Tài liệu Lãi suất ngân hàng thương mại

Lãi suất là công cụ điều tiết thị trường có hiệu quả Tr-êng §¹i Häc Ngo¹i Th-¬ng Khoa Kinh tÕ ngo¹i th-¬ng Khoá Luận Tốt nghiệp L·i SuÊt Ng©n Hµng Th-¬ng M¹i Lµ mét trong nh÷ng c«ng cô ®iÒu tiÕt cã hiÖu qu¶ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng Gi¸o viªn h-íng dÉn : PGS.NG¦T Sinh vªn thùc hiÖn : Líp : Vò H÷u Töu Nh©m ThÞ Hµ A3-CN7 Hµ Néi n¨m 2003 môc lôc Nhâm Thi Hà- A3 chuyên ngành 7 HTTP://SINHVIENNGANHANG.COM 1 Lãi suất là công cụ điều tiết thị trường có hiệu quả Lêi nãi ®Çu .......................................................................................................... 1,2 Ch-¬ng I:ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ l·i suÊt tÝn dông ............................................... 3 I.ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ ................................................................................................. 3 1.Kh¸i niÖm ............................................................................................................. 3 2.Môc tiªu cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ............................................................................ 4 3.C«ng cô cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ............................................................................. 7 II.L·i suÊt tÝn dông ................................................................................................ 11 1.§Þnh nghÜa l·i suÊt ............................................................................................. 12 2.Ph©n lo¹i l·i suÊt................................................................................................. 13 3.Vai trß cña l·i suÊt.............................................................................................. 17 4.L·i suÊt lµ c«ng cô ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ................................................... 19 5.C¸c nh©n tè t¸c ®éng vµo l·i suÊt ....................................................................... 23 6.Sù ®iÒu hµnh l·i suÊt tÝn dông cña NHT¦ ......................................................... 30 Ch-¬ng II:Thùc tr¹ng chÝnh s¸ch l·i suÊt ë ViÖt Nam trong thêi gian võa qua. .............................................................................................................................. 1.Giai ®o¹n tõ 1945 ®Õn 1951 ............................................................................... 34 2.Giai ®o¹n tõ n¨m 1951 ®Õn 1986 ....................................................................... 35 3.Giai ®o¹n cuèi n¨m 1986 ®Õn 1995.................................................................... 37 4.Giai ®o¹n tõ 1/1/1996 ®Õn nöa ®Çu n¨m 2000 ................................................... 40 5.Giai ®o¹n tõ 5/8/2000 ®Õn 1/6/2002 ................................................................... 50 6.Giai ®o¹n tõ 1/6/2002 ®Õn nay ........................................................................... 53 Ch-¬ng III:Gi¶i ph¸p ®iÒu hµnh l·i suÊt ë ViÖt Nam hiÖn nay...................... 57 I.T¸c ®éng tÝch cùc vµ tÝnh tÊt yÕu cña viÖc thay ®æi c¬ chÕ l·i suÊt theo h-íng thÞ tr-êng .................................................................................................... 57 II.§Þnh h-íng cña NHNN ViÖt Nam ®èi víi chÝnh s¸ch l·i suÊt hiÖn nay ........... 61 1. Nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cÇn qu¸n triÖt khi ®æi míi chÝnh s¸ch l·i suÊt ......... 61 2. §Þnh h-íng vÒ chÝnh s¸ch l·i suÊt .................................................................... 61 III. Nh÷ng gi¶i ph¸p ®iÒu hµnh l·i suÊt ë ViÖt Nam ............................................. 62 Nhâm Thi Hà- A3 chuyên ngành 7 HTTP://SINHVIENNGANHANG.COM 2 Lãi suất là công cụ điều tiết thị trường có hiệu quả 1. Nh÷ng khã kh¨n gÆp ph¶i trong qu¸ tr×nh chuyÓn sang c¬ chÕ l·i suÊt tho¶ thuËn ...................................................................................................................... 62 2. Nh÷ng gi¶i ph¸p ................................................................................................ 64 Kªt luËn ................................................................................................................ 70 Tµi liÖu tham kh¶o ............................................................................................. 71 Phô lôc 1 ............................................................................................................... 72 Phô lôc 2 ............................................................................................................... 74 Lêi nãi ®Çu. Nhâm Thi Hà- A3 chuyên ngành 7 HTTP://SINHVIENNGANHANG.COM 3 Lãi suất là công cụ điều tiết thị trường có hiệu quả Sù ra ®êi cña Ng©n hµng Quèc gia ViÖt Nam vµo ngµy 6/5/1951 ®· ®¸nh dÊu b-íc ngoÆt lÞch sö trong lÜnh vùc tiÒn tÖ tÝn dông cña n-íc ta. Víi sù ra ®êi cña NHQG lÇn ®Çu tiªn chóng ta cã mét ng©n hµng mang ®Çy ®ñ tÝnh ®éc lËp tù chñ, vµ lµ mét ng©n hµng quèc gia duy nhÊt. Cho dï tr¶i qua c¸c giai ®o¹n lÞch sö kh¸c nhau, Ng©n hµng Nhµ n-íc ViÖt Nam ®· cã nh÷ng thay ®æi thÝch hîp ®Ó phï hîp víi hoµn c¶nh míi, song nã vÉn lµ mét c¬ quan qu¶n lý Nhµ n-íc vÒ lÜnh vùc: tiÒn tÖ, tÝn dông, ng©n hµng, thanh to¸n vµ ngo¹i hèi. Vµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô mµ Ng©n hµng Nhµ n-íc ViÖt Nam (NHNN VN) ph¶i coi träng hµng ®Çu lµ viÖc x©y dùng vµ thùc thi cã hiÖu qu¶ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia. §ã lµ mét trong nh÷ng chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« mµ trong ®ã NHT¦, th«ng qua c¸c c«ng cô cña m×nh ®Ó t¸c ®éng vµo l-îng tiÒn cung øng hay l·i suÊt nh»m ®¹t ®-îc c¸c môc tiªu: gi¸ c¶, s¶n l-îng vµ c«ng ¨n viÖc lµm.Sù t¸c ®éng ®ã th«ng qua c¸c c«ng cô lµ c¸c l·i suÊt t¸i cÊp vèn, chiÕt khÊu, t¸i cÊp vèn... Nh- vËy cã thÓ hiÓu l·i suÊt lµ mét kªnh truyÒn dÉn sù t¸c ®éng cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. Nã ®-îc sö dông nh- lµ mét c«ng cô v« cïng h÷u hiÖu dÓ ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ. §ã lµ mét biÕn sè ®-îc theo dâi v« cïng chÆt chÏ bëi nã chi phèi ®Õn c¸c quyÕt ®Þnh cña chóng ta, nã ¶nh h-ëng ®Õn cuéc sèng cña mçi ng-êi trong thêi ®¹i ngaú nay. §èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam hiÖn nay th× viÖc sö dông cã hiÖu qu¶ l·i suÊt ®Ó ®em l¹i mét hiÖu qu¶ tèt cho nÒn kinh tÕ hay nãi c¸ch kh¸c lµ viÖc thùc thi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ mét c¸ch hiÖu qu¶ lµ t-¬ng ®èi phøc t¹p vµ rÊt cã ý nghi· ®èi víi nÒn kinh tÕ. Trong ph¹m vi ®Ò tµi nµy t«i xin ®Ò cËp ®Õn sù ®iÒu hµnh l·i suÊt ë ViÖt Nam trong giai ®o¹n tõ khi NHNN thµnh lËp cho ®Õn nay- khi ¸p dông chÝnh s¸ch l·i suÊt tho¶ thuËn. Nhâm Thi Hà- A3 chuyên ngành 7 HTTP://SINHVIENNGANHANG.COM 4 Lãi suất là công cụ điều tiết thị trường có hiệu quả MÆc dï ®©y kh«ng ph¶i lµ mét ®Ò tµi míi nh-ng laÞ lµ mét vÊn ®Ò lu«n ®-îc quan t©m v× cho dï chÝnh s¸ch l·i suÊt ®· ®-îc ¸p dông tõ rÊt l©u trªn thÕ giíi còng nh- ViÖt Nam song ®èi víi mçi n-íc sù t¸c ®éng cña chÝnh s¸ch nµy ®èi víi nÒn kinh tÕ l¹i kh«ng gièng nhau, hay ngay trong mét n-íc t¹i nh÷ng thêi ®iÓm kh¸c nhau cÇn ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p t¸c ®éng kh¸c nhau. Hay nãi c¸ch kh¸c ®Ó vËn dông cã hiÖu qu¶ chÝnh s¸ch nµy th× ®ßi hái ph¶i cã sù linh ho¹t, mÒm dÎo, vµ nhÊt lµ ph¶i phï hîp víi m«i tr-êng kinh tÕ vÜ m«. ChÝnh v× vËy, mét sù n¾m b¾t chÝnh x¸c b¶n chÊt, sù t¸c ®éng cña nã ®èi víi nÒn kinh tÕ lµ v« cïng quan träng ®èi víi nh÷ng nhµ qu¶n lý vµ c¶ nh÷ng nhµ kinh tÕ. Tuy nhiªn ®©y lµ mét lÜnh vùc nghiªn cøu cã ph¹m vi vµ qui m« t-¬ng ®èi réng v× ®iÒu kiÖn kiÕn thøc vµ thêi gian h¹n hÑp nªn trong ph¹m vi kho¸ luËn chØ xin ®Ò cËp mét khÝa c¹nh . §ã lµ: “ L·i suÊt ng©n hµng th-¬ng maÞ lµ mét trong nh÷ng c«ng cô ®iÒu tiÕt cã hiÖu qu¶ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng” . Trong ®Ò tµi gåm ba ch-¬ng nh- sau: Ch-¬ng mét: ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ l·i suÊt tÝn dông. Ch-¬ng hai: Thùc tr¹ng chÝnh s¸ch l·i suÊt ë ViÖt Nam trong thêi gian võa qua. Ch-¬ng ba: Gi¶i ph¸p ®iÒu hµnh l·i suÊt ë ViÖt Nam hiÖn nay. T«i xin ch©n thµnh c¸m ¬n PGS.NG¦T Vò H÷u Töu ®· cã nh÷ng chØ dÉn hÕt søc quý b¸u trong qu¸ tr×nh hoµn thµnh b¶n luËn v¨n nµy. Hµ néi th¸ng 4 /2003 Sinh viªn Nh©m ThÞ Hµ Nhâm Thi Hà- A3 chuyên ngành 7 HTTP://SINHVIENNGANHANG.COM 5 Lãi suất là công cụ điều tiết thị trường có hiệu quả CHƯƠNg I: chính sách tiền tệ và lãI suất Tín dụng. I. ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ. 1. Kh¸i niÖm. Ho¹t ®éng cña ng©n hµng liªn quan ®Õn sù æn ®Þnh hay thay ®æi cña tiÒn tÖ vÒ l-u l-îng, chi phÝ vµ gi¸ trÞ, v× nh÷ng thay ®æi nãi trªn t¸c ®éng ®Õn gi¸ c¶ hµng ho¸ vµ gi¸ trÞ tµi s¶n, thu nhËp cña nh©n d©n. Cho nªn nã trùc tiÕp lµm biÕn chuyÓn møc sèng cña hä gi÷a hai cùc: khã kh¨n, ®¾t ®á vµ thuËn lîi tiÖn nghi. Do ®ã b»ng c¸ch t¹o ra nh÷ng biÕn ®éng vÒ tiÒn tÖ, ng-êi ta hoµn toµn cã thÓ h-íng dÉn nh÷ng biÕn ®éng nhÊt ®Þnh trong ®êi sèng vµ sinh ho¹t kinh tÕ cña mét céng ®ång. Mèi quan hÖ Êy ®· lµm cho tiÒn tÖ biÕn ®éng ®-îc gäi lµ “ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ” . HoÆc chóng ta còng cã thÓ hiÓu: chÝnh s¸ch tiÒn tÖ lµ tæng hoµ c¸c ph-¬ng thøc mµ ng©n hµng T¦ th«ng qua c¸c c«ng cô cña m×nh t¸c ®éng ®Õn khèi l-îng tiÒn trong l-u th«ng, nh»m phôc vô cho viÖc thùc hiÖn c¸c môc tiªu kinh tÕ x· héi cña mét quèc gia trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh. Nãi ®Õn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ kh«ng thÓ kh«ng ®Ò cËp ®Õn tiÒn tÖ. TiÒn tÖ lu«n cã hai chøc n¨ng c¬ b¶n: ®ã lµ chøc n¨ng lµm trung gian trao ®æi, thanh to¸n vµ chøc n¨ng dù tr÷ gi¸ trÞ trong ®êi sèng vµ ho¹t ®éng kinh tÕ. Mét ®iÒu hiÓn nhiªn lµ khi cã mét l-îng tiÒn cµng lín th× nh÷ng ho¹t ®éng trªn diÔn ra cµng thuËn lîi v× khi ®ã chi phÝ ®Ó cã tiÒn sÏ trë nªn thÊp h¬n vµ do ®ã gi¸ trÞ cña tiÒn còng gi¶m theo. Vµ c¬ b¶n lµ khi ®ã c¬ héi ®Ó cã tiÒn trë nªn dÔ dµng h¬n. Ng-êi ta sÏ chi tiªu nhiÒu h¬n. Nhu cÇu vÒ hµng ho¸ t¨ng, sÏ t¸c ®éng ®Õn gi¸ c¶ vµ s¶n xuÊt ph¸t triÓn nhanh h¬n. Vµ trong tr-êng hîp ng-îc l¹i, khi tiÒn tÖ trë nªn khan hiÕm lóc nµy chi phÝ ®Ó cã tiÒn sÏ t¨ng v× con ng-êi cÇn ®¸nh ®æi nhiÒu cång søc vµ th× giê h¬n tr-íc ®Ó cã tiÒn.. Vµ hÖ qu¶ tÊt yÕu lµ n¨ng lùc s¶n xuÊt gi¶m theo. Nhâm Thi Hà- A3 chuyên ngành 7 HTTP://SINHVIENNGANHANG.COM 6 Lãi suất là công cụ điều tiết thị trường có hiệu quả Cã thÓ nãi mäi sù thay ®æi nãi trªn ®Òu do hÖ thèng cña bµn tay t¹o ra nã: chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. Trong tr-êng hîp thø nhÊt: sù d- thõa cña tiÒn kÝch thÝch tiªu dïng vµ s¶n xuÊt vµ, ®ã chÝnh lµ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ níi láng (Easy_Moneytary Policy) Tr-êng hîp thø hai: lµ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ th¾t chÆt, ng-îc l¹i víi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ níi láng: lóc nµy tiÒn trë nªn khan hiÕm, thiÕu hôt vÒ sè l-îng, ®Êt ®á vÒ chi phÝ. ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ cã thÓ ®-îc thùc thi theo hai h-íng cho phï hîp víi t×nh h×nh thùc tiÔn cña mçi mét nÒn kinh tÕ kh¸c nhau. Nã chØ cã thÓ ®i theo hai h-íng nµy hoÆc níi láng hoÆc th¾t chÆt. Vµ sù dao ®éng trong hai khuynh h-íng nµy sÏ t¸c ®éng tíi ®êi sèng cña nh©n d©n vµ ho¹t ®éng kinh tÕ cña hä. Vµ nh÷ng t¸c ®éng ®ã sÏ lµ xÊu hay tèt phô thuéc vµo tÝnh hîp lý hay kh«ng hîp lý cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ®ã víi nÒn kinh tÕ. 2. Môc tiªu cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. Môc tiªu cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ hÇu nh- thèng nhÊt ë c¸c n-íc. Sù ®iÒu chØnh vÒ tiÒn tÖ nh»m môc tiªu tr-íc hÕt lµ æn ®Þnh gi¸ trÞ tiÒn tÖ, trªn c¬ së ®ã gãp phÇn t¨ng tr-ëng kinh tÕ vµ gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm. -æn ®Þnh gi¸ c¶ tiÒn tÖ: lµ môc tiªu hµng ®Çu cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ lµ môc tiªu dµi h¹n. ¤n ®Þnh gi¸ trÞ tiÒn tÖ lµ æn ®Þnh søc mua cña tiÒn tÖ vµ æn ®Þnh gi¸ c¶, trong ®ã æn ®Þnh gi¸ c¶ cã tÇm quan träng ®Æc biÖt ®Ó ®Þnh h-íng ph¸t triÓn kinh tÕ cña quèc gia. Gi¸ c¶ cã møc l¹m ph¸t thÊp vµ æn ®Þnh sÏ lµm cho møc t¨ng thu nhËp thùc tÕ cña ng-êi d©n (+) , thóc ®Èy nhu cÇu ®Çu t-, ®¶m b¶o sù ph©n bæ nguån lùc x· héi mét c¸ch hiÖu qu¶, c¶i thiÖn ®êi sèng cña ng-êi d©n. Ngù¬c l¹i sù bÊt æn ®Þnh gi¸ c¶(khi nÒn kinh tÕ r¬i vµo t×nh tr¹ng l¹m ph¸t cao hay thiÓu ph¸t liªn tôc) sÏ lµm cho m«i tr-êng kinh tÕ vÜ m« cña quèc gia biÕn ®éng phøc t¹p vµ khã dù ®o¸n chÝnh x¸c, Nhâm Thi Hà- A3 chuyên ngành 7 HTTP://SINHVIENNGANHANG.COM 7 Lãi suất là công cụ điều tiết thị trường có hiệu quả n¹n ®Çu c¬ sÏ lµm níi réng kho¶ng c¸ch giµu nghÌo, khiÕn nh©n d©n mÊt niÒm tin ë chÝnh quyÒn. ViÖc c«ng bè c«ng khai chØ tiªu nµy lµ cam kÕt cña Ng©n hµng T¦ nh»m æn ®Þnh gi¸ trÞ tiÒn tÖ vÒ mÆt dµi h¹n. §iÒu nµy cã nghÜa lµ NHT¦ kh«ng tËp trung ®iÒu chØnh sù biÕn ®éng gi¸ c¶ trong ng¾n h¹n. Do nh÷ng biÖn ph¸p vÒ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ t¸c ®éng ®Õn nÒn kinh tÕ cã tÝnh chÊt trung vµ dµi h¹n, h¬n n÷a khã cã thÓ dù ®o¸n chÝnh x¸c kÕt qu¶ sÏ x¶y ra vao thêi ®iÓm nµo trong t-¬ng lai, v× vËy sÏ lµ kh«ng kh¶ thi ®èi víi NHT¦ trong viÖc theo ®uæi kiÓm so¸t gi¸ c¶ trong ng¾n h¹n. Nh- vËy æn ®Þnh gi¸ c¶ lµ môc tiªu hµng ®Çu vµ lµ môc tiªu dµi h¹n cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. -T¨ng tr-ëng kinh tÕ: tèc ®é t¨ng tr-ëng kinh tÕ æn ®Þnh lµ nÒn t¶ng cho mäi sù æn ®Þnh. Nã ®¶m b¶o gi¶i quyÕt cho c¸c môc tiªu kinh tÕ kh¸c cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ nh-: gi¶m tû lÖ thÊt nghiÖp, æn ®Þnh tiÒn tÖ trong n-íc, gia t¨ng thu nhËp quèc d©n… V× thÕ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ph¶i phôc vô cho viÖc ®¶m b¶o r»ng sÏ cã t¨ng tr-ëng kinh tÕ thùc sù, nghÜa lµ phÇn t¨ng tr-ëng cã ®-îc sau khi lÊy phÇn t¨ng danh nghÜa trõ ®i phÇn gia t¨ng trong cïng thêi k×. Sù t¨ng tr-ëng ph¶i ®-îc hiÓu c¶ vÒ khèi l-îng vµ chÊt l-îng, biÓu hiÖn ë sù t¨ng GDP thùc tÕ, c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh quèc tÕ cña hµng ho¸ trong n-íc t¨ng. Mét nÒn kinh tÕ phån thÞnh víi tèc ®é t¨ng tr-ëng kinh tÕ æn ®Þnh lµ môc tiªu cña bÊt k× chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« nµo. -C«ng ¨n viÖc lµm ®Çy ®ñ: chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ph¶i quan t©m ®Õn kh¶ n¨ng t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, gi¶m ¸p lùc x· héi cña thÊt nghiÖp . C«ng ¨n viÖc lµm ®Çy ®ñ cã ý nghÜa bëi 3 lý do: +ChØ sè thÊt nghiÖp lµ mét trong nh÷ng chØ tiªu ph¶n ¸nh sù thÞnh v-îng cña x· héi v× nã ph¶n ¸nh kh¶ n¨ng sö dông cã hiÖu qu¶ nguån lùc x· héi. Nhâm Thi Hà- A3 chuyên ngành 7 HTTP://SINHVIENNGANHANG.COM 8 Lãi suất là công cụ điều tiết thị trường có hiệu quả +ThÊt nghiÖp g©y nªn t×nh tr¹ng stress cho mçi c¸ nh©n vµ gia ®×nh cña hä vµ lµ mÇm mèng cña c¸c tÖ n¹n x· héi. +C¸c kho¶n trî cÊp thÊt nghiÖp t¨ng lªn cã thÓ lµm thay ®èi c¬ cÊu chi tiªu ng©n s¸ch vµ lµm c¨ng th¼ng t×nh tr¹ng ng©n s¸ch. §¶m b¶o c«ng ¨n viÖc lµm ®Çy ®ñ kh«ng cã nghÜa lµ tû lÖ thÊt nghiÖp b»ng kh«ng. Mçi mét quèc gia cÇn x¸c ®Þnh tû lÖ thÊt nghiÖp tù nhiªn chÝnh x¸c ®Ó ®¹t môc tiªu nµy. Tû lÖ thÊt nghiÖp tù nhiªn ®-îc cÊu thµnh tõ tû lÖ thÊt nghiÖp t¹m thêi (nh÷ng ng-êi ®ang t×m kiÕm viÖc lµm thÝch hîp) vµ tû lÖ thÊt nghiÖp c¬ cÊu (thÊt nghiÖp bëi sù kh«ng phï hîp nhu cÇu vÒ lao ®éng vµ cung cña lao ®éng). Bªn c¹nh ®ã cè g¾ng gi¶m tû lÖ thÊt nghiÖp tù nhiªn còng ®-îc coi lµ môc tiªu cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. Ngoµi c¸c môc tiªu vÜ m« trªn, mét sè n-íc cßn tËp trung vµo c¸c môc tiªu cô thÓ, tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm ph¸t triÓn kinh tÕ ®Æc thï cña hä. Ch¼ng h¹n, Côc dù tr÷ liªn bang Mü theo ®uæi c¸c môc tiªu kh¸c nh- æn ®Þnh thÞ tr-êng tµi chÝnh, æn ®Þnh l·i suÊt hoÆc Ng©n hµng Nhµ n-íc ViÖt Nam nh»m môc tiªu æn ®Þnh hÖ thèng c¸c tæ chøc tÝn dông thay v× ®¶m b¶o c«ng ¨n viÖc lµm. C¸c môc tiªu cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ võa thèng nhÊt võa m©u thuÉn víi nhau. Trong khi môc tiªu t¨ng tr-ëng kinh tÕ v÷ng ch¾c cã quan hÖ chÆt chÏ víi môc tiªu viÖc lµm ®Çy ®ñ, môc tiªu t¨ng tr-ëng kinh tÕ vµ æn ®Þnh gi¸ c¶ bæ sung cho nhau trong dµi h¹n, th× trong ng¾n h¹n môc tiªu æn ®inh gi¸ c¶ l¹i m©u thuÉn víi môc tiªu viÖc lµm cao vµ môc tiªu t¨ng tr-ëng kinh tÕ. M©u thuÉn gi÷a c¸c môc tiªu ®Æt c¸c quèc gia vµo viÖc ph¶i lùa chän mét môc tiªu thÝch hîp cho tõng thêi k×, chÊp nhËn c¾t gi¶m nhÊt ®Þnh ®èi víi nh÷ng môc tiªu kh¸c, ®ång thêi sö dông vµ ®iÒu chØnh c¸c c«ng cô cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ nh»m ®¹t ®ù¬c c¸c chØ tiªu trung gian: tæng khèi l-îng tiÒn cung øng(M1,M2,M3), hoÆc møc l·i sÊt thÞ tr-êng(ng¾n vµ dµi h¹n), chØ tiªu ho¹t Nhâm Thi Hà- A3 chuyên ngành 7 HTTP://SINHVIENNGANHANG.COM 9 Lãi suất là công cụ điều tiết thị trường có hiệu quả ®éng(tæng dù tr÷ cña ng©n hµng th-¬ng m¹i, l·i suÊt ng¾n h¹n cña thÞ tr-êng liªn ng©n hµng… 3.C«ng cô cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. §Ó thùc hiÖn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, NHT¦ sö dông c¸c lo¹i c«ng cô kh¸c nhau nh- c«ng cô t¸i cÊp vèn, l·i sÊt tÝn dông, dù tr÷ b¾t buéc…Mçi lo¹i cã c¬ chÕ t¸c ®éng riªng vµ ®em l¹i nh÷ng kÕt qu¶ kh¸c nhau trªn nh÷ng khÝa c¹nh kh¸c nhau. Tuy nhiªn c¸c c«ng cô nµy ®Òu nh»m ¶nh h-ëng trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp ®Õn khèi l-îng tiÒn trong l-u th«ng ®Ó tõ ®ã ®¹t ®-îc c¸c môc tiªu cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. 3.1.C«ng cô trùc tiÕp C«ng cô trùc tiÕp lµ c«ng cô t¸c ®éng trùc tiÕp vµo khèi l-îng tiÒn trong l-u th«ng. Khi NHT¦ sö dông c«ng cô trùc tiÕp, nã t¸c ®éng vµo môc tiªu trung gian qua ®ã t¸c ®éng ®Õn tæng cÇu. a.H¹n møc tÝn dông. H¹n møc tÝn dông lµ d- nî tèi ®a mµ NHT¦ buéc c¸c tæ chøc tÝn dông phaØ t«n träng khi cÊp tÝn dông cho nÒn kinh tÕ.NghÜa lµ, vÒ thùc chÊt, c«ng cô nµy cho phÐp NHT¦ Ên ®Þnh tr-íc khèi l-îng tÝn dông ph¶i cung cÊp cho nÒn kinh tÕ trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh vµ sau ®ã t×m ®-êng ®Ó ®-a nã vµo nÒn kinh tÕ. Khi NHT¦ x¸c ®Þnh h¹n møc tÝn dông th× c¨n cø vµo c¸c chØ tiªu nh- tèc ®é t¨ng tr-ëng kinh tÕ, biÕn ®éng cña chØ sè gi¸ c¶, biÕn ®éng cña tû gi¸. Tû lÖ thÊt nghiÖp trong nÒn kinh tÕ, béi chi ng©n s¸ch. H¹n møc tÝn dông sÏ ®Æc biÖt ph¸t huy t¸c dông trong nÒn kinh tÕ cã l¹m ph¸t. Trong tr-êng hîp c¸c c«ng cô gi¸n tiÕp kh«ng ph¸t huy cã hiÖu qu¶ do thÞ tr-êng tiÒn tÖ ch-a ph¸t triÓn hoÆc do møc cÇu tiÒn tÖ kh«ng nh¹y c¶m víi sù biÕn ®éng l·i suÊt, hoÆc do NHT¦ kh«ng cã kh¶ n¨ng khèng chÕ vµ kiÓm so¸t Nhâm Thi Hà- A3 chuyên ngành 7 HTTP://SINHVIENNGANHANG.COM 10 Lãi suất là công cụ điều tiết thị trường có hiệu quả l-îng vèn kh¶ dông cña hÖ thèng ng©n hµng th-¬ng m¹i th× c«ng cô h¹n møc tÝn dông lµ kh«ng thÓ thiÕu trong viÖc ®iÒu tiÕt l-îng tiÒn cung øng. Khi sö dông h¹n møc tÝn dông nh»m khèng chÕ d- nî tÝn dông cña c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i th× t-¬ng ®-¬ng víi nã lµ mét l-îng nguån vèn tiÒn göi huy ®éng, qua ®ã ¶nh h-ëng ®Õn tû träng vèn tÝn dông so víi l-îng cung øng. Khi NHT¦ t¨ng h¹n møc tÝn dông sÏ dÉn tíi kh¶ n¨ng t¨ng cung øng vèn tÝn dông cña c¸c tæ chøc tÝn dông cho nÒn kinh tÕ, t¨ng kh¶ n¨ng t¹o tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng, do ®ã sÏ lµm t¨ng l-îng tiÒn cung øng. Cßn ng-îc l¹i gi¶m h¹n møc tÝn dông sÏ lµm gi¶m l-îng tiÒn cung øng. Tuy nhiªn ®©y lµ c«ng cô cã tÝnh chÊt hµnh chÝnh vµ thiÕu linh ho¹t, ®«i khi ®i ng-îc l¹i víi chiÒu h-íng biÕn ®éng cña thÞ tr-êng tÝn dông nªn hiÖu qu¶ ®iÒu tiÕt cña nã ch-a cao v× nã cã thÓ ®Èy l·i suÊt lªn cao hoÆc gi¶m kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i b.L·i suÊt tiÒn göi vµ cho vay. Ng©n hµng th-¬ng m¹i cã thÓ sö dông c«ng cô l·i suÊt, nh- khung l·i suÊt, l·i suÊt trÇn, sµn l·i suÊt tiÒn göi vµ cho vay trªn thÞ tr-êng nh-ng th«ng qua c¬ chÕ ®iÒu chØnh cung cÇu tiÒn tÖ. NÕu l·i suÊt tiÒn göi cao sÏ thu hót ®-îc nhiÒu tiÒn göi lµm t¨ng nguån vèn vay. Ng-îc l¹i, sÏ lµm gi¶m kh¶ n¨ng më réng kinh doanh tÝn dông. Khi muèn t¨ng khèi l-îng cho vay, NHT¦ gi¶m møc l·i suÊt cho vay ®Ó kÝch thÝch c¸c nhµ ®Çu t- vay vèn, khi cÇn h¹n chÕ ®Çu t-, NHT¦ sÏ Ên ®Þnh møc l·i suÊt cao. Tuy nhiªn c«ng cô nµy lµm h¹n chÕ tÝnh chñ ®éng, linh ho¹t trong kinh doanh cña ng©n hµng th-¬ng m¹i. Nã sÏ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng ø ®éng vèn ë ng©n hµng nh-ng nÒn kinh tÕ l¹i thiÕu vèn ®Çu t-. 3.2. C«ng cô gi¸n tiÕp. Nhâm Thi Hà- A3 chuyên ngành 7 HTTP://SINHVIENNGANHANG.COM 11 Lãi suất là công cụ điều tiết thị trường có hiệu quả a,Dù tr÷ b¾t buéc: Dù tr÷ b¾t buéc lµ kho¶n tiÒn göi cña c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i t¹i NHT¦, møc tiÒn göi nµy do ph¸p luËt qui ®Þnh b»ng mét tû lÖ nhÊt ®Þnh so víi c¸c kho¶n nî cña ng©n hµng. Dù tr÷ b¾t buéc lµ mét trong nh÷ng nh©n tè ¶nh h-ëng ®Õn l-îng vèn kh¶ dông cña ng©n hµng: nã cã thÓ ®iÒu chØnh viÖc t¹o tiÒn th«ng qua hÖ thèng ng©n hµng, ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n cña ng©n hµng th-¬ng m¹i. Vµ nã chÝnh lµ mét ph-¬ng tiÖn cho NHT¦ sö dông ®Ó kiÓm so¸t khèi l-îng tÝn dông vµ lµm thay ®æi l-îng cung øng vèn cho nÒn kinh tÕ. Nh÷ng thay ®æi trong dù tr÷ b¾t buéc t¸c ®éng ®Õn cung øng tiÒn tÖ b»ng c¸ch thay ®æi hÖ sè më réng tiÒn tÖ(m). ¦u ®iÓm cña viÖc sö dông dù tr÷ b¾t buéc ®Ó kiÓm so¸t cung øng tiÒn tÖ lµ cã thÓ t¸c ®éng dÕn tÊt c¶ c¸c ng©n hµng nh- nhau vµ cã t¸c dông m¹nh mÏ ®Õn cung øng tiÒn tÖ. Tuy nhiªn, nh-îc ®iÓm cña dù tr÷ b¾t buéc lµ thiÕu tÝnh mÒm dÎo. ThËt vËy sÏ rÊt vÊt v¶ ®Ó thùc hiÖn ®-îc nh÷ng thay ®æi nhá trong cung øng tiÒn tÖ b»ng c¸ch thay ®æi dù tr÷ b¾t buéc. Ngoµi ra viÖc t¨ng dù tr÷ b¾t buéc cã thÓ ¶nh h-ëng xÊu ®Õn kh¶ n¨ng thanh kho¶n cña c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i, g©y ra t×nh tr¹ng mÊt æn ®Þnh trong thanh to¸n vµ qu¶n lý c¸c ng©n hµng. b,L·i suÊt t¸i chiÕt khÊu vµ l·i suÊt t¸i cÊp vèn. T¸i chiÕt khÊu vµ t¸i cÊp vèn lµ c¸c ph-¬ng thøc mµ NHT¦ cho c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i vµ c¸c tæ chøc tÝn dông vay th«ng qua h×nh thøc chiÕt khÊu l¹i giÊy tê cã gi¸. Víi viÖc Ên ®Þnh l·i suÊt t¸i chiÕt khÊu, t¸i cÊp vèn NHT¦ cã thÓ t¸c ®éng ®Õn kh¶ n¨ng cho vay cña c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i. Vµ qua ®ã lµm Nhâm Thi Hà- A3 chuyên ngành 7 HTTP://SINHVIENNGANHANG.COM 12 Lãi suất là công cụ điều tiết thị trường có hiệu quả cho cung cÇu vÒ tiÒn tÖ cã sù thay ®æi. Khi l·i suÊt t¸i chiÕt khÊu, t¸i cÊp vèn t¨ng lªn c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i sÏ bÊt lîi nÕu vay vèn cña Ng©n hµng Trung -¬ng. Trong ®iÒu kiÖn nh- vËy, c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i sÏ kh«ng cã kh¶ n¨ng më réng cho vay tÝn dông. Ng-îc l¹i, khi l·i suÊt t¸i chiÕt khÊu, t¸i cÊp vèn gi¶m, c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i do ®-îc lîi trong viÖc chiÕt khÊu l¹i víi NHT¦ nªn sÏ cã ®iÒu kiÖn më réng kh¶ n¨ng cho vay tÝn dông. C«ng cô nµy cã -u ®iÓm lµ viÖc vay muîn ®-îc thùc hiÖn trªn nh÷ng giÊy tê cã gi¸ nªn thêi h¹n vay muîn t-¬ng ®èi râ rµng, viÖc hoµn tr¶ nî t-¬ng ®èi ch¾c ch¾n, tiÒn vay vËn ®éng phï hîp víi sù vËn ®éng cña qui luËt cung cÇu thÞ tr-êng. Nã còng gióp NHT¦ thùc hiÖn vai trß ng-êi cho vay cuèi cïng nh»m gióp nÒn kinh tÕ tr¸nh khái nh÷ng cuéc sôp ®æ tµi chÝnh. Bªn c¹nh ®ã, c«ng cô nµy còng cßn tån t¹i kh«ng Ýt nh-îc ®iÓm. Thø nhÊt: trong nghiÖp vô nµy NHT¦ ë vµo thÕ bÞ ®éng NHT¦ cã thÓ thay ®æi l·i suÊt t¸i chiÕt khÊu nh-ng kh«ng thÓ b¾t c¸c ng©n hµng ®i vay. Thø hai: khi NHT¦ Ên ®Þnh møc l·i suÊt t¸i chiÕt khÊu ®Æc biÖt nµo ®ã sÏ g©y ra chªnh lÖch lín gi÷a l·i suÊt t¸i chiÕt chiÕt khÊu vµ l·i suÊt thÞ tr-êng. c,NghiÖp vô thÞ tr-êng më. Thùc chÊt cña lo¹i ho¹t ®éng nµy lµ viÖc NHT¦ mua b¸n c¸c giÊy tê cho c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i víi l·i suÊt hÊp dÉn, NHT¦ thu håi tiÒn tõ l-u th«ng lµm gi¶m l-îng tiÒn cung øng , ®ång thêi kh¶ n¨ng cho vay cña c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i còng gi¶m vµ gi¸ trÞ tÝn dông t¨ng lªn. Ng-îc l¹i b»ng viÖc mua c¸c giÊy tê cã gÝa, NHT¦ cung cÊp tiÒn cho c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i ®Ó cho vay, lµm gia t¨ng l-îng tiÒn cung øng trªn thÞ tr-êng. §iÒu quan träng ë ®©y lµ thêi h¹n cña giÊy tê cã gi¸. ViÖc mua b¸n giÊy tê cã gi¸ ng¾n h¹n chñ yÕu nh»m môc ®Ých c©n b»ng giao ®éng cña tû lÖ l·i suÊt trªn thÞ tr-êng tiÒn tÖ, trong khi ®ã mua b¸n giÊy tê cã gi¸ ng¾n h¹n cã ¶nh h-ëng râ rÖt tíi kh¶ n¨ng thanh to¸n cña c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i. Nhâm Thi Hà- A3 chuyên ngành 7 HTTP://SINHVIENNGANHANG.COM 13 Lãi suất là công cụ điều tiết thị trường có hiệu quả §©y ®-îc coi lµ c«ng cô quan träng nhÊt cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ v× nã cã nh÷ng -u ®iÓm h¬n h¼n so víi c¸c c«ng cô kh¸c v×: +)Th«ng qua nghiÖp vô nµy NHT¦ hoµn toµn kiÓm so¸t ®-îc l-îng tiÒn giao dÞch. +)§©y lµ c«ng cô linh ho¹t gióp NHT¦ dÔ dµng söa ch÷a nh÷ng sai lÇm cña m×nh nÕu cã sai sãt x¶y ra. +)NghiÖp vô cã thÓ sö dông ®-îc ë bÊt k× møc ®é nµo khi cã yªu cÇu, c¨n cø vµo khèi l-îng giÊy tê cã gi¸ b¸n ra. +)NghiÖp vô thÞ tr-êng më cã thÓ tiÕn hµnh nhanh chãng, kh«ng g©y nh÷ng chËm trÔ vÒ mÆt hµnh chÝnh vµ Ýt g©y tèn kÐm vÒ mÆt chi phÝ. Tuy nhiªn khi NHT¦ mua b¸n chøng kho¸n trªn thÞ tr-êng th× vÉn ph¶i phô thuéc vµo ng-êi mua vµ ng-êi b¸n, c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i. Vµ ®Ó sö dông ®-îc nghiÖp vô nµy th× ph¶i cã sù ph¸t triÓn kh¸ cao cña c¬ chÕ thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt, tiÒn trong l-u th«ng phÇn lín n»m trong tµi kho¶n cña c¸c ng©n hµng. II. L·i suÊt tÝn dông. Ph¹m trï quan träng nhÊt cña ng©n hµng lµ l·i suÊt. Danh tõ l·i suÊt chóng ta nãi ë ®©y bao gåm c¸c kho¶n chi phÝ cña tiÒn tÖ vµ tµi chÝnh trong nÒn kinh tÕ. Chi phÝ cña vèn sÏ quyÕt ®Þnh lîi nhuËn t¹o ra tõ nguån vèn Êy ë bÊt k× lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh nµo. Trong lÜnh vùc ng©n hµng ®iÒu nµy cµng chÝnh x¸c. Khi tiÒn nhiÒu ®-îc cÊt vµo kho hay ch«n xuèng ®Êt, tiÒn kh«ng t¹o ra ®-îc bÊt k× lîi nhuËn, hay gi¸ trÞ nµo v× nã bÞ c¸ch ly víi m«i tr-êng mµ trong ®ã nã cã vai trß v« cïng quan träng. Vµ trong ®iÒu kiÖn cã l¹m ph¸t th× Nhâm Thi Hà- A3 chuyên ngành 7 HTTP://SINHVIENNGANHANG.COM 14 Lãi suất là công cụ điều tiết thị trường có hiệu quả gi¸ trÞ cña nã cµng ®Ó l©u cµng bÞ gi¶m. Ngù¬c l¹i khi ®-îc vËn dông mét c¸ch cã Ých tiÒn sÏ t¹o ra gi¸ trÞ. §Õn l-ît chÝnh nh÷ng gi¸ trÞ do nã t¹o ra x¸c ®Þnh chi phÝ cÇn ph¶i cã ®Ó cã tiÒn. Ng-ßi ta gäi chi phÝ nµy lµ tiÒn l·i. L·i suÊt tÝnh b»ng tû lÖ phÇn tr¨m(%) vµ ®Þnh nghÜa nh- sau: 1.§Þnh nghÜa l·i suÊt. L·i suÊt (interest rate) lµ tû lÖ phÇn tr¨m gi÷a tiÒn l·i ( hay chi phÝ ph¶i tr¶) trªn mét sè l-îng tiÒn nhÊt ®Þnh ®Ó ®-îc së h÷u vµ sö dông kho¶n tiÒn Êy trong mét kho¶ng thêi gian ®· ®-îc tho¶ thuËn tr-íc. Hay l·i suÊt chÝnh lµ gi¸ c¶ cña quyÒn ®-îc sö dông vèn vay trong 1 kho¶ng thêi gian mµ ng-êi sö dông tr¶ cho ng-êi së h÷u nã. Hay nã chÝnh lµ kho¶n chªnh lÖch gi÷a l-îng tiÒn nhËn ®-îc h«m nay vµ l-îng tiÒn tæng céng ph¶i tr¶ trong t-¬ng lai chÝnh lµ tiÒn l·i hay chi phÝ ®Ó cã kho¶n tiÒn Êy trong mét kho¶ng thêi gian. Khi ®em tiÒn l·i Êy tÝnh tû lÖ % víi tiÒn nhËn ®-îc ®ã chÝnh lµ l·i suÊt trong thêi gian nãi trªn. HiÓu theo c¸ch nµo còng ®óng song t¹i sao ph¶i tr¶ l·i suÊt? Bëi lÏ ®ång tiÒn ngµy h«m nay cã gi¸ trÞ nhËn ®-îc vµo ngµy khi tÝnh ®Õn gi¸ trÞ thêi gian cña tiÒn tÖ. Khi ng-êi cho vay chuyÓn quyÒn sö dông vèn cho ng-êi kh¸c nghÜa lµ anh ta hy sinh quyÒn sö dông tiÒn tÖ ngµy h«m nay cña m×nh víi hy väng sÏ cã 1 kho¶n tiÒn lín h¬n vµo ngµy h«m sau, h«m sau n÷a. SÏ kh«ng cã sù chuyÓn nh-îng vèn nÕu kh«ng cã phÇn lín h¬n ®ã hoÆc lµ nã kh«ng ®ñ bï ®¾p cho gi¸ trÞ thêi gian cña tiÒn tÖ. 2.Ph©n lo¹i l·i suÊt. Nhâm Thi Hà- A3 chuyên ngành 7 HTTP://SINHVIENNGANHANG.COM 15 Lãi suất là công cụ điều tiết thị trường có hiệu quả Cã rÊt nhiÒu c¸ch ®Ó ph©n lo¹i l·i suÊt: c¨n cø vµo thêi h¹n tÝn dông, c¨n cø vµo gi¸ trÞ thùc cña l·i suÊt, vµo møc æn ®Þnh hay ph-¬ng ph¸p tÝnh l·i suÊt. 2.1 C¨n cø vµo lo¹i h×nh tÝn dông. a,L·i suÊt tÝn dông th-¬ng m¹i: ¸p dông khi c¸c doanh nghiÖp cho nhau vay d-íi h×nh thøc mua b¸n chÞu hµng ho¸. Nã ®-îc tÝnh nh- sau: L·i suÊt tÝn dông th-¬ng m¹i=100%* (gi¸ c¶ hµng ho¸ b¸n chÞu – gi¸ c¶ hµng ho¸ b¸n tr¶ tiÒn ngay)/ gi¸ c¶ hµng ho¸ b¸n chÞu Lo¹i l·i suÊt nµy ®-îc tÝnh bao hµm trong tæng gi¸ c¶ hµng ho¸ b¸n chÞu. b,L·i suÊt tÝn dông ng©n hµng: ¸p dông trong quan hÖ gi÷a ng©n hµng víi c«ng chóng vµ doanh nghiÖp trong viÖc thu hót tiÒn göi vµ cho vay, trong ho¹t ®éng t¸i cÊp vèn cña Ng©n hµng Trung -¬ng cho c¸c ng©n hµng, trong quan hÖ gi÷a c¸c ng©n hµng víi nhau trªn thÞ tr-êng liªn ng©n hµng. ViÖc ph©n biÖt kh¸i niÖm l·i suÊt trong c¸c quan hÖ nµy lµ cÇn thiÕt ®Ó hiÓu râ mèi quan hÖ gi÷a chóng: L·i suÊt tiÒn göi: lµ l·i suÊt tr¶ cho c¸c kho¶n tiÒn göi. Nã ®-îc ¸p dông ®Ó tÝnh tiÒn l·i ph¶i tr¶ cho ng-êi göi tiÒn. L·i suÊt tiÒn göi cã nhiÒu møc kh¸c nhau tuú thuéc vµo thêi h¹n göi, qui m« tiÒn göi. L·i suÊt tiÒn vay: l·i suÊt ng-êi ®i vay ph¶i tr¶ cho ng©n hµng do viÖc sö dông vèn vay cña ng©n hµng. Nã ®-îc ¸p dông ®Ó tÝnh tiÒn l·i vay mµ kh¸ch hµng ph¶i tr¶ cho ng©n hµng. VÒ mÆt nguyªn t¾c møc l·i suÊt tiÒn vay b×nh qu©n ph¶i cao h¬n møc l·i suÊt tiÒn göi b×nh qu©n, vµ cã sù ph©n biÖt gi÷a c¸c kho¶n vay víi thêi h¹n kh¸c nhau còng nh- møc rñi ro kh¸c nhau. Nhâm Thi Hà- A3 chuyên ngành 7 HTTP://SINHVIENNGANHANG.COM 16 Lãi suất là công cụ điều tiết thị trường có hiệu quả L·i suÊt chiÕt khÊu : ¸p dông khi ng©n hµng cho kh¸ch hµng vay d-íi h×nh thøc chiÕt khÊu th-¬ng phiÕu hoÆc giÊy tê cã gÝa ch-a ®Õn h¹n thanh to¸n cña kh¸ch hµng. Nã ®-îc tÝnh b»ng tû lÖ % trªn mÖnh gi¸ cña giÊy tê cã gÝa vµ ®-îc khÊu trõ ngay sau khi ng©n hµng ph¸t tiÒn cho kh¸ch hµng. NhvËy nÕu xÐt trong quan hÖ gi÷a ng©n hµng víi ng-êi vay chiÕt khÊu, l·i suÊt chiÕt khÊu ®-îc tr¶ tr-íc cho ng©n hµng chø kh«ng ph¶i tr¶ sau nh- l·i suÊt th«ng th-êng. L·i suÊt t¸i chiÕt khÊu: ¸p dông khi Ng©n hµng Trung -¬ng t¸i cÊp vèn cho c¸c ng©n hµng d-íi h×nh thøc chiÕt khÊu l¹i th-¬ng phiÕu hoÆc giÊy tê cã gi¸ ng¾n h¹n ch-a ®Õn h¹n thanh to¸n cña c¸c ng©n hµng. Nã còng ®-îc tÝnh b»ng tû lÖ % trªn mÖnh gi¸ cña giÊy tê cã gi¸ vµ còng ®-îc khÊu trõ ngay khi Ng©n hµng Trung -¬ng cÊp tiÒn cho ng©n hµng. L·i suÊt t¸i chiÕt khÊu do NHT¦ Ên ®Þnh c¨n cø vµo môc tiªu, yªu cÇu cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ trong tõng thêi k× vµ sù biÕn ®éng cña l·i suÊt trªn thÞ tr-êng liªn ng©n hµng. V× hµnh vi t¸i chiÕt khÊu cung øng nguån vèn cho c¸c ng©n hµng nªn th«ng th-êng l·i suÊt t¸i chiÕt khÊu th-êng nhá h¬n l·i suÊt chiÕt khÊu. Tuy nhiªn trong tr-êng hîp cÇn ph¶i h¹n chÕ kh¶ n¨ng më réng tÝn dông cña hÖ thèng ng©n hµng nh»m kiÒm chÕ ®Èy lïi l¹m ph¸t, hoÆc ph¹t c¸c ng©n hµng trong tr-êng hîp vi ph¹m c¸c yªu cÇu vÒ thanh to¸n, NHT¦ cã thÓ Ên ®Þnh l·i suÊt t¸i chiÕt khÊu b»ng thËm chÝ cao h¬n l·i suÊt chiÕt khÊu cña hÖ thèng ng©n hµng. L·i suÊt liªn ng©n hµng: lµ l·i suÊt mµ c¸c ng©n hµng ¸p dông khi cho nhau vay trªn thÞ tr-êng liªn ng©n hµng. L·i suÊt liªn ng©n hµng th-êng ®-îc Ên ®Þnh hµng ngµy vµo mçi buæi s¸ng. Nã ®-îc h×nh thµnh bëi quan hÖ cung cÇu tiÒn trung -¬ng cña c¸c tæ chøc tÝn dông vµ chÞu sù chi phèi cña l·i suÊt t¸i cÊp vèn cña NHT¦. Møc ®é chi phèi nµy phô thuéc vµo sù ph¸t triÓn cña thÞ tr-êng më vµ tû träng sö dông vèn vay NHT¦ cña c¸c tæ chøc tÝn dông. Nhâm Thi Hà- A3 chuyên ngành 7 HTTP://SINHVIENNGANHANG.COM 17 Lãi suất là công cụ điều tiết thị trường có hiệu quả L·i suÊt c¬ b¶n: ®-îc c¸c ng©n hµng sö dông ®Ó Ên ®Þnh møc l·i suÊt kinh doanh cña m×nh. L·i suÊt c¬ b¶n ®-îc h×nh thµnh kh¸c nhau tuú tõng n-íc, nã cã thÓ do NHT¦ Ên ®Þnh, hoÆc cã thÓ do b¶n th©n c¸c ng©n hµng tù x¸c ®Þnh c¨n cø vµo t×nh h×nh ho¹t ®éng cô thÓ cña ng©n hµng m×nh vµ ®ã lµ møc l·i suÊt ®-îc ¸p dông cho c¸c kh¸ch hµng cã møc rñi ro thÊp nhÊt, hoÆc c¨n cø vµo møc l·i suÊt c¬ b¶n cña mét sè ng©n hµng ®øng ®Çu, cña c¸c ng©n hµng kh¸c + hoÆc - biªn ®é giao ®éng theo mét tû lÖ % nhÊt ®Þnh ®Ó h×nh thµnh l·i suÊt c¬ b¶n cña m×nh. Mét sè n-íc l¹i sö dông l·i suÊt liªn ng©n hµng lµm l·i suÊt c¬ b¶n v× thùc chÊt l·i suÊt c¬ b¶n cña c¸c ng©n hµng rÊt gÇn víi møc l·i suÊt trªn thÞ tr-êng liªn ng©n hµng, nÕu kh«ng nh- vËy ho¹t ®éng Arbitrage vÒ l·i suÊt sÏ diÔn ra. MÆc dï kh¸c nhau l·i suÊt c¬ b¶n cña hÇu hÕt c¸c n-íc ®Òu h×nh thµnh trªn c¬ së thÞ tr-êng vµ ®ã lµ møc l·i suÊt tèi thiÓu bï ®¾p ®-îc l·i suÊt cho vay vµ cã mét møc lîi nhuËn b×nh qu©n cho phÐp. Khi ¸p dông ®èi víi c¸c ®èi t-îng cã møc rñi ro kh¸c nhau, møc l·i suÊt kinh doanh sÏ kh¸c nhau v× sù biÕn ®éng cña møc bï rñi ro. ¥ ViÖt Nam truíc th¸ng 8 n¨m 2002, l·i suÊt c¬ b¶n do Ng©n hµng Nhµ n-íc c«ng bè lµm c¬ së cho c¸c tæ chøc tÝn dông Ên ®Þnh l·i suÊt kinh doanh. L·i suÊt c¬ b¶n ®-îc th«ng b¸o hµng th¸ng trªn c¬ së tham kh¶o møc l·i suÊt cho vay th-¬ng m¹i tèt nhÊt cña 15 tæ chøc tÝn dông víi biªn ®é giao ®éng qui ®Þnh lµ +0,3 % cho c¸c kho¶n vay ng¾n h¹n vµ 0,35% cho c¸c ko¶n vay dµi h¹n. §©y thùc chÊt lµ viÖc qui ®Þnh trÇn l·i suÊt cho vay. Tõ th¸ng 8 n¨m 2002 chuyÓn sang c¬ chÕ l·i suÊt tho¶ thuËn. L·i suÊt c¬ b¶n ®-îc ®iÒu chØnh t-¬ng ®èi phï hîp víi viÖc thùc thi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ níi láng mét c¸ch thËn träng, víi biªn ®é kh¸ réng, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c tæ chøc tÝn dông Ên ®Þnh l·i suÊt cho vay phï hîp víi quan hÖ cung cÇu vèn ë thÞ tr-êng thµnh thÞ vµ n«ng th«n. Nhâm Thi Hà- A3 chuyên ngành 7 HTTP://SINHVIENNGANHANG.COM 18 Lãi suất là công cụ điều tiết thị trường có hiệu quả b,L·i suÊt tÝn dông Nhµ n-íc: ¸p dông khi Nhµ n-íc ®i vay cña c¸c chñ thÓ kh¸c nhau trong x· héi d-íi h×nh thøc ph¸t hµnh tÝn phiÕu hoÆc tr¸i phiÕu. Lo¹i l·i suÊt nµy cã thÓ do Nhµ n-íc Ên ®Þnh c¨n cø vµo l·i suÊt tiÒn göi tiÕt kiÖm cña ng©n hµng, vµo c¸c yÕu tè kh¸c nh- biÕn ®éng cña l¹m ph¸t, nhu cÇu cÊp thiÕt vÒ vèn cña Nhµ n-íc…hoÆc ®-îc h×nh thµnh th«ng qua h×nh thøc ®Êu thÇu tÝn phiÕu, tr¸i phiÕu Nhµ n-íc. ¥ ViÖt Nam hiÖn nay, Ng©n hµng Nhµ n-íc ®-îc giao nhiÖm vô tæ chøc ®©ó thÇu tÝn phiÕu Kho b¹c Nhµ n-íc. c,L·i suÊt tÝn dông tiªu dïng: ¸p dông khi doanh nghiÖp cho ng-êi lao ®éng vay phôc vô nhu cÇu tiªu dïng c¸ nh©n. Møc l·i suÊt tÝn dông tiªu dïng th-êng cao h¬n l·i suÊt tÝn dông ng©n hµng vµ l·i suÊt tÝn dông Nhµ n-íc. 2.2 C¨n cø vµo lo¹i h×nh tÝn dông. L·i suÊt chia thµnh hai lo¹i: a,L·i suÊt danh nghÜa: lµ l·i suÊt tÝnh theo gi¸ trÞ danh nghÜa cña tiÒn tÖ vµo thêi ®iÓm nghiªn cøu hay nãi c¸ch kh¸c lµ lo¹i l·i suÊt ch-a lo¹i trõ ®i tû lÖ l¹m ph¸t. L·i suÊt danh nghÜa th-êng ®-îc th«ng b¸o chÝnh thøc trong c¸c quan hÖ tÝn dông. b,L·i suÊt thùc tÕ: lµ lo¹i l·i suÊt ®-îc ®iÒu chØnh l¹i cho ®óng theo nh÷ng thay ®æi vÒ l¹m ph¸t. Hay nãi c¸ch kh¸c lµ l·i suÊt ®· trõ ®i tû lÖ l¹m ph¸t. L·i suÊt thùc cã hai lo¹i: L·i suÊt thùc tÝnh tr-íc lµ l·i suÊt thùc ®-îc ®iÒu chØnh l¹i cho ®óng theo nh÷ng thay ®æi dù tÝnh vÒ l¹m ph¸t. L·i suÊt thùc tÝnh sau lµ l·i suÊt thùc ®-îc chØnh l¹i cho ®óng nh÷ng thay ®æi trªn thùc tÕ vÒ l¹m ph¸t. Nhâm Thi Hà- A3 chuyên ngành 7 HTTP://SINHVIENNGANHANG.COM 19 Lãi suất là công cụ điều tiết thị trường có hiệu quả Mèi quan hÖ gi÷a l·i suÊt danh nghÜa, l·i suÊt thùc vµ l¹m ph¸t ®-îc Irving Fisher nªu thµnh ph-¬ng tr×nh sau: l·i suÊt danh nghÜa = l·i suÊt thùc + tû lÖ l¹m ph¸t 2.3.C¨n cø vµo møc ®é æn ®Þnh cña l·i suÊt: l·i suÊt chia thµnh hai lo¹i: L·i suÊt cè ®Þnh: lµ l·i suÊt ®-îc ¸p dông cè ®Þnh trong suèt thêi h¹n vay. Nã cã -u ®iÓm: ng-êi göi tiÒn vµ ng-êi vay tiÒn biÕt tr-íc tiÒn l·i ®-îc tr¶ vµ ph¶i tr¶. Bªn c¹nh ®ã cã nh-îc ®iÓm: bÞ rµng buéc bëi mét møc l·i suÊt nhÊt ®Þnh trong mét thêi gian nµo ®ã c¸c tæ chøc cung øng tÝn dông vµ ng-êi vay tiÒn khã cã kh¶ n¨ng ph¶n øng linh ho¹t víi nh÷ng biÕn ®éng nÕu cã cña cung vµ cÇu vèn trªn thÞ tr-êng tµi chÝnh. L·i suÊt th¶ næi: lµ l·i suÊt cã thÓ thay ®æi phï hîp víi l·i suÊt thÞ tr-êng vµ cã thÓ b¸o tr-íc hoÆc kh«ng b¸o tr-ãc. MÆc dï khi ¸p dông c¬ chÕ l·i suÊt nµy, c¶ ng-êi ®i vay vµ ng-êi cho vay x¸c ®Þnh mét c¸ch chÝnh x¸c møc l·i suÊt sÏ ph¶i tr¶ nh-ng nã thÝch hîp víi mét m«i tr-êng ®Çu t- kh«ng æn ®Þnh vµ c¸c nh©n tè ¶nh h-ëng ®Õn l·i suÊt lµ khã dù ®o¸n. 3. Vai trß cña l·i suÊt . L·i suÊt lµ mét biÕn sè th-êng xuyªn biÕn ®éng trong nÒn kinh tÕ vµ ®-îc theo dâi mét c¸ch chÆt chÏ nhÊt trong nÒn kinh tÕ vÜ m« v× nã ¶nh h-ëng trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng kinh tÕ cña c¸c c¸ nh©n, c¸c doanh nghiÖp, tæng thÓ nÒn kinh tÕ, t¸c ®éng c¶ ë tÇm vi m« vµ vÜ m«. 3.1.Vai trß cña l·i suÊt ®èi víi quyÕt ®Þnh cña c¸c chñ thÓ trong nÒn kinh tÕ. Nhâm Thi Hà- A3 chuyên ngành 7 HTTP://SINHVIENNGANHANG.COM 20