Tài liệu Phát triển dịch vụ bưu chính chuyển phát tại bưu điện tỉnh thái nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH TRƯƠNG THANH TUÂN PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ BƯU CHÍNH CHUYỂN PHÁT TẠI BƯU ĐIỆN TỈNH THÁI NGUYÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ THÁI NGUYÊN - 2015 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn Ket-noi.com kho tai lieu mien phi ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH TRƯƠNG THANH TUÂN PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ BƯU CHÍNH CHUYỂN PHÁT TẠI BƯU ĐIỆN TỈNH THÁI NGUYÊN Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh Mã số: 60.34.01.02 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Người hướng dẫn khoa học: TS. Ngô Xuân Hoàng THÁI NGUYÊN - 2015 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn i LỜI CAM ĐOAN Tác giả xin cam đoan luận văn “Phát triển dịch vụ Bưu chính chuyển phát tại Bưu điện tỉnh Thái Nguyên” là một công trình nghiên cứu độc lập dưới sự hướng dẫn của TS. Ngô Xuân Hoàng. Các tài liệu tham khảo, các số liệu thống kê phục vụ mục đích nghiên cứu được thực hiện đúng quy định. Kết quả nghiên cứu của luận văn chưa từng công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác ngoài công trình nghiên cứu khoa học của tác giả. Tác giả xin cam đoan những vấn đề nêu trên hoàn toàn đúng sự thật. Nếu sai tác giả xin chịu trách nhiệm trước pháp luật. Thái Nguyên, tháng 9 năm 2015 Tác giả luận văn Trương Thanh Tuân Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn Ket-noi.com kho tai lieu mien phi ii LỜI CẢM ƠN Được sự hướng dẫn, giúp đỡ tận tình của các thầy cô giáo trường Đại học kinh tế và quản trị kinh doanh Thái Nguyên, thầy hướng dẫn khoa học, đã truyền đạt cho tôi kiến thức, hướng dẫn nội dung và phương pháp nghiên cứu. Tôi đã hoàn thành luận văn: “Phát triển dịch vụ Bưu chính chuyển phát tại Bưu điện tỉnh Thái Nguyên”. Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban giám hiệu nhà trường, các thầy cô khoa sau đại học và các thầy cô giáo trực tiếp giảng dạy đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt thời gian học tập. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc tới TS: Ngô Xuân Hoàng Phó Hiệu trưởng Trường Cao đẳng kinh tế kỹ thuật Thái Nguyên, người thầy tâm huyết đã tận tình hướng dẫn, động viên khích lệ, dành nhiều thời gian trao đổi và định hướng cho tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn. Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban giám đốc, các phòng ban chức năng, các anh chị tại Bưu điện tỉnh Thái Nguyên đã hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho tôi nghiên cứu, thu thập số liệu nghiên cứu. Do điều kiện chủ quan và khách quan, luận văn không tránh khỏi những thiếu sót. Tác giả rất mong nhận được ý kiến đóng góp của Thầy cô và bạn đọc. Xin trân trọng cảm ơn! Thái Nguyên, tháng 9 năm 2015 Tác giả luận văn Trương Thanh Tuân Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................. i LỜI CẢM ƠN .................................................................................................. ii MỤC LỤC ....................................................................................................... iii DANH MỤC BẢNG ..................................................................................... viii DANH MỤC CÁC HÌNH .............................................................................. ix MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1 2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài ..................................................................... 2 3. Đố i tươ ̣ng và pha ̣m vi nghiên cứu của đề tài ................................................ 2 4. Ý nghĩa khoa học của đề tài .......................................................................... 3 5. Những đóng góp chính của đề tài ................................................................. 3 6. Kết cấu luận văn ............................................................................................ 4 Chương 1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ DỊCH VỤ BƯU CHÍNH CHUYỂN PHÁT ..................................................................... 5 1.1. Tổng quan về dịch vụ Bưu chính chuyển phát........................................... 5 1.1.1. Các khái niệm về dịch vụ ........................................................................ 5 1.1.2. Vị trí, tính chất, đặc điểm của dịch vụ Bưu chính chuyển phát .............. 6 1.1.3. Phân loại sản phẩm dịch vụ Bưu chính chuyển phát .............................. 7 1.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển của dịch vụ BCCP ...................... 8 1.2.1. Yếu tố bên ngoài ....................................................................................... 8 1.2.2. Yếu tố bên trong .................................................................................... 11 1.3. Một số kinh nghiệm phát triển dịch vụ Bưu chính chuyển phát .............. 13 1.3.1. Kinh nghiệm phát triển dịch vụ vụ bưu chính chuyển phát của một số nước trên thế giới ............................................................................................ 13 1.3.2. Kinh nghiệm phát triển dịch vụ bưu chính chuyển phát của một số doanh nghiệp bưu chính trong nước ............................................................... 16 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn Ket-noi.com kho tai lieu mien phi iv 1.3.3. Bài học kinh nghiệm phát triển Bưu chính chuyển phát với Bưu điện tỉnh Thái Nguyên............................................................................................. 19 Chương 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................. 21 2.1. Các câu hỏi đặt ra mà đề tài cần giải quyết.............................................. 21 2.2. Các tiêu chí đánh giá sự phát triển của dịch vụ bưu chính chuyển phát .. 21 2.2.1. Tiêu chí phản ánh quy mô phát triển mạng lưới ................................... 21 2.2.2. Tiêu chí phản ánh chất lượng sản phẩm dịch vụ ................................... 22 2.2.3. Tiêu chí phản ánh phát triển dịch vụ bằng chỉ số Công nghệ thông tin ...... 24 2.3. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................... 24 2.3.1 Phương pháp thu thập thông tin ............................................................. 24 2.3.2. Phương pháp tổng hợp số liệu ............................................................... 25 2.3.3 Phương pháp phân tích thông tin ........................................................... 25 2.4. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu .................................................................. 26 2.4.1. Chỉ tiêu về mạng lưới, nguồn nhân lực ................................................. 26 2.4.2. Chỉ tiêu thị phần cung cấp dịch vụ bưu chính từ 2012 - 2014 ........ 26 2.4.3. Chỉ tiêu kết quả kinh doanh các năm từ 2012-2014 ............................. 26 2.4.4. Chỉ tiêu chất lượng dịch vụ bưu chính chuyển phát ............................. 26 2.4.5. Chỉ tiêu về năng lực cạnh tranh của dịch vụ Bưu chính chuyển phát... 28 Chương 3. THỰC TRẠNG DỊCH VỤ BƯU CHÍNH CHUYỂN PHÁT TẠI BƯU ĐIỆN TỈNH THÁI NGUYÊN .................................................... 31 3.1. Tổng quan về Bưu điện tỉnh Thái Nguyên ............................................... 31 3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển ........................................................ 31 3.1.2. Mô hình tổ chức Bưu điện tỉnh Thái Nguyên ....................................... 31 GIÁM ĐỐC ..................................................................................................... 32 3.1.3. Tình hình hoạt động kinh doanh của Bưu điện tỉnh Thái Nguyên .. 35 3.2. Thực trạng phát triển dịch vụ Bưu chính chuyển phát tại Bưu điện tỉnh Thái Nguyên .................................................................................................... 42 3.2.1. Mạng lưới Bưu chính tại Bưu điện tỉnh Thái Nguyên .......................... 42 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn v 3.2.2. Chất lượng dịch vụ Bưu chính chuyển phát.......................................... 46 3.2.3. Thị phần dịch vụ Bưu chính chuyển phát ............................................. 53 3.2.4. Khả năng phát triển dịch vụ bằng chỉ số Công nghệ thông tin ............ 55 3.3. Phân tích các yế u tố ảnh hưởng đến sự phát triển dịch vụ Bưu chính chuyển phát tại Bưu điện tỉnh Thái Nguyên ................................................... 56 3.3.1 Yếu tố bên ngoài .................................................................................... 56 3.3.2. Yếu tố bên trong .................................................................................... 60 3.4. Đánh giá sự phát triển dịch vụ Bưu chính chuyển phát tại Bưu điện tỉnh Thái Nguyên .................................................................................................... 66 3.3.1. Những kết quả đạt được ........................................................................ 66 3.3.2. Những tồn tại, hạn chế .......................................................................... 67 3.3.3. Nguyên nhân những tồn tại, hạn chế..................................................... 68 Chương 4. MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ BƯU CHÍNH CHUYỂN PHÁT TẠI BƯU ĐIỆN TỈNH THÁI NGUYÊN ..................... 70 4.1. Phương hướng và mục tiêu hoạt động kinh doanh của Bưu điện tỉnh Thái Nguyên ................................................................................................... 70 4.1.1. Dự báo môi trường kinh doanh giai đoạn 2015-2020 ........................... 70 4.1.2. Phương hướng hoa ̣t đô ̣ng kinh doanh giai đoa ̣n 2015-2020 ................. 70 4.2. Một số giải pháp phát triển dịch vụ Bưu chính chuyển phát tại Bưu điện tỉnh Thái Nguyên ............................................................................................. 73 4.2.1. Giải pháp về phát triển mạng lưới Bưu chính ....................................... 73 4.2.2. Giải pháp về phát triển sản phẩm, dịch vụ ............................................ 78 4.2.3. Giải pháp về nâng cao chất lượng dịch vụ ............................................ 79 4.2.4. Giải pháp về phát triển nguồn nhân lực ................................................ 82 4.2.5. Giải pháp về đầu tư trang thiết bị bưu chính hiện đại ........................... 84 4.3. Kiến nghị .................................................................................................. 85 4.3.1. Đối với Nhà nước .................................................................................. 85 4.3.2. Đối với Tổng Công ty Bưu điện Việt Nam ........................................... 85 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn Ket-noi.com kho tai lieu mien phi vi 4.3.3. Đối với Sở thông tin, truyền thông ....................................................... 86 KẾT LUẬN .................................................................................................... 87 CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ ....... 88 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 89 PHỤ LỤC ....................................................................................................... 90 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn vii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT APPU AVG BC BCCP BCUT BĐ-VHX BHXH BK CBCNV CNTT COD CPN CT DT DTPS DTTL DV EMS G, N GDP GDV KD KSV MB PHBC Previor PTI TCBC TCHC TKBĐ UBND UPU USPS VAT VNPost VNPT VT Liên minh Bưu chính Châu Á Thái Bình Dương Truyền hình An Viên Bưu cục Bưu chính chuyển phát Bưu chính ủy thác Bưu điện văn hóa xã Bảo hiểm xã hội Bưu kiện Cán bộ công nhân viên Công nghệ thông tin Phát hàng thu tiền Chuyển phát nhanh Chuyển tiền Doanh thu Doanh thu phát sinh Doanh thu tính lương Dịch vụ Chuyển phát nhanh Giao, nhận Tổng thu nhập quốc nội Giao dịch viên Kinh doanh Kiểm soát viên Mặt bằng Phát hành báo chí Bảo hiểm nhân thọ Bưu chính Bảo hiểm bưu điện Tài chính bưu chính Tổ chức hành chính Tiết kiệm bưu điện Ủy ban nhân dân Liên minh bưu chính thế giới Bưu chính Mỹ Thuế giá trị gia tăng Tổng công ty Bưu điện Việt Nam Tập đoàn Bưu chính viễn thông Việt Nam Viễn thông Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn Ket-noi.com kho tai lieu mien phi viii DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1: Mô hình ma trận SWOT ........................................................................... 29 Bảng 3.1: Cơ cấu lao động của Bưu điện tỉnh Thái Nguyên .................................... 38 Bảng 3.2: Tổng hợp kết quả sản xuất kinh doanh năm 2012-2014 .......................... 41 Bảng 3.3: Tuyến đường thư cấp 2 năm 2015 ............................................................ 44 Bảng 3.4: Tuyến đường thư cấp 3 năm 2015 ............................................................ 44 Bảng 3.5: Giờ mở cửa và giao nhận chuyến thư tại các Bưu cục ............................. 45 Bảng 3.6 Tỷ lệ phát và chuyển hoàn bưu gửi ........................................................... 48 Bảng 3.7: Thời gian chấp nhận nội tỉnh các dịch vụ BCCP ..................................... 50 Bảng 3.8: Thời gian phát trả nội tỉnh ........................................................................ 51 Bảng 3.9: Kết quả nghiên cứu thị trường .................................................................. 59 Bảng 3.10: Ma trận SWOT trong kinh doanh dịch vụ BCCP ................................... 63 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn ix DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 3.1: Cơ cấu tổ chức của Bưu điện tỉnh Thái Nguyên ....................................... 32 Hình 3.2: Biểu đồ về số lượng lao động qua các năm .............................................. 38 Hình 3.3: Biểu đồ về trình độ lao động ..................................................................... 39 Hình 3.4: Biểu đồ tăng trưởng các nhóm dịch vụ giai đoạn 2012 - 2014 ................. 54 Hình 3.5: Biểu đồ thị phần dịch vụ BCCP giai đoạn 2012 - 2014 ............................ 55 Hình 3.6: Các yếu tố bên ngoài ................................................................................. 57 Hình 3.7: Các yếu tố bên trong ................................................................................. 61 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn Ket-noi.com kho tai lieu mien phi 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Bưu chính chuyển phát có vai trò quan trọng đối với mỗi bước đi của phong trào giải phóng dân tộc và xây dựng đất nước. Ngày nay, Bưu chính chuyển phát có vai trò ngày một quan trọng hơn đối với sự phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm an ninh - quốc phòng, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân. Đó là một ngành dịch vụ phục vụ công cộng, một bộ phận không thể thiếu của cơ sở hạ tầng kinh tế, xã hội, đồng thời Bưu chính chuyển phát cũng là một ngành kinh tế mũi nhọn, đóng góp vào sự tăng trưởng của đất nước trong thời kỳ hội nhập, công nghiệp hóa, hiện đại hóa, từng bước đưa vị thế Việt Nam trên trường quốc tế. Dịch vụ Bưu chính chuyển phát đang phát triển và mang lại nhiều lợi nhuận cho các nhà cung cấp. Chính vì thế, số lượng doanh nghiệp tham gia vào thị trường này ngày càng nhiều, mức độ cạnh tranh về dịch vụ bưu chính chuyển phát giữa các doanh nghiệp ngày càng lớn. Mặt khác, nhu cầu của khách hàng ngày càng cao cả về chất lượng dịch vụ và chất lượng phục vụ. Khách hàng có thể tự do lựa chọn nhà cung cấp dich vụ bưu chính chuyển phát nào mang lại nhiều lợi ích, mang lại chất lượng cao nhất cho họ. Mức độ cạnh tranh của các doanh nghiệp bưu chính trên thị trường ngày càng cao và quyết liệt để chiếm lĩnh thị phần. Trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên, doanh nghiệp tham gia cung cấp dịch vụ Bưu chính chuyển phát đầu tiên là Bưu điện tỉnh Thái Nguyên (thành lập từ năm 1945). Bưu điện tỉnh Thái Nguyên là đơn vị trực thuộc Tổng công ty Bưu điện Việt Nam (VNPost) hoạt động kinh doanh các dịch vụ bưu chính theo sự phân cấp của VNPost. Đứng trước tình hình cạnh tranh về dịch vụ Bưu chính chuyển phát hiện nay như số doanh nghiệp cung cấp dịch vụ Bưu chính chuyển phát ngày càng đông, chủ yếu cạnh tranh tại các thị trường trọng điểm như khu vực thành phố, các khu công nghiệp cao. Mức độ cạnh tranh ngày càng gay gắt khi các đối tượng khách hàng đặc biệt là các cơ quan, tổ chức trong tỉnh như Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân tỉnh, các sở ban ngành… và tập trung vào đối tượng khách hàng lớn như doanh nghiệp, các khu công nghiệp… trước đây là thị trường phục vụ dịch vụ bưu chính chuyển phát của Bưu điện tỉnh Thái Nguyên. Dịch vụ cạnh Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn 2 tranh mạnh mẽ nhất là dịch vụ chuyển phát nhanh, đây cũng là dịch vụ mang lại nguồn doanh thu chủ yếu về dịch vụ Bưu chính chuyển phát cho Bưu điện tỉnh Thái Nguyên. Vì vậy, Bưu điện tỉnh Thái Nguyên đặt ra yêu cầu cấp bách là phải đổi mới xu hướng quản lý kinh tế, xác định hướng đi phù hợp cho dịch vụ Bưu chính chuyển phát - dịch vụ cốt lõi mang tính sống còn của doanh nghiệp để giữ vững mạng lưới điểm phục vụ hiện có. Xuất phát từ yêu cầu khách quan và thực trạng hoạt động Bưu chính chuyển phát của Bưu điện tỉnh Thái Nguyên, tôi chọn đề tài: “Phát triển dịch vụ bưu chính chuyển phát tại Bưu điện tỉnh Thái Nguyên” làm đề tài nghiên cứu cho luận văn thạc sỹ kinh tế của mình. 2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài 2.1. Mục tiêu chung Luận văn nghiên cứu, hệ thống hóa một số nội dung cơ bản về dịch vụ Bưu chính chuyển phát và phân tích thực trạng dịch vụ này tại Bưu điện Thái Nguyên. Từ đó, đưa ra các định hướng giải pháp để góp phần phát triển dịch vụ ở đơn vị hiện nay và trong thời gian tới. 2.2. Mục tiêu cụ thể - Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về dịch vụ Bưu chính chuyển phát - Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến dịch vụ Bưu chính chuyển phát - Tham khảo một số kinh nghiệm phát triển dịch vụ Bưu chính chuyển phát của các doanh nghiệp Bưu chính trên thế giới và ở Việt Nam để rút ra bài học cho Bưu điện tỉnh Thái Nguyên. - Phân tích và đánh giá thực trạng môi trường kinh doanh dịch vụ Bưu chính chuyển phát tại Bưu điện tỉnh Thái Nguyên. - Đưa ra các giải pháp mang tính hê ̣ thố ng và khả thi nhằ m phát triển dịch vụ Bưu chính chuyển phát ta ̣i Bưu điện tỉnh Thái Nguyên trong thời gian tới. 3. Đố i tươ ̣ng và pha ̣m vi nghiên cứu của đề tài 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu là các vấn đề liên quan đến dịch vụ bưu chính chuyển phát ở tỉnh Thái Nguyên như các dịch vụ cơ bản, các dịch vụ giá trị gia tăng, mạng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn Ket-noi.com kho tai lieu mien phi 3 bưu cục, mạng vận chuyển, phương pháp và cách thức hoạt động, quy trình thực hiện dịch vụ, ứng dụng công nghệ thông tin vào khai thác dịch vụ để phát huy lợi thế cạnh tranh. 3.2. Phạm vi nghiên cứu Phạm vi không gian: Đề tài nghiên cứu được tiến hành tại Bưu điện tỉnh Thái Nguyên, có phân tích các yếu tố cạnh tranh so với các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ bưu chính chuyển phát trên địa bàn. Phạm vi thời gian: Thời gian nghiên cứu và thực hiện đề tài từ năm 20122015. Số liệu phân tích được tổng hợp theo năm và từng giai đoạn cụ thể để làm nổi bật được mục tiêu nghiện cứu từ năm 2012 - 2015. Phạm vi nội dung: Luận văn nghiên cứu các vấn đề lý luận và thực tiễn về dịch vụ bưu chính chuyển phát; các yếu tố tác động đến dịch vụ bưu chính chuyển phát tại Bưu Điện tỉnh Thái Nguyên. Thực trạng dịch vụ bưu chính chuyển phát và các yếu tố ảnh hưởng đến dịch vụ bưu chính chuyển phát tại Bưu điện tỉnh Thái Nguyên. Giải pháp phát triển dịch vụ bưu chính chuyển phát tại Bưu điện tỉnh Thái Nguyên. 4. Ý nghĩa khoa học của đề tài Góp phần hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về dịch vụ bưu chính chuyển phát. Đánh giá đầy đủ thực trạng, các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển dịch vụ Bưu chính chuyển phát và đề xuất các giải pháp nhằm hiện thực hóa mục tiêu phát triển dịch vụ Bưu chính chuyển phát tại Bưu điện tỉnh Thái Nguyên. Sử dụng làm tài liệu tham khảo cho các cá nhân, đơn vị Bưu chính muốn nghiên cứu phát triển dịch vụ bưu chính chuyển phát. 5. Những đóng góp chính của đề tài Phân tích, đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến dịch vụ Bưu chính chuyển phát tại Bưu điện tỉnh Thái Nguyên. Đưa ra một số gợi ý về giải pháp phát triển dịch vụ Bưu chính chuyển phát của Bưu điện tỉnh Thái Nguyên trong bối cảnh đang thay đổi như nhu cầu thị trường, khả năng cạnh tranh, cơ cấu ngành nghề, môi trường…. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn 4 6. Kết cấu luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn được kết cấu thành 4 chương. Chương 1: Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về dịch vụ Bưu chính chuyển phát. Chương 2: Phương pháp nghiên cứu. Chương 3: Thực trạng dịch vụ Bưu chính chuyển phát tại Bưu điện tỉnh Thái Nguyên. Chương 4: Một số giải pháp phát triển dịch vụ Bưu chính chuyển phát tại Bưu điện tỉnh Thái Nguyên. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn Ket-noi.com kho tai lieu mien phi 5 Chương 1 MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ DỊCH VỤ BƯU CHÍNH CHUYỂN PHÁT 1.1. Tổng quan về dịch vụ Bưu chính chuyển phát 1.1.1. Các khái niệm về dịch vụ Dịch vụ bưu chính chuyển phát: là dịch vụ chấp nhận, vận chuyển và phát bưu gửi bằng các phương thức từ địa điểm của người gửi đến địa điểm của người nhận qua mạng bưu chính, trừ phương thức điện tử. Bưu gửi: bao gồm thư, gói, kiện hàng hóa được chấp nhận, vận chuyển và phát hợp pháp qua mạng bưu chính công cộng Mạng bưu chính công cộng: bao gồm các cơ sở khai thác và điểm phục vụ bưu chính được kết nối bằng các tuyến vận chuyển và tuyến phát, do Nhà nước đầu tư, giao cho Bưu điện Việt Nam quản lý, khai thác để cung ứng các dịch vụ bưu chính công ích và thực hiện các hoạt động kinh doanh khác theo quy định của pháp luật. Túi thư: là túi đựng các bưu gửi của một (hoặc nhiều) loại dịch vụ, được một bưu cục đóng, chuyển cho một bưu cục khác. Chuyến thư: là tập hợp các túi thư (kể cả gói và kiện rời) của một hoặc nhiều loại dịch vụ bưu chính do một Bưu cục Khai thác đóng, chuyển cho một Bưu cục Khai thác khác theo quy định của Tổng Công ty. Mỗi chuyến thư được đánh số theo dõi trên sổ sách nghiệp vụ theo quy định tại bưu cục đóng chuyến thư và bưu cục nhận chuyến thư. Đường thư: là một tuyến đường giao thông trên đó sử dụng một hoặc một số phương tiện vận chuyển nhất định để vận chuyển và giao nhận, trao đổi túi gói bưu chính với các địa điểm giao nhận được quy định trên mạng Bưu chính công cộng Dịch vụ Bưu chính cơ bản: Là dịch vụ Bưu chính mà doanh nghiệp Bưu chính cung cấp có hệ thống trong nước hoặc nước ngoài theo quy định của Tổ chức liên minh Bưu chính thế giới (UPU). Các dịch vụ Bưu chính cơ bản bao gồm: Dịch vụ thư, bưu phẩm, bưu kiện, bưu chính ủy thác... Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn 6 Dịch vụ bưu chính công ích: là dịch vụ bưu chính được cung ứng theo yêu cầu của Nhà nước, gồm dịch vụ bưu chính phổ cập, dịch vụ bưu chính phục vụ quốc phòng, an ninh và nhiệm vụ đặc thù khác. Dịch vụ bưu chính phổ cập: là dịch vụ bưu chính được cung ứng thường xuyên đến người dân theo các điều kiện về khối lượng, chất lượng và giá cước do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định. Điểm phục vụ bưu chính: là nơi Bưu điện Việt Nam thực hiện việc chấp nhận, phát bưu gửi, gồm bưu cục, ki ốt, đại lý, thùng thư công cộng, điểm Bưu điện Văn hóa xã và các hình thức khác để chấp nhận, phát bưu gửi. 1.1.2. Vị trí, tính chất, đặc điểm của dịch vụ Bưu chính chuyển phát 1.1.2.1 Vị trí Bưu chính là một ngành kinh tế kỹ thuật thuộc kết cấu hạ tầng của nền kinh tế quốc dân, là công cụ thông tin liên lạc của Đảng và Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Dịch vụ Bưu chính chuyển phát nằm trong hệ thống các dịch vụ bưu chính và là một dịch vụ chủ yếu của hệ thống này. Thông tin bưu chính có chức năng truyền đưa tin tức là tài liệu vật phẩm, hàng hoá dưới hình thức bưu phẩm bưu kiện bằng các phương tiện khác nhau để phục vụ việc thông tin liên lạc của Đảng, Nhà nước, các ngành kinh tế quốc dân và sự giao lưu tình cảm của nhân dân. 1.1.2.2. Tính chất Tính sản xuất: Bưu chính chuyển phát là ngành sản xuất vật chất đặc biệt. Nó cũng cần ba yếu tố như những ngành sản xuất khác: sức lao động, công cụ lao động và đối tượng lao động. Người công nhân bưu điện (sức lao động) dùng dụng cụ lao động (thiết bị, mạng lưới) tác động lên đối tượng lao động (tin tức, thư từ, bưu gửi...) để làm thay đổi vị trí của nó trong không gian, đây chính là quy trình sản xuất để tạo ra: “Sản phẩm”. Như vậy sản phẩm này chính là hiệu quả có ích trong quá trình truyền đưa tin tức. Tính chính trị: Bưu điện nói chung, dịch vụ Bưu chính chuyển phát nói riêng là công cụ thông tin của Đảng và Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam do vậy ngoài nhiệm vụ kinh doanh bưu chính còn có nhiệm vụ công ích xã hội Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn Ket-noi.com kho tai lieu mien phi 7 và nhiệm vụ chính trị rõ ràng. Thông tin bưu chính mà trong đó là dịch vụ Bưu chính chuyển phát góp phần đảm bảo cho bộ máy Nhà nước từ trung ương đến địa phương gắn liền với nhau hoạt động nhịp nhàng trong bất kỳ tình huống nào. Vì vậy, bất kỳ Nhà nước nào cũng nắm lấy thông tin Bưu điện để thực hiện quyền lực chính trị của mình. Tính quần chúng: Nhu cầu sử dụng các dịch vụ bưu chính nói chung và dịch vụ Bưu chính chuyển phát nói riêng trong xã hội ngày càng cao. Dịch vụ Bưu chính ngày một phát triển, để đáp ứng mọi nhu cầu về vật chất, tinh thần của quần chúng nhân dân. 1.1.2.3. Quá trình cung cấp dịch vụ Quá trình cung cấp dịch vụ Bưu chính chuyển phát có những đặc điểm cơ bản sau: - Quá trình tạo ra sản phẩm dịch vụ phải qua nhiều khâu, nhiều công đoạn và nhiều đơn vị cùng tham gia. - Quá trình truyền đưa tin tức phải đảm bảo nguyên vẹn hình thức ban đầu của vật phẩm. - Quá trình sản xuất cũng đồng thời là quá trình tiêu thụ. - Sản phẩm làm ra không cho phép phế phẩm. - Tải trọng không đồng đều theo không gian và thời gian. 1.1.3. Phân loại sản phẩm dịch vụ Bưu chính chuyển phát Phân loại theo nội dung: Dịch vụ Bưu chính cơ bản và dịch vụ Giá trị gia tăng. Dịch vụ Bưu chính cơ bản: Bao gồm dịch vụ Bưu phẩm thường (thư, bưu thiếp, ấn phẩm) Bưu phẩm bảo đảm, Bưu phẩm chuyển phát nhanh, Bưu kiện, Bưu chính ủy thác.... Dịch vụ Giá trị gia tăng: Các dịch vụ giá trị gia tăng được sử dụng kết hợp với các dịch vụ bưu phẩm thường, bưu phẩm bảo đảm, bưu phẩm không địa chỉ, bưu kiện, bưu chính ủy thác. Các dịch vụ giá trị gia tăng có thể được thay đổi, bổ sung theo nhu cầu thị trường và khả năng đáp ứng của Bưu điện Việt Nam. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn 8 Phân loại theo mục tiêu: Dịch vụ Bưu chính công ích và dịch vụ Bưu chính kinh doanh. Đặc điểm của dịch vụ Bưu chính công ích: Do nhà nước quy định và giao cho Bộ thông tin và truyền thông quản lý. Dịch vụ bưu chính công ích mang tính phổ cập, tính thống nhất về giá cước, chất lượng dịch vụ theo tiêu chuẩn. Đặc điểm của dịch vụ Bưu chính kinh doanh do doanh nghiệp đề xuất về dịch vụ và được chính phủ phê duyệt. Dịch vụ bưu chính kinh doanh mang tính cạnh tranh cao, được doanh nghiệp cung cấp theo phân khúc thị trường tại những nơi có nhu cầu sử dụng dịch vụ ở một mức độ nhất định chứ không được cung cấp đại trà vì phải tính đến hiệu quả kinh tế. 1.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển của dịch vụ BCCP 1.2.1. Yếu tố bên ngoài Quan điểm của Đảng và Nhà nước về phát triển dịch vụ BCCP: Có thể nói rằng, thị trường dịch vụ BCCP theo quan điểm của Đảng là bộ phận trong tổng thể tất cả các loại thị trường đã, đang và sẽ xây dựng, phát triển trong quá trình phát triển nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước, theo định hướng Xã hội chủ nghĩa, thậm chí là những thị trường quan trọng trong hệ thống các thị trường cần xây dựng và phát triển. Quản lý Nhà nước về Bưu chính: Việc phát triển dịch vụ Bưu chính phụ thuộc trước tiên vào việc dịch vụ này có được quản lý một cách có hiệu quả hay không. Vai trò của cơ quan Nhà nước là khuyến khích thị trường cạnh tranh để thúc đẩy cung cấp hiệu quả các dịch vụ Bưu chính, nâng cao chất lượng dịch vụ, đưa ra dịch vụ tiên tiến và giá cước hợp lý, ngăn cản việc lạm dụng quyền lực thị trường như định giá quá cao hay các hành vi phi cạnh tranh của các hãng lớn hay chưa có thị trường cạnh tranh hoặc cạnh tranh không hiệu quả, tạo môi trường thuận lợi thúc đẩy đầu tư mở rộng mạng Bưu chính. Sự tăng trưởng kinh tế: GDP bình quân đầu người cao (số liệu của Tổng cục Thống kê (GSO), tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Việt Nam năm 2014 tính theo giá hiện hành đạt 3.937.856 tỷ đồng, tương đương 184 tỷ USD, tính theo tỷ giá của Sở Giao dịch Ngân hàng Nhà nước vào ngày 31/12/2014 là 21.400 đồng/USD. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn Ket-noi.com kho tai lieu mien phi 9 Dựa trên quy mô dân số 90,73 triệu người của năm 2014, GDP bình quân đầu người của Việt Nam năm 2014 đạt 2.028 USD, tương đương 169 USD/tháng) dịch vụ Bưu chính có khả năng phát triển mạnh hơn. Mật độ dân cư đô thị cao hơn công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, mở cửa hội nhập có xu hướng liên đới đến sự phát triển dịch vụ Bưu chính cao hơn. Toàn cầu hóa, tự do hóa và cạnh tranh: Khi mở cửa hội nhập quốc tế, thị trường các dịch vụ Bưu chính cũng sẽ bị chia sẻ bởi các nhà khai thác trong và ngoài nước. Việc xuất hiện nhiều nhà kinh doanh Bưu chính nước ngoài sẽ giúp cho doanh nghiệp Bưu chính trong nước ngày càng phát triển, nâng cao chất lượng dịch vụ và chất lượng phục vụ, tiếp cận được các dịch vụ Bưu chính tiên tiến trên thế giới. Mặt khác, tự do hóa thị trường và thương mại tăng, tính độc quyền sẽ dần dần mất đi. Xu hướng này sẽ dẫn đến tình trạng kinh doanh Bưu chính ngày càng khó khăn hơn. Các yếu tố về nhân khẩu, xã hội: Dân số - Khối lượng dịch vụ Bưu chính phục thuộc vào dân số (khách hàng). Dân số càng đông thì số lượng sử dụng dịch vụ Bưu chính càng nhiều. Nước nào có dân số lớn sẽ có nhiều tiềm năng cho các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ Bưu chính. Cơ cấu xã hội, thu nhập, trình độ văn hóa: Qua các tài liệu có thể nhận thấy rằng những nước có mức sống, trình độ văn hóa cao thì nhu cầu Bưu chính tăng, đòi hỏi chất lượng dịch vụ không ngừng tăng lên. Thị trường dịch vụ Bưu chính: Trong hơn 20 năm qua, thị trường bưu chính chuyển phát của Việt Nam đã chứng kiến sự tham gia ngày càng mạnh mẽ của các nhà khai thác dịch vụ Bưu chính có mạng lưới toàn cầu, bao gồm TNT của Hà Lan, DHL của Đức và FedEx, UPS của Mỹ. Lần lượt góp mặt vào thị trường Việt Nam theo hình thức hợp tác với doanh nghiệp trong nước để mở đại lý thu gom, phát hàng từ đầu thập niên 1990, các doanh nghiệp Bưu chính quốc tế này đã triển khai nhiều hoạt động nhằm hiện thực hóa định hướng đầu tư lâu dài tại Việt Nam. Cụ thể, năm 1995, TNT kết hợp với Viettrans cho ra đời công ty liên doanh đầu tiên tại thị trường Việt Nam trong lĩnh vực bưu chính. Năm 2007, DHL liên doanh với VNPT lập ra Công ty TNHH chuyển phát nhanh DHL-VNPT, với 51% cổ phần do Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn