuía tæìng baìi, tæìng chæång tæì âoï
caïc em seî nàõm âæåüc kiãún thæïc täút hån.
B. Náng cao kiãún thæïc:
Daûng baìi så âäö chuyãøn hoaï khäng chè âãø cuîng cäú
kiãún thæïc maì coìn dãù daìng giuïp giaïo viãn phaït hiãûn vaì
bäöi dæåîng hoüc sinh khaï gioíi, giuïp caïc em náng cao kiãún
thæïc maì khäng caím tháúy nhaìm chaïn hay làûp laûi nhiãöu
láön.
Vê duû: Khi hoaìn thaình caïc så âäö phaín æïng nhæ sau.
1. Så âäö 7.
A
B
C
D
4
CO2
Trong âoï A,B,C,D laì nhæîng håüp cháút cuìng vä cå hay
hæîu cå
Haîy choün caïc cháút thêch håüp vaì viãút phæång trçnh
phaín æïng âãø thæûc hiãûn biãún hoaï trãn.
Nhæîng em hoüc sinh khaï tæû laìm ra caïc cháút A,B,C,D
thêch håüp vaì thuï vë laì coï 2 âaïp säú.
A,B,C,D laì nhæîng cháút hæîu cå
+CaCO3
C2H2
C2H4
C2H5OH
CH3COOH
CO2
A,B,C,D laì nhæîng cháút vä cå.
+ CaCO2
FeS2
SO4
SO3
H2SO4
CO2
2. Så âäö 8: Biãút A laì häùn håüp Mg vaì Cu, viãút caïc
phæång trçnh phaín æïng theo så âäö sau:
+O2dæ
A
+HL
B
+Na
Khê D
C
Dung dëch E
Nung
Kãút tuía F
M
+D
t
0
G
Giaïo viãn cho caïc em hoaìn thaình så âäö, nhçn nhæ noï
ráút âån giaín vç biãút A laì gäöm Mg vaì Cu song seî dãù sai
khi hoaìn thaình åí bæåïc cuäúi.
Âaïp säú seî laì:
A:
Mg vaì Cu
B:
MgO vaì CuO
C:
Dung dëch MgCl2, CuCl2
Khê D:
H2 do phaín æïng Na+H2
Dung dëch E: NaCl
5
Kãút tuía F:
Mg (OH)2 vaì Cu (OH)2
G:
MgO vaì CuO
M:
Cu vaì MgO
3. Så âäö 9:
+B
A
CaCO3
+D
C
+X
+F
E
+Y
CaCO3
+Z
P
Q
R
CaCO3
Haîy tçm caïc cháút phaín æïng våïi caïc chæî A,B,C ...
biãút ràòng chuïng laì nhæîng cháút khaïc nhau vaì viãút
phæång trçnh phaín æïng.
4. Så âäö 10:
A
X
C
X
B
E
X
D
X
F
Haîy giåïi thiãûu 2 cháút vä cå X khaïc nhau thoaí maîn
yãu cáöu baìi toaïn.
Våïi nhæîng så âäö naìy caïc em hoüc sinh gioíi caím tháúy
ráút hæïng thuï, caïc em tçm tháúy ráút nhiãöu âaïp säú khaïc
nhau vaì khêch thêch âæåüc sæû hoaût âäüng tæ duy ráút låïn.
Vê duû åí så âäö 10: X coï thãø laì CaCO3 hoàûc NaCl
CO2
CaCO3
H2CO3
CaCO3
CaO2
Na
Na2CO3
CaCO3
Ca(OH)2
H2CO3
CaCl2
Na2SO4
6
CaCO3
NaCl
NaCl
Cl2
NaCl
HCl
NaCl
BaCl2
Nhæîng så âäö trãn laì mäüt trong säú ráút nhiãöu caïc vê
du ûvãö daûng baìi táûp så âäö chuyãøn hoaï coï thãø aïp
duûng cho hoüc sinh cuíng cäú, än táûp vaì náng cao kiãún
thæïc bäü män hoaï hoüc åí træåìng trung hoüc cå såí, laìm
tiãön âãö cho caïc em âaût kãút quaí täút åí træåìng phäú
thäng trung hoüc.
Låìi kãút :
Täi âaî aïp duûng phæång phaïp naìy åí mäüt säú nàm
giaíng daûy thç âãöu tháúy ràòng kãút quaí coï khaí quan hån,
caïc em hoüc sinh dãù nhåï vaì nàõm væîng kiãún thæïc lyï
thuyãút mäüt caïch chàõc chàõn, táút nhiãn laì chuïng ta khäng
coi troüng mäüt daûng maì âäöng thåìi kãút håüp caïc daûng
cáu hoíi baìi táûp mäüt caïch håüp lyï.
Nhæîng gç täi trçnh baìy våïi huy voüng noï goïp pháön
vaìo viãûc náng cao cháút læåüng hoüc táûp cuía hoüc sinh ,
mäüt láön næîa täi ráút mong nháûn âæåüc sæû chè baío, goïp
yï cuía caïc anh, chë vaì baûn beì âäöng nghiãûp.
Pleiku, ngaìy 2 thaïng 2 nàm
2004
Ngæåìi viãút
7
- Xem thêm -