Tài liệu Vấn đề tiếp nhận truyện kiều của một nhà thơ mới lưu trọng lư và bài chiêu tuyết cho vương thúy kiều

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN -------- ĐÀM THỊ THANH HUYỀN VẤN ĐỀ TIẾP NHẬN TRUYỆN KIỀU CỦA MỘT NHÀ THƠ MỚI: LƯU TRỌNG LƯ VÀ BÀI “CHIÊU TUYẾT CHO VƯƠNG THÚY KIỀU” LUẬN VĂN THẠC SĨ VĂN HỌC Hà Nội – 2014 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN -------- ĐÀM THỊ THANH HUYỀN VẤN ĐỀ TIẾP NHẬN TRUYỆN KIỀUCỦA MỘT NHÀ THƠ MỚI: LƯU TRỌNG LƯ VÀ BÀI “CHIÊU TUYẾT CHO VƯƠNG THÚY KIỀU” Chuyên ngành: Văn học Việt Nam Mã số: 60220121 LUẬN VĂN THẠC SĨ VĂN HỌC Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. Trần Nho Thìn Hà Nội - 2014 LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan những luận điểm được trình bày trong Luận văn này là kết quả của quá trình học tập và nghiên cứu của tôi. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm trước những luận điểm khoa học mà tôi nêu ra trong Luận văn này. ĐÀM THỊ THANH HUYỀN 1 LỜI CẢM ƠN Luận văn này là kết quả sau thời gian học tập và nghiên cứu của tôi tại khoa Văn học, trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn Hà Nội. Để có được kết quả này, cho phép tôi được gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc đến các thầy cô giáo trong khoa Văn học đã giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. Đặc biệt, cho tôi gửi lời cảm ơn đến thầy – PGS.TS Trần Nho Thìn đã tận tình hướng dẫn tôi thực hiện đề tài nghiên cứu và hoàn thành luận văn này. ĐÀM THỊ THANH HUYỀN 2 MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU .............................................................................................. 5 1. Lí do chọn đề tài ............................................................................................ 5 2. Lịch sử nghiên cứu ........................................................................................ 8 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .............. Error! Bookmark not defined. 4. Đóng góp của luận văn ................................ Error! Bookmark not defined. 5. Cấu trúc của luận văn .................................. Error! Bookmark not defined. PHẦN NỘI DUNG ........................................ Error! Bookmark not defined. CHƯƠNG I: BỐI CẢNH RA ĐỜI BÀI CHIÊU TUYẾT CHO VƯƠNG THÚY KIỀU .................................................. Error! Bookmark not defined. 1. 1. Bối cảnh văn hóa xã hội Việt Nam đầu thế kỷ XXError! Bookmark not defined. 1. 2. Tính chất giao thời giữa hai nền văn học “cũ và mới giao tranh ”. ........ 20 1.2.1. Sự tiếp tục tồn tại của kiểu tác giả cũ Error! Bookmark not defined. 1.2.2. Sự xuất hiện kiểu tác giả mới – chịu ảnh hưởng của văn học lãng mạn phương Tây .................................................. Error! Bookmark not defined. CHƯƠNG 2 : CHIÊU TUYẾT CHO VƯƠNG THÚY KIỀU MỘT CÁCH TIẾP CẬN MỚI MẺ, HIỆN ĐẠI VỚI TRUYỆN KIỀU ...... Error! Bookmark not defined. 2.1. Lý do xuất hiện bài viết Chiêu tuyết cho Vương Thúy Kiều ............ Error! Bookmark not defined. 2.2. Lý thuyết tiếp nhận và vấn đề tiếp nhận Truyện KiềuError! Bookmark not defined. 2.3. Nhà Thơ mới Lưu Trọng Lư và xu hướng duy mĩ – tính thẩm mỹ mới. ......................................................................... Error! Bookmark not defined. 2.4. Tình hình phê bình Truyện Kiều đầu thế kỉ XX ..................................... 40 3 2.4.1. Nhà nho Ngô Đức Kế phê phán Truyện KiềuError! Bookmark not defined. 2.4.2. Nhà nho Huỳnh Thúc Kháng phê phán Truyện Kiều ................. Error! Bookmark not defined. 2.4.3. Nhà Thơ mới Lưu Trọng Lư bàn về Truyện KiềuError! not defined. 4 Bookmark CHƯƠNG 3: Ý NGHĨA CỦA BÀI VIẾT ĐỐI VỚI LỊCH SỬ TIẾP NHẬN TRUYỆN KIỀU ................................................................................ 60 3.1. Giúp hiểu thêm về tư tưởng thẩm mỹ của Lưu Trọng Lư và các nhà thơ lãng mạn .......................................................................................................... 60 3.2. Ý nghĩa hiện đại của Truyện Kiều mà góc nhìn nho gia không thấy được ......................................................................... Error! Bookmark not defined. 3.3. Báo hiệu một thời kỳ mới trong lịch sử tiếp nhận Truyện Kiều, kết thúc thời kỳ cũ, mở ra thời kỳ hiện đại lý luận phê bình văn học .......................... 70 PHẦN KẾT LUẬN ........................................ Error! Bookmark not defined. TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 11 5 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Truyện Kiều là một tác phẩm mang giá trị lịch sử văn hóa, là một kiệt tác nghệ thuật của Việt Nam và nhân loại. Truyện Kiều của Nguyễn Du đã trở thành niềm tự hào của dân tộc Việt Nam, mang đậm nét dân tộc Việt, văn hóa Việt. Nghiên cứu, phê bình Truyện Kiều cũng đã có một chặng đường dài hình thành và phát triển. Mỗi công trình nghiên cứu đều đưa ra những nhận định, những cách nhìn của mình về Truyện Kiều. Mặt khác, kiệt tác của Nguyễn Du cũng đã được các nhà phê bình qua nhiều thời đại nhìn nhận từ nhiều góc độ, khai thác từ nhiều khía cạnh khác nhau. Với một tác phẩm vào hàng kiệt tác của nhân loại như Truyện Kiều thì việc tổng hợp những nghiên cứu về tác giả và tác phẩm càng cần đến cách nhìn toàn diện, khoa học và đầy đủ nhất để có thể đánh giá, nhận định những phê bình, những bài viết, những cách hiểu về Truyện Kiều trong chiều dài lịch sử nghiên cứu văn học. Bên cạnh đó, Truyện Kiều có ảnh hưởng sâu sắc đến mọi mặt của đời sống văn hóa xã hội Việt Nam. Việc tập hợp những nghiên cứu về tác phẩm này cũng chưa thành một hệ thống hoàn chỉnh. Việc thống kê, nhận định những phê bình về Truyện Kiều trên các báo chí góp phần giúp việc nghiên cứu Truyện Kiều được hoàn chỉnh hơn, để tìm được giá trị, tinh hoa về văn học nghệ thuật, về văn hóa xã hội, hội tụ trong kiệt tác của dân tộc. Mỗi công trình nghiên cứu đều đưa ra những nhận định, những cách nhìn của mình về Truyện Kiều. Nhờ có sự hỗ trợ đắc lực của báo chí và nhà xuất bản đầu thế kỉ XX, việc tiếp nhận Truyện Kiều trở nên rộng rãi hơn, những phản ứng kiểu đọc, kiểu bình luận Truyện Kiều cũng nhanh nhạy hơn, tạo nên không khí tranh luận sôi nổi, mở rộng. Nhờ có tiếp xúc các phương pháp phân tích, khảo cứu tác giả, tác phẩm văn học của Tây phương, mà thế hệ trí thức Tân học đã có những ứng dụng khoa học vào nghiên cứu quy mô theo nhiều 6 phương pháp khác nhau sẽ tiếp tục mãi cho đến ngày nay. Nếu nhìn lịch sử Truyện Kiều từ góc độ lý thuyết tiếp nhận, lại thấy trong thế kỉ XX đã diễn ra những chặng đường khác nhau, ở mỗi chặng đường, mỗi phương pháp đọc được lựa chọn đem lại kết quả khác nhau.Trong bài viết “Hành trình Truyện Kiều từ thế kỉ XIX đến thế kỉ XXI” của PGS.TS Trần Nho Thìn đã đề cập đến vấn đề lịch sử tiếp nhận Truyện Kiều và cách tiếp nhận Truyện Kiều của các nhà Thơ mới. Tiếp nhận Truyện Kiều trong thế kỷ XIX: người đọc về căn bản là các trí thức nho sĩ . Những độc giả ở thế kỷ này chưa có ý thức nghiên cứu văn học; những cảm tưởng, nhận xét của họ về tác phẩm được trình bày dưới dạng thơ ca đề vịnh, bài đề tựa hay bạt chứ không phải viết bằng văn phong nghiên cứu. Thế kỷ XIX cũng chứng kiến cách đọc Truyện Kiều quen thuộc của nhà nho: phê bình nhân vật theo quan điểm đạo đức nho giáo, lối phê bình vẫn tiếp tục đến đầu thế kỷ XX. Tiếp nhận Truyện Kiều trong thế kỷ XX: Bước sang thế kỷ XX, với sự xuất hiện của một kiểu tác giả mới, những trí thức Tây học, họ học tiếng Pháp, đọc văn bản Pháp, chịu ảnh hưởng của văn học phương Tây về con người, về chức năng văn học nghệ thuật, đồng thời nhờ có sự tiếp xúc từ rất sớm với các phương pháp phân tích, khảo cứu tác giả, tác phẩm văn học của Tây phương, mà thế hệ trí thức Tây học đã có những ứng dụng khoa học vào nghiên cứu Truyện Kiều, đặt những viên gạch đầu tiên cho những công trình nghiên cứu quy mô, theo nhiều phương pháp khác nhau sẽ tiếp tục mãi cho đến ngày nay. Với sự hỗ trợ đắc lực của báo chí và nhà xuất bản, nhất là báo chí, việc tiếp nhận Truyện Kiều trở nên năng động hơn, sôi nổi hơn. Nhờ có báo chí, những phản ứng về một kiểu đọc, kiểu bình luận Truyện Kiều nào đó cũng nhanh nhạy hơn, tạo nên không khí tranh luận sôi nổi, mở rộng. Thế kỷ XX cũng chứng kiến sự tham dự tích cực của Truyện Kiều vào đời sống chính 7 trị, văn hóa, xã hội. Nhân vật trong Truyện Kiều trước hết là Thúy Kiều, trở thành một thứ thuốc thử độc đáo để kiểm nghiệm sự thay đổi của tư tưởng văn hóa trong giai đoạn giao thời. Chúng ta nhận ra một hướng đi nhân đạo của văn chương thế kỷ XX so với các thế kỷ trước. Tuy nhiên, Nguyễn Du là một trường hợp đặc biệt, ông đã có quan niệm mới về con người, đề cao phần nhân bản của con người, ông chọn một cô kỹ nữ (thực chất là đĩ) làm nhân vật chính. Tầm nhìn này vượt thời đại, đi trước thời đại. Nhiều nhà nho đương thời (như Nguyễn Công Trứ) và nhà nho hậu thế (Ngô Đức Kế, Huỳnh Thúc Kháng) không thể chia xẻ hay thông cảm. Chỉ có các nhà văn nhà thơ lãng mạn hiện đại mới chia xẻ, tiếp nhận, đồng tình với ông. Điều đó cho thấy ý nghĩa nhân đạo, nhân bản của Truyện Kiều vượt tầm nhìn nho gia, có tính hiện đại sâu sắc. Và trong thế kỷ XX này, người cầm bút có một niềm tin chắc chắn. Họ biết là mình có thể và phải trở thành chính mình. Họ lấy chính những độc đáo cá nhân ra để trò chuyện với xã hội. Đặc điểm của sự sáng tạo là thế, những trí thức Tây học càng được giải phóng về mặt cá tính thì đời sống văn học nói chung càng trở nên phong phú. Trong giai đoạn văn học này, các trí thức Tây học đã đưa quan niệm về con người lên một trình độ mới đó là sự tôn trọng quyền sống của con người, tình cảm tự do nhân bản của con người khác với quan niệm về con người của các nhà Nho, một trong những truyền thống lớn của văn học trung đại Việt Nam là tinh thần nhân đạo, văn dĩ tải đạo, thi ngôn chí…Đọc các tác phẩm của Nguyễn Du từ Truyện Kiều đến Văn chiêu hồn, người ta cảm động vì lòng thương mênh mông của ông đối với con người. Trong khi đó, đọc thơ Hồ Xuân Hương mỗi người như có dịp trở về với cái tôi tự nhiên và thấy tự tin hơn trong những khao khát giản dị mà chính đáng của mình. 8 Tinh thần nhân đạo này vốn không xa lạ với nền văn hóa phương Tây mà từ đầu thế kỷ XX được du nhập mạnh mẽ vào xã hội Việt Nam. Điều đáng lưu ý nhất của tinh thần nhân đạo văn chương thế kỷ XX là nó không chỉ nói yêu thương thuần túy, mà đặt sự yêu thương trên cơ sở hiểu biết, khám phá về con người. Theo hướng này các nhà trí thức Tây học dường như thiên về việc đi vào khám phá phát hiện bản chất con người. Văn học của các trí thức Tây học chịu ảnh hưởng của văn học phương Tây quan niệm về con người dựa trên chủ nghĩa nhân bản, luôn quan tâm đến đời sống bản năng, thân xác, đến thế giới nội tâm phong phú, đa dạng, tự do, không bị kiểm soát. Tuy nhiên, Nguyễn Du - một trường hợp điển hình của văn học thế kỷ XIX, giai đoạn mà văn học chịu ảnh hưởng nặng nề của các quan điểm đạo đức Nho giáo bảo thủ, nhưng ông đã vượt lên trên những định kiến xã hội để viết về quyền sống của con người, đặc biệt là người phụ nữ với tình cảm thương yêu và trân trọng đặc biệt, vì vậy ông được coi là nhà thơ đi trước thời đại, có cái nhìn vượt thời đại về quyền sống của con người. Nhưng phải đến thế kỷ XX, vấn đề về quyền sống tự do của con người mới được biểu hiện rõ rệt hơn qua các tác phẩm văn chương, với những nguyên tắc thi pháp mang tính hiện đại, văn chương mới làm được công việc lớn lao là đưa những con người ấy về đúng bản năng của mình. Riêng ở khía cạnh này thôi, văn học hiện đại đã là một bước tiến khá xa so với văn học truyền thống. Như vậy, việc tiếp nhận Truyện Kiều của các nhà Thơ mới chủ yếu dựa trên quan điểm đánh giá con người cá nhân, và cái đẹp về tâm hồn cũng như nhân cách của nhân vật. 2. Lịch sử nghiên cứu Việc nghiên cứu Truyện Kiều trong quan điểm tiếp nhận của các nhà Thơ mới hiện nay chưa có công trình nào nghiên cứu một cách bài bản và đầy đủ, 9 đánh giá những mặt mạnh, mặt yếu, mặt tốt, mặt hạn chế trong “hệ thống” những công trình nghiên cứu về Truyện Kiều Từ khi tác phẩm Truyện Kiều ra đời cho đến nay cũng hơn 200 năm và việc nghiên cứu, phê bình, tiếp nhận tác phẩm này cũng chưa bao giờ kết thúc. Như vậy, mỗi người đọc, ở mỗi thời kỳ lịch sử khác nhau lại có một chân trời chờ đợi (tầm đón đợi) riêng, có cách đọc riêng. Dù hiểu như thế nào và nhìn từ góc độ nào đi chăng nữa, thì không ai có thể phủ nhận được giá trị của Truyện Kiều và sự ảnh hưởng của tác phẩm đến đời sống tinh thần của người Việt. Trong giai đoạn văn hóa Việt Nam đang ở bước chuyển từ văn hóa phương Đông truyền thống sang nền văn hóa hiện đại với những ảnh hưởng rõ rệt của văn hóa phương Tây, vấn đề “nền cựu học” đã được đưa ra bàn luận. Nền quốc học phải được xây dựng trên những nền tảng nào? Tiếng Việt có ý nghĩa gì đối với một nền quốc học, nơi mà truyền thống vốn nặng về Hán Văn, hiện tại đang bị đè nặng bởi Pháp văn? Vì vậy nhiều thế hệ trí thức tân học nghĩ đến vai trò của Truyện Kiều, nghĩ đến tiếng Việt của Truyện Kiều. Phạm Quỳnh là người đã viết năm 1924: “ Truyện Kiều còn, tiếng ta còn, tiếng ta còn, nước ta còn, có gì mà lo, có gì mà sợ, có điều chi nữa mà ngờ”[45,tr.57]. Một số nhà nho yêu nước đã phê phán lời hô hào như vậy. Các cụ phê phán Phạm Quỳnh vì một số lí do khác, nhưng vì Phạm Quỳnh đã ca ngợi Truyện Kiều nên logic dễ hiểu là các cụ đã phê phán luôn Truyện Kiều, bác bỏ khả năng đưa Truyện Kiều vào hàng quốc học, do vậy đã có những nhận định bất công với kiệt tác này. Các cụ vẫn đứng trên lập trường đạo đức nghiêm khắc để xét đoán tác phẩm, cho rằng tuy văn chương hay nhưng không thể tránh khỏi “ cái vẻ ai, dâm, sầu, oán, đạo, dục, tăng, bi”, [24,tr.1708] rằng tác phẩm chỉ có ngâm vịnh, chơi bời, chứ quyết “ không phải là thứ văn chương chính đại”[24,tr.1709]. Đối với các cụ, quan niệm của nho gia về văn dĩ tải 10 đạo, quan niệm về chức năng giáo huấn của văn học cần được đề cao, giữ vững trong việc đọc Truyện Kiều chứ không thể đi với tác phẩm mua vui, giải trí như thế. Trải qua gần hai thế kỉ, Truyện Kiều vẫn hấp dẫn, mới mẻ đối với các độc giả trong và ngoài nước. Tài năng của Nguyễn Du và giá trị của Truyện Kiều đã được khẳng định trong hàng trăm hàng nghìn bài viết, bài nghiên cứu, bài phê bình. Người ta say sưa thảo luận, tranh luận, bình phẩm, đánh giá, nhận xét từng câu, từng chữ, từng tình ý, từng vấn đề trong Truyện Kiều. Vấn đề tiếp nhận Truyện Kiều của một nhà Thơ mới: Lưu Trọng Lư và bài “Chiêu tuyết cho Vương Thúy Kiều” là một vấn đề hoàn toàn mới, hầu như chưa có công trình nào nghiên cứu một cách bài bản và đầy đủ, đánh giá về mặt mạnh, mặt yếu, mặt tốt, mặt hạn chế trong “hệ thống” những công trình nghiên cứu về Truyện Kiều. Thơ mới là giai đoạn giao thời giữa hai nền văn học cũ và mới vì vậy việc tiếp nhận Truyện Kiều của nhà Thơ mới đã giúp chúng ta có cách nhìn nhận nhân bản hơn về quyền sống của con người, về tư tưởng thẩm mỹ theo hướng hiện đại hóa văn học. Vì vậy tiếp nhận Truyện Kiều của nhà Thơ mới là một trong những công việc nghiên cứu cần làm để có cách nhìn nhận đúng đắn và toàn diện của vấn đề đối với sự phát triển của nền văn học hiện đại. Để làm được điều đó, chúng ta cùng nhìn nhận lại những “thành tựu” cũng như bước tiến mà giới phê bình đã làm được trong việc góp phần hoàn thiện giá trị của tác phẩm Truyện Kiều. Từ trước đến nay, về lịch sử tiếp nhận Truyện Kiều của các nhà nghiên cứu, bình giải Việt Nam đối với Truyện Kiều, đã có nhiều bài báo, bài phê bình, nghiên cứu đáng chú ý sau: Trong bài viết của Hoài Thanh Truyện Kiều đối với các lớp người và qua các thời đại,(“Quyền sống của con người trong Truyện Kiều của Nguyễn Du” – Nguyễn Du về tác gia và tác phẩm, NXB Giáo dục, 2001, tr. 484 – 498) 11 TÀI LIỆU THAM KHẢO A. Sách, tạp chí 1. Đào Duy Anh (1943), Tư tưởng của Nguyễn Du, Tuyển chọn trong Trịnh Bá Đĩnh (2002), Nguyễn Du về tác gia và tác phẩm, NXB Giáo dục. 2. Đào Duy Anh (1989), Từ điển Truyện Kiều, NXB KHXH. 3. Lại Nguyên Ân (1998), Vai trò của dịch thuật trong sự hình thành văn xuôi tiếng Việt, đọc lại người trước, đọc lại người xưa, NXB Hội Nhà Văn 4. Nguyễn Phan Cảnh (2006), Ngôn ngữ thơ, NXB Văn học. 5. Hoài Thanh, Hoài Chân (2000), Thi nhân Việt Nam, NXB Văn học. 6. Nguyễn Đình Chú (1960), Thực chất cuộc đấu tranh giữa Ngô Đức Kế và Phạm Quỳnh chung quanh vấn đề Truyện Kiều, Nghiên cứu văn học, (tháng 12/1960), Viện Văn học. 7. Nguyễn Đình Chú (1987), “Văn học Việt Nam những năm 20 của thế kỷ”, Hợp tuyển thơ văn Việt Nam 1920 – 1945, (tập V), quyển I, NXB Văn học, Hà Nội. 8. Nguyễn Đình Chú (1990), Công trình tác giả Việt Nam, tập I, NXB GD, Hà Nội. 9. Về tác gia và tác phẩm Nguyễn Du, NXB Giáo Dục, Hà Nội. 10. Trần Đình Hượu – Lê Chí Dũng (1998), Văn học Việt Nam giai đoạn giao thời 1900 – 1930, NXB Đại học và Giáo dục chuyên nghiệp, Hà Nội. 11. Phan Cư Đệ (2004), Văn học Việt Nam thế kỷ XX, Phan Cư Đệ chủ biên, NXB Giáo Dục, Hà Nội. 12. Hà Minh Đức (1998), Lý luận văn học, NXB Giáo dục. 13. Hà Minh Đức (2002), Nhìn lại Văn học Việt Nam thế kỷ XX, NXB Chính trị Quốc gia. 14. Nguyễn Thạch Giang (2008), Nguyễn Du – Truyện Kiều, NXB Văn học. 12 15. Bùi Giáng (1957), Giá trị luân lý của Đoạn trường tân thanh hay là giọng nói của Nguyễn Du, NXb Tân Việt, Sài Gòn. 16. Dương Quảng Hàm (2002), Việt Nam văn học sử yếu, NXB Hội nhà văn. 17. Thích Nhất Hạnh (2007), Thả một bè lau – Truyện Kiều dưới cái nhìn thiền quán, NXB Văn hóa Sài Gòn. 18. Nguyễn Đình Hảo (2000), Tạp chí Nam Phong trong tiến trình phát triển nền quốc văn mới đầu thế kỷ XX (1900 -1930). Tóm tắt luận án tiến sĩ văn học, Trường Đại học Sư phạm thành phố Hồ Chí Minh. 19. Hoàng Ngọc Hiến (1967), Triết lý Truyện Kiều, In trong kỷ niệm 200 năm ngày sinh Nguyễn Du, NXB Khoa học xã hội, In trong Lê Xuân Lít (2007), Hai trăm năm nghiên cứu – bàn luận Truyện Kiều, NXB Giáo dục. 20. Nguyễn Phạm Hùng (2001), Văn học Việt Nam từ thế kỷ X đến hết thế kỷ XX, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội. 21. Trần Đình Hượu (1998), Nho giáo và Văn học Việt Nam trung cận đại, NXB Giáo dục. 22. Đinh Gia Khánh (1998), Văn học Việt Nam từ thế kỷ X đến nửa đầu thế kỷ XVIII, NXB Giáo dục. 23. Nguyễn Bách Khoa (1953), Nguyễn Du và Truyện Kiều, NXB Xây Dựng. 24. Lê Xuân Lít (2007), Hai trăm năm nghiên cứu - bàn luận Truyện Kiều, NXB Giáo dục. 25. Đặng Thanh Lê (1979), Truyện Kiều và thể loại truyện Nôm, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội. 26. Đặng Thanh Lê (1999), Giảng văn Truyện Kiều, NXB Giáo dục. 27. Nguyễn Lộc (1999), Văn học Việt Nam nửa cuối thế kỷ XVIII đến hết thế kỷ XIX, NXb Giáo dục, Hà Nội. 28. Nguyễn Lộc (1967), Về ngôn ngữ nhân vật trong Truyện Kiều, Kỷ yếu kỷ niệm 200 năm ngày sinh Nguyễn Du, NXB KHXH. 13 29. Nguyễn Lân (2007), Từ điển từ và ngữ Hán Việt, NXB Văn học. 30. Nguyễn Đăng Na (1997), Văn xuôi văn học thời trung đại, NXB Giáo dục, Hà Nội. 31. Phạm Thị Ngoạn (1993), Tìm hiểu tạp chí Nam Phong 1917 – 1934, Luận án tiến sĩ. 32. Phan Ngọc (1998), tìm hiểu phong cách Nguyễn Du qua Truyện Kiều, NXB Thanh Niên. 33. Vương Trí Nhàn (2003), Những lời bàn về tiểu thuyết trong văn học Việt Nam từ đầu thế kỷ XX đến năm 1945, NXB Hội nhà văn. 34. Vũ Ngọc Phan (1998), Nhà văn hiện đại, NXB Văn học, Hà Nội. 35. Hoàng Phê (2010), Từ điển tiếng Việt, NXB Đà Nẵng. 36. Phạm Đan Quế (2004), Truyện Kiều trên báo chương thế kỷ XX, NXB Thanh niên. 37. Phạm Đan Quế (2000), Truyện Kiều và các nhà nho thế kỷ XIX, NXB Văn học. 38. Phạm Quỳnh (2006), Thượng Chi văn tập (năm tập in chung), NXB Văn học, Hà Nội. 39. Trần Đình Sử (2002), Thi pháp Truyện Kiều, NXB Giáo dục. 40. Trần Đình Sử (2003), Văn học và thời gian, NXB Giáo dục. 41. Bùi Duy Tân (1998), Chuyên đề khái luận về văn học trung đại Việt Nam, NXB Văn học, Hà Nội. 42. Trần Mạnh Tiến (2001), Lý luận phê bình văn học Việt Nam đầu thế kỷ XX, NXB Giáo dục, Hà Nội. 43. Tuyển tập phê bình (1997), Nghiên cứu văn học Việt Nam 1900 – 1945, tập 1, NXB Văn học. 44. Tuyển tập phê bình văn học Việt Nam (1997), NXB Văn học. 14 45. Phạm Xuân Thạch (1998), Sự hình thành và quá trình định hình thể loại trong văn xuôi nghệ thuật Việt Nam giai đoạn giao thời 1900 – 1930. Luận văn thạc sỹ khoa học Ngữ văn. Trường Đại học KHXH &NV Hà Nội. 46. Nguyễn ngọc Thiện (biên soạn và sưu tầm) (2003), Tranh luận Truyện Kiều thế kỷ XX, NXB Lao động, Hà Nội. 47. Trần Nho Thìn (2012), Văn học Việt Nam từ thế kỷ X đến hết thế kỷ XIX, NXB Giáo dục Việt Nam. 48. Trần Thị Tâm (1994), Vai trò của báo chí trong quá trình phát triển của văn học dân tộc đầu thế kỷ XX, Tạp chí văn học số 6 năm 1994. 49. Nguyễn Văn Trung (1975), Chủ đích của Nam Phong, NXB Thế Đăng Sài Gòn. 50. Về quan niệm văn chương cổ Việt Nam (1985), NXB Giáo dục, Hà Nội. 51. Viện Văn học Việt Nam (2002), Nhìn lại văn học Việt Nam thế kỷ XX, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 52. Phạm Quý Thích (2000), Tổng Vịnh Truyện Kiều. In trong: Truyện Thúy Kiều, Bùi Kỷ - Trần Trọng Kim (hiệu thảo), NXB Tân Việt, 1986. In trong Lê Xuân Lít (2007), Hai trăm năm nghiên cứu – bàn luận Truyện Kiều, NXB Giáo dục. 53. Nguyễn Hữu Sơn (1999), Tuyển tập nghiên cứu phê bình, NXB Lao động – Trung tâm văn hóa Ngôn ngữ Đông Tây. 54. Trần Đình Sử (1999), Mấy vấn đề thi pháp văn học trung đại Việt Nam, NXB Giáo dục. 55. Nguyễn Khắc Viện (1965), Giới thiệu Truyện Kiều. In trong: Nguyễn Du và tác phẩm, NXB Giáo dục, 2001. In trong Lê Xuân Lít (2007), Hai trăm năm nghiên cứu – bàn luận Truyện Kiều, NXB Giáo dục. 15 B. Tài liệu internet 56. Trần Thanh Đạm, Mấy ý kiến về nhà chính trị và nhà văn hóa Phạm Quỳnh (1892 – 1945), website Hồn việt quốc học. 57. Trịnh Bá Đĩnh, Tiếp cận văn học Việt Nam từ các lý thuyết phương Tây, website phê bình văn học. 58. Trần Thanh Hà, Nhìn nhận Phạm Quỳnh trong quá trình phát triển văn học Việt Nam đầu thế kỷ XX đến năm 1945, website Văn chương Việt. 59. Võ Minh Hải, Đặc sắc văn hóa trong ngôn ngữ nghệ thuật Truyện kiều, website Võ Minh Hải, http://vominhhai.vnwweblog.com/post. 60. Vũ Đức Âu Vĩnh Hiền, Phạm Quỳnh và Nam Phong tạp chí, website núi ân sông trà. http://.nuiansongtra.com/index.php. 61. Dương Thượng Ngã, Vị trí Truyện Kiều trong văn học Việt Nam, website Núi Ấn Sông Trà, http://.nuiansongtra.com/index.php. 62. Phạm Thị Nhung, Cô Kiều với Phạm Quỳnh, Tạp chí cỏ thơm, http://cothommagazine.com/index.php. 63. Đỗ Lai Thúy, Đọc lại Nam Phong và Phạm Quỳnh, website văn học. http://evan.vnexpress.net/news/doi. 64. Trường An, Trường hợp ra đời của Tạp chí Nam Phong, website Lý luận văn học. http://lyluanvanhoc.com 16