Bài dự thi Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn
Năm học 2014 - 2015
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HÀ NỘI
PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO QUỐC OAI
TRƯỜNG THCS PHÚ MÃN
********************
Địa chỉ: Xã Phú Mãn - Huyện Quốc Oai - TP Hà Nội
Điện thoại: 0433 947 592
Email:
[email protected]
BÀI DỰ THI
VẬN DỤNG KIẾN THỨC LIÊN MÔN ĐỂ GIẢI QUYẾT
TÌNH HUỐNG THỰC TIỄN DÀNH CHO HỌC SINH THCS
ĐỀ TÀI
ẢNH HƯỞNG TỪ KHAI THÁC ĐÁ
Ở XÃ PHÚ MÃN VÀ GIẢI PHÁP HẠN CHẾ
Môn học chính: MÔN SINH HỌC 9
Các môn học tích hợp: Địa lý, Hóa, Công nghệ, Vật
Sinh
học
Văn
học
Hóa
học
Vật
lí
Tin
học
Toá
n
GD
CD
Nhóm thực hiện:
1. Bïi ThÞ Hång
líp 9
Ngµy sinh: 06/7/2000
Häc sinh
NĂM HỌC 2014 - 2015
Người thực hiện: Nhóm học sinh trường THCS Phú Mãn
Page 0
Bài dự thi Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn
Năm học 2014 - 2015
Tên bài viết:
“Ảnh hưởng từ khai thác đá ở xã Phú Mãn và giải pháp hạn chế”
1. Tình huống cần giải quyết
- Sau bài 53: “Tác động của con người đối với môi trường” trong
chương trình sinh học 9 và bài 56-57 Thực hành tìm hiểu tình hình
môi trường ở địa phương và thuyết trình về vấn đề đó. Nhóm em
sau khi tìm hiểu, thấy ở địa phương Phú Mãn có khu khai thác mỏ
đá do công ty VIMECO làm chủ đầu tư đã khai thác đá tại dãy núi
thuộc thôn Đồng Vỡ từ nhiều năm nay và kết quả có góp phần giải
quyết công ăn việc làm cho một số lao động ở địa phương, có góp
phần làm phát triển kinh tế đất nước. Tuy nhiên việc khai thác đá ở
đây đã gây hậu quả nghiêm trọng tới môi trường, giao thông trở nên
Người thực hiện: Nhóm học sinh trường THCS Phú Mãn
Page 1
Bài dự thi Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn
Năm học 2014 - 2015
phức tạp và làm thay đổi địa hình tự nhiên của dãy núi do con người
khai thác quá mức. Vấn đề này lại chưa được các cấp chính quyền
và người dân quan tâm nên chúng em đã tìm hiểu và viết bài thuyết
trình trước lớp.
2. Mục tiêu giải quyết tình huống
+ Tìm hiểu về thực trạng khai
thác mỏ đá ở địa phương.
+ Hậu quả của việc con người
khai thác quá mức tài nguyên
môi trường.
+ Vận dụng kiến thức môn Âm
nhạc để thấy ý nghĩa của âm
thanh đối với con người.
+ Vận dụng kiến thức: Sinh,
Hóa, Công nghệ, Địa lí, Vật lí
để chỉ ra nguyên nhân và tác hại của việc khai thác mỏ đá đến môi
trường, đời sống sinh hoạt và sức khỏe con người ở xung quanh mỏ
đá.
+ Vận dụng kiến thức: Toán, Công nghệ, Giáo dục công dân đưa ra
1 số giải pháp hạn chế ô nhiễm môi trường, hạn chế việc lưu thông
đá tùy tiện quá tải trọng cho phép trên trục đường chính của địa
phương.
+ Vận dụng kiến thức: Tin học để tìm kiếm thông tin, cách trình bày
bài viết và đưa ra một số giải pháp công nghệ.
+ Vận dụng kiến thức: Văn học để trình bày bài thuyết trình một
cách rõ ràng, mạch lạc.
3. Tổng quan về các nghiên cứu liên quan đến việc giải quyết
tình huống
Vấn đề khai thác quá mức
nguồn tài nguyên gây hậu quả
nghiêm trọng tới môi trường và
con người đã được nhiều cấp,
nhiều ngành quan tâm và nghiên
Người thực hiện: Nhóm học sinh trường THCS Phú Mãn
Page 2
Bài dự thi Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn
Năm học 2014 - 2015
cứu. Tuy nhiên dưới góc độ là học sinh THCS qua những kiến thức
được trang bị và từ việc tìm hiểu thực tế ở địa phương, nhóm em
viết bài và thuyết trình trước lớp để các bạn thấy rõ hơn thực trạng
này, từ đó có cái nhìn tổng quan về lợi ích và tác hại của việc khai
thác mỏ đá.
4. Giải pháp giải quyết tình huống
Vận dụng các kiến thức liên môn
* Môn Sinh học 6:
- Bài 46: Thực vật góp phần điều hòa khí hậu.
- Bài 47: Thực vật bảo vệ đất và nguồn nước.
→ Nói rõ hơn về vai trò của thực vật đối với việc bảo vệ đất, bảo vệ
nguồn nước.
*Môn Sinh học 8:
- Bài 20: Hô hấp và các cơ quan hô hấp.
- Bài 22: Vệ sinh hô hấp.
→ Giúp chúng ta nắm được cấu tạo của hệ hô hấp. Nguyên nhân
gây nên các bệnh đường hô hấp và biện pháp bảo vệ.
*Môn Sinh học 9:
- Bài 41: Môi trường và các nhân tố sinh thái.
- Bài 53: Tác động của con người đối với môi trường.
- Bài 54, 55: ô nhiễm môi trường.
→ Nói lên sự tác động của con người có ảnh hưởng tới môi trường
như thế nào. - Bài 58: Sử dụng hợp lí tài nguyên thiên nhiên.
→ Một biện pháp để bảo vệ môi trường, tài nguyên không tái sinh.
* Môn Hóa học 8: Bài 28: “Không khí và sự cháy” của con người
* Môn Hóa học 9:
- Bài 28: “Các oxit của cacbon.
- Bài 36: “Metan”.
→ Để chỉ rõ tác hại của các chất khí có hại như CO, CO 2, N2O, CH4,
NH3,SO2, HF, Cl… tới hoạt động hô hấp.
* Môn Vật lí 7: Bài 15: Chống ô nhiễm tiếng ồn
Người thực hiện: Nhóm học sinh trường THCS Phú Mãn
Page 3
Bài dự thi Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn
Năm học 2014 - 2015
→Ô nhiễm tiếng ồn gây ảnh hưởng xấu tới sức khỏe và hoạt động
bình thường của con người.
*Môn Địa lí 8: Bài 21: Con người và môi trường địa lí.
*Môn Toán 7: Chương III-Bài 1: "Thu thập số liệu thống kê"
→Số liệu thống kê về sản lượng đá khai thác, lượt xe vận chuyễn
mỗi ngày….
*Môn Ngữ văn 8: "Cách viết bài văn thuyết minh" để sử dụng từ
ngữ, phương thức biểu đạt phù hợp cho bài viết.
5.Thuyết minh tiến trình giải quyết tình huống
- Xây dựng mục tiêu giải quyết tình huống.
- Tìm hiểu thực tế → trao đổi.
- Xây dựng các ý cần có trong bài thuyết trình → Viết thành bài.
- Sử dụng tư liệu: Sách giáo khoa, tìm kiếm trên google, tìm hiểu
thực tế qua các bạn trong trường sống gần khu khai thác đá và công
nhân của khu khai thác mỏ đá.
- Từ các kiến thức đó viết thành bài thuyết trình trước lớp:
* Hoạt động diễn ra tại khu khai thác mỏ:
+ Dự án khai thác chế biến đá làm vật liệu xây dựng thông thường
tại thôn Đồng Vỡ xã Phú Mãn là dự án do công ty VIMECO làm
chủ đầu tư, đã khai thác từ nhều năm nay và có thời hạn đến năm
2019 với tổng mức đầu tư là 53,560 tỷ đồng.
+ Dự án này xây dựng trên tổng diện tích 19 ha trong đó diện tích
khu khai thác là 15,88 ha, diện tích khu phụ trợ và đường vào mỏ là
3,12 ha.
+ Sản lượng 300000 m3 đá thành phẩm các loại/năm.
+ Cơ cấu sản phẩm của dây truyền: đủ các loại sản phẩm (đá 5 –
25mm; base;
subbase; sản phẩm tận thu (0 – 5mm) đất + đá dùng
làm vật liệu san lấp mặt
bằng)
ưu tiên sản xuất sản phẩm là đá
5 – 25mm
* lợi ích mà khu khai thác mỏ đem lại:
Người thực hiện: Nhóm học sinh trường THCS Phú Mãn
Page 4
Bài dự thi Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn
Năm học 2014 - 2015
+ Tại khu vực này có trữ
lượng lớn đá bazan chất lượng
tốt, có kết dính và chịu nhiệt
cao.
+ Hiện mỗi ngày mỏ đá này
sản xuất
ra hàng nghìn tấn
sản phẩm các loại đem lại doanh
thu hàng trăm triệu
đồng
+ Cung cấp cho các trạm trộn
bê
tông và công trình của
VIMECO, trạm sẽ cung cấp cho các dự án lớn của tổng công ty
VINACONEX như
dự án mở rộng và nâng cấp đường Láng
–
Hòa Lạc, khu đô thị mới Bắc
An Khánh, khu công nghệ cao Hòa
Lạc…
→ Nên các mỏ đá tại đây được khai thác từ nhiều năm nay
* Hậu quả từ việc khai thác quá mức
+ Cuộc sống của người dân
gánh chịu cảnh ô nhiễm vì bụi,
tiếng ồn, tai nạn luôn rình rập:
Thực tế tại tuyến đường trục
chính của xã chúng em thấy
toàn bộ phần mặt đường bị
bong tróc, lún sâu khiến việc
đi lại của người dân gặp khó
khăn. Không những thế, dọc
tuyến đường tồn tại nhiều ổ
trâu, ổ gà, một số đoạn đường bị lún, võng. Trong 1 ngày có rất
nhiều xe tải hạng nặng chở đá từ phía trong xã Phú Mãn đi ra.
Đối với người dân sống hai bên đường, khi trời nắng, ô tô tải chạy
qua, bụi bay lên mù mịt, khi tời mưa nhiều đoạn đường biến thành
ao rồi tràn cả vào nhà. Ngoài ra, tuyến đường chưa có hệ thống
chiếu sáng nên người và phương tiện tham gia giao thông vào buổi
tối rất nguy hiểm.
Người thực hiện: Nhóm học sinh trường THCS Phú Mãn
Page 5
Bài dự thi Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn
Năm học 2014 - 2015
→ Nguyên nhân chính khiến tuyến đường chính vào xã Phú Mãn
xuống cấp là do các doanh nghiệp khai thác đá trên địa bàn xã gây
nên. Ông Đinh Ngọc Sơn, phó chỉ tịch UBND xã Phú Mãn cho biết,
từ năm 2012 trở về trước, trên địa bàn xã có 3 mỏ đá hoạt động liên
tục (nổ mìn khai thác đá, sản xuất, vận chuyển…) bình quân mỗi
ngày có khoảng 400 lượt xe tải vận chuyển hang từ các mỏ đá (chủ
yếu là xe chở 40 tấn đá trở lên) trong khi đó trọng tải thiết kế của
tuyến đường chỉ là 30 tấn. Cũng theo ông Sơn để khắc phục tình
trạng đường xuống cấp, các doanh nghiệp khai thác đá trên địa bàn
thường xuyên sử dụng đá dăm để san lấp ổ trâu, ổ gà tuy nhiên chỉ
một thời gian ngắn lại xuống cấp
+ Hoạt động khai thác , gây nổ
mìn khiến 1 lượng lớn khí độc
thoát ra từ than và đất đá bao
quanh như CH4, C4H10, H2S,
CO. Tại các khu sàng, nghiền
đá lại xảy ra quá trình ôxy hóa
làm suy giảm lượng ôxi cần
thiết để hô hấp ảnh hưởng trực
tiếp tới công nhân, đồng thời làm môi trường không khí bị ô nhiễm
1 khoảng rộng lớn. Sức khỏe người dân không đảm bảo.
Ông Bùi Văn Đôn - người dân sinh sống gần khu khai thác đá
đồng thời ông cũng là công nhân khai thác đá từ những ngày công ty
này mới hoạt động, cho biết: "Khu nghiền, sàng đá gần nơi người
dân sinh sống nhất, mỗi khi máy móc hoạt động thì bụi bay mù mịt,
cách khoảng 10m là không nhìn
thấy gì và ông cũng cho biết tại
khu này có hệ thống phun nước
tự động để hạn chế bụi nhưng
do khi phun nước vào đá sẽ rất
khó nghiền, máy móc sẽ phải
hoạt động nhiều lần hơn, thậm
chí đá làm ra sai kích thước sẽ
không được nhập, mà công ty
này lại khoán công theo sản
lượng nên công nhân nơi đây
Người thực hiện: Nhóm học sinh trường THCS Phú Mãn
Page 6
Bài dự thi Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn
Năm học 2014 - 2015
đành phải nghiền khô". Ông còn cho biết thêm "tại khu nổ mìn để
lấy đá thường không hay có tín hiệu gì để cảnh báo cho người dân
biết nên có lần đúng lúc công nhân cho nổ mìn thì có người dân đi
làm nương qua nên đã bị thương, cũng may chưa ảnh hưởng đến
tính mạng".
Bạn Bùi Thị Hồng - học sinh lớp 9 cho biết: "Mỗi khi có
những trận gió Lào thì toàn bộ cây cối trong vườn nhà mình chuyển
thành màu trắng".
+ Tại các mỏ khai thác có các máy khoan, máy nghiền, bãi nổ mìn,
xe vận tải cỡ lớn, các băng tải búa hơi, máy gò….. là nguồn gây ra
tiếng ồn. Không chỉ có các công nhân tại đây mà tất cả các hộ dân
sinh sống trên địa bàn thôn Đồng Vỡ và Làng Trên đều phải chịu
tiếng ồn liên tục suốt cả ngày lẫn đêm, do đó nhiều người đã mắc
bệnh về tai, họng…
Bạn Đinh Công Tuyên học sinh lớp 7 cho biết: " Mình
sống gần đó mãi cũng quen với
tiếng ồn thâu đêm suốt ngày
của các loại máy móc, tiếng nổ
mìn, tiếng xe gầm. Nhưng bà
nội mình già rồi đêm nào bà
cũng mất ngủ"
+ Hoạt động khai thác đá còn
làm ảnh hưởng tới nguồn nước
sạch được dẫn từ trong núi ra để phục vụ cho các hộ dân sinh sống
tại hai thôn Đồng Vỡ và Làng trên.
Bạn Bùi Thị Thu Nga - học sinh lớp 9 cho biết: "Trước đây vài
năm nhà mình ăn uống, sinh hoạt bằng toàn bộ nguồn nước sạch dẫn
từ trên núi về, nhưng bây giờ nguồn nước đó chỉ dùng để sinh hoạt
chứ không giám ăn vì nhiễm nhiều bụi đá".
+ Khai thác đá quá mức còn làm thay đổi kết cấu tự nhiên của núi
rừng phòng hộ, lâu dài sẽ dẫn tới sạt lở núi.
+ Tiếng rung do nổ mìn và do xe tải chạy suốt ngày đêm đã làm nứt
nhiều ngôi nhà kiên cố của người dân.
Người thực hiện: Nhóm học sinh trường THCS Phú Mãn
Page 7
Bài dự thi Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn
Năm học 2014 - 2015
Các biện pháp giải quyết:
* Biện pháp giải quyết vấn đề
giao thông
+ Trước thực trạng đường giao
thông xuống cấp, được sự chấp
thuận của UBND TP Hà Nội,
từ tháng 10 / 2013, UBND
huyện Quốc Oai đã ban hành
quyết định số 3689/QĐ –
UBND về việc phê duyệt dự án
đầu tư xây dựng công trình
đường giao thông xã Phú Mãn nối với đường Hồ Chí Minh với tổng
mức đầu tư 37 tỷ đồng.
+ Hạn chế lượt xe tải với tải trọng lớn lưu thông trên đường. Đặc
biệt là phải cấm xe tải lưu thông vào giờ cao điểm.
* Biện pháp giảm thiểu bụi:
+ Phun nước tưới làm ẩm đường vận tải trong mỏ, trên con đường
vận chuyển sản phẩm ra bên ngoài
+ Phun tưới nước có trộn chất phụ gia hóa học ở các điểm phát thải
bụi.
+ Bê tông hóa đường vận chuyển đất đá.
+ Dùng Xuclon và các thiết bị lọc bụi tĩnh điện trong các nhà máy
sàng tuyển.
+ Trang bị bảo hộ lao động cho cán bộ, công nhân tham gia thi công
trên công trường như kính bảo vệ mắt, găng tay, quần áo bảo hộ
+ Quy hoạch cây xanh
Ảnh hưởng của cây xanh đến cảnh quan được đánh giá là tích cực
và ảnh hưởng lâu dài. Khu khai thác đặt trên một vùng đất tự nhiên
có thảm thực vật phong phú, việc trồng cây xanh là cải tạo và bảo
tồn một phần thảm thực vật hiện nay sẽ bị phá hủy đồng thời có tác
dụng lớn trong việc hạn chế ô nhiễm không khí, lọc bụi, làm giảm
tiếng ồn.
Khi trồng cây nên trồng cả 2 bên đường vào khu khai thác.
Người thực hiện: Nhóm học sinh trường THCS Phú Mãn
Page 8
Bài dự thi Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn
Năm học 2014 - 2015
Khi trồng cây nên chọn cây có
khả năng quang hợp cao, lọc không
khí và hấp thụ mạnh các khí độc, tán
lá rộng, phiến lá dày chịu nóng, chịu
khí độc hại, làm giảm tiếng ồn, khó
bị cháy ( như: cây dẻ, cây tùng, cây
ngân hoa, cây phù du..) và trong đó
phải bố trí hỗn giao nhiều loại khác
nhau theo 2 dạng chính: tầng cao
che bóng mát, tầng dưới tạo thành tường xanh cản trở tiếng động
che chắn bụi và khói, khí độc của các khu khai thác.
* Biện pháp chống ô nhiễm nguồn nước
Nguồn nước sạch dẫn từ trên núi xuống, thậm chí cả nguồn
nước giếng khoan gần nơi khai thác mỏ đá dễ bị nhiễm độc tố Asen,
vì vậy người dân cần được trang bị một số kĩ năng phòng hộ như
sau:
+ Dùng sửa vôi để kết tủa Asen: Mỗi hệ thống xử lí này cần 2 máy
bơm: 1 bơm nước, 1 bơm sửa vôi. Kĩ thuật này cần mặt bằng đủ
rộng.
+ Nếu hộ gia đình dùng bơm máy, cần lắp đặt:
- Giàn mưa làm bằng ống nhựa, đường kính 27 mm, khoan
150--200 lỗ, mỗi lỗ có đường kính 1,5--2mm tuỳ công suất máy
bơm đang sử dụng.
- Dưới cùng của bể lọc là lớp sỏi đỡ dày khoảng 1 gang, trên
lớp sỏi đỡ là lớp cát dày khoảng 2,5--3 gang.
- Không dùng đệm xốp, loại đệm lót giường, hoặc than củi.
Các vật liệu này dễ sinh phản ứng phụ, sau một thời gian sử dụng,
chúng có thể làm tăng nồng độ nitrit trong nước.
+ Nếu hộ gia đình dùng bơm tay:
- Nước từ vòi bơm róc vào máng mưa. Máng mưa cần có nhiều
lỗ nhỏ để không khí dễ tan vào nước, phát huy hiệu quả oxi hoá của
oxi có sẵn trong không khí.
- Bể lọc nên có 3 ngăn: Ngăn đầu dùng lọc cặn, nước thô chảy
từ dưới lên; có đường xả cặn ở đáy. Ngăn thứ hai dùng lọc tinh,
Người thực hiện: Nhóm học sinh trường THCS Phú Mãn
Page 9
Bài dự thi Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn
Năm học 2014 - 2015
nước chảy từ trên xuống. Ngăn thứ ba dùng chứa nước sạch. Kích
thước tối ưu bể lọc phụ thuộc vào công suất, lưu lượng từng giếng.
* Biện pháp chống ô nhiễm tiếng ồn
+ Biện pháp công nghệ: nghiên cứu đổi mới công nghệ và thiết bị
sản xuất theo hướng giảm nhỏ tiếng ồn do chúng sinh ra.
+ Thay thế các thiết bị hay chi tiết đã hư hỏng, quá hạn sử dụng
bằng các thiết bị mới, hoạt động êm hơn.
+ Nguồn gây tiếng ồn khí động : sự chuyển động của các dòng khí
có tốc độ cao gây ra tiếng ồn khí động, đặc biệt là sau các ống phun
hay quạt gió tăng áp. Cần cải thiện chế độ chảy của dòng khí nếu có
thể.
+ Bao bọc nguồn ồn bằng vỏ cách âm. Ví dụ làm vỏ cách âm cho
máy khoan, máy cắt, máy nghiền… gây tiếng ồn. Vỏ cách âm của
thiết bị thường có nhiều lớp. Bên ngoài là thép lá dày 2ly có gân
tăng cứng; phía trong có lớp vật lịêu xốp có các lỗ rỗng nhỏ thông
với nhau thường dùng bông thủy tinh dày 50 mm, tiếp theo là lớp
vải lót và lớp tôn lỗ để bảo vệ lớp vật liệu xốp.
6. Ý nghĩa của việc giải quyết tình huống.
- Việc kết hợp các kiến thức liên môn như ngữ văn, địa lý, sinh học,
hóa học, tin học, toán học… làm cho khả năng thuyết minh, trình
bày của chúng em có tính thuyết phục cao đối với người nghe,
người đọc.
- Việc vận dụng các kiến thức liên môn tạo điều kiện cho chúng
em chủ động, tích cực, sáng tạo; giáo dục thêm những hiểu biết về
việc khai thác nguồn tài nguyên không tái sinh, cũng như những ảnh
hưởng từ việc khai thác đó tới chính môi trường mà mình đang sinh
sống.
- Để từ đó có ý thức sâu sắc hơn về việc bảo vệ và giữ gìn nguồn tài
nguyên, địa hình địa lí tự nhiên cũng như bảo vệ môi trường sống
cho chính bản thân, cho người thân và cho xã hội.
Người thực hiện: Nhóm học sinh trường THCS Phú Mãn
Page 10
Bài dự thi Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn
Người thực hiện: Nhóm học sinh trường THCS Phú Mãn
Năm học 2014 - 2015
Page 11