Tài liệu Khóa luận sử dụng phương pháp dạy học theo góc nhằm nâng cao chất lượng dạy học địa lí 11 trung học phổ thông.

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG =====o0o===== NGUYỄN VĂN THÁI SỬ DỤNG PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO GÓC NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG DẠY HỌC ĐỊA LÍ LỚP 11 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Hội An, năm 2018 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG =====o0o===== NGUYỄN VĂN THÁI SỬ DỤNG PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO GÓC NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG DẠY HỌC ĐỊA LÍ LỚP 11 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG Chuyên ngành: Phƣơng pháp dạy học địa lý KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Ngƣời hƣớng dẫn: TS. Hồ Phong Hội An, năm 2018 Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Hồ Phong LỜI CẢM ƠN! Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc nhất tới thầy giáo Hồ Phong - giảng viên khoa Địa lí, Trƣờng Đại học Tây Bắc ngƣời đã trực tiếp hƣớng dẫn, chỉ bảo, giúp đỡ để đề tài của tôi đƣợc hoàn thành. Đồng thời, tôi cũng nhận đƣợc rất nhiều sự giúp đỡ tận tình của các thầy cô giáo đặc biệt lŕ Tổ Phƣơng Pháp Địa lí, Ban Chủ nhiệm khoa Địa. Tôi xin gửi lời cảm ơn tới thầy, cô giáo và các em học sinh lớp 11C1, 11C3, 11C5, 11C7 trƣờng THPT Nguyễn Trãi - Hội An - Quảng Nam đã ủng hộ tôi trong quá trình thực nghiệm sƣ phạm. Cuối cùng bày tỏ lời cảm ơn tới gia đình, tập thể lớp 14SDL ĐHSP Địa lí và ngƣời thân đã động viên, giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình làm đề tài. Trong quá trình nghiên cứu với thời gian và khả năng còn hạn chế nên khóa luận không tránh khỏi những thiếu sót. Tôi rất mong nhận đƣợc ý kiến đóng góp của các thầy, cô giáo và các bạn sinh viên để đề tài đƣợc hoàn thiện hơn. Tôi xin chân thành cảm ơn! Hội An, tháng 02 năm 2017 Ngƣời thực hiện Nguyễn Văn Thái SVTT: Nguyễn Văn Thái 1 Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Hồ Phong DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Viết tắt Viết đầy đủ CHBH Câu hỏi bài học CHĐH Câu hỏi định hƣớng CHKQ Câu hỏi khái quát CHND Câu hỏi nội dung ĐC Đối chứng GD & ĐT GHT GV HS NXB PPDH SGK Giáo dục và đào tạo Góc học tập Giáo viên Học sinh Nhà xuất bản Phƣơng pháp dạy học Sách giáo khoa THCS Trung học cơ sở THPT Trung học phổ thông TN Thực nghiệm SVTT: Nguyễn Văn Thái 2 Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Hồ Phong DANH MỤC BẢNG BIỂU Số bảng Tên Bảng Bảng 1.1 Hình thức tiếp cận của Giáo viên đối với phƣơng pháp dạy học theo góc Bảng 1.2 Mức độ cần thiết của DHTG Bảng 1.3 Nội dung và chƣơng trình phù hợp với phƣơng pháp DHTG Bảng 1.4 Tần suất sử dụng phƣơng pháp dạy học theo góc Bảng 1.6 Nội dung bài học môn Địa lí 11 THPT phù hợp với phƣơng pháp DHTG Hình thức bài học phù hợp với phƣơng pháp DHTG Bảng 3.1 Kế hoạch tổ chức thực nghiệm Bảng 3.2 Tần suất học tập theo phƣơng pháp DHTG Bảng 3.3 Hứng thú của HS khi học theo phƣơng pháp DHTG Bảng 3.4 Năng lực hình thành khi học tập theo phƣơng pháp DHTG Bảng 1.5 Bảng 3.6 Mức độ cần thiết của việc sử dụng phƣơng pháp DHTG Thái độ của HS khi tiến hành dạy theo phƣơng pháp DHTG Bảng 3.7 Hiệu quả khi sử dụng phƣơng pháp DHTG Bảng 3.8 Thống kê điểm Bảng 3.9 Phân loại kết quả học tập của học sinh Bảng 3.5 SVTT: Nguyễn Văn Thái 3 Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Hồ Phong MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN! ................................................................................................................1 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ..............................................................................2 A. MỞ ĐẦU ....................................................................................................................7 1. Lí do chọn đề tài ..........................................................................................................7 2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu ...............................................................................8 2.1. Mục tiêu ..................................................................................................................8 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu .......................................................................................... .8 3. Giới hạn nghiên cứu của đề tài ..................................................................................8 4. Lịch sử nghiên cứu vấn đề .......................................................................................8 5. Phƣơng pháp nghiên cứu ............................................................................................. 9 5.1. Phƣơng pháp thu thập và tổng hợp tài liệu . ............................................................. 9 5.2. Phƣơng pháp phân tích số liệu thống kê .......................................................... . 10 5.3. Phƣơng pháp điều tra thực tiễn ...............................................................................10 5.4. Phƣơng pháp chuyên gia ......................................................................................10 5.5. Phƣơng pháp thực nghiệm sƣ phạm .....................................................................10 6. Cấu trúc của khóa luận. ............................................................................................. 10 B. NỘI DUNG ...............................................................................................................11 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC VẬN DỤNG PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO GÓC TRONG DẠY HỌC ĐỊA LÍ ......................................11 1.1. Chủ trƣơng đổi mới phƣơng pháp dạy học trong giáo dục ở Việt Nam.................11 1.2. Khái quát chung về phƣơng pháp dạy học theo góc ..............................................12 1.2.1. Khái niệm ..........................................................................................................12 1.2.2. Đặc điểm của dạy học theo góc ......................................................................., 13 1.2.3 Các góc học tập trong dạy học theo góc ............................................................... 14 1.2.4. Vai trò của phƣơng pháp dạy học theo góc .......................................................14 1.2.5 Ƣu nhƣợc điểm của phƣơng pháp dạy học theo góc ............................................15 1.3 Phƣơng hƣớng chung thiết kế và tổ chức dạy học theo góc ....................................16 1.3.1. Khái niệm thiết kế và tổ chức ..............................................................................16 1.3.2. Khái niệm thiết kế và tổ chức góc học tập .......................................................... 16 1.3.3. Vai trò của việc thiết kế và tổ chức góc học tập ..................................................16 1.4. Mục tiêu, đặc điểm nội dung, cấu trúc và phân phối chƣơng trình Địa lí 11 Trung học phổ thông. ...............................................................................................................17 SVTT: Nguyễn Văn Thái 4 Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Hồ Phong 1.4.1. Mục tiêu của chƣơng trình Địa lí 11....................................................................17 1.4.2 Đặc điểm nội dung chƣơng trình Địa lí 11. .......................................................... 18 1.4.3. Cấu trúc nội dung chƣơng trình Địa lí 11 Trung học phổ thông ......................... 19 1.4.4 Phân phối chƣơng trình Địa lí 11. ........................................................................19 1.5. Đặc điểm tâm sinh lí lứa tuổi học sinh lớp 11 ........................................................ 22 1.5.1. Đặc điểm về tâm lí lứa tuổi học sinh lớp 11........................................................22 1.5.2. Đặc điểm thể chất, trí tuệ. ....................................................................................22 1.5.3. Đặc điểm nhân cách............................................................................................. 23 1.6. Yêu cầu cơ sở vật chất phục vụ dạy học theo góc. .................................................23 1.7 Thực trạng dạy học theo góc môn Địa lí 11 ở trƣờng THPT trên địa bàn tỉnh Quảng Nam ............................................................................................................................... 24 1.7.1. Nhận thức của giáo viên ......................................................................................24 1.7.2. Thực trạng sử dung phƣơng pháp dạy học theo góc ...........................................25 1.7.3. Cơ sở vật chất, trang thiết bị nhà trƣờng phục vụ cho dạy học theo góc ............26 CHƢƠNG 2: ..................................................................................................................27 THIẾT KẾ VÀ TỔ CHỨC DẠY HỌC THEO GÓC TRONG DẠY HỌC ĐỊA LÍ 11 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ........................................................................................ 27 2.1. Khả năng sử dụng phƣơng pháp dạy học theo góc trong chƣơng trình và Sách Giáo Khoa Địa lí 11 .......................................................................................................27 2.2. Thiết kế dạy học theo góc môn Địa lí 11 THPT. ...................................................27 2.2.1. Nguyên tắc thiết kế .............................................................................................. 27 2.2.1.1 Đảm bảo phù hợp với nhu cầu của học sinh và do chính học sinh thực hiện ...27 2.2.1.2. Đảm bảo nội dung chƣơng trình sách giáo khoa Địa lí 11 và mối quan hệ liên môn. ............................................................................................................................... 28 2.2.1.3. Đảm bảo có sự hỗ trợ của các phƣơng tiện kĩ tthuaatj hiện đại trong quá trình đạy học ........................................................................................................................... 28 2.2.2. Phƣơng pháp thiết kế ........................................................................................... 28 2.2.3 Các góc trong dạy học .......................................................................................... 29 2.3. Tổ chức dạy học theo góc trong môn Địa lí lớp 11 THPT .....................................30 2.3.1. Yêu cầu tổ chức dạy học theo góc .......................................................................30 2.3.2. Quy trình tổ chức dạy học theo góc.....................................................................31 2.3.3 Các lƣu ý khi tổ chức dạy học theo góc ............................................................... 33 2.4. Vận dụng phƣơng pháp dạy học theo góc để thiết kế bài dạy môn Địa lí lớp 11 THPT ............................................................................................................................. 33 2.4.1. Mẫu giáo án 1 ......................................................................................................33 2.4.2. Mẫu giáo án 2 ......................................................................................................39 SVTT: Nguyễn Văn Thái 5 Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Hồ Phong 2.4.3. Mẫu giáo án số 3..................................................................................................45 CHƢƠNG 3: THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM..................................................................53 1.1. Mục đích thực nghiệm ............................................................................................ 53 1.2. Nhiệm vụ thực nghiệm sƣ phạm.............................................................................53 1.3. Nguyên tắc tiến hành thực nghiệm .........................................................................53 1.4. Phƣơng pháp thực nghiệm ......................................................................................53 1.5. Quy trình thực nghiệm............................................................................................ 54 1.5.1. Kết quả thực nghiệm Kết quả điều tra khảo sát ..................................................54 1.5.2. Kết quả kiểm tra đánh giá ....................................................................................57 3.7 Kết luận chung thực nghiệm....................................................................................59 C. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ..................................................................................60 1. Kết luận......................................................................................................................60 2. Kiến nghị ...................................................................................................................60 2.1. Đối với Sở Giáo dục và Đào tạo .............................................................................60 2.2. Đối với cán bộ quản lí nhà trƣờng ..........................................................................60 2.3. Đối với Giáo viên Địa lí ......................................................................................... 61 2.4. Đối với học sinh .....................................................................................................61 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................................. 62 PHỤ LỤC 1 ...................................................................................................................63 PHIẾU KHẢO SÁT Ý KIẾN GIÁO VIÊN ĐỊA LÍ .....................................................63 PHỤ LỤC 2 ...................................................................................................................65 PHIẾU KHẢO SÁT Ý KIẾN HỌC SINH ....................................................................65 SVTT: Nguyễn Văn Thái 6 Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Hồ Phong A. MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Ngày nay với khối lƣợng tri thức khổng lồ do sự phát triển mạnh mẽ của khoa học kỹ thuật thì việc giúp ngƣời học nắm bắt đƣợc khối lƣợng tri thức đã đòi hỏi quá trình giáo dục phải có sự đổi mới mạnh mẽ, đặc biệt là về PPDH. Đổi mới giáo dục ở bậc trung học, chúng ta đã và đang có sự đổi mới trong PPDH với phƣơng trâm “dạy học lấy ngƣời học làm trung tâm” tức là hƣớng tới sự tích cực, chủ động sáng tạo của ngƣời học; hƣớng tới việc đào tạo ra những con ngƣời có năng lực, tri thức phù hợp trong thời đại mới. Tuy nhiên, mỗi ngƣời học có những phong cánh học tập khác nhau, nên với những giáo án đáp ứng phong cánh học tập ƣu thế của ngƣời học sẽ: - Học tốt hơn và tiếp thu nhanh hơn nếu PPDH phù hợp với phong cánh học tập chiếm ƣu thế của ngƣời học. - Khi kết quả học tập tăng lên thì lòng tự tin của ngƣời học cũng đƣợc củng cố. Điều này sẽ tạo ra những hiệu quả tích cực tiếp theo trong học tập. - Có thể tạo hứng thú học trở lại đối với những ngƣời học đang chán nản với việc học. - Mối quan hệ giữa ngƣời dạy – ngƣời học đã cải thiện bởi ngƣời học càng đạt đƣợc nhiều thành công, càng thích thú với việc học. Áp dụng lý thuyết phong cách học tập vào dạy học là hƣớng đi thiết thực mang lại nhiều lợi ích cho ngƣời học. Bởi nó đáp ứng nguyên tắc dạy học cơ bản là phải phù hợp với tâm sinh lý lứa tuổi của ngƣời học. Chƣơng trình Địa lí 11 trung học phổ thông (THPT) hiện nay trang bị cho HS những kiến thức bên ngoài đất nƣớc còn lạ lẫm đối với các em HS, điều này kích thích đƣợc sự tò mò, thích thú khi tìm hiểu nó. Ở độ tuổi 17, 18 các em đủ kiến thức và kỹ năng căn bản để tìm hiểu, học hỏi theo cách của riêng mìn. Vì trình độ nhận thức, năng lực học tập sở thích của mỗi HS mỗi khác. Giáo viên (GV) cần nắm bắt đƣợc điều đó, để biết cách vận dụng các PPDH thích hợp. Vì vậy, việc nghiên cứu về lý thuyết cũng nhƣ thực tiễn của phƣơng pháp mang tính cấp thiết không chỉ đối với chƣơng trình Địa lí THPT nói chung và Địa lý lớp 11 nói riêng. Xuất phát từ những thực tiễn trên, tôi chọn đề tài nghiên cứu: “Sử dụng phương pháp dạy học theo góc nhằm nâng cao chất lượng dạy học Địa lí 11 Trung học phổ thông”. SVTT: Nguyễn Văn Thái 7 Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Hồ Phong 2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục tiêu Đề tài tập trung vào việc sử dụng phƣơng pháp dạy học theo góc để thiết lập tiến trình dạy học trong dạy học Địa lí lớp 11 THPT, theo hƣớng phát huy hoạt động nhận thức tích cực, tự chủ và sáng tạo của HS trong học tập nhằm đạt đƣợc kết quả cao cho học sinh 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để thực hiện mục tiêu trên đề tài cần tập trung giải quyết một số nhiệm vụ nhƣ sau: - Tổng hợp cơ sở lí luận và thực tiễn về PPDH theo góc. - Lựa chọn cách vận dụng PPDH theo góc trong dạy học Địa lí lớp 11 Trung học phổ thông. - Thiết kế một số bài giảng trong chƣơng trình địa lí lớp 11 vận dụng PPDH theo góc. - Tiến hành tổ chức thực nghiệm sƣ phạm ở trƣờng phổ thông để kiểm tra, đánh giá và kiểm chứng tính thực thi của đề tài. 3. Giới hạn nghiên cứu của đề tài - Về thời gian: Đề tài thực hiện từ tháng 09/2017 đến tháng 05/2018 - Về nội dung: Đề tài nghiên cứu về các nội dung sau: + Khái niệm của phƣơng pháp ạy học theo góc + Đặc điểm của dạy học theo góc + Vai trò của dạy học theo góc + Ƣu nhƣợc điểm của dạy học theo góc - Về phạm vi nghiên cứu: Đề tài đƣợc tiến hành nghiên cứu trên địa bàn tỉnh Quảng Nam và thực nghiệm tại trƣờng THPT Nguyễn Trãi- Hội An, Trƣờng THPT Sào Nam, Trƣờng THPT Nguyễn Văn Cừ. 4. Lịch sử nghiên cứu vấn đề Dạy học “theo góc” là phƣơng pháp dạy học hiện đang đƣợc áp dụng tại nhiều nƣớc trên thế giới và các nƣớc trong khu vực nhƣ: Anh, Vƣơng quốc Bỉ,, Singapore,…và đƣợc đƣa vào Việt Nam qua dự án Việt – Bỉ “Nâng cao chất lƣợng đào tạo và bồi dƣỡng giáo viên tiểu học, THCS các tỉnh miền núi phía bắc Việt Nam” và sẽ tiếp tục đƣợc triển khai trên phạm vi toàn quốc trong những năm tiếp theo. Hiện nay, đã có một số tác giả nghiên cứu về đổi mới PPDH theo góc trong một số bộ môn nhƣ: - Trong lĩnh vực âm nhạc, thầy giáo Huỳnh Huy Hoàng đã có đề tài nghiên cứu về việc “vận dụng PPDH theo góc trong giảng dạy môn “Phƣơng pháp dạy học Âm nhạc” SVTT: Nguyễn Văn Thái 8 Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Hồ Phong tại trƣờng Đại học An Giang” với mục đích nhằm đánh giá tính hiệu quả và tính khả thi của PPDH theo góc trong giảng dạy môn PPDH Âm nhạc, góp phần nâng cao hiệu quả môn Âm Nhạc. - Trong bộ môn Hóa học, có đề tài nghiên cứu về việc “sử dụng PPDH theo góc trong môn Hóa học nhằm phát huy tính tích cực của HS”. Đề tài đã nghiên cứu đƣợc các cơ sở lí luận nhƣ khái niệm dạy học theo góc, các quy trình thực hiện, ƣu điểm, nhƣợc điểm và một số kĩ thuật dạy học tích cực hỗ trợ dạy học theo góc. Trên cơ sở đó, thiết kế đƣợc mẫu giáo án cụ thể làm cơ sở minh chứng cho sự thành công của phƣơng pháp này. - Trong bộ môn Vật lí, tại trƣờng Đại học Tây Bắc, có công trình nghiên cứu của chị Đào Thị Hoàn về việc “nghiên cứu phƣơng pháp tổ chức dạy học theo góc đối với nội dung Bài 27: Cơ năng, SGK Vật lí 10, chƣơng trình chuẩn”. Đề tài đã vận dụng đƣợc các cơ sở lí luận của “dạy học theo góc” để thiết kế tiến trình dạy học nội dung kiến thức bài “Cơ năng” theo hƣớng phát huy hoạt động nhận thức tích cực, tự chủ và sáng tạo của HS trong học tập. - Trong môn Địa lí, đã có đề tài nghiên cứu về việc “áp dụng PPDH theo góc vào phân môn Địa lí trong dạng bài thành phố nhằm phân hóa đối tƣợng cho HS lớp 4”. Với đề tài này đã áp dụng đƣợc cơ sở lí luận vào việc thiết kế các hoạt động dạy học trong bài Thành phố Đà Lạt và đã thu đƣợc kết quả đáng mừng. Mặc dù có khá nhiều công trình nghiên cứu khác nhau về PPDH theo góc, nhƣng chƣa có công trình nào áp dụng PPDH theo góc vào môn Địa lí ở THPT nói chung và Địa lí lớp 11 nói riêng. Vì vậy, việc nghiên cứu về PPDH theo góc trong dạy học Địa lí 11 THPT là cần thiết. Đề tài nghiên cứu thành công sẽ giúp môn Địa lí có thêm một PPDH mới phát huy tính tích cực, chủ động của HS. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu 5.1. Phƣơng pháp thu thập và tổng hợp tài liệu Phƣơng pháp này sự kế thừa và phát huy các tài liệu nghiên cứu trƣớc đó của các tác giả mục đích, yêu cầu nghiên cứu về đề tài. Dựa vào đó để tiến hành thu thập, phân tích tài liệu từ các nguồn nghiên cứu khác nhau. Các tài liệu cơ sở lí luận bao gồm: Dự án Việt – Bỉ áp dụng dạy học tích cực trong môn Khoa học, Tự nhiên – xã hội; Dự án Việt – Bỉ - Dạy và học tích cực – Một số phƣơng pháp và kĩ thuật dạy học tích cực; Tài liệu đổi mới phƣơng pháp dạy học trung học phổ thông môn Địa lí, Lí luận dạy học Địa lí; Lí luận dạy học Địa lí, phần đại cƣơng; Đổi mới PPDH, chƣơng trình và sách giáo khoa; Kĩ thuật dạy học địa lí ở trƣờng phổ thông... SVTT: Nguyễn Văn Thái 9 Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Hồ Phong Nghiên cứu các giáo trình Địa lí kinh tế xã hội, nội dung chƣơng trình SGK Địa lí lớp 11, sách GV, thiết kế bài giảng Địa lí lớp 11, chuẩn kiến thức, kĩ năng 11... để xác định mục tiêu nhiệm vụ, nội dung cho từng bài; cập nhật mở rộng kiến thức từ các nguồn tƣ liệu khác nhau qua mạng Internet... Nghiên cứu lí thuyết về những kĩ thuật dạy học tích cực để kết hợp với PPDH theo góc. 5.2. Phƣơng pháp phân tích số liệu thống kê Các số liệu thống kê có vai trò là minh chứng xác thực cho sự nhận định về các tri thức địa lý. Phƣơng pháp này đƣợc ứng dụng trong khóa luận thông qua việc phân tích xử lí các số liệu thống kê thu đƣợc từ kết quả thực nghiệm sƣ phạm, qua đó có những kết luận chính xác và tạo nên tính khách quan của khóa luận. 5.3. Phƣơng pháp điều tra thực tiễn Để nắm bắt đƣợc thực trạng của việc vận dụng PPDH theo góc trong dạy học ở trƣờng phổ thông, tôi đã tiến hành điều tra, khảo sát thực tế thông qua việc phát vấn học sinh và giáo viên để nắm bắt rõ về thực trạng này. Để hoàn thiện và minh chứng tính khách quan của khóa luận, tôi còn tiến hành thống kê khảo sát thực tế với các biện pháp cụ thể nhƣ: Dự giờ, trao đổi trực tiếp, cho HS làm bài kiểm tra sau giờ dạy thực nghiệm…nhằm đối chiếu kết quả và rút ra kết luận. 5.4. Phƣơng pháp chuyên gia Để hiểu rõ hơn về phƣơng pháp học tập theo góc, tôi đã tìm hiểu cũng nhƣ trao đổi các kiến thức với các chuyên gia về phƣơng pháp nói riêng cũng nhƣ là chuyên gia về phƣơng pháp DHTG nói chung. Từ đó nắm vững các kiến thức về phƣơng pháp này một cách cụ thể. 5.5. Phƣơng pháp thực nghiệm sƣ phạm Khóa luận đã soạn ra một số giáo án có sử dụng PPDH theo góc để tiến hành thực nghiệm tại một số lớp học ở trƣờng THPT nhằm đánh giá, kiểm tra việc vận dụng phƣơng pháp này có đƣợc khả thi vào thực tiễn không. 6. Cấu trúc của khóa luận Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của đề tài đƣợc chia làm 3 chƣơng: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn của đề tài. Chƣơng 2: Thiết kế và tổ chức theo góc trong dạy học Địa lí 11 Trung học phổ thông. Chƣơng 3: Thực nghiệm sƣ phạm. SVTT: Nguyễn Văn Thái 10 Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Hồ Phong B. NỘI DUNG Chƣơng 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC VẬN DỤNG PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO GÓC TRONG DẠY HỌC ĐỊA LÍ 1.1. Chủ trƣơng đổi mới phƣơng pháp dạy học trong giáo dục ở Việt Nam Dựa vào dự thảo Đề án phát triển chương trình GD phổ thông Việt Nam sau năm 2015, bƣớc đầu có thể nêu lên một số định hƣớng nhƣ sau: Thứ nhất, chƣơng trình, SGK phải tạo điều kiện cho HS đƣợc phát triển cả thể chất và tinh thần, đƣợc phát triển toàn diện các mặt giáo dục đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và lao động, hƣớng nghiệp. Từ đó dần hoàn thiện nhân cách con ngƣời Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Vì vậy cần thực hiện cân đối dạy chữ, dạy ngƣời và định hƣớng nghề nghiệp để “nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, đặc biệt coi trọng giáo dục lý tưởng, giáo dục truyền thống lịch sử cách mạng, đạo đức, lối sống, năng lực sáng tạo, kĩ năng thực hành, tác phong công nghiệp, ý thức trách nhiệm xã hội”. Thứ hai, tiếp tục đổi mới mạnh mẽ các phƣơng pháp giáo dục phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của HS nhƣ giải quyết vấn đề, dạy học kiến tạo, dạy học khám phá, dạy học theo dự án, dạy học theo góc…; chú trọng bồi dƣỡng phƣơng pháp tự học, chiến lƣợc học tập, khả năng hợp tác, kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn,… nhằm hình thành và phát triển các năng lực chung, năng lực chuyên biệt cho HS. Đa dạng hóa các hình thức tổ chức giáo dục trong và ngoài lớp học, trong và ngoài nhà trƣờng; cân đối giữa dạy học và hoạt động giáo dục, giữa hoạt động tập thể, nhóm nhỏ và cá nhân, giữa dạy học bắt buộc và dạy học tự chọn,… để đảm bảo vừa phát triển các năng lực cá nhân, vừa nâng cao chất lƣợng giáo dục cho mọi HS. Chú trọng các hình thức tổ chức giáo dục nhƣ tập dƣợt nghiên cứu khoa học, giao lƣu và trao đổi học thuật, sinh hoạt câu lạc bộ “thắp sáng tài năng”,… cho đối tƣợng HS năng khiếu để phát triển những năng khiếu đặc biệt đó và góp phần phát hiện, bồi dƣỡng tài năng tƣơng lai. Tăng cƣờng, nâng cao hiệu quả của các phƣơng tiện dạy học, đặc biệt là ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông để hỗ trợ đổi mới PPDH. Tạo điều kiện cho HS tiếp cận các nguồn tài liệu mở, khai thác thông tin trong môi trƣờng công nghệ thông tin và truyền thông phong phú, đa dạng để xây dựng các chủ đề học tập theo sở thích, phát triển năng lực tự học theo tốc độ, cách học cá nhân. Thứ ba, đổi mới đánh giá kết quả giáo dục theo hƣớng đánh giá năng lực. Đánh giá kết quả giáo dục nhằm: cung cấp thông tin chính xác, khách quan để điều chỉnh hoạt SVTT: Nguyễn Văn Thái 11 Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Hồ Phong động dạy và học nâng cao dần năng lực cho HS; xác định năng lực của HS dựa theo chuẩn cấp học, chuẩn môn học thống nhất trên toàn quốc. Để đánh giá đúng năng lực HS ở mỗi lớp học và sau cấp học cần phải: - Thực hiện đa dạng các phƣơng pháp nhƣ quan sát, vấn đáp, kiểm tra trên giấy, trình diễn, dự án học tập, hồ sơ HS,…; Phối hợp chặt chẽ nhiều hình thức nhƣ đánh giá chẩn đoán, quá trình và tổng kết, đánh giá của GV và tự đánh giá của HS, đánh giá của nhà trƣờng, gia đình, cộng đồng và xã hội. - Sử dụng đa dạng công cụ đánh giá nhƣ câu hỏi phát vấn, đề kiểm tra, bài luận, bài tập lớn, báo cáo thực hành, dự án học tập, mẫu biểu quan sát, tự đánh giá,… đảm bảo đo lƣờng phổ năng lực từ thấp đến cao trong tình huống thực tiễn. Chú trọng phát triển các kỹ thuật đánh giá nhƣ thiết kế đề kiểm tra theo chuẩn năng lực, nhận xét định tính, xử lý định lƣợng, phản hồi điểm mạnh, điểm yếu,… - Đổi mới kỳ thi tốt nghiệp cấp THPT theo hƣớng kết hợp cả kết quả đánh giá môn học với kết quả thi, kết quả đánh giá quá trình với đánh giá tổng kết. Thực hiện định kỳ đánh giá quốc gia để đánh giá chất lƣợng giáo dục mỗi cơ sở giáo dục, từng địa phƣơng và cả nƣớc. Tham gia một số đánh giá quốc tế nhằm xác định mặt bằng chất lƣợng giáo dục quốc gia so với khu vực và trên thế giới, làm căn cứ đề xuất chính sách nâng cao chất lƣợng giáo dục quốc gia. Đảm bảo kết quả đánh giá ở nhà trƣờng phổ thông toàn diện, tin cậy nhằm tạo cơ sở đổi mới kỳ thi tuyển sinh cao đẳng, đại học. Thứ tƣ, xây dựng một chƣơng trình, biên soạn một số bộ SGK và các tài liệu hỗ trợ dạy học. Bộ GD&ĐT tổ chức xây dựng, thẩm định và ban hành một chƣơng trình quốc gia đƣợc sử dụng thống nhất trong giảng dạy, học tập ở các cơ sở giáo dục phổ thông. Các tổ chức, cá nhân có thể tổ chức biên soạn nhiều bộ SGK hoặc một số quyển SGK theo chƣơng trình quốc gia. Phát triển nhiều loại tài liệu hƣớng dẫn thực hiện chƣơng trình, hỗ trợ dạy và học để đáp ứng sự đa dạng vùng miền, nhu cầu các đối tƣợng HS. Đặc biệt chú trọng các tài liệu hỗ trợ HS dân tộc thiểu số, HS sống ở các vùng khó khăn. Địa phƣơng đƣợc quyền xây dựng các tài liệu hỗ trợ dạy và học phù hợp với đặc điểm ngƣời học và đặc thù riêng địa phƣơng. Các tài liệu này cần đƣợc thẩm định bởi Hội đồng thẩm định cấp địa phƣơng và đƣợc Bộ GD&ĐT phê duyệt. 1.2. Khái quát chung về phƣơng pháp dạy học theo góc 1.2.1. Khái niệm Học “theo góc” là phƣơng pháp học tập hiện đang đƣợc áp dụng tại nhiều nƣớc trên thế giới và các nƣớc trong khu vực nhƣ: Anh, Vƣơng quốc Bỉ, Singapore,…và SVTT: Nguyễn Văn Thái 12 Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Hồ Phong đƣợc đƣa vào Việt Nam qua dự án Việt – Bỉ “Nâng cao chất lƣợng đào tạo và bồi dƣỡng giáo viên tiểu học, THCS các tỉnh miền núi phía bắc Việt Nam”. Học “theo góc” còn đƣợc gọi là “trạm học tập” hay “trung tâm học tập”. Học theo góc là phương pháp dạy học theo đó học sinh thực hiện các nhiệm vụ khác nhau tại các vị trí cụ thể trong không gian lớp học nhưng cùng hướng tới chiếm lĩnh một nội dung học tập theo các phong cách học khác nhau. Khi thực hiện nhiệm vụ tại các góc, HS sẽ bị cuốn hút vào việc học tập tích cực, không chỉ với việc thực hành các nội dung học tập mà còn khám phá các cơ hội học tập mới mẻ. Việc trải nghiệm và khám phá trong học tập sẽ có nhiều cơ hội đƣợc phát huy hơn. HS sẽ có cảm giác gần gũi hơn với tƣ liệu học tập. Mỗi HS đều có cơ hội để phát triển năng lực cá nhân theo những cách khác nhau. HS đƣợc thực hành, khám phá tại các góc khác nhau với cùng một nội dung học tập giúp học sâu học thoải mái. 1.2.2. Đặc điểm của dạy học theo góc Mục tiêu của dạy học theo góc là khai thác, sử dụng và phát huy các chức năng của bán cầu não trái và bán cầu não phải. Do đó, dạy học theo góc phải thiết lập đƣợc các nhiệm vụ đáp ứng các phong cách học khác nhau của HS, đảm bảo học sâu, học thoải mái. Từ đó chúng ta thấy dạy học theo góc có các đặc điểm sau: + Khi tổ chức dạy học theo góc, chúng ta đã tạo ra một môi trƣờng học tập với cấu trúc đƣợc xác định cụ thể. Chia lớp thành các góc (khu vực) bằng cách phân chia nhiệm vụ và tƣ liệu học tập, HS có thể độc lập lựa chọn cách thức học tập riêng trong nhiệm vụ chung. HS biết góc nào đang sẵn sàng và cần làm gì khi hoàn thành nhiệm vụ. Tất cả đều đƣợc tổ chức để tạo ra một bầu không khí nhẹ nhàng và không ồn ào. Việc phân chia nhiệm vụ theo góc đƣợc cụ thể hóa và thực hiện thống nhất giữa GV và HS trong mỗi giờ học. Do đó, để tổ chức tốt học theo góc cần có không gian lớp học đảm bảo. + Học theo góc kích thích HS tích cực hoạt động và thông qua hoạt động mà học tập. Các tƣ liệu và nhiệm vụ học tập cần tạo ra đƣợc những thử thách và các tƣ liệu cần đƣợc GV lựa chọn và thẩm định một cách nghiêm túc. Mục đích là để HS tích cực khám phá các giới hạn của kiến thức đã có trong việc giải quyết các nhiệm vụ đặt ra. Thông qua việc nghiên cứu, phân tích, tổng hợp, thu thập các dữ liệu, ngƣời học sẽ tiến bộ thông qua các hoạt động. + Học theo góc phải thể hiện đƣợc sự đa dạng, đáp ứng nhiều phong cách học khác nhau. Các hoạt động của HS trong học theo góc phải có tính đa dạng cao về nội dung và hình thức. Trong mỗi góc đều có các hoạt động khác nhau, từ dễ đến khó, do đó HS có sở thích và năng lực khác nhau, nhịp độ học tập và phong cách học khác nhau đều SVTT: Nguyễn Văn Thái 13 Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Hồ Phong có thể tự tìm cách để thích ứng và thể hiện năng lực của mình. Điều này cho phép GV giải quyết vấn đề đa dạng trong nhóm, đáp ứng đƣợc hứng thú của HS, HS có cơ hội thể hiện năng lực của bản thân. + Dạy học theo góc phải hƣớng tới việc HS đƣợc thực hành, khám phá và trải nghiệm qua mỗi hoạt động. Khi thực hiện nhiệm vụ tại các góc, HS sẽ cuốn hút vào việc học tập tích cực, không chỉ với việc thực hành các nội dung học tập mà còn khám phá các cơ hội học tập mới mẻ: Cơ hội “khám phá”, “thực hành”; cơ hội mở rộng, phát triển, sáng tạo (thí nghiệm mới, bài viết mới,…); cơ hội đọc hiểu các nhiệm vụ và các bảng hƣớng dẫn của GV; cơ hội cho mỗi cá nhân tự áp dụng, tự khẳng định, tự phát triển năng lực của mình cũng nhƣ năng lực hợp tác học tập với nhau,… Trong đó, việc trải nghiệm và khám phá có nhiều cơ hội đƣợc phát huy hơn, HS sẽ có cảm giác gần gũi hơn với tƣ liệu học tập. + Dạy học theo góc cần tạo sự tƣơng tác tích cực giữa GV với HS và giữa HS với nhau 1.2.3 Các góc học tập trong dạy học theo góc Thông thƣờng dạy học theo góc bao gồm 4 góc cơ bản sau - Góc phân tích: GV cho HS xem các tài liệu, thông tin mà mình thu thập đƣợc sau đó yêu cầu HS phân tích các thông tin đó để trả lời các câu hỏi mà mình đƣa ra để hoàn thành nhiệm vụ của góc hoặc của bài. - Góc quan sát: GV cho HS quan sát các tranh ảnh, xem các video mà mình thu thập đƣợc. Các tranh ảnh, video này có thể do chính Gv thu thập hoặc có thể có sẵn ở trong SGK. Sau khi cho HS quan sát, GV giao nhiệm vụ cho các em hoàn thành ở góc này - Góc Trải nghiệm: GV cho HS trải nghiệm, làm các thí nghiệm để HS hiểu hơn về nội dung nhiệm vụ mà GV cần hoàn thành. Thông thƣờng góc trải nghiệm này thƣờng áp dụng ở vƣờn Địa lí - Góc thực hành: Gv cho HS tiến hành làm các bài tập hoặc vẽ các biểu đồ, bảng biểu. Từ việc đó HS phân tích các kết quả mà mình hoàn thành để thực hiện mục tiêu mà GV yêu cầu. 1.2.4. Vai trò của phương pháp dạy học theo góc Khi áp dụng các PPDH tích cực sẽ giúp cho việc học tập của HS có hiệu quả hơn, bài học sinh động hơn; mối quan hệ giữa GV với HS, giữa HS với nhau sẽ tốt hơn; các hoạt động học tập phong phú hơn, HS hoạt động nhiều; phát triển tính độc lập, sáng tạo của HS,… Thực hiện dạy học tích cực không có nghĩa là gạt bỏ các PPDH truyền thống mà cần cải tiến, phát triển những mặt tích cực, kết hợp đa dạng các PPDH, đồng thời phải SVTT: Nguyễn Văn Thái 14 Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Hồ Phong học hỏi, vận dụng một số PPDH mới, phù hợp với hoàn cảnh, điều kiện dạy học ở nƣớc ta để giáo dục từng bƣớc tiến lên vững chắc. Có nhiều đề tài khoa học, tài liệu, luận văn, luận án,… đã nghiên cứu, áp dụng các PPDH tích cực vào trong quá trình giảng dạy ở các cấp học ở nƣớc ta. Chẳng hạn nhƣ: PPDH theo góc, học theo hợp đồng, học theo dự án,…Các phƣơng pháp này đều hƣớng tới tăng cƣờng sự tham gia hợp tác tích cực của HS, tạo điều kiện phân hóa trình độ của HS, đáp ứng các phong cách học, phát huy khả năng tối đa của HS, đảm bảo cho HS học sâu và học thoải mái. Đồng thời hình thành các kĩ năng hợp tác, giao tiếp, trình bày, tìm kiếm, thu thập, xử lí thông tin, giải quyết vấn đề,… Đề tài này nghiên cứu, áp dụng dạy học theo vào tổ chức hoạt động dạy học Vật lý ở trƣờng THPT. Những vấn đề liên quan sẽ đƣợc làm rõ trong mục tiếp theo của đề tài. 1.2.5 Ưu nhược điểm của phương pháp dạy học theo góc 1.2.5.1. Ưu điểm - HS đƣợc học sâu và hiệu quả bền vững : HS đƣợc tìm hiểu nội dung học tập theo các phong cách khác nhau, theo các dạng hoạt động khác nhau, do đó, HS hiểu sâu, kiến thức nhớ lâu. - Tăng cƣờng sự tham gia, nâng cao hứng thú và cảm giác thoải mái của HS : HS đƣợc chọn góc theo sở thích và tƣơng đối chủ động, độc lập trong việc thực hiện các nhiệm vụ. Do đó, các em cảm thấy hứng thú và thoải mái hơn. - Tạo đƣợc nhiều không gian cho thời điểm học tập mang tính tích cực : Các nhiệm vụ và hình thức học tập thay đổi tại các góc tạo cho HS nhiều cơ hội khác nhau (khám phá, thực hành, áp dụng, sáng tạo, chơi,...). Điều này cũng giúp gây hứng thú tích cực cho HS. - Tăng cƣờng sự tƣơng tác cá nhân giữa GV và HS, HS và HS; GV luôn theo dõi trợ giúp, hƣớng dẫn khi HS yêu cầu. Điều đó tạo ra sự tƣơng tác cao giữa GV và HS, đặc biệt là HS trung bình, yếu. Ngoài ra HS đƣợc tạo điều kiện để hỗ trợ, hợp tác với nhau trong quá trình thực hiện nhiệm vụ học tập. - Đáp ứng đƣợc sự khác biệt của HS về sở thích, phong cách, trình độ và nhịp độ 1.2.5.2. Nhược điểm - Không gian lớp học là một vấn đề cần quan tâm khi tổ chức học theo góc: không gian lớp học phải rộn để phù hợp với số lƣợng học sinh. GV cần thiết kế số góc phù hợp với không gian lớp học. - Cần nhiều thời gian cho hoạt động học tập: cùng một nội dung nhƣng học sinh đƣợc tiếp cận theo các cách khác nhau nên cần thời gian nhiều hơn. Ngoài ra, cần có thời gian cho HS chọn góc, thời gian để luân chuyển góc. SVTT: Nguyễn Văn Thái 15 Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Hồ Phong - GV cần nhiều thời gian chuẩn bị: GV cần thiết kế nhiệm vụ học tập, đồ dùng phƣơng tiện học tập cho mỗi góc 1.3 Phƣơng hƣớng chung thiết kế và tổ chức dạy học theo góc 1.3.1. Khái niệm thiết kế và tổ chức Thiết kế là hành động phác họa, mô tả ra giấy 1 cách chi tiết ý tƣởng của bản thân về một kế hoạch hoạt động hay chƣởng trình cụ thể nào đó với bố cục, cấu trúc rõ ràng, đầy đủ và phù hợp với định hƣớng sản phẩm. Thiết kế là một hoạt động sáng tạo dựa trên nền tảng, cơ sở tri thức bản thân. Tổ chức là việc sắp xếp, bố trí, triển khai thực hiện những nội dung trong bản thiết kế bằng hệ thống các hoạt động đƣợc tiến hành theo một trình tự nhất định để đạt đƣợc kết quả tốt nhất với mục tiêu đề ra 1.3.2. Khái niệm thiết kế và tổ chức góc học tập Thiết kế Góc học tập (GHT) là một hoạt động sáng tạo của giáo viên nhằm tạo ra những không gian học tập, những mục tiêu, chƣơng trình, nội dung của GHT một cách khoa học, hệ thống, đầy đủ và chi tiết nhằm về cả cấu trúc lẫn nội dung. Tổ chức GHT là những hoạt động nhằm mục đích triển khai thực hiện các nội dung, mục tiêu trong các góc theo một trình tự khoa học nhằm đạt đƣợc kết quả tốt nhất và có hiệu quả nhất Trong tổ chức GHT cần có hệ thống câu hỏi: Bộ câu hỏi định hƣớng (CHĐH) gồm có câu hỏi khái quát (CHKQ), câu hỏi bài học (CHBH) và câu hỏi nội dung (CHND) + Bộ CHĐH là hệ thống câu hỏi ở nhiều cấp độ, có mối quan hệ chặt chẽ, giúp học sinh xác định hƣớng xây dựng của các góc. CHĐH nhằm nhắm đến các kĩ năng tƣ duy bậc cao: kĩ năng so sánh, tổng hợp, đánh giá,...; nhằm đảm bảo góc học tập có sức hút, thuyết phục học sinh tham gia vào, nắm bắt các nội dung quan trọng. Liên hệ với học các bài học khác nhằm hƣớng học sinh đến các kiến thức mà học sinh muốn tìm hiểu. + CHKQ là những câu hỏi mở rộng; gợi ý những kiến thức và bao hàm các khái niệm; thƣờng bao hàm nhiều bài học và giúp học sinh nhận ra đƣợc sự liên hệ giữa các bài học Các CHKQ giúp GV tập trung HS vào các nội dung quan trọng mà mình cần phải tìm hiểu trong bài học và mang đến việc tìm hiểu ảnh hƣởng của các nội dung mà mình đã đƣợc học trƣớc đây đến nội dung của góc mà mình tìm hiểu. + CHBH là những câu hỏi mở có liên quan trƣơc tiếp đến 1 góc hay bài học, giúp HS thể hiện phạm vi hiểu biết về 1 chủ đề nào đó + CHND là những câu hỏi cụ thể dựa trên thực tế, có 1 phạm vi hẹp các đáp án, câu trả lời đúng, thƣờng liên quan đến định nghĩa, khái niệm và nhắc lại thông tin 1.3.3. Vai trò của việc thiết kế và tổ chức góc học tập SVTT: Nguyễn Văn Thái 16 Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Hồ Phong Thiết kế và tổ chức GHT bộ môn Địa lí 11 cho HS là một việc làm thiết thực, có vai trò và ý nghĩa rất lớn, bởi vì: - Phù hợp với thực trạng và yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nƣớc và thế giới hiện nay. Đòi hỏi một đội ngũ lao động lành nghề, trình độ cao và có đầy đủ các năng lực cầ thiết để giải quyết những tình huống thực tiễn. - Phù hợp với sự đổi mới của ngành giáo dục của nƣớc ta hiện nay để tạo nguồn nhân lực chính cho sự phát triển kinh tế quốc gia. Sử dụng phƣơng pháp dạy học tiên tiến, hiện đại nhằm phát triển năng lực của HS trên nhiều phƣơng diện - Phát huy đƣợc vai trò và ý nghĩa của môn Địa lí trong hệ thống các môn học ở trƣờng THPT. Địa lí là một môn khoa học tổng hợp, có khả năng to lớn trong việc tích hợp các nội dung của nhiều lĩnh vực khác nhau để hình thành nên các GHT có ý nghĩa thiết thực. Đồng thời, nó làm cho giờ học Địa lí trở nên sinh động, thú vị và hấp dẫn. - Góp phần nâng cao kiến thức, kĩ năng và thái độ cho HS về các vấn đề của cuộc sống cũng nhƣ của các quốc gia, châu lục hiện nay. Từ đó HS phát huy tƣ duy và óc sáng tạo để áp dụng vào thực tiễn đời sống cũng nhƣ áp dụng vào trong việc phát triển kinh tế của đất nƣớc sau này. 1.4. Mục tiêu, đặc điểm nội dung, cấu trúc và phân phối chƣơng trình Địa lí 11 Trung học phổ thông. 1.4.1. Mục tiêu của chương trình Địa lí 11 1.4.1.1. Về kiến thức: Nắm vững các kiến thức cơ bản về: + Một số đặc điểm cơ bản của nền kinh tế xã hội thế giới đƣơng đại với sự chênh lệch về trình độ phát triển giữa các nhóm nƣớc, với xu hƣớng toàn cầu hóa, khu vực hóa và với hàng loạt vấn đề mang tính toàn cầu. + Đặc điểm tiêu biểm về tự nhiên, dân cƣ, kinh tế của một số khu vực, quốc gia tiêu biểu cho trình độ phát triển kinh tế văn hóa - xã hội khác nhau trên toàn thế giới. 1.4.1.2. Về kĩ năng: Cũng cố và tiếp tục phát triển các kĩ năng: + Kĩ năng phân tích, tổng hợp, so sánh, đánh giá sự vật, hiện tƣợng địa lí. Đặc biệt là các hiện tƣợng kinh tế - xã hội. + Kĩ năng sử dụng bản đồ, đồ thị, số liệu thống kê liên quan đến địa lí kinh tế xã hội trên thế giới, khu vực và một số quốc gia tiêu biểu. + Kĩ năng thu thập, xử lí thông tin, phân tích và trình bày các thông tin địa lí của một số quốc gia và khu vực trên thế giới. + Kĩ năng vận dụng kiến thức để giải thích các sự vật, hiện tƣợng địa lí đang diễn ra trên quy mô toàn cầu và khu vực phù hợp với khả năng của HS. 1.4.1.3. Về thái độ: Giáo dục học sinh: SVTT: Nguyễn Văn Thái 17 Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Hồ Phong + Quan tâm đến những vấn đề mang tính toàn cầu nhƣ dân số, môi trƣờng, phát triển bền vững, biến đổi khí hậu,... + Phân biệt, ủng hộ những xu hƣớng tiến bộ, tất yếu của thời đại. + Thái độ đúng đắt trƣớc các hiện tƣợng kinh tế - xã hội của một số quốc gia. + Ý chí vƣơn lên, đóng góp vào sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nƣớc. + Tình yêu đất nƣớc, quê hƣơng, con ngƣời trên tinh thần quốc tế. 1.4.2 Đặc điểm nội dung chương trình Địa lí 11. - Sách có tên gọi: Địa lí 11. - Sách xây dựng theo bài học, mỗi bài học có từ 1 đến 4 tiết + Có 2 bài học về khu vực (4 tiết/bài) gồm: Liên minh Châu Âu, Đông Nam Á + Có 4 bài học về quốc gia (3 tiết/bài) gồm Hoa Kì, Nhật Bản, Liên Bang Nga, Trung Quốc + Có 1 bài 2 tiết là Oxtraylia + Các bài học về khái quát nền kinh tế xã hội thế giới ( mỗi bài.1 tiết) - Sách có 2 kênh gồm kênh chữ và kênh hình + Kênh chữ trình bài dƣới nhiều dạng khác nhau: có đoạn văn ngắn tóm tắt đầu mỗi bài học; có câu hỏi giữa bài và cuối bài. + Trong kênh chữ kiến thức sắp xếp thành 2 hệ thống cỡ chữ to với nhỏ. Cỡ chữ to viết khái quát, ngắn gọn nêu kiến thức cơ bản của bài học địa lí. Cỡ chữ nhỏ thƣờng đƣợc bố trí sau đoạn văn viets bằng chữ to, đề mục hay bảng kiến thức nào đó. Cỡ chữ nhỏ là kiến thức nhằm làm rõ cho kiến thức cơ bản của bài học địa lí. + Cách trình bày trong kênh chữ cũng có sự kết hợp hai phƣơng thức trình bày : diễn dịch hay quy nạp. + Kênh hình trong sách giáo khoa phong phú, đa dạng gồm nhiefu thể loại nhƣ: bản đồ, lƣợc đồ, biểu đồ, bảng số liệu, sơ đồ, tranh ảnh, bảng kiến thức, hình vẽ. Trong tất cả các phƣơng tiện trên loại phƣơng tiện chủ yếu trong sách giáo khoa là: bản đồ, tranh, ảnh và bảng số liệu. Những kênh hình này vừa minh họa cho kênh chữ vừa làm nguồn tri thức, phối hợp với kênh chữ để trang bị tri thức mới cho học sinh. + Kênh hình đƣợc in màu, chất lƣợng tốt, mang tính khoa học, thẩm mỹ, sƣ phạm. - Sách có số lƣợng bài thực hành tƣơng đối lớn: tỷ lệ tiết thực hành so với tiết học lý thuyết : 8/35 tiết chiếm 23%. Phần địa li kinh tế xã hội khu vực và quốc gia sau mỗi bài học có 1 bài thực hành để hình thành và rèn luyện các kĩ năng địa lí cho học sinh. - Sách giáo khoa Địa lí 11 có hệ thống câu hỏi giữa bài và cuối bài nhằm giúp học sinh tái hiện lại kiến thức, phát triển tƣ duy và rèn luyện các kĩ năng địa lí cho học sinh. SVTT: Nguyễn Văn Thái 18