Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Cao đẳng - Đại học Luật Pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục...

Tài liệu Pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục

.PDF
68
286
113

Mô tả:

Pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ KHOA LUẬT LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP CỬ NHÂN LUẬT KHÓA: 2011 – 2014 ĐỀ TÀI: PHÁP LUẬT VỀ XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC GIÁO DỤC Giảng viên hướng dẫn: Võ Nguyễn Nam Trung Bộ môn Luật Hành chính Sinh viên thực hiện: Thị Thúy Kiều MSSV: 5115718 Lớp Luật Hành chính – k37 Cần Thơ, Tháng 12- 2014 GVHD: Võ Nguyễn Nam Trung 1 SVTH: Thị Thúy Kiều Pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG CHẤM LUẬN VĂN .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... GVHD: Võ Nguyễn Nam Trung 2 SVTH: Thị Thúy Kiều Pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG CHẤM LUẬN VĂN .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... GVHD: Võ Nguyễn Nam Trung 3 SVTH: Thị Thúy Kiều Pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục MỤC LỤC LỜI MỞ ĐẦU ................................................................................................................6 1. Lý do chọn đề tài ....................................................................................................6 2. Mục tiêu nghiên cứu ...............................................................................................7 3. Phạm vi nghiên cứu ................................................................................................7 4. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................................7 5. Bố cục luận văn.......................................................................................................8 CHƯƠNG 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC GIÁO DỤC .................................................................................9 1.1. Một số vấn đề lý luận về vi phạm hành chính ....................................................9 1.1.1. Khái niệm vi phạm hành chính........................................................................9 1.1.2 Các yếu tố cấu thành của vi phạm hành chính ................................................10 1.1.2.1. Yếu tố khách quan của vi phạm hành chính ............................................10 1.1.2.2.Yếu tố chủ quan của vi phạm hành chính.................................................11 1.1.2.3. Yếu tố chủ thể của vi phạm hành chính...................................................12 1.1.2.4.Yếu tố khách thể của vi phạm hành chính................................................13 1.1.3. Khái quát về xử phạt vi phạm hành chính.....................................................13 1.1.3.1. Khái niệm xử phạt vi phạm hành chính..................................................13 1.1.3.2. Nguyên tắc xử phạt vi phạm hành chính ................................................14 1.1.4. Phân biệt vi phạm hành chính với tội phạm...................................................16 1.2. Khái quát chung về lĩnh vực giáo dục...............................................................18 1.2.1. Khái niệm về giáo dục.................................................................................18 1.2.2. Đặc điểm của giáo dục ..................................................................................20 1.2.3. Hệ thống giáo dục quốc dân .........................................................................21 1.2.4.Vai trò của giáo dục ở Việt Nam hiện nay......................................................23 1.3. Khái niệm vi phạm hành chính và xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục .....................................................................................................................24 CHƯƠNG 2: QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT HIỆN HÀNH VỀ XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC GIÁO DỤC........................................26 2.1. Thẩm quyền xử phạt và đối tượng bị xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục ..............................................................................................................26 2.1.1. Thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục ................26 2.1.1.1. Thẩm quyền của chủ tịch ủy ban nhân dân các cấp .................................26 2.1.1.2. Thẩm quyền của thanh tra.......................................................................27 2.1.1.3. Thẩm quyền lập biên bản........................................................................28 2.1.1.4. Nguyên tắc xác định và phân định thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính ...................................................................................................................28 GVHD: Võ Nguyễn Nam Trung 4 SVTH: Thị Thúy Kiều Pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục 2.2. Hình thức và thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục ...................................................................................................................................31 2.2.1. Hình thức xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục.....................31 2.2.2. Thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục .....................34 2.3. Các hành vi vi phạm hành chính cụ thể trong lĩnh vực giáo dục ...................35 2.3.1. Hành vi vi phạm quy định về thành lập cơ sở giáo dục và tổ chức hoạt động giáo dục ..................................................................................................................35 2.3.2. Hành vi vi phạm quy định về hoạt động tuyển sinh ......................................38 2.3.3. Hành vi vi phạm quy định về nội dung, chương trình, đào tạo liên thông, liên kết...........................................................................................................................40 2.3.4. 2.3.5. 2.3.6 2.3.7. Hành vi vi phạm quy định về thi, kiểm tra, đánh giá kết quả học tập ............43 Hành vi vi phạm quy định về quản lý, cấp và sử dụng văn bằng chứng chỉ .. 44 Hành vi vi phạm quy định đối với nhà giáo và người học.............................45 Hành vi vi phạm quy định về cơ sở vật chất, thiết bị, tài chính và các điều kiện đảm bảo chất lượng .........................................................................................46 2.4. Thủ tục xử phạt vi phạm hành chính ..............................................................48 2.4.1. Buộc chấm dứt hành vi vi phạm hành chính .................................................48 2.4.2. Xử phạt vi phạm hành chính theo thủ tục không lập biên bản.......................48 2.4.3. Lập biên bản vi phạm hành chính.................................................................49 2.4.4. Xác minh tình tiết của vụ việc vi phạm hành chính .......................................50 2.4.5. Quyết định xử phạt vi phạm hành chính .......................................................50 CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP VỀ VIỆC XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC GIÁO DỤC ....................................................53 3.1. Thực trạng vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục ở nước ta hiện nay 53 3.1.1. Hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục ở nước ta hiện nay .......53 3.1.2. Những thuận lợi và khó khăn khi xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục ..................................................................................................................57 3.2. Những nguyên nhân làm phát sinh vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục.............................................................................................................................59 3.3. Giải pháp nhầm làm giảm vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục.......59 3.3.1. Tăng cường sự quản lý của nhà nước trong lĩnh vực giáo dục .......................60 3.3.2. Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật trong lĩnh vực giáo dục ...............................................................................................................................62 3.3.3. Hoàn thiện pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục63 KẾT LUẬN ..................................................................................................................65 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO GVHD: Võ Nguyễn Nam Trung 5 SVTH: Thị Thúy Kiều Pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục LỜI MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Từ khi xã hội loài người xuất hiện, các thế hệ luôn gắn bó với nhau trong nhiều lĩnh vực hoạt động: lao động, giao lưu, chính trị, văn hóa, khoa học, kĩ thuật… Trong đó, giáo dục là hiện tượng nảy sinh, tồn tại và phát triển mãi với xã hội loài người. Hiện tượng này biểu hiện ở chỗ, thế hệ trước truyền lại những kinh nghiệm xã hội cho thế hệ sau nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển mọi mặt của đời sống xã hội trong từng giai đoạn lịch sử, thế hệ sau lĩnh hội có chọn lọc những kinh nghiệm xã hội đó để tham gia vào mọi hoạt động xã hội, qua đó nhân cách được hình thành và phát triển. Kinh nghiệm xã hội bao gồm tri thức, kĩ năng, kĩ xảo, niềm tin, thái độ…của con người trong hoạt động. Giáo dục là hoạt động có mục đích, có tổ chức, có ý thức và phát triển cao chĩ riêng biệt có trong xã hội loài người, nhờ đó giúp cho con người trở thành chủ thể nhận thức, cải tạo, sáng tạo cả thế giới, đồng thời nhận thức, cải tạo và sáng tạo chính bản thân mình. Tại Việt Nam, Luật giáo dục ra đời lần đầu tiên vào năm 1998. Trong bối cảnh toàn cầu hóa hội nhập quốc tế, khoa học – công nghệ có những bước nhảy vọt, công cuộc cải cách giáo dục đang diễn ra trên quy mô toàn cầu, việc sửa đổi luật giáo dục là rất cần thiết. Luật giáo dục năm 1998 qua 7 năm đưa vào thực hiện mang lại nhiều thành tựu cho nền giáo dục quốc dân, nâng cao dân trí và chất lượng nguồn nhân lực, tuy nhiên trong quá trình phát triển giáo dục phát sinh ra nhiều vấn đề và hạn chế cần bổ sung, sửa đổi luật nên Luật giáo dục 2005 ra đời. Đến năm 2009 nhầm mục đích sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật giáo dục 2005 cho phù hợp với tình hình giáo dục hiện tại của đất nước thì luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật giáo dục được ban hành năm 2009. Nhà nước cũng đã ban hành một số Nghị định để quản lý cũng như xử lý sai phạm của các cá nhân, tổ chức trong lĩnh vực giáo dục, trong đó nổi bật nhất là Luật xử lý vi phạm hành chính 2012 và Nghị định 138/2013/NDCP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục. Trong những năm vừa qua, nền giáo dục nước ta đã đạt được những thành tựu vượt bậc về phát triển giáo dục, về công tác quản lý và chất lượng đào tạo. Song, bên cạnh đó cũng gập phải một số khó khăn nhất định. Hiện nay, hệ thống giáo dục ở nước ta đã khá hoàn chỉnh từ bậc mầm non đến sau đại học, về cơ bản đã đáp ứng được như cầu học tập của nhân dân và hầu hết người dân trong độ tuổi đi học đều được đến trường. Nhưng trên thực tế, có nhiều hành vi vi phạm đã xảy ra của tổ chức, cá nhân khi hoạt động trong lĩnh vực giáo dục. Nhầm mục đích giúp người đọc hiểu thêm về hành vi vi phạm hành chính và biện pháp xử phạt vi phạm GVHD: Võ Nguyễn Nam Trung 6 SVTH: Thị Thúy Kiều Pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục hành chính trong lĩnh vực giáo dục nên người viết chọn đề tài “ Pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục” để làm đề tài luận văn tốt nghiệp của mình. 2. Mục tiêu nghiên cứu Trong việc nghiên cứu đề tài “Pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục” trướt hết người viết muốn trao dồi kiến thức, hiểu biết thêm về các quy định của pháp luật về xử phạt vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực này. Tiếp đó, người viết muốn tập trung phân tích làm rõ lý luận và thực tiễn về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục. Từ đó đưa ra một số kiến nghị và giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục. Để thực hiện được mục tiêu đó, luận văn nghiên cứu, phân tích và làm rõ các vấn đề cơ bản sau: - Nghiên cứu một số vấn đề lý luận chung về giáo dục và xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục; - Nghiên cứu và phân tích pháp luật hiện hành về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục; - Phân tích và làm nổi bậc những thuận lợi và khó khăn trong thực tiễn của quá trình áp dụng pháp luật xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực này ở nước ta. Đồng thời chỉ ra nguyên nhân dẫn đến những khó khăn và từ đó đề ra những giải pháp nhằm đảm bảo cho công tác áp dụng pháp luật trên thực tế phát huy được hiệu quả cao nhất. 3. Phạm vi nghiên cứu Trong quá trình nghiên cứu đề tài “Pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục” người viết tập trung tìm hiểu những quy định của pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực này, những thuận lợi và khó khăn trong quá trình thực thi và nguyên nhân dẫn đến những tình trạng đó. Bên cạnh đó, người viết đề xuất một số giải pháp nhằm khắc phục những khó khăn và hoàn thiện pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục, để công tác xử phạt có thể phát huy hiệu quả cao nhất trong quá trình thực thi pháp luật. 4. Phương pháp nghiên cứu Để hoàn thành được đề tài, người viết đã vận dụng các phương pháp nghiên cứu để làm công cụ phục vụ cho công việc nghiên cứu của mình như: - Phương pháp tổng hợp, phân tích nghiên cứu lý luận dựa trên tài liệu liên quan đến đề tài; - Phương pháp phân tích luật viết để phân tích những quy định pháp luật hiện GVHD: Võ Nguyễn Nam Trung 7 SVTH: Thị Thúy Kiều Pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục hành; - Phương pháp so sánh, đối chiếu. 5. Bố cục luận văn Ngoài phần mục lục, lời mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, bố cục luận văn được chia thành 3 chương: Chương 1: Lý luận chung về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục; Chương 2: Quy định của pháp luật hiện hành về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục; Chương 3: Thực trạng và giải pháp về việc xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục. GVHD: Võ Nguyễn Nam Trung 8 SVTH: Thị Thúy Kiều Pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục CHƯƠNG 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC GIÁO DỤC 1.1. Một số vấn đề lý luận về vi phạm hành chính 1.1.1. Khái niệm vi phạm hành chính Vi phạm hành chính là một loại vi phạm pháp luật xảy ra khá phổ biến trong đời sống xã hội. Tuy mức độ nguy hiểm cho xã hội ít hơn so với tội phạm hình sự nhưng vi phạm hành chính đều là những hành vi gây thiệt hại cho lợi ích Nhà nước, tập thể, lợi ích cá nhân cũng như lợi ích chung của toàn cộng đồng, là nguyên nhân dẫn đến tình trạng phạm tội nảy sinh trên các lĩnh vực của đời sống xã hội nếu như không được ngăn chặn và xử lý kịp thời, để xác định rõ tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội của loại vi phạm này, đặc biệt là xác định ranh giới giữa vi phạm hành chính và tội phạm, tạo cơ sở pháp lý cũng như đấu tranh, phòng chống một cách có hiệu quả đối với các vi phạm hành chính, cần thiết để đưa ra một định nghĩa chính thức về vi phạm hành chính. Từ trước đến nay Nhà nước ta đã ban hành nhiều văn bản pháp luật về vi phạm hành chính và biện pháp xử lý đối với loại vi phạm này, trong đó phải kể đến Nghị định 143/1977/NĐ-CP ngày 27/5/1977 của Chính phủ ban hành điều lệ xử phạt vi cảnh. Tiếp đến là Pháp lệnh xử lý vi phạm hành chính ngày 30/11/1989 ra đời thay thế Nghị định 143/1977/NĐ-CP. Tại Điều 1 của Pháp lệnh này định nghĩa vi phạm hành chính “Vi phạm hành chính là hành vi do cá nhân, tổ chức thực hiện một cách cố ý hoặc vô ý, xâm phạm quy tắc quản lý Nhà nước mà không phải là tội phạm hình sự và theo quy định của pháp luật xử phạt hành chính”. Đây là pháp lệnh đầu tiên định nghĩa về vi phạm hành chính. Cùng với sự phát triển không ngừng của xã hội những hành vi vi phạm hành chính diễn ra ngày càng nhiều và càng tinh vi hơn thì pháp lệnh xử lý vi phạm hành chính 1989 không còn phù hợp nữa. Do đó Pháp lệnh xử lý vi phạm hành chính 1995 ra đời thay thế Pháp lệnh xử lý vi phạm hành chính 1989 để phù hợp với tình hình mới, pháp lệnh xử lý vi phạm hành chính năm 1995 không trực tiếp định nghĩa về vi phạm hành chính nhưng tại khoản 2 điều 1 của pháp lệnh này đã định nghĩa vi phạm hành chính một cách gián tiếp, theo đó: “Xử phạt vi phạm hành chính được áp dụng đối với cá nhân, tổ chức có hành vi cố ý hoặc vô ý quy phạm các quy tắc quản lý Nhà nước mà chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự và theo quy định của pháp luật phải bị xử phạt vi phạm hành chính”. Tại khoản 2 Điều 1 Pháp lệnh xử lý vi phạm hành chính năm 2002, vi phạm hành GVHD: Võ Nguyễn Nam Trung 9 SVTH: Thị Thúy Kiều Pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục chính cũng được định nghĩa một cách gián tiếp: “Xử phạt vi phạm hành chính được áp dụng đối với cá nhân, cơ quan, tổ chức (sau đây gọi chung là cá nhân, tổ chức) có hành vi cố ý hoặc vô ý vi phạm các quy định của pháp luật về quản lý Nhà nước mà không phaỉ là tội phạm và theo quy định của pháp luật phải bị xử phạt vi phạm hành chính”. Đến năm 2012, Quốc hội đã chính thức ban hành Luật xử lý vi phạm hành chính, theo đó khái niệm vi phạm hành chính được định nghĩa tại khoản 1 Điều 2 Luật xử lý vi phạm hành chính 2012 “Vi phạm hành chính là hành vi có lỗi do cá nhân, tổ chức thực hiện, vi phạm quy định của pháp luật về quản lý nhà nước mà không phải là tội phạm và theo quy định của pháp luật phải bị xử phạt vi phạm hành chính”. 1.1.2 Các yếu tố cấu thành của vi phạm hành chính Để xác định một hành vi xảy ra có phải là vi phạm hành chính hay không, cần xác định các dấu hiệu pháp lý của loại vi phạm đó. Những dấu hiệu này được mô tả trong các văn bản pháp luật có quy định về vi phạm hành chính, hình thức và biện pháp xử lý đối với loại vi phạm này. Cũng tương tự như bất kỳ loại vi phạm pháp luật nào, cấu thành của hành vi vi phạm hành chính phải có đủ bốn yếu tố cơ bản sau:  Yếu tố khách quan của vi phạm hành chính  Yếu tố chủ quan của vi phạm hành chính  Yếu tố chủ thể của vi phạm hành chính  Yếu tố khách thể của vi phạm hành chính. 1.1.2.1. Yếu tố khách quan của vi phạm hành chính Mặt khách quan của vi phạm hành chính là những biểu hiện ra bên ngoài của vi phạm hành chính. Mặt khách quan bao gồm các yếu tố sau: hành vi, hậu quả, địa điểm, thời gian, phương tiện, công cụ, mối quan hệ nhân quả giữa hành vi và hậu quả, trong đó yếu tố có hành vi vi phạm là yếu tố bắt buộc, thể hiện: Hành vi vi phạm hành chính: là những biểu hiện của con người hoặc tổ chức tác động vào thế giới khách quan dưới những hình thức bên ngoài cụ thể gây tác hại đến sự tồn tại và phát triển bình thường của trật tự quản lý nhà nước. Những biểu hiện này được thể hiện dưới dạng hành động hoặc không hành động bởi ý thức và ý chí của chủ thể vi phạm hành chính. Hành vi vi phạm hành chính là hành vi trái pháp luật, chủ thể vi phạm hành chính bằng hành động hay không hành động thực hiện những hành vi mà pháp luật cấm hoặc không cho thực hiện những hành vi nhất định mà pháp luật quy định. Tính chất trái pháp luật của hành vi xét về mặt hình thức nó thể hiện ở các dạng sau đây: GVHD: Võ Nguyễn Nam Trung 10 SVTH: Thị Thúy Kiều Pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục  Làm một việc mà pháp luật cấm không được thực hiện  Không làm một việc mà pháp luật đòi hỏi phải làm  Sử dụng quyền hạn vượt quá giới hạn pháp luật cho phép Hậu quả của hành vi trái pháp luật: là trật tự quản lý của nhà nước bị hành vi vi phạm hành chính tác động tới, gây xâm hại. Tuy nhiên, hậu quả không phải là yếu tố bắt buộc trong mọi vi phạm hành chính. Quan hệ nhân quả: là mối quan hệ giữa hành vi vi phạm hành chính và hậu quả của vi phạm hành chính, trong đó hậu quả của vi phạm hành chính có tiền đề xuất hiện của nó là hành vi khách quan của vi phạm hành chính. Việc xác định mối quan hệ nhân quả cần phải có những căn cứ nhất định. Cụ thể:  Hành vi trái pháp luật phải xảy ra trước hậu quả xâm hại các quan hệ xã hội về mặc thời gian  Hành vi trái pháp luật phải chứa đựng khả năng thực tế làm phát sinh hậu quả xâm hại quy tắc quản lý nhà nước  Hậu quả xâm hại đã xảy ra phải chính là sự hiện thực hóa khả năng thực tế làm phát sinh hậu quả của hành vi trái pháp luật. Các dấu hiệu địa điểm, thời gian, phương tiện, công cụ… không phải là những dấu hiệu có ý nghĩa quyết định trong mọi cấu thành vi phạm. Tuy nhiên, trong một số trường hợp cụ thể chúng sẽ trở thành dấu hiệu bắt buộc. 1.1.2.2.Yếu tố chủ quan của vi phạm hành chính Mặt chủ quan của vi phạm hành chính là quan hệ tâm lý bên trong, bao gồm các yếu tố: lỗi, mục đích, động cơ của vi phạm hành chính. Vi phạm hành chính là hành vi có lỗi và nó được thực hiện bởi cá nhân hay tổ chức trong trạng thái tinh thần bình thường và có thể hoàn toàn nhận thức được hành vi của mình, nhưng nếu thực hiện hành vi trái pháp luật trong trạng thái tinh thần không nhận thức được thì hành vi vi phạm hành chính không được đặt ra. Vì vậy, lỗi trong vi phạm hành chính chỉ đặt ra đối với cá nhân, tổ chức khi họ có đầy đủ năng lực nhận thức được hành vi của mình. Tuy nhiên đối với tổ chức thì lỗi của vi phạm hành chính còn khá nhiều ý kiến khác nhau: lỗi là trạng thái tâm lý của cá nhân trong khi thực hiện hành vi vi phạm hành chính nên không đặt ra vấn đề lỗi đối với tổ chức vi phạm hành chính, khi xử phạt vi phạm hành chính đối với tổ chức vi phạm thì cần phải xác định tổ chức đó có hành vi trái pháp luật hay không và hành vi này có được quy định trong pháp luật là phải bị xử phạt hay không thì đã đủ điều kiện xử phạt hành chính. GVHD: Võ Nguyễn Nam Trung 11 SVTH: Thị Thúy Kiều Pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục Vi phạm hành chính phải có yếu tố lỗi, lỗi là yếu tố bắt buộc của vi phạm hành chính. Lỗi trong vi phạm hành chính gồm lỗi cố ý và lỗi vô ý. Lỗi cố ý trong vi phạm hành chính: là thái độ tâm lý của một người khi thực hiện hành vi trái pháp luật hành chính nhận thức được nghĩa vụ pháp lý bắt buộc nhưng lại có ý thức xem thường mặc dù họ hoàn toàn có khả năng xử sự theo đúng nghĩa vụ đó. Lỗi vô ý trong vi phạm hành chính: là lỗi của một người khi thực hiện hành vi trái pháp luật hành chính do vô tình hoặc thiếu thận trọng mà đã không nhận thức được những nghĩa vụ pháp lý bắt buộc, mặc dù họ có khả năng và điều kiện xử sự theo đúng nghĩa vụ này. Lỗi là một dấu hiệu cơ bản, bắt buộc phải hiện diện trong mọi cấu thành của hành vi vi phạm pháp luật, có ý nghĩa quyết định đến các yếu tố khác trong mặc chủ quan của vi phạm hành chính. Bên cạnh yếu tố lỗi thì mục đích và động cơ là dấu hiệu không bắt buộc phải có trong mọi cấu thành của mọi vi phạm hành chính. Nó chỉ có ở một số cấu thành nhất định, tồn tại ở một số hành vi với lỗi cố ý. 1.1.2.3. Yếu tố chủ thể của vi phạm hành chính Chủ thể của vi phạm hành chính bao gồm: cá nhân và tổ chức. Cá nhân chỉ có thể trở thành chủ thể của vi phạm hành chính khi có năng lực trách nhiệm hành chính. Năng lực trách nhiệm hành chính là khả năng nhận thức của con người đối với hành vi vi phạm hành chính. Yếu tố để xác định năng lực trách nhiệm hành chính của cá nhân là: cá nhân phải đủ 14 tuổi đồng thời không mắc các bệnh tâm thần hoặc các bệnh làm mất khả năng nhận thức, khả năng điều khiển hành vi của mình. Sự khác biệt giữa chủ thể vi phạm hành chính và đối tượng vi phạm hành chính là : cá nhân chỉ cần có năng lực trách nhiệm hành chính là có thể là chủ thể vi phạm hành chính. Còn đối tượng vi phạm hành chính ngoài việc có năng lực trách nhiệm hành chính, còn phải thực hiện hành vi vi phạm hành chính cụ thể trên thực tế. Như vậy, chủ thể vi phạm hành chính là cá nhân bao gồm: Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi là chủ thể của vi phạm hành chính trong trường hợp thực hiện với lỗi cố ý. Như vậy, khi xác định người ở độ tuổi này có vi phạm hành chính hay không cần xác định yếu tố lỗi trong mặt chủ quan của họ. Người từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hành chính về mọi hành vi vi phạm hành chính do mình gây ra. Người thuộc lực lượng Quân đội nhân dân, Công an nhân dân vi phạm hành chính thì bị xử lý như đối với công dân khác; trường hợp cần áp dụng hình thức phạt tước quyền sử dụng giấy phép, chứng chỉ hành nghề hoặc đình chỉ hoạt động có thời hạn liên GVHD: Võ Nguyễn Nam Trung 12 SVTH: Thị Thúy Kiều Pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục quan đến quốc phòng, an ninh thì người xử phạt đề nghị cơ quan, đơn vị Quân đội nhân dân, Công an nhân dân có thẩm quyền xử lý; Tổ chức là chủ thể của vi phạm hành chính bao gồm: cơ quan nhà nước, các tổ chức xã hội, đơn vị kinh tế, tổ chức nước ngoài hoạt động ở Việt Nam. Tổ chức bị xử phạt hành chính về mọi vi phạm hành chính do mình gây ra. Trong trường hợp người vi phạm hành chính nhân danh tổ chức thực hiện hành vi vi phạm hành chính thì chủ thể vi phạm hành chính là tổ chức. Tuy nhiên, sau khi chấp hành quyết định xử phạt, tổ chức bị xử phạt sẽ xác định cá nhân có lỗi gây ra vi phạm hành chính để truy cứu trách nhiệm kỷ luật và buộc bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật. Cá nhân, tổ chức nước ngoài cũng là chủ thể của vi phạm hành chính theo quy định của pháp luật Việt Nam, trừ trường hợp điều ước quốc tế mà Việt Nam ký kết hoặc tham gia có quy định khác. 1.1.2.4.Yếu tố khách thể của vi phạm hành chính Vi phạm hành chính cũng như mọi vi phạm pháp luật khác, đều xâm hại đến các quan hệ xã hội được pháp luật bảo vệ. Khách thể của vi phạm hành chính là những quan hệ xã hội trong hoạt động hành chính được điều chỉnh bởi những quy phạm pháp luật hành chính và một số ngành luật khác. Khách thể chung của vi phạm hành chính là tổng thể những quan hệ xã hội được chế tài hành chính bảo vệ, bao gồm: trật tự nhà nước và xã hội, sở hữu xã hội chủ ngĩa, quyền tự do, lợi ích hợp pháp của công dân và trật tự hoạt động hành chính. Khách thể loại là một bộ phận có tính độc lập tương đối của khách thể chung. Khi chia khách thể chung thành những bộ phận khác nhau căn cứ vào ngành, lĩnh vực hoạt động hành chính. Khách thể loại là những quan hệ xã hội có cùng hoặc gần tính chất với nhau trong tùng lĩnh vực nhất định của quản lý nhà nước. Khách thể trực tiếp: là quan hệ xã hội cụ thể quy định và bảo vệ bị chính hành vi vi phạm hành chính xâm hại tới. 1.1.3. Khái quát về xử phạt vi phạm hành chính 1.1.3.1. Khái niệm xử phạt vi phạm hành chính Xử phạt vi phạm hành chính là hoạt động của các chủ thể có thẳm quyền, căn cứ vào các quy định của pháp luật hiện hành về xử phạt vi phạm hành chính, quyết định áp dụng các biện pháp xử phạt hành chính và các biện pháp cưỡng chế hành chính khác (trong trường hợp cần thiết, theo quy định của pháp luật) đối với các tổ chức, cá nhân vi phạm hành chính. Hoạt động xử phạt vi phạm hành chính có các đặc điểm sau: GVHD: Võ Nguyễn Nam Trung 13 SVTH: Thị Thúy Kiều Pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục Xử phạt vi phạm hành chính được áp dụng đối với cá nhân, tổ chức vi phạm hành chính theo quy định của pháp luật. Nói cách khác, vi phạm hành chính là cơ sở để tiến hành hoạt động xử phạt vi phạm hành chính. Luật xử lý vi phạm hành chính và các nghị định của Chính phủ quy định hành vi vi phạm hành chính, hình thức, biện pháp xử phạt vi phạm hành chính áp dụng đối với tổ chức cá nhân vi phạm hành chính trong các lĩnh vực quản lý hành chính nhà nước, cụ thể là những cơ sở pháp lý quan trọng để tiến hành xử phạt vi phạm hành chính. Xử phạt vi phạm hành chính được tiến hành bởi các chủ thể có thẩm quyền theo quy định của pháp luật. Luật xử lý vi phạm hành chính và các văn bản pháp luật có liên quan quy định về xử phạt vi phạm hành chính, xác định cụ thể các chủ thể có thẳm quyền xử phạt vi phạm hành chính, hình thức, mức độ xử phạt hành chính mà họ được phép áp dụng đối với cá nhân, tổ chức vi phạm hành chính. Xử phạt vi phạm hành chính được tiến hành theo những nguyên tắc, trình tự thủ tục được quy định trong các văn bản pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính do các cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành. Kết quả hoạt động của xử phạt vi phạm hành chính thể hiện ở các quyết định xử phạt vi phạm hành chính, trong đó ghi nhận các hình thức, biện pháp xử phạt áp dụng đối với tổ chức, cá nhân vi phạm hành chính. Việc quyết định áp dụng các biện pháp xử phạt đó thể hiện sự trừng phạt nghiêm khắc của nhà nước đối với các tổ chức, cá nhân vi phạm hành chính, qua đó giáo dục cho mọi người ý thức tuân thủ pháp luật hành chính nói riêng và pháp luật nói chung. Luật xử lý vi phạm hành chính định nghĩa xử phạt vi phạm hành chính như sau: “Xử phạt vi phạm chính hành là việc người có thẩm quyền xử phạt áp dụng hình thức xử phạt, biện pháp khắc phục hậu quả đối với cá nhân, tổ chức thực hiện hành vi vi phạm hành chính theo quy định của pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính”. 1.1.3.2. Nguyên tắc xử phạt vi phạm hành chính Nguyên tắc xử phạt hành chính có vai trò quan trọng trong quản lý hành chính nhà nước nói chung và trong hoạt động xử phạt hành chính nói riêng. Nguyên tắc xử phạt hành chính tạo ra tính thống nhất khi các chủ thể có thẩm quyền tiến hành hoạt động xử phạt hành chính. Thông qua nguyên tắc xử phạt hành chính các chủ thể có thẳm quyền có thể bảo đảm, bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của các cá nhân, tổ chức; tránh hiện tượng lạm dụng quyền lực nhà nước xâm phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân tổ chức. Khi tiến hành hoạt động xử phạt vi phạm hành chính người có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính phải tuân thủ những nguyên tắc xử phạt đã được quy định trong Luật GVHD: Võ Nguyễn Nam Trung 14 SVTH: Thị Thúy Kiều Pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục xử lý vi phạm hành chính. Theo khoản 1 Điều 3 Luật xử lý vi phạm hành chính 2012 thì hoạt động xử phạt vi phạm hành chính phải tuân thủ những nguyên tắc sau: Mọi vi phạm hành chính phải được phát hiện, ngăn chặn kịp thời và phải bị xử lý nghiêm minh, mọi hậu quả do vi phạm hành chính gây ra phải được khắc phục theo đúng quy định của pháp luật. Việc xử phạt vi phạm hành chính được tiến hành nhanh chóng, công khai, khách quan, đúng thẩm quyền, bảo đảm công bằng, đúng quy định của pháp luật. Việc xử phạt vi phạm hành chính phải căn cứ vào tính chất, mức độ, hậu quả vi phạm, đối tượng vi phạm và tình tiết giảm nhẹ1, tình tiết tăng nặng2. Theo nguyên tắc, nếu vi phạm hành chính bị áp dụng hình thức phạt tiền thì khi có tình tiết giảm nhẹ người có thẩm quyền có thể xử phạt ở mức thấp nhất của khung phạt và khi có tình tiết tăng nặng trong hành vi thì có thể áp dụng mức cao nhất của khung hình phạt. Trong trường hợp không có tình tiết giảm nhẹ, tình tiết tăng nặng trong hành vi vi phạm hành chính thì người có thẳm quyền có thể xử phạt ở mức trung bình của khung phạt. Chỉ xử phạt vi phạm hành chính khi có hành vi vi phạm hành chính do pháp luật quy định. Như vậy, một hành vi vi phạm hành chính mà không được pháp luật quy định sẽ không bị xử phạt.  Một hành vi vi phạm hành chính chỉ bị xử phạt một lần. Nghĩa là mỗi vi phạm hành chính với một lần vi phạm sẽ bị xử phạt về lần vi phạm đó. Hành vi vi phạm hành chính cụ thể được cá nhân, tổ chức thực hiện nhiều lần thì tất cả các lần vi phạm đó đều bị xử phạt.  Nhiều người cùng thực hiện một hành vi vi phạm hành chính thì mỗi người vi phạm đều bị xử phạt về hành vi vi phạm hành chính đó.  Một người thực hiện nhiều hành vi vi phạm hành chính hoặc vi phạm hành chính nhiều lần thì bị xử phạt về từng hành vi vi phạm. Người có thẩm quyền xử phạt có trách nhiệm chứng minh vi phạm hành chính. Cá nhân, tổ chức bị xử phạt có quyền tự mình hoặc thong qua người đại diện hợp pháp chứng minh mình không vi phạm hành chính. Đối với cùng một hành vi vi phạm hành chính thì mức phạt tiền đối với tổ chức bằng 2 lần mức phạt tiền đối với cá nhân. Không xử phạt vi phạm hành chính trong các trường hợp thuộc tình thế cấp thiết, phòng vệ chính đáng, sự kiện bất ngờ, sự kiện bất khả kháng hoặc người thực hiện hành 1 2 Điều 9 Luật xử lý vi phạm hành chính 2012 Điều 10 Luật xử lý vi phạm hành chính 2012 GVHD: Võ Nguyễn Nam Trung 15 SVTH: Thị Thúy Kiều Pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục vi vi phạm hành chính không có năng lực trách nhiệm hành chính; người thực hiện hành vi vi phạm hành chính chưa đủ tuổi bị xử phạt vi phạm hành chính theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 5 của Luật xử lý vi phạm hành chính 2012. 1.1.4. Phân biệt vi phạm hành chính với tội phạm Hiện nay, việc xác định hành vi vi phạm hành chính hay tội phạm của cơ quan có thẩm quyền dễ có sự nhầm lẫn vì tội phạm hay vi phạm hành chính đều là vi phạm pháp luật, do đó giữa tội phạm và vi phạm hành chính có những nét tương đồng nên gây khó khăn cho việc xác định hành vi nào là vi phạm hành chính hay tội phạm. Vì thế, việc phân biệt hành vi vi phạm hành chính và tội phạm là rất cần thiết. Khi phân biệt chúng ta cần dụa vào các tiêu chí sau3: Về khái niệm: Theo khoản 1 Điều 8 Bộ luật hình sự thì: “Tội phạm là hành vi nguy hiểm cho xã hội được quy định trong Bộ luật hình sự, do người có năng lực trách nhiệm hình sự thực hiện một cách cố ý hoặc vô ý, xâm phạm độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ tổ quốc, xâm phạm chế độ chính trị, chế độ kinh tế, nền văn hóa, quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, tự do, tài sản, các quyền và lợi ích hợp pháp khác của công dân, xâm phạm những lĩnh vực khác của trật tự pháp luật xã hội chủ nghĩa”. Chúng ta có thể hiểu một cách tổng quát thì tội phạm là hành vi nguy hiểm cho xã hội, có lỗi, trái pháp luật hình sự và phải chịu phạt. Theo khoản 1 Điều 2 Luật xử lý vi phạm hành chính: “Vi phạm hành chính là hành vi có lỗi do cá nhân, tổ chức thực hiện, vi phạm quy định của pháp luật về quản lý nhà nước mà không phải là tội phạm và theo quy định của pháp luật phải bị xử phạt vi phạm hành chính”. Về thời điểm xuất hiện tên gọi: Một hành vi chỉ cho dù đã cấu thành một hay nhiều tội đã quy định trong Bộ luật hình sự mà vẫn chưa bị xét xử thì hành vi đó vẫn chưa bị coi là tội phạm. Chỉ khi nào hành vi đó bị tòa án tuyên án là tội phạm thì bất đầu từ thời điểm đó, hành vi đó mới gọi là tội phạm. Tương tự , một người chỉ bị gọi là bị cáo khi họ đã bị tòa tuyên án, còn trước đó, họ chỉ là bị can. Như vậy, một hành vi bị coi là tội phạm khi hành vi đó phải chịu hình phạt và bị tòa tuyên án. Vi phạm hành chính thì khác, một hành vi đã thỏa mãn: do cá nhân, tổ chức thực hiện một cách cố ý hoặc vô ý; xâm phạm các quy tắc quản lý nhà nước; không phải tội phạm hình sự thì hành vi đó đã là hành vi vi phạm hành chính. Dấu hiệu “theo quy định của pháp luật phải bị xử phạt hành chính” nói lên rằng bị xử phạt không phải là dấu hiệu 3 Phân biệt tội phạm và vi phạm hành chính, http://rubiclaw.vn/phan-biet-toi-pham-va-vi-pham-hanh-chinh, [truy cập ngày 5/8/2014] GVHD: Võ Nguyễn Nam Trung 16 SVTH: Thị Thúy Kiều Pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục để coi một hành vi đã bị coi là hành vi vi phạm hành chính hay chưa mà chỉ là biện pháp cưỡng chế nhà nước nhầm trừng phạt hành vi vi phạm đó. Về dấu hiệu cấu thành: Chủ thể: Theo Bộ luật hình sự hiện hành thì chủ thể của tội phạm chỉ có thể là cá nhân. Để trở thành chủ thể của tội phạm thì phải có năng lực trách nhiệm hình sự khi thực hiện một tội phạm cụ thể và phải đạt độ tuổi nhất định. Cụ thể đó là nguời từ đủ 14 tuổi trở lên, nhưng chưa đử 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng do cố ý hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng hay từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm (Điều 12). Theo khoản 1, Điều 5 Luật xử lý vi phạm hành chính 2012, chủ thể của vi phạm hành chính có thể là cá nhân, trong đó, người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi bị xử phạt vi phạm hành chính về vi phạm hành chính do cố ý; người từ đủ 16 tuổi trở lên bị xử phạt vi phạm hành chính về mọi vi phạm hành chính. Ngoài ra, chủ thể của vi phạm hành chính không chỉ là cá nhân như tội phạm mà còn có thể là tổ chức: có thể là cơ quan nhà nước, là các tổ chức xã hội, các đơn vị kinh tế, các đơn vị thuộc lực lượng vũ trang nhân dân và các tổ chức có tư cách pháp nhân theo quy định của pháp luật. Như vậy, phạm vi chủ thể của vi phạm hành chính nhiều hơn rất nhiều so với tội phạm. Mặt khách quan: Mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi Dấu hiệu cơ bản để phân biệt vi phạm hành chính với tội phạm là mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi vi phạm. Là tội phạm thì hành vi đó phải gây “nguy hiểm đáng kể” cho xã hội. Nguy hiểm đáng kể ở đây là theo Bộ luật hình sự. Vi phạm hành chính có mức độ nguy hiểm cho xã hội thấp hơn tội phạm hình sự. Mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi vi phạm được đánh giá ở nhiều yếu tố khác nhau và những yếu tố này thường được quy định trong các văn bản pháp luật của cơ quan nhà nước có thẳm quyền. Mức độ nguy hiểm của hành vi: Để xác định, đòi hỏi cơ quan có thẳm quyền dựa trên sự nhận thức về ranh giới giữa vi phạm hành chính và tội phạm, đã được quy định cụ thể ở bộ luật hình sự, các nghị định, thong tư hướng dẫn trong các trường hợp cụ thể.Mức độ gây thiệt hại biểu hiện ở dưới các hình thức khác nhau như mức độ gây thương tật, giá trị tài sản bị xâm hại, giá trị hàng phạm pháp. Mặt chủ quan: Lỗi Trong Bộ luật hình sự , nhà làm luật quy định bốn hình thức lỗi, đó là lỗi cố ý trực tiếp và cố ý gián tiếp, lỗi vô ý vì quá tự tin và cố ý do cẩu thả. Như vậy do tính chất nguy hiểm cho xã hội của hành vi của từng trường hợp lỗi là khác nhau, với lại tội phạm là loại vi phạm pháp luật nặng nhất nên quy định bốn hình thức lỗi giúp giải quyết chính xác các vụ án hình sự. Vi phạm hành chính chỉ quy định hai hình thức GVHD: Võ Nguyễn Nam Trung 17 SVTH: Thị Thúy Kiều Pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục lỗi là lỗi cố ý và lỗi vô ý. Các trường hợp vi phạm mà lỗi cố ý trực tiếp hay gián tiếp hoặc vô ý vì quá tự tin hay do cẩu thả đều xử lý như nhau. Về căn cứ pháp lý: Tội phạm là loại vi phạm pháp luật nặng nhất và được quy định trong Bộ luật hình sự và chỉ có Quốc hội mới có quyền đặt ra các quy định về tội phạm và hình phạt. Ngay từ Điều 2 Bộ luật hình sự đã quy định về cơ sở của trách nhiệm hình sự. “Chỉ người nào phạm một tội đã được Bộ luật hình sự quy định mới phải chịu trách nhiệm hình sự”. Như vậy Bộ luật hình sự là căn cứ pháp lý duy nhất để xem xét xem một hành vi vi phạm có bị coi là tội phạm hay không – không có trong luật thì không có tội. Vi phạm hành chính được quy định trong luật, pháp lệnh, nghị định, nghị quyết, thong tư, …nguyên nhân chúng không được quy định trong bộ luật hành chính riêng vì nó quá rộng, quá nhiều lĩnh vực với quá nhiều các văn bản pháp luật và chúng ta không thể pháp điển hóa thành bộ luật. Về hậu quả pháp lý: Người nào thực hiện tội phạm hay vi phạm hành chính sẽ bị xử lý bằng các biện pháp cưỡng chế nhà nước để trả giá cho những gì mình đã gây ra cho xã hội. Tuy nhiên, tội phạm là hành vi vi phạm pháp luật nặng nhất, nên phải chịu biện pháp cưỡng chế nhà nước nghiêm khắc nhất là hình phạt. Chỉ có tội phạm mới phải chịu hình phạt và ngược lại hành vi nào mà phải chịu hình phạt thì hành vi đó là tội phạm. Cũng là biện pháp cưỡng chế nhà nước nhưng ở mức độ ít nghiêm khắc hơn, người vi phạm hành chính có thể sẽ bị xử phạt hành chính. Như vậy, ngoài những đặc điểm chung là vi phạm pháp luật, cả tội phạm và vi phạm hành chính đều có những dấu hiệu riêng biệt. Để phân biệt cần tìm hiểu và nhận thức đúng đắn các dấu hiệu đó, trong các trường hợp cụ thể thì ta có thể phân biệt được chúng, từ đó đảm bảo cho việc thực hiện pháp luật công minh. 1.2. Khái quát chung về lĩnh vực giáo dục 1.2.1. Khái niệm về giáo dục Ở mỗi thời đại, giáo dục luôn có ý nghĩa quyết định đối với sự phát triển của xã hội. Trong giai đoạn hiện nay hơn bao giờ hết, giáo dục – đào tạo càng có ý nghĩa quyết định không chỉ đối với sự phát triển kinh tế - xã hội mà cả đối với công cuộc bảo vệ độc lập, chủ quyền của đất nước. Giáo dục là khái niệm cơ bản, quan trọng nhất của giáo dục học: Về bản chất, giáo dục là quá trình truyền đạt và tiếp thu những kinh nghiệm lịch sử xã hội của các thế hệ loài người. Về hoạt động, giáo dục là quá trình tác động đến các đối tượng giáo dục để hình thành cho họ những phẩm chất nhân cách. Về mặt phạm vi, khái niệm giáo dục bao hàm nhiều cấp độ khác nhau: GVHD: Võ Nguyễn Nam Trung 18 SVTH: Thị Thúy Kiều Pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục Thứ nhất: Giáo dục được hiểu đó là quá trình xã hội hoá con người. Quá trình xã hội hoá con người là quá trình hình thành nhân cách dưới ảnh hưởng của tác động chủ quan và khách quan, có ý thức và không có ý thức của cuộc sống, của hoàn cảnh xã hội đối với các cá nhân. Thứ hai: Giáo dục có thể hiểu là giáo dục xã hội. Đó là hoạt động có mục đích của xã hội, với nhiều lực lượng giáo dục, tác động có hệ thống, có kế hoạch đến con người để hình thành cho họ những phẩm chất nhân cách. Thứ ba: Giáo dục được hiểu là quá trình sư phạm. Quá trình sư phạm là quá trình tác động có kế hoạch, có nội dung và bằng phương pháp khoa học của các nhà sư phạm trong nhà trường tới học sinh nhằm giúp học sinh nhận thức, phát triển trí tuệ và hình thành những phẩm chất nhân cách. Ở cấp độ này, giáo dục bao gồm : Quá trình dạy học và quá trình giáo dục theo nghĩa hẹp. Thứ tư: Giáo dục được hiểu là quá trình bồi dưỡng để hình thành những phẩm chất đạo đức cụ thể, thông qua việc tổ chức cuộc sống, hoạt động và giao lưu4 Về cơ bản, các giáo trình về giáo dục học ở Việt Nam đều trình bày “Giáo dục là hiện tượng xã hội đặc biệt, bản chất của nó là sự truyền đạt và lĩnh hội kinh nghiệm lịch sử – xã hội của các thế hệ loài người”. Định nghĩa này nhấn mạnh về sự truyền đạt và lĩnh hội giữa các thế hệ, nhấn mạnh đến yếu tố dạy học, nhưng không đề cập đến mục đích sâu xa hơn, mục đích cuối cùng của việc đó. Theo ông John Dewey (1859 – 1952), nhà triết học, nhà tâm lí học và nhà cải cách giáo dục người Mỹ, ông cho rằng cá nhân con người không bao giờ vượt qua được quy luật của sự chết và cùng với sự chết thì những kiến thức, kinh nghiệm mà cá nhân mang theo cũng sẽ biến mất. Tuy nhiên, tồn tại xã hội lại đòi hỏi phải những kiến thức, kinh nghiệm của con người phải vượt qua được sự khống chế của sự chết để duy trì tính liên tục của sự sống xã hội. Giáo dục là “khả năng” của loài người để đảm bảo tồn tại xã hội. Ngoài ra, ông John Dewey cũng cho rằng, xã hội không chỉ tồn tại nhờ truyền dạy, nhưng còn tồn tại chính trong quá trình truyền dạy ấy. Như vậy, theo quan điểm của ông John Dewey, ông cũng đề cập đến việc truyền đạt, nhưng ông nói rõ hơn về mục tiêu cuối cùng của việc giáo dục, là dạy dỗ. Như vậy, có thể kết luận rằng, “giáo dục” là sự hoàn thiện của mỗi cá nhân, đây cũng là mục tiêu sâu xa của giáo dục; người giáo dục, hay có thể gọi là thế hệ trước, có nghĩa vụ phải dẫn dắt, chỉ hướng, phải truyền tải lại cho thế hệ sau tất cả những gì có thể để làm cho thế hệ sau trở nên phát triển hơn, hoàn thiện hơn. Với ý nghĩa đó, giáo dục đã ra đời từ khi xã hội loài người mới hình thành, do nhu cầu của xã hội và trở thành một 4 Giáo dục học đại cương, Trường Đại học Đà Lạt, http://www.dlu.edu.vn, [truy cập ngày 12/8/2014] GVHD: Võ Nguyễn Nam Trung 19 SVTH: Thị Thúy Kiều Pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục yếu tố cơ bản để làm phát triển loài người, phát triển xã hội. Giáo dục là một hoạt động có ý thức của con người nhằm vào mục đích phát triển con người và phát triển xã hội. 1.2.2. Đặc điểm của giáo dục Giáo dục là quá trình có tính mục đích: Hoạt động giáo dục luôn có mục đích rõ ràng đó là việc định hướng các giá trị xã hội cho học sinh. Mục đích giáo dục trong các nhà trường nhằm đào tạo thế hệ trẻ, đào tạo nguồn nhân lực phục vụ cho sự phát triển kinh tế, văn hóa xã hội theo yêu cầu của đất nước. Giáo dục là một quá trình biện chứng: Giáo dục là 1 quá trình lâu dài, liên tục, diễn ra suốt cuộc đời của con người chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố trong đó yếu tố chủ đạo, lực lượng chính là nhà giáo dục và giáo dục trong nhà trường. Toàn bộ quá trình giáo dục luôn có sự tác động biện chứng giữa đối tượng giáo dục (người học) đối với các hoạt động khác. Nổi bật là mối quan hệ tác động bản chất giữa người giảng dạy và người học. Quá trình giáo dục chịu sự tác động phức hợp của nhiều nhân tố, nhiều lực lượng, được thực hiện trong toàn bộ đời sống hàng ngày của người học. Vì vậy sản phẩm của quá trình giáo dục (các sản phẩm nhân cách) là sản phẩm chung của nhiều lực lượng, của toàn xã hội trong đó giáo dục nhà trường đóng vai trò nòng cốt. Điều này đòi hỏi phải có sự thống nhất giữa các lực lượng giáo dục trong xã hội. Giáo dục là một quá trình tuân theo quy luật số đông nhưng đồng thời cũng bị chi phối bởi những đặc điểm cá thể: Giáo dục được tiến hành trong một tập thể lớp, giáo viên lựa chọn nội dung, phương pháp và hình thức tổ chức phù hợp với hầu hết học sinh trong lớp (hướng đến cái chung, ưu tiên cái chung). Tuy nhiên trong những tình huống cụ thể hoạt động giáo dục và kết quả giáo dục lại phụ thuộc vào đặc điểm cá nhân. Vì vậy trong quá trình giáo dục nhà trường cần phải nắm bắt được các đặc điểm cá nhân để có thể dự kiến và thực hiện các biện pháp giáo dục mang tính cá biệt. Trong nhà trường quá trình giáo dục có quan hệ mật thiết với quá trình dạy học: Quá trình dạy học và quá trình giáo dục đều hướng đến giáo dục nhân cách cho học sinh. Vì vậy nó thống nhất với nhau cùng giáo dục con người theo yêu cầu xã hội. Mặt khác 2 quá trình này luôn tác động, hỗ trợ thúc đẩy nhau. dạy học (dạy chữ) là cơ sở, là điều kiện để dạy người. Ngược lại quá trình dạy học (dạy người) lại tạo điều kiện thúc đẩy quá trình dạy học. Quá trình dạy học được thực hiên trong cuộc sống hàng ngày thông qua các hoạt động sống và giao lưu của trẻ. Quá trình giáo dục khác với dạy học ở chỗ nó không chỉ thực hiện trong các giờ trong nhà trường mà nó được thực hiện trong toàn bộ cuộc sống hàng ngày, trong và ngoài nhà trường. Vì vậy toàn bộ hoạt động sống, giao tiếp, học tập, GVHD: Võ Nguyễn Nam Trung 20 SVTH: Thị Thúy Kiều
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan