Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Biểu mẫu - Văn bản Văn bản Giáo án dạy ôn vật lý 9...

Tài liệu Giáo án dạy ôn vật lý 9

.DOC
56
177
127

Mô tả:

NguyÔn V¨n ViÖt-Trêng THCS Hång Thuû TiÕt 1-2 Chñ ®Ò 1: §Þnh luËt «m Ngµy d¹y : 14/5/2013 I. Môc tiªu: - Nêu được kết luận về sự phụ thuộc của cường độ dòng điện vào hiệu điện thế giữa hai đầu dây dẫn. Vận dụng các kiến thức đã học để giải được các bài tập đơn giản về đoạn mạch gồm nhiều nhất là 3 điện trở. - Giải bài tập vật lý theo đúng các bước giải. - Rèn kĩ năng phân tích, so sánh ,tổng hợp thông tin. - Sử dụng đúng các thuật ngữ II. KiÕn thøc c¬ b¶n: 1) §Þnh luËt «m: Cêng ®é dßng ®iÖn qua d©y dÉn tØ lÖ thuËn víi hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu d©y dÉn vµ tØ lÖ nghÞch víi ®iÖn trë cña d©y dÉn. I  U R Trong ®ã: - U: lµ hiÖu ®iÖn thÕ gia hai ®Çu d©y, tÝnh b»ng V«n(V). - R: lµ ®iÖn trë cña d©y dÉn, tÝnh b»ng ¤m (  ) - I: lµ cêng ®é dßng ®iÖn, tÝnh b»ng Ampe (A) 2) øng dông cña ®Þnh luËt «m: - §o ®iÖn trë b»ng ph¬ng ph¸p V«n kÕ vµ Ampe kÕ . - Muèn ®o ®iÖn trë R cña vËt dÉn lËp m¹ch ®iÖn gåm: Nguån ®iÖn, ®iÖn trë R cÇn ®o, biÕn trë Rb, ampe kÕ A, v«n kÕ V m¾c theo s¬ ®å sau: BiÕn trë Rb dïng ®Ó ®iÒu chØnh cuêng ®é dßng ®iÖn qua m¹ch. Khi ®ãng kho¸ K vµ ®iÒu chØnh biÕn trë ®Ó cã dßng ®iÖn thÝch hîp . §äc chØ sè trªn ampe kÕ ta cã cêng ®é dßng ®iÖn I vµ sè chØ trªn v«n kÕ ta cã hiÖu ®iÖn thÕ U gi÷a 2 ®Çu ®iÖn trë R. - ¸p dông ®Þnh luËt ¤m: I U Ta suy ra : R U R I (Muèn tÝnh U khi biÕt I vµ R ta còng ¸p dông ®Þnh luËt ¤m => U = I.R) iiI. ph¬ng ph¸p gi¶i Bµi tËp 1) TÝnh cêng ®é dßng ®iÖn khi biÕt R vµ U VD: §iÖn trë R = 5  ®îc m¾c vµo hai ®iÓm A vµ B cã hiÖu ®iÖn thÕ U = 60V. TÝnh cêng ®é dßng ®iÖn qua ®iÖn trë. Bµi gi¶i Cho biÕt Cêng ®é dßng ®iÖn ch¹y qua ®iÖn trë lµ: R = 5 ¸p dông ®Þnh luËt ¤m U U = 60V I  => I  60 12 A R 5 TÝnh I =? §/S: I = 12A 2) TÝnh R khi biÕt U vµ I (Ta ¸p dông c«ng thøc R U ) I Gi¸o ¸n «n tËp VËt lý líp 9 NguyÔn V¨n ViÖt-Trêng THCS Hång Thuû Mét bãng ®Ìn m¾c vµo m¹ch ®iÖn cã hiÖu ®iÖn thÕ 12V vµ cêng ®é dßng ®iÖn qua bãng ®Ìn lµ 1,5 A th× ®Ìn s¸ng b×nh thêng. TÝnh ®iÖn trë cña bãng ®Ìn. Bµi gi¶i U Cho biÕt Tõ c«ng thøc ®Þnh luËt ¤m I  R I= 1,5A ta suy ra U R I 12 R = 8 ( ) 1,5 §/S: R = 8  U= 12 V TÝnh R=? 3)TÝnh U khi biÕt R vµ I ( Ta ¸p dông c«ng thøc U = I.R) Mét d©y dÉn ®iÖn trë 15  cêng ®é dßng ®iÖn qua d©y dÉn lµ 1A.TÝnh hiÖu ®iÖn thÕ ë hai ®Çu d©y dÉn? U Cho biÕt Tõ c«ng thøc ®Þnh luËt ¤m I  R I= 1A ta suy ra U= I.R R= 15  U=1.15=15(V) TÝnh U=? §/S: R = 15V iV. Bµi tËp c¬ b¶n vµ bµi tËp n©ng cao: Bµi tËp 1: Cho ®iÖn trë R = 15  . a. Khi m¾c vµo ®iÖn trë nµy mét hiÖu ®iÖn thÕ 9V th× cêng ®é dßng ®iÖn ch¹y qua nã lµ bao nhiªu? b. Muèn cêng ®é dßng ®iÖn ch¹y qua nã t¨ng thªm 0,3A so víi trêng hîp trªn th× hiÖu ®iÖn thÕ ®Æt vµo hai ®Çu ®iÖn trë ®ã lµ bao nhiªu? Bµi tËp 2: Cho s¬ ®å m¹ch ®iÖn nh h×nh vÏ: R1 A M N §iÖn trë R=10  , hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu ®o¹n m¹ch lµ UMN = 12V. a) TÝnh cêng ®é dßng ®iÖn I1 ch¹y qua R1. b) Gi÷ nguyªn UMN = 12V, thay ®iÖn trë R1 b»ng ®iÖn trë R2, khi ®ã ampe kÕ chØ gi¸ trÞ I2 = 0,5I1. TÝnh ®iÖn trë R2. ( Tham kh¶o thªm c¸c bµi tËp t¬ng tù ë SBT gi¸o khoa vµ s¸ch tham kh¶o) Bµi 1. Khi ®Æt vµo hai ®Çu d©y dÉn mét hiÖu ®iÖn thÕ 18V th× cêng ®é dßng ®iÖn ch¹y qua d©y dÉn lµ 0.6A. NÕu hiÖu ®iÖn thÕ ®Æt vµo hai ®Çu d©y t¨ng lªn ®Õn 54V th× cêng ®é dßng ®iÖn ch¹y qua nã lµ bao nhiªu ? Bµi 2. Cêng ®é dßng ®iÖn ch¹y qua mét d©y dÉn lµ 2A khi nã ®îc m¾c vµo hiÖu ®iÖn thÕ 12V. Muèn dßng ®iÖn ch¹y qua d©y dÉn ®ã t¨ng thªm 0.5A th× hiÖu ®iÖn thÕ ph¶i lµ bao nhiªu ? Bµi 3. Mét d©y dÉn ®îc m¾c vµo hiÖu ®iÖn thÕ 9V th× cêng ®é dßng ®iÖn ch¹y qua d©y dÉn lµ 0.3A. NÕu gi¶m hiÖu ®iÖn thÕ ®Æt vµo hai ®Çu d©y dÉn ®i 3V th× khi ®ã cêng ®é dßng ®iÖn qua nã cã gi¸ trÞ bao nhiªu ? Bµi 4. Dßng ®iÖn ch¹y qua mét d©y dÉn cã cêng ®é 2.5A khi nã ®îc m¾c vµo hiÖu ®iÖn thÕ 50V. Muèn dßng ®iÖn ch¹y qua d©y dÉn gi¶m xuèng cßn 1A th× hiÖu ®iÖn thÕ ph¶i b»ng bao nhiªu? Gi¸o ¸n «n tËp VËt lý líp 9 NguyÔn V¨n ViÖt-Trêng THCS Hång Thuû TiÕt 3-4-5-6 Chñ ®Ò 2: §Þnh luËt «m cho ®o¹n m¹ch cã c¸c ®iÖn trë m¾c nèi tiÕp Ngµy d¹y : 15,17/5/2013 I. Môc tiªu: - Suy luận để xây dựng được công thức tính điện trở tương đương của đoạn mạch nối tiếp: U1 R1  Rtđ =R1 + R2 và hệ thức U từ các kiến thức đã học và đi đến tổng quát n điện R2 2 trở - Vận dụng được những kiến thức đã học để giải thích 1 số hiện tượng và giải bài tập về đoạn mạch nối tiếp. II. KiÕn thøc c¬ b¶n: 1) Cêng ®é dßng ®iÖn trong ®o¹n m¹ch nèi tiÕp: - Trong ®o¹n m¹ch nèi tiÕp cã gi¸ trÞ nh nhau t¹i mäi ®iÓm trong ®o¹n m¹ch. I = I1 = I2 = ........= In §o¹n n¹ch AB cã 2 ®iÖn trë R1 vµ R2 m¾c nèi tiÕp nhau 2) HiÖu ®iÖn thÕ trong ®o¹n m¹ch m¾c nèi tiÕp. - HiÖu ®iÖn thÕ ë hai ®Çu ®o¹n m¹ch m¾c nèi tiÕp b»ng tæng c¸c hiÖu ®iÖn thÕ cña c¸c ®iÖn trë thµnh phÇn. U = U 1 + U2 Trong ®ã: U1 lµ h®t ë hai ®Çu ®iÖn trë R1 U2 lµ h®t ë hai ®Çu ®iÖn trë R2 U lµ h®t gi÷a hai ®iÓm A vµ B - Trêng hîp ®o¹n m¹ch nèi tiÕp gåm n ®iÖn trë thµnh phÇn, ta cã: U = U1 + U2 + ...........+ Un Gi¸o ¸n «n tËp VËt lý líp 9 NguyÔn V¨n ViÖt-Trêng THCS Hång Thuû 3) §iÖn trë t¬ng ®¬ng cña ®o¹n m¹ch gåm nhiÒu ®iÖn trë m¾c nèi tiÕp. - §iÖn trë t¬ng ®¬ng cña ®o¹n m¹ch m¾c nèi tiÕp b»ng tång cña c¸c ®iÖn trë thµnh phÇn. Rt® = R1 + R2 NÕu m¹ch cã n ®iÖn trë m¾c nèi tiÕp th× Rt® = R1 + R2 +..........+ Rn iiI. ph¬ng ph¸p gi¶i Bµi tËp * Chøng minh r»ng trong mét ®o¹n m¹ch nèi tiÕp, hiÖu ®iÖn thÕ cña c¸c ®o¹n m¹ch thµnh phÇn tØ lÖ thuËn víi ®iÖn trë cña chóng: U1 R1  U 2 R2 - Gäi R1, R2 lµ hai ®iÖn trë m¾c nèi tiÕp víi nhau: ¸p dông c«ng thøc ®Þnh luËt ¤m: I U ta cã R U + Cêng ®é dßng ®iÖn qua R1: I1  1 R1 U + Cêng ®é dßng ®iÖn qua R2: I 2  2 R2 Mµ ®o¹n m¹ch nèi tiÕp nªn I1 = I2 = I nªn ta cã U1 U 2 U R   1  1 R1 R2 U 2 R2 VËy trong mét ®o¹n m¹ch m¾c nèi tiÕp, hiÖu ®iÖn thÕ cña c¸c ®oan m¹ch thµnh phÇn tØ lÖ thuËn víi ®iÖn trë cña chóng. 1) TÝnh cêng ®é dßng ®iÖn qua m¹ch m¾c nèi tiÕp khi biÕt hiÖu ®iÖn thÕ vµ ®iÖn trë 2 ®Çu ®o¹n m¹ch. - Ta tÝnh ®iÖn trë t¬ng ®¬ng b»ng c«ng thøc R = R1 + R2 +......... - Dïng c«ng thøc ®Þnh luËt «m ®Ó tÝnh cêng ®é dßng ®iÖn. I U R 2) TÝnh hiÖu ®iÖn thÕ ë hai ®Çu ®o¹n m¹ch nèi tiÕp vµ hiÖu ®iÖn thÕ ë 2 ®Çu cña mçi ®iÖn trë thµnh phÇn khi biÕt cêng ®é dßng ®iÖn qua m¹ch chÝnh. - Ta tÝnh ®iÖn trë t¬ng ®¬ng b»ng c«ng thøc R = R1 + R2 +......... - Dïng c«ng thøc ®Þnh luËt ¤m I U ta suy ra : R - HiÖu ®iÖn thÕ 2 ®Çu ®o¹n m¹ch: U = I.R - HiÖu ®iÖn thÕ ë 2 ®Çu c¸c ®iÖn trë thµnh phÇn: U1 = I.R1; U2 = I.R2........... 3) T×m ®iÖn trë t¬ng ®¬ng vµ c¸c ®iÖn trë thµnh phÇn khi biÕt cêng ®é dßng ®iÖn vµ hiÖu ®iÖn thÕ ë hai ®Çu ®o¹n m¹ch. - Tõ c«ng thøc ®Þnh luËt ¤m I U ta suy ra c«ng thøc tÝnh ®iÖn trë t¬ng ®¬ng cña ®o¹n R U R I m¹ch lµ: - NÕu biÕt ®îc ®iÖn trë thµnh phÇn ta sÏ tÝnh ®iÖn trë thµnh phÇn cßn l¹i: R2 = R – R1 4) Chän ®iÖn trë phô thÝch hîp m¾c nèi tiÕp vµo bãng ®Ìn. iV. Bµi tËp c¬ b¶n vµ bµi tËp n©ng cao: 1) Hai ®iÖn trë R1, R2 vµ ampe kÕ ®îc m¾c nèi tiÕp víi nhau vµo hai ®iÓm A,B. a) VÏ s¬ ®å m¹ch ®iÖn trªn. b) Cho R1= 5  , R2=10  , ampe kÕ chØ 0,2A. TÝnh hiÖu ®iÖn thÕ cña ®o¹n m¹ch AB b»ng 2 c¸ch. R1 R2 2) Cho s¬ ®å m¹ch ®iÖn nh h×nh vÏ: Trong ®ã ®iÖn trë R1=10  , R2=20  , V HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu ®o¹n m¹ch AB = 12V. A V a) TÝnh sè chØ cña v«n kÕ vµ ampe kÕ. b) Víi hai ®iÖn trë trªn, ®Ó t¨ng cêng ®é dßng ®iÖn Gi¸o ¸n «n tËp VËt lý líp 9 NguyÔn V¨n ViÖt-Trêng THCS Hång Thuû trong m¹ch lªn gÊp 3 lÇn th× ta ph¶i lµm b»ng c¸ch nµo? ( cã thÓ thay ®æi UAB ) 3) Cho s¬ ®å m¹ch ®iÖn nh h×nh vÏ: trong ®ã ®iÖn trë R1=5  , R2=15  , v«n kÕ chØ 3V a. TÝnh sè chØ cña ampe kÕ. A b. TÝnh hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu AB. R1 R2 A B V ( Lµm mét sè bµi tËp t¬ng tù ë SBT ) TiÕt 7-8-9-10 Chñ ®Ò 3: §Þnh luËt «m cho ®o¹n m¹ch cã c¸c ®iÖn trë m¾c song song Ngµy d¹y : 18;19/5/2013 I. Môc tiªu: - Suy luận để xây dựng công thức tính điện trở tương đương của đoạn mạch gồm 2 điện trở mắc song song: I 1 1 1   R R1 R 2 R 1 2 và hệ thức I  R . Từ đó phát triển với đoạn mạch có n điện 2 1 trở mắc song song. - Vận dụng được những kiến thức đã học để giải thích được 1 số hiện tượng và giải bài tập về đoạn mạch song song II. KiÕn thøc c¬ b¶n: 1) §Þnh nghÜa: - C¸c ®iÖn trë gäi lµ m¾c song song víi nhau khi chóng cã chung ®iÓm ®Çu vµ ®iÓm cuèi. - Dßng ®iÖn tríc khi vµo m¹ch rÐ vµ sau khi ra khái m¹ch rÏ gäi lµ cêng ®é dßng ®iÖn chÝnh (I) - Dßng ®iÖn qua c¸c ®iÖn trë m¾c song song gäi lµ cêng ®é dßng ®iÖn cña c¸c m¹ch rÏ (I1; I2) 2) C¸c ®Þnh luËt c¬ b¶n cña dßng ®iÖn rÏ: a) Cêng ®é dßng ®iÖn - Cêng ®é dßng ®iÖn trong m¹ch chÝnh b»ng tæng c¸c cêng ®é dßng ®iÖn trong c¸c ®o¹n m¹ch rÏ. I = I1 + I2 +............+ In b) HiÖu ®iÖn thÕ: - HiÖu ®iÖn thÕ ë hai ®Çu cña c¸c ®o¹n m¹ch song song th× b»ng nhau U = U1 = U2 =.............=Un c) §iÖn trë t¬ng ®¬ng cña ®o¹n m¹ch song song - NÕu thay tÊt c¶ c¸c ®iÖn trë m¾c song song b»ng mét ®iÖn trë duy nhÊt sao cho H§T U nh cò th× cêng ®é dßng ®iÖn trong m¹ch chÝnh còng cã gi¸ trÞ I nh cò. Ta b¶o R lµ ®iÖn trë t¬ng ®¬ng cña ®o¹n m¹ch song song - C«ng thøc tÝnh ®iÖn trë t¬ng ®¬ng: ¸p dông ®Þnh luËt ¤m cho tõng ®o¹n m¹ch ta cã: U U ; I2  R1 R2 vµ U U U   R R1 R2 => Chia hai vÕ cho U ta cã: I1  Nªn : I  U R mµ I = I1 + I2 1 1 1   R R1 R2 - NghÞch ®¶o cña ®iÖn trë t¬ng ®¬ng th× b»ng tæng nghÞch ®¶o cña c¸c ®iÖn trë ®o¹n m¹ch m¾c song song. Cã thÓ tÝnh : R R1 R2 R1  R2  Chó ý: NÕu ®iÖn trë cña ®o¹n m¹ch song song b»ng nhau th× ®iÖn trë t¬ng ®¬ng (r) Gi¸o ¸n «n tËp VËt lý líp 9 NguyÔn V¨n ViÖt-Trêng THCS Hång Thuû r  R n Trong ®ã: R lµ ®iÖn trë cña m¹ch rÏ. n: sè ®iÖn trë m¾c song song. iiI. ph¬ng ph¸p gi¶i Bµi tËp 1) TÝnh ®iÖn trë t¬ng ®¬ng R khi biÕt ®iÖn trë c¸c m¹ch rÏ: - NÕu ®iÖn trë c¸c m¹ch rÏ kh¸c nhau ta dïng c«ng thøc: - 1 1 1 1    .......  R R1 R2 Rn hay R 1 1 1 1   ......  R1 R2 Rn - NÕu ®iÖn trá c¸c m¹ch rÏ gièng nhau th× ta ¸p dông c«ng thøc (Chó ý) 2) TÝnh ®iÖn trë cña mét m¹ch rÏ khi biÕt hiÖu ®iÖn thÕ ë 2 ®Çu m¹ch rÏ vµ cêng ®é dßng ®iÖn chÝnh. - BiÕt I vµ U ta tÝnh ®îc ®iÖn trë t¬ng ®¬ng cña m¹ch R U I - Dïng c«ng thøc 1 1 1   R Rx Ro ta tÝnh ®îc Rx 3) TÝnh cêng ®é m¹ch chÝnh vµ cêng ®é m¹ch rÏ khi biÕt hiÖu ®iÖn thÕ vµ ®iÖn trë cña c¸c m¹ch rÏ. - BiÕt U vµ c¸c ®iÖn trë R1, R2...... Ta cã: I1  U U ; I2  R1 R2 vµ I = I1 + I2 +......... 4) T×m hiÖu ®iÖn thÕ ë 2 ®Çu ®o¹n m¹ch m¾c song song: - Trêng hîp biÕt ®iÖn trë cña c¸c m¹ch rÏ vµ cêng ®é dßng ®iÖn chÝnh. Ta tÝnh ®iÖn trë t¬ng ®¬ng R cña m¹ch rÏ, råi tÝnh hiÖu ®iÖn thÕ U = I.R - Trêng hîp biÕt ®iÖn trë cña mé m¹ch rÏ vµ cêng ®é dßng ®iÖn qua m¹ch rÏ ®ã: Ta cã U = I1.R1 iV. Bµi tËp c¬ b¶n vµ bµi tËp n©ng cao: BAØI TAÄP VAÄN DUÏNG ÑÒNH LUAÄT OÂM I. Loaïi baøi taäp vaän duïng coâng thöùc ñôn thuaàn: Böôùc 1: Tìm hieåu, toùm taét ñeà baøi, veõ sô ñoà maïch ñieän (neáu coù) Böôùc 2: Phaân tích maïch ñieän , tìm caùc coâng thöùc coù lieân quan ñeán caùc ñaïi löôïng caàn tìm Böôùc 3: Vaän duïng coâng thöùc ñaõ hoïc ñeå giaûi baøi toaùn Böôùc 4: Kieåm tra bieän luaän keát quaû Baøi taäp aùp duïng: Cho R1= 5 ; R2= 10 ampe keá chæ 0,5A ; döôïc maéc noái tieáp nhau thaønh maïch ñieän .Voân keá ño hieäu ñieän theá cuûa R2 a) Veõ sô ñoà maïch ñieän b) Tìm soá chæ cuûa voân keá vaø hieäu ñieän theá ñaët vaøo hai ñaàu ñoaïn maïch Giaûi: R1 R2 A a) Sô ñoà : A B V b) Tính hieäu ñieän theá: R1ntR2  I1= I2 = I = 0,5A Gi¸o ¸n «n tËp VËt lý líp 9 NguyÔn V¨n ViÖt-Trêng THCS Hång Thuû U Töø heä thöùc I  R  U I1R1 0,5 A.5 2,5V U2=IR2= 0,5A.10 = 5V. Vaäy voân keá chæ 5V UAB = U1+ U2 = 2,5+5 = 7,5(V) II. Loaïi baøi taäp suy luaän Böôùc 1: Ñoïc vaø toùm taét ñeà baøi Böôùc 2: Suy luaän ñeå tìm caùch maéc caùc ñieän trôû thaønh maïch ñieän thoûa maõn ñieàu kieän ñaõ cho Böôùc 3: Laäp heä phöông trình ñeå tính trò soá cuûa caùc ñieän trôû Böôùc 4: Traû lôøi vaø bieän luaän keát quaû Baøi taäp aùp duïng: Baøi 1 Hai ñieän trôû R1 vaø R2 ñöôïc maéc theo hai caùch vaøo hieäu ñieän theá U=12V.. Trong caùch maéc thöù nhaát ngöôøi ta ño ñöôïc cöôøng ñoä doøng ñieän qua maïch laø 0,3A; trong caùch maéc thöù hai cöôøng ñoä doøng ñieän qua maïch laø 1,6A .Tính trò soá cuûa ñieän trôû R1 ; R2 Giaûi : Khi R1 nt R2 : U= IRtñ = 0,3( R1+ R2) (1)  R1R2  Khi R1 // R2 : U= I'R'tñ = 1,6  R  R   1 2  (2) Vì U khoâng ñoåi , ta coù: 0,3( R1+ R2)=12 R1+ R2 = 40 R1 R2 15  R1 R2   =12 R  R  2  R1R2 300 1 2  R1  R2  1,6  Ta coù heä pt : R1+ R2 = 40 (1') R1R2 = 300 (2') Töø (1') R1 = 40 – R2 thay vaøo (2')  (40 – R2)R2 = 300  R22 – 40R2 -300 = 0  ( R2 – 10)(R2 -30) = 0  R2 = 10  R1 = 30 hoaëc R2 = 30  R1 = 10 Baøi 2 Cho hai ñieän trôû R1= R2 = R = 3 ñöôïc maéc vaøo nguoàn ñieän coù hieäu ñieän theá khoâng ñoåi U= 6V a) Hoûi phaûi maéc hai ñieän trôû naøy vaøo maïch nhö theá naøo ñeå ñieän trôû töông ñöông cuûa ñoïan maïch laø 6 vaø 1,5 ? b) Tính cöôøng ñoä doøng ñieän qua moãi ñieän trôû Giaûi: a) Ta coù Rtñ = 6 > R = 3, phaûi maéc hai ñieän trôû naøy noái tieáp nhau vaøo maïch ñieän .Khi ñoù vì hai ñieän trôû baèng nhau neân Rtñ = 2.R = 2.3 = 6 ta thaáy R'tñ = 1,5 < R = 3 , phaûi maéc hai ñieän trôû naøy song song vôùi nhau .Vì hai R 3 ñieän trôû baèng nhau neân R'tñ = 2  2 1,5 b) Cöôøng ñoä doøng ñieän qua moãi ñieän trôû: Gi¸o ¸n «n tËp VËt lý líp 9 NguyÔn V¨n ViÖt-Trêng THCS Hång Thuû U 6 + Khi R1ntR2 : I1 = I2 = I = R  6 1A 1 6 + Khi R1//R2 : R'tñ = 2 R  I ' 1,5 4 A I' Maët khaùc R1= R2  I '1 I '2  2 2 A Bµi tËp t¬ng tù: Bµi 1: Cho s¬ ®å m¹ch ®iÖn nh h×nh bªn: trong ®ã: R1=15  , R2=10  , hiÖu ®iÖn thÕ UAB= 12V A1 + A R1 B A R2 A2 a. TÝnh ®iÖn trë t¬ng ®¬ng cña ®o¹n m¹ch AB. b. TÝnh sè chØ cña c¸c ampe kÕ. Bµi 2: Cho s¬ ®å m¹ch ®iÖn nh h×nh vÏ: Trong ®ã: R1=5  , R2=10  , ampe kÕ A1 chØ 0,6A a) TÝnh hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu AB cña ®o¹n m¹ch. b) TÝnh cêng ®é dßng ®iÖn cña m¹ch chÝnh. + A A1 R1 A R2 B Bµi 3: Cho ®o¹n m¹ch nh h×nhvÏ: R1 A A 1 A2 + A R2 Trong ®ã: R1=5  , R2=10  , ampe kÕ A chØ 1,2A TÝnh sè chØ cña c¸c ampe kÕ A1 vµ A2. B Bµi 4: Cho 2 ®iÖn trë, R1=15  chÞu ®îc dßng ®iÖn cã cêng ®é tèi ®a lµ 2A, R2=10  chÞu ®îc dßng ®iÖn cã cêng ®é tèi ®a lµ 1A. HiÖu ®iÖn thÕ tèi ®a cã thÓ ®Æt vµo hai ®Çu ®o¹n m¹ch gåm R1 vµ R2 m¾c song song lµ bao nhiªu? Bµi 5: Cho m¹ch ®iÖn cã s¬ ®å nh h×nh vÏ: A1 R1 V«n kÕ chØ 36V, ampe kÕ A chØ 3A, R1 = 30  . + A M N a) TÝnh ®iÖn trë R2. R2 A2 b) TÝnh sè chØ cña c¸c ampe kÕ A1 vµ A2. V Bµi 6: Ba ®iÖn trë R1=10  , R2= R3= 20  ®îc m¾c song song víi nhau vµo hiÖu ®iÖn thÕ 12V. a) VÏ s¬ ®å m¹ch ®iÖn vµ tÝnh ®iÖn trë t¬ng ®¬ng cña ®o¹n m¹ch. b) TÝnh cêng ®é dßng ®iÖn ch¹y qua m¹ch chÝnh vµ qua tõng m¹ch rÏ. Gi¸o ¸n «n tËp VËt lý líp 9 NguyÔn V¨n ViÖt-Trêng THCS Hång Thuû TiÕt 11-12-13-14 Chñ ®Ò 4: m¹ch ®iÖn hçn hîp Ngµy d¹y : 19,20/5/2013 I. Môc tiªu: - Suy luận để xây dựng công thức tính điện trở tương đương của đoạn mạch hçn hîp gồm nhiều điện trở mắc vừa nt vừa //. - Vận dụng được những kiến thức đã học để giải thích được 1 số hiện tượng và giải bài tập về đoạn mạch hỗn hợp. II. c¸c bíc gi¶I to¸n Böôùc 1: Tìm hieåu, toùm taét ñeà baøi, veõ sô ñoà maïch ñieän (neáu coù) Böôùc 2: Phaân tích maïch ñieän , tìm caùc coâng thöùc coù lieân quan ñeán caùc ñaïi löôïng caàn tìm Böôùc 3: Vaän duïng coâng thöùc ñaõ hoïc ñeå giaûi baøi toaùn R1 Böôùc 4: Kieåm tra bieän luaän keát quaû. A1 III. bµi tËp Bµi 1. Cho m¹ch ®iÖn nh h×nh vÏ. Trong ®ã R1 = 45  Ampe kÕ A1 chØ 1.2A, Ampe kÕ a chØ 2.8A a) TÝnh hiÖu ®iÖn thÕ UAB cña ®o¹n m¹ch? R2 A b) TÝnh ®iÖn trë R2? ( 54V; 33.75 ) Bµi 2. Cho m¹ch ®iÖn nh h×nh vÏ. R1 BiÕt R1 = 20 , sè chØ cña c¸c Ampe kÕ A vµ A2 A2 lÇn lît lµ 4A vµ 2,2A. R2 a) X¸c ®Þnh hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu ®o¹n m¹ch vµ gi¸ trÞ ®iÖn trë R2 ? b) Gi÷ nguyªn hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu ®o¹n m¹ch, thay R1 b»ng ®iÖn trë R3 th× thÊy ampe kÕ A A chØ 5,2A. Sè chØ cña ampe kÕ A2 khi ®ã lµ bao nhiªu ? TÝnh ®iÖn trë R3. ( 36V; 16.36 ; 2.2A ; 12 ) Bµi 3. M¾c hai ®iÖn trë R1, R2 vµo hai ®iÓm A, B cã hiÖu ®iÖn thÕ 90V. NÕu m¾c R1 vµ R2 nèi tiÕp th× dßng ®iÖn cña m¹ch lµ 1A.NÕu m¾c R1 vÇ R2 song song th× dßng ®iÖn qua m¹ch chÝnh lµ 4,5A. H·y x¸c ®Þnh ®iÖn trë R1 vµ R2 ? ( 30 vµ 60 ) R2 Bµi 4. Cho m¹ch ®iÖn nh h×nh vÏ. Trong ®ã R1= 4 , R2 = 10 , R3 = 15, hiÖu ®iÖn thÕ UCB = 5,4V. R1 C a) TÝnh ®iÖn trë t¬ng ®¬ng RAB cña ®o¹n m¹ch. R3 b) TÝnh cêng ®é dßng ®iÖn qua mçi ®iÖn trë vµ A sè chØ cña ampe kÕ A. A ( 10 ; 0.9A; 0.54A; 0.36A) A B Bµi 5. Cã 4 ®iÖn trë cã gi¸ trÞ R. Nªu c¸c c¸ch m¾c c¸c ®iÖn trë ®ã thµnh mét m¹ch ®iÖn ? TÝnh ®iÖn trë t¬ng ®¬ng cña mçi ®o¹n m¹ch ®ã ? Bµi 6. Cho m¹ch ®iÖn nh h×nh vÏ. Trong ®ã: R3 R2 R1 = R2 = 4 ; R3 = 6 ; R4 = 5 ; r5 = R6 = 10 ; R1 TÝnh ®iÖn trë t¬ng ®¬ng toµn m¹ch ? R5 R4 Bµi 7. Cho m¹ch ®iÖn nh h×nh vÏ. Trong ®ã R1 = 45  Ampe kÕ A1 chØ 1.2A, Ampe kÕ a chØ 2.8A Gi¸o ¸n «n tËp VËt lý líp 9 R6 NguyÔn V¨n ViÖt-Trêng THCS Hång Thuû R1 c) TÝnh hiÖu ®iÖn thÕ UAB cña ®o¹n m¹ch? A1 d) TÝnh ®iÖn trë R2? ( 54V; 33.75 ) R2 Bµi 8. Cho m¹ch ®iÖn nh h×nh vÏ. A BiÕt R1 = 20 , sè chØ cña c¸c Ampe kÕ A vµ A2 lÇn lît lµ 4A vµ 2,2A. a) X¸c ®Þnh hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu ®o¹n m¹ch R1 vµ gi¸ trÞ ®iÖn trë R2 ? b) Gi÷ nguyªn hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu ®o¹n m¹ch, R2 thay R1 b»ng ®iÖn trë R3 th× thÊy ampe kÕ A A2 chØ 5,2A. Sè chØ cña ampe kÕ A2 khi ®ã lµ bao nhiªu ? TÝnh ®iÖn trë R3. A ( 36V; 16.36 ; 2.2A ; 12 ) Bµi 9. M¾c hai ®iÖn trë R1, R2 vµo hai ®iÓm A, B cã hiÖu ®iÖn thÕ 90V. NÕu m¾c R1 vµ R2 nèi tiÕp th× dßng ®iÖn cña m¹ch lµ 1A.NÕu m¾c R1 vÇ R2 song song th× dßng ®iÖn qua m¹ch chÝnh lµ 4,5A. H·y x¸c ®Þnh ®iÖn trë R1 vµ R2 ? ( 30 vµ 60 ) R1 A1 Bµi 10. Cho m¹ch ®iÖn nh h×nh vÏ. BiÕt v«n kÕ M N A chØ 84V, ampe kÕ A chØ 4,2A, ®iÖn trë R2 A2 R1 = 52,5 . T×m sè chØ cña c¸c ampe kÕ A1 , A2 vµ tÝnh ®iÖn trë R2. ( 1.6A; 2.6A; 32.3 ) V Bµi 11. Cho m¹ch ®iÖn nh h×nh vÏ. R1 HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu ®o¹n m¹ch UMN = 60V. R3 BiÕt R1 = 3R2 vµ R3 =8 . sè chØ cña R 2 Ampe kÕ A lµ 4A. TÝnh cêng ®é dßng ®iÖn qua A c¸c ®iÖn trë R1 vµ R2 vµ gi¸ trÞ c¸c ®iÖn trë R1 vµ R2. ( 1A; 3A; 28 ;28/3 ) M N R2 Bµi 12. Cho m¹ch ®iÖn nh h×nh vÏ. Trong ®ã R1= 4 , R2 = 10 , R3 = 15, hiÖu ®iÖn thÕ UCB = 5,4V. R1 C c) TÝnh ®iÖn trë t¬ng ®¬ng RAB cña ®o¹n m¹ch. R3 d) TÝnh cêng ®é dßng ®iÖn qua mçi ®iÖn trë vµ A sè chØ cña ampe kÕ A. A ( 10 ; 0.9A; 0.54A; 0.36A) Bµi 13. Cho m¹ch ®iÖn nh h×nh vÏ. BiÕt R1 = 4 , A B R2 = 6 , R3 = 15 . HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu ®o¹n m¹ch UAB = 36V. R1 R2 a) TÝnh ®iÖn trë t¬ng ®¬ng cña ®o¹n m¹ch. b) T×m sè chØ cña Ampe kÕ A vµ tÝnh R3 A hiÖu ®iÖn thÕ hai ®Çu c¸c ®iÖn trë R1, R2. ( 6; 6A; 3.6A; 14.4V; 21.6V) Bµi 14*. Cho m¹ch ®iÖn nh h×nh vÏ. A B BiÕt R1 =12 , R2 = 18 , R3 = 20 , Rx cã thÓ thay ®æi ®îc. HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai R1 R2 ®Çu ®o¹n m¹ch UAB = 45V. a) Cho Rx = 25. TÝnh ®iÖn trë t¬ng ®¬ng A B R3 cña m¹ch vµ cêng ®é dßng ®iÖn trong m¹ch chÝnh. b) §Þnh gi¸ trÞ Rx ®Ó cho cêng ®é dßng ®iÖn qua Rx Rx nhá h¬n hai lÇn cêng ®é dßng ®iÖn qua ®iÖn trë R1. ( 18; 2.5A; 40 ) Bµi 15*. Cho m¹ch ®iÖn nh h×nh vÏ. R2 D R 3 Trong ®ã: R1 = 15 ; R2 = 3  ; R3 = 7 ; R4 = 10 . A R1 C B HiÖu ®iÖn thÕ UAB = 35V. R4 a) TÝnh ®iÖn trë t¬ng ®¬ng cña toµn m¹ch . b) TÝnh cêng ®é dßng ®iÖn qua c¸c ®iÖn trë. c) TÝnh c¸c hiÖu ®iÖn thÕ UAC vµ UAD. ( 20; 1.75A; 0.875A; 26.25V; 28.875V) Bµi 16*. Trªn h×nh vÏ lµ mét m¹ch ®iÖn cã hai c«ng t¾c R1 R4 K2 K1 vµ K2. Gi¸o ¸n «n tËp VËt lý líp 9 P NguyÔn V¨n ViÖt-Trêng THCS Hång Thuû C¸c ®iÖn trë R1 = 12,5 , R2 = 4 , R3 = 6 . HiÖu ®iÖn thÕ hai ®Çu ®o¹n m¹ch UMN = 48,5V. a) K1 ®ãng, K2 ng¾t. T×m cêng ®é dßng ®iÖn qua c¸c ®iÖn trë. b) K1 ng¾t, K2 ®ãng. Cêng ®é dßng ®iÖn qua R4 lµ 1A. TÝnh R4. M c) K1 vµ K2 cïng ®ãng, tÝnh ®iÖn trë t¬ng ®¬ng cña c¶ m¹ch, tõ ®ã suy ra cêng ®é dßng ®iÖn trong m¹ch chÝnh ? ( 2.94A; 30; 3A) K1 R2 R3 N TiÕt 15-18 Chñ ®Ò 5: §iÖn trë d©y dÉn phô thuéc vµo nh÷ng yÕu tè nµo? BiÕn trë Ngµy d¹y : 20, 22/5/2013 I. Môc tiªu: - Nêu được điện trở của dây dẫn phụ thuộc vào chiều dài , tiết diện và chiều dài làm dây. - Biết cách xác định sự phụ thuộc của điện trở vào 1 trong các yếu tố ( Chiều dài, tiết diện ,vật liệu làm dây) - Nêu được điện trở của các dây dẫn có cùng tiết diện và được làm từ cùng 1 vật liệu thì tỉ lệ với chiều dài của dây. - Nêu được biến trở là gì ? Và nêu được nguyên tắc hoạt động của biến trở. - Mắc được biến trở vào mạch điện để điều chỉnh cường độ dòng điện chạy qua mạch. II. KiÕn thøc c¬ b¶n: 1) §Þnh nghÜa: - §iÖn trë R cña vËt dÉn lµ ®¹i lîng ®Æc trng cho tÝnh chÊt c¶n trë cña dßng ®iÖn cña vËt. 2) C«ng thøc tÝnh ®iÖn trë cña d©y dÉn. - §iÖn trë R cña d©y dÉn ®ång tÝnh h×nh trô tØ lÖ thuËn víi chiÒu dµi l, tØ lÖ nghÞch víi tiÕt diÖn S cña d©y vµ phô thuéc vµo ®iÖn trë suÊt  cña chÊt lµm d©y dÉn. R  l S + R: §iÖn trë cña d©y dÉn tÝnh b»ng ¤m (  ) + l: ChiÒu dµi d©y dÉn, tÝnh b»ng mÐt (m) + S: TiÕt diÖn th¼ng cña d©y dÉn, tÝnh b»ng mÐt vu«ng (m2) +  : §iÖn trë suÊt, phô thuéc b¶n chÊt cña chÊt lµm d©y dÉn, tÝnh b»ng ¤m mÐt (  m) + §iÖn trë suÊt cña mét vËt liÖu ( hay mét chÊt ) cã gi¸ trÞ b»ng ®iÖn trë cña d©y dÉn h×nh trô cã chiÒu dµi 1m, tiÕt diÖn 1m2 B¶ng kª ®iÖn trë suÊt cña mét sè chÊt th«ng thêng Tªn chÊt Tªn chÊt §iÖn trë suÊt  §iÖn trë suÊt  B¹c Nikªlin 1,6.10-8  m §ång Manganin 1,7.10-8  m Nh«m Constantan 2,8.10-8  m Vonfram Nicr«m 5,5.10-8  m S¾t Than 9,8.10-8  m -8 Thuû ng©n 96.10  m Chó ý: §iÖn trë suÊt cña mét chÊt phô thuéc nhiÖt ®é (do ®ã ®iÖn trë còng phô thuéc nhiÖt ®é) 3) BiÕn trë - BiÕn trë lµ ®iÖn trë biÕn ®æi ®îc, ngêi ta dïng biÕn trë m¾c vµo m¹ch ®iÖn ®Ó ®iÒu chØnh cêng ®é dßng ®iÖn: - Khi dÞch chuyÓn con ch¹y C th× ®iÖn trë cña biÕn trë thay ®æi nªn cêng ®é dßng ®iÖn qua m¹ch thay ®æi. iiI. ph¬ng ph¸p gi¶i Bµi tËp Gi¸o ¸n «n tËp VËt lý líp 9 NguyÔn V¨n ViÖt-Trêng THCS Hång Thuû 1) TÝnh ®iÖn trë d©y dÉn khi biÕt  , l, S => R   l S Lu ý: HS ®æi ®Ó thèng nhÊt ®¬n vÞ: R.S 2) TÝnh chiÒu dµi l cña d©y ®Én khi biÕt R ,  , S => l   3) TÝnh diÖn S cña d©y dÉn khi biÕt R,  , l 4) TÝnh ®iÖn trá suÊt cña d©y dÉn. Tõ c«ng thøc R   l Ta suy ra   R.S S l 5) So s¸nh ®iÖn trë cña hai d©y dÉn. - Trêng hîp hai d©y dÉn cã ®iÖn trë suÊt 1 ;  2 chiÒu dµi l1; l2 vµ tiÕt diÖn S1; S2. l1 l R  l S vµ R2   2 2 Suy ra: 1  1 . 1 . 2 S1 S2 R2  2 l2 S1 - Trêng hîp hai d©y dÉn cïng b¶n chÊt.  1   2 Ta cã: R1  1 - Trênghîp hai d©y dÉn cïng b¶n chÊt, cïng tiÕt diÖn. S1 = S2 - Trênghîp hai d©y dÉn cïng b¶n chÊt, cïng chiÒu dµi. l1 = l2 - Trênghîp hai d©y dÉn kh¸c b¶n chÊt, cïng chiÒu dµi, cïng tiÕt diÖn. b¶n chÊt. 6) TÝnh ®iÖn trá khi biÕt ®êng kÝnh tiÕt diÖn trßn d cña d©y dÉn Tõ c«ng thøc R  l S víi S  d2 4 ta suy ra R  4 l d 2 7) So s¸nh ®iÖn trë cña hai d©y dÉn khi biÕt c¸c ®êng kÝnh tiÕt diÖn trßn cña chóng. - Khi biÕt c¸c dêng kÝnh d1, d2 cña tiÕt diÖn trßn cña c¸c d©y dÉn th× tiÕt diÖn cña chóng lµ: d 2 S 1  1 vµ 4 d 2 S 2  2 Ta cã: 4 d 12 2  d1  S1 4    S 2 d 22  d 2  4 Do tØ sè S1 S2 ®îc thay b»ng  d1   d2    2 iV. Bµi tËp c¬ b¶n vµ bµi tËp n©ng cao: Baøi 1: Moät cuoän daây daãn baèng ñoàng coù khoái löôïng 250g vaø coù tieát dieän daây laø 1mm 2 .Tính ñieän trôû cuûa cuoän daây naøy , bieát ñieän trôû suaát cuûa ñoàng laø 1,7.10 -6m vaø khoái löôïng rieâng cuûa ñoàng laø 8900kg/m3 Giaûi: m m m Ta coù : D V vôùi V= S.l do ñoù D  Sl  l  DS Aùp duïng coâng thöùc R  l m 1, 7.10 8.0, 25   0,5 S D.S 2 8900.(10 6 )2 Baøi 2: Moät daây ñieän trôû tieát dieän troøn coù ñöôøng kính 1mm, chieàu daøi 20m, coù ñieän trôû 5 .Hoûi moät daây ñieän trôû cuøng laøm baèng moät chaát coù chieàu daøi 10m va 2ñöôøng kính tieát dieän laø 0,5mm thì coù ñieän trôû laø bao nhieâu? Giaûi Tieát dieän cuûa hai daây laàn löôït laø: d 2 S1  1 4 vaø d 2 S2  2 4 Ñieän trôû cuûa moãi daây laø: R1  l1 S1 vaø R2  l2 S2 Gi¸o ¸n «n tËp VËt lý líp 9 NguyÔn V¨n ViÖt-Trêng THCS Hång Thuû l1  d 22 R1 S l S l l d 2 20.0,52 20.0, 25 1  1  1 . 2  1 . 4 2  1 22    R2  l2 S1 l2 l 2  d1 l2 d1 10.12 10 2 S2 4  Vaäy :  R2 = 2R1 = 2.5 = 10 Baøi 3: Treân moät bieán trôû coù ghi 20 - 2,50A a) Tính hieäu ñieän theá lôùn nhaát ñöôïc pheùp ñaët vaøo hai ñaàu coá ñònh cuûa bieán trôû b) Daây daãn cuûa bieán trôû ñöôïc laøm baèng nicrom coù ñieän trôû suaát 1,1.10-6m, coù chieàu daøi 50m . Tính tieát dieän cuûa daây daãn duøng laøm bieán trôû Giaûi: a) Hieäu ñieän theá ñöôïc pheùp ñaët vaøo hai ñaàu bieán trôû laø: U = I.R = 20. 2,50 = 50V l  .l  6 50 6 2 b) Töø coâng thöùc R  S  S  R 1,1.10 . 20 1,1.10 .2,5 2, 75mm Baøi 4: Moät cuoän daây daãn goàm nhieàu voøng , ñieän trôû suaát cuûa chaát laøm daây laø 1,6.10 -8m, tieát dieän laø 0,1mm2 . Cuoän daây ñöôïc maéc vaøo giöõa hai ñieåm A,B coù hieäu ñieän theá 12V thì cöôøng ñoä doøng ñieän qua cuoän daây laø 1,2A. a) Tính ñieän trôû cuûa daây b) Tính chieàu daøi cuûa daây daãn laøm cuoän daây c) Muoán cho doøng ñieän qua cuoän daây laø 1A thì phaûi maéc theâm moät ñieän trôû nhö theá naøo vaø baèng bao nhieâu? Bieát raèng hieäu ñieän theá giöõa hai ñieåm A, B luoân khoâng ñoåi Giaûi a) Ñieän trôû cuûa daây U 12 Aùp duïng ñònh luaät OÂm , ta coù R  I 1, 2 10 l R.S b) Aùp duïng coâng thöùc tính ñieän trôû R  S  l   10.10.10 7 l  62,5m Thay soá : 1, 6.10 8 U c) Töø ñònh luaät OÂm cho ñoaïn maïch I  R Neáu U khoâng ñoåi , muoán giaûm I thì phaûi taêng R . Theo ñeà baøi I giaûm , muoán vaäy phaûi maéc theâm moät ñieän trôû R' noái tieáp vôùi daây R ñeå ñieän trôû cuûa ñoïan maïch taêng leân Ñieän trôû cuûa ñoïan maïch : U 12 RAB R  R '   12 I 1 10  R ' 12  R ' 2 Gi¸o ¸n «n tËp VËt lý líp 9 NguyÔn V¨n ViÖt-Trêng THCS Hång Thuû Baøi 5 : Hai ñoïan daây ñieän trôû bằng nikeâlin vaø constantan coù cuøng tieát dieän , cuøng chieàu daøi maéc noái tieáp vôùi nhau, roài maéc vaøo hai cöïc moät nguoàn ñieän moät chieàu 9V Tính hieäu ñieän theá giöõa hai ñaàu moãi ñoïan daây Giaûi: l 1 Goïi R1 laø ñieän trôû cuûa daây nikeâlin . Ta coù : R1 1 S 1 l 2 R2 laø ñieän trôû cuûa daây constantan .Ta coù : R2  2 S 2 l 1 1 R1 S1 1 0, 4.10 6 4 Do ñoù : R  l    0,5.10 6  5 2 2 2 2 S2 U1 R1 4 4 Vì hai daây maéc noái tieáp neân : U  R  5  U1  5 U 2 2 2 4 Maø U1+U2 = 9V Vaäy : 5 U 2  U 2 9  U 2 5V vaø U1 = 4V Bµi tËp1: Mét sîi d©y ®ång dµi 100m cã tiÕt diÖn lµ 2mm2 . TÝnh ®iÖn trë cña sîi d©y ®ång nµy, biÕt ®iÖn trë suÊt cña ®ång lµ 1,7.10-8  m. HD: §æi cïng ®¬n vÞ chuÈn. ¸p dông c«ng thøc tÝnh ®iÖn trë R   l . S Bµi tËp 2. Mét d©y dÉn lµm b»ng Constantan cã ®iÖn trë suÊt  = 0.5.10-6 m, cã chiÒu dµi l = 20m vµ cã tiÕt diÖn ®Òu S = 0.4mm2. a) Con sè  = 0.5.10-6 m cho biÕt ®iÒu g× ? b) TÝnh ®iÖn trë cña d©y dÉn ®ã. Bµi tËp 3: . Trªn mét biÕn trë cã ghi 25 - 1A. a) Con sè 25 - 1A cho biÕt ®iÒu g× ? HiÖu ®iÖn thÕ lín nhÊt ®îc phÐp ®Æt vµo hai ®Çu biÕn trë lµ bao nhiªu ? b) BiÕn trë lµm b»ng nicom cã ®iÖn trë suÊt 1.1.10-6m, cã chiÒu dµi 24m . TÝnh tiÕt diÖn cña d©y dÉn dïng lµm biÕn trë ? Bµi tËp 4: Hai bãng ®Ìn cã cïng hiÖu ®iÖn thÕ ®Þnh møc lµ U1 = U2 =6V, khi s¸ng b×nh thêng c¸c bãng ®Ìn cã ®iÖn trë t¬ng øng lµ R1 = 6 vµ R2= 12 . CÇn m¾c hai bãng nµy víi mét biÕn trë vµo hiÖu ®iÖn thÕ U = 9V ®Ó hai bãng s¸ng b×nh thêng. VÏ s¬ ®å m¹ch ®iÖn trªn vµ tÝnh ®iÖn trë cña biÕn trë ®ã. Baøi taäp tổng hợp: Baøi 1: Cho hai ñieän trôû R1= 2 , R2 = 6 , . Haõy tính : a) Ñieän trôû cuûa chuùng khi maéc noái tieáp b) Ñieän trôû cuûa chuùng khi maéc song song c) Neâu maéc maïch ñieän ôû caâu a vaø b laàn löôït vaøo hieäu ñieän theá khoâng ñoåi 12V thì doøng ñieän qua moãi ñieän trôû baèng bao nhieâu? Höôùng daãn giaûi: a) Tính Rtñ theo coâng thöùc Rtñ = R1 + R2 RR 1 2 b) Tính Rtñ theo coâng thöùc Rtd  R  R 1 2 U c) -Maéc noái tieáp : I1 = I2 = I = R td Gi¸o ¸n «n tËp VËt lý líp 9 NguyÔn V¨n ViÖt-Trêng THCS Hång Thuû - Maéc song song : U1 = U2 = U U Aùp duïng ñònh luaät OÂm: I1= R U ; I2= R 1 2 Baøi 2: Cho hai ñieän trôû R1= 20 , R2 = 30 maéc noái tieáp. A B Voân keá coù ñieän trôû voâ cuøng lôùn, daây noái coù ñieän R1 R2 V trôû khoâng ñaùng keå . Khi maéc hai ñaàu A,B vaøo hieäu ñieän theá khoâng ñoåi , voân keá chæ 10V.Haõy tính: a) Ñieän trôû cuûa ñoïan maïch AB b) Cöôøng ñoä doøng ñieän chaïy trong maïch vaø hieäu ñieän theá giöõa hai ñaàu AB, hieäu ñieän theá giöõa hai ñaàu R2 c) Bieát hai ñieän trôû noùi treân laø hai daây kim loaïi coù cuøng tieát dieän laø 0,1mm2 vaø ñeàu coù ñieän trôû suaát laø 0,4.10-6m .Tìm chieàu daøi moãi daây kim loaïi Höôùng daãn giaûi: a) RAB= R1 + R2 = 50 Uv 10 b) I1 = I2 =I = R  20 0,5 A ; UAB = IRAB= 0,5. 50 = 25V; UR2 = IR2=0,5.30=15 1 c) Chieàu daøi moãi daây : R1  l1 R S 20.0.1.10 6  l1  1  5m S1  0, 4.10 6 l2 R2 S2 30.0,1.10  6 R2   l2   7,5m S2  0, 4.10 6 TiÕt 19 - 20 Bµi tËp vËn dông ®Þnh luËt «m vµ c«ng thøc tÝnh ®iÖn trë cña d©y dÉn. Ngµy d¹y: 22/5/2013. I. Môc tiªu: - Học sinh làm được các bài tập lien quan đến định luật Ôm và tính điện trở dây dẫn. - Biết tính toán và vận dụng công thức định luật Ôm và các đại lượng liên quan để tìm các đại lượng chưa biết khác. II.bµi tËp. Bµi 1. Mét biÕn trë con ch¹y cã ®iÖn trë lín nhÊt lµ 50. D©y ®iÖn trë cña biÕn trë lµ mét hîp kim nicr«m cã tiÕt diÖn 0,11mm2 vµ ®îc cuèn ®Òu xung quanh mét lâi sø trßn cã ®êng kÝnh 2,5cm. BiÕt ®iÖn trë suÊt cña nicr«m lµ 1.1.10-6m. a) TÝnh sè vßng d©y cña biÕn trë nµy. b) BiÕt cêng ®é dßng ®iÖn lín nhÊt mµ day nµy cã thÓ chÞu ®îc lµ 1,8A. Hái cã thÓ ®Æt vµo hai ®Çu d©y cè ®Þnh cña biÕn trë mét hiÖu ®iÖn thÕ lín nhÊt lµ bao nhiªu ®Ó biÕn trë kh«ng bÞ háng. Bµi 2. Mét bãng ®Ìn cã ghi 18V - 1A m¾c nèi tiÕp víi mét biÕn trë con ch¹y ®Ó sö dông víi nguån ®iÖn cã hiÖu ®iÖn thÕ kkh«ng ®æi 24V. a) §iÒu chØnh biÕn trë ®Õn gi¸ trÞ Rb = 12. H·y tÝnh to¸n vµ nªu nhËn xÐt vÒ ®é s¸ng cña bãng ®Ìn. b) Hái ph¶i ®iÒu chØnh biÕn trë cã gi¸ trÞ ®iÖn trë bao nhiªu ®Ó ®Ìn cã thÓ s¸ng b×nh thêng. Bá qua ®iÖn trë c¸c d©y nèi. Gi¸o ¸n «n tËp VËt lý líp 9 NguyÔn V¨n ViÖt-Trêng THCS Hång Thuû Bµi 3. Cã hai bãng ®Ìn mµ khi s¸ng b×nh thêng cã ®iÖn trë t¬ng øng lµ R1= 16 vµ R2 = 12 . Dßng ®iÖn ch¹y qua hai ®Ìn ®Òu cã cêng ®é ®Þnh møc lµ I = 0,8A . Hai ®Ìn nµy ®îc m¾c nèi tiÕp víi nhau vµ víi mét biÕn trë vµo hai ®Çu ®o¹n m¹ch cã hiÖu ®iÖn thÕ U = 28,4V. a) TÝnh ®iÖn trë cña biÕn trë ®Ó hai ®Ìn s¸ng b×nh thêng. b) Khi ®Ìn s¸ng b×nh thêng, sè vßng d©y cña biÕn trë cã dßng ®iÖn ch¹y qua chØ b»ng 75% so víi tæng sè vßng d©y cña biÕn trë. TÝnh ®iÖn trë cña biÕn trë ? Bµi 4. Cho m¹ch ®iÖn nh h×nh vÏ. AB lµ mét biÕn trë cã con ch¹y C. Lóc ®Çu ®Èy con ch¹y C vÒ ®iÓm A ®Ó biÕn trë cã ®iÖn trë lín nhÊt. B A a) Khi dÞch chuyÓn con ch¹y C vÒ phÝa B th× ®é s¸ng cña bãng ®Ìn thay ®æi nh thÕ nµo? Gi¶i thÝch? b) BiÕt ®iÖn trë cña bãng ®Ìn lµ R§ = 18 . §iÖn trë toµn phÇn cña biÕn trë lµ 42 vµ con ch¹y C ë ®iÓm chÝnh gi÷a AB. HiÖu ®iÖn thÕ do nguån cung cÊp lµ 46,8V. TÝnh cêng ®é dßng ®iÖn qua ®Ìn khi ®ã? Bµi 5. Cho m¹ch ®iÖn nh h×nh vÏ, trong ®ã bãng ®Ìn cã hiÖu ®iÖn thÕ ®Þnh møc 24V vµ cêng ®é dßng ®iÖn ®Þnh møc 0,6A ®îc m¾c víi mét biÕn trë con ch¹y ®Ó sö dông víi nguån ®iÖn cã hiÖu ®iÖn thÕ kh«ng ®æi 30V. a) §Ó ®Ìn s¸ng b×nh thêng th× ph¶i ®iÒu chØnh biÕn trë cã ®iÖn trë lµ bao nhiªu? Bá qua ®iÖn trë ë d©y nèi. b) NÕu biÕn trë cã ®iÖn trë lín nhÊt lµ 40 th× khi ®Ìn s¸ng b×nh thêng dßng ®iÖn ch¹y qua bao nhiªu phÇn tr¨m ( %) tæng sè vßng d©y cña biÕn trë? Bµi 7. Hai bãng ®Ìn cã hiÖu ®iÖn thÕ ®Þnh møc lµ U1= 12V, U2 = 24V, khi s¸ng b×nh thêng cã ®iÖn trë t¬ng øng lµ R1 = 6 vµ R2 = 4 . CÇn m¾c hai ®Ìn nµy víi mét biÕn trë vµo hiÖu ®iÖn thÕ U = 36V ®Ó hai ®Ìn s¸ng b×nh thêng. a) VÏ s¬ ®å cña m¹ch ®iÖn . b) TÝnh ®iÖn trë cña biÕn trë khi ®ã. TiÕt 21-24 Chñ ®Ò 6: §iÖn n¨ng – c«ng vµ c«ng suÊt cña dßng ®iÖn mét chiÒu Ngµy d¹y 23/5/2013 I. KiÕn thøc lý thuyÕt c¬ b¶n: 1) §iÖn n¨ng: - Dßng ®iÖn mang n¨ng lîng. N¨ng lîng nµy gäi lµ ®iÖn n¨ng. - §iÖn n¨ng cã thÓ chuyÓn ho¸ thµnh c¸c d¹ng n¨ng lîng kh¸c nh: c¬ n¨ng, ho¸ n¨ng, néi n¨ng……….. 2) C«ng cña dßng ®iÖn: - Sè ®o phÇn ®iÖn n¨ng chuyÓn ho¸ thµnh c¸c d¹ng n¨ng lîng kh¸c trong mét m¹ch ®iÖn gäi lµ c«ng cña dßng ®iÖn s¶n ra trong m¹ch trong ®ã. - C«ng cña dßng ®iÖn s¶n ra trong mét ®o¹n m¹ch b»ng tÝch cña hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a 2 ®Çu ®o¹n m¹ch ®ã. A = U.q A: C«ng cña dßng ®iÖn trong ®o¹n m¹ch, tÝnh b»ng Jun (J) U: HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu ®o¹n m¹ch (V) q: §iÖn lîng chuyÓn qua m¹ch thay q =I.t ta cã: A = Uit - C«ng cña dßng ®iÖn s¶n ra trong mét ®o¹n m¹ch b»ng tÝch sè gi÷a hiÖu ®iÖn thÕ ë hai ®Çu ®o¹n m¹ch víi cêng ®é dßng ®iÖn vµ víi thêi gian dßng ®iÖn ch¹y qua. - §Ó ®o c«ng cña dßng ®iÖn ta ®ïng (V«n kÕ. AmpekÕ, ®ång hå thêi gian), nhng trong thùc tÕ ngêi ta dïng C«ng t¬ ®iÖn . 3) HiÖu suÊt: Gi¸o ¸n «n tËp VËt lý líp 9 NguyÔn V¨n ViÖt-Trêng THCS Hång Thuû - Khi ®iÖn n¨ng chuyÓn ho¸ thµnh c¸c d¹ng n¨ng lîng kh¸c th× cã mét phÇn ®iÖn n¨ng biÕn thµnh n¨ng lîng cã Ých vµ cã mét phÇn v« Ých. + HiÖu suÊt ®îc tÝnh b»ng tØ sè gi÷a n¨ng lîng cã Ých vµ ®iÖn n¨ng toµn phÇn. h A1 .100% A A1: N¨ng lîng cã Ých (®iÖn n¨ng cã Ých) A. N¨ng lîng toµn phÇn (c«ng toµn phÇn) 4) C«ng suÊt: - §¹i lîng ®Æc trng cho tèc ®é sinh c«ng cña dßng ®iÖn gäi lµ c«ng suÊt cña dßng ®iÖn. - C«ng suÊt cã sè ®o b»ng c«ng thùc hiÖn trong thêi gian 1 gi©y. P A t P lµ c«ng suÊt cña dßng ®iÖn, Thay A = Uit, ta cã: P = U.I - VËy c«ng suÊt cña dßng ®iÖn trong mét ®o¹n m¹ch b»ng tÝch cña hiÖu ®iÖn thÕ ë hai ®Çu ®o¹n m¹ch víi cêng ®é dßng ®iÖn trong m¹ch: + §¬n vÞ cña c«ng suÊt lµ (O¸t) (W) + 1kW = 1000W (kW: Kil« o¸t) + 1MW = 1000000W (MW: mªga o¸t) - C«ng cña dßng ®iÖn cßn ®îc tÝnh b»ng Wh (o¸t giê) kWh (ki l« o¸t giê) + 1Wh = 3600J + 1kWh = 3.600.000J - Trêng hîp ®o¹n m¹ch chØ cã ®iÖn trë thuÇn R th× c«ng suÊt ®îc tÝnh theo c«ng thøc; U P= UI mµ U = I.R => P = R.I2 hay I U => P  R R II. ph¬ng ph¸p gi¶i Bµi tËp 1) T×m c«ng cña dßng ®iÖn khi biÕt U, I, t, P - VËn dông c«ng thøc A = UIt hay A = P.t 2) T×m c«ng cã Ých cña dßng ®iÖn. 3) T×m c«ng cña dßng ®iÖn khi biÕt c«ng suÊt. 4) T×m hiÖu suÊt. 2 - ¸p dông c«ng thøc h A1 .100% A 5) T×m c«ng suÊt cña dßng ®iÖn. - sö dông c«ng thøc: P  A t 6) C«ng suÊt cña ®o¹n m¹ch nèi tiÕp: - Sö dông c«ng thøc P = P1 + P2 (hay P = RI2) 7) C«ng suÊt cña ®o¹n m¹ch m¾c song song. 8) Gi¶i thÝch ý nghÜa ghi chó trªn c¸c dông cô ®iÖn. 9) T×m c«ng suÊt tiªu thô cña dông cô ®iÖn khi hiÖu ®iÖn thÕ ®Æt vµo dông cô kh¸c víi hiÖu ®iÖn thÕ ®Þnh møc. 10) So s¸nh ®é s¸ng cña 2 bãng ®Ìn (khi m¾c song song vµ m¾c nèi tiÕp) iii. Bµi tËp c¬ b¶n vµ bµi tËp n©ng cao: VÝ dô 1. Trªn mét bãng ®Ìn cã ghi 6V - 3W. a) Cho biÕt ý nghÜa c¸c con sè nµy ? b) TÝnh cêng ®é dßng ®iÖn ®Þnh møc qua bãng ®Ìn ? c) TÝnh ®iÖn trë cña bãng ®Ìn khi nã s¸ng b×nh thêng ? VÝ dô 2. Mét bãng ®Ìn d©y tãc cã ghi 220V- 100W vµ mét bµn lµ cã ghi 220V - 400W cïng ®îc m¾c vµo æ lÊy ®iÖn 220V ë gia ®×nh. a) TÝnh ®iÖn trë t¬ng ®¬ng cña ®o¹n m¹ch nµy. b) TÝnh cêng ®é dßng ®iÖn ®Þnh møc cña mçi bãng ®Ìn c) H·y chøng tá r»ng c«ng suÊt cña ®o¹n m¹ch b»ng tæng c«ng suÊt cña ®Ìn vµ cña bµn lµ. d) TÝnh ®iÖn n¨ng tiªu thô cña hai thiÕt bÞ trªn trong thêi gian 45 phót? VÝ dô 3. Cho 2 bãng ®Ìn lÇn lît cã nghi : 120V - 40W vµ 120V - 60W. Trong hai trêng hîp sau, tÝnh cêng ®é dßng ®iÖn qua mçi ®Ìn vµ cho biÕt ®Ìn nµo s¸ng h¬n? a) Hai ®Ìn m¾c song song vµo m¹ch ®iÖn 120V. Gi¸o ¸n «n tËp VËt lý líp 9 NguyÔn V¨n ViÖt-Trêng THCS Hång Thuû b) Hai ®Ìn m¾c nèi tiÕp vµo m¹ch ®iÖn 240V. Baøi 1: Ñeå trang trí cho moät quaày haøng , ngöôøi ta duøng caùc boùng ñeøn 6V-9W maéc noái tieáp vaøo maïch ñieän coù hieäu ñieän theá khoâng ñoåi U = 240V a) Tìm soá boùng ñeøn caàn duøng ñeå chuùng saùng bình thöôøng b) Neáu coù moät boùng bò chaùy , ngöôøi ta noái taét ñoïan maïch coù boùng ñoù laïi thì coâng suaát tieâu thuï cuûa moãi boùng taêng hay giaûm bao nhieâu phaàn traêm? Giaûi: a) Soá boùng caàn duøng: U 240 n = U  6 40 d Ud 2 b) Ñieän trôû moãi boùng: Rd  = 4 P Neáu coù moät boùng bò chaùy thì ñieän trôû toång coïng cuûa caùc boùng coøn laïi laø : R= 39Rñ = 156 Doøng ñieän qua moãi ñeøn baây giôø laø: U I  1,54 A R Coâng suaát tieâu thuï cuûa moãi boùng baây giôø laø: P = I2Rñ = 9,48W Nghóa laø taêng leân so vôùi tröôùc : 9, 48  9 0, 05 hay taêng xaáp xæ 5% 9 Baøi 2:Khi maéc moät boùng ñieän vaøo hieäu ñieän theá 220V thì doøng ñieän chaïy qua noù coù cöôøng ñoä laø 455mA a) Tính ñieän trôû vaø coâng suaát cuûa boùng khi ñoù b) Boùng naøy ñöôïc söû duïng trung bình 5 giôø trong moät ngaøy. Tính ñieän naêng maø boùng tieâu thuï trong 30 ngaøy theo ñôn vò jun vaø soá ñeám töông öùng cuûa coâng tô ñieän Giaûi: a) Ñieän trôû cuûa boùng ñeøn: U 220V Rñ = I  0, 455 A 484 Coâng suaát cuûa boùng ñeøn : P = UI = 220V.0,455A = 100W b) Ñieän naêng boùng ñeøn tieâu thuï : A= UIt = 220. 0,455.540000 = 54054000J Soá ñeám cuûa coâng tô ñieän töông öùng : N 54054000 J 15 soá 3600000 J Baøi 3 Coù hai boùng ñeøn vôùi coâng suaát ñònh möùc laø P1 = 40W vaø P2 = 60W , hieäu ñieän theá ñònh möùc nhö nhau . ngöôøi ta maéc noái tieáp hai boùng ñeøn naøy vaøo maïch ñieän coù cuøng hieäu ñieän theá nhö ghi treân boùng ñeøn. Tính coâng suaát tieâu thuï cuûa caùc boùng ñeøn ñoù Giaûi: Kí hieäu coâng suaát tieâu thuï cuûa caùc boùng ñeøn khi maéc noái tieáp laø P1' vaø P2' , ta coù: Gi¸o ¸n «n tËp VËt lý líp 9 NguyÔn V¨n ViÖt-Trêng THCS Hång Thuû  U    P1' = R1I2 = R1  R1  R2  Ta cuõng coù: U 2  U    P2' = R2I2 = R2  R1  R2  (1) 2 2 U U P1 = R  R1 = P (3) 1 1 Thay (3) vaø (4) vaøo (1) ta coù:  2  U U P1' = P  2 U2 1  U   P P2  1 40.602 Thay soá : P1' = 40  60 2 14, 4W   2 2 U (2) 2 P2 = R  R1 = P 2 2 2 (4) 2         1  1   P1 P2 2  P  P1  P2   P1  P2   PP    1 2   60.402 P1' = 60  40 2 9,6W   BAØI TAÄP COÂNG –COÂNG SUAÁT ÑIEÄN Baøi 1: Coù hai boùng ñeøn ghi 40W-110V vaø 100W- 110V a) Tính ñieän trôû cuûa moãi ®enø b) Tính cöôøng ñoä doøng ñieän qua moãi ñeøn khi maéc song song hai boùng vaøo maïch ñieän 110V. Ñeøn naùo saùng hôn? c) Tính cöôøng ñoä doøng ñieän qua moãi ñeøn khi maéc noái tieáp hai boùng vaøo maïch ñieän 220V . Ñeøn naøo saùng hôn? Maéc nhö theá coù haïi gì khoâng? Giaûi: a) Ñieän trôû moãi ñeøn: U12 1102 R1 = P  40 302,5 m 1 U 2 2 110 2 R2 = P  100 121 2 b) Khi maéc song song , cöôøng ñoä doøng ñieän qua moãi ñeøn: I1  U 110  0,36 A R1 302,5 I2  U 110  0,91A R2 121 Vì hieäu ñieän theá ôû hai ñaàummoãi ñeøn ñuùng baèng hieäu ñieän theá ghi treân moãi ñeøn , neân moãi ñeøn cho coâng suaát ñuùng baèng coâng suaát ghi treân ñeøn , nghóa laø ñeøn ghi 100W-100V saùng hôn ñeøn ghi 40W-110V c) Khi maéc noái tieáp vaøo U = 220V , hieäu ñieän theá ôû hai ñaàu cuûa caû hai ñeøn laø 220V , vaø cöôøng ñoä doøng ñieän qua hai ñeøn baèng nhau: I1 I 2 I  U 220  0,52 A R1  R2 302,5  121 Do ñoù P1 = R1I2 = 302,5.(0,52)2  81,8W P2 = R2I2 = 121.(0,52)2  32,7W Ñeøn 40W-110V saùng hôn bình thöôøng vaø choùng hoûng , coøn ñeøn 100W-110V seõ toái hôn bình thöôøng Baøi 2: Moät ñoäng cô laøm vieäc trong thôøi gian 30 phuùt döôùi hieäu ñieän theá 220V . Khi ñoù cöôøng ñoä doøng ñieän qua noù laø 0,5A. Hieäu suaát cuûa ñoäng cô laø 75%. Haõy tính: a) Coâng toaøn phaàn cuûa doøng ñieän chaïy qua ñoäng cô b) Coâng coù ích do ñoäng cô saûn ra Gi¸o ¸n «n tËp VËt lý líp 9 NguyÔn V¨n ViÖt-Trêng THCS Hång Thuû c) Naêng löôïng hao phí Giaûi: a) Coâng toøan phaàn cuûa doøng ñieän chaïy qua ñoäng cô: A= UIt = 220.0,5. 1800 = 198000J b) Töø coâng thöùc : H .A A tp ci H = A .100%  Aci 100%  tp 75%.198000 148500 J 100% c) Naêng löôïng hao phí laø 25% naêng löôïng toøan phaàn Ahao phí = 25%.198000J = 49500J Baøi 3: Giöõa hai ñieåm A, B coù hieäu ñieän theá 110V ñöôïc maéc song song boùng ñeøn Ñ(220V100W) vaø moät ñieän trôû R. Cöôøng ñoä doøng ñieän trong maïch chính ño ñöôïc 0,5A. Boû qua söï phuï thuoäc cuûa ñieän trôû vaøo nhieät ñoä. a) Boùng ñeøn Ñ coù saùng bình thöôøng khoâng ? Taïi sao? b) Tính ñieän trôû töông ñöông cuûa ñoïan maïch AB c) Tính ñieän trôû R Giaûi: U2 2202 484 a) Ta coù : P = R  Rñ = U2/ P = 100 d Cöôøng ñoä doøng ñieän qua ñeøn khi maéc vaøo AB U 110 Iñ = R  484 0, 23 A Khi ñeøn saùng bình thöôøng , cöôøng ñoä doøng ñieän ñònh möùc qua ñeøn: Iñm = Pñm / Uñm = 100/220 = 0,45A Iñ < Iñm ñeøn saùng khoâng bình thöôøng b) Ñieän trôû töông ñöông cuûa ñoïan maïch AB U 110 RAB   220 I 0,5 c) Ñieän trôû R laø : U U 110 o R = I  I  I  0,5  0, 23 407 R d TiÕt 25-26 Chñ ®Ò 7: §Þnh luËt jun - len x¬ Ngµy d¹y 26/5/2013 I. Môc tiªu: +Nêu được tác dụng nhiệt của dòng điện: “Khi có dòng điện chạy qua vật dẫn thông thường thì 1 phần hay toàn bộ điện năng được biến đổi thành nhiệt năng”. Gi¸o ¸n «n tËp VËt lý líp 9
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan