Tài liệu Luận văn phong cách hồ chí minh

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI LÊ THỊ GÁI PHONG CÁCH HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH TRỊ HỌC HÀ NỘI, 2016 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI LÊ THỊ GÁI PHONG CÁCH HỐ CHÍ MINH Chuyên ngành: Chính trị học Mã số: 60 31 02 01 LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH TRỊ HỌC NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC PGS.TS Nguyễn Văn Phúc HÀ NỘI, 2016 LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học của riêng tôi, dưới sự hướng dẫn của PGS.TS. Nguyễn Văn Phúc, khoa triết học, Học viện Khoa học xã hội. Kết quả nghiên cứu luận văn là trung thực, đảm bảo tính khách quan, khoa học và có nguồn gốc rõ ràng. Tác giả luận văn Lê Thị Gái MỤC LỤC MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1 Chƣơng 1. PHONG CÁCH, NHÂN TỐ HÌNH THÀNH VÀ NHỮNG NỘI DUNG CƠ BẢN TRONG PHONG CÁCH HỒ CHÍ MINH ................................8 1.1. Khái niệm phong cách, phong cách Hồ Chí Minh ...............................................8 1.2. Những nhân tố tác động tới sự hình thành phong cách Hồ Chí Minh ...............11 1.3. Những nội dung cơ bản trong phong cách Hồ Chí Minh ...................................16 1.4. Sự cần thiêt học tập và làm theo phong cách Hồ Chí Minh trong giai đoạn hiện nay .............................................................................................................................35 Chƣơng 2. THỰC TRẠNG HỌC TẬP VÀ LÀM THEO PHONG CÁCH HỒ CHÍ MINH TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY ...................................................38 2.1. Những thành tựu trong học tập và làm theo phong cách Hồ Chí Minh .............38 2.2. Những hạn chế trong học tập và làm theo phong cách Hồ Chí Minh ................52 2.3. Một số vấn đề đặt ra trong việc học tập và làm theo phong cách Hồ Chí Minh. .........................................................................................................................59 2.4. Một số giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao hiệu quả trong việc học tập và làm theo Phong cách Hồ Chí Minh…………………………………………….……….60 KẾT LUẬN ..............................................................................................................68 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...............................................................70 MỞ ĐẦU 1.Tính cấp thiết của đề tài Hồ Chí Minh - Người đã dành trọn cuộc đời, tâm huyết của mình cho sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước. Người đã mãi đi xa, nhưng hình ảnh về một lãnh tụ vĩ đại, đáng kính, được nhân loại biết đến và kính nể thì mãi vĩnh hằng trong trái tim mỗi thế hệ người Việt Nam chúng ta và bạn bè quốc tế. Hồ Chí Minh - Người là hiện thân đầy đủ nhất, cao đẹp nhất của tấm gương đạo đức cách mạng theo ý nghĩa và nội dung sâu rộng. Người có phong cách sống, lao động, học tập, tâm hồn giản dị, nhưng toát lên linh hồn của cả một dân tộc. Phong cách Hồ Chí Minh là một tài sản vô giá đối với dân tộc và nhân loại. Chính vì vậy. Sau 5 năm thực hiện Chỉ thị số 03-CT/TW của Bộ Chính trị khóa XI về "Tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tương, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh" đã đạt được kết quả bước đầu, góp phần quan trọng vào việc thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng và Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI "Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay". Tuy nhiên, việc học tập phong cách Hồ Chí Minh còn có những hạn chế, chưa trở thành việc làm thường xuyên, chưa thành ý thức tự giác của không ít tổ chức đảng, cơ quan, địa phương, đơn vị và một bộ phận cán bộ, đảng viên. Thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng, phát huy những kết quả đã đạt được, khắc phục những hạn chế trong việc thực hiện Chỉ thị số 03-CT/TW của Bộ Chính trị khóa XI về "Tiếp tục đẩy mạnh học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh", Bộ Chính trị yêu cầu các cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền, tổ chức chính trị - xã hội các cấp quán triệt và thực hiện tốt.[49] Phong cách Hồ Chí Minh là nói đến những đặc trưng giá trị mang đậm dấu ấn Hồ Chí Minh, được thể hiện trong mọi lĩnh vực sống và hoạt động của Người. Phong cách của Người, không phải chỉ có những gì thuộc về dân tộc, không phải chỉ có truyền thống mà còn có cả hiện đại, không phải chỉ có quá khứ hiện tại, mà còn có cả tương lai. Vì vậy cần phải học tập và làm theo phong cách Hồ Chí Minh trong sự nghiệp đổi mới hiện nay, xây dựng Đảng trong sạch vững mạnh để thực 1 hiện thắng lợi cương lĩnh chính trị và mọi đường lối chủ trương của Đảng nhằm thực hiện mục tiêu dân giàu nước mạnh, dân chủ công bằng, văn minh. Tuy nhiên, một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên vẫn bộc lộ nhiều hạn chế, bất cập trong phong cách làm việc, chưa đáp ứng được yêu cầu mới, nhất là trong thời kỳ hội nhập và mở cửa như hiện nay. Một số cán bộ, đảng viên có biểu hiện quan liêu, cửa quyền, chuyên quyền, độc đoán, hống hách, xa dân, khinh dân. Một số cán bộ coi thường tính nguyên tắc trong công việc, đôi khi làm việc theo chủ nghĩa kinh nghiệm, cảm tính, thói quen tùy tiện, chưa coi trọng tính khoa học trong làm việc nên hiệu quả công việc chưa cao. Một số khác vi phạm nguyên tắc làm việc tập thể, cá nhân phụ trách. Ngoài ra còn tình trạng nói không đi đôi với làm, nói nhiều làm ít, nói hay làm dở, nói một đằng làm một nẻo, đang tồn tại ở một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên. Tất cả những biểu hiện này dẫn đến hậu quả nghiêm trọng là làm giảm niềm tin của nhân dân vào Đảng. Nghiên cứu về phong cách Hồ Chí Minh là nghiên cứu theo nghĩa rộng của khái niệm phong cách, phong cách Hồ Chí Minh là một chính thể bao gồm Phong cách tư duy và diễn đạt, phong cách lãnh đạo và làm việc, phong cách ứng xử, phong cách sinh hoạt thường nhật. Để hưởng ứng việc “Học tập và làm theo phong cách Hồ Chí Minh” toàn Đảng, toàn quân, toàn dân đang học tập, phấn đấu rèn luyện theo phong cách của Người. Có thể nói, việc nghiên cứu, tìm hiểu và học tập phong cách Hồ Chí Minh có ý nghĩa lý luận và thực tiễn hết sức quan trọng, đặc biệt là đối với cán bộ, đảng viên hiện nay. Chính vì vậy tôi đã chọn vấn đề “Phong cách Hồ Chí Minh” làm đề tài luận văn. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Đã có rất nhiều sách báo, nghiên cứu về Hồ Chí Minh. Riêng về lĩnh vực phương pháp và phong cách Hồ Chí Minh đã có nhiều sách báo đề cập tới. Về cơ bản những cuốn sách này đều đề cập tới phương pháp và phong cách Hồ Chí Minh như: Sách của Giáo sư Đặng Xuân Kỳ: Phương pháp và phong cách Hồ Chí Minh, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội năm 1997. Tác giả đã trình bày khái niệm, nội dung 2 của phương pháp và phong cách Hồ Chí Minh, đi từ khái niệm đến hệ thống phương pháp và phong cách của Người. Sách của Trần Đình Quảng: Phong cách làm việc Lênnit phong cách Hồ Chí Minh với cán bộ công đoàn, Nxb lao động - Hà Nội, năm 1997. Đổi mới phong cách làm việc trong hoạt động của các tổ chức, Đảng đoàn thể và các cán bộ, Đảng viên, đặc biệt là đối với tổ chức công đoàn và cán bộ làm công tác đoàn hiện nay. Sách của Hồng Khánh: Phong cách Bác Hồ đến cơ sở. Nxb Chính trị Quốc Gia, năm 2013. Sách trình bày: Những câu chuyện Bác Hồ đến thăm cơ sở, từ lên mặt trận ra cánh đồng, vào xưởng máy, dự lớp học vui đón tết. Mỗi câu chuyện đều thể hiện phong cách giản dị, gần gũi nhưng rất tinh tế của Bác, lối sống, tác phong quần chúng của Bác luôn là chuẩn mực nhân cách con người cách mạng nhưng lại không xa lạ với mỗi con người bình thường, mà ai cũng có thể soi mình, học tập, làm theo. Sách của PGS.TS. Phạm Ngọc Anh: Phong cách làm việc Hồ Chí Minh giá trị lý luận và thực tiễn. Nxb Công An Nhân Dân. Năm 2015. Theo tác giả: Việc nghiên cứu, tìm hiểu và học tập phong cách làm việc Hồ Chí Minh có ý nghĩa lý luận và thực tiễn hết sức quan trọng, đặc biệt là đối với cán bộ, đảng viên giữ vai trò lãnh đạo trong các cơ quan thuộc hệ thống chính trị. Sách Đỗ Hoàng Linh - Vũ Kim Yến: Phong cách Hồ Chí Minh. Nxb Chính Trị quốc gia, Hà Nội, năm 2014. Giới thiệu những nội dung cơ bản về hệ thống phong cách Hồ Chí Minh bao gồm: Phong cách tư duy, phong cách làm việc, phong cách diễn đạt, phong cách ứng xử, phong cách sinh hoạt. Qua những câu chuyện minh họa rất giản dị, đời thường nhưng lại vô cùng xúc động, giàu ý nghĩa, người đọc sẽ hiểu được phong cách Hồ Chí Minh. Sách của GS.TS Hoàng Chí Bảo: Tìm hiểu phương pháp Hồ Chí Minh, Nxb Lý luận chính trị Hà Nội năm 2005, sách của TS Phạm Văn Bính: Phương pháp dân chủ Hồ Chí Minh, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, năm 2007. Các tác giả đã xác định và làm rõ tính khoa học, tính dân chủ trong phương pháp Hồ Chí Minh, qua đó chúng ta nghiên cứu cần tìm hiểu học tập và làm theo phương pháp Hồ Chí Minh. Trong thời gian quan có một số tác giả và các nhà khoa học đã đề cập đến vấn đề phong cách Hồ Chí Minh. Các đồng chí Phạm Văn Đồng, Võ Nguyên Giáp 3 là những người đã viết khá nhiều về Hồ Chí Minh, trong đó vấn đề phương pháp và phong cách Hồ Chí Minh đã được đặt ra xem xét một cách thỏa đáng. Trong tác phẩm Hồ Chí Minh- một con người, một dân tộc, một thời đại, một sự nghiệp, đồng chí Phạm Văn Đồng đã có riêng một phần nói về Phong cách Hồ Chí Minh, người lãnh đạo người tổ chức. Một số tạp chí lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh cùng các văn kiện của Đảng. Đây là những bài viết cung cấp thông tin về chủ trương học tập và làm theo phong cách Hồ Chí Minh của Đảng và nhà nước: Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng (2-1951) khẳng định: “Đường lối chính trị, nề nếp làm việc và đạo đức cách mạng của Đảng ta hiện nay là đường lối, tác phong và đạo đức của Hồ Chí Minh… Toàn Đảng hãy ra sức học tập đường lối chính trị, tác phong và đạo đức cách mạng của Hồ Chủ Tịch, sự học ấy là điều kiện tiên quyết làm cho Đảng mạnh và làm cho cách mạng đi mau đến thắng lợi hoàn toàn” [12,tr.15]. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ V của Đảng (3-1982) đã xác định một cách đầy đủ: “Đảng phải đặc biệt coi trọng việc tổ chức học tập một cách có hệ thống tư tưởng, đạo đức, tác phong của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong toàn Đảng” [13,tr.61]. Vấn đề tư tưởng Hồ Chí Minh đã chính thức được đặt trong văn kiện Đại hội, đòi hỏi toàn Đảng phải ra sức học tập một cách có hệ thống tư tưởng, đạo đức và tác phong lãnh tụ của Đảng, của giai cấp công nhân và của cả dân tộc. Từ Đại hội VI của Đảng trở đi, khái niệm phong cách đã được sử dụng ngày càng phổ biến, gần như thay thế cho khái niệm tác phong. Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương trình bày trước Đại hội VI nêu rõ: Để tăng cường sức chiến đấu và năng lực tổ chức thực tiễn của mình, Đảng phải đổi mới về nhiều mặt: đổi mới tư duy, trước hết là tư duy kinh tế, đổi mới đội ngũ cán bộ, đối mới phong cách lãnh đạo và công tác” Báo cáo cũng nhấn mạnh: phải đổi mới, sửa đổi phong cách làm việc[14,tr.124]. Chỉ thị số 03-CT/TW ngày 14-5-2011 của Bộ Chính trị về tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh và Nghị quyết Trung 4 ương 4 khóa XI " Về một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay", việc học tập và làm theo tư tưởng, tấm gương đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, nhất là phong cách quần chúng, dân chủ, nêu gương, có ý nghĩa rất to lớn, góp phần làm cho việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức của Bác Hồ có hiệu quả thiết thực hơn. Đây là những chỉ dẫn quan trọng để chúng tôi nghiên cứu và tổng hợp, đề xuất những giải pháp nhằm nâng cao học tập và làm theo phong cách của Hồ Chí Minh cho cán bộ hiện nay. Ngoài ra, khi nghiên cứu đề tài chúng tôi có tham khảo một số bài viết trên các trang mạng Internet, tạp chí về phong cách Hồ Chí Minh. Đây là những tư liệu tham khảo giúp chúng tôi có cách nhìn đa diện hơn trong nghiên cứu đề tài. Như vậy nhìn tổng quan có thể nói phong cách Hồ Chí Minh được đề cập từ lâu được thể hiện trong các bài viết, bài nói của các nhà nghiên cứu. Học tập và làm theo Phong cách Hồ Chí Minh luôn được Đảng và nhà nước ta coi trọng. Nhưng đến nay, chưa có một đề tài nào đề cập đến phong cách Hồ Chí Minh từ thực trạng cho đến giải pháp học tập, làm theo phong cách Hồ Chí Minh hiện nay. Trong luận văn này chúng tôi sẽ cố gắng đưa ra những cơ sở lý luận bàn về việc học tập và làm theo phong cách Hồ chí Minh cho cán bộ ở nước ta hiện nay, đồng thời từ việc nghiên cứu phong cách của Người chúng tôi sẽ nêu ra một số giải pháp căn bản nhằm nâng cao ý thức học tập và làm theo phong cách Hồ Chí Minh cho cán bộ trong sự nghiệp đổi mới hiện nay, xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh để thực hiện thắng lợi Cương lĩnh chính trị và mọi đường lối chủ trương của Đảng góp phần thực hiện mục tiêu: dân giàu. nước mạnh, dân chủ công bằng, văn minh” mà Đảng và nhà nước ta đã đề ra. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở làm rõ những nội dung cơ bản trong phong cách Hồ Chí Minh, luận văn phân tích thực trạng học tập và làm theo phong cách Hồ Chí Minh của các tổ chức Đảng, Đoàn thể và các cán bộ đảng viên hiện nay; từ đó xác định những vấn 5 đề đặt ra và đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của việc học tập và làm theo phong cách Hồ Chí Minh. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt tới mục đích nghiên cứu trên, đề tài có nhiệm vụ: - Trình bày những nhân tố hình thành phong cách Hồ Chí Minh - Làm rõ một số nội dung cơ bản về phong cách, phong cách Hồ Chí Minh. - Làm rõ thực trạng học tập, làm theo phong cách Hồ Chí Minh của các tổ chức Đảng, Đoàn thể và các cán bộ đảng viên hiện nay; xác định những vấn đề đặt ra. - Đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao hiệu quả học tập và làm theo phong cách Hồ Chí Minh cho các tổ chức Đảng, Đoàn thể và các cán bộ đảng viên hiện nay. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu Phong cách Hồ Chí Minh bao gồm: Phong cách tư duy và diễn đạt, phong cách lãnh đạo và làm việc, phong cách ứng xử, phong cách sinh hoạt thường nhật. phong cách Hồ Chí Minh và việc học tập, làm theo phong cách Hồ Chí Minh từ khi đổi mới Phạm vi nghiên cứu Phân tích phong cách Hồ Chí Minh và việc học tập, làm theo phong cách Hồ Chí Minh từ khi đổi mới. 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu Phương pháp luận Luận văn nghiên cứu trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác- Lênin, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về học tập và làm theo phong cách Hồ Chí Minh. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng tổng hợp các phương pháp nghiên cứu khoa hội xã hội như phân tích, tổng hợp, diễn dịch, quy nạp, hệ thống, cấu trúc 6 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn Ý nghĩa lý luận Luận văn góp phần làm rõ thêm một số nội dung lý luận về phong cách Hồ Chí Minh. Ý nghĩa thực tiễn Kết quả nghiên cứu của đề tài sẽ góp phần thiết thực vào việc học tập, tuyên truyền, phổ biến, giáo dục, học tập phong cách Hồ Chí trong giai đoạn hiện nay 7. Cơ cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, cơ cấu luận văn gồm hai chương, 8 tiết: Chương 1: Phong cách, nhân tố hình thành và những nội dung cơ bản trong phong cách Hồ Chí Minh Chương 2: Thực trạng, học tập và làm theo phong cách Hồ Chí Minh trong giai đoạn hiện nay. 7 Chƣơng 1 PHONG CÁCH, NHÂN TỐ HÌNH THÀNH VÀ NHỮNG NỘI DUNG CƠ BẢN TRONG PHONG CÁCH HỒ CHÍ MINH 1.1. Khái niệm phong cách, phong cách Hồ Chí Minh 1.1.1. Khái niệm phong cách Khái niệm phong cách đã được bàn đến từ lâu. Theo nghĩa Hán Việt thì phong có nghĩa là phong thái, cách có nghĩa là cách điệu và theo các nhà ngôn ngữ học phong cách được định nghĩa là: Những lề lối, những cung cách sinh hoạt, làm việc, hoạt động, xử sự tạo nên vẻ riêng của một người hay một loại người nào đó. Ở phương Tây, phong cách thường được dùng theo nghĩa hẹp, chỉ giới hạn tronng văn học nghệ thuật. Với cách hiểu này, có thể nhìn phong cách theo bốn phương diện liên quan chặt chẽ với nhau như sau: Phong cách là dấu hiệu độc đáo, không lặp lại, phong cách là phẩm chất xuyên suốt qua các yếu tố của các tác phẩm, qua các tác phẩm của một tác giả hoặc các tác giả của một trào lưu nghệ thuật, phong cách là phẩm chất tương đối ổn định của sáng tác, để phân biệt phong cách này với phong cách khác, phong cách là gương mặt tinh thần: phong cách là bản thân con người (Buffon). Dĩ nhiên, con người ở đây không phải là con người trừu tượng, chung chung mà là người với những phẩm chất trí tuệ, tình cảm, cá tính cụ thể [25,tr.129]. Nói phong cách chính là con người, con người ở đây hiểu theo cách nói của C.Mác: “Trong tính hiện thực của nó, bản chất con người là tổng hòa các mối quan hệ xã hội”, do đó, phong cách của một người phải được xem xét trên tất cả các lĩnh vực hoạt động xã hội rất đa dạng mà người đó tham giam. Hồ Chí Minh vẫn thường nói: muốn đánh giá đúng một con người không chỉ căn cứ vào người đó làm như thế nào. Không chỉ trong quan hệ với một người, một việc, mà với nhiều người, nhiều việc khác nhau, cả trong quá khứ và hiện tại. Đó là lẽ phải thông thường không ai có thể bác bỏ được. Như vậy phong cách còn được hiểu theo nghĩa rộngtức là lề lối, cung cách, cách thức, phong thái, phong độ và phẩm cách đã trở thành nề nếp ổn định của một 8 người hoặc một lớp người, được thể hiện trong tất cả các mặt hoạt động như lao động, học tập, sinh hoạt, ứng xử, diễn đạt (nói, viết…) tạo nên những giá trị, những nét triêng biệt của chủ thế đó[25, tr.130] Với cách hiểu này, chúng ta có thể nói đến phong cách của bất cứ một người nào, từ một người bình thường đến một lãnh tụ, một vĩ nhân, cũng như phong cách quân nhân, phong cách lãnh đạo của Đảng. Phong cách gắn bó mật thiết với tư tưởng, đường lối, phương pháp cách mạng. Nếu tư tưởng, đường lối có tính quyết định nhất, thì phương pháp là những cách thức có tính nguyên tắc để đưa đường lối vào cuộc sống. Nhưng phương pháp chỉ được thực hiện thông qua hoạt động cụ thể của những con người cụ thể với những phong cách, trình độ khác nhau. Phong cách liên quan chặt chẽ với đạo đức, đạo đức được thể hiện qua phong cách; qua phong cách có thể đánh giá được đạo đức, đánh giá được nhân cách của một con người. Do đó, muốn xây dựng cho mình một phong cách mới, phong cách mang tính cách mạng và khoa học, thì công việc của mỗi người là phải phấn đấu bề bỉ, liên tục suốt đời. 1.1.2. Khái niệm phong cách Hồ Chí Minh Như vậy, phong cách Hồ Chí Minh bao gồm một hệ thống lề lối, cung cách, cách thức, phong thái, phong độ và phẩm cách đã trở thành nền nếp trong tất cả các hoạt động, công tác, học tập, sinh hoạt, ứng xử…của Người. Đó là phong cách rất mẫu mực của người cách mạng, người lãnh đạo, người đảng viên. Phong cách Hồ Chí Minh là là một chỉnh thể tạo thành một hệ thống: phong cách tư duy; phong cách làm việc; phong cách diễn đạt; phong cách ứng xử; phong cách sinh hoạt. Nét đặc sắc nhất trong phong cách tư duy Hồ Chí Minh là tinh thần độc lập, tự chủ và sáng tạo. Độc lập là không lệ thuộc, bắt chước, không theo đuôi. Tự chủ là sẵn sàng từ bỏ những cái cũ đã qua thực tiễn kiểm nghiệm là sai, những cái cũ lạc hậu, lỗi thời, những cái cũ đã đúng trước kia nhưng nay không còn phù hợp, để tiến tới đề xuất những cái mới có thể trả lời được những câu hỏi mà cuộc sống đặt ra. Cái sáng tạo ở Hồ Chí Minh là cái mới phù hợp với quy luật khách quan của cách 9 mạng Việt Nam, cũng như phù hợp với quy luật phát triển chung của xã hội. Tư duy đó luôn hướng tầm nhìn ra thế giới, không ngừng nâng cao trình độ văn hóa, làm giàu trí tuệ của mình bằng những kiến thức rất phong phú sâu rộng, đây chính là điều kiện không thể thiếu để có tư duy độc lập, sáng tạo. Phong cách làm việc của Hồ Chí Minh bao gồm nhiều nội dung rất phong phú, mà chủ yếu là: tác phong quần chúng; tác phong tập thể - dân chủ; tác phong khoa học. Tác phong quần chúng được thể hiện ở sự đi sâu đi sát quần chúng, tôn trọng con người, chú ý lắng nghe ý kiến và giải quyết những kiến nghị chính đáng của quần chúng, sẵn sàng tiếp thu phê bình của quần chúng và sửa chữa khuyết điểm của mình. Tác phong tập thể - dân chủ của Hồ Chí Minh được thể hiện ở chỗ, Người luôn tạo ra không khí sôi nổi, hoạt bát, phấn khởi, hăng hái và đầy sáng tạo. Người thường vạch ra những tệ hại làm việc không tập thể, không dân chủ trong đội ngũ cán bộ, đảng viên, làm cho "nội bộ Đảng âm u", "uất ức mà hóa ra oán ghét, chán nản", cấp trên, cấp dưới cách biệt nhau, quần chúng xã rời cán bộ, đảng viên… Tác phong khoa học của Hồ Chí Minh tập trung ở những điểm chủ yếu như: làm việc đi sâu, đi sát cơ sở, điều tra, nghiên cứu, nắm việc nắm người, nắm tình hình cụ thể. Biết sàng lọc những thông tin sai lệch, những báo cáo dối trá, những phương án thiếu trung thực. Biết sử dụng bộ máy những người cộng sự, những cơ quan giúp việc; thường xuyên đặt ra chương trình, kế hoạch sát hợp, thiết thực; thường xuyên kiểm tra việc thực hiện của cấp dưới và quần chúng. Phong cách diễn đạt là phong cách nói và viết của Hồ Chí Minh trong sáng, dễ hiểu, dễ nhớ, dễ làm, có sức cuốn hút mạnh mẽ đối với người nghe, người đọc. Người thường đặt ra bốn vấn đề khi nói và viết là: Nói, viết cái gì; nói viết cho ai; nói viết để làm gì; nói viết như thế nào. Đây là những vấn đề có tính nguyên tắc, định hướng cho việc nói và viết của mỗi người. Đặc trưng cơ bản trong cách nói và viết của Hồ Chí Minh là: chân thực,ngắn gọn, rõ ràng, trong sáng, giản dị, dễ hiểu, đi thẳng vào vấn đề không màu mè, quanh co. Người luôn căn dặn, phải chống bệnh hay nói chữ, sính dũng chữ nước ngoài, thậm chí không hiểu cũng dùng. 10 Phong cách ứng xừ Hồ Chí Minh thực sự là phong cách ứng xử văn hóa, mà đặc trưng cơ bản là: Đối với nhân dân, bè bạn, đồng chí, anh em thì tự nhiên, bình dị, cởi mở, chân tình, vừa chủ động linh hoạt lại vừa ân cần, tế nhị, bình dị, làm cho bất cứ ai tiếp xúc với Người đều thấy không khí chan hòa, ấm cúng, thoải mái, không thấy sự cách biệt giữa lãnh tụ và quần chúng, giữa vĩ nhân và người bình dân. Hồ Chí Minh luôn thể hiện thái độ yêu thương, quý mến, trân trọng con người, khoan dung, độ lượng, qua đó tạo nên sức cảm hóa mãnh liệt. Phong cách sinh hoạt Hồ Chí Minh là sự giản dị, thanh đạm, thanh cao trong sinh hoạt hàng ngày. Đó là lối sống có chừng mực, điều độ, ngăn nắp, yêu lao động, quý thời gian; không có ham muốn danh lợi riêng cho mình; đó là tình thương yêu con người hòa quyện với tình yêu thiên nhiên tạo nên tinh thần lạc quan của người chiến sĩ cách mạng kết hợp nhuần nhuyễn với những rung động tinh té của người nghệ sĩ. 1.2. Những nhân tố tác động tới sự hình thành phong cách Hồ Chí Minh 1.2.1. Những giá trị văn hóa truyền thống và tinh hoa văn hóa nhân loại 1.2.1.1. Những giá trị văn hóa truyền thống Có nhiều nhân tố góp phần hình thành phong cách Hồ Chí Minh. Trước hết phải kể đến các đặc điểm thuộc về gia đình, quê hương, đất nước. Truyền thống quê hương, môi trường giáo dục tốt đẹp của hai bên gia đình cha mẹ đã định hình cho Người một phong cách riêng, của một con người xứ nghệ mà dù sau này có tiếp xúc và chịu ảnh hưởng của các truyền thống văn hóa khác vẫn không lẫn đi đâu được cái nét phong cách, cái giọng nói trầm ấm của người dân xứ nghệ. Sinh ra trong một nhà Nho yêu nước, ngay từ bé Hồ Chí Minh đã sớm tiếp thu một nền giáo dục Nho học, điều đó định hình cho Người một tác phong làm việc và sinh hoạt nề nếp thể hiện trong cả suy nghĩ và hành động. Bên cạnh đó yếu tố lịch sử - văn hóa cũng góp phần vào việc hình thành phong cách Hồ Chí Minh. Lịch sử các triều đại phong kiến Việt Nam đã sớm biết phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, tư tưởng “lấy dân làm gốc”, khi cần thiết tổ chức các hội nghị dân chủ để lấy ý kiến nhân dân( triều đại nhà Trần với 11 Hội nghị Diên Hồng)… Các truyền thống văn hóa dân tộc đó đã có ảnh hưởng lớn đến Nguyễn Tất Thành sau này. Nguyễn Tất Thành khi lên mười lăm đã “sớm hiểu biết và rất đau xót trước cảnh thống khổ của đồng bào. Lúc bấy giờ, anh đã có chí đuổi thực dân Pháp, giải phóng đồng bào. Người đã tham gia công tác bí mật, nhận công việc liên lạc. Người khâm phục các cụ Phan Đình Phùng, Hoàng Hoa Thám, Phan Châu Trinh, Phan Bội Châu, nhưng không hoàn toàn tán thành cách làm của một người nào”[44,tr.12]. Người đã lựa chọn con đường đi riêng của mình. Người không đi theo Phan Bội sang Nhật, không dựa vào nước Pháp như nhiều bậc sĩ phu đương thời. Người muốn đi ra nước ngoài, xem nước Pháp và các nước khác, sau khi xem họ làm thế nào rồi về giúp đồng bào. Hồ Chí Minh không ngại khó khăn, hiểm nguy, tập trung mọi tâm huyết, trí lực, thể lực để đấu tranh cho nền độc lập, tự do của Tổ quốc và dân tộc. “Tự do cho đồng bào tôi, độc lập cho tổ quốc tôi, đấy là tất cả những điều tôi muốn, đấy là tất cả những điều tôi hiểu”[20,tr.48]. Cách nghĩ, cách làm của Người mang đậm dấu ấn riêng, phong cách riêng của một con người mà sau này sẽ là lãnh tụ vĩ đại của dân tộc Việt Nam, của một danh nhân văn hóa kiệt xuất. Phong cách Hồ Chí Minh không phải chỉ để cho mọi người ca ngợi, chiêm ngưỡng, sùng bái mà là tấm gương để mọi người noi theo, học tập. Không phải chỉ người Việt Nam, từ lao động chân tay đến người lao động trí óc, từ già đến trẻ, từ miền xuôi đến miền ngược, từ người tu hành đến các chính khách, thương gia đều tìm hấy ở Hồ Chí Minh phong cách của chính mình, mà cả người nước ngoài ở phương Đông hay phương Tây cũng cảm thấy gần gũi, không xa lạ với phong cách Hồ Chí Minh. 1.2.1.2.Những giá trị kết tinh văn hóa Phương Đông và Phương Tây Phong cách Hồ Chí Minh không chỉ kết tinh từ những giá trị của dân tộc mà còn bắt nguồn từ tinh hoa văn hoá nhân loại cả phương Đông và phương Tây được người kế thừa và phát triển. Trong văn hoá phương Đông, Hồ Chí Minh đặc biệt coi trọng việc kế thừa và phát triển những nhân tố tích cực của Nho giáo. Nền học vấn đầu tiên mà Hồ Chí 12 Minh tiếp nhận là Nho học. Đến tuổi thanh niên và cả thời kỳ hoạt động cách mạng, Hồ Chí Minh luôn quan tâm nghiên cứu văn hoá phương Đông. Trong các tác phẩm bài viết, bài nói của mình, Hồ Chí Minh nhiều lần nhắc đến khái niệm phạm trù, mệnh đề của Nho giáo. Song trong khi vận dụng những yếu tố tích cực của Nho giáo, người cũng đồng thời phê phán, loại bỏ những yếu tố tiêu cực của học thuyết đó. Nếu như chữ “trung”, “hiếu” trong Nho giáo là trung với vua, hiếu với cha mẹ, thì được Hồ Chí Minh nâng lên một tầm cao mới là trung với nước, hiếu với dân. Trung với nước, hiếu với dân là trung thành vô hạn với sự nghiệp dựng nước và giữ nước. Người đã đặt chân đến nhiều nước trên thế giới, hiểu được nhiều ngôn ngữ, phong tục tập quán của nhiều nền văn hóa thế giới, cả văn hóa phương Đông và văn hóa phương Tây. Sự ảnh hưởng của bản Tuyên ngôn độc lập của nước Mỹ và Tuyên ngôn dân quyền và nhân quyền của Pháp. Người đã đến với các dòng tư tưởng khai sáng Tự Do - Bình đẳng - Bác ái, đến với những tư tưởng tôn trọng nhân dân, tư tưởng quần chúng là người sáng tạo nên lịch sử của chủ nghĩa Mác - Lênin. Phong cách Hồ chí Minh dù mang tính cách của người phương Đông, phương Tây,mang tính nhân loại nhưng lại rất Việt Nam. Phong cách ấy có những điểm gần với Lênin, Găngđi, Oasinhtơn – một Lênin phương Đông. Một Giăngđi mácxít, một Oasinhtơn Oasinhtơn Việt Nam, nhưng lại rất Hồ Chí Minh. Hồ Chí Minh là một trong những nhân vật kỳ lạ của thời đại ngày nay- hơi giống Giăngđi, hơi giống Lênin, hoàn toàn Việt Nam. Cụ Hồ là Oasinhtơn của Việt Nam[45]. Phong cách Hồ Chí Minh làm cho không ít những nhà hoạt động chính trị, nhà văn hóa, nhà khoa học đồng tình, cảm phục. Đây cũng chính là nét rất đặc sắc của phong cách Hồ Chí Minh. Đối với phong cách Hồ Chí Minh, ngay những người nước ngoài, dù ở phương Đông hay phương Tây cũng đều không thấy xa lạ. Điều này đã được Ôxíp Mandenxtam phát hiện từ năm 1923: qua Nguyễn Ái Quốc, mọi người có thể hiểu dân tộc Việt Nam là “một dân tộc rất lịch thiệp và độ lượng, rất ghét những gì thái qúa, Dáng dấp của con gười đang ngồi trước mặt tôi đây. Nguyễn Ái Quốc, cũng 13 đang tỏa ra một cái gì thật lịch thiệp và tế nhị”. “Qua phong thái thanh cao, giọng nói trầm ấm của Nguyễn Ái Quốc, chúng ta như nghe thấy ngày mai, như nghe thấy sự yên tĩnh mênh mông của tình hữu ái toàn thế giới”. “Từ Nguyễn Ái Quốc đã tỏa ra một thứ văn hóa, không phải văn hóa châu Âu, mà có lẽ là một nền văn hóa tương lai”[30,Tr.478]. Với phong cách của mình Người đã thuyết phục, chinh phục mọi người khi còn sống, phong cách Hồ Chí Minh vẫn tiếp tục còn ảnh hưởng khi Người đã đi xa. Ở Người phong thái vĩ đại nhưng nó không tách khỏi cái bình thường có sức tỏa sáng, hấp dẫn, lôi cuốn để vươn tới cái đẹp. Bằng cuộc đời và sự nghiệp của mình, bằng tư tưởng và phong cách của mình, Người đã đặt ra một vấn đề lớn cho nhân loại trong việc đánh giá con người, đặc biệt là đối với những nhà tư tưởng, nhà chính trị, những lãnh tụ, những vĩ nhân. Phong cách cách của Người tiêu biểu cho phong cách của những người cách mạng, những con người chân chính, luôn mang trong mình những tư tưởng đường lối cách mạng đúng đắn, những phương pháp cách mạng thích hợp nhằm giải phóng dân tộc, giải phóng xã hội, giải phóng con người. Phong cách Hồ Chí Minh không phải ở tầm cao không vươn tới được, mà rất gần gũi, thân thiện với chúng ta. 1.2.3. Thực tiễn hoạt động cách mạng và những tố chất nhân cách của Hồ Chí Minh Những năm tháng hoạt động trong nước và buôn ba khắp thế giới để học tập, nghiên cứu, Hồ chí Minh đã không ngừng quan sát, nhận xét thực tiễn. Làm phong phú thêm sự hiểu biết của mình, đồng thời hình thành phong cách riêng của mình. Bác Hồ của chúng ta, trong cuộc đời hoạt động cách mạng đi Âu về Á, đã từng giáp mặt với bao gian khổ, khó khăn (hai lần ngồi tù: năm 1931-1933 và năm 1942-43) đã từng lãnh án tử hình vắng mặt. Nhưng Người luôn tin vào lý tưởng, tin vào nhân dân, tin ở chính mình, nên lúc nào Người cũng ung dung, tự tại, luôn thể hiện nhân cách cao đẹp của người cộng sản. Mục tiêu đấu tranh giải phóng dân tộc, sự tác động mạnh mẽ của thời đại và sự nhận thức đúng đắn về thời đại đã tạo điều kiện để Hồ Chí Minh hoạt động có 14 hiệu quả cho dân tộc và nhân loại. Có được điều đó là nhờ vào phong cách, phẩm chất và tài năng trí tuệ siêu việt của Hồ Chí Minh. Phẩm chất, tài năng đó được biểu hiện ở phong cách tư duy độc lập tự chủ, sáng tạo, cộng với đầu óc phê phán tinh tường, phong cách làm việc khoa học, sáng suốt trong việc nhận xét, đánh giá các sự vật, sự việc xung quanh. Phẩm chất, tài năng đó cũng được biểu hiện ở bản lĩnh kiên định, luôn tin vào nhân dân, khiêm tốn, bình dị, nhạy bén với cái mới, có phương pháp biện chứng, đầu óc thực tiễn. Chính vì thế, Hồ Chí Minh đã xây dựng một hệ thống phong cách toàn diện, sâu sắc và sáng tạo để lãnh đạo cách mạng Việt Nam đi đến thắng lợi. Phẩm chất cá nhân của Hồ Chí Minh còn biểu hiện ở sự khổ công học tập để chiếm lĩnh đỉnh cao tri thức nhân loại, là tâm hồn của một nhà yêu nước chân chính, một chiến sĩ nhiệt thành cách mạng, một trái tim yêu nước, thương dân, sẵn sàng chịu đựng hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc, hạnh phúc của đồng bào. Suốt cuộc đời hoạt động cách mạng, Hồ Chí Minh đặc biệt quan tâm tới giáo dục, rèn luyện đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên và nhân dân. Người quan niệm đạo đức là nền tảng và là sức mạnh của người cách mạng, coi đó là cái gốc của cây, ngọn nguồn của sông nước. Quan niệm lấy đức làm gốc của Hồ Chí Minh không có nghĩa là tuyệt đối hoá mặt đức, coi nhẹ mặt tài. Người cho rằng có tài mà không có đức là người vô dụng nhưng có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó. Cho nên, đức là gốc nhưng đức và tài phải kết hợp với nhau để hoàn thành nhiệm vụ cách mạng. Người luôn dành tình yêu thương rộng lớn cho những người cùng khổ. Những người lao động bị áp bức bóc lột, Người viết: "Tôi chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng được học hành”. Hồ Chí Minh yêu thương đồng bào, đồng chí của Người, không phân biệt họ ở miền xuôi hay miền ngược, là trẻ hay già, trai hay gái... không phân biệt một ai, không trừ một ai, hễ là người Việt Nam yêu nước thì đều có chỗ trong tấm lòng nhân ái của Người. Tình yêu thương của Người còn thể hiện đối với những người có sai lầm 15 khuyết điểm. Với tấm lòng bao dung của một người cha, Người căn dặn, chúng ta: "Mỗi con người đều có thiện và ác ở trong lòng ta, phải biết làm cho phần tốt ở trong mỗi con người nảy nở như hoa mùa xuân và phần xấu bị mất dần đi, đó là thái độ của người cách mạng”. Đối với những người có thói hư tật xấu, từ hạng người phản lại Tổ quốc và nhân dân, ta cũng phải giúp họ tiến bộ bằng cách làm cho cái phần thiện trong con người nảy nở để đẩy lùi phần ác, chứ không phải đập cho tơi bời”. Trong Di chúc, Người căn dặn Đảng: Phải có tình đồng chí thương yêu lẫn nhau, nhắc nhở mỗi cán bộ, đảng viên luôn luôn chú ý đến phẩm chất yêu thương con người. Đặc biệt phẩm chấtcần kiệm liêm chính, chí công vô tư được thể hiện rất rõ trong phẩm chất của Người. Cùng với những nhân tố bên ngoài, chính thực tiễn hoạt động cách mạng và những phẩm chất nhân cách, đạo đức Hồ Chí Minh là nhân tố góp phần làm nên phong cách của Người. 1.3. Những nội dung cơ bản trong phong cách Hồ Chí Minh 1.3.1. Phong cách tư duy và diễn đạt 1.3.1.1. Phong cách tư duy độc lập, tự chủ và sáng tạo. Phong cách Hồ Chí Minh có nội dung rất phong phú được thể hiện trong tất cả các lĩnh vực sinh hoạt và hoạt động của Người, trong đó có phong cách tư duy và diễn đạt của Người được thể hiện sinh động và sâu sắc. Tư duy và diễn đạt là hai kỹ năng quan trọng của con người, muốn làm chủ quá trình tư duy và nâng cao hiệu quả giao tiếp, mỗi người chúng ta đều phải trau dồi khả năng tư duy và diễn đạt. Nét đặc sắc nhất của phong cách tư duy Hồ Chí Minh là tư duy độc lập, tự chủ và sáng tạo. Nghĩa là, độc lập là không lệ thuộc, không phụ thuộc, không bắt chước, theo đuôi, giáo điều, tự chủ là chủ động suy nghĩ và làm chủ suy nghĩ của mình, tự chịu trách nhiệm trước dân, trước nước, biết làm chủ bản thân công việc. Sáng tạo là vận dụng đúng quy luật chung cho phù hợp với cái riêng, cái đặc thù, là tìm tòi, đề xuất những cái mới… Nhờ phong các tư duy đó Hồ Chí Minh đã phát hiện ra quy luật của cách mạng Việt Nam, sáng tạo ra con đường và phương pháp tiến hành cách mạng phù hợp với thực tiễn của đất. 16