Tài liệu Skkn “một số kinh nghiệm tổ chức hoạt động nhóm trong giờ học tiếng anh lớp 5”

“Một số kinh nghiệm tổ chức hoạt động nhóm trong giờ học tiếng Anh lớp 5” _________________________________________________________________________ I. Phần mở đầu 1. Lí do chọn đề tài Trong thời kỳ hội nhập hiện nay thì ngoại ngữ - đặc biệt là tiếng Anh - có vai trò vô cùng quan trọng. Môn Tiếng Anh được xem là một trong những môn học chính thức và là một trong ba môn thi bắt buộc trong các kì thi tốt nghiệp Trung học cơ sở, Trung học phổ thông. Ngoài ra, đây cũng là môn học gần như bắt buộc trong các trường học chuyên nghiệp. Một số trường lấy chuẩn Tiếng Anh làm một trong các điều kiện cho sinh viên muốn tốt nghiệp ra trường … Vì thế, Đảng và Nhà Nước đã có mối quan tâm đặc biệt đến vấn đề dạy và học ngoại ngữ. Môn Tiếng Anh được đưa vào giảng dạy như môn học chính thức ở các cấp học, ngành học trong đó có cấp Tiểu học nhằm giúp các em bước đầu được tiếp xúc, lĩnh hội và phát triển một số kĩ năng cơ bản, tạo tiền đề tốt cho tương lai. Giáo dục phổ thông nước ta đang thực hiện bước chuyển từ chương trình giáo dục tiếp cận nội dung sang tiếp cận năng lực của người học, nghĩa là từ chỗ quan tâm đến việc học sinh học được cái gì đến chỗ quan tâm học sinh làm được cái gì qua việc học. Để đảm bảo được điều đó, nhất định phải thực hiện thành công việc chuyển từ phương pháp dạy học nặng về truyền thụ kiến thức sang dạy cách học, cách vận dụng kiến thức, rèn luyện kỹ năng, hình thành năng lực và phẩm chất. Để đạt được mục tiêu trên, trước hết, người giáo viên cần có kiến thức và các kĩ năng sư phạm tốt. Và để có một tiết dạy thành công thì giáo viên phải biết tìm ra nhiều phương pháp dạy học mới, biết kết hợp nhiều yếu tố làm sao phát huy được tính tích cực, chủ động của học sinh, tạo điều kiện tối ưu cho học sinh rèn luyện, phát triển và nâng cao kỹ năng sử dụng ngôn ngữ vào mục đích giao tiếp chứ không phải việc cung cấp kiến thức ngôn ngữ thuần tuý theo phương pháp truyền thống. Với quan điểm này, các thủ thuật dạy học cũng như hoạt động trên lớp cũng đã được thay đổi và phát triển đa dạng hơn để có thể vận dụng một cách linh hoạt, mềm dẻo, phù hợp và đạt hiệu quả cao. Hiện nay, môn Tiếng Anh theo chương trình mới được thiết kế theo 4 kĩ năng nghe, nói, đọc, viết cụ thể và rõ ràng cho từng tiết học. Mỗi kĩ năng mang tầm quan trọng riêng của nó và cũng được thiết kế đa dạng theo nhiều dạng bài. Tuy nhiên, trong dạy học hiện nay, kĩ năng nghe và nói vẫn là hai kĩ năng được quan tâm nhất bởi nó phù hợp với xu hướng của thời đại giao tiếp. Và với mục tiêu dạy học “lấy học sinh làm trung tâm” hiện nay thì việc làm thế nào để giúp học sinh vừa hứng thú học, vừa thực hành được hai kĩ năng trên là một câu hỏi đặt ra đòi hỏi người giáo viên phải dành nhiều thời gian để tìm tòi, nghiên cứu GV: Trần Thị Hương Trà - Trường Tiểu học Trần Phú 1 “Một số kinh nghiệm tổ chức hoạt động nhóm trong giờ học tiếng Anh lớp 5” _________________________________________________________________________ những hình thức, phương pháp dạy học sao cho phù hợp, hấp dẫn, thu hút được sự hứng thú học tập của học sinh và tạo điều kiện tối đa cho học sinh được luyện tập, tiếp thu kiến thức. Hay nói cách khác, trong dạy học tiếng Anh, giáo viên phải luôn luôn thay đổi các hình thức, áp dụng linh hoạt, phải thực sự có ý thức và luôn trăn trở trong việc vận dụng các phương pháp và phải là người chủ động điều khiển tạo cho học sinh hứng thú làm việc, không có cảm giác nhàm chán. Học sinh phải hứng thú với các hoạt động, luôn có nhu cầu giao tiếp, vận dụng và hợp tác với bạn bè. Chính vì điều đó mà tôi mạnh dạn chọn đề tài Một số kinh nghiệm tổ chức hoạt động nhóm trong giờ học tiếng Anh lớp 5 để nghiên cứu. 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài - Đề tài góp phần đổi mới phương pháp dạy học, giáo viên có thể chủ động trong việc hướng dẫn học sinh hoạt động nhóm. Học sinh tự tin, hợp tác tích cực hơn trong quá trình học tập, đồng thời có cơ hội thể hiện bản thân cũng như thực hành được kĩ năng nghe và nói nhiều hơn. - Nêu được vai trò và tầm quan trọng của hoạt động nhóm trong việc dạy học; Nghiên cứu thực trạng học sinh khối lớp 5 trường Tiểu học Trần Phú và chỉ ra một số biện pháp, kĩ năng nhằm giúp giáo viên và học sinh thực hiện tốt và có hiệu quả hoạt động nhóm trong quá trình dạy và học. 3. Đối tượng nghiên cứu Một số kĩ năng hoạt động nhóm trong giờ học tiếng Anh. 4. Giới hạn của đề tài Thái độ và chất lượng học tập của học sinh lớp 5A, 5B môn Tiếng Anh trường Tiểu học Trần Phú năm học 2016 - 2017. 5. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp nghiên cứu tài liệu. - Phương pháp điều tra. - Phương pháp nghiên cứu các sản phẩm hoạt động. - Phương pháp khảo nghiệm, thử nghiệm. - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục II. Phần nội dung 1. Cơ sở lý luận Mục tiêu giáo dục tiểu học là bước đầu đào tạo ra những chủ thể biết chủ động, sáng tạo, sớm thích nghi, hòa nhập với thế giới xung quanh và góp phần vào phát triển đất nước trong tương lai. Vì vậy, việc dạy và học môn Tiếng Anh trong trường tiểu học hiện nay được các cấp quan tâm và chú trọng. GV: Trần Thị Hương Trà - Trường Tiểu học Trần Phú 2 “Một số kinh nghiệm tổ chức hoạt động nhóm trong giờ học tiếng Anh lớp 5” _________________________________________________________________________ Ngày 30/9/2008 Thủ tướng Chính phủ đã kí quyết định số 1400/QĐ-TTg, phê duyệt Đề án “Dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân” (Đề án 2020) với mục tiêu “Đổi mới toàn diện việc dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân, triển khai chương trình dạy và học ngoại ngữ mới ở các cấp học, trình độ đào tạo, nhằm đến năm 2015 đạt được một bước tiến rõ rệt về trình độ, năng lực sử dụng ngoại ngữ của nguồn nhân lực, nhất là đối với một số lĩnh vực ưu tiên; đến năm 2020 đa số thanh niên Việt Nam tốt nghiệp trung cấp, cao đẳng và đại học có đủ năng lực ngoại ngữ sử dụng độc lập, tự tin trong giao tiếp, học tập, làm việc trong môi trường hội nhập, đa ngôn ngữ, đa văn hoá; biến ngoại ngữ trở thành thế mạnh của người dân Việt Nam, phục vụ sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước”. Với tinh thần và mục tiêu mà đề án đưa ra giúp ta thấy được tầm quan trọng của việc dạy và học tiếng Anh hiện nay. Từ đó ta cũng nhận thấy được vai trò của giáo viên dạy tiếng Anh trong các cấp học (đặc biệt là bậc tiểu học) họ vừa là người giúp các em nắm vững vốn từ vựng, cấu trúc ngữ pháp, những dạng bài, kiểu bài, vừa phải tìm tòi những phương pháp hay, phù hợp với lứa tuổi của học sinh để giúp các em tiếp thu bài học một cách có hiệu quả. Trong quan điểm mới về dạy học hiện nay, người thầy không phải là người truyền thụ, nhồi nhét kiến thức, mà là người tổ chức, điều khiển và hướng dẫn học sinh tự khám phá ra kiến thức. Không khí thoải mái và thư giãn sẽ được tạo ra bằng cách cho học sinh vừa học vừa chơi, cho các em cùng nhau đoán nghĩa của từ, của bài học qua tranh ảnh, các mẩu chuyện, hoạt động tập thể… mà không ép buộc các em học theo một khuôn mẫu cụ thể nào. Đúng như Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đã nêu: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực. Chính vì thế, việc sử dụng các hình thức hoạt động nhóm trong các giờ học là một việc làm rất cần thiết và đúng đắn, phù hợp với xu hướng dạy học hiện nay. 2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu Hiện nay, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã quan tâm đến việc biên soạn sách làm sao phù hợp với tâm lí lứa tuổi của học sinh tiểu học nên bộ sách giáo khoa mới có nội dung phong phú, nhiều hình ảnh đẹp, bắt mắt. Hàng năm, từ Sở đến Phòng Giáo dục và Đào tạo tại địa phương thường xuyên tổ chức các buổi chuyên đề, tập huấn về chuyên môn, về phương pháp dạy học để cùng nhau học GV: Trần Thị Hương Trà - Trường Tiểu học Trần Phú 3 “Một số kinh nghiệm tổ chức hoạt động nhóm trong giờ học tiếng Anh lớp 5” _________________________________________________________________________ hỏi thảo luận, tìm ra những biện pháp hay, tích cực và hiệu quả nhất để áp dụng vào quá trình dạy học. Đội ngũ giáo viên ngày càng được trẻ hóa, luôn biết tìm tòi, sáng tạo, nhiệt tình và nhiều kinh nghiệm dạy học, tìm ra những phương pháp dạy học tốt, phù hợp nhất với mục tiêu giáo dục hiện nay. Tuy nhiên, bên cạnh đó, một số giáo viên chưa biết khai thác những nội dung có sẵn, vẫn sử dụng phương pháp dạy học truyền thống “ giáo viên là trung tâm”, ghi chép nhiều, kiểm tra bài cũ bằng hình thức viết lại từ mới, cấu trúc với mọi kĩ năng, giáo viên thường tìm cách làm sao đó cho học sinh chỉ cần làm được bài tập mà chưa quan tâm đến việc học sinh có thấy hứng thú khi học hay không, sau khi học và làm xong bài tập sẽ vận dụng được nó như thế nào vào thực tiễn. Vì thế, thực trạng của học sinh là học và làm được các bài tập nhưng theo kiểu bắt buộc, làm cho xong nhiệm vụ để tránh bị nhắc nhở, nên khi vận dụng vào giao tiếp, thực hành lại không làm được. Ngoài ra, vì thời lượng cho một tiết học Tiếng Anh (không theo đề án) còn ít nên một số giáo viên còn e ngại trong việc tổ chức các hoạt động cho học sinh trong các tiết học. Hình thức dạy học chủ yếu trên lớp theo từng bài/tiết nhằm "truyền tải" hết những gì được viết trong sách giáo khoa, chủ yếu là "hình thành kiến thức", ít thực hành, vận dụng kiến thức. Với học sinh tiểu học, các em chưa có môi trường để thực hành kĩ năng giao tiếp nên việc hình thành thói quen nói chuyện với nhau bằng tiếng Anh trong và ngoài giờ học chưa có, kể cả những câu chào hỏi đơn giản mà các em có thể sử dụng hàng ngày nên các em còn rụt rè, thiếu tự tin trong giao tiếp. Vì thế khi giáo viên nêu câu hỏi chỉ có một số em đủ tự tin tham gia trả lời, còn các em khác cảm thấy ngượng ngùng, lúng túng, không giám trả lời vì các em không biết cách phát âm các từ, chưa chắc chắn câu trả lời của mình, một số em chưa làm được bài tập... Khi kiểm tra bài cũ, thay vì sử dụng phương pháp giao tiếp giữa cô và trò, giáo viên yêu cầu học sinh lên bảng ghi các từ mới và mẫu câu đã học… Việc này đã vô tình làm cho giáo viên và học sinh cảm thấy nhàm chán, rập khuôn nên các em không hứng thú học, dẫn đến chất lượng của học sinh chưa cao. Với việc dạy học tập trung vào việc học từ mới, ngữ pháp và kĩ năng viết mà không quan tâm tới hướng dạy giao tiếp nên tiến trình bài dạy cũng như các phương pháp dạy học truyền thống không còn phù hợp với xu hướng hiện nay, đặc biệt là với tâm lí học sinh tiểu học. Trước tình hình trên, bản thân tôi cảm thấy cần phải đổi mới phương pháp dạy học phù hợp với tâm lí lứa tuổi học sinh và mục tiêu giáo dục hiện nay, đó là: GV: Trần Thị Hương Trà - Trường Tiểu học Trần Phú 4 “Một số kinh nghiệm tổ chức hoạt động nhóm trong giờ học tiếng Anh lớp 5” _________________________________________________________________________ không để học sinh học theo kiểu rập khuôn nhàm chán; Tổ chức các hoạt động cho các em vừa học, vừa chơi, vừa được nói chuyện, trao đổi, thảo luận với thầy cô và các bạn khác; Tổ chức chơi trò chơi, kể chuyện theo tranh và tìm tòi những cái mới … Bên cạnh đó, khối 5 trường Tiểu học Trần Phú dạy học theo mô hình trường học mới VNEN nên việc phân chia nhóm và học theo nhóm gặp rất nhiều thuận lợi. Học sinh đã quen với cách học này ở những môn học khác nên các em hiểu rõ cách hoạt động, làm việc, mục đích và hiệu quả của hoạt động nhóm. Chính vì nắm bắt được tâm lí, xu hướng giáo dục và sự thuận lợi trong việc hoạt động nhóm hàng ngày nên bản thân đã mạnh dạn áp dụng đề tài vào quá trình giảng dạy của mình. 3. Nội dung và hình thức của giải pháp a. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp Các giải pháp, biện pháp được nêu ra trong đề tài giúp giáo viên và học sinh hứng thú hơn với việc dạy và học môn Tiếng Anh. Đồng thời giúp các em nắm được kiến thức bài, sử dụng kĩ năng nghe, nói tốt, biết giúp đỡ và bổ trợ cho nhau trong quá trình học tập và biết vận dụng chúng vào một số tình huống giao tiếp đơn giản trong cuộc sống. b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp b.1. Xác định tầm quan trọng của việc dạy học theo hoạt động nhóm Như chúng ta đã biết, hoạt động nhóm là một hình thức tổ chức dạy học mà trong đó học sinh dưới sự hướng dẫn của giáo viên làm việc cùng nhau trong những nhóm nhỏ để hoàn thành mục đích học tập chung của nhóm đặt ra. Từng thành viên trong nhóm không chỉ có trách nhiệm với việc học tập của mình mà còn có trách nhiệm quan tâm đến việc học tập của bạn bè trong nhóm. Hoạt động nhóm sẽ tạo cho học sinh có nhiều cơ hội thể hiện ý tưởng của mình, mở rộng tầm suy nghĩ, rèn kỹ năng giao tiếp. Việc tổ chức cho học sinh làm việc theo nhóm là tạo được môi trường thuận lợi để hình thành nhân cách và phát triển kỹ năng sống của các em. Khi làm việc theo nhóm, học sinh cảm thấy thoải mái, không bị căng thẳng như lúc làm việc một mình. Các em được sự hỗ trợ, hợp tác trong nhóm nên tự tin hơn, vì thế việc học sẽ đạt kết quả cao hơn. Hoạt động nhóm trong giảng dạy môn Tiếng Anh lớp 5 cũng được coi là hoạt động học quan trọng nên luôn được giáo viên, học sinh quan tâm và sử dụng. Hầu hết trong các tiết học, ít nhất hai lần giáo viên sử dụng phương pháp GV: Trần Thị Hương Trà - Trường Tiểu học Trần Phú 5 “Một số kinh nghiệm tổ chức hoạt động nhóm trong giờ học tiếng Anh lớp 5” _________________________________________________________________________ dạy học này đó là luyện đọc bài hội thoại và thực hành mẫu câu đã học. Ngoài ra, trong các tiết về kĩ năng đọc hiểu, kĩ năng viết, kĩ năng nghe hay trong việc tổ chức các trò chơi, dạy chant, dạy hát… giáo viên đều sử dụng hình thức hoạt động này. Thông thường, trong hoạt động nhóm, giáo viên thường cho các em làm việc theo nhóm đôi, nhóm bốn, nhóm sáu, nhóm theo bàn hay dãy bàn… tùy thuộc vào nội dung bài học. Qua hoạt động theo nhóm, học sinh sẽ học được cách giúp đỡ lẫn nhau trong học tập cũng như trong cuộc sống, các bạn học tốt sẽ tự tin hơn, các bạn học yếu hơn sẽ không cảm thấy tự ti vì sẽ được bạn mình giúp đỡ. Ngoài ra, các em còn học được cách đưa ra ý kiến của mình, biết bảo vệ ý kiến, hay biết cách lựa chọn nội dung và sắp xếp nội dung … để chuẩn bị cho việc trình bày phần trả lời của mình. b.2. Quy trình và các nguyên tắc khi tổ chức hoạt động nhóm Tùy vào yêu cầu từng bài tập giáo viên lựa chọn hình thức nhóm phù hợp. Khi tổ chức hoạt động nhóm cần tuân theo các bước sau: - Tạo nhóm. - Chọn nhóm trưởng điều hành nhóm. - Hướng dẫn tổ chức và hoạt động nhóm. - Giáo viên giao nhiệm vụ cần thực hiện của bài tập. - Quan sát, theo dõi và giúp đỡ các em khi cần thiết. - Các nhóm trình bày, lớp lắng nghe và nhận xét (tương tác nhóm). - Giáo viên nhận xét, chốt lại kiến thức; đồng thời khen thưởng và khích lệ các em cho những hoạt động lần sau. Đối với việc tạo nhóm: Có nhiều cách để tạo nhóm theo các tiêu chí khác nhau tùy vào nội dung, mục đích bài học đó. Đồng thời, việc tạo nhiều nhóm khác nhau trong các tiết học sẽ giúp học sinh giao tiếp, tạo mối quan hệ tốt đẹp với tất cả các thành viên trong lớp, trao cơ hội trải nghiệm việc điều hành nhóm cho nhiều bạn, tránh sự ỷ lại và lặp lại nhàm chán khi phải làm việc chung với một nhóm bạn nhất định. Khi chia nhóm, thường thì giáo viên sẽ chia nhóm theo yêu cầu và mục đích của bài học theo nhiều hình thức như nhóm đôi, nhóm bốn, nhóm ngẫu nhiên (theo đếm số) nhóm nam – nữ, nhóm theo dãy bàn … nhưng phải đảm bảo các thành viên nhóm gồm đa dạng về nhận thức, năng lực, hoàn cảnh và phẩm chất. Chọn nhóm trưởng điều hành nhóm: GV: Trần Thị Hương Trà - Trường Tiểu học Trần Phú 6 “Một số kinh nghiệm tổ chức hoạt động nhóm trong giờ học tiếng Anh lớp 5” _________________________________________________________________________ Căn cứ vào khả năng, năng lực của học sinh, giáo viên sẽ cử một bạn làm nhóm trưởng. Và nhiệm vụ này có thể thay đổi theo thời gian, theo nhóm được lập để tránh việc một số bạn làm việc quá nhiều, một số bạn không làm việc, ỷ lại cho các bạn khác. Thường nhóm trưởng sẽ nhận nhiệm vụ từ giáo viên, điều hành hoạt động nhóm, giải quyết các mâu thuẫn và chốt lại ý kiến của các thành viên trong nhóm nên thường nhóm trưởng là người có năng lực, đặc biệt là năng lực quản lí và được sự tín nhiệm của cả nhóm. Sau đó, nhóm trưởng sẽ giao nhiệm vụ cho một thành viên khác trong nhóm chịu trách nhiệm ghi chép, tổng hợp ý kiến của các thành viên trong nhóm và một bạn đại diện nhóm trình bày kết quả, ý kiến và giải đáp các thắc mắc. Bạn báo cáo viên là người phải tự tin, có khả năng nói lưu loát và có kiến thức. Tất cả các thành viên sẽ trao đổi, bàn bạc, chia sẻ, đóng góp, thống nhất chung ý kiến về nhiệm vụ được giao. Về hướng dẫn tổ chức và hoạt động nhóm: Giáo viên có thể chia lớp thành nhiều nhóm học tập tùy theo số lượng của lớp (thường từ 4 đến 5 nhóm), cho các em tự đặt tên cho nhóm. Mỗi nhóm gồm đa dạng các học sinh và hoạt động dưới sự điều hành của nhóm trưởng. Và điều quan trọng là tất cả các thành viên trong nhóm đều phải có trách nhiệm, cùng nhau làm việc, nêu ra ý kiến, tránh tư tưởng ỷ lại các bạn khác. Giáo viên giao nhiệm vụ của bài tập: Khi giao nhiệm vụ học tập cho học sinh, ngôn từ của giáo viên phải rõ ràng, mạch lạc để đảm bảo cho học sinh hiểu rõ rã vấn đề. Có thể hỏi thêm những câu hỏi phụ để kiểm tra xem học sinh đã hiểu nhiệm vụ được giao chưa. Các vấn đề đưa ra cho học sinh hợp tác nhóm có thể đa dạng về hình thức như luyện nói, luyện đọc từ, phân vai kể chuyện, đọc hiểu và trả lời câu hỏi ở sách giáo khoa hoặc vào phiếu học tập... Quan sát, theo dõi và giúp đỡ các em khi cần thiết: Sau khi giao nhiệm vụ cho các nhóm và chắc chắn các nhóm đã hiểu rõ nhiệm vụ, giáo viên cho các nhóm thảo luận và hoàn thành. Trong quá trình các nhóm thực hiện nhiệm vụ, việc quan trọng nhất là giáo viên phải quan sát, theo dõi hoạt động của các nhóm, nhắc nhở những bạn chưa chú ý hay chưa hợp tác tốt, đồng thời đưa ra những gợi ý, giải đáp các thắc mắc của các em. Giáo viên cần chú ý quan tâm đến hoạt động của các học sinh yếu trong nhóm, giúp các em hiểu bài để các em tự tin hơn khi trao đổi với bạn cùng bàn và với nhóm. Với các học sinh khá giỏi, giúp các em khắc sâu và mở rộng kiến thức bằng những câu hỏi phụ nhằm định hướng cho các em nâng cao kiến thức. Các nhóm trình bày, lớp lắng nghe và nhận xét (tương tác nhóm): GV: Trần Thị Hương Trà - Trường Tiểu học Trần Phú 7 “Một số kinh nghiệm tổ chức hoạt động nhóm trong giờ học tiếng Anh lớp 5” _________________________________________________________________________ Trước khi đại diện nhóm hoặc cả nhóm trình bày, giáo viên cần nêu lại vấn đề để cả lớp tập trung lắng nghe. Đồng thời hình thành thói quen lắng nghe và khuyến khích các em đưa ra nhận xét hoặc ý kiến bổ sung cho nội dung nhóm bạn vừa trình bày. Nếu được có thể yêu cầu các em đưa ra một số câu hỏi liên quan cho nhóm bạn trả lời. Trong phương pháp tích cực, giáo viên phải hướng dẫn học sinh phát triển kĩ năng tự đánh giá để tự điều chỉnh cách học. Vì thế, giáo viên cần tạo điều kiện thuận lợi để học sinh được tham gia đánh giá lẫn nhau. Giáo viên nhận xét, chốt lại kiến thức đồng thời khen thưởng và khích lệ các em cho những hoạt động lần sau: Sau khi các nhóm trình bày xong, các nhóm bạn có những nhận xét, phản biện thì người chốt cuối cùng là giáo viên. Giáo viên nên đưa ra những nhận xét cụ thể cho từng nhóm, từng cá nhân trong nhóm (đối với dạng bài nói, kể chuyện…) hay chốt lại câu trả lời (đối với dạng bài tập). Giáo viên càng đưa ra nhận định cụ thể càng giúp học sinh tích cực hơn cho những hoạt động sau. Những tiêu chí nhận xét cần phù hợp với tâm lí lứa tuổi các em như luôn động viên khích lệ các em nhiều hơn là chê bai hay có định kiến nào đó. Như vậy, ở những lần làm việc tiếp theo các em mới có hứng thú và tự tin. Với mục tiêu dạy và học theo hướng giao tiếp, học sinh sau khi học xong có thể áp dụng kiến thức vào những tình huống giao tiếp đơn giản hằng ngày. Trong quá trình học, giáo viên chỉ là người gợi ý, học sinh là người chủ động hoạt động và thực hiện các hoạt động học tập thì mỗi giáo viên sẽ tìm cho mình những cách dạy phù hợp cho từng phần dạy làm sao đó mục đích cuối cùng là học sinh cảm thấy hứng thú học, hợp tác vui vẻ, nắm được bài và vận dụng được kiến thức. Ngoài ra, để hoạt động nhóm có hiệu quả, ngay từ các tiết học đầu tiên tôi xây dựng cho các em một số nguyên tắc, cụ thể: Nguyên tắc 1: Biết lắng nghe. Nguyên tắc 2: Biết hỗ trợ, chung sức và chia sẻ. Nguyên tắc 3: Có trách nhiệm. Nguyên tắc 4: Có sự thấu hiểu và biết tôn trọng lẫn nhau. Nguyên tắc 5: Thái độ làm việc nghiêm túc, có tính thuyết phục. b.3. Các hình thức tổ chức hoạt động nhóm trong quá trình dạy học Trong dạy học tích cực, giáo viên không còn đóng vai trò đơn thuần là người truyền đạt kiến thức, giáo viên trở thành người thiết kế, tổ chức, hướng dẫn các hoạt động để học sinh tự lực chiếm lĩnh nội dung học tập, chủ động đạt các mục tiêu kiến thức, kĩ năng, thái độ theo yêu cầu của môn học. Trên lớp, học sinh GV: Trần Thị Hương Trà - Trường Tiểu học Trần Phú 8 “Một số kinh nghiệm tổ chức hoạt động nhóm trong giờ học tiếng Anh lớp 5” _________________________________________________________________________ hoạt động là chính, giáo viên chỉ là người hướng dẫn. Nhưng để có một tiết học sôi nổi, đúng nghĩa, các hoạt động nhóm linh hoạt, đạt được hiệu quả tốt thì trước đó, khi soạn giáo án, chuẩn bị bài trước khi đến lớp giáo viên đã phải đầu tư công sức, thời gian rất nhiều như: Xác định rõ mục đích bài học, lên kế hoạch hoạt động nhóm, chuẩn bị đồ dùng học tập (tranh ảnh, phiếu học tập, bài giảng trình chiếu…) mới có thể thực hiện bài lên lớp với vai trò là người gợi mở, xúc tác, động viên, cố vấn, trong các hoạt động tìm tòi hào hứng, tranh luận sôi nổi của học sinh. Giáo viên phải có trình độ chuyên môn sâu rộng, có trình độ sư phạm tốt, có lòng yêu nghề và sự kiên nhẫn mới có thể tổ chức, hướng dẫn các hoạt động của học sinh. Bản thân tôi, qua thời gian giảng dạy, dự giờ, học hỏi đồng nghiệp cũng như tham gia các buổi tập huấn chuyên môn về phương pháp dạy học, nghiên cứu các tài liệu liên quan đã rút ra được một số kĩ năng tổ chức và sử dụng hoạt động nhóm đối với học sinh lớp 5 như sau: b.3.1. Hoạt động nhóm đôi (theo cặp) – pair work. Đây là hình thức hai người trao đổi với nhau (có thể là hai bạn ngồi kế bên hoặc không gần nhau, có thể là thầy với trò… nhằm tránh sự lặp lại nhàm chán) để thực hiện nhiệm vụ hoặc giải quyết tình huống do giáo viên nêu ra. Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ và giải quyết các tình huống, học sinh sẽ giúp đỡ nhau một cách tích cực. Hình thức này tôi thường sử dụng trong việc luyện đọc từ mới, mẫu câu, luyện đọc bài hội thoại ngắn, viết những câu trả lời ngắn, luyện kĩ nói hoặc kiểm tra bài cũ. Hoạt động theo nhóm đôi thường không mất thời gian tổ chức, không xáo trộn chỗ ngồi, không gây ồn ào hay lộn xộn mà vẫn huy động được học sinh làm việc cùng nhau. Vì vậy đây là hình thức nhóm mà tôi thường chọn. Ví dụ: Kiểm tra bài cũ. Tôi thấy hầu hết các giáo viên thường gọi một vài học sinh lên bảng hoặc viết các từ mới và mẫu câu đã học vào giấy kiểm tra để kiểm tra xem học sinh về nhà có học bài không. Nhưng với bản thân, tôi thường kiểm tra các em bằng việc cho các em chơi trò chơi hoặc tạo tình huống giao tiếp. Sau khi học xong Unit 16: Where’s the post office ? Học sinh đã nắm được câu hỏi, trả lời về cách chỉ đường, cách sử dụng phương tiện giao thông để đi đến một nơi nào đó. Để kiểm tra việc nắm kiến thức bài học, tôi tạo cho các em 1 tình huống như sau: Em đang trên đường đi học về thì gặp một vị khách nước ngoài. Chú (cô) ấy muốn hỏi em đường lên thành phố Buôn Ma Thuột và GV: Trần Thị Hương Trà - Trường Tiểu học Trần Phú 9 “Một số kinh nghiệm tổ chức hoạt động nhóm trong giờ học tiếng Anh lớp 5” _________________________________________________________________________ làm cách nào để đến đó. Em hãy giúp họ nhé ! Sau đó, tôi mời một số cặp ngẫu nhiên lên bảng đóng vai và thực hành. Foreigner: Excuse me? Where’s the Buon Ma Thuot City ? Pupil: It’s …………………………………………………. Foreigner: How can I get there ? Pupil: You can ……………………………………………. Foreigner: Thanks you very much. Pupil: You’re welcome. Hoặc: Khi dạy phần 1. Look, listen and repeat (Unit 1:What’s your address ?-Lesson 2) Sau khi giáo viên hướng dẫn học sinh nghe, đọc toàn bài, học từ mới, hoạt động cuối cùng của phần 1 là học sinh đóng vai Trung và Quân thực hành bài hội thoại. - Tôi nêu yêu cầu: Bây giờ cô muốn các bạn sẽ làm việc theo nhóm đôi, đóng vai Bạn Trung và bạn Quân để thực hành bài hội thoại (yêu cầu học sinh đổi vai trong quá trình luyện tập). Tôi sẽ chia theo cách đơn giản nhất là cho hai bạn ngồi cạnh nhau tạo thành một cặp. (Nếu có thời gian, tôi cho học sinh di chuyển và chọn bạn đọc của mình nhưng cần chú ý đến đối tượng học sinh cho phù hợp.) Tiếp theo, tôi giới hạn thời gian thực hành (2-3 phút), sau đó cho học sinh tự phân vai và thực hành. Học sinh: Lần lượt đóng vai Trung và Quân để thực hành. Trong quá trình học sinh luyện tập, tôi quan sát lớp, đến từng cặp để kiểm tra việc thực hành và có sự trợ giúp khi học sinh cần, đặc biệt quan tâm đến đối tượng học sinh còn đọc yếu. GV: Trần Thị Hương Trà - Trường Tiểu học Trần Phú 10 “Một số kinh nghiệm tổ chức hoạt động nhóm trong giờ học tiếng Anh lớp 5” _________________________________________________________________________ “Time up”, tôi ra hiệu hết giờ và cho học sinh quay lại chỗ ngồi của mình; Yêu cầu các em chú ý lắng nghe phần thực hành của các bạn và đưa ra nhận xét. Thông thường, các giáo viên khác sẽ cho học sinh đứng tại chỗ, cầm sách đọc theo cặp. Tuy nhiên, để thay đổi không khí tiết học và kích thích sự hứng thú của các em, tôi sẽ gọi các cặp di chuyển lên trước lớp để thực hiện yêu cầu (có nhiều cách để gọi các cặp thực hành: Gọi các cặp vừa thực hành cùng nhau (cặp đóng); Gọi một thành viên của cặp này thực hành cùng một thành viên của cặp khác (cặp mở)). Tôi khuyến khích các em không mang theo sách giáo khoa (vì nếu cầm sách đọc thì đó giống hoạt động đọc hơn là hoạt động giao tiếp). Nếu trong quá trình thực hiện bị quên lời thoại, tôi yêu cầu các em nhìn lời thoại trên màn hình (hoặc tôi gợi ý nếu không dạy bằng giáo án điện tử). Khi các cặp thực hành xong, tôi yêu cầu học sinh nhận xét về cách phát âm, ngữ điệu cũng như cử chỉ, thái độ của từng cặp và cá nhân từng bạn. Cuối cùng, tôi đưa ra lời nhận xét tổng quát nhất, dùng những lời khen thưởng kịp thời cho các cặp hay cá nhân thực hành tốt, động viên những cá nhân thực hành chưa tốt và khuyến khích các em cố gắng cho những phần thực hành sau. Như vậy, nếu giáo viên yêu cầu học sinh tự luyện đọc bài thoại theo hình thức cá nhân thì một số em sẽ không tập trung vì các em có thể không biết đọc hết toàn bài; Nhưng khi các em được đóng vai cùng bạn, có sự chia sẻ và hướng dẫn của bạn mình, cùng với sự cạnh tranh giữa các cặp, các em sẽ cùng cố gắng và giúp nhau thực hiện tốt nhiệm vụ của mình được giao. Ví dụ: Khi dạy phần 2. Point and say (Unit 2- Lesson 1. I always get up early. How about you?), dạy mẫu câu về thói quen làm việc hằng ngày. Sau khi dạy từ mới và hướng dẫn các em cách sử dụng mẫu câu. Để giúp các em hiểu và nắm vững kiến thức bài, giáo viên thường cho học sinh thực hành mẫu câu theo các tình huống cho sẵn trong sách giáo khoa và luyện nói tự do theo thói quen hằng ngày của chính bản thân các em. GV: Trần Thị Hương Trà - Trường Tiểu học Trần Phú 11 “Một số kinh nghiệm tổ chức hoạt động nhóm trong giờ học tiếng Anh lớp 5” _________________________________________________________________________ Tôi yêu cầu lớp làm việc theo cặp (hai bạn ngồi cạnh nhau), hỏi và trả lời về thói quen hàng ngày dựa vào bốn bức tranh a, b, c và d ở sách giáo khoa trong vòng 3 phút. Trước khi ra hiệu cho học sinh bắt đầu, để chắc chắn tất cả các em đều hiểu yêu cầu, tôi làm mẫu cùng với một học sinh khá, hoặc cho hai học sinh khá thực hành với nhau bức tranh a. Sau đó các cặp sẽ luyện tập ba bức tranh còn lại. Học sinh: Đổi vai hỏi và trả lời mẫu câu: A: What do you do …………….? B: I always/ usually/ often/ sometime……………….. Tôi quan sát, đi đến từng cặp và hỗ trợ các em (nếu cần thiết). Hết 3 phút, tôi ra hiệu lệnh hết giờ, yêu cầu học sinh quay lại, chú ý lắng nghe các bạn thực hành và đưa ra nhận xét. Sau đó gọi các cặp (cặp đóng hoặc cặp mở) thực hành. Ở hoạt động này, tôi cũng khuyến khích các em không cầm sách đọc mà yêu cầu các em quay mặt lại với nhau, luyện nói như hai người đang nói chuyện. Các học sinh khác quan sát, lắng nghe và đưa ra lời nhận xét. Khi học sinh tự nhận xét xong, tôi đưa ra lời nhận xét tổng quát, nêu ra ưu điểm và tồn tại của các em, đồng thời động viên, khuyến khích các em cho những lần thực hành sau. Cuối cùng, tôi kết hợp dạy phần 3. Let’s talk, yêu cầu các em hỏi các bạn trong lớp về thói quen hàng ngày. Ở hoạt động này, tôi cho học sinh ra khỏi vị trí, đi vòng quanh lớp, chọn 2- 3 bạn bất kì để luyện tập để tránh sự nhàm chán khi phải ngồi một chỗ và làm cặp chỉ với một người. Lúc này, nhiệm vụ của tôi là phải quan sát và bao quát lớp thật cẩn thận để phát hiện những học sinh sử dụng tiếng Việt để giao tiếp hoặc chỉ làm qua loa cho xong nhiệm vụ. Như vậy, tôi đã tạo ra cho các em một môi trường để giao tiếp. Từ đó các em sẽ cảm thấy hứng thú học khi được vận động, đồng thời các em sẽ thấy tự tin hơn khi mình đã thực hành thành thạo mẫu câu đã học. Đối với những bài nghe đơn giản như: 2. Listen and circle a or b. Then say the sentences aloud. (Unit 2 – Lesson 3. I always get up early. How about you ?) Trước khi cho học sinh nghe và khoanh đáp án, tôi yêu cầu học sinh làm việc theo nhóm đôi (hai học sinh ngồi gần nhau) thảo luận, đoán đáp án cho bài GV: Trần Thị Hương Trà - Trường Tiểu học Trần Phú 12 “Một số kinh nghiệm tổ chức hoạt động nhóm trong giờ học tiếng Anh lớp 5” _________________________________________________________________________ nghe. Khi học sinh dự đoán xong, tôi gọi đại diện một vài nhóm đọc dự đoán trước lớp, giáo viên ghi lên bảng để so sánh trước và sau khi nghe. Tiếp theo, tôi cho học sinh nghe (2 lần) và khoanh đáp án. Khi nghe xong đại diện các nhóm sẽ đọc câu cả lời của mình trước khi nghe lại và sửa đáp án. Sau tôi cho học sinh nghe lại bài nghe 1 lần, nêu đáp án, so sánh với đáp án của các nhóm trước và sau khi nghe. Tuyên dương các nhóm có câu trả lời đúng và động viên các nhóm chưa có câu trả lời đúng. Cuối cùng, tôi cho học sinh nghe lại bài nghe và yêu cầu học sinh đọc to. Ở dạng bài nghe này, học sinh cũng có thể làm việc cá nhân, tuy nhiên bản thân tôi nhận thấy, một số em không chịu hoạt động khi được giao nhiệm vụ vì kĩ năng nghe của các em chưa tốt. Khi được yêu cầu làm cặp với bạn, các em sẽ tự bảo nhau, bổ trợ cho nhau trong quá trình nghe. Như vậy các em sẽ hứng thú hơn, không tự ti vì sợ sai và sẽ hoàn thành bài nghe tốt hơn. Ngoài ra, ở các dạng bài tập ngắn và đơn giản như; matching, unscramble the words, complete the sentences,… chúng ta có thể sử dụng hình thức làm việc nhóm đôi. Nói tóm lại: Làm việc theo nhóm đôi (cặp) là hình thức tổ chức hoạt động nhóm đơn giản nhất mà giáo viên thường xuyên sử dụng trong các tiết học của mình. Mặc dù đơn giản nhưng lại rất hiệu quả. Không những không mất quá nhiều thời gian để phân nhóm, không quá lộn xộn, ồn ào mà nó còn giúp giáo viên dễ kiểm soát lớp, biết được tình hình học tập của từng học sinh; Giúp các em hình thành được các phản xạ tự nhiên, giúp đỡ nhau trong học tập, tăng tính thân thiện và tăng sự tự tin khi nói, học sinh ít có cơ hội để ỷ lại cho các bạn khác khi thực hiện nhiệm vụ. b.3.2. Hoạt động theo nhóm lớn – group work. Như đã nói ở trên, việc phân nhóm tùy thuộc vào nhiều yếu tố về tâm lý, phẩm chất, năng lực của học sinh. Có nhiều hình thức phân nhóm lớn: nhóm ba, nhóm bốn, nhóm sáu, nhóm theo bàn, dãy bàn… tùy thuộc vào lượng kiến thức, yêu cầu của bài đề ra. Đối với hình thức hoạt động nhóm này, giáo viên thường sử dụng để làm những bài tập có lượng kiến thức nhiều, nhiều câu hỏi (bài đọc hiểu), bài tập khó (sắp xếp câu, đoạn văn, hoàn thành đoạn văn hay các bài viết về các chủ đề…), trong các trò chơi, dạy các phần chant, sing, project… Hoạt động theo nhóm lớn mang tính chất tập thể, thi đua nên sẽ kích thích sự sáng tạo và nỗ lực ở từng cá nhân các em để góp phần cho thành công của cả GV: Trần Thị Hương Trà - Trường Tiểu học Trần Phú 13 “Một số kinh nghiệm tổ chức hoạt động nhóm trong giờ học tiếng Anh lớp 5” _________________________________________________________________________ nhóm; Nhiệm vụ của bài học sẽ được giải quyết nhanh hơn, chính xác hơn, học sinh hiểu sâu kiến thức và nhớ bài lâu hơn… * Hoạt động theo nhóm 3 hoặc nhóm 4 học sinh: Ví dụ : Sau khi hướng dẫn các em nghe phần 3. Listen to the story – Lesson 3 (Unit 14: What happened in the story ?) tôi thấy hầu hết các giáo viên thường cho học sinh nghe và đọc lại theo đĩa, hoặc gọi một vài em học tốt đọc lại bài. Tuy nhiên, bản thân tôi sẽ cho học sinh làm việc theo nhóm 3, đóng vai các nhân vật trong câu truyện (bao gồm: người dẫn truyện, nhân vật Cáo và nhân vật Quạ) để thực hành kể lại câu chuyện. Đối với câu truyện này, khi phân nhóm tôi sẽ căn cứ vào số lượng câu của mỗi nhân vật để phân vai, vì thế tôi chọn mỗi nhóm gồm: một bạn đọc tốt làm nhân vật dẫn chuyện, một bạn có học lực trung bình đóng nhân vật Cáo và một bạn có lực học yếu hơn đóng nhân vật Quạ. Trong quá trình luyện tập trong nhóm, tôi khuyến khích các em đổi vai, yêu cầu các bạn học tốt hướng dẫn những bạn khác luyện các phần truyện còn lại. Khi thời gian luyện tập của các em kết thúc, tôi gọi lần lượt từng nhóm (13 nhóm) lên bảng, cho các em đóng vai các nhân vật, sử dụng những đồ dùng mà tôi đã chuẩn bị sẵn trước khi lên lớp (một mũ đội đầu hình chú Quạ, một mũ hình chú Cáo và một miếng thịt bằng giấy) để kể chuyện. Khi kể, tôi yêu cầu học sinh kết hợp thể hiện những cử chỉ, điệu bộ của Cáo và Quạ, sử dụng ngữ điệu khi nói để tăng thêm sự hấp dẫn cho câu truyện, thu hút sự chú ý của học sinh ở dưới lớp. Tiếp theo, tôi yêu cầu các học sinh khác so sánh và nhận xét về tiết mục của các nhóm đã thể hiện (về ngữ điệu, cử chỉ, điệu bộ, giọng kể, mức độ kể lưu loát…). Cuối cùng, tôi nhận xét, động viên và khen thưởng nhóm, cá nhân thực hiện tốt nhất, đồng thời khích lệ khuyến khích các em khác cho những hoạt động tiếp theo. GV: Trần Thị Hương Trà - Trường Tiểu học Trần Phú 14 “Một số kinh nghiệm tổ chức hoạt động nhóm trong giờ học tiếng Anh lớp 5” _________________________________________________________________________ Như vậy, thay vì yêu cầu một vài học sinh đọc lại câu chuyện một cách nhàm chán, tôi đã tạo ra một hoạt động đầy hứng thú và sáng tạo cho cả lớp được luyện tập, qua đó giúp các em được phát huy khả năng của mình, đồng thời hiểu và nhớ lâu hơn nội dung câu truyện. Khi dạy phần 1. Look, listen and repeat (Unit 1 – Lesson 1; Unit 4 – Lesson 1; Unit 5 – Lesson 1; Unit 11- Lesson 2… – Tiếng Anh 5) tôi có thể tổ chức hoạt động nhóm 3 hoặc 4, tùy vào số lượng nhân vật trong bài. Các bước tổ chức tương tự với hoạt động nhóm đôi. * Hoạt động theo nhóm 5 học sinh trở lên - Đối với kĩ năng đọc hiểu Khi dạy bài đọc hiểu với nội dung dài, nhiều nhiệm vụ tương đối khó như: tôi cho học sinh ngồi theo nhóm đã phân công từ trước (đối với mô hình học VNEN), hoặc chia nhóm theo bàn, dãy bàn với số lượng 4 - 5 nhóm và khoảng 5 - 7 thành viên/nhóm, tùy theo sĩ số lớp và đặt tên cho mỗi nhóm. Các bước tổ chức hoạt động cụ thể như sau: Pre- reading: Tôi phát cho mỗi nhóm một phiếu học tập có dạng như sau: Healthy foods/ drinks Unhealthy foods/ drinks ………………………………………… ……………………………………… ………………………………………… ……………………………………… …………………………………………… ……………………………………… yêu cầu các nhóm viết tên các loại đồ ăn/ thức uống tốt và không tốt cho sức khỏe (2 phút). Thời gian kết thúc, các nhóm trưởng dán câu trả lời lên bảng, cử đại diện nhóm trình bày. GV: Trần Thị Hương Trà - Trường Tiểu học Trần Phú 15 “Một số kinh nghiệm tổ chức hoạt động nhóm trong giờ học tiếng Anh lớp 5” _________________________________________________________________________ Sau khi các nhóm trình bày xong, tôi chốt câu trả lời và dẫn các em vào bài học chính. While- reading: Tôi yêu cầu học sinh nêu nhiệm vụ của bài (gồm hai nhiệm vụ: 1- Match the headings with the paragraphs và 2- Answer the questions). Tôi nhấn mạnh lại nhiệm vụ và hướng dẫn các em cách làm bài. Tiếp theo, tôi hướng dẫn học sinh tìm hiểu một số từ mới trong các đoạn văn để giúp các em dễ dàng hơn trong việc hoàn thành các nhiệm vụ. Sau đó, tôi giao nhiệm vụ cụ thể cho từng nhóm. Đối với dạng bài tập này, để tiết kiệm thời gian nhưng vẫn đem lại hiệu quả, tôi sẽ yêu cầu nhóm 1 và nhóm 2 thực hiện nhiệm vụ 1: Match the heading with the paragraphs; Nhóm 3, nhóm 4 và nhóm 5 thực hiện nhiệm vụ 2: Answer the questions. Các nhóm nhận nhiệm vụ và hoàn thành vào phiếu học tập khoảng 6-8 phút. Nhóm trưởng điều hành hoạt động nhóm, phân công nhiệm vụ cho từng thành viên (Nhiệm vụ 1: 2 bạn sẽ đọc 1 đoạn văn và tìm ra tiêu đề thích hợp nhất; Nhiệm vụ 2: Mỗi bạn đọc bài và trả lời 1 câu hỏi, sau đó viết câu trả lời ra giấy, thư kí sẽ tổng hợp và ghi kết quả vào phiếu học tập.). Trong quá trình làm bài, các thành viên trong nhóm sẽ hỗ trợ nhau nếu như mình hoàn thành xong nhiệm vụ sớm. Trong khi học sinh làm bài, tôi quan sát thái độ và tiến độ làm việc của các nhóm, có sự giúp đỡ, giải thích khi cần thiết. Post- reading: Khi hết giờ, tôi ra hiệu lệnh, yêu cầu các nhóm dừng thảo luận và quay lại vị trí. Tôi cho các nhóm gắn phiếu học tập lên bảng, cử đại diện các nhóm lên trình bày bài làm của mình yêu cầu các nhóm so sánh kết quả. Cuối cùng, tôi chữa bài, chốt lại các câu trả lời, nhận xét và liên hệ thực tế trong cuộc sống. Nếu có thời gian, tôi cho các nhóm đặt câu hỏi liên quan đến nội dung bài đọc để các nhóm khác trả lời nhằm kiểm tra mức độ hiểu bài của các nhóm. Tôi có thể trao một phần thưởng nhỏ để khích lệ các nhóm hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình, đồng thời đưa ra những lời khen, lời nhận xét tích cực và khéo léo đưa ra những điểm chưa tốt để học sinh cố gắng và thấy hứng thú cho những hoạt động sau. Như vậy, đối với dạng bài tập đọc hiểu như trên, nếu giáo viên cho học sinh làm cá nhân thì tôi chắc chắn rằng một số em sẽ không hợp tác và không hứng thú học vì lượng kiến thức nhiều, khá khó so với lực học các em. Hơn nữa, GV: Trần Thị Hương Trà - Trường Tiểu học Trần Phú 16 “Một số kinh nghiệm tổ chức hoạt động nhóm trong giờ học tiếng Anh lớp 5” _________________________________________________________________________ nếu một cá nhân làm hết cả hai nhiệm vụ trả lời hết các câu hỏi cùng một lúc sẽ rất mất thời gian. Từ đó, hiệu quả của bài học sẽ không cao. Qua hoạt động này ta thấy, giáo viên đã vô tình tạo cho các em một môi trường học tập sôi nổi, đầy hứng thú, có sự cạnh tranh lành mạnh, thúc đẩy quá trình học tập, học sinh có sự tương hỗ lẫn nhau, biết giúp đỡ nhau trong học tập. Đồng thời, đó cũng là thời gian để giúp các em có thể luyện kĩ năng nghe (nghe các bạn đọc câu trả lời để góp ý), kĩ năng nói (nói ra ý kiến của mình), kĩ năng đọc (đọc bài để tìm câu trả lời) và kĩ năng viết (viết câu trả lời vào phiếu học tập). Khi các em tự đọc, tự hiểu, tự trả lời được các nhiệm vụ các em nhớ lâu hơn kiến thức, từ đó hiệu quả học tập sẽ được nâng cao. - Đối với kĩ năng nghe Thông thường, đối với kĩ năng nghe, giáo viên thường cho học sinh làm việc cá nhân hoặc nhóm đôi. Nhưng theo quan điểm của bản thân, đối với các bài nghe dài, nhiều thông tin gây nhiễu hay dạng bài nghe điền từ, giáo viên nên cho học sinh nghe theo nhóm để các em hỗ trợ nhau trong quá trình nghe. Khi dạy bài nghe: 4. Listen and number (Unit 14- Lesson 1: What happened in the story?) Đây là bài nghe một câu chuyện mới, lượng từ và câu khá nhiều nên nếu cho học sinh nghe và hoàn thành yêu cầu theo hình thức làm cá nhân hoặc nhóm đôi thì sẽ rất khó cho các em mà vốn dĩ kĩ năng nghe là một kĩ năng khó. Với bài tập này tôi sẽ tổ chức như sau: Pre- listening: Tôi chia lớp thành 5 nhóm (từ 5- 7 thành viên), đặt tên cho mỗi nhóm, yêu cầu các nhóm thảo luận về nội dung năm bức tranh trong sách giáo khoa và đoán thứ tự các bức tranh trước khi nghe (2 phút). Sau đó, tôi gọi đại diện các nhóm GV: Trần Thị Hương Trà - Trường Tiểu học Trần Phú 17 “Một số kinh nghiệm tổ chức hoạt động nhóm trong giờ học tiếng Anh lớp 5” _________________________________________________________________________ trình bày về nội dung các bức tranh (mỗi nhóm một bức tranh), cho các nhóm đoán thứ tự tranh, ghi kết quả lên bảng. While- listening: Tôi yêu cầu các nhóm lắng nghe câu chuyện (2-3 lần) thật cẩn thận, thảo luận, đánh số thứ tự cho các bức tranh. Tiếp theo, tôi mời đại diện các nhóm lên bảng viết câu trả lời của nhóm mình bên cạnh câu trả lời dự đoán ban đầu và so sánh. Tôi mở đĩa cho học sinh nghe lại một lần nữa để chốt và sửa đáp án của các nhóm. Post- listening: Sau mỗi lần đưa ra đáp án, tôi sẽ hỏi các em lí do tại sao lại chọn phương án như thế và yêu cầu các nhóm giải thích. Cuối cùng, tôi gọi một vài học sinh nêu lại nội dung câu truyện (dựa vào thứ tự các bức tranh), nhận xét, tuyên dương nhóm làm tốt hơn. Tôi yêu cầu các nhóm thảo luận để kể lại câu truyện (nếu còn thời gian). Gọi các nhóm lên trình bày (mỗi bạn kể một nội dung), yêu cầu nhóm khác nhận xét lời kể, giọng kể, phát âm… Khen tinh thần và thái độ làm việc của các nhóm. Động viên, khuyến khích các em cho những lần sau. Như vậy, trong quá trình làm bài, nếu học sinh làm cá nhân mà không hiểu bài, các em sẽ chán nản và bỏ cuộc. Nhưng khi làm nhóm cùng các bạn, các em sẽ có sự giúp đỡ, hỗ trợ lẫn nhau, mỗi bạn nghe được một câu, nghĩ ra được một ý tưởng, góp lại thành một bài hoàn chỉnh, hiệu quả công việc sẽ cao hơn. Các em sẽ không tự ti khi làm bài hay phát biểu ý kiến. Đó là một trong những lợi ích vô cùng quan trọng của hoạt động nhóm. - Đối với kĩ năng viết Khi bắt gặp những dạng bài như: Hầu hết các giáo viên sẽ yêu cầu học sinh làm việc cá nhân để trả lời những câu hỏi cho bản thân (theo yêu cầu của đề bài). Nhưng với lực học của GV: Trần Thị Hương Trà - Trường Tiểu học Trần Phú 18 “Một số kinh nghiệm tổ chức hoạt động nhóm trong giờ học tiếng Anh lớp 5” _________________________________________________________________________ một số em, để trả lời được các câu hỏi đó đòi hỏi rất nhiều thời gian, thậm chí một số em không thể trả lời vì các em không nhớ từ mới và các mẫu câu đã được học. Vì điều kiện về thời lượng học môn Tiếng Anh tại đơn vị (2 tiết/ tuần) không cho phép, nắm bắt được tâm lí và khả năng của học sinh, đối với những dạng bài tập viết như trên, tôi thường yêu cầu các em làm việc theo nhóm. Trong quá trình làm việc cùng nhau, học sinh sẽ cùng giúp nhau nhớ lại những kiến thức đã học, học hỏi được những phương pháp học tập môn Tiếng Anh, hiểu thêm về sở thích, thói quen, suy nghĩ của bạn mình. Điều đó giúp các em trở nên thân thiết và gắn bó hơn trong cuộc sống hằng ngày. Tôi tổ chức hoạt động như sau: Pre- writing: Tôi chia lớp thành 5 nhóm, yêu cầu các nhóm thảo luận, nhớ lại ý nghĩa của các câu hỏi và cách trả lời; Gọi các nhóm phát biểu, các nhóm bạn nhận xét. Sau đó, tôi chốt, hướng dẫn các nhóm làm bài. Trước khi cho các em làm bài, tôi phát cho mỗi nhóm một phiếu học tập (giấy A0, có ghi sẵn nội dung câu hỏi), yêu cầu các em hoàn thành bài làm vào đó (5-7 phút). Khuyến khích các nhóm làm nhanh, đúng và có ý tưởng tốt. While- writing: Các nhóm trưởng điều hành và phân công nhiệm vụ cho từng thành viên trong nhóm. Để đảm bảo thời gian, 1- 2 bạn sẽ hoàn thành một câu hỏi, sau đó thảo luận, thống nhất ý kiến, sửa lỗi sai và viết câu trả lời vào phiếu học tập. Tôi quan sát thái độ làm việc, hợp tác của học sinh, có sự giúp đỡ kịp thời đối với các nhóm (nếu cần thiết), nhắc nhở các nhóm kiểm tra lại bài làm. Post- writing: Khi thời gian kết thúc, tôi yêu cầu các nhóm dừng viết, gắn bài làm lên bảng, cử đại diện lên trình bày. Dưới lớp nhận xét nhóm bạn về ý tưởng, lỗi chính tả và mẫu câu các bạn sử dụng. Cuối cùng, tôi nhận xét cụ thể từng nhóm, khen những ý tưởng và cách sử dụng từ, mẫu câu hay; Chỉ ra những lỗi về mặt chính tả, ngữ pháp và tư vấn, hỗ trợ cách khắc phục. Yêu cầu học sinh về nhà viết lại tất cả các câu trả lời vào vở. Nếu còn thời gian, tôi yêu cầu học sinh làm việc theo cặp, hỏi và trả lời về nội dung vừa thực hiện. * Hoạt động nhóm trong bài tập Project: Đối với các trường dạy theo chương trình đề án (4 tiết/ tuần), thời gian để thực hiện phần bài tập này tương đối thoải mái. Tuy nhiên, đối với các trường dạy học 2 tiết/ tuần, các giáo viên thường cho học sinh thực hiện ở nhà, thậm chí không coi đây là hoạt động quan trọng nên bỏ qua. GV: Trần Thị Hương Trà - Trường Tiểu học Trần Phú 19 “Một số kinh nghiệm tổ chức hoạt động nhóm trong giờ học tiếng Anh lớp 5” _________________________________________________________________________ Theo bản thân nhận thấy, Project là một trong những phần học quan trọng giúp học sinh củng cố, vận dụng những kiến thức đã học, thêm vào đó là một chút khéo léo, sáng tạo để tạo nên những sản phẩm thú vị, kích thích sự tò mò và hứng thú ở các em. Các yêu cầu trong project có thể làm việc theo cá nhân hoặc theo nhóm. Tuy nhiên tôi luôn khuyến khích học sinh làm việc theo nhóm để tránh sự nhàm chán, trùng lặp về ý tưởng, mất thời gian và có sự phong phú về nội dung trình bày. Vì một cá nhân thì không thể hiểu biết hết tất cả các khía cạnh của vấn đề cũng như một lúc thực hiện được nhiều nhiệm vụ khác nhau như vẽ tranh, lên ý tưởng, viết ý tưởng và trình bày ý tưởng của mình. Ví dụ: 6. Project (Unit 10- When will Sport Day be ?) Nhiệm vụ của bài project là vẽ ba môn thể thao và trình bày về chúng. Nếu làm cá nhân, học sinh phải tự vẽ, lên ý tưởng, một mình trình bày về cả ba môn thể thao đó. Hay 6. Project - Unit 7: How do you learn English ? Một học sinh sẽ phải nói về cách học bốn kĩ năng nghe, nói, đọc, viết trong tiếng Anh. Như vậy, lượng kiến thức các em sẽ phải trình bày là nhiều, trong quá trình trình bày chắc chắn sẽ có sự trùng lặp, một mình phải nói nhiều vấn đề các em sẽ thấy nhàm chán. Vậy tôi sẽ tổ chức hoạt động này như sau: (6. Project- Unit 10: When will Sport Day be ?) Căn cứ vào yêu cầu của bài, tôi sẽ chia lớp thành ba nhóm, cho mỗi nhóm thảo luận trong 15 giây để quyết định xem mình sẽ vẽ và trình bày môn thể thao GV: Trần Thị Hương Trà - Trường Tiểu học Trần Phú 20