ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM
HOÀNG THỊ HOÀI THƢ
NGHIÊN CỨU THỰC TRẠNG BẠO LỰC HỌC ĐƢỜNG
Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
TỈNH THÁI NGUYÊN
LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC
Thái Nguyên – Năm 2011
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
http://www.lrc-tnu.edu.vn
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM
HOÀNG THỊ HOÀI THƢ
NGHIÊN CỨU THỰC TRẠNG BẠO LỰC HỌC ĐƢỜNG
Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
TỈNH THÁI NGUYÊN
Chuyên ngành: Giáo dục hoc
Mã số: 60.14.01
LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: GS.TSKH. Nguyễn Văn Hộ
Thái Nguyên – Năm 2011
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
http://www.lrc-tnu.edu.vn
LỜI CẢM ƠN
Em xin trân trọng cảm ơn sự hướng dẫn nhiệt tình, chu đáo của G.S.TS
KH. Nguyễn Văn Hộ, người thày đã trực tiếp hướng dẫn em trong suốt quá
trình nghiên cứu để em hoàn thành luận văn này.
Em xin gửi lời cảm ơn trân trọng tới các thày cô giáo khoa Tâm lý giáo
dục, các thày cô giáo đã trực tiếp, tận tình giảng dạy, hướng dẫn, chỉ bảo và
tạo điều kiện giúp đỡ em trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu để hoàn
thành luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn tới các thày cô giáo và các em học sinh
trường THPT Thái Nguyên và trường THPT Định Hóa - Tỉnh Thái Nguyên đã
tạo điều kiện giúp đỡ để tôi hoàn thành tốt đề tài nghiên cứu này.
Luận văn này chắc chắn còn nhiều thiếu sót. Tôi kính mong nhận được
sự đóng góp ý kiến của các thày cô giáo, các chuyên gia, các bạn bè để luận
văn được hoàn thiện hơn.
Thái nguyên, ngày 08 tháng 08 năm 2011
Tác giả
Hoàng Thị Hoài Thư
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
http://www.lrc-tnu.edu.vn
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU THỰC
TRẠNG BẠO LỰC HỌC ĐƢỜNG Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC
PHỔ THÔNG ..................................................................................................... 5
1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề ....................................................... 5
1.1.1. Trên thế giới ....................................................................................... 5
1.1.2. Ở Việt Nam ........................................................................................ 7
1.2. Một số khái niệm cơ bản có liên quan tới vấn đề nghiên cứu .................. 8
1.2.1. Khái niệm tuổi thanh niên .................................................................. 8
1.2.2. Đặc điểm tâm sinh lý của thanh niên học sinh trung học phổ thông....... 8
1.2.3 Khái niệm bạo lực ............................................................................... 9
1.2.4. Khái niệm bạo lực học đƣờng .......................................................... 10
1.3 Phân loại bạo lực học đƣờng .................................................................... 11
1.4. Biểu hiện của bạo lực học đƣờng ............................................................ 12
1.5. Nguyên nhân của bạo lực học đƣờng ...................................................... 12
1.6. Hậu quả của bạo lực học đƣờng .............................................................. 22
KẾT LUẬN CHƢƠNG I ................................................................................... 24
CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG NHẬN THỨC VỀ BẠO LỰC HỌC ĐƢỜNG
Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THÁI NGUYÊN VÀ TRƢỜNG
TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ĐỊNH HÓA TỈNH THÁI NGUYÊN ......................... 25
2.1.Đặc điểm tình hình trƣờng Trung học phổ thông Thái Nguyên và
trƣờng Trung học phổ thông Định Hóa.......................................................... 25
2.1.1. Đặc điểm tình hình trƣờng Trung học phổ thông Thái Nguyên ........ 25
2.1.2. Đặc điểm tình hình trƣờng Trung học phổ thông Định Hoá –
Tỉnh Thái Nguyên ...................................................................................... 26
2.1.3. Công tác Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh của nhà trƣờng. ... 28
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
http://www.lrc-tnu.edu.vn
2.2. Nhận thức của giáo viên trƣờng Trung học phổ thông Thái Nguyên
và trƣờng Trung học phổ thông Định Hóa về bạo lực học đƣờng. ................ 28
2.2.1. Nhận thức của giáo viên về bạo lực học đƣờng. .............................. 28
2.2.2. Nhận thức của giáo viên về những biểu hiện ở học sinh có hành
vi bạo lực .................................................................................................... 29
2.2.3. Thực trạng nhận thức về những nguyên nhân dẫn đến bạo lực
học đƣờng và nguyên nhân gia tăng bạo lực học đƣờng ........................... 31
2.2.4.Biện pháp xử lý đối với những học sinh có hành vi BLHĐ. ............ 34
2.2.5. Thực trạng nữ sinh đánh nhau trong nhà trƣờng phổ thông ............ 36
2.2.6. Biện pháp ngăn chặn và đẩy lùi nạn bạo lực học đƣờng ....... 38
2.3. Thực trạng nhận thức về bạo lực học đƣờng của học sinh trƣờng Trung
học phổ thông Thái Nguyên và trƣờng Trung học phổ thông Định Hoá .......... 40
2.3.1. Thực trạng nhận thức của học sinh về bạo lực học đƣờng .............. 40
2.3.2. Nhận thức của học sinh về mức độ bạo lực học đƣờng trong nhà
trƣờng phổ thông ........................................................................................ 41
2.3.3 Thực trạng sử dụng phƣơng tiện khi đánh nhau với bạn của học sinh ..... 42
2.3.4. Thực trạng nhận thức về những nguyên nhân dẫn đến bạo lực học đƣờng ...... 44
2.3.5.Thực trạng nhận thức về thái độ của cha mẹ khi học sinh có hành
vi bạo lực .................................................................................................... 45
2.3.6. Thực trạng nữ sinh đánh nhau trong nhà trƣờng phổ thông ............ 46
2.3.7. Hành vi ứng xử của HS khi thấy bạn bè đánh nhau......................... 48
2.3.8. Thực trạng nhận thức của HS về hậu quả của BLHĐ...................... 49
KẾT LUẬN CHƢƠNG 2................................................................................... 52
CHƢƠNG 3: CÁC BIỆN PHÁP PHÕNG CHỐNG BẠO LỰC HỌC
ĐƢỜNG ............................................................................................................. 54
3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp ........................................................... 54
3.1.1.Nguyên tắc tính mục đích của các tác động giáo dục. ...................... 54
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
http://www.lrc-tnu.edu.vn
3.1.2. Nguyên tắc thống nhất giữa giáo dục ý thức và hành vi. ................. 54
3.1.3. Nguyên tắc giáo dục trong tập thể và bằng tập thể. ......................... 55
3.1.4. Nguyên tắc thống nhất giữa các lực lƣợng giáo dục. ....................... 56
3.1.5. Nguyên tắc giáo dục cá biệt. ............................................................ 56
3.1.6. Nguyên tắc phát huy ý thức tự giáo dục của học sinh. .................... 57
3.2. Các biện pháp phòng chống BLHĐ trong nhà trƣờng. ........................... 57
3.2.1. Nâng cao năng lực học tập và rèn luyện của học sinh. .................... 58
3.2.2. Nâng cao năng lực quản lý, củng cố nề nếp kỷ cƣơng, tổ chức kỷ
luật nhà trƣờng một cách khoa học và hiệu quả. ....................................... 61
3.2.3. Nhà trƣờng tích cực phối hợp với phụ huynh học sinh, kết hợp
chặt chẽ giữa gia đình và nhà trƣờng trong hoạt động giáo dục đạo đức
nhân cách học sinh. .................................................................................... 65
3.2.4. Phối hợp tốt với các lực lƣợng xã hội để giáo dục thế hệ trẻ. ........ 67
3.3 Mối quan hệ giữa các biện pháp. ............................................................. 70
KẾT LUẬN CHƢƠNG 3................................................................................... 71
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .................................................................. 72
1. Kết luận. ..................................................................................................... 72
2. Khuyến nghị. .............................................................................................. 73
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 76
PHỤ LỤC .......................................................................................................... 78
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
http://www.lrc-tnu.edu.vn
NHỮNG CỤM TỪ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN
1.BLHĐ
Bạo lực học đƣờng
2.THPT
Trung học phổ thông
3.GD
Giáo dục
4.GV
Giáo viên
5.HS
Học sinh
6.GD &ĐT
Giáo dục và đào tạo
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
http://www.lrc-tnu.edu.vn
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Thực trạng nhận thức của GV về BLHĐ ở nhà trƣờng THPT……29
Bảng 2.2. Nhận thức của GV về những biểu hiện của HS có hành vi bạo
lực……………………………………………………………………………30
Bảng 2.3. Nhận thức của GV về tình trạng BLHĐ hiện nay………………...31
Bảng 2.4. Thực trạng nhận thức về những nguyên nhân dẫn đến BLHĐ…...32
Bảng 2.5 Thực trạng nhận thức về nguyên nhân gia tăng BLHĐ……...……33
Bảng 2.6. Biện pháp xử lý những học sinh có hành vi bạo lực………...……35
Bảng 2.7. Thực trạng nữ sinh đánh nhau trong nhà trƣờng phổ thông………37
Bảng 2.8 Biện pháp ngăn chặn và đầy lùi nạn BLHĐ……………………….39
Bảng 2.9 Thực trạng nhận thức của HS về BLHĐ ở trƣờng THPT…………40
Bảng 2.10 Nhận thức của HS về mức độ BLHĐ trong nhà trƣờng………….42
Bảng 2.11. Phƣơng tiện sử dụng khi đánh nhau với bạn của HS THPT…….43
Bảng 2.12 Thực trạng nhận thức về những nguyên nhân dẫn đến BLHĐ......44
Bảng 2.13. Thái độ của cha mẹ khi HS có hành vi bạo lực ……………...….45
Bảng 2.14. Thực trạng nữ sinh đánh nhau trong nhà trƣờng phổ thông…….46
Bảng 2.15.Nhận xét về hiện tƣợng nữ sinh đánh nhau……………………....47
Bảng 2.16. Hành vi ứng xử của HS THPT khi thấy bạn bè đánh nhau……...48
Bảng 2.17. Nhận thức của HS về hậu quả của BLHĐ……………...…….....50
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
http://www.lrc-tnu.edu.vn
1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong những năm qua, sự tăng trƣởng liên tục về kinh tế, sự phát triển mở
rộng giao lƣu văn hóa, xã hội… đã tạo ra cục diện mới cho đất nƣớc. Các hoạt
động của cuộc sống ngày càng trở nên sôi động vì mục tiêu dân giàu, nƣớc
mạnh, xã hội công bằng, dân chủ và văn minh. Nhƣng bên cạnh đó, một thách
thức hiện nay là sự bùng phát tệ nạn xã hội, trong đó có bạo lực học đƣờng.
Phong trào thi đua xây dựng “ Trƣờng học thân thiện, học sinh tích
cực” do Bộ Giáo dục và Đào tạo phát động năm 2008 đã và đang tiếp tục
nhận đƣợc sự đồng thuận cao của toàn xã hội vì sự hƣớng đến giáo dục một
nhân cách toàn diện cho những chủ nhân tƣơng lai của đất nƣớc. Tuy nhiên,
để tới đích,vẫn không ít khó khăn trở ngại nhất là trong thời gian gần đây,
một số tệ nạn xã hội vẫn tiếp tục xâm nhập vào trƣờng học, trong đó đáng
báo động là tình trạng bạo lực học đƣờng có chiều hƣớng gia tăng ở tất cả các
bậc học, cấp học.
Ở Việt Nam những năm gần đây, vấn đề bạo lực trong học đƣờng đƣợc
báo chí đề cập đến rất nhiều. Vũ lực dƣờng nhƣ là phƣơng cách hữu hiệu và
phổ biến để giải quyết mọi chuyện, từ chuyện tình cảm đến chuyện học tập.
Đau lòng hơn khi một số giáo viên lại là nạn nhân của bạo lực học đƣờng.
Đáng nói hơn là không những bạo lực chỉ dành riêng cho phái nam mà còn
đƣợc phái nữ sử dụng những khi cần thiết. Đặc biệt trong thời gian gần đây,
xã hội không khỏi bức xúc trƣớc các vụ nữ sinh đánh nhau. Thực chất, bạo
lực học đƣờng không phải là một vấn đề mới nhƣng càng ngày, mức độ và
tính chất của hành vi này càng nguy hiểm, phức tạp hơn. Nó trở thành một
vấn đề nóng bỏng, một vấn nạn nhức nhối khiến mọi ngƣời không khỏi kinh
ngạc, bàng hoàng. Bạo lực học đƣờng không chỉ là hiện tƣợng cá biệt mà giờ
đây đã trở thành vấn nạn của toàn xã hội. Trên tất cả các trƣờng học đều xuất
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
http://www.lrc-tnu.edu.vn
2
hiện bạo lực học đƣờng, tuy mức độ có khác nhau, xảy ra ở cả thành thị và
nông thôn, cả đồng bằng và miền núi thì các vụ liên quan đến bạo lực học
đƣờng đều gia tăng.
Trƣớc tình hình đó, tháng 5/2010, theo thông báo của văn phòng chính
phủ, phó thủ tƣớng Nguyễn Thiện Nhân đã chỉ đạo Bộ giáo dục và Đào tạo tổ
chức khảo sát và đánh giá thực trạng học sinh đánh nhau và chủ trì tổ chức
Hội nghị về ngăn ngừa và khắc phục việc học sinh đánh nhau.
Cã thÓ nãi, t×nh tr¹ng baä lùc häc ®-êng hiÖn nay lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc
nghiªm träng, ®ang ë møc b¸o ®éng, là một trong những vấn đề nổi cộm của
giáo dục hiện nay. NÕu kh«ng t×m hiểu nắm bắt đƣợc thực trạng sẽ không đề
ra đƣợc các giải pháp ngăn chặn và đẩy lùi nguy cơ bùng nổ và lan rộng của
bạo lực trong các trƣờng học.
XuÊt ph¸t tõ lý do trªn t«i ®· chän ®Ò tµi “ Nghiªn cøu thùc tr¹ng b¹o
lùc häc ®-êng ë c¸c tr-êng Trung häc phæ th«ng - TØnh Th¸i Nguyªn” ®Ó
nghiªn cøu.
2. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu làm sáng tỏ thực trạng bạo lực học đƣờng hiện nay ở một
số trƣờng Trung học phổ thông – Tỉnh Thái Nguyên
3. Đối tƣợng và khách thể nghiên cứu
3.1 Đối tƣợng nghiên cứu
Thực trạng bạo lực học đƣờng ở một số trƣờng Trung học phổ thông Tỉnh Thái Nguyên.
3.2 Khách thể nghiên cứu
Những biểu hiện hành vi lệch chuẩn của học sinh Trung học phổ thông
4. Giả thuyết khoa học
Việc nhận thức về bạo lực học đƣờng của học sinh và giáo viên ở các
trƣờng THPT hiện nay còn một số hạn chế. Nhiều học sinh không phân biệt
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
http://www.lrc-tnu.edu.vn
3
đƣợc đâu là hành vi mang tính bạo lực, đâu là hành vi thông thƣờng. Điều đó
dẫn tới những hành vi ứng xử thiếu tính văn hóa của học sinh. Thậm chí còn
xâm hại nghiêm trọng tới tinh thần và thể xác của ngƣời khác. Nếu nắm rõ
đƣợc thực trạng nhận thức về bạo lực học đƣờng của học sinh ở các trƣờng
THPT, chúng ta sẽ có những biện pháp hữu hiệu để tác động, giáo dục, ngăn
chặn và đẩy lùi bạo lực học đƣờng từ trong nhận thức của học sinh, làm cho
các em suy nghĩ đúng đắn hơn, trong sáng hơn.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1 Xây dựng cơ sở lý luận về vấn đề bạo lực học đƣờng ở các trƣờng THPT
5.2 Tìm hiểu, khảo sát, đánh giá thực trạng nhận thức về bạo lực học đƣờng ở
một số trƣờng Trung học phổ thông- Tỉnh Thái Nguyên
5.3 Đề xuất một số biện pháp phòng chống bạo lực học đƣờng ở các trƣờng
THPT tỉnh Thái Nguyên
6. Giới hạn nghiên cứu
6.1. Giới hạn về nội dung nghiên cứu
Điều tra về diễn biến tình hình bạo lực học đƣờng ở một số trƣờng
Trung học phổ thông- Tỉnh Thái Nguyên
6.2. Phạm vi nghiên cứu
Do thời gian có hạn nên chúng tôi chỉ tập trung tìm hiểu và nghiên cứu
về những vấn đề sau:
Điều tra diễn biến tình hình bạo lực học đƣờng thông qua nhận thức
của học sinh trƣờng Trung học phổ thông Thái Nguyên và học sinh trƣờng
Trung học phổ thông Định Hóa – Tỉnh Thái Nguyên
Điều tra ý kiến của giáo viên trƣờng Trung học phổ thông Thái Nguyên
và giáo viên trƣờng Trung học phổ thông Định Hóa – Tỉnh Thái Nguyên về
bạo lực học đƣờng
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
http://www.lrc-tnu.edu.vn
4
7. Phƣơng pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm phƣơng pháp ngiên cứu lý luận.
- Là một phƣơng pháp cơ bản của đề tài nhằm giải quyết nhiệm vụ: Hệ
thống hóa một số vấn đề lý luận của đề tài và liên quan tới đề tài, trên cơ sở
đó giải quyết nhiệm vụ thực tiễn của đề tài
7.2. Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phƣơng pháp điều tra bằng bẳng anket
- Phƣơng pháp quan sát
- Phƣơng pháp phỏng vấn
- Phƣơng pháp chuyên gia
7.3. Nhóm phƣơng pháp toán học
Sử dụng toán thống kê, xử lý số liệu thu thập đƣợc, lập bảng phân tích,
so sánh, tổng hợp
8. Cấu trúc của luận văn:
Luận văn gồm có 3 chƣơng
Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về vấn đề nghiên cứu thực trạng bạo lực học đƣờng
ở các trƣờng trung học phổ thông.
Chƣơng 2: Thực trạng nhận thức về bạo lực học đƣờng ở trƣờng trung học
phổ thông Thái Nguyên và trƣờng trung học phổ thông Định Hóa tỉnh Thái
Nguyên.
Chƣơng 3: Các biện pháp phòng chống bạo lực học đƣờng.
Ngoài ra luận văn còn có phần mở đầu, kết luận, kiến nghị, và danh
mục các tài liệu tham khảo.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
http://www.lrc-tnu.edu.vn
5
CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU THỰC TRẠNG
BẠO LỰC HỌC ĐƢỜNG Ở CÁC TRƢỜNG
TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
1.1.
Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Trên thế giới
Bạo lực học đƣờng không phải là một hiện tƣợng mới xuất hiện mà đã
song hành cùng giáo dục từ khi nó ra đời nhƣng đƣợc chú ý nhiều trong thời
gian gần đây. Bạo lực học đƣờng thể hiện trong hai mối quan hệ chủ yếu:
Giữa giáo viên với học sinh, giữa học sinh với học sinh. Một bộ phận nhỏ các
thầy giáo, cô giáo và các em học sinh hiện nay do nhận thức lệch lạc nên đã
có những hành vi bạo lực nơi học đƣờng.
Theo thống kê trên thế giới, mỗi năm có 6 triệu em trai và 4 triệu em
gái có liên quan trực tiếp tới bạo lực học đƣờng . Trên thực tế, con số này
đang ngày càng tăng lên, bạo hành trƣờng học đang dần trở thành vấn đề
chung của giáo dục quốc tế.
* Ở châu Mỹ: Nền giáo dục Mỹ đƣợc đánh giá là tiên tiến nhất toàn
cầu nhƣng hệ thống các trƣờng học của nƣớc này đang đƣơng đầu với bạo lực
học đƣờng nhiều nhất trên thế giới, đặc biệt là những vụ bạo lực học đƣờng
có sử dụng hung khí. Tại đây 7% giáo viên năm 2003 là đối tƣợng bị đe dọa
bởi học sinh, 5% giáo viên tại các trƣờng đô thị bị tấn công thể chất.
* Ở châu Úc: Bộ giáo dục bang Queensland tuyên bố vào tháng 7/
2009 rằng mức độ gia tăng của bạo lực tại các trƣờng học là hoàn toàn không
thể chấp nhận và thừa nhận rằng đã không thực thi đầy đủ để chống lại hành
vi bạo lực. 55 nghìn học sinh đã bị đình chỉ tại các trƣờng của bang trong năm
2008, gần 1/3 trong số đó bởi hành vi không đúng đắn về thể chất.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
http://www.lrc-tnu.edu.vn
6
Tại nam Australia, 175 vụ tấn công bạo lực vào các học sinh hay giáo viên
trong năm 2008 trong đó những xung đột do các nam sinh gây ra chiếm 76%.
* Khu vực châu Âu: Tại Anh, năm 2007 một cuộc điều tra 6 nghìn giáo
viên cho thấy hơn 16% tuyên bố đã từng bị tấn công thể chất bởi các học sinh
trong 2 năm trƣớc đó, cũng trong năm đó có hơn 7 nghìn trƣờng hợp đƣợc
cảnh sát gọi tới để giải quyết các vụ bạo lực trƣờng học tại Anh.
Tại Wales : Một cuộc điều tra năm 2009 cho thấy 2/5 giáo viên thông
báo đã từng bị tấn công trong lớp học, 49% đã từng bị đe dọa tấn công.
Tại Bulgaria: Sau nhiều báo cáo trong nhiều thập kỷ vừa qua về bạo lực
trƣờng học, Bộ giáo dục đã đƣa ra những quy định chặt chẽ hơn vào năm
2009 về những hành vi của học sinh, gồm cả ăn mặc không thích hợp, say
rƣợu và mang điện thoại. Các giáo viên đƣợc trao các quyền lực mới để trừng
phạt những học sinh không tuân theo.
* Khu vực châu Á: Tại Nhật bản, một cuộc điều tra của bộ giáo dục cho
thấy các học sinh ở các trƣờng công lập có liên quan tới một số vụ bạo lực
năm 2007 là 52756 trƣờng hợp, tăng khoảng 8 nghìn so với năm trƣớc, trong
đó có khoảng 7 nghìn vụ giáo viên là đối tƣợng bị tấn công.
Tại Hàn Quốc: Theo thống kê cũng cho thấy gần 13,2% học sinh nam
và 5,8% học sinh nữ từ lớp 4 tới lớp 12 bị các bạn cùng lớp đánh hoặc bị làm
tổn thƣơng, tại đất nƣớc này hơn 70 trƣờng học đã áp dụng cảnh sát học
đƣờng nhằm xóa bỏ bạo lực học đuƣờng.
* Ở châu Phi: Cao ủy Nhân quyền Nam phi cho biết 40% trẻ em đƣợc
phỏng vấn nói rằng chúng từng là các nạn nhân của tội phạm trƣờng học. Chỉ
có 23% học sinh cảm thấy an toàn khi đặt chân tới lớp. Nam Phi đƣợc liệt vào
một trong những quốc gia có hệ thống trƣờng học nguy hiểm nhất trên thế
giới, nên bạo lực học đƣờng chiếm một tỉ lệ rất cao ở đất nƣớc này.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
http://www.lrc-tnu.edu.vn
7
Tóm lại: Theo thống kê ở tất cả các châu lục trên thế giới đều xảy ra bạo
lực học đƣờng và sự gia tăng các vụ bạo lực học đƣờng là xu hƣớng chung hiện
nay mà mọi quốc gia đều phải đƣơng đầu và quan tâm đến vấn nạn này.
1.1.2. Ở Việt Nam
Tỷ lệ ngƣời phạm tội ở độ tuổi vị thành niên ngày một tăng, theo thống
kê của Viện Kiểm Sát Nhân Dân Tối Cao, năm 1986 có 3607 ngƣời, năm
1996 có 11726 ngƣời. Tệ nạn xã hội trong giới học đƣờng theo chiều mũi tên
đi lên, năm 2004 có 600 học sinh, sinh viên nghiện ma túy, năm 2007 tăng
gấp đôi ( 1234 ngƣời). Khảo sát trên 1000 HS do Viện Nghiên Cứu Môi
Trƣờng và Các vấn đề xã hội tiến hành mới đây cho thấy có tới 95% các em
nhận thức chƣa đúng về kỹ năng sống, 77,7% chƣa bao giờ đƣợc đào tạo, tập
huấn về vấn đề này.
Một cuộc khảo sát do khoa xã hội học, trƣờng Đại Học Khoa Học Xã
Hội & Nhân Văn ( Đại học quốc gia Hà Nội) thực hiện vào năm 2008 tại 2
trƣờng Trung học phổ thông thuộc quận Đống Đa ( Hà Nội) về tình trạng bạo
lực nữ sinh đã cho thấy nhiều kết quả đáng lo ngại. Có đến 96,75 số học sinh
trong mẫu đƣợc hỏi cho rằng ở trƣờng các em có xảy ra hiện tƣợng nữ sinh
đánh nhau. Mức độ bạo lực trong nữ sinh là 44,7% rất thƣờng xuyên, 38%
thƣờng xuyên, 17,3% không thƣờng xuyên. Kết quả khảo sát cho thấy con số
đáng lo khi có tới 64% các em nữ đƣợc hỏi thừa nhận là đã có hành vi đánh
nhau với các bạn khác.
Trong những ngày gần đây, nhiều vụ bạo lực học đƣờng liên tiếp xảy ra đang
gióng lên một hồi chuông báo động.Vấn nạn bạo lực học đƣờng không còn là vấn đề
mới nhƣng nhà trƣờng vẫn chƣa có những giải pháp thực sự có hiệu quả trƣớc thực
trạng này. Theo thống kê của Bộ giáo dục và đào tạo, từ đầu năm học 2009-2010 đến
giữa năm học cả nƣớc xảy ra 1598 vụ học sinh đánh nhau trong và ngoài trƣờng. Các
trƣờng đã xử lý kỷ luật, khiển trách 881 học sinh, cảnh cáo 1558 học sinh và buộc
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
http://www.lrc-tnu.edu.vn
8
thôi học có thời hạn 735 học sinh. Mặc dù hầu hết các trƣờng đều đƣa ra các mức kỷ
luật rất nặng nhƣ đuổi học, ghi học bạ…nếu phát hiện đánh nhau trong trƣờng nhƣng
không vì thế mà bạo lực học đƣờng thuyên giảm.
Hiện nay trên các phƣơng tiện thông tin đại chúng đã và đang đƣa tin
rất nhiều về tình trạng bạo lực học đƣờng, ta có thể tìm thấy trên mạng hàng
loạt các video clip quay cảnh học sinh đánh nhau với nhiều mức độ kể cả
những nữ sinh. Trên rất nhiều trang báo xuất hiện những bài viết về bạo lực
học đƣờng. Sự thực vấn nạn này bạo lực học đƣờng đang có xu hƣớng gia
tăng, phát triển phức tạp và trở thành một vấn nạn nhức nhối khiến mọi ngƣời
không khỏi bàng hoàng, kinh ngạc.
Có thể nói bạo lực học đƣờng hiện nay đang có xu hƣớng gia tăng,
diễn ra ở nhiều nơi trên thế giới, hiện đang xâm nhập và lan rộng ở Việt
Nam do đó đang trở thành một tệ nạn xã hội trong học đƣờng đòi hỏi toàn xã
hội phải quan tâm phòng chống bạo lực học đƣờng.
1.2. Một số khái niệm cơ bản có liên quan tới vấn đề nghiên cứu
1.2.1. Khái niệm tuổi thanh niên
Tuổi thanh niên là thời kỳ từ 15 đến 25 tuổi, chia làm hai giai đoạn nhỏ:
- Từ 14,15 – 17,18 tuổi: Đây là giai đoạn đầu tuổi thanh niên ( thanh
niên mới lớn, thanh niên học sinh)
- Từ 17,18 – 25 tuổi: Đây là giai đoạn thứ hai của tuổi thanh niên
Tâm lý học lứa tuổi nghiên cứu tuổi thanh niên học sinh ở các trƣờng Trung
học phổ thông
1.2.2 Đặc điểm tâm sinh lý của thanh niên học sinh trung học phổ thông.
Tuổi đầu thanh niên là thời kỳ đạt đƣợc sự trƣởng thành về mặt thể lực
nhƣng sự phát triển cơ thể còn kém so với sự phát triển cơ thể của ngƣời lớn.
Tuổi thanh niên bắt đầu thời kỳ tƣơng đối êm ả về mặt sinh lý.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
http://www.lrc-tnu.edu.vn
9
Học sinh Trung học phổ thông là lứa tuổi nhạy cảm, dễ tiếp thu cả
những ảnh hƣởng tiêu cực và tích cực của xã hội. Hoạt động của học sinh
ngày càng phong phú và phức tạp, các em không còn là trẻ con nhƣng chƣa
phải là ngƣời lớn, luôn luôn mong muốn thể hiện vai trò của ngƣời lớn cả
trong gia đình và trong nhà trƣờng.Các mối quan hệ xã hội của học sinh đƣợc
mở rộng, các em tự khẳng định mình trong các mối quan hệ, quyết định sự lựa
chọn nghề của mình.
Học sinh Trung học phổ thông là lứa tuổi dễ bị tác động xấu lôi kéo. Sự
bốc đồng tâm lý do bị kích động nếu không đƣợc định hƣớng sẽ dẫn tới bạo
lực, ở lứa tuổi này các em có sự phát triển thiếu toàn diện, thiếu hụt về nhân
cách, thiếu khả năng kiểm soát hành vi ứng xử của bản thân, non nớt trong kỹ
năng sống và sai lệch trong quan điếm sống. Ở lứa tuổi học sinh Trung học
phổ thông các em khao khát khẳng định cái „Tôi” mạnh mẽ hơn bao giờ hết,
các em mong muốn thể hiện những suy nghĩ, quan điểm, niềm tin và hành
động theo cách của riêng mình, không phụ thuộc vào ngƣời lớn.
Đặc điểm nổi bật nhất của lứa tuổi học sinh Trung học phổ thông là sự phát
triển tự ý thức, nhu cầu tự khẳng định mình rất cao, có đời sống tình cảm, xúc cảm
phong phú nhƣng lại thiếu kinh nghiệm và kỹ năng sống, suy nghĩ chƣa đúng đắn
nên có thể có hành vi bạo lực với ngƣời khác khi có mâu thuẫn, xung đột.
1.2.3 Khái niệm bạo lực
- Có những cách hiểu khác nhau về bạo lực.
Trong từ điển Tiếng Việt: Bạo lực là sức mạnh dùng để chỉ sự cƣỡng
bức, trấn áp hoặc lật đổ.
+ Trong từ điển Xã Hội Học: Bạo lực là những hành vi có khuynh
hƣớng hủy diệt nhƣ một phƣơng tiện tối hậu để thực thi quyền lực trong
khuôn khổ quan hệ trên dƣới một chiều dựa trên ƣu thế bề ngoài, không có sự
thừa nhận của ngƣời yếu thế.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
http://www.lrc-tnu.edu.vn
10
+ Theo từ điển Anh-Việt “ Aggresion” có nghĩa là hành hung
+ Trong Tâm Lý Học có quan điểm cũng xây dựng thuật ngữ
“Aggresion” khi nói đến bạo lực.
+ Điều 08 Luật - “ Hôn nhân và Gia đình” của Quốc Hội nƣớc Cộng Hòa
xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa X kỳ họp thứ 7 ngày 09 / 06 / 2000: Bạo lực là
đe dọa hay dùng sức mạnh thể chất, quyền lực đối với ngƣời khác hoặc một nhóm
ngƣời, một cộng đồng gây ra hoặc làm tăng khả năng gây ra tổn thƣơng, tử vong,
tổn hại về tâm lý ảnh hƣởng đến sự phát triển, gây ra sự mất mát .
Nhƣ vậy, các quan điểm trên mới chỉ thể hiện đƣợc phần nào nội hàm
của khái niệm bạo lực. Đó là những hành động mang tính chất chiếm đoạt làm
tổn thƣơng đến ngƣời khác và bị pháp luật trừng phạt. Nói cách khác đó chỉ là
khái niệm đƣợc hiểu theo nghĩa hẹp của bạo lực. Ngày nay, quan điểm về bạo
lực không chỉ giới hạn ở những hành động làm tổn thƣơng đến thể chất mà
còn xét cả ở những hành động làm tổn thƣơng đến tinh thần của ngƣời khác
trong gia đình và ngoài xã hội.
Từ việc tổng hợp số liệu nghiên cứu về bạo lực và tham gia khảo sát
một số định nghĩa về bạo lực khác nhau, chúng tôi xin đƣợc trình bày cách
hiểu của mình về bạo lực nhƣ sau: Bạo lực là dùng sức mạnh, quyền lực, lời
nói hay các hành động để cƣỡng bức, trấn áp,đe dọa, hành hung…làm tổn
thƣơng đến thể chất, tinh thần của ngƣời khác và không có sự chấp nhận của
ngƣời đó.
1.2.4. Khái niệm bạo lực học đƣờng
Có nhiều cách hiểu khác nhau về bạo lực học đƣờng
Dƣới góc độ khoa học giáo dục: Bạo lực học đƣờng là những hành vi
xâm phạm có chủ ý, có ý đồ, thƣờng gây hậu quả nghiêm trọng và xảy ra
trong phạm vi nhà trƣờng
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
http://www.lrc-tnu.edu.vn
11
Nhìn từ góc độ lấy học sinh làm trung tâm: Bạo lực học đƣờng là sự
xâm hại của học sinh đối với học sinh, sự xâm hại của học sinh đối với ngƣời
bên ngoài nhà trƣờng và ngƣợc lại, là sự xâm hại của giáo viên với học sinh
và học sinh với giáo viên. Bạo lực ấy xâm phạm đến sức khỏe hoặc danh dự
của ngƣời bị hại hoặc xâm phạm đến tính mạng và nhân phẩm của ngƣời bị
hại. Bạo lực ấy không chỉ xảy ra trong phạm vi nhà trƣờng mà nhiều khi xảy
ra cả bên ngoài nhà trƣờng.
Từ sự tìm hiểu một số khái niệm trên ta có thể hiểu: Bạo lực học
đường là những lời nói và hành vi thô bạo, ngang ngược bất chấp công lý,
đạo đức, xúc phạm trấn áp người khác gây nên những tổn thương về tinh
thần và thể xác diễn ra trong phạm vi trường học.
1.3 Phân loại bạo lực học đƣờng
* Vế mặt đạo đức: Có hai loại
- Bạo lực về thể xác: Là những hành vi thô bạo, ngang ngƣợc bất chấp
công lý, đạo đức, xúc phạm trấn áp ngƣời khác gây nên những tổn thƣơng về
thể xác diễn ra trong phạm vi trƣờng học.
- Bạo lực về tinh thần: Là những lời nói và hành vi thô bạo, ngang
ngƣợc bất chấp công lý, đạo đức, xúc phạm trấn áp ngƣời khác gây nên những
tổn thƣơng về tinh thần diễn ra trong phạm vi trƣờng học.
* Về mặt hành vi:
Theo thạc sĩ Nguyễn Văn Lƣợt, khoa tâm lý, trƣờng Đại học Khoa Học
xã hội và Nhân Văn, bạo lực học đƣờng là một dạng hành vi lệch chuẩn của
học sinh. Có hai loại:
- Loại thụ động: Là những hành vi của học sinh bị sai lệch do các em nhận
thức không đầy đủ hoặc nhận thức sai chuẩn mực, nội quy, quy tắc của trƣờng lớp
hay bị bạn bè rủ rê…. loại hành vi này không đáng lo ngại vì có thể giáo dục, cung
cấp thông tin để học sinh hiểu đúng, từ đó các em có hành vi đúng đắn.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
http://www.lrc-tnu.edu.vn
12
- Loại chủ động: Là những hành vi mà cá nhân mặc dù biết rõ những
quy tắc, chuẩn mực đạo đức của nhà trƣờng, của xã hội nhƣng vẫn cố ý làm
khác. Đối với loại bạo lực học đƣờng này, việc khắc phục gặp nhiều khó
khăn, đòi hỏi sự kiên trì, nhẫn nại của cha me, thày cô, nhà trƣờng và xã hội.
* Về mặt nhân cách con ngƣời: Bạo lực học đƣờng gồm có 4 loại
- Bạo lực giữa học sinh với học sinh
- Bạo lực giữa giáo viên với học sinh
- Bạo lực giữa học sinh với giáo viên
- Bạo lực giữa phụ huynh học sinh với giáo viên
Ở phạm vi đề tài này, chúng tôi chỉ nghiên cứu loại bạo lực giữa học
sinh với học sinh.
1.4. Biểu hiện của bạo lực học đƣờng
- Biểu hiện của hành động bạo lực học đƣờng có thể xảy ra dƣới nhiều
hình thức
+ Xúc phạm, lăng mạ, xỉ nhục, đay nghiến, chà đạp nhân phẩm, làm tổn
thƣơng về mặt tinh thần thông qua lời nói.
+ Đánh đập, tra tấn, hành hạ làm tổn hại về sức khỏe, xâm phạm cơ thể
con ngƣời thông qua những hành vi bạo lực
1.5. Nguyên nhân của bạo lực học đƣờng
- Bàn về nguyên nhân của bạo lực học đƣờng các nhà xã hội học, các
chuyên gia tâm lý , các phƣơng tiện thông tin đại chúng…đã đƣa ra và phân
tích rất nhiều nguyên nhân khác nhau khiến học sinh có những hành vi bạo
lực chốn học đƣờng, chủ yếu là các nguyên nhân sau:
* Do các vấn đề tâm lý tuổi mới lớn
Phần lớn học sinh Trung học phổ thông đều mong muốn đƣợc khẳng
định cái “ Tôi” của mình trong quan hệ với bố mẹ và những ngƣời thân trong
gia đình. Ở lứa tuổi này tự ý thức và nhu cầu độc lập phát triển mạnh mẽ do
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
http://www.lrc-tnu.edu.vn
- Xem thêm -