Tài liệu Skkn tích hợp tư tưởng, tấm gương đạo đức hcm vào giảng dạy môn gdcd 10.

Tích hợp tư tưởng, tấm gương đạo đức HCM vào giảng dạy môn GDCD 10   I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI 1. Đặt vấn đề Ở nước ta, sự nghiệp giáo dục được Đảng và Nhà nước xác định là: “Quốc sách hàng đầu”. Trong luật giáo dục Việt Nam được Quốc hội thông qua ngày 2/12/1998 đã nêu: “Mục tiêu giáo dục là đào tạo ra con người Việt Nam phát triển toàn diện, có đạo đức, tri thức, sức khỏe, thẩm mỹ về nghề nghiệp, trung thành với lí tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất, năng lực của công dân, đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ”. Sinh thời, trong một lần nói chuyện với ngành giáo dục, Hồ Chí Minh từng chỉ rõ: “Trong giáo dục không những phải có tri thức phổ thông mà phải có đạo đức cách mạng. Có tài phải có đức, có tài không có đức dễ tham ô hủ hóa, có hại cho nước, có đức không có tài như ông Bụt ngồi trong chùa, không giúp ích được ai ”. Trong Di chúc, Người cũng dành nhiều tâm huyết cho giáo dục, khi viết: : “Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là việc làm rất quan trọng và rất cần thiết ”. Để đạt được mục tiêu chính sách giáo dục của Đảng, Nhà nước, cũng như thực hiện được lời giáo huấn của Hồ chủ tịch, thiết nghĩ; bất cứ giáo viên nào trong ngành cũng phải không ngừng nâng cao năng lực chuyên môn, phẩm chất đạo đức, cải tiến phương pháp, nghiệp vụ giảng dạy. Hơn nữa, không chỉ dừng lại ở dạy Chữ mà còn phải dạy Người, tạo những điều kiện thuận lợi cho các em phát triển một cách toàn diện. Đối với giáo viên giảng dạy môn Giáo dục công dân trung học phổ thông, mục tiêu hướng đến dạy làm Người lại càng có cơ sở và có nhiều thuận lợi, do tính chất đặc thù của nó, ở chỗ; đây là môn có một vị trí khá quan trọng trong việc góp phần hình thành thế giới quan, nhân sinh quan, đạo đức tác phong và lý tưởng cách mạng học sinh thời kì bắt đầu trưởng thành. 1 Mai Hữu Thành, THPT Đoàn Kết Tích hợp tư tưởng, tấm gương đạo đức HCM vào giảng dạy môn GDCD 10 2. Thực trạng giáo dục tư tưởng, đạo đức trong môn GDCD học sinh phổ thông * Trong môi trường THPT - Có thể nói, những năm gần đây, nhìn một cách tổng thể, học sinh đầu tư cho các môn học xã hội (trong đó có môn GDCD) có phần hạn chế, trong khi những môn này có hàm lượng nội dung góp phần giáo dục học sinh về; quan niệm đạo đức, lối sống, thậm chí các “kĩ năng mềm” rất cần thiết sau này khi ra ngoài xã hội… là rất nhiều. Điều này dẫn tới một hệ quả thường thấy là học sinh bị mất cân bằng giữa việc rèn luyện tư tưởng, đạo đức lối sống với đầu tư chuyên môn, tri thức khác. - Riêng trong kết cấu môn GDCD THPT ngoài phần nói về đạo đức học (lớp 10), phần lớn còn lại (cả 3 khối) chủ yếu tập trung những vấn đề có tính lý luận như; triết học, chủ nghĩa xã hội khoa học, kinh tế chính trị, các vấn đề chung của nhân loại, pháp luật học… Thêm vào đó, thời lượng dành cho môn học khiêm tốn (1tiết/tuần), trong khi nhiệm vụ tích hợp nhiều nội dung giáo dục khác như: An toàn giao thông, Giáo dục pháp luật, Hướng nghiệp, Sức khỏe sinh sản, … đã phần nào làm hạn chế vấn đề giáo dục đạo đức mang tính thuần nhất và thường xuyên cho học sinh1, dù trong các bài học luôn gắn với phần nội dung vân dụng và trách nhiệm công dân2. * Trong môi trường xã hội - Một thực tế khác cũng cho thấy, trong những năm gần đây vấn đề sa sút đạo đức, lý tưởng sống trong một bộ phận học sinh nói chung và học sinh THPT có diễn biến phức tạp. Thực trạng này, một phần do sự mất cân bằng 1 Ở cấp tiểu học, mỗi tuần học sinh học một tiết đạo đức. Học sinh lớp 3 được dạy bài đạo đức tựa đề “Đoàn kết với thiếu nhi quốc tế”, học sinh lớp 5 học bài “ Tìm hiểu về Liên hợp quốc”. Cấp THCS, với 75 bài học từ lớp 6 đến lớp 9, thời lượng cho môn GDCD cũng chỉ 26 tiết/năm, trong số đó tiết đạo đức chỉ có 12 – 15 tiết. Trong phần nội dung, học sinh lớp 7 học về bộ máy nhà nước cấp cơ sở; học sinh lớp 8 học về quyền sở hữu tài sản; học sinh lớp 9 học về quyền tự do kinh doanh và nghĩa vụ đóng thuế, quyền và nghĩa vụ công dân trong hôn nhân... với nhiều từ khó hiểu, rất khó để tiếp nhận so với lứa tuổi 12 – 15. Ở cấp THPT, học sinh lớp 11 và 12 không có tiết học đạo đức thuần túy. Riêng chương trình GDCD 10 (29 tiết/năm) chia 2 phần co bản: triết học và đạo đức. Tuy nhiên, nội dung có một số phần mang tính trừu tượng, hàn lâm (các phạm trù đạo đức cơ bản, khái niệm và các giá trị đạo đức; vật chất, ý thức, tồn tại xã hội, ý thức xã hội, phương pháp luận biện chứng... ) - [nguồn: Tăng cường giáo dục pháp luật và đạo đức trong các nhà trường ,16 / 11 2010, www.bentre.edu.vn/] 2 Tỷ lệ thăm dò người được hỏi cho rằng, nền giáo dục đã đạt được mục tiêu dưới đây: Dạy chữ : 82%; dạy nghề 22%; và dạy người 20%, khó trả lời 5% (nguồn Ban tuyên giáo Trung Ương ). Thiết nghĩ (dạy người) theo cách trả lời trên, thì môn GDCD đóng vai trò quan trọng. Một điều tra khác ở trường THPT Bình Sơn (Vĩnh Phú): Hầu hết HS cho rằng cần và rất cần các phẩm chất mà nội dung giáo dục đạo đức mang lại: Yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội và yêu chuộng hòa bình (100%); Khiêm tốn, thật thà, dũng cảm, lao động cần cù, sáng tạo…(77.2%); Tinh thần đoàn kết và ý thức cộng đồng (72.0%). Đây là yếu tố quan trọng để học sinh chủ động, tích cực tham gia vào quá trình giáo dục và rèn luyện đạo đức của nhà trường – [nguồn: binhson.edu.vn/home/-de-tai-giao-duc-dao- duc.html] 2 Mai Hữu Thành, THPT Đoàn Kết Tích hợp tư tưởng, tấm gương đạo đức HCM vào giảng dạy môn GDCD 10 trong quan niệm giáo dục của một số gia đình và lối sống xã hội 3 khi đề cao các yếu tố nhạy cảm dễ tác động đến đạo đức, lối sống học sinh như; đề cao vật chất, chuộng chủ nghĩa cá nhân, cổ xúy lối sống thực dụng,….trong khi coi nhẹ phương diện rèn luyện, giáo dục con cái tư duy và hành động theo hướng chính thống về phẩm chất, đạo đức, lối sống của một công dân mẫu mực. Sự tác động của nhiều nguồn thông tin mang tính chất đa chiều, xen kẽ những nội dung phản tiến bộ, phản đạo đức, lối sống lành mạnh…. Cũng đã làm một số học sinh rơi vào trang thái lệch chuẩn đạo đức, lối sống. Cùng với các phương thức giáo dục chính thống (trong các bài học về đạo đức trong môn GDCD, sự đầu tư của GVCN trong theo dõi về hạnh kiểm, của đoàn thanh niên,…), thì thực trạng trên cần có thêm những biện pháp hỗ trợ giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh trên cả 3 phương diện: lý tưởng, đạo đức, lối sống. 3. Vấn đề giáo dục tư tưởng, đạo đức và tính cấp thiết của việc tích hợp tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh đối với môn GDCD 10 Tư tưởng, đạo đức là phẩm chất quan trọng nhất của nhân cách, là nền tảng để xây dựng thế giới tâm hồn của mỗi con người. Ở phạm vi hẹp, giáo dục tư tưởng, đạo đức cho học sinh chính là hướng tới mục đích đào tạo những con người không chỉ có tài mà còn có đức, để các em trưởng thành và trở thành người có ích cho xã hội. Vì vậy, ở bất cứ quốc gia, thời đại nào, việc giáo dục tư tưởng, đạo đức cho thế hệ mai sau cũng là trung tâm chú ý của các nhà lãnh đạo và các thành viên xã hội4. Đây cũng là mối quan tâm hàng đầu hiện được Đảng, Nhà nước ta quan tâm hướng tới tạo ra thế hệ trẻ có đủ phẩm chất, năng lực tiếp nối các nhiệm vụ kinh tế, chính trị, xã hội5. Đối với ngành giáo dục, việc tập trung chú ý vào khâu giáo dục đạo đức, nhân cách là một bộ phận quan trọng trong nguyên lý bồi dưỡng thế hệ cách mạng đời sau, đồng thời cũng là là nhiệm vụ to lớn của giáo dục. 3 Theo mô ôt khảo sát của mô ôt đề tài nghiên cứu khòa học trong lĩnh vực quản lý giáo dục đạo đức học sinh tại mô tô cơ sở giáo dục, thì nguyên nhân dẫn tới việc học sinh vi phạm đạo đức [hs tự trả lời và căn cứ thực tế tình hình vi phảm đạo đức] là do: Thiếu sự quan tâm của gia đình (90.9% và 81.2%); Bản thân HS không có sự rèn luyện tốt (68.2% và 82.8%); Tác động tiêu cực của bạn bè (77.3% và 76.0%); Sự ảnh hưởng của khoa học công nghệ: điện thoại, internet, games…(68.2 và 54.0) [nguồn: binhson.edu.vn/home/nghien...hoc/77de-tai-giao-duc-dao-duc.html 4 Xem thêm dẫn chứng số liê ôu mục [2] trang 2 của bài viết Đánh giá thực trạng giáo dục, đào tạo Nghị quyết TƯ 2 khóa VIII nhấn mạnh: “Đă ăc biê ăt đáng lo ngại là mô ăt bô ă phâ ăn học sinh, sinh viên có tình trạng suy thoái về đạo đức, mờ nhạt về lý tưởng, theo lối sống thực dụng, thiếu hoài bão lâ ăp thân, lâ ăp nghiê ăp vì tương lai của bản thân và đất nước” Đảng ta cũng xác định: “Trong những năm tới cần tăng cường giáo dục tư tưởng đạo đức, ý thức công dân, lòng yêu nước, chủ nghĩa Mác Lê Nin, tư tưởng Hồ Chí Minh… tổ chức cho học sinh tham gia các hoạt động xã hội, văn hoá, thể thao phù hợp với lứa tuổi và với yêu cầu giáo dục toàn diện”. 5 3 Mai Hữu Thành, THPT Đoàn Kết Tích hợp tư tưởng, tấm gương đạo đức HCM vào giảng dạy môn GDCD 10 Hiện nay, các nhà trường rất quan tâm tới việc giáo dục tư tưởng, đạo đức cho học sinh. Tuy nhiên, hiệu quả công tác này ở một số nơi chưa cao. Trong khi, mặt trái của cuộc sống và môi trường xã hội với những tác động tiêu cực đã dẫn đến những sai phạm đáng tiếc như: Học sinh đánh nhau, vô lễ với thầy cô giáo, ý thức phấn đấu kém, sống thiếu lý tưởng, hoài bão… Nhiều người lo ngại cho sự xuống dốc của đạo đức xã hội, trong đó có sự băng hoại về giá trị đạo đức của giới trẻ6. Ở một khía cạnh khác, cũng phải thấy rằng giáo dục tư tưởng, đạo đức (đức dục) khó hơn giáo dục tri thức (trí dục) vì nó không chỉ giáo dục bằng giáo án sẵn có mà phải còn bằng nhân cách và những tấm gương sống động (điển hình mẫu). Giáo dục tư tưởng, đạo đức không đứng độc lập mà được lồng ghép vào từng mảng vấn đề, từng lĩnh vực, từng bài giảng, thấm sâu vào học sinh mỗi ngày. Với tính chất đặc thù, cho đến nay, ngành giáo dục đã có những bước chuyển đổi tư duy lí luận trong việc vận dụng và xây dựng các phương pháp giáo dục tư tưởng, đạo đức cho học sinh, với những minh chứng như; tăng cường giáo dục đạo đức học sinh qua tích hợp các môn như: Ngữ văn, NGLL, Hướng nghiệp, đổi mới sinh hoạt dưới cờ, tăng cường nội dung hoạt động giáo dục đạo đức lối sống, lý tưởng qua các mục tiêu nhiệm vụ của tổ chức Đoàn thanh niên….. Tuy nhiên, cái khó của giáo dục tư tưởng, đạo đức cho HS không chỉ ở lựa chọn nội dung, cách thức giáo dục mà còn ở nghệ thuật giáo dục, nhằm tạo ra ở các em niềm hứng khởi và xúc cảm thẫm mỹ. Để làm được điều đó, một trong những biện pháp hữu hiệu chính là phải biết dựa vào vào các tấm gương, điển hình sống động trong thực tế 7. Bởi lẽ, Hồ Chí Minh từng khẳng định: “Một tấm gương sống có giá trị hơn cả ngàn lần những bài diễn thuyết”. Điều này đồng nghĩa với việc phải tìm ra một phương thức tác động tích cực và thích hợp. Thiết nghĩ, tư tưởng và tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh là một trong những điển hình mẫu có tính thiết thực, thuyết phục cao và có tác dụng nhất trong các điển hình mẫu vì nó phù hợp với truyền thống văn hóa, phù hợp với 6 Theo kết quả khảo sát của Viện Nghiên cứu và phát triển giáo dục Việt Nam, tỉ lệ học sinh đi học muộn: Tiểu học 20%, THCS 21%, THPT 58%; tỉ lệ quay cóp: Tiểu học 8%, THCS 55%, THPT 60%; tỉ lệ nói dối cha, mẹ: Tiểu học 22%, THCS 50%, THPT 64%; tỉ lệ không chấp hành an toàn giao thông: Tiểu học 4%, THCS 35%, THPT 70%, ... Những con số này cho thấy, càng lớn ý thức đạo đức của học sinh càng đi xuống. Một cuộc thăm dò đối với 500 học sinh THCS ở TP. Hồ Chí Minh cho thấy: 32,2% có thái độ vô lễ với thầy, cô giáo, nhiều học sinh chỉ chào thầy, cô trong trường, còn ra đường thì... không quen biết; 38,8% cho biết thường xuyên chửi thề, nói tụng; 53,6% thỉnh thoảng nói tục [Tăng cường giáo dục pháp luật và đạo đức trong các nhà trường , 16 /11/ 2010, Phan Hồng Dương[www.bentre.edu.vn/ 7 Nguyễn Văn Nhẫn, Báo giáo dục và thời đại, số 24, tr 4, 2011. 4 Mai Hữu Thành, THPT Đoàn Kết Tích hợp tư tưởng, tấm gương đạo đức HCM vào giảng dạy môn GDCD 10 trình độ nhận thức của học sinh và quan trọng, đó là điển hình được các em biết phổ biến và dành nhiều tình cảm quý trọng đặc biệt. Hơn nữa, với vai trò là một trong những yều tố làm nên nền tảng tinh thần của xã hội, cùng với đó là một “biện pháp quan trọng”8 nhằm khắc phục tình trạng suy thoái về đạo đức lối sống trong một bộ phận nhân dân, trong đó có học sinh, thì việc áp dụng tích hợp tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh vào bộ môn Gíao Dục Công Dân nhằm giáo dục học sinh góp phần củng cố thế giới quan, nhân sinh quan, niềm tin lí tưởng cách mạng … là một nhiệm vụ nên và cần phải làm. Không những vậy, với việc tích hợp trên, thiết nghĩ ban đầu sẽ thu được những hệ quả nhãn tiền, như: Một, với nội hàm và một khối lượng lớn kiến thức về Hồ Chí Minh (chủ yếu qua sự nghiệp, các câu nói, các câu chuyện về HCM) trên nhiều phương diện, khi được tích hợp thích hợp, môn dạy sẽ trang bị cho học sinh các kiến thức về cuộc đời thân thế sự nghiệp (lịch sử), tư tưởng, tấm gương đạo đức của HCM (nhân sinh quan). Từ những kiến thức đã học; bài học dễ được làm “mềm” hóa và thuyết phục cao, học sinh cũng dễ tiếp cận. Qua đó, thể hiện tình yêu quê hương đất nước, yêu chủ nghĩa xã hội; yêu cái thiện, cái đẹp; củng cố niềm tin yêu kính trọng đối với Hồ Chí Minh; Hai, từ đây hoc sinh học hỏi, kế thừa phát huy những truyền thống tốt đẹp của gia đình, họ tộc, quê hương. Đặc biệt gìn giữ những di sản mà Hồ Chí Minh để lại cho dân tộc, cho các thế hệ. Từ đó, xây dựng cho các em lòng tự hào dân tộc, tự tôn dân tộc, hình thành hoài bão sống, lí tưởng cách mạng; Ba, có thái độ đấu tranh với những thói hư tật xấu. Đẩy lùi những biểu hiện của sự suy thoái đạo đức, lối sống trong bộ phận HS. Xây dựng cho các em một niềm tin, sống cao đẹp, vươn đến mục tiêu trong sáng, lành mạnh, nhân ái, cao thượng . Xuất phát từ cơ sở này, cùng với tình hình nhiệm vụ nhà trường trong những năm qua khi chủ trương đẩy mạnh cuộc vận động “học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”. Tôi chọn đề tài: “Giáo dục đạo đức học sinh qua viêcê tích hợp tư tưởng, tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh vào môn giáo dục công dân 10” làm đề tài sang kiến kinh nghiệm của mình. II. NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP TÍCH HỢP TƯ TƯỞNG, ĐẠO ĐỨC HỒ CHÍ MINH VÀO MÔN GDCD 10 1. Cơ sở lý luận 8 Nguyễn Văn Nhẫn, Báo giáo dục và thời đại, số 24, tr 5, 2011 5 Mai Hữu Thành, THPT Đoàn Kết Tích hợp tư tưởng, tấm gương đạo đức HCM vào giảng dạy môn GDCD 10 Văn kiện Hội nghị lần 2 Ban chấp hành Trung ương Đảng khoá VIII khẳng định: "Muốn tiến hành công nghiệp hoá - hiện đại hoá thắng lợi phải phát triển mạnh giáo dục và đào tạo, phát huy nguồn lực con người, yếu tố cơ bản của sự phát triển nhanh và bền vững, để thực hiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng dân chủ văn minh. Phát triển nguồn lực con người là phát triển đức và tài". "; văn kiện cũng nêu rõ: "Nhiệm vụ mục tiêu cơ bản của giáo dục là nhằm xây dựng những con người va thế hệ thiết tha gắn bó với lý tưởng độc lập dân tộc và CNXH, có đạo đức trong sáng, có ý chí kiên cường xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, CNH-HĐH đất nước, giữ gìn và phát huy các giá trị văn hoá của dân tộc, có năng lực tiếp thu tinh hoa văn hoá của nhân loại, phát huy tiềm năng của dân tộc và con người Việt Nam, có ý thức cộng đồng và phát huy tính tích cực của cá nhân, làm chủ tri thức khoa học và công nghệ hiện đại, có tư duy sáng tạo, có tính tổ chức kỷ luật cao là những con người kế thừa và xây dựng CNXH vừa hồng vừa chuyên". Con người ở thời đại nào, ở xã hội nào cũng là chủ thể sáng tạo ra lịch sử, động lực của mọi sự phát triển xã hội. Con người càng có nhân cách cao đẹp thì sự tác động của con người đến xã hội đó càng lớn. Do đó, không thể xem nhẹ vai trò của giáo dục trong sự phát triển của xã hội. Trong các mặt Đức, Trí, Thể, Mỹ của giáo dục, giáo dục Đạo đức có vai trò vô cùng quan trọng được đặt lên hàng đầu "Được xem là nền tảng, gốc rễ để tạo ra nội lực tiềm tàng vững chắc cho các mặt giáo dục khác". Như Hồ Chí Minh nói: "Có tài mà không đức là người vô dụng ". Với tư cách là thế hê ô cách mạng đời sau, thế hê ô nối tiếp đảm trách nhiê ôm vụ xây dựng, bảo vê ô tổ quốc, đối tượng thanh niên, học sinh - theo ý nghĩa đó, cũng cần phải được quan tâm đúng mức. Trong thưc tế, vấn đề tích hợp nội dung học tập tư tưởng, tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh cho đối tượng là thanh niên, sinh viên, học sinh được không chỉ được Đảng và nhà nước quan tâm mà còn thu hút rất nhiều các nhà nghiên cứu cũng tham gia đóng góp, thảo luận. Về phía chủ trương của Đảng, Nhà nước Trong những năm gần đây, trước những dấu hiệu lệch chuẩn đạo đức lối sống của một bộ phận xã hội. Với mục đích nhằm làm cho toàn Đảng, toàn dân nhận thức sâu sắc về những nội dung cơ bản và giá trị to lớn của tư tưởng và tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về ý thức tu dưỡng, rèn luyện và làm theo tấm gương đạo đức của Người trong toàn xã hội, đặc biệt trong cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, đoàn viên, thanh niên, học sinh... nâng cao đạo đức cách mạng, cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư; đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống và các tệ nạn xã hội, góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội X của Đảng. 6 Mai Hữu Thành, THPT Đoàn Kết Tích hợp tư tưởng, tấm gương đạo đức HCM vào giảng dạy môn GDCD 10 Tại Hội nghị trung ương 12 khóa IX đã thảo luận và quyết định triển khai cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh trong toàn Đảng và toàn xã hội” được phát động 9 (sau này là chỉ thị 06CT/TW của Bộ chính trị Ban chấp hành Trung ương 7/11/2006). Kèm theo cuộc vận động này, tài liệu Đẩy mạnh học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, Ban tư tưởng văn hóa TW, Nxb. Chính trị quốc gia, HN, 2007. Trong đó, tập trung làm rõ vấn đề : sự cần thiết phải đẩy mạnh học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh; những nội dung học tập và làm theo tâm gương đạo đức Hồ Chí Minh; cùng với đó là giới thiệu các tác phẩm phục vụ việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Về phía những nhà nghiên cứu quan tâm đến vấn đề giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh cho thanh niên, học sinh. Dựa vào những tài liệu mà chúng tôi có được, hiện nay có các tài liệu: 1/ TS. Trần Quy Nhơn, Tư tưởng Hồ Chí Minh về bồi dưỡng thế hệ cách mạng đời sau, Nxb. Giáo dục, 2006. Tập trung các vấn đề: quan điểm Hồ Chí Minh về vai trò của thế hệ trẻ, giáo dục thế hệ trẻ; Đảng cộng sản Việt Nam vận dụng tư tưởng HCM chăm lo bồi dưỡng thế hệ trẻ thông qua giáo dục, đào tạo và phát huy vai trò của thanh niên trong cách mạng Việt Nam. 2/ Dương Tự Đam, Bản lĩnh thanh niên, sinh viên ngày nay, 2007, Nxb. Thanh niên. Tập trung phân tích những đổi thay của mô trường kinh tế, chính trị, xã hội có ảnh hưởng đến thanh niên, học sinh, sinh viên hiện nay; tầm quan trọng và vai trò của thanh niên, học sinh; những hạn chế và tồn tại về sự định hướng giá trị tư tưởng, nhân cách của thanh niên hiện nay; và đề ra các giải pháp xây dựng bản lĩnh thanh niên, họ sinh, sinh viên ga8n11 với tình hình nhiệm vụ mới. 3/ Dương Tự Đam, Những phương pháp tiếp cận thanh niên hiện nay, 2007, Nxb. Thanh niên. Tập trung các vấn đề định hướng các giá trị nhân cách cho thanh niên. 4/ TS. Lê Hữu Ái (chủ biên), Tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh và vấn đề giáo dục thanh niên hiện nay. Nxb Đà Nẵng, 2008. Tài liệu xoay quanh các vấn đề đạo đức Hồ Chí Minh và vấn đề giáo dục đạo đức cho thanh niên theo tư tưởng Hồ Chí Minh; các giải pháp cụ thể giáo dục đạo đức mới cho thanh niên hiện nay,… Nhìn chung, các tài liệu nêu bật vị trí vai trò của thnah niên, học sinh và ý nghĩa của giáo dục tư tưởng, đạo đức lối sống, hoài bão cho thế hệ trẻ. Trong đó xem tư tưởng, tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh đóng vai trò là một 9 Ban tư tưởng văn hóa TW , Đẩy mạnh học tập và làm theo tấm gương đạo đức HCM, Nxb. CTQG, HN2007, tr 7. 7 Mai Hữu Thành, THPT Đoàn Kết Tích hợp tư tưởng, tấm gương đạo đức HCM vào giảng dạy môn GDCD 10 trong những nguồn di sản quý báu, là yếu tố hữu hiệu trong việc giáo dục tư tưởng, đạo đức nhân cách học sinh. Tuy nhiên, bàn về vấn đề tích hợp như thế nào cho từng lĩnh vực cụ thể và môn học cụ thể vẫn còn rất ít tài liệu đề cập. 2. Cơ sở thực tiễn Hiện nay, các bài học về Chủ tịch Hồ Chí Minh trong SGK bậc tiểu học đã được đưa vào giảng dạy ở một số phân môn như tiếng Việt, đạo đức, hát nhạc, tự nhiên và xã hội... Còn ở bậc THPT việc tổ chức nghiên cứu, học tập tư tưởng đạo đức của Bác chưa được đưa vào giảng dạy trong nhà trường, nên cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” được triển khai thông qua hình thức tuyên truyền (Hội thi kể chuyện tấm gương đạo đức của Chủ tịch Hồ Chí Minh và lồng ghép với việc thực hiện các nhiệm vụ chính trị, công tác chuyên môn trong nhà trường như Cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” được triển khai lồng ghép với cuộc vận động “2 không”; cuộc vận động “Mỗi thầy, cô giáo là một tấm gương đạo đức, tự học và sáng tạo” thì được kết hợp cùng phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”… Ngoài ra, về phía nô ôi dung giảng dạy, thời gian qua, Bộ GD & ĐT cũng đã triển khai nhiều giải pháp, cụ thể: Mô êt, đổi mới nội dung, phương pháp giảng dạy các môn học Đạo đức, GDCD và môn Pháp luật cho phù hợp với thực tế về cơ sở vật chất; Kết hợp bài giảng trên lớp với hoạt động ngoại khóa. Đề cao vai trò và trách nhiệm của giáo viên trong công tác giáo dục đạo đức cho học sinh thông qua giảng dạy các môn văn hóa. Hai, từ 2010-2011, triển khai đại trà việc tích hợp giảng dạy nội dung “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” vào nhà trường từ cấp học mầm non, tiểu học, phổ thông đến các trường trung cấp chuyên nghiệp. Hướng dẫn các nhà trường và các cơ quan QLGD tiếp tục đẩy mạnh cuộc vận động “Mỗi thầy cô giáo làm một tấm gương đạo đức, tự học và sáng tạo”. Thông qua tấm gương đạo đức, tự học và sáng tạo của thầy cô giáo để cho học sinh noi theo. Chỉ đạo các nhà trường tiếp tục đẩy mạnh thực hiện phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”. Ba, chỉ đạo các nhà trường tăng cường phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội trong công tác giáo dục trẻ em, học sinh, sinh viên. Trong đó, chú trọng những nội dung: Tăng cường phát huy vai trò, trách nhiệm của các tổ chức, đoàn thể trong trường: Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Sinh viên, Công đoàn và các tổ chức khác trong việc giáo dục tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, pháp luật, kỹ năng và thái độ nghề nghiệp cho học sinh, sinh viên; Tăng cường phối hợp nhà trường, gia đình và xã hội, xác lập hình thức thích hợp thường xuyên liên hệ với gia đình để thông báo tình hình rèn luyện tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của học sinh, sinh viên. 8 Mai Hữu Thành, THPT Đoàn Kết Tích hợp tư tưởng, tấm gương đạo đức HCM vào giảng dạy môn GDCD 10 Bốn, tổ chức có hiệu quả phong trào thi đua, khen thưởng và các hoạt động giáo dục trong HS, SV như; Tăng cường tổ chức các hoạt động giáo dục truyền thống, Tăng cường rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh; Tôn vinh, khen thưởng kịp thời các HS,SV có thành tích xuất sắc trong học tập. Năm, phối hợp, tranh thủ sự ủng hộ, giúp đỡ của các cơ quan, đoàn thể (Trung ương Đoàn TNCSHCM, với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, Hội Khuyến học Việt Nam tiếp tục đẩy mạnh phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” giai đoạn 2008 -2013; triển khai thực hiện tốt Nghị quyết liên tịch về tăng cường công tác giáo dục toàn diện học sinh, sinh viên và xây dựng tổ chức Đoàn, Hội, Đội trong nhà trường giai đoạn 2008 – 2012….). Tiếp nối các hoạt đô nô g thực tiễn trên, cùng với các lý do: - Trăn trở trước thực trạng, học sinh từ chỗ khó tiếp cận môn GDCD, dẫn đến hiê ôu quả bài dạy chưa cao. Làm nảy sinh nhiệm vụ phải tìm ra phương pháp giảng dạy dễ hiểu, gây hứng thú cho học sinh của giáo viên đứng lớp môn GDCD . - Xuất phát từ thực tiễn nhiệm vụ được nhà trương giao phó về vấn đề tích hợp giáo dục đạo đức học sinh thông qua cuộc vận động “học tâ pô và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”, tại trường THPT Đoàn Kết. Với cơ sở lý luận và thực tiễn nêu, tôi mạnh dạn kế thừa và vận dụng phương pháp tích hợp tư tưởng và tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh vào môn GDCD lớp 10, nhằm góp phần nhỏ trong việc giáo dục đạo đức lối sống cho học sinh nhà trường. Đồng thời, bản thân lấy đó làm tiền đề trong việc phát huy nhiệm vụ học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh không chỉ cho bản thân mà còn sâu rộng ra cả đối tượng quần chúng. 3. Nội dung và phương pháp tích hợp tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh vào môn GDCD 10 a. Về nội dung tích hợp Nhìn chung, trong hệ thống bài của GDCD 10, có thể chia tạm thành 3 phần chính, cơ bản: + Phần triết học (1) + Phần đạo đức học (2) + Phần bàn về vấn đề nhà nước – công dân (3) Tùy vào từng mà nội dung tích hợp cũng khác. Trong giới hạn đề tài, chúng tôi chưa có điều kiện liệt kê các nội dung tích hợp, và thiết nghĩ cũng không nên bởi; tùy theo mỗi phương diện tiếp cận 9 Mai Hữu Thành, THPT Đoàn Kết Tích hợp tư tưởng, tấm gương đạo đức HCM vào giảng dạy môn GDCD 10 mỗi giáo viên có cách trích dẫn tư tưởng, quan điểm hoặc nêu gương đạo đức của Hồ Chí Minh tùy vào từng mục đích của giáo viên cụ thể. Tuy nhiên, ở mức khái quát cao nhất, cơ bản nhất, theo kinh nghiệm bản thân, có thể tịch hợp các mảng đề tài theo phần nội dung lớn như đã chia ở phía trên. Cụ thể; Phần triết học, nên tích hợp các quan điểm tư tưởng Hồ Chí Minh về thế giới quan và nhân sinh quan, cùng với nó là quá trình vận dụng của Hồ Chí minh vào thực tiễn. Bởi lẽ, phần nội dung bài dạy này chủ yếu vẫn tập trung vào vấn đề hình thành cho học sinh thế giới quan khoa học. Giáo viên ngoài việc truyền dạy cho học sinh những nguyên lý, các quy luật, phạm trù của chủ nghĩa Mác – Lenin, vẫn có thể lồng ghép các quan điểm phát triển của Hồ Chí Minh về vấn đề này. Đặc biệt nhấn mạnh tính sang tạo, vận dụng cụ thể vào tình hình Việt Nam. Từ đó nhấn mạnh sự vận dụng cua các em vào bản thân trong quá trình nhận thức thực tiễn. Về nguồn dẫn, quý giáo viên có thể tham khảo ở tài liều: Hồ Chí minh toàn tập, Nxb. CTQG, HN, 2000; Kể chuyện về tấm gương đạo đức HCM, Ban tư tưởng TW, NXB. CTQG, HN, 2007; Tư tưởng Hồ Chí Minh, Nxb. CT – HC 2009,… Ví dụ: Bài 1- Thế giới quan duy vật và phương pháp luận biện chứng. Có thể tích hợp quan điểm Hồ Chí Minh về: vai trò của khoa học (1945 – 1969), vai trò của chủ nghĩa Mác – Lênin (1924 – 1969), những câu chuyện về Hồ Chí Minh khi nhìn nhận đánh giá một con người, một sự kiện (như khi đánh giá về các dân tộc anh - so sánh như các ngón tay trên bàn tay, quan điểm Hồ Chí Minh khi đánh giá về quần chúng nhân dân (1945 -1969). Bài 7: Thực tiễn và vai trò của thực tiễn đối với nhận thức. Có thể tích hợp nội dung câu chuyện về Bác khi bói với các cán bộ, đảng viên về thế nào là “lí luận suông” hoặc câu chuyện về việc Bác nhấn mạnh học phải đi đôi với hành,… Phần Đạo đức học: Đây là phần có thể tích hợp được nhiều nội dung của tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh vào bài học. Giáo viên có thể đưa các quan niệm của Hồ Chí Minh về các đức tính của công dân tiến bộ theo quan niệm của Hồ Chí Minh như; cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư; các mẫu hình về các công dân (tùy độ tuổi) mà Hồ Chí Minh quan niệm; và thái độ của Hồ Chí Minh trước những thói hư tật xấu. Về nguồn dẫn, quý giáo viên có thể tham khảo ở tài liều: Hồ Chí minh toàn tập, Nxb. CTQG, HN, 2000; Kể chuyện về tấm gương đạo đức HCM, NXB. CTQG, HN, 2007; Tư tưởng Hồ Chí Minh, Nxb. CT – HC 2009,…đặc biệt ở phần này, giáo viên có thể khai thác trong các tác phẩm “ Nâng cao đạo 10 Mai Hữu Thành, THPT Đoàn Kết Tích hợp tư tưởng, tấm gương đạo đức HCM vào giảng dạy môn GDCD 10 đức cách mạng, quét sạch chủ nghủ nghĩa cá nhân”10 làm nguồn tư liệu cho việc tích hợp trong giảng dạy. Ví dụ: khi nói về trách nhiệm công dân với xã hội, cộng đồng, giáo viên có thể tích hợp quan điểm Hồ Chí Minh về những thói hư tật xấu của con người cũ, cần xóa bỏ để giáo dục các em học sinh, bằng việc trích dẫn lời dạy của Hồ Chí Minh khi nói về bệnh lười biếng: “tự cho mình cái gì cũng giỏi, việc gì cũng biết. làm biếng học hỏi, làm biếng suy nghĩ. Ngại khó khăn, gian khổ. Việc dễ thì tranh lấy cho mình. Việc khó thì đùn cho người khác. Gặp việc nghuy hiểm thì tìm cách trốn tránh”. Phần nội dung Nhà nước và công dân: Các giáo viên nên tích hợp các nội dung quan niệm của Hồ Chí Minh về trách nhiệm công dân đối với cộng đồng và xã hội. Với nội dung này, giáo viên cũng có thể lấy minh họa những câu chuyện xung quanh tấm gương suốt đời cống hiến cho dân tộc; các câu chuyện về cách hành xử của Hồ Chí Minh đối với nhân dân; quan niệm về bản chất của cán bộ, đảng viên và trách nhiệm của cán bộ đảng viên đối với nhân dân. Ví dụ: Quan niệm: “đâu cần thanh niên có, đâu khó có thanh niên” để giảng dạy tích hợp phần trách nhiệm của Học sinh đối với cộng đồng, trong bài 13, GDCD 10 . Về nguồn dẫn, quý giáo viên có thể tham khảo ở tài liều: Hồ Chí minh toàn tập, Nxb. CTQG, HN, 2000; Kể chuyện về tấm gương đạo đức HCM, NXB. CTQG, HN, 2007 (có thể xem CD); CD Hồ Chí Minh – Chân dung mô ôt con người;đặc biệt tài liệu Hồ Chí Minh, Về vai trò và nhiệm vụ của thanh niên, Nxb. Sự Thật, 1978, tập trung các bài viết bài nói của Hồ Chí Minh về nhiệm vụ vài trò của thanh niên torng thời kì mới. đây là tài liệu chắt lọc, giáo viên có thể tham khảo trích dẫn để làm vốn cho việc tích hợp của mình.  Những điểm cần lưu ý Theo kinh nghiệm bản thân khi đến với việc tích hợp, về mặt nội dung đưa vào tích hợp, căn cứ theo thực tế giảng dạy thì: - Không có một nội dung chung nhất cho tất cả các bài học. - Việc tích hợp phải mang tính lồng ghép, không tràn lan và chiếm chỗ các kiến thức khác của bài. Do vậy, nên chắt lọc một cách có trọng tâm và theo hướng gắn liền với vị trí là học sinh trung học. 10 Trong tài liệu này có nói về những phẩm chất đạo đức cách mạng cần có, và phê bình những thói hư tật xấu cần xóa bó [ ví dụ: bệnh tham lam, bệnh lười biếng, bệnh kiêu ngạo, bệnh hiếu danh, bệnh hữu danh vô thực, bệnh cận thị, bệnh tị nạnh, bệnh xu nịnh, a dua….]. Xem Đẩy mạnh học tập và làm theo tâm gương đạo đức Hồ Chí Minh., Nxb. CTQG, 2007, tr 69-83. 11 Mai Hữu Thành, THPT Đoàn Kết Tích hợp tư tưởng, tấm gương đạo đức HCM vào giảng dạy môn GDCD 10 - Vấn đề tích hợp không phải là trích dẫn để minh họa. Tích hợp phải đảm bải 2 yêu cầu: nguồn tích hợp là nguyên liệu để dạy và sau khi tích hợp nội dung đó phải phục vụ rõ rang mục đích là nhắm tới giáo dục đạo đức học sinh. - Cần có sự gắn kết chặt chẽ với quá trình dạy học trên lớp và hoạt động giáo dục ngoài giờ; có định hướng thống nhất các yêu cầu, mục đích giáo dục giữa các tổ chức giáo dục trong và ngoài nhà trường trong quá trình xây dựng nô ôi dung tích hợp nhằm tránh chồng chéo và lă ôp nô iô dung, để học sinh có hứng thú học tâ ôp. - Về các bước chuẩn bị: khi sưu tầm tài liệu cần đảm bảo nguồn tài liệu phải phong phú và có đô ô tin câ ôy (như vâ ôy mới có tính thuyết phục). Cần là xác định nội dung lồng ghép cơ bản trong mô ôt bài dạy để định hướng tìm nguồn tích hợp. - b. Về phương pháp tích hợp - Dễ thấy rằng, không thể một phương pháp dạy học trong một bài giảng mà kết hợp nhiều phương pháp. - Với môn Giáo dục công dân, áp dụng phương pháp giảng giải, thuyết trình, thảo luận, liên hệ, nêu vấn đề cho học sinh tham gia là thường xuyên. - Tuy nhiên, tích hợp đạo đức Hồ Chí Minh còn phải gắn với việc kể chuyện, nêu sự kiện, hay nhưng câu nói, thậm chí là trích những lời huấn thị mang tính đúc kết của Bác. - Bên cạnh đó, những thước phim tư liệu, hình ảnh minh hoạ về con người, cuộc đời giản dị của Bác lồng với những lời bình sâu sắc… cũng làm cho bài học trở nên nhẹ nhàng, xúc động, giúp học sinh hiểu sâu hơn về tư tưởng, đạo đức, con người Hồ Chí Minh, giúp các em nhanh chóng và hứng thú khi tiếp cận và góp phần sáng tỏ vấn đề cốt lõi trong tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh hiện ra như là con người có tư tưởng, đạo đức cách mạng rất đáng để học tập, làm theo. - Dẫn dắt nêu vấn đề gây hứng thú từ đầu về môn học. Đặc biệt, cách dùng câu từ nhẹ nhàng, bình thường, dễ hiểu thay thế những cụm từ mang tính “hàn lâm” để dễ cho các em tiếp thu. - Khắc phục lối truyền thụ một chiều, chuyển sang dạy học phát huy tính tích cực của học sinh, bồi dưỡng năng lực tư duy sáng tạo của người học, khả năng vận dụng kiến thức đã biết vào các tình huống mới bằng các câu hỏi kiểu như: “Em có thể vận dụng quan niệm, phẩm chất mà Bác nói vào trong trường hợp nào?”; Liệu có thể áp dụng trong cuộc sống, nếu có thì biểu hiện là gì? Hoặc yêu cầu các em so sánh và tìm ra những biểu hiện của những lời dạy đó đang được triển khai ở đâu, như thế nào, tại sao như vậy? 12 Mai Hữu Thành, THPT Đoàn Kết Tích hợp tư tưởng, tấm gương đạo đức HCM vào giảng dạy môn GDCD 10 Phải tư duy rằng; nội dung học không chỉ giới hạn ở sách giáo khoa, mà phải tận dụng mọi khả năng, điều kiện để học sinh có thể tìm hiểu về thân thế sự nghiệp của Bác Hồ, về những mẩu chuyện cuộc đời hoạt động của Bác, Những câu nói, bài viết của Bác ...đặc biệt gợi ý các chiều hướng vận dụng điều đã học ở Bác vào cuộc sống thường nhật, cho các em “làm theo”. Những việc làm cụ thể như : ngăn nắp, đức tính giản dị, khiêm tốn, cần cù ham học hỏi, tự học ...Yêu nước, yêu lao động, xả thân vì Tổ quốc.v.v… từng bước nâng cao nhận thức, phù hợp với trình độ và yêu cầu học tập của học sinh. Một điểm đáng lưu ý nữa là; đổi mới phương pháp giảng dạy hiện nay thường gắn liền với thiết bị dạy học, thay đổi căn bản tình hình dạy chay, vì vậy cần chú trọng loại hình: Gắn tích hợp đạo đức của Bác, với tranh ảnh của Bác, những thước phim, video; phần mềm dạy học, tranh thủ các hiểu biết của các em để tạo dựng các đoạn phim, tranh ảnh tư liệu phù hợp với mục tiêu bài dạy. C. Minh hoạ phần tích hợp Bài 14 (2tiết): CÔNG DÂN VỚI SỰ NGHIỆP XÂY DỰNG VÀ BẢO VỆ TỔ QUỐC I. MỞ ĐẦU BÀI HỌC Mỗi người sinh ra đều có Tổ quốc. Việt Nam là Tổ quốc của chúng ta. II NỘI DUNG 1. Lòng yêu nước Phần dạy: -Là phẩm chất đạo đức quan trọng nhất của người công dân đối với Tổ quốc . a/ Lòng yêu nước là gì: Là tình yêu quê hương, đất nước và tinh thần sẳn sàng đem hết khả năng của mình phục vụ lợi ích cho Tổ quốc . Phần lồng ghép tích hợp (mục đích: Minh chứng) Câu chuyện Bác đi tìm đường cứu nước ngày 5/6/1911 “ Bác gặp và quen anh Lê tại Sài Gòn Gia Định. Lúc bấy giờ, muốn có người bạn đồng hành đi tìm đường cứu nước.Bác hỏi anh Lê: anh Lê anh có yêu nước không? Anh Lê đáp, có chứ ! Bác nói; Tôi muốn đi nước ngoài xem họ làm thế nào để về giúp đồng bào ta. Khi Bác hỏi : Anh có đi với tôi không ? anh Lê hỏi tiền đâu ! Bác đưa hai bàn tay trắng và nói tiền đây. Anh Lê không nói gì. Thế là ngày hôm sau Bác bước chân xuống tàu Latusơtơrêvin không thấy anh Lê đi cùng ...” Bài học kết luận: Lòng yêu nước thể hiện vừa tình cảm, lời nói. Nhưng bằng hành động sẳn sàng hy sinh bản thân mình. Với hai bàn tay trắng, tự nuôi sống mình với nghề phụ bếp, Bác đã 13 Mai Hữu Thành, THPT Đoàn Kết Tích hợp tư tưởng, tấm gương đạo đức HCM vào giảng dạy môn GDCD 10 đi tìm đường cứu nước. Đánh giá sự kiện này nhà sử học Đinh Xuân Lâm nói: Đó là ý thức của một công dân với một dân tộc. b/Truyền thống yêu nước của dân tộc Việt Nam . Phần dạy: Yêu nước là truyền thống đạo đức cao quý và thiêng liêng nhất của dân tộc Việt Nam : Phần tích hợp, (mục đích giáo dục tư tưởng tự hào của HS về truyền thống yêu nước) Sinh thời Bác Hồ đã từng nói :“ Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là một tuyền thống quý bấu của ta. Từ xưa đến nay mỗi khi Tổ quốc bị xâm lăng, thì tinh thần ấy lại sôi nổi, nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả bè lũ bán nước và lũ cướp nước ”. Phần dạy: - Lòng yêu nước của dân tộc Việt Nam thể hiện ở những điểm sau: + Tình cảm gắn bó với quê hương đất nước: Người Việt Nam yêu nước luôn hướng về cội nguồn, ông bà, cha mẹ, tổ tiên và quê hương của mình. Phần tích hợp: (Mục đích: minh chứng) Trên con đường bôn ba đi tìm đường cứu nước lòng Bác luôn canh cánh : “Đêm mơ nước ngày thấy hình của nước; Cây cỏ trong chiêm bao cũng xanh sắc biết da trời; Ăn một miếng ngon cũng đắng lòng vì Tổ quốc; Chẳng yên lòng khi ngắm một cành hoa.” (Thơ Chế lan Viên) Hay khi về Thái Lan, đêm vắng nghe một người mẹ Việt Kiều hát ru con, Bác chạnh lòng: “ Xa nhà đã mấy mươi năm; Đêm qua nghe tiếng mẹ hiền hát ru” Phần dạy: + Tình thương yêu đối với đồng bào, giống nòi dân tộc. Đồng bào, giống nòi là những gì thiêng liêng nhất gắn bó con người với nhau, mỗi người dân Việt Nam yêu nước đều cảm thông sâu sắc với nỗi đau của đồng bào, dân tộc, luôn mong muốn đồng bào của mình được ấm no, hạnh phúc. Tích hợp (mục đích: minh chứng): Trên đường hành trình vào Nam 1909 tại bờ biển Bình Thuận. Bác đã khóc khi thấy rất nhiều ngư dân, lặn hụp trong sóng biển để kéo con tàu Pháp 14 Mai Hữu Thành, THPT Đoàn Kết Tích hợp tư tưởng, tấm gương đạo đức HCM vào giảng dạy môn GDCD 10 vào bờ . Bác thương thân phận con người nô lệ tù tội: Bác đã khóc, tại Bờ biển Ngà Châu Phi, khi thấy nhiều em nhỏ da đen, lặn tìm những đồng xu do bọn thực dân nếm xuống quang các mạn tàu. Tình thương bao la giống nòi dân tộc qua câu nói đầy tính nhân văn của Bác “ Trên đời này, dù màu da có khác nhau cũng chỉ có hai hạng người, kẻ bóc lột và người bị bóc lột; chỉ có một tình thương, tình hữu ái của giai cấp vô sản mà thôi. ” Trăm thế kỷ mang tên người Ái Quốc. Bạn muôn đời, thế giới thương đau (Tố Hữu ) + Lòng tự hào dân tộc chính đáng Việt Nam luôn tự hào về truyền thống văn hóa lâu đời, đậm đà bản sắc dân tộc, tự hào về những con người của quê hương, đất nước anh hùng hào kiệt, những danh nhân văn hóa. Tích hợp (Mục đích: giáo dục tư tưởng HS): Bác đã từng viết Việt Nam lịch sử diễn ca, để ca ngợi chủ nghĩa yêu nước lòng tự hào dân tộc Việt Nam trong mấy ngàn năm lịch sử, cho nhân dân ta đọc và noi theo . Dân ta phải biết sử ta , Cho tường gốc tích nước nhà Việt Nam. + Đoàn kết kiên cường bất khuất chống giặc ngoại xâm. Tích hợp (Mục đích giáo dục tư tưởng): Bác Hồ huấn thị: “ Đoàn kết, đoàn kết đại đoàn kết; thành công, thành công, đại thành công” + Cần cù và sáng tạo trong lao động 2. Trách nhiệm xây dựng Tổ quốc: Tích hợp, giáo dục tư tưởng, tác phong HS GV dẫn dắt : Đất nước có được ngày hôm nay, là nhờ thế hệ đi trước đã đổ bao mồ hôi máu xương. Vì vậy, chúng ta có trách nhiệm tiếp bước cha anh để xây dựng đất nước giàu mạnh đưa đất nước tiến lên khỏi nguy cơ tụt hậu . - Cụ thể thanh niên học sinh phải làm gì. Sinh thời Bác từng căn dặn - Thanh niên đừng hỏi Tổ quốc làm gì cho mình mà tự hỏi rằng mình đã làm gì cho Tổ quốc. Nhìn nhận, tin tưởng ý chí, nghị lực thanh niên Bác từng đề cao vai trò thanh niên: “Không có việc gì khó, Chỉ sợ lòng không bền, Đào núi và lấp biển. Quyết chí ắt làm nên” ... hay “Đâu cần thanh niên có, đâu khó có thanh niên”. Thanh niên luôn đi tuyến đầu khó khăn nhất, mạo hiểm nhất . Trách nhiệm học tập theo lời Tổ quốc, lời Bác các bạn học sinh khi ngồi ghế nhà trường, phải rèn đức luyện tài ( hồng và chuyên ) để mai sau lập nghiệp, giúp ích nước nhà. => Rút ra nội dung dạy 15 Mai Hữu Thành, THPT Đoàn Kết Tích hợp tư tưởng, tấm gương đạo đức HCM vào giảng dạy môn GDCD 10 - Chăm chỉ, sáng tạo trong học tập, lao động. - Tích cực rèn luyện đạo đức, tác phong. - Quan tâm đến đời sống chính trị, xã hội địa phương . - Tích cực tham gia góp phần xây dựng quê hương bằng những việc làm thiết thực, hợp khả năng : “Tuổi nhỏ làm việc nhỏ tùy theo sức của mình ” - Phê phán, đấu tranh với hành vi, đi ngược lại lợi ích quốc gia dân tộc . 3. Trách nhiệm bảo vệ Tổ quốc. Tích hợp, giáo dục tư tưởng HS : Dẫn dắt : Lịch sử cho thấy dựng nước phải đi đôi với giữ nước. Ngày hôm nay đất nước hòa bình nhưng chúng ta phải luôn cảnh giác với mọi âm mưu của các thế lực thù địch . Bảo vệ Tổ quốc là nhiệm vụ thiêng liêng của mỗi công dân . Ngày 19/9/1954 nói chuyện với bộ đội tại Đền Hùng. Bác đã huấn thị: “Các Vua Hùng đã có công dựng nước, Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước ” Phần dạy * Là công dân trẻ tuổi yêu nước làm theo huấn thị của Bác Thanh niên học sinh có trách nhiệm: - Trung thành với Tổ quốc, với chế độ XHCN, cảnh giác trước mọi âm mưu chia rẽ, xuyên tạc của các thế lực thù địch; phê phán, đấu tranh với những thái độ, việc làm gay tổn hại đến quốc gia, xâm phạm chủ quyền toàn vẹn lãnh thổ. - Tích cực học tập, rèn luyện thân thể, giữ gìn vệ sinh, bảo vệ sức khỏe. - Tham gia đăng ký NVQS , sẵn sàng lên đường bảo vệ Tổ quốc. Hết Tóm lại, với tính đặc thù, môn GDCD là một trong những môn có nội dung đặc biệt quan trọng torng việc hình thành thế giới quan,nhân sinh quan và phương pháp tư duy biện chứng; bên cạnh đó nó còn góp phần củng cố niềm tự hào vàotruyền thống, văn hóa, đạo đức từ đó hình thành niềm tin, lý tưỡng, hoài bão sống cho học sinh. Việc áp dụng phần tích hợp tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh vào bài dạy có một tác dụng to lớn góp phần hình thành không chỉ tri thức, thế giới quan, nhân sinh quan, mà còn củng cố niềm tin của thế hệ vào lí tưởng cách mạng, vào đường lối của Đảng, Nhà nước. III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 16 Mai Hữu Thành, THPT Đoàn Kết Tích hợp tư tưởng, tấm gương đạo đức HCM vào giảng dạy môn GDCD 10 Trong phạm vi hẹp đã áp dụng một số lớp, chúng tôi nhận thấy có các kết quả ban đầu như sau. - Đa phần các em tiếp cận được nhiều nguồn thông tin về cuộc đời, thân thế, sự nghiệp và tư tưởng cũng như tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh (80% so với 42% lúc chưa tích hợp). - Các em đã có hứng thú với việc học, chủ động tìm kiếm thông tin và xung phong trả lời câu hỏi (87% so với 60% lúc chưa tích hợp). - Học sinh đã nêu được kế hoạch rèn luyên đạo đức, bồi dưỡng tư tưởng cho bản thân. Biết liệt kê, liên hệ, học tập và vận dụng những lời dạy của Hồ Chí Minh trong cuộc sống hàng ngày (83,5% so với 57% lúc chưa tích hợp). IV. ĐỀ XUẤT, KIẾN NGHỊ KHẢ NĂNG ÁP DỤNG Vấn đề giáo dục tư tưởng, đạo đức học sinh là một trong những nhiệm vụ quan trọng. Việc tìm ra các hướng tiếp cận có tác dụng gợi mở nhiều giải pháp thực hiện có tính chất khả thi. Với việc tích hợp tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh vào môn công dân 10, như là một trong những hướng tiêp cận gợi mở những giải pháp giáo dục đạo đức gắn liền với nhiệm vụ chính trị, xã hội. Dù mới bước đầu, song có thể đánh giá đây là một trong những hướng đi có thể áp dụng cho các khối còn lại. Tuy nhiên, để có thể làm được việc tiếp theo cho các khối lớp, việc đầu tiên hiện nay cũng không kém phần nan giải chính là phải hình thành một hệ thống nguồn tìm kiếm tư liệu về tư tương, tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, cũng như việc đi đến thống nhất các nội udng tích hợp cơ bản cho từng bài, từng tiết. Rất hi vọng đây là những gợi mở ban đầu làm cơ sở cho các đề tài kinh nghiệm sau của tổ chuyên môn và của bản thân trong quá trình đứng lớp. Để thực hiện được nội dung tích hợp trên, thiết nghĩ hội đồng chuyên môn nên tạo điều kiện, tham mưu và tư vấn thành lập nhóm soạn nội dung tích hợp một cách chi tiết, để đề tài có thể triển khai rộng rãi. V. TÀI LIỆU THAM KHẢO 17 Mai Hữu Thành, THPT Đoàn Kết Tích hợp tư tưởng, tấm gương đạo đức HCM vào giảng dạy môn GDCD 10 1/ Nguyễn Tuấn Anh, “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”: Truyền đạt thế nào cho hiệu quả? [www.giaoduc.edu.vn, 10 Tháng hai 2012] TS. Trần Quy Nhơn, Tư tưởng Hồ Chí Minh về bồi dưỡng thế hệ cách mạng đời sau, Nxb. Giáo dục, 2006. 2/ Dương Tự Đam, Bản lĩnh thanh niên, sinh viên ngày nay, 2007, Nxb. Thanh niên. 3/ Dương Tự Đam, Những phương pháp tiếp cận thanh niên hiện nay, 2007, Nxb. Thanh niên. 4/ TS. Lê Hữu Ái (chủ biên), Tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh và vấn đề giáo dục thanh niên hiện nay. Nxb Đà Nẵng, 2008. 5/ Đẩy mạnh học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, Ban tư tưởng văn hóa TW, Nxb. Chính trị quốc gia, HN, 2007. 6/ Giáo trình Giáo dục công dân 10, Nxb GD, 2007 7/ Hồ Chí Minh, Về vai tròvà nhiệm vụ của Thanh niên, Nxb. Sự Thật, 1978. 8/ Triển khai đại trà việc tích hợp giảng dạy nội dung “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” vào nhà trường từ năm học 2010-2011 [www.sachgiaoduchcm.com.vn/index.php?...cho...] 18 Mai Hữu Thành, THPT Đoàn Kết Tích hợp tư tưởng, tấm gương đạo đức HCM vào giảng dạy môn GDCD 10 19 Mai Hữu Thành, THPT Đoàn Kết