Tài liệu Vận dụng lý thuyết phát triển bền vững vào việc đánh giá phát triển ngành công nghiệp việt nam

B() GIAO DUC VA I>AO TAO TRU'ONG DA.I HOC KiNH Tt TP. Hi> CHi MINH DETAI A' " NGHIEN COli KHOA HOC . CAP BO. A. A " ,.! -' ,? " ~.,.,., VAN DUNG LY " THUYET PHAT TRIEN BEN VONG • •, , , , A. VAO VI~C DANH GIA PHAT TRIEN NGANH CONG NGHIEP . VIETNAM . ' A A A BO GIAO DUC f)AO TAO ! ·~lfONG f>~l H9C KINH T{TP.HCM: MA s6: B 2007-09-24. THUVlEN • . \ /IJ '[ .:J- Y THANH VIEN THAM GIA: X ' TS., NGUYEN TO' THS. NGUYEN vAN sANG NAM2009 MUCLUC . . ;.,. Trang ,.., Mu BAU •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••.•••••••••••••••••••••••••••••••••.••••••••••••• 1 Phain thu nhitt Nhtmg khfa ~nh ly thuy~t cua phat tri~n b~n vtmg ••••••••••••••••••••• 8 1.1 Phat trien b~n vfing- vlfu d~ c6 tfnh toan c~u ............................ 8 1.1.1 Tru nguy~n suy giam, rnOi truang bj xu6ng c~p, sq n6ng l~n ella tr8.i d~t ........................................................ 9 1.1.2 Ch~nh l~ch giflU ngheo tr~n th~ giro va trong ph~ vi tUng qu6c gia c6 xu huang gia tang ........... 14 1.1.3 Qua trlnh dO thj boa dien ra nhanh ch6ng ......................... 16 1.1.4 Xung dQt va chi~n tranh .................................................... 17 1.2 Phat trien b~n vfing - quan ni~rn va. n¢i dung .......................... 18 1.3 Phua.ng phap phan tfch, daub gia phat trien b~n vfing nganh cOng nghi¢p ...................................................................... 30 1.4 Kinh nghi~rn cua rn¢t s6 nu6'c tr~n th~ giro v~ phat trien cOng nghi~p theo y~u c~u b~n vilng .......................................... .40 1.4.1 M¢t s6 kinh nghi~rn cua rn¢t s6 qu6c gia trong phat trien b~n vfing nganh cOng nghi~p ........................... .41 1.4.2 Kinh nghi~rn cua rn¢t s6 nu6'c trong xay d\fllg chuang trlnh phat trien b~n vilng....................................... 53 Phain thuhai V$n dl}ng Iy thuy~t phat tri~n b~n vitng vao vi~c danh gia phat tri~n nganh cong nghi~p Vi~t Nam theo y~u cain b~n vtmg ..............................................,....56 2.1Nhfing thanh t1;lll, ti~n b¢ cua phat trien cOng nghi~p theo huoog ben vfing iJ Vi~t Nam ................................................ 56 2.1.1 OOn vfing v~ kinh 1~ ••...•..................................................... 56 2.1.2 oon villlg v~ xa hQi ........................................................•...69 ve 2.1.3 OOn vfing mOi ~Oltg .................................................... 72 2.2 Nhiing h~ ch~, y~u kern cua phat trien b~n viing trong nganh cOng nghi~p ...................................................................... 73 2.2.1 H~ ch~, ·y~u kern v~ kinh t~ trong PTBV ......................... 73 2.2.2 H~ ch~, y~u kern v~ xa h¢i trong PTBV .......................... 86 2.2.3 H~ ch~, y~u kern v~ rnl)i truO'ng trong PTBV .•................ 93 2.2.4 Nguy~n nhAn cua nhilng h~ ch~, y~u kern trong PTBV .. 95 Phain thuba Gild phap phat tri~n b~n vihlg nganh c6ng nghi~p trong di~u ki~n h(ti nh3p qu6c 1~................................................. 105 3.1 Phuang huang phat tri~n ng8nh cl)ng nghi~p theo yeu c4u ~n villtg ...•..........•••••••........................................• 105 3.2 Gic giai phap nh~ th1;tc hi~n PfBV v~ kinh t~ cua nganh cl)ng nghi~p Vi~t Nam trong di~u ki~n hc)i nh~p qu6c t~ ......... 11 0 3.2.1 Xac dinh ro nhilng ca hc)i, thach thuc do hc)i nh~p kinh t~ qu6c t~ huang d~n PTBV trong cl)ng nghi~p Va S\l anh huang CUa hc)i nh~p d~n cac nh6rn nganh cl)ng nghi~p d~ c6 giai phap phu hqp ......... 111 3.2.2 Hoan thi~n rnc)t s6 nc)i dung v~ quy ho~ch, k~ ho~ch ph8.t tri~n cOng nghi¢p ..................................................... 117 3.2.3 Ma rc)ng quy rnl) cua cac dan vi kinh doanh cl)ng nghi~p Va ~0 ra Sl;tli~n k~t giua cac doanh nghi~p ......... 122 3.2.4 NAng cao ch~t Iuqng ngu6n nhAn l1;tc va khoa hQc cl)ng ngh~ d~ ~o ra bu6'c dc)t pha trong phat tri~n cl)ng nghi~p............................................ 124 3.3 Giiti phap d6i vm S\l PTBV v~ rn~t xii hc)i. ................................ 131 3.4 Qic giai phap trong PTBV v~ rnl)l truO'ng cl)ng nghi~p ............ 132 3.4.1 Khai thac va sir dl}Ilg hqp ly, ti~t ki~rn tai nguy~n~ giam thi~u l) nhiern cac khu cl)ng nghi~p, quiin IY ch~t che cac ch«t thcli ......................................... 132 3.4.2 Thay d6i rnl) hlnh ti~u dung va rnl) hlnh san xu~t trong cOng nghi¢.p .................... ~·······································134 arm . KlfT LUAN •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 141 DANH MlJC CHU'VI~T TAT PTBV: Phat trien b~n vilng TIKT: Tang truc va tht1c ti~n. Cung voi vi~c nghien can nhilng v~n d~ v~ PTBV l:J Vi~t Nam, m¢t s6 tai li~u tham khlio m¢t s6 cOng trlnh nhu: DO Hoil.i Nam, Chuyln djch cd cd'u kinh te'nganh va phat triln cac nganh tr{mg dilm, miii nh{m uVi~t Nam, UB Khoa hqc xa h¢i, 1996. - Chuong trlnh KX.63: Nghi8n ctfu xac djnh CC1 c{(u kinh t6liinh th6. 0 > Xin 2 a nu6'c djch tu mtoc ngoai lien quan d~n PTBV cling duqc luu hanh ta trong nhiing nam g~n da.y. Trong d6 c6ng trlnh nghien ctfu cua Thadeur C.Trzyna voi tieu d~ "The' gim ben viing, djnh nghia va triic luqng phat triln ben vfing" do Vi~n Chi~n luge va chfnh sach khoa hQC c6ng ngh~ bien djch va xu4t ban nam 2001 Ia m¢t c6ng trlnh nghien ctfu kha c6ng phu v~ phat tri~n b~n viing. Trong c6ng trlnh nay, tac gia da neu m¢t s6 n¢i dung lien quan d~n ljch sir hlnh thanh khai ni~m PTBV; cac each ti~p cAn khac nhau v~ PTBV va di d~n k~t lua.n ve m6t khai niem cu th~ v~ • • PTBV va cac n¢i dung c4u thanh chu y~u • cua khai • ni~m e nay. Cfing tai li~u djch cua nuoc ngoai, c6ng trlnh nghien ctfu cua nha nghien ctfu Vailancourt da d~ c~p d~n n¢i dung c<1 ban v~ PTBV. Trong d6 Vailancourt da chi ti~t hoa n¢i dung PTBV ve m~t chfnh tri - xa h¢i. M¢t s6 c6ng trlnh nghien ctfu v~ PTBV do S\1' lien k~t cua cac t6 chuc, nha nghien cll'u nuoc ngoai v~ PTBV n6i chung va thgc tien PTBV nganh, linh vgc Van phong a nu6'c ta da duqc ti~n hanh. d~i di~n t~i Ha N¢i v~ Vf dt;t, Dg an do a m¢t Vi~n s6 Pets, "Nganh n6ng nghi¢p Vi¢t Nam trong phat triln ben vilng" do TS. Nguyen Ttr lam truang d~ an va xu4t blm thanh sach nam 2004. Trong c6ng trlnh nghien CUu nay, TS. Nguyen Ttr da trlnh bay m¢t s6 nh~n thuc chung k~ v~ PTBV va di sa.u pha.n tfcp. vai tro - ca ly thuy~t va thgc tien cua nganh n6ng nghi~p trong PTBV cua Vi~t Nam. Trinh bay nhiing giai phap chu y~u d~ phat tri~n n6ng nghi~p b~n viing, tang cuemg d6ng g6p cua nganh n6ng nghi~p cho PTBV cua Nam(l>. C6ng trlnh "Ddn sd va phat triln, nhilng van de' C(J Vi~t bdn" do Chu<1ng trlnh dAn s6 cua Lien hqp qu6c (UNPA) h& trQ kinh phf, duqc s6 can b¢ nghien cll'u cua Vi~t Nam da hoan thanh. Tac gia D~ng M¢ng LAn da hoan thanh c6ng trlnh: "Cdc c6ng c11- qudn ly m6i tru&ng" do Nha xufft ban Khoa hQc va ky thu~t 4n hanh nam 2001. Trong tai pha.n tfch qua trlnh hlnh thanh va hoan thi~n quan li~u nay, tac gia da ni~m v~ PTBV d6ng Xin tham khao th~m sach: NtJng nghi~p Vi~t Nam trong phtlt triln bln viing, NXB Chfnh trj qu6c gia, 2004. 3 thoi trlnh bay m¢t s6 cOng C\1 quan ly mOi truang theo y~u c~u PTBV. Ve ben vilng tai nguy~n va mOi truang, c6 m¢t s6 nha nghi~n CUu a nUoc ta nhu PGS. TS Nguyen The Chinh, TS. Nguyen NgQc Sinh ciing da c6 nhfrng nghi~n CUu ve ben vilng n6i chung va PTBV ve mOi truang n6i ri~ng. Nha nghi~n cll'u Nguyen Bi'ru Quyen da viet tai li~u: "Sd tay huang ddn phuc vi~n Chlnh trj qu6c gia H6 Chf Minh, truang D~i h<;>c Kinh te qu6c d~n, truang Cao dilng Kinh te ke chuang trlnh nghi sq21 ho~ch Da Nang; D~i h<;>c qu6c gia Ha N¢i v.v... Trong cac tai li¢u nghi~n CUu nay' cac tac gia da c6 S\t nghi~n CUu nhi~u m~t ly thuyet PTBV va c6 2 m¢t s6 danh gia buoc d~u ve PTBV a Vi¢t Nam< >. D6i vm PTBV trong nganh cOng nghi¢p tuy con It nhung ciing da c6 m¢t s6 cOng trlnh nghi~n CUu buoc d~u. VI d\}, bai viet t~i H¢i thao khoa hQC ve phat trien ben vfrng (nam 2004) cua TS. nghi~n cll'u buoc L~ Minh d~u r~t trlnh cua mlnh, TS L~ D~c, c6 gia tri Minh TS. L~ li~n D~c d~c Thi T6 Nga Ia nhii'ng cOng trlnh quan den chu de nay. Trong cOng bi¢t nhttn m~nh tac d¢ng xttu cua vi¢c khai thac, sir d1;1ng khOng hgp ly tai nguy~n trong phat trien m¢t s6 nganh cOng nghi~p a nuoc ta. De lam ro buoc d~u ve S\t c~n thiet, kha nang va tac d\}ng cua chuang trlnh san xuttt s~ch han trong cac xf nghi¢p cOng nghi¢p, TS L~ Thj T6 Nga da n~u k€t qua C\1 the, c6 nhilng binh lu~n, <2> Xin tham khao th~m T~p bru giang v~ pbat triin b~n viffig (5 ~p) ~ K~ ho1,1ch va dtiu ttr, UNDP, Co quan phcit triin qu6c tt Dan M1,1ch, ce1 quan hqp tac qu6c tt v~ pbat trien Thl}y Di6n va truang Dl,li hQc qu6c gia Ha N¢i, Hqc vi~n Chfnh tJi - Hanh chfnh qu6c gia H6 Chf Minh, Tnrang Dl,li hQc Kinh tt qu6c dan, Tntang Cao ding Ktho1,1ch Da N!ing. v.v... bi~n sol,lfi, NXB Dl,li hQc Kinh t~ qu6c dan, 2006. 4 danh gia bu6'c d~u v~ v~n dt,mg chuang trinh san xu~t s~ch han doanh nghi¢p c~ng nghi¢p a m¢t s6 anu6'c ta. v~ nghi~n CUu PTBV theo nganh va dja phuang, ciing da c6 m¢t s6 c~ng trinh li~n quan d€n chit d~ nghi~n ctfu duqc ti€n hanh. Vf dt;t, H¢i thao v~ PTBV vnng mi~n nui phfa Bile nam 2006 do Vi¢n Phat tri~n b~n vihlg (tiVc thu¢c Vi¢n Khoa hQc xa h¢i Vi¢t Nam), da qui tt;t 9 ki€n cua nhi~u nha nghi~n CUu va chi d~o thgc tien v~ tht,tc tr~ng va giai phap PTBV vnng mi~n mli phfa Bile. M¢t s6 dja phuang ciing tht,tc hi¢n vi¢c tri~n khai cac chuang trinh, qui ho~ch li~n quan d€n PTBV nganh c~ng nghi¢p. Vf dt;t, nam 2000, Sa C~ng nghi¢p tinh Blnh Duang c6 nghi~n ctfu d~ tai "Dtmh gia hi¢n tr{lng va de' xud't cdc gidi phap nham gidm thilu 6 nhilm m6i tnttlng nganh sdn xudt g6'm su va g{lch ng6i tren dja ban tinh Binh Dztt:Jng". Trong d~ tai nay, bAng nhiing phuang phap phAn tfch c6 k€t hqp v6'i dMu tra va bAng m¢t s6 c~ng cv ki~m nghi¢m ct;t th~, cac tac gilt da danh gia ro hi¢n tr~ng ~ nhiem kh~ng khf, ~ nhiem nu6'c v.v...va xac djnh ro muc d¢ ~ nhiem a m¢t s6 khu vt,tc lang ngh~ g6m su va n~u ra m¢t s6 giai phap bu6'c d~u d~ khilc pht;tc ~ nhiem m~i tru. 3. M1,1c tieu, nhi~m v1,1 - M1J-c tieu H~ th6ng boa va lam ro th~m mc)t s6 nh~n thll'c ly thuy€t v~ PTBV va danh gia th1;tc tr~ng nganh cl>ng nghi~p Vi~t Nam theo y~u c~u b~n vii'ng; lu~n giai can ell' va nc)i dung cac giai phap d8 phat trien c6ng nghi~p Vi~t Nam theo y~u c~u b~n viing. - Nhi~m VlJC6 3 nhi~m vv chii y€u: nh~n - Trinh bay nhil'ng thll'c ca ban c6 tfnh ly thuy€t v~ ph~m tru PTBV n6i chung va PTBV trong c6ng nghi~p n6i ri~ng. - V~n d~ng ly thuy€t v~ PTBV de phAn tfch va danh gia hi~n tr~ng phat tri8n c6ng nghi~p nu6c ta theo y~u c~u b~n viing. - Trinh bay nhil'ng giai phap chii y€u d8 thuc ddy PTBV nganh cl>ng nghi~p. 4. Ph~m v~ vi nghien coo nc)i dung: t~p trung vao 3 ph~n chfnh: nhil'ng va:n d~ ly thuy€t PTBV; v~n d~ng ly thuy€t vao vi~c danh gia phat trien c6ng nghi~p Vi~t Nam theo y~u c~u b~n viing; nhil'ng giai phap duqc d~ c~p a t~m vi m6, kh6ng c6 di~u ki~n trlnh bay nhil'ng giai phap di sAu vao nhil'ng khfa c~nh ciia quan trj doanh nghi~p cOng nghi~p. s. Phuong phap nghien coo D8 thgc hi~n d~ tai nay chung t6i sic d~ng cac phuang phap: phAn tfch-t6ng hqp, d6i chi€u-so sanh. C6 khao sat thgc t€ to~ 1 <> C:J m¢t s6 dia ban. D6ng thOi trgc ti€p trao d6i dam vm lanh d~o mc)t s6 doanh nghi~p cOng nghi~p. T~p chf Phat tri~n kinh t8', 11/2008 6 D~ tai kh~ng c6 di~u ki~n d~ sit dvng cac c~ng Cl} djnh lugng d~ xac djnh anh hulmg cua trmg nhAn t6 tac d¢ng d€n PTBV nganh c~ng nghi~p rna chi n~u nhfi'ng bi~u hi~n cua n6 th~ng qua h~ th6ng th~ng tin, tu li~u thu th~p va khao sat duqc. 6. Giai thi~u chong Ngoai IM rna d~u, ve klt cttu ctia de tai k€t lu~n, danh mt;tc tai li~u tham khao, d~ tai duqc hoan thanh vm 3 ph~n chfnh sau day: Ph~n thll' nhO:t: NhUn.g khfa c~nh ly thuy€t cua phat tri~n b~n vilng. Ph~n thll' hai: Danh gh\ phat tri~n nganh c~ng nghi~p Vi~t Nam theo y~u c~u b~n vilng. Ph~ thll' ba: Giru phap phat tri~n ~n viing ng8nh cOng nghi¢IJ Vi~t Nam. 7 Ph4n thu nhat NHU'NG KUlA CANH LY THUYt T CUA PHAT TRi:fN B£N ViJNG 1.1. PHAT TRI~N BiN VU'NG ·VAN Di C6 TINH TOAN CAU. Trong nhii'ng th~p ky g~n dAy, quy mO nen kinh te' the' gim c6 buac tang tru cOng nghi~p vm nhfi'ng phuong ti~n 'khai thac rirng hi~n d~i, nang xuilt cao. Ngay nay m¢t cf>ng nhAn khai thac rirng vai phuong phap hi~n d~i (may cua, c~n c4u, xe tai chuyen dl}ng v.v ... ) c6 sue khai thac, tan pha rltng gilp hang nghln nguOi ngheo d6i chl!-t pha rirng hAng phuong ti~n thii cOng. Nhieu canh rirng nhi~t dm Phi, ChAu My La Tinh, ChAu Ada hi tri~t pha de lily lAm san, a ChAu My dilt de phat trien nf>ng nghi~p, lam d6ng co chan nuf>i. Nhfi'ng nam g~n dAy, vi~c sir dl}ng san phtim m¢t s6 cAy tr6ng de san xuilt me ta nf>n thay th€ xang d~u trong cf>ng nghi~p duqc rna r¢ng a rilt nhieu nuac chAu My Ia tinh va c6 nguy co tdm sang nhieu nuac ChAu A. T~i D~i h¢i lAm nghi~p tht giai nam 1997 a Th6 Nhi Ky, t6 chuc Iuong thl!c va nf>ng nghi~p tht gim (FAO) da canh bao rAng chi trong 5 nam (1992- 1997), di~n tich rirng hi chl!-t pha nhieu l~n 5 nam truac d6. Trong nhfi'ng nam 1990- 1995, trong khi cac nuac ChAu Au va BAc My chi tr6ng them duqc 8,5 tri~u ha rltng thl cac ChAu ll}c khac hi chl!-t pha milt 64,9 tri~u hec ta rirng. Nhu rirng hi chl!-t pha gilp 8 l~n s6 rirng tr6ng mm. Dieu c~n luu 9 v~y la s6 y rang rlrng hi chiJ.t pha h~u h€t Ia rtrng nhi~t dm va cac nu6c dang phat trMn con rtrng tr6ng Ia acac nu6c ChAn Au. C6 nhfing thOi ky anhfing nu6c aChAn A a Thai Binh Duong c6 nam 3,7 tri~u ha rtrng bj chiJ.t ph a. ChiJ.t pha rlrng dien ra diJ.c bi~t nghi~m trQng a cac nu6c c6 rlrng nhi~t dm. So vm rlrng On dm thl vi~c bao v~ mOi sinh va da d~ng sinh hQc ciia rtrng nhi~t dm l6n han nhieu. a m¢t s6 nu6c ChAn A quanh Vi~t Nam, di~n tfch rUng ciing bj chiJ.t pha v6i quy mo l6n va chua c6 Malaysia rtrng • m~t 8% di~n tri~u tfch rlrng, Philipin chtffig giam sut. Vf dv c6 nam m~t 7%, Slilanca m~t 5% di~n Tren th€ giro, qua trinh sa m~c boa tang gtfp 2 Mn trong 50 nam qua, 25% d~t da tra thanh hoang m~c< 2 >. a Vi~t Nam, nam 1945, di~n tfch rtrng c6 han 14 tri~u ha, d¢ che phii rUng khoang 43%. Tic nam 1945 d€n nam 1995, nhi~n li~n di~n tfch rlrng ttJ tvc giam xu6ng, tru6c h€t Ia do chi€n tranh. QuAn d()i Hoa Ky da si'r dvng chtft d()c mau da cam d~ tri~t pha hang v~n ha rlrng, gAy h~u qua IAn dai cho rtrng mOi truang s6ng va sue khoe ciia con nguOi Vi~t Nam. Ngoai chi€n tranh, vi~c khai thac rirng d~ l~y lAm san, chiJ.t pha dd't rtrng d~ tr6ng trQt... ciing Ia nguy~n nhAn ca ban lam cho di~n tfch rtrng giam xu6ng. Minh chtffig cv th~ Ia sau khi chi€n tranh k€t thuc, nam 1975, di~n tfch rUng van ti€p t\)C giam xu6ng va d€n nam 2005, d¢ che phii rltng ciia Vi~t Nam chi con 28%. Tir khi thtJc hi~n cac giai phap tr6ng va bao v~ rtrng, d¢ che phii ty 1~ a Vi~t Nam c6 xu hu6ng tang l~n va de'n cu6i nam 2007, che phii rtrng aVi~t Nam da d~t tr~n 38%. Nhu v~y so vm nam 1995, d¢ che phii rtrng tang len khoang 10%. Tuy v~y, nang ltJc bao v~ mOi sinh khOng c6 nghia tang Ien 10% bm vl rtrng bj chiJ.t pha Ia rtrng gia, rlrng - ~ NOng nghi~p va Phat trien nOng thOn: Kt hor.zc:h tJ chflc thlfc hi~n d{t an trting 5 tri~u ha ri¥ng thm /cy 1998-2010., Ha Nl)i nlm 1998. - UNFPA va H9c Vi~n Chfuh trj Qul>c gia Hd Ch{ Minh: Ddn stl va phdt triln, nhi1ng vdn de' c:u bdn, Nxb Chfnh tri Qul>c gia Hd Chf Minh Ha Nl)i 2000. 2 < > H9c vi~n Chfnh tti qul>c gia Hd Chf Minh, ThOng tin tu li~u, tbang 4/2007 10 nguyen sinh con rUng m6i tr6ng duqc trong nhilng nam tre em". g~n dAy Ia "rlrng CUng v6i vi¢c huy ho~i tai nguyen rung thi da d~ng sinh hqc tren the' gi6'i cfing ghim sut nghiem trqng. Moi nam c6 hang tram loai bj tieu di¢t va hi¢n nay van dang c6 hang tram loai dtffig l:J nguang di¢t vong. Sg tan pha ri'rng, lam ghim thMu da d~ng sinh hqc chi Ia m¢t trong nhitng hiem ho~ do con nguOi gAy ra. DAn s6 tang nhanh, nhu c~u ciia con nguOi tang len d¢t bie'n cung v6i hang lo~t cac phuang phap thuc d~y tang trul:Jng kinh te' khOng thAn thi¢n v6i tai nguyen, mOi truang lam cho vi¢c 0 nhi8m mOi truang gia tang. d nhi~u qu6c gia tren the' gi6i, 0 nhiem mOi truang nu6'c khOng chi l:J nu6'c miJ_t n¢i dja rna da bitt d~u 0 nhiem ca nu6'c nu6'c bien. ng~m va 0 nhiem ngu6n VI d1;1: l:J ChAu My Ia tinh luqng cac ch!t d¢c h~i va cac ch~t thai khac tu san xu!t va sinh ho~t xam nh~p vao nu6'c ng~m trong nhitng th~p ky g~n dAy, cu 10 nam l~i tang g!p dOi (1>. Nhi~u dong sOng 16'n ciia t!t ca Chau l1;1c nhung sOng Von ga, Danuyp (ChAu Au), sOng Nin (ChAu Phi), sOng HAng l:J (Chau A) ... c6 ch!t Iuqng nu6'c ngay cang suy giam. Sdn xua't n6ng nghi~p gia tang de dap tffig nhu c~u cho vi¢c gia tang dan s6 va lam nguyen li¢u cho cOng nghi¢p cfing c6 sq tang trubng vuqt b~c cfing dua de'n nhilng h~u qua khOng nho v~ mOi truang. Sau dAy Ia tinh hinh dAn s6 va ty I¢ dan s6 nOng nghi¢p ciia m¢t s6 nam tren the' gi6i. <1> UNFPA v~ HQc Vi¢n Ch!nh trj Qu6c gia H6 Ch£ Minh, Tru Ii¢u da din. 11 Bi~u 1.1: DAn s6 va ty I~ dAn s6 ntmg nghi~p 1950 Dans6 TYl~ dans6 (tri~u ngum) nOng 1965 T~M Dans6 y . dan (tri~u ngum) s6nOng nghi~p nghi~p (%) (%) 1995 T~ Dans6 y 1~. dan (tri~u ngum) s6n0ng nOng nghi~p Toan th~ giro 2.500 56 3.359 52 5.716,1 (%) 45 ChAnA 1.271 70 1.895 65 3.386,9 57 ChAuAu 572 39 686 25 727,8 8 ChAuMy 327 35 460 27 775,0 15 ChAn Phi 217 76 331 74 728,1 59 Cl1au D{UIAnlg 12 22 17 19 28,3 19 Nhu v~y, rrr nam 1950 den nam 1995, dan s6 tr~n toan the gi6'i tang han 2 Mn (5.716,1 tri~u ngum so vm 2.500 tri~u ngum) nhung ty 1~ dan s6 nOng nghi~p trong tdng dan s6 chi gilun 11% (45% so vm 56%). Dan s6 nOng nghi~p gia tang 1~ h~u het lam vi~c cac nu6'c dang phat tri~n n~n nhu c~u ti~u dung nOng san gia tang. Tic d6 hang hoa, hang tri~u ha rltng tri~u ng~p m~.v.v ... ha rltng, hang tri~u ha dtlt hoang phru bien thanh dtft canh tac nOng nghi~p. Qua trlnh slm xullt nOng nghi~p Ia qua trlnh con ngum thuemg xuy~n tac d¢ng nhilng bi~n phap d~ cru ~0 dtlt, b6n phan, sir dgng hoa chllt lam cho mOi truemg o nhiem gia tang. Theo FAO, rrr giua thek.Y 19 den cu6i th6ky 20, di~n tfch canh tac nOng nghi~p tr~n th~ gim da tang tU 500 tri~u ha l~n 1.400 tri~u ha<2>. NOng nghi~p phat tri~n, nhu c~u nOng slm gia tang dan den vi~c mo r¢ng dllt canh tac cung vm vi~c slt dgng hang lo~t cac san phfun cOng nghi~p, phuong phap canh tac theo ki~u b6c l()t tai nguy~n lam cho chllt luqng dtlt, ngu6n nu6'c suy gilun. Phuong thlic d6t rltng lam rAy, canh tac viing d6i rung khOng hqp ly lam bao mon hang ty met kh6i dtlt m6i nam lam cho dtlt bj sa <1> Nguyen Di~n. Vii Hl}llh, Nguyen Thu HAng : NtJng nghifp thl gidi bztuc vao thl kj XXI, Nxb. Chfnh trj Qu6c gia, Ha N(}i, 1999, tr.8. C2> Nguyen Di~n, Vii Hl}llh, Nguyen Thu HAng, Tru li¢u dii dlin, tr 18. 12 ffif;J.C hoa. De ti~p 1\lC t6n tf;J.i, con ngum lf;li ti~p 1\lC pha rung, khai thac nhiing viing ddt m6i de lam n~ng nghi¢p. ru nhu v~y' cai vong Ian quAn: dan s6 gia tang ~ nhu ctiu n~ng san tang ~ rnl1 r¢ng di¢n tfch ddt n~ng nghi¢p ~ tan pharung. Vf d1;1l1 Vi¢t Nam, nam 1945, ca nuac mm c6 25 tri¢u ngum, d~n nay ca nuac c6 tren 86 tri¢u ngum. Dan s6 phat trien, nhu ctiu ludng thgc thgc phfun gia tang nen phru tang san IUt each nhanh ch6ng. 1.1.2. Ch~nh I~ch giau ngheo tr~n the gi6i va trong ph~m vi tirng quoc gia co xu hu6ng gia tang. Tren th~ giro, nha slJ phat tri~n vuqt b~c ciia khoa hQc, cllng ngh¢ va each thuc quan ly khllng ngrmg ti~n b(> nen qui mll san phfun san xu~t ra khllng ngtrng tang len. Trong hun 30 nam - tfuh d~n nam 2000, t6ng gia tii san pham trong nuac ciia toan th~ giro da tang tit 4 nghln ty USD len 23 nghln ty USD; thu nh~p blnh quan theo d~u ngum tang len g~p 3 1~ nhung chenh l~ch v~ trlnh d(> phat tri~n giila cac qu6c gia va trong ph~ vi ttrng qu6c gia khllng ngtrng gia tang. Th~ chf m(>t s6 qu6c gia achAu Phi da th~t SlJ bi lo~ ra ben ngoai slJ phat tri~n chung ciia th~ gim. Cling trong hun 30 nam qua tfnh d~n nam 2000 thu nh~p blnh quan ciia 20% s6 ngum ngheo nh~p tinh da giam tit 2,3% xu6ng con 1,4% trong thu Trong khi d6 thu nh~p ciia 20% s6 ngum giau nh~t nh~t hanh th~ gi6i. chung ciia da tang tit 70% len 80%. Trong thm ky 1965 d~n 1980, theo khao sat ciia chuang trlnh phat tri~n Lien hgp qu6c (UNDP) thl c6 khoang 200 tri~u ngum c6 thu nh~p giam va tit nam 1980 d~n 2000 con s6 nay da tang han 1 tY ngum<2>. Theo danh gia ciia nhi~u chuyen gia tren th~ giro, xung d(>t 1~ phat, khiing hoang tru chfuh, khiing hoang luang thlJC tren th~ giro tang cung Vm thien tai c6 th~ lam cho s6 ngUOO ngheo d6i trong 2 nam g~ dAy tang len hang tram tri~u ngum. vgc nhu chAu Phi, Nam A c6 d m(>t s6 khu ty 1¢ ngum ngheo va gia tang phAD hoa giau ngheo cao han nhMu khu VlJc khac tren th~ giro. T~ Nam A, tit nam 1980 d~n 2000, GOP tang blnh quAD hang nam han 5% va GDP blnh quAD theo d~u ngum cilng tang 3% nhung t~ khu VlJc nay da c6 560 Uy ban Phong ch6'ng IQt Trung U<11lg. Xoa d6i giam ngheo vAn Ia nhi~m V\1 tri~u ngum ngheo d6i, aqui mo toan c~u. Bao NMn dan s6 15.033, ngay 14 tMng 8 niim 2002. 14 600 tri¢u ngum dang suy dinh duang, 250 tri¢u ngum kh<>ng duqc s6ng trong nhii'ng di~u ki¢n v¢ sinh co ban; c6 l/3 tre sa sinh thi€u cAn; 80% s6 pht;a nfi' mang thai hi thi€u mau, 48 tri¢u tre em kh<>ng duqc till truang. T~i mi~n Nam chau Phi va viing Sahara, trong 30 nam - tfnh d€n nam 2000 c6 till 215 tri¢u ngum ngheo, 120 tri¢u ngum mu chfi', 170 tri¢u ngum kh<>ng dti an. So vm nhi~u viing khac tr~n th€ giro; t~ My La Tinh va viing Caribe, co 150 tri¢u ngum ngheo, 56% n<>ng dAn kh<>ng c6 nuoc s~ch. Ngay t~ cac nuoc cng c6 nha a va 30 tri¢u ngum kh<>ng co vi¢c Iam<1>. Nguy~n nhful dan d€n ngheo doi, ch~nh 1¢ch v~ dm s6ng gifi'a cac qu6c gia va trong n¢i b¢ tltng qu6c gia nhu da n~u tr~n c6 r~t nhi~u. Trong d6, vi¢c ch~y dua vii trang, phful ph6i kh hao cac nu6'c ngheo tu bo trQ' c~p cho n<>ng nghi¢p thl cac nuoc giau ti€p tt;ac hO trg cho n<>ng dan ctia hQ. VI dt;a nam 2002, cac nu6'c giau da chi s6 ti~n trg c~p cho n<>ng dan Ia 311 ty USD. N€u thuang m~i tht!c Sl! cng 1 < > Bao Nhan dan, TAi li~u da d!n. 15 dAn tr~n tht giai thoat khoi ngheo d6i trong vong 15 nam. Nam 1993, cac mtac ngheo viing SaHaRa nh~n duqc 18 ty USD tMn vi~n trq nhung 112 s6 ti~n nay duqc chuy~n tro ·~i cac nuac phat tri~n bm cac thii do~n khac nhau va hi~n nay cu 1 USD vi~n trq thl c6 11 USD quay v~ vm nu6'c c~p vi~n trq Tinh tr~ng ngheo d6i, b~t cOng xa h¢i Ia m¢t tronng nhihlg nguy~n nhAn ca ban dan dtn tan pha tai nguy~n, di cu va nh~t Ia t¢i ph~m, t~ n~n xa h¢i. 1.1.3. Qua trtnh do thl hoa diln ra nhanh chong cung v6i qua trlnh gia tang sdn lzttfllg cong nghi~p Vtl dfch V4' cung lam cho ttfn theft tai nguyen tang len, gay o nhilm moi trzthng toan cdu. DAn s6 tang l~n, cung vai nhu c~u v~ hang nOng san, nhu c~u v~ hang hoa va djch V\1 cilng khOng ngirng tang len. Trlr m¢t s6 qu6c gia va cac hang giau c6 c6 th~ sit d\}ng nhii'ng cOng ngh~, thitt hi ft ti~u dung tai nguy~n va It gAy h~i cho mOi truemg, con h~u htt cOng ngh~, thitt hi acac qu6c gia tr~n tht giai d~u Ia nhii'ng cOng ngh~ ft thAn thi~n vm mOi truemg. Ngay Hoa Ky Ia qu6c gia c6 trlnh d¢ cOng ngh~ cao nh~t tht gim va Trung Qu6c Ia nuac duqc xtp vao cOng trong nhii'ng th~p ky g~n ngh~ trung blnh kha ciia tht gim thl dAy, hai qu6c gia nay tro thanh hai dja chi chu yeu trong vi~c thai v~t ch~t gAy hi~u -ung nha kfnh.tr~n tht gim. Ngoai ra, S1J phat tri~n ciia cOng nghi~p, dich V\1 con gAy nhfi'ng ti~u ClJC 16'n rna m(»t trong nhfi'ng h~u qua Ia hi~n tuqng r~t 16'n rna vi~c m~t d~t nOng nghi~p Ia m¢t trong nhihlg bi~u hi~n. Vi~c hang ch\}c tri~u ha d~t nOng nghi~p tr~n tht giai hi chudn sang si't d\}ng cOng nghi~p, dich V\1, giao thOng da lam m~t vi~c lam ciia hang tram tri~u nOng dAn. S1J d~n bit, d~u tu khOng cOng bAng ciing Ia nguy~n nhAn lam cho phAn boa giau ngheo gia tang va m¢t b¢ ph~n dAn cu tro n~n b~n cung hoa, khOng con phuang thuc nao khac d~ t6n t~i ngoai vi~c titp t\}C tai pha rirng va khai thac tai l:J Li~n bang Nga tit nam 1990 (I) nguy~n khac. Vf d\} 2007, kinh phf gianh cho nl>ng T11op ch! ~ng san, tluing 12 natn 2005. 16 nghi~p da