PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Vốn là thể loại thuộc phương thức trữ tình, thơ ca ra đời rất sớm trong
lịch sử phát triển của nhân loại, ngay từ khi con người có nhu cầu tự biểu
hiện. Cho đến nay, loài người đã có những bước phát triển vượt bậc trên
nhiều lĩnh vực. Những bí ẩn của đời sống dần dần được khám phá, được lý
giải và cắt nghĩa trên tinh thần của phương pháp luận khoa học. Song không
phải vì vậy mà những sản phẩm thuộc về giá trị tinh thần của con người
giảm đi sức hấp dẫn. Thơ là một địa hạt như vậy. Ra đời từ sớm và đồng
hành cùng con người trong suốt hành trình dài, cho tới tận bây giờ, người ta
vẫn tìm thấy những nét mới, tìm thấy sự quyến rũ trong thơ, thậm chí vẫn
băn khoăn đi tìm một định nghĩa cho thơ. Bởi những gì thuộc về thơ không
phải cao siêu, bí ẩn nhưng nó phong phú, đa dạng, nhiều biến thái và nhiều
sắc màu cho nên cũng không dễ nắm bắt và không thể thoả đáng trong một
vài câu. Nói như Giáo sư Hà Minh Đức, có thể “ví thơ với một con sông
đang chảy qua nhiều phong cảnh khác nhau với lịch sử, và mỗi thời điểm mà
nó đi qua đã cho con sông thơ ấy một sắc thái riêng. Nó có thể là mặt hồ yên
tĩnh nơi này, mà lại là gào thét nơi khác, tuỳ theo địa hình, tuỳ theo lịch sử.
Nếu là sông thì con sông thơ Việt Nam đã chảy qua quá dài thời gian, qua
bao địa hình khác lạ. Điều ấy giúp rất nhiều các nhà lý luận vẽ bản đồ con
sông nhưng không dễ, đơn giản, xuôi chiều”. [16; 13, 14]. Con sông thơ Việt
Nam bắt nguồn dòng chảy bất tận của mình từ ca dao, dân ca, xuôi theo
chiều dài của lịch sử dân tộc. Ở mỗi chặng đường, âm hưởng của thơ ca
cũng có sự khác biệt. Đến thời kỳ kháng chiến chống đế quốc Mỹ, con sông
thơ cùng cả dân tộc hát lên những khúc tráng ca hào hùng.
Chiến tranh đã qua đi, với một “độ lùi thời gian” cần thiết, thơ chống
Mỹ ngày càng trở thành đối tượng hấp dẫn giới nghiên cứu và người đọc.
Với âm hưởng hùng tráng, thơ chống Mỹ có sự góp mặt của nhiều thi sĩ tài
năng, tâm huyết, với nhiều tác phẩm có sức sống lâu bền cùng thời gian.
Góp phần làm nên những thành tựu cả về số lượng và chất lượng, cả nội
dung và nghệ thuật của thơ chống Mỹ là sự xuất hiện của những nhà thơ trẻ.
Với tuổi trẻ tràn đầy lý tưởng cách mạng, vốn văn hoá, vốn sống thực tế
phong phú cùng tài năng của mình, các nhà thơ lứa tuổi 20 – 30 đã đem đến
cho thơ một tiếng nói khoẻ khoắn, sôi nổi, hồn nhiên và nhạy cảm, thơ đậm