Lêi nãi ®Çu
Tµi s¶n cè ®Þnh lµ yÕu tè c¬ b¶n t¹o nªn c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña
toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. §èi víi mçi doanh nghiÖp tµi s¶n cè ®Þnh
(TSC§) lµ bé phËn c¬ b¶n cña vèn kinh doanh, lµ h×nh th¸i biÓu hiÖn cña
vèn cè ®Þnh nã thÓ hiÖn tr×nh ®é c«ng nghÖ n¨ng lùcvµ thÕ m¹nh cña doanh
nghiÖp (DN)trong s¶n xuÊt kinh doanh (SXKD). §ång thêi lµ ®iÒu kiÖn cÇn
thiÕt ®Ó gi¶m bít søc lao ®éng vµ n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng. TSC§ g¾n
liÒn víi DN trong mäi thêi kú ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, ®Æc biÖt trong ®iÒu
kiÖn hiÖn nay khi mµ khoa häc kü thuËt trë thµnh lùc lîng s¶n xuÊt trùc tiÕp
th× vai trß cña TSC§ l¹i cµng quan träng trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng c¸c DN
kh«ng chØ ®¬n thuÇn ë viÖc cã vµ sö dông TSC§ mµ ®iÒu quan träng lµ ph¶i
b¶o toµn, ph¸t triÓn vµ sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c TSC§ hiÖn cã v× vËy c¸c
DN ph¶i cã chÕ ®é qu¶n lý thÝch ®¸ng toµn diÖn ®èi víi TSC§ tõ t×nh h×nh
t¨ng gi¶mc¶ vÒ sè lîng vµ gi¸ trÞ ®Õn t×nh h×nh sö dông, hao mßn vµ söa
ch÷a TSC§ ph¶i sö dông hîp lý, ®Çy ®ñ, ph¸t huy hÕt c«ng suÊt cña TSC§
t¹o ®iÒu kiÖn h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm thu håi vèn ®Çu t nhanh ®Ó t¸i SX trang
bÞ vµ ®æi míi c«ng nghÖ, tõ ®ã gãp phÇn thóc ®Èy SX ph¸t triÓn tõng bíc
c¶i thiÖn ®êi sèng cho ngêi lao ®éng.
SuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm riªng cña TSC§ lµ cã gi¸ trÞ lín vµ thêi gian sö
dông l©u dµi còng nh vÞ trÝ quan träng cña TSC§ trong qu¸ tr×nh SXKD, ®ßi
hái c«ng t¸c kÕ to¸n TSC§ ngµy cµng ®îc chó träng vµ n©ng cao t¹o ®iÒu
kiÖn cñng cè vµ hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý TSC§ cña nhµ níc nãi chung
vµ cña mçi DN nãi riªng, ®ång thêi ph¸t huy ®îc kh¶ n¨ng më réng quy
m« SX cña DN th«ng qua trang bÞ TSC§.
C«ng ty c¬ khÝ « t« 3/ 2 lµ mét DN còng ho¹t ®éng kinh doanh tù chñ
víi hµng ngµn DN kh¸c trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ níc, ®ang ®øng tríc mét vÊn ®Ò cÊp b¸ch lµ ph¶i qu¶n lý vµ sö dông cã hiÖu
qu¶ n¨ng lùc SX cña TSC§ hiÖn cã.
Sau mét thêi gian thùc tËp t¹i c«ng ty c¬ khÝ « t« 3/ 2 trªn c¬ së
nh÷ng kiÕn thøc ®· ®îc häc víi sù híng dÉn gióp ®ì cña c¸c c« c¸c chó ë
phßng kÕ to¸n ®· gióp ®ì em hoµn thµnh chuyªn ®Ò “Tæ chøc h¹ch to¸n
TSC§ víi vÊn ®Ò qu¶n lý vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông TSC§ ” t¹i c«ng
ty c¬ khÝ « t« 3/ 2.
Th«ng qua ®ã b¶n th©n em cã ®IÒu kiÖn vËn dung nh÷ng kiÕn thøc ®·
häc vµo thùc tiÔn trong mét c¬ së nhÊt ®Þnh ®Ó khi ra trêng cã thÓ ph¸t huy
®îc n¨ng lùc thùc hµnh nghÒ nghiÖp chuyªn m«n tríc yªu cÇu ngµy cµng
cao cña x· héi .
1
KÕt cÊu cña chuyªn ®Ò gåm 3 phÇn chÝnh :
PhÇn I :
C¬ së lý luËn chung vÒ qu¶n lý h¹ch to¸n TSC§ vµ
c¸c biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông TSC§
trong doanh nghiÖp.
PhÇn II :
Tæ chøc h¹ch to¸n TSC§ vµ qu¶n lý TSC§ t¹i c«ng
ty c¬ khÝ « t« 3/2.
PhÇn III :
Ph¬ng híng hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n vµ qu¶n lý
TSC§ nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông TSC§ t¹i
c«ng ty c¬ khÝ « t« 3/ 2.
PhÇn I :
C¬ së lý luËn chung vÒ tæ chøc h¹ch to¸n TSC§ vµ c¸c biÖn ph¸p
n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông TSC§ trong DN
I. VÞ trÝ vµ vai trß TSC§ :
1. Kh¸i niÖm TSC§:
Trong bÊt kú giai ®o¹n nµo cña lÞch sö, lao ®éng s¶n xuÊt lµ ho¹t
®éng c¬ b¶n cña loµi ngêi ®Ó t¹o ra s¶n phÈm lµm c¬ së cho x· héi tån t¹i
vµ ph¸t triÓn. S¶n xuÊt lµ sù t¸c ®éng qua l¹i cña 3 yÕu tè c¬ b¶n : søc lao
®éng, t liÖu lao ®éngvµ ®èi tîng lao ®éng. Trong c¸c yÕu tè hîp thµnh t liÖu
lao ®éng th× TSC§ lµ mét bé phËn bao gåm toµn bé t liÖu lao ®éng cã gi¸
trÞ lín vµ thêi gian sö dông l©u dµi, tham gia vµo nhiÒu chu kú SXKD. H×nh
th¸i vËt chÊt ban ®Çu cña TSC§ ®îc gi÷ nguyªn trong qu¸ tr×nh SX cho ®Õn
lóc bÞ h háng, chØ cã gi¸ trÞ cña chóng bÞ hao mßn dÇn vµ ®îc dÞch chuyÓn
2
tõng phÇn vµo chi phÝ SX. Tiªu chuÈn gi¸ trÞ vµ thêi gian sö dông quy ®Þnh
cho TSC§ cã sù thay ®æi theo sù ph¸t triÓn cña nÒn SX x· héi vµ tuú thuéc
vµo quy ®Þnh cña mçi quèc gia. ë níc ta hiÖn nay quy ®Þnh TSC§ lµ nh÷ng
t liÖu L§ cã gÝa trÞ tõ 5.000.000® trë lªn vµ thêi gian sö dông trªn 1 n¨m.
Ngoµi ra nh÷ng tiªu chuÈn vÒ gi¸ trÞ vµ thêi gian sö dông nh trªn nhng khi
sö dông chóng ®ßi hái ph¶i ®îc tËp hîp thµnh tæ hîp sö dông ®ång bé vµ tæ
hîp nµy tho¶ m·n c¶ 2 tiªu chuÈn cña TSC§
VD : Nh÷ng thiÕt bÞ d©y chuyÒn m¸y mãc.
Tiªu thøc ®Ó ph©n biÖt ®èi tîng lao ®éng víi TSC§ kh«ng chØ ®¬n
thuÇn dùa vµo thuéc tÝnh vËt chÊt cña chóng mµ ph¶i chñ yÕu dùa vµo tÝnh
chÊt tham gia vµ t¸c dông cña nã trong SXKD. §iÒu nay ®îc kh¼ng ®Þnh
trªn thùc tÕ trong trêng hîp kh¸c nã ®îc coi lµ ®èi tîng lao ®éng ch¼ng h¹n
sóc vËt trong n«ng nghiÖp nÕu ®Ó lÊy s÷a, sinh s¶n th× chóng lµ TSC§, cßn
nÕu nu«i bÐo ®Ó lÊy thÞt th× chóng lµ ®èi tîng L§. Trong c«ng nghiÖp, x©y
dùng th× nh÷ng m¸y mãc thiÕt bÞ, c«ng tr×nh cha bµn giao … Kh«ng ph¶i lµ
TSC§ nÕu chóng n»m trong kho tµng chê tiªu thô, chê thñ tôc bµn giao
thanh to¸n hay chóng lµ ®èi tîng ®Ó nghiªn cøu thÝ nghiÖm.
Do TSC§ cã gi¸ trÞ lín vµ thêi gian sö dông l©u dµi nªn cÇn cã nguån
vèn nãi riªng, nguån vèn ®Ó x©y dùng vµ mua s¾m TSC§ lµ nguån vèn x©y
dùng c¬ b¶n vµ quü ®Çu t ph¸t triÓn.
2. §Æc ®iÓm cña TSC§
TSC§ tham gia mét c¸ch trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp vµo nhiÒu chu kú
SXKD. Trong qu¸ tr×nh ®ã mÆc dï TSC§ bÞ hao mßn vÒ mÆt gi¸ trÞ song
chóng vÉn gi÷ nguyªn ®îc h×nh th¸i vËt chÊt ban ®Çu chØ khi ®· bÞ h háng
hoÆc hao mßn hoµn toµn th× chóng míi cÇn thay thÕ ®æi míi. Trong qu¸
tr×nh sö dông phÇn gi¸ trÞ cña TSC§ ®îc dÞch chuyÓn dÇn vµo chi phÝ gi¸
thµnh cña s¶n phÈm lµm ra vµ ®îc gäi lµ trÝch khÊu hao TSC§ vµ khi thµnh
phÈm ®îc tiªu thô th× phÇn hao mßn TSC§ ®îc chuyÓn thµnh vèn tiÒn tÖ,
vèn nµy hµng th¸ng ®îc tÝch luü l¹i thµnh nguån vèn khÊu hao ®Ó t¸i s¶n
xuÊt TSC§ khi cÇn thiÕt.TSC§ lµ s¶n phÈm lao ®éng nã võa cã gi¸ trÞ vµ
gi¸ trÞ sö dông nÕu nã lµ hµng ho¸ nh mäi hµng ho¸ th«ng thêng kh¸c.
Th«ng qua mua b¸n trao ®æi, TSC§ cã thÓ ®îc chuyÓn quyÒn sö dông vµ
quyÒn së h÷u tõ chñ thÓ nµy sang chñ thÓ kh¸c trªn thÞ trêng t liÖu SX.
XuÊt ph¸t tõ ®Æc ®IÓm mµ TSC§ nªn trong SXKD nã cã mét vai trß
rÊt quan träng ¶nh hëng ®Õn kÕt qña kinh doanh cña doanh nghiÖp.
3. Vai trß cña TSC§ trong SXKD vµ yªu cÇu cña viÖc qu¶n lý TSC§ :
TSC§ g¾n liÒn víi DN trong suèt qu¸ tr×nh tån t¹i vµ ph¸t triÓn, DN
cã thÓ nhá, tµi s¶n cã thÓ Ýt gi¸ trÞ cã thÓ kh«ng lín nhng vai trß cña TSC§
th× kh«ng nhá. ViÖc t¨ng cêng ®æi míi TSC§ n©ng cao chÊt lîng x©y dùng,
l¾p ®Æt TSC§ lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p cã tÝnh chÊt then chèt ®Ó t¨ng
n¨ng suÊt lao ®éng, t¹o ra s¶n phÈm chÊt lîng cao, gi¸ thµnh h¹ do ®æi míi
cã ®ö søc c¹nh tranh trªn thÞ trêng t¹o ®IÒu kiÖn cho DN ph¸t triÓn thùc
3
hiÖn tèt nghÜa vô ®èi víi nhµ níc gãp phÇn c¶i thiÖn ®êi sèng vËt chÊt, tinh
thÇn cho ngêi lao ®éng.
XuÊt ph¸t tõ nh÷ng ®Æc ®IÓm c¬ b¶n vµ vai trß v« cïng quan träng cña
TSC§ mµ dÉn ®Õn yªu cÇu viÖc qu¶n lý TSC§ ph¶i cã ph¬ng ph¸p riªng ®îc x©y dùng mét c¸ch khoa häc hîp lý ®Ó cã thÓ qu¶n lý chÆt chÏ khai th¸c
cã hiÖu qu¶ nhÊt. ViÖc tæ chøc c«ng t¸c h¹ch to¸n ®Ó thêng xuyªn theo dâi,
n¾m bÊt t×nh h×nh t¨ng gi¶m TSC§ sè l¬ng vµ gi¸ trÞ t×nh h×nh sö dông vµ
hao mßn TSC§ cã ý nghÜa rÊt quan träng ®èi víi c«ng t¸c qu¶n lý vµ sö
dông ®Çy ®ñ hîp lý c«ng suÊt cña TSC§ gãp phÇn ph¸t triÓn s¶n xuÊt, thu
håi vèn ®Çu t nhanh ®Ó t¸i s¶n xuÊt, trang bÞ thªm vµ kh«ng ngõng ®æi míi
TSC§ .
H¹ch to¸n TSC§ trong c¸c DN ph¶i ®¶m b¶o c¸c nhiÖm vô chñ
yÕu sau :
Ghi chÐp, ph¶n ¸nh tæng hîp chÝnh x¸c kÞp thêi sè lîng, gi¸ trÞ
TSC§ hiÖn cã t×nh h×nh t¨ng gi¶m còng nh tõng bé phËn sö dông TSC§.
T¹o ®IÒu kiÖn cung cÊp th«ng tin ®Ó kiÓm tra, gi¸m s¸t thêng xuyªn viÖc
gi÷ g×n b¶o qu¶n, b¶o dìng TSC§ vµ kÕ ho¹ch ®Çu t ®æi míi TSC§ trong
tong ®¬n vÞ.
- TÝnh to¸n vµ ph©n bæ chÝnh x¸c møc khÊu hao TSC§ vµ chi phÝ
SXKD theo møc ®é hao mßn cña tµi s¶n vµ chÕ ®é quy ®Þnh
- Tham gia lËp kÕ ho¹ch söa ch÷a vµ dù to¸n chi phÝ söa ch÷a TSC§,
gi¸m s¸t viÖc söa ch÷a TSC§ vÒ chi phÝ vµ kÕt qu¶ cña c«ng viÖc söa ch÷a.
- TÝnh to¸n ph¶n ¸nh kÞp thêi, chÝnh x¸c t×nh h×nh x©y dùng trang
thiÕt bÞ ®æi míi, n©ng cÊp hoÆc th¸o dì bít lµm t¨ng gi¶m nguyªn gi¸
TSC§ còng nh t×nh h×nh thanh lý nhîng b¸n TSC§
- Híng dÉn kiÓm tra c¸c ®¬n vÞ, c¸c bé phËn phô thuéc trong c¸c DN.
Thùc hiÖn ®Çy ®ñ chÕ ®é ghi chÐp ban ®Çu vÒ TSC§, më c¸c sæ,c¸c thÎ kÕ
to¸n cÇn thiÕt ph¶i h¹ch to¸n TSC§ ®óng chÕ ®é quy ®Þnh.
- Tham gia kiÓm tra ®¸nh gi¸ l¹i TSC§ theo quy ®Þnh cña nhµ níc vµ
yªu cÇu b¶o qu¶n vèn, tiÕn hµnh ph©n tÝch t×nh h×nh trang bÞ, huy ®éng b¶o
qu¶n, sö dông TSC§ ë ®¬n vÞ.
II. Ph©n lo¹i vµ ®¸nh gi¸ TSC§:
1. Ph©n lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh:
TSC§ lµ mét biÓu hiÖn cña vèn cè ®Þnh, TSC§ cã nhiÒu lo¹i, nhiÒu
thø cã ®Æc ®iÓm vµ yªu cÇu qu¶n lý rÊt kh¸c nhau. §Ó thuËn tiÖn cho c«ng
t¸c qu¶n lý vµ h¹ch to¸n TSC§ cÇn thiÕt ph¶i ph©n lo¹i TSC§.
Ph©n lo¹i TSC§ lµ s¾p xÕp l¹i TSC§ thµnh tõng lo¹i tõng nhãm theo
nh÷ng ®Æc trng nhÊt ®Þnh phï hîp víi c¸c yªu cÇu kh¸c nhau cña qu¶n lý.
Tµi liÖu ph©n lo¹i ®îc dïng ®Ó lËp kÕ ho¹ch s¶n xuÊt, mua s¾m söa ch÷a,
hiÖn ®¹i ho¸ tµi s¶n. Ph©n lo¹i chÝnh x¸c sÏ t¹o ®IÒu kiÖn ph¸t huy t¸c dông
cña TSC§ trong qu¸ tr×nh sö dông, ®ång thêi phôc vô tèt c«ng t¸c thèng kª
kÕ to¸n TSC§ ë c¸c doanh nghiÖp. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña khoa häc kü
4
thuËt sù ra ®êi cña nhiÒu lo¹i tµi s¶n míi, bªn c¹nh ®ã sù ph¸t triÓn m¹nh
mÏ cña nÒn kinh tÕ mµ nhiÒu tiªu thøc ph©n lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh míi ®îc ®a
ra song trong thùc tÕ cã c¸c c¸ch ph©n lo¹i nh sau :
1.1. Ph©n lo¹i TSC§ theo h×nh th¸i biÓu hiÖn kÕt hîp víi ®Æc trng
kü thuËt vµ kÕt cÊu TSC§
Trong thùc tÕ, ngoµi c¸c tµi s¶n nµy, h×nh th¸i vËt chÊt cô thÓ cßn cã
c¸c tµi s¶n tuy kh«ng mang h×nh th¸i vËt chÊt nhng vÉn ®ãng gãp vai trß
quan träng vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ mang l¹i lîi nhuËn cho c¸c doanh
nghiÖp. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, toµn bé tµi s¶n cè ®Þnh cña doanh nghiÖp
®îc chia thµnh hai lo¹i:
Lo¹i I : TSC§ h÷u h×nh.
TSC§ h÷u h×nh ngoµi nh÷ng t liÖu lao ®éng cã h×nh th¸i vËt chÊt cô
thÓ, cã ®ñ tiªu chuÈn, gi¸ trÞ vµ thêi gian sö dông theo chÕ ®é quy ®Þnh hiÖn
nay lµ gi¸ trÞ tõ 5.000.000 ®ång thêi gian sö dông trªn mét n¨m. TSC§ h÷u
h×nh bao gåm:
- Nhµ cöa, vËt kiÕn tróc gåm c¸c c«ng tr×nh x©y dùng c¬ b¶n nh: nhµ
cöa, c¸c c«ng tr×nh c¬ së h¹ tÇng phôc vô h¹ch to¸n kinh doanh
- M¸y mãc, thiÕt bÞ: bao gåm c¸c lo¹i m¸y mãc thiÕt bÞ dïng trong
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nh m¸y mãc tiªu dïng, thiÕt bÞ v¨n phßng,
d©y chuyÒn c«ng nghÖ
- ThiÕt bÞ ph¬ng tiÖn vËn t¶i truyÒn dÉn: lµ c¸c ph¬ng tiÖn dïng ®Ó
vËn chuyÓn nh c¸c lo¹i ®Çu m¸y, ®êng èng vµ ph¬ng tiÖn kh¸c (« t«, m¸y
kÐo hoÆc xe t¶i.....)
- ThiÕt bÞ dông cô dïng cho qu¶n lý: Gåm c¸c thiÕt bÞ dông cô phôc
vô cho qu¶n lý nh dông cô ®o lêng, m¸y tÝnh....
- C©y l©u n¨m, sóc vËt lµm viÖc vµ theo s¶n phÈm gåm c¸c lo¹i c©y
l©u n¨m (chÌ, cµ phª, cao su), sóc vËt lµm viÖc (bß, ngùa....)
TSC§ h÷u h×nh kh¸c bao gåm nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh mµ cha ®îc quy
®Þnh ph¶n ¸nh vµo c¸c lo¹i tªn t¸c phÈm nghÖ thuËt, s¸ch chuyªn m«n kü
thuËt.
Lo¹i II: TSC§ v« h×nh:
Lµ c¸c TSC§ kh«ng cã h×nh th¸i vËt chÊt thÓ hiÖn mét lîng gi¸ trÞ
kinh tÕ lín liªn quan trùc tiÕp ®Õn nhiÒu chu kú kinh doanh nh: quyÒn sö
dông ®Êt, chi phÝ thµnh lËp c«ng ty b»ng ph¸t minh s¸ng chÕ.
- QuyÒn sö dông ®Êt: Bao gåm toµn bé chi phÝ mµ doanh nghiÖp bá
ra liªn quan ®Õn viÖc dµnh quyÒn sö dông ®Êt ®ai, mÆt níc trong mét
kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh.
- Chi phÝ thµnh lËp c«ng ty: ChuÈn bÞ s¶n xuÊt: Bao gåm c¸c chi phÝ
liªn quan ®Õn viÖc thµnh lËp, chi phÝ khai hoang, chi phÝ cho c«ng t¸c
nghiªn cøu th¨m dß, lËp dù ¸n ®Çu t, chi phÝ vÒ huy ®éng vèn ban ®Çu, chi
phÝ ®i l¹i, héi häp, qu¶ng c¸o.
5
- B»ng ph¸t minh, s¸ng chÕ: Lµ c¸c chi phÝ mµ doanh nghiÖp ph¶i bá
ra ®Ó mua l¹i c¸c b¶n quyÒn t¸c gi¶, b»ng s¸ng chÕ hoÆc tr¶ cho c¸c c«ng
tr×nh nghiªn cøu s¶n xuÊt thö ®îc nhµ níc cÊp.
- Chi phÝ nghiªn cøu: Lµ c¸c chi phÝ cho viÖc nghiªn cøu ph¸t triÓn
doanh nghiÖp do ®¬n vÞ tù thùc hiÖn hoÆc thuª ngoµi
- Lîi thÕ th¬ng m¹i: Lµ c¸c kho¶n chi phÝ vÒ lîi thÕ th¬ng m¹i do
doanh nghiÖp ph¶i tr¶ thªm bªn ngoµi gi¸ trÞ thùc tÕ cña c¸c TSC§ h÷u h×nh
bëi sù thuËn lîi cña vÞ trÝ th¬ng m¹i, sù tÝn nhiÖm cña kh¸ch hµng hoÆc
danh tiÕng cña doanh nghiÖp.
- TSC§ v« h×nh kh¸c bao gåm c¸c lo¹i TSC§ v« h×nh kh¸c cha quy
®Þnh ph¶n ¸nh ë trªn nh quyÒn ®Æc nhîng, quyÒn thuª nhµ, b¶n quyÒn t¸c
gi¶, nh·n hiÖu.
1.2. Ph©n lo¹i TSC§ theo quyÒn së h÷u:
Theo c¸ch nµy, toµn bé tµi s¶n cè ®Þnh cña doanh nghiÖp ®îc ph©n
thµnh TSC§ tù cã vµ TSC§ thuª ngoµi.
- TSC§ tù cã lµ nh÷ng TSC§ x©y dùng, mua s¾m hoÆc chÕ t¹o b»ng
nguån vèn cña doanh nghiÖp do ng©n s¸ch cÊp, do ®i vay cña ng©n hµng,
b»ng nguån vèn tù bæ sung, nguån vèn liªn doanh.
- TSC§ ®i thuª lµ tÊt c¶ c¸c TSC§ mµ doanh nghiÖp thuª ngoµi ®Ó
phôc vô cho yªu cÇu s¶n xuÊt kinh doanh. TSC§ ®i thuª l¹i ®îc ph©n thµnh
2 lo¹i:
+ TSC§ thuª ho¹t ®éng: Lµ nh÷ng TSC§ ®¬n vÞ ®i thuª cña c¸c ®¬n
vÞ kh¸c ®Ó sö dông trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh theo hîp ®ång ký kÕt.
+ TSC§ ®i thuª dµi h¹n thùc chÊt lµ thuª vèn, lµ nh÷ng TSC§ mµ
doanh nghiÖp cã quyÒn sö dông, cßn quyÒn së h÷u thuéc vÒ doanh nghiÖp
nÕu tr¶ hÕt nî.
1.3. Tµi s¶n cè ®Þnh ph©n theo nguån h×nh thµnh.
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, TSC§ ®îc ph©n thµnh:
- TSC§ mua s¾m, x©y dùng b»ng vèn ®îc cÊp (ng©n s¸ch hoÆc cÊp
trªn cÊp)
- TSC§ mua s¾m, x©y dùng b»ng nguån vèn tù bæ sung cña ®¬n vÞ
(quü ph¸t triÓn s¶n xuÊt, quü phóc lîi)
- TSC§ nhËn gãp vèn kinh doanh b»ng hiÖn vËt.
Ph©n lo¹i TSC§ theo nguån h×nh thµnh doanh nghiÖp cã thÓ sö dông
vµ ph©n phèi nguån vèn khÊu hao chÝnh x¸c ®Ó tr¶ tiÒn vay, tr¶ vèn gãp
kinh doanh, nép ng©n s¸ch hay ®Ó l¹i doanh nghiÖp.
1.4. Ph©n lo¹i tµi s¶n theo c«ng dông vµ t×nh h×nh sö dông:
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, TSC§ ®îc ph©n thµnh c¸c lo¹i sau:
- TSC§ dïng trong s¶n xuÊt kinh doanh: Lµ nh÷ng TSC§ ®ang sö
dông trong c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña ®¬n vÞ. Nh÷ng TSC§
nµy b¾t buéc ph¶i chÝch khÊu hao vµ tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh.
6
+ TSC§ hµnh chÝnh sù nghiÖp: Lµ TSC§ cña c¸c ®¬n vÞ hµnh chÝnh
sù nghiÖp nh ®oµn thÓ quÇn chóng, tæ chøc y tÕ, v¨n ho¸.
- TSC§ phóc lîi lµ nh÷ng TSC§ cña ®¬n vÞ dïng cho nhu cÇu phóc
lîi c«ng céng nh nhµ v¨n ho¸, c©u l¹c bé.
- TSC§ chê sö lý bao gåm nh÷ng TSC§ kh«ng cÇn dïng, cha cÇn dïng
v× thõa so víi nhu cÇu sö dông hoÆc v× kh«ng thÝch hîp víi sù ®æi míi quy tr×nh
c«ng nghÖ, bÞ h háng chê thanh lý, TSC§ tranh chÊp chê gi¶i quyÕt.
TÊt c¶ c¸c TSC§ cña ®¬n vÞ ph¶i ®îc tæ chøc qu¶n lý vµ h¹ch to¸n
theo tõng ®èi tîng riªng biÖt gäi lµ ®èi tîng ghi TSC§. §èi tîng ghi TSC§
lµ nh÷ng tµi s¶n cã kÕt cÊu ®éc lËp vµ thùc hiÖn mét chøc n¨ng nhÊt ®Þnh
hoÆc cã thÓ lµ mét tæ hîp liªn kÕt nhiÒu bé phËn chÝnh thµnh mét chØnh thÓ
®Ó thùc hiÖn mét chøc n¨ng kh«ng thÓ t¸ch rêi.
2. §¸nh gi¸ TSC§.
§¸nh gi¸ TSC§ lµ biÓu hiÖn gi¸ trÞ TSC§ b»ng tiÒn theo nh÷ng
nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh. Nãi mét c¸ch kh¸c, ®¸nh gi¸ TSC§ lµ viÖc x¸c ®Þnh
gi¸ trÞ ghi sæ TSC§. §©y lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó kÕ ho¹ch ho¸ vµ h¹ch
to¸n TSC§ tÝnh vµ ph©n bæ chÝnh x¸c khÊu hao vµ ph©n tÝch hiÖu qu¶ sö
dông vèn cè ®Þnh trong ®¬n vÞ. Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh, TSC§ ®îc h¹ch
to¸n theo nguyªn gi¸. ViÖc tÝnh TSC§ theo nguyªn gi¸ lµ mét h×nh thøc ®o
lêng cña h¹ch to¸n b»ng tiÒn, võa cã t¸c dông tæng hîp toµn bé TSC§ cña
®¬n vÞ vµ ®¸nh gi¸ n¨ng lùc s¶n xuÊt, võa lµ c¬ së cho tÝnh to¸n vÒ chi phÝ,
vèn trong ®¬n vÞ.
Ngoµi ra, tõ nguyªn gi¸ ta cã thÓ tÝnh ®îc gi¸ trÞ cßn l¹i b»ng c¸ch
lÊy nguyªn gi¸ trõ ®i hao mßn. Gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ mét mÆt ph¶n ¸nh
t×nh tr¹ng cña TSC§, mÆt kh¸c ph¶n ¸nh ®îc quy m« nguån vèn hiÖn t¹i
cña ®¬n vÞ.
2.1. Nguyªn gi¸ TSC§, bao gåm toµn bé c¸c chi phÝ liªn quan
®Õn viÖc x©y dùng, mua s¾m TSC§ kÓ c¶ chi phÝ vËn chuyÓn bèc rì,
l¾p ®Æt chay thö tríc khi dïng vµ ®îc quy ®Þnh vµo tõng trêng hîp cô
thÓ nh sau:
2.1.1. X¸c ®Þnh nguyªn gi¸ TSC§ h÷u h×nh:
TSC§ mua s¾m míi (®· qua sö dông)
Nguyªn gi¸ gÇn gi¸ mua theo ho¸ ®¬n cña ngêi b¸n trõ ®i c¸c kho¶n
gi¶m gi¸, chiÕt khÊu mua hµng (nÕu cã) vµ c¸c kho¶n phÝ tæn kh¸c nh chi
phÝ vËn chuyÓn l¾p ®Æt, ch¹y thö.
TSC§ do x©y dùng c¬ b¶n bµn giao: Nguyªn gi¸ bao gåm gi¸ trÞ thùc
tÕ (gi¸ trÞ quyÕt to¸n) cña TSC§ tù x©y dùng vµ chi phÝ l¾p ®Æt ch¹y thö
(nÕu cã)
TSC§ ®îc cÊp, ®îc ®iÒu chuyÓn ®Õn: nguyªn gi¸ gåm gi¸ trÞ cßn l¹i
trªn sæ kÕ to¸n ë ®¬n vÞ cÊp, ®¬n vÞ ®iÒu chuyÓn hoÆc gi¸ trÞ theo ®¸nh gi¸
thùc tÕ cña héi ®ång giao nhËn, c¸c chi phÝ t©n trang, chi pÝ söa ch÷a, chi
7
phÝ vËn chuyÓn bèc dì l¾p ®Æt, lÖ phÝ tríc b¹ (nÕu cã) mµ bªn nhËn tµi s¶n
ph¶i chi ra tríc khi ®a TSC§ vµo sö dông.
Riªng nguyªn gi¸ TSC§ ®iÒu chuyÓn gi÷a c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn h¹ch
to¸n phô thuéc trong doanh nghiÖp lµ nguyªn gi¸ ph¶n ¸nh ë ®¬n vÞ ®iÒu
chuyÓn phï hîp víi bé hå s¬ cña TSC§ ®ã (biªn b¶n giao nhËn TSC§, hîp
®ång, ho¸ ®¬n mua TSC§ vµ c¸c giÊy tê kh¸c cã liªn quan, ®¬n vÞ nhËn
TSC§ c¨n cø vµo nguyªn gi¸ TSC§, sæ khÊu hao luü kÓ, gi¸ trÞ cßn l¹i trªn
sæ kÕ to¸n ®Ó x¸c ®Þnh c¸c chi tiªu nguyªn gi¸ hao mßn vµ gi¸ trÞ cßn l¹i.
C¸c chi phÝ liªn quan®Õn viÖc ®iÒu chuyÓn TSC§ gi÷a c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn
h¹ch to¸n phô thuéc kh«ng h¹ch to¸n t¨ng nguyªn gi¸ TSC§ mµ h¹ch to¸n
vµo chi phÝ kinh doanh trong kú.
TSC§ ®îc cho, nhËn gãp vèn liªn doanh, biÕu tÆng. Nguyªn gi¸ TSC§ bao
gåm gi¸ trÞ theo ®¸nh gi¸ thùc tÕ cña héi ®ång giao nhËn hoÆc gi¸ trÞ thùc tÕ
cña TSC§ trªn thÞ trêng céng thªm víi c¸c chi phÝ t©n trang, söa ch÷a vËn
chuyÓn bèc dì.
2.1.2. X¸c ®Þnh nguyªn gi¸ TSC§ h÷u h×nh.
Nguyªn gi¸ TSC§ h÷u h×nh lµ tæng sè tiÒn chi tr¶ hoÆc chi phÝ
thùc tÕ ®· chi ra cã liªn quan trùc tiÕp tíi ®Êt sö dông, th¨m dß x©y dùng
c¸c kÕ ho¹ch ®Çu t dµi h¹n nh»m ®em l¹i lîi Ých cho doanh nghiÖp b»ng
ph¸t minh s¸ng chÕ, b¶n quyÒn t¸c gi¶. Nguyªn gi¸ TSC§ v« h×nh chØ
thay ®æi khi:
§¸nh gi¸ l¹i TSC§
- X©y l¾p trang bÞ thªm TSC§
- C¶i t¹o n©ng cÊp lµm t¨ng n¨ng lùc vµ kÐo dµi thêi gian sö dông
cña TSC§
Nguyªn gi¸ TSC§ lµ c¬ së ®Ó tÝnh khÊu hao vµ lËp b¶ng c©n ®èi tµi
s¶n. tuy nhiªn h¹n chÕ cña nã kh«ng ph¶n ¸nh ®îc gi¸ trÞ cßn l¹i, tr¹ng th¸i
kü thuËt cña TSC§.
2.2. Gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§.
Gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§ ph¶n ¸nh phÇn vèn ®Çu t ®· thu håi ®îc
th«ng qua viÖc chuyÓn dÞch phÇn gi¸ trÞ TSC§ vµo chi phÝ gi¸ thµnh s¶n
phÈm trong qu¸ tr×nh tµi s¶n nµy tham gia vµo s¶n xuÊt kinh doanh
2.3. Gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§.
ThÓ hiÖn phÇn gi¸ trÞ cha ®îc chuyÓn dÞch vµo chi phÝ gi¸ thµnh s¶n
phÈm cña doanh nghiÖp. Chi tiªu nµy ®îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch lÊy nguyªn
gi¸ trõ ®i gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§.
Gi¸ trÞ cßn l¹i ph¶n ¸nh ®óng sè vèn cßn ph¶i tiÕp tôc thu håi trong
qu¸ tr×nh sö dông TSC§ ®Ó ®¶m b¶o vèn ®Çu t cho viÖc mua s¾m x©y dùng
tµi s¶n, nhng gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ còng cã nhîc ®iÓm ë chç kh«ng ph¶n
¸nh ®îc phÇn vèn mµ ta thu håi ®îc.
Mèi liªn quan gi÷a ba chØ tiªu trªn:
8
Gi¸ trÞ cßn l¹i = Nguyªn gi¸ TSC§ - Gi¸ trÞ hao mßn TSC§.
Mçi lo¹i gi¸ cã t¸c dông ph¶n ¸nh mét chØ tiªu nhÊt ®Þnh, xong kÌm
theo nã cßn cã nh÷ng h¹n chÕ. Trong kÕ to¸n TSC§ ph¶i ph¶n ¸nh ®îc 3
môc tiªu nãi trªn.
Th«ng qua chØ tiªu, tû lÖ gi÷a gÝ trÞ cßn l¹i víi nguyªn gi¸ TSC§ vÒ
ph¬ng diÖn kü thuËt cã thÓ ph¶n ¸nh mét c¸ch t¬ng ®èi t×nh tr¹ng chÊt lîng
cña tµi s¶n hiÖn cã. Tuy nhiªn trªn thùc tÕ do tèc ®é trÝch khÊu hao c¬ b¶n
cã bÞ chi phèi bëi mét sè yÕu tè chñ quan cña con ngêi nh khÊu hao nhanh
®Ó chãng thu håi hoÆc khÊu hao chËm ®Ó gi¶m gi¸ thµnh s¶n xuÊt.
Qua ph©n tÝch trªn ta thÊy viÖc h¹ch to¸n TSC§ theo c¶ 3 laäi gi¸:
gi¸ trÞ ban ®Çu, gi¸ trÞ hao mßn luü kÕ, gi¸ trÞ cßn l¹i kh«ng chØ lµ cÇn thiÕt
mµ lµ yªu cÇu b¾t buéc ®Ó phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý TSC§. §¸nh gi¸
chÝnh x¸c TSC§ sÏ lµ bíc khëi ®Çu quan träng cho toµn bé c«ng t¸c h¹ch
to¸n TSC§ cña doanh nghiÖp.
III. H¹ch to¸n t¨ng gi¶m TSC§.
Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, TSC§ cña doanh nghiÖp thêng
xuyªn biÕn ®éng do ®ã ®Ó qu¶n lý tèt TSC§ kÕ to¸n cÇn thiÕt ph¶i theo dâi
chÆt chÏ, ph¶n ¸nh mäi biÕn ®éng cña TSC§.
1. H¹ch to¸n t¨ng gi¶m TSC§ h÷u h×nh.
1.1. Tµi kho¶n sö dông theo chÕ ®é hiÖn hµnh viÖc h¹ch to¸n
TSC§ ®îc theo dâi trªn c¸c tµi kho¶n chñ yÕu sau:
- Tµi kho¶n 211 “Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh” tµi kho¶n nµy dïng ®Ó
ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hiÖn cã vµ biÕn ®éng t¨ng gi¶mcña toµn bé TSC§ h÷u h×nh
cña doanh nghiÖp theo nguyªn gi¸:
KÕt cÊu néi dung cña TK 211:
Bªn Nî: Ph¶n ¸nh nguyªn gi¸ cña TSC§ h÷u h×nh t¨ng do ®îc cÊp
mua s¾m, x©y dùng c¬ b¶n hoµn thµnh bµn giao, do c¸c ®¬n vÞ tham gia liªn
doanh gãp vèn, biÕu tÆng, viÖn trî. §iÒu chØnh t¨ng nguyªn gi¸ cña TSC§
do x©y l¾p, trang bÞ thªm do c¶i t¹o n©ng cÊp.
§iÒu chØnh t¨ng nguyªn gi¸ TSC§ do ®¸nh gi¸ l¹i.
Bªn Cã: Ph¶n ¸nh nguyªn gi¸ cña TSC§ gi¶m do ®iÒu chuyÓn cho
®¬n vÞ kh¸c nhîng b¸n, thanh lý hoÆc ®em gãp vèn liªn doanh sè d bªn nî:
Nguyªn gi¸ TSC§ h÷u h×nh hiÖn cã ë ®¬n vÞ:
TK 211: cã 6 TK cÊp II:
- TK 2112 : Nhµ cöa, vËt kiÕn tróc.
- TK 2113 : M¸y mãc thiÕt bÞ
- TK 2114 : Ph¬ng tiÖn vËn t¶i truyÒn dÉn.
- TK 2115 : ThiÕt bÞ dông cô qu¶n lý.
- TK 2116 : C©y l©u n¨m, sóc vËt lµm viÖc vµ cho s¶n phÈm.
- TK 2118 : Tµi s¶n h÷u h×nh kh¸c.
9
TK 411 “ Nguån vèn kinh doanh” – Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n
¸nh sè nguån vèn kinh doanh hiÖn cã vµ t×nh h×nh t¨ng gi¶m nguån vèn
kinh doanh cña doanh nghiÖp.
KÕt cÊu néi dung cña TK 411.
Bªn Nî: Nguån vèn kinh doanh gi¶m do tr¶ vèn cho ng©n s¸ch nhµ
níc, tr¶ vèn cho c¸c bªn tham gia liªn doanh.
Bªn Cã: Nguån vèn kinh doanh hiÖn cã cña doanh nghiÖp
1.2. H¹ch to¸n t¨ng TSC§ h÷u h×nh:
- TSC§ h÷u h×nh ®îc cÊp b»ng TSC§, hoÆc biÓu t¨ng kÕ to¸n ghi:
Nî TK 211.
Cã TK 411.
- TSC§ h÷u h×nh t¨ng do mua s¾m, c¨n cø vµo c¸c chøng tõ liªn
quan ®Õn viÖc mua tµi s¶n (ho¸ ®¬n, phiÕu chi) kÕ to¸n x¸c ®Þnh nguyªn gi¸
cña TSC§, lËp biªn b¶n giao nhËn TSC§ vµ tiÕn hµnh ghi sæ
Nî TK 211.
Nî TK 133
Cã TK 111, 112
Cã TK 331, 341.
NÕu TSC§ h÷u h×nh ®îc mua s¾m b»ng nguån vèn x©y dùng c¬ b¶n
hoÆc c¸c quü cña doanh nghiÖp th× ®ång thêi víi viÖc ghi t¨ng TSC§ kÕ
to¸n ph¶i ghi t¨ng nguån vèn kinh doanh.
Vµ ghi gi¶m c¸c nguån vèn t¬ng øng.
Nî: TK 414
Nî TK 441
Cã TK 411
NÕu TSC§ mua s¾m b»ng nguån vèn kinh doanh b»ng nguån vèn
khÊu hao TSC§, vèn vay khi hoµn thµnh ®a vµo sö dông cho ho¹t ®éng kinh
doanh th× chØ ghi t¨ng gi¸ trÞ TSC§.
Khi mua s¾m TSC§ b»ng nguån vèn ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n b»ng
nguån vèn kinh phÝ sù nghiÖp, b»ng nguån kinh phÝ dù ¸n dïng vµo ho¹t
®éng sù nghiÖp hoÆc ho¹t ®éng dù ¸n.
Nî TK 211
Cã TK 111, 112, 331
§ång thêi ghi:
NÕu TSC§ mua s¾m b»ng nguån vèn kinh phÝ sù nghiÖp, kinh phÝ dù ¸n
Nî TK 461
Cã TK 466
Khi mua s¾m TSC§ b»ng quü phóc lîi phôc vô v¨n ho¸, phóc lîi
Nî TK 211
10
Cã TK 111, 112,131
§ång thêi ghi:
Nî TK 4321
Cã TK 4313
§èi víi c«ng tr×nh x©y dùng c¬ b¶n ®· hoµn thµnh, nghiÖm thu vµ
bµn giao ®a vµo sö dông.
C¨n cø gi¸ trÞ quyÕt to¸n cña c«ng tr×nh ®· ®îc duyÖt ghi:
Nî TK 211
Cã TK 241
Tuú thuéc vµo nguån sö dông ®Ó ®Çu t, kÕ to¸n ghi t¨ng nguån vèn
kinh doanh, ghi gi¶m nguån vèn ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n vµ quü doanh
nghiÖp.
NhËn vèn tham gia liªn doanh cña c¸c ®¬n vÞ kh¸c b»ng TSC§ h÷u
hinh c¨n cø gi¸ trÞ TSC§ ®îc c¸c bªn tham gia liªn doanh ®¸nh gi¸ vµ c¸c
chi phÝ kh¸c (nÕu cã) kÕ to¸n tÝnh to¸n nguyªn gi¸ cña TSC§ vµ ghi sæ:
Nî TK 211
Cã TK 411
NhËn l¹i TSC§ h÷u h×nh tríc ®©y ®· gãp vèn liªn doanh víi ®¬n vÞ
kh¸c, c¨n cø vµo gi¸ trÞ TSC§ do hai bªn liªn doanh ®¸nh gi¸ khi trao ®æi
®Ó ghi t¨ng TSC§ h÷u h×nh vµ ghi gi¶m gi¸ trÞ gãp vèn liªn doanh
Nî TK 211
Cã TK 222
Trêng hîp TSC§ ph¸t hiÖn thõa ph¶i x¸c ®Þnh nguyªn nh©n ®Ó
gi¶i quyÕt.
Trêng hîp TSC§ thõa do ®Ó ngoµi sæ s¸ch (cha ghi sæ) kÕ to¸n ph¶i
c¨n cø hå s¬ TSC§ ®Ó ghi t¨ng cô thÓ
NÕu TSC§ thõa ®ang sö dông th× ngoµi nghiÖp vô ghi t¨ng TSC§ h÷u
h×nh, ph¶i c¨n cø vµo nguyªn gi¸ vµ tû lÖ khÊu hao ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ hao
mßn lµm c¨n cø tÝnh, trÝch bæ sung khÊu hao TSC§ vµ chi phÝ kinh doanh,
kÕ to¸n ghi:
Nî TK 642
Cã TK 214
NÕu TSC§ ph¸t hiÖn thõa ®îc x¸c ®Þnh vµ TSC§ cña ®¬n vÞ kh¸c th×
ph¶i b¸o ngay cho ®¬n vÞ chñ tµi s¶n ®ã biÕt. NÕu cha x¸c ®Þnh ®îc ®¬n vÞ chñ
tµi s¶n trong thoÌi gian chê xö lý kÕ to¸n ph¶i c¨n cø vµo tµi liÖu kiÓm kª t¹m
thêi ph¶n ¸nh vµo TK ngoµi b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n ®Ó theo dâi gi÷ nî.
Khi cã quyÕt ®Þnh cña nhµ níc hoÆc c¬ quan cã thÈm quyÒn vÒ ®¸nh
gi¸ l¹i tµi s¶n vµ ph¶n ¸nh sè chªnh lÖch do ®¸nh gi¸ l¹i vµo sæ kÕ to¸n ghi
phÇn nguyªn gi¸ ®iÒu chØnh t¨ng:
Nî TK 211
Cã TK 412
11
S¬ ®å h¹ch to¸n t¨ng TSC§ h÷u h×nh:
TK 411
TK 111,112,331,341
(1)
TK 211
(2)
TK 228, 222
(3)
TK 241
TK 412
(4)
(5)
1) NhËn gãp vèn, ®îc tÆng, cÊp b»ng TSC§
2) Mua s¾m TSC§
3) NhËn l¹i TSC§ gãp vèn liªn doanh cho thuª tµi chÝnh
4) X©y dùng c¬ b¶n hoµn thµnh bµn giao
5) §¸nh gi¸ t¨ng TSC§
1.3. H¹ch to¸n gi¶m TSC§ h÷u h×nh
TSC§ cña doanh nghiÖp gi¶m do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau
nh nhîng b¸n, thanh lý, ®em gãp vèn liªn doanh, ®iÒu chuyÓn cho ®¬n vÞ
kh¸c.
Trong mäi trêng hîp gi¶m TSC§, kÕ to¸n ph¶i lµm ®Çy ®ñ thñ tôc,
x¸c ®Þnh ®óng nh÷ng kho¶n thiÖt h¹i vµ thu nhËp (nÕu cã) c¨n cø vµo c¸c
chøng tõ liªn quan, kÕ to¸n ghi sæ theo tõng trêng hîp cô thÓ sau:
a. Thanh lý nhîng b¸n TSC§
Nhîng b¸n TSC§ lµ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh kh«ng cÇn dïng hoÆc xÐt
thÊy sö dông kh«ng hiÖu qu¶ khi nhîng b¸n TSC§ ph¶i lµm ®Çy ®ñ thñ tôc
(quyÕt ®Þnh, biªn b¶n, hîp ®ång)
C¨n cø chøng tõ nhîng b¸n hoÆc chøng tõ thu tiÒn nhîng b¸n TSC§
sè tiÒn ®· thu hoÆc ph¶i thu cu¶ ngêi mua, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 111, 112
Nî TK 131
Cã TK 721
Cã TK 3331
C¨n cø biªn b¶n giao nhËn TSC§ ph¶n ¸nh phÇn gi¸ trÞ cßn l¹i vµo
chi phÝ bÊt thêng ghi gi¶m nguyªn gi¸ vµ gi¸ trÞ hao mßn, ghi:
Nî TK214
Nî TK821
12
Cã TK211
C¸c chi phÝ liªn quan ®Õn viÖc nhîng b¸n TSC§ còng ®îc tËp hîp
vµo bªn nî TK 821 chi phÝ bÊt thêng
NÕu TSC§ ®em nhîng b¸n ®îc h×nh thµnh tõ vèn vay ng©n hµng th×
sè tiÒn thu ®îc do nhîng b¸n TSC§ tríc hÕt ph¶i tr¶ nî ®ñ vèn vay vµ l·i
suÊt vay ng©n hµng, sè cßn l¹i ®¬n vÞ míi ®îc sö dông cho nh÷ng môc ®Ých
thÝch hîp.
Khi tr¶ nî vèn vay ng©n hµng
Nî TK 315
Nî TK 341
Cã TK 111, 112
Khi nhîng b¸n TSC§ dïng vµo ho¹t ®éng sù nghiÖp dù ¸n:
Nî TK 466
Nî TK 214
Cã TK 211
Thanh lý TSC§ lµ nh÷ng TSC§ h háng nhng kh«ng thÓ tiÕp tôc sö
dông ®îc nh÷ng TSC§ l¹c hËu vÒ mÆt kü thuËt hoÆc kh«ng phï hîp víi yªu
cÇu s¶n xuÊt kinh doanh, khi cã TSC§ thanh lý ®¬n vÞ ph¶i ra quyÕt
®Þnh thanh lý, thµnh lËp ban thanh lý vµ lËp biªn b¶n thanh lý TSC§.
Ban thanh lý TSC§ thùc hiÖn viÖc thanh lý TSC§ vµ lËp biªn b¶n thanh
lý TSC§ theo mÉu quy ®Þnh, biªn b¶n ®îc lËp thµnh 2 b¶n, 1 b¶n
chuyÓn cho phßng kÕ to¸n theo dâi ghi sæ, 1 b¶n giao cho ®¬n vÞ ®·
qu¶n lý sö dông TSC§
+ Trêng hîp TSC§ thanh lý dïng vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
Nî TK 214
Nî TK 821
Cã TK 211
Ph¶n ¸nh biÓu to¸n thu chi vÒ thanh lý TSC§ vµo TK 721 vµ 821 nh
trêng hîp thanh lý nhîng b¸n TSC§
b. KÕ to¸n gi¶m TSC§ do gãp vèn liªn doanh
§Çu t gãp vèn liªn doanh ®îc coi lµ mét ho¹t ®éng ®Çu t tµi chÝnh
cña ®¬n vÞ nh»m môc ®Ých kiÕm lêi. TSC§ h÷u h×nh göi ®i gãp vèn liªn
doanh víi ®¬n vÞ kh¸c kh«ng cßn thuéc quyÒn qu¶n lý vµ sö dông cña ®¬n
vÞ gi¸ trÞ cña chóng lóc nµy ®îc thÓ hiÖn vµ theo dâi trªn TK222
C¨n cø vµo c¸c chøng tõ kÕ to¸n cã liªn quan (hîp ®ång, biªn b¶n
giao nhËn TSC§) kÕ to¸n ghi gi¶m TSC§, ghi t¨ng gi¸ trÞ ®Çu t gãp vèn liªn
doanh theo gi¸ trÞ hai bªn thèng nhÊt, ®¸nh gi¸ ®ång thêi sè chªnh lÖch gi÷a
gi¸ trÞ vèn gãp víi gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ ®îc ph¶n ¸nh vµo TK 421,
chªnh lÖch ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n
Nî TK 222
13
Nî TK 214
Nî TK 412 (chªnh lÖch gi¶m)
Cã TK 211
Cã TK 412 (chªnh lÖch t¨ng)
TSC§ h÷u h×nh ph¸t hiÖn thiÕu khi kiÓm kª.
C¨n cø vµo biªn b¶n kiÓm kª TSC§ vµ kÕt luËn cña héi ®ång kiÓm kª
®Ó h¹ch to¸n chÝnh x¸c kÞp thêi, theo tõng nguyªn nh©n cô thÓ
- Trêng hîp chê quyÕt ®Þnh xö lý
Nî TK 214
Nî TK138
Cã TK 211
Khi cã quyÕt ®Þnh xö lý ghi cã TK 138 (1) vµ ghi nî c¸c TK kh¸c cã
liªn quan.
- Trêng hîp t×m thÊy nguyªn nh©n
Nî TK 214
Nî TK 138
Nî TK 411
Nî TK 821 (doanh nghiÖp chÞu tæn thÊt)
Cã TK 211
c. Tr¶ l¹i TSC§ cho c¸c bªn tham gia liªn doanh, c¨n cø vµo biªn
b¶n bµn giao, kÕ to¸n ghi
Nî TK 411
Nî TK 214
Cã TK 211
PhÇn chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ gãp vèn víi gi¸ trÞ cßn l¹i thanh to¸n cho
®¬n vÞ gãp vèn kÕ to¸n ghi:
Nî TK 411
Cã TK 111, 112, 338
d. Nh÷ng TSC§ cã nguyªn gi¸ díi 5.000.000 ®ång kh«ng ®ñ tiªu
chuÈn lµ TSC§.
Theo quy ®Þnh ph¶i chuyÓn sang theo dâi, qu¶n lý h¹ch to¸n nh c«ng
cô dông cô ®ang dïng kÕ to¸n ghi:
- NÕu gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ nhá th× tÝnh to¸n toµn bé gi¸ trÞ cßn l¹i
vµo chi phÝ SXKD trong kú:
Nî TK 627, 641, 642
Nî TK 214
Cã TK 211
14
NÕu gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ (cò) cÇn ph¶i ph©n bæ dÇn vµo chi phÝ
s¶n xuÊt kinh doanh nhiÒu kú:
Nî TK 142 (1421)
Nî TK 214
Cã TK 211
S¬ ®å h¹ch to¸n gi¶m TSC§ h÷u h×nh
TK 211
TK 211
Gi¶m TSC§ do khÊu hao hÕt
TK 222,228
TSC§
Gãp vèn liªn doanh,
cho thuª tµi chÝnh
h÷u
h×nh
TK 821
gi¶m
theo
nguyªn
Nhîng b¸n, thanh lý
TSC§
gi¸
TK 411
Tr¶ l¹i TSC§ cho c¸c
bªn liªn doanh cæ ®«ng
2. H¹ch to¸n t¨ng gi¶m tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh:
2.1. Tµi s¶n sö dông
TK 213 “Tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh”
Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hiÖn cã vµ t×nh h×nh biÕn
®éng cña toµn bé TSC§ v« h×nh cu¶ doanh nghiÖp.
KÕt cÊu vµ néi dung c
ña tµi kho¶n:
Bªn Nî : Nguyªn gi¸ TSC§ v« h×nh t¨ng trong kú
Bªn Cã : Nguyªn gi¸ TSC§ gi¶m trong kú
15
D Nî : Nguyªn gi¸ TSC§ hiÖn cã ë doanh nghiÖp
TK 213
- TSC§ v« h×nh cã 6 tµi kho¶n cÊp 2
TK 2131
- QuyÒn sö dông ®Êt
TK 2132
- Chi phÝ thµnh lËp doanh nghiÖp
TK 2133
- B»ng ph¸t minh s¸ng chÕ
TK 2134
- Chi phÝ nghiªn cøu ph¸t triÓn
TK 2135
- Chi phÝ vÒ lîi thÕ th¬ng m¹i
TK 2136
- TSC§ v« h×nh kh¸c
2.2. H¹ch to¸n TSC§ v« h×nh
- Khi mua kÕ to¸n ghi:
Nî TK 213
Cã TK 111, 112
Cã TK142, 331
- NhËn gãp vèn liªn doanh b»ng TSC§ v« h×nh
Nî TK 213 (1)
Cã TK 411
H¹ch to¸n t¨ng TSC§ v« h×nh lµ lîi thÕ th¬ng m¹i: th× lîi thÕ th¬ng
m¹i thêng g¾n liÒn víi TSC§ h÷u h×nh, v× vËy khi ®Çu t vµo nh÷ng c¬ së th¬ng m¹i, cÇn x¸c ®Þnh chÝnh x¸c phÇn chi phÝ liªn quan tíi TSC§ h÷u h×nh
vµ phÇn chi phÝ vÒ lîi thÕ th¬ng m¹i, ghi:
Nî TK 211
Nî TK 213
Cã TK 111
NhËn,Cã
gãp
TKvèn,
112®îc cÊp biÕu tÆng
b»ng
Cã
TK TSC§
331 v« h×nh
Gi¸ trÞ TSC§ v« h×nh lµ c¸c chi phÝ h×nh thµnh trong mét qu¸ tr×nh
Tµi s¶n cè
(nh chi phÝ thµnh lËp doanh nghiÖp)
TËp hîp chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh, kÕ to¸n ghi:
®Þnh v«
Nî TK Mua
241 s¾m TSC§ v« h×nh
h×nh t¨ng
Cã TK 111, 112
KÕt thóc qu¸ tr×nh ®Çu t, kÕ to¸n tæng hîp tÝnh to¸ntheo
chÝnh x¸c tæng sè
chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh vµ ghi sæ:
nguyªn
Nî TK 213
NhËn l¹i TSC§ gãp vèn liªn
Cã
TK cho
241 thuª tµi chÝnh
doanh
gi¸
S¬ ®å h¹ch to¸n t¨ng TSC§ v« h×nh
TK 411
TËp hîp chi phÝ
TK 213
TSC§ v« h×nh lµ
c¸c chi
phÝ h×nh
16 sau
thµnh
mét
qu¸ tr×nh
TK 111, 112,331, 341
TK 222,228
TK 111, 112
TK 241
2.3. H¹ch to¸n gi¶m tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh
- Gi¶m do nhîng b¸n
+ Xo¸ sæ TSC§ v« h×nh nhîng b¸n
Nî TK 214 (3)
Nî TK 822 (1)
Cã TK 213
+ Ph¶n ¸nh doanh thu vÒ nhîng b¸n
Nî TK 111, 112, 131
Cã TK 333
Cã TK 721
+ Ph¶n ¸nh chi phÝ kh¸c liªn quan ®Õn nhîng b¸n
Nî TK 821
Cã TK 111, 112
Gi¶m TSC§ v« h×nh trong c¸c trêng hîp nh gãp vèn liªn doanh tr¶
l¹i vèn gãp liªn doanh ®îc ph¶n ¸nh nh TSC§ h÷u h×nh.
Gi¶m TSC§ v« h×nh ®· tÝnh ®ñ khÊu hao
Nî TK 214 (3)
Cã TK 213
3. H¹ch to¸n t¨ng gi¶m tµi s¶n cè ®Þnh thuª dµi h¹n
Do yªu cÇu s¶n xuÊt kinh doanh trong qu¸ tr×nh h¹ch to¸n doanh
nghiÖp cã thÓ kh«ng cÇn sö dông ho¹c cã nhu cÇu cÇn sö dông thªm mét sè
17
TSC§, ®èi víi TSC§ kh«ng cÇn dïng th× doanh nghiÖp cã thÓ dïng ®Ó gãp
vèn liªn doanh víi ®¬n vÞ kh¸c, nhîng b¸n l¹i hoÆc cho c¸c ®¬n vÞ kh¸c
thuª. Cã nh÷ng TSC§ mµ doanh nghiÖp kh«ng cã nhng l¹i cã nhu cÇu sö
dông do yªu cÇu s¶n xuÊt ®Æt ra vµ buéc ph¶i ®i thuª nÕu cha cã ®iÒu kiÖn
mua s¾m.
TSC§ thuª dµi h¹n thùc chÊt lµ nguån vèn. §©y lµ nh÷ng tµi s¶n cè
®Þnh cha thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp nhng doanh nghiÖp cã nghi·
vô vµ tr¸ch nhiÖm ph¸p lý, qu¶n lý, b¶o dìng, gi÷ g×n vµ sö dông nh TSC§
cña doanh nghiÖp. Nh÷ng TSC§ thuª dµi h¹n buéc ph¶i tho¶ m·n nh÷ng
®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh. Mét giao dÞch cho thuª tµi chÝnh ph¶i tho¶ m·n mét
trong nh÷ng ®iÒu kiÖn sau:
- Khi kÕt thóc thêi h¹n cho thuª theo hîp ®ång, bªn cho thuª ®îc
chuyÓn quyÒn së h÷u tµi s¶n thuª hoÆc ®îc tiÕp tôc thuª theo sù tho¶ thuËn
cu¶ 2 bªn.
- Néi dung hîp ®ång thuª cã quy ®Þnh: khi kÕt thóc thêi h¹n thuª,
bªn thuª ®îc quyÒn lùa chän mua tµi s¶n thuª theo gi¸ danh nghÜa thÊp h¬n
gi¸ trÞ thùc tÕ cña tµi s¶n thuª t¹i thêi ®iÓm mua l¹i.
- Thêi h¹n cho thuª lµ mét l¹i tµi s¶n Ýt nhÊt ph¶i b»ng 60% thêi gian
cÇn thiÕt ®Ó khÊu hao tµi s¶n thuª.
- Tæng sè tiÒn thuª mét lo¹i tµi s¶n quy ®Þnh t¹i hîp ®ång thuª Ýt
nhÊt ph¶i t¬ng øng víi gi¸ cña tµi s¶n ®ã trªn thÞ trêng vµo thêi ®iÓm ký
hîp ®ång.
3.1. §èi víi ®¬n vÞ ®i thuª.
Theo h×nh thøc thuª TSC§ tµi chÝnh, bªn ®i thuª ghi sæ kinh doanh
gi¸ trÞ TSCD theo nguyªn gi¸ t¹i thêi ®iÓm ®i thuª nh ®· ®îc mua vµ ghi sæ
nî dµi h¹n toµn bé sè tiÒn ph¶i tr¶ theo hîp ®ång thuª TSC§ (bao gåm
nguyªn gi¸ TSC§ thuª vµ phÇn l·i trªn vèn thuª ph¶i tr¶) viÖc x¸c ®Þnh
nguyªn gi¸ cña TSC§ thuª tµi chÝnh tuú thuéc vµo ph¬ng thøc thuª (thuª
mua, thuª trùc tiÕp, thuª qua c«ng ty cho thuª TSC§) vµ tuú thuéc vµo néi
dung ghi trªn hîp ®ång thuª. Trêng hîp hai bªn chØ tho¶ thuËn tæng tiÒn
thuª ph¶i tr¶ th× bªn thuª ph¶i tÝnh ra gi¸ hiÖn t¹i cña TSC§ ®Ó ghi sæ.
Nguyªn gi¸ cña TSC§ ®Ó ghi sæ. Nguyªn gi¸ cña TSC§ thuª tµi chÝnh cã
thÓ tÝnh :
- Theo nguyªn gi¸ hiÖn t¹i nÕu ®¬n vÞ bá tiÒn ra mua ngay (t¬ng ®¬ng
víi gi¸ mua TSC§ trªn thÞ trêng)
- LÊy tæng gi¸ TSC§ ®i thuª trõ ®i l·i ph¶i tr¶, hµng th¸ng ®¬n vÞ
ph¶i tr¶ tiÒn thuª TSC§, ®ång thêi khi sö dông ph¶i tiÕn hµnh khÊu hao vµ
ph©n bæ trªn l·i vµo chi phÝ kinh doanh trong kú. Khi hÕt thêi h¹n hîp ®ång
thuª TSC§ th× nhËn l¹i quyÒn së h÷u TSC§ vµ thanh to¸n nèt tiÒn cho bªn
cho thuª.
a. Tµi kho¶n sö dông:
18
KÕ to¸n ë ®¬n vÞ ®i thuª sö dông c¸c tµi kho¶n sau:
TK 142, 342, 214 (2)
TK 212 “ TSC§ thuª tµi chÝnh” tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh gi¸
trÞ hiÖn cã vµ t×nh h×nh biÕn ®éng toµn bé TSC§ thuª tµi chÝnh cña ®¬n vÞ
Bªn Nî : Nguyªn gi¸ TSC§ ®i thuª tµi chÝnh t¨ng
Bªn Cã : Nguyªn gi¸ trÞ TSC§ ®i thuª gi¶m do chuyÓn tr¶ l¹i cho bªn
thuª khi hÕt h¹n hîp ®ång hoÆc mua l¹i thµnh TSC§ cña doanh nghiÖp.
Sè d Nî: ph¶n ¸nh nguyªn gi¸ cña TSC§ vµ thuª tµi chÝnh hiÖn cã
b. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n
- C¨n cø vµo hîp ®ång thuª TSC§, biªn b¶n giao nhËn TSC§, kÕ
to¸n ghi:
Nî TK 212
Nî TK 142 (1)
Cã TK 342
Trong qóa tr×nh qu¶n lý vµ sö dông TSC§ thuª tµi chÝnh, bªn ®i thuª
ph¶i tÝnh chi phÝ TSC§ vµo chi phÝ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c
®èi tîng cã liªn quan.
Khi tÝnh chÝch khÊu hao TSC§
Nî TK 627, 614
Cã TK214 (2)
TÝnh l·i ph¶i tr¶ vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh
Nî TK 627, 641. 642
Cã TK 142 (1)
Hµng th¸ng hoÆc ®Þnh kú tho¶ thuËn trong hîp ®ång, tr¶ tiÒn thuª
TSC§ cho bªn thuª, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 315
Nî TK 342
Cã TK 111, 112
Khi kÕt thóc thêi h¹n thuª TSC§.
- Trêng hîp 1: NÕu bªn ®i thuª ®îc chuyÓn giao quyÒn së h÷u hoÆc
®îc mua l¹i TSC§ thuª.
- Trêng hîp chuyÓn giao quyÒn së h÷u ghi chuyÓn TSC§ thuª tµi
chÝnh thµnh TSC§ thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp
Ghi chuyÓn tr¶:
Nî TK 211
Cã TK 212
19
Ghi chuyÓn gi¸ trÞ hao mßn:
Nî TK 214 (2)
Cã TK 214 (1)
NÕu TSC§ thuª tµi chÝnh lµ TSC§ th× ®ång thêi víi viÖc ghi chuyÓn
TSC§ thuª tµi chÝnh thµnh TSC§ thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp th×
ph¶i ph¶n ¸nh viÖc chi tr¶ tiÒn vµo gi¸ trÞ t¨ng thªm cña TSC§, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 211
Cã TK 111, 112
- Trêng hîp 2: kÕt thóc hîp ®ång thuª, bªn ®i thuª tr¶ l¹i TSC§ cho
bªn thuª th× c¨n cø vµo biªn b¶n giao nhËn TSC§ ®Ó ghi gi¶m TSC§ thuª
tµi chÝnh.
Nî TK 214 (2)
Cã TK 212
NÕu khÊu hao cha hÕt th× ph¶i trÝch khÊu hao cho ®ñ vµ tÝnh vµo
chi phÝ kinh doanh. Trêng hîp cha tr¶ hÕt nî th× ph¶i chuyÓn tiÒn thanh
to¸n nèt.
3.2. §èi víi ®¬n vÞ cho thuª;
TSC§ cho thuª tµi chÝnh vÒ thùc chÊt lµ mét kho¶n vèn b»ng hiÖn vËt
cho bªn ngoµi thuª, TSC§ vÉn thuéc quyÒn së h÷u cña bªn cho thuª, bªn
cho thuª ph¶i theo dâi TSC§ ®· cho thuª tµi chÝnh vÒ mÆt hiÖn vËt vµ h¹ch
to¸n gi¸ t¹i TSC§ cho thuª nh kho¶n ®Çu t tµi chÝnh dµi h¹n kh¸c .
C¨n cø hîp ®ång cho thuª TSC§ vµ biªn b¶n giao nhËn TSC§, kÕ
to¸n tÝnh to¸n c¸c chi tiªu cÇn thiÕt ®Ó ghi sæ kÕ to¸n
+ Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ TSC§ cho thuª tµi chÝnh
Nî TK 228
Nî TK 214 (1)
Cã TK 211
TiÒn thu vÒ cho thuª TSC§ ®îc tÝnh lµ kho¶n thu nhËp ®Çu t tµi chÝnh.
Nî TK 111, 112, 131
Cã TK 711,
§Þnh kú ph¶n ¸nh gi¸ trÞ TSC§ cho thuª cÇn thu håi trong qu¸ tr×nh
®Çu t coi ®©y lµ mét kho¶n chi phÝ ®Çu t, kÕ to¸n ghi.
Nî TK 811
Cã TK 228
NÕu chuyÓn quyÒn së h÷u hoÆc b¸n TSC§ cho bªn ®i thuª khi kÕt
thóc thêi h¹n hîp ®ång thuª:
Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ TSC§ cho thuª cha thu håi hÕt
Nî TK 811
20
- Xem thêm -