Tài liệu Tích hợp kiến thức liên môn

.DOC

305

Một số tài liệu tham khảo:
- SGK sinh học 9, Nhà Xuất Bản Giáo Dục Việt Nam ấn hành năm 2011.
- Giáo dục học đại cương, Nhà Xuất Bản Đại Học Huế.
Một số chữ cái viết tắt:
- CNH – HĐH: công nghiệp hóa – hiện đại hóa
- GD: giáo dục
- GV: giáo viên
- HS: học sinh
- THCS: trung học cơ sở
- SGK: sách giáo khoa
- SKKN: sáng kiến kinh nghiệm
1
Trang 1
I. TÍNH MỤC ĐÍCH CỦA ĐỀ TÀI:
1. BỐI CẢNH CỦA ĐỀ TÀI:
Để vững bước đi lên Chủ nghĩa xã hội, phải phát triển giáo dục đào tạo, phát
triển nguồn lực con người là yếu tố cơ bản của sự phát triển chung và bền vững, đào tạo
những con người “ vừa hồng, vừa chuyên” yêu nước thiết tha. Xu hướng của sự phát
triển giáo dục hiện nay ở các nước trên thế giới là hướng đến việc đào tạo những con
người có năng lực đóng góp vào sự tiến bộ của xã hội, phát triển nền văn minh loài
người, biết làm kinh tế, biết quản lý. Trong chiến lược giáo dục các nước đều thể hiện
tư tưởng làm cho giáo dục đáp ứng được những thay đổi của xã hội, của thời đại. Trong
bối cảnh đó, để nước ta nhanh chóng tiến hành công nghiệp hóa- hiện đại hóa đất nước
nhằm thực hiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.
Xuất phát từ nhu cầu chung của xã hội, các môn học trong nhà trường nói chung
và trong bộ môn sinh học nói riêng đã được đổi mới về nội dung, phương pháp dạy học
điều đó đã phát huy được tầm quan trọng của bộ môn sinh học. HS do phải học nhiều
môn, nên việc HS học trước quên sau, nhầm lẫn giữa các kiến thức, ghi nhớ không đầu
đủ, thiếu ý, ... và đặc biệt là chưa có sự liên hệ nhanh và rõ giữa các kiến thức đã được
học qua ở các môn, nguyên nhân là do chưa có cách cho các em hiểu và ghi nhớ các
kiến thức một cách lôgic, chưa có sự vận dụng các kiến thức, phối hợp chúng với nhau
để cùng giải quyết một vấn đề, tình huống nào đó trong cuộc sống cũng như trong quá
trình học tập. Nhiều năm qua, giáo dục nước ta không ngừng thực hiện các biện pháp
đổi mới nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng dạy và học. Có rất nhiều các biện pháp đổi
mới được thực hiện, đổi mới từ quản lí, phương pháp dạy học, đến cả đổi mới kiểm tra
đánh giá,…
2. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Đổi mới phương pháp dạy học (PPDH) là một trong những nhiệm vụ quan
trọng của cải cách giáo dục cũng như cải cách cấp trung học. Hiện nay vấn đề đổi
mới PPDH nói chung cũng như đổi mới PPDH Sinh học nói riêng theo hướng phát
huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh, phù hợp với đặc điểm
2
Trang 2
của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, khả năng làm việc theo
nhóm; rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm,
đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh. Hơn thế, HS phải biết kết hợp các
kiến thức đã học lại với nhau, tìm mối liên hệ giữa chúng,tự phát hiện ra cách giải
quyết một vấn đề mới, kiến thức đang tìm hiểu, nghiên cứu.
Sinh học là một môn khoa học vừa lí thuyết vừa thực nghiệm với nhiều kiến thức
rất trừu tượng và những kiến thức rất thực tế có thể tìm thấy khi quan sát sinh vật xung
quanh và trong thực tế đời sống. Mặc khác, sinh học được sự bổ trợ của nhiều môn học
khác nhau như: Hóa học, Toán học, Lịch sử, Địa lý, Thể dục thể thao,.... Thế nên, dạy
học cần tích hợp kiến thức ở các môn học lại với nhau để HS để dàng tiếp thu kiến thức
mới, đồng thời khắc sâu kiến thức đã học ở các môn khác. Và còn có thể vận dụng một
cách tổng hợp các kiến thức đã học vào giải quyết một tình huống cụ thể.
Tích hợp là một trong những quan điểm giáo dục đã trở thành xu thế trong việc
xác định nội dung dạy học ở nhà trường và trong xây dựng chương trình môn học ở
nhiều nước trên thế giới. Dạy học tích hợp được xây dựng trên cơ sở những quan điểm
tích cực về quá trình học tập và quá trình dạy học. Vận dụng hợp lí quan điểm tích hợp
trong giáo dục và dạy học sẽ giúp phát triển các năng lực giải quyết những vấn đề phức
tạp và làm cho việc học tập trở nên có ý nghĩa hơn với học sinh so với việc các môn
học, các mặt giáo dục được thực hiện riêng rẽ. Tích hợp là một trong những quan điểm
giáo dục nhằm nâng cao năng lực của người học, giúp đào tạo ra những con người có
đầy đủ phẩm chất và năng lực để giải quyết các vấn đề của cuộc sống hiện đại. Tích
hợp là tư tưởng, là nguyên tắc và là quan điểm hiện đại trong giáo dục. Đối với nền
giáo dục Việt Nam hiện nay việc hiểu đúng và vận dụng phù hợp quá trình tích hợp có
thể đem lại những hiệu quả cụ thể đối với từng phân môn trong nhà trường THCS và
trường phổ thông.
Xuất phát từ những lí do trên, tôi chọn đề tài: “ TÍCH HỢP KIẾN THỨC
LIÊN MÔN TRONG DẠY HỌC SINH HỌC ”.
3
Trang 3
II. TÍNH KHOA HỌC.
1. THỰC TRẠNG CỦA ĐỀ TÀI:
Trong chương trình môn Sinh học ở trường THCS, HS có thể sử dụng kiến thức
ở nhiều môn học “liên quan” để giải quyết một số vấn đề: tích hợp kiến thức môn Toán
để hình thành kỹ năng tính toán, xử lý số liệu (trong sinh học 9 giải toán di truyền, tính
số nucleotit của ADN,....); môn Hóa học để giải quyết về vấn đề liên kết hóa học, đo
đạc mức độ ô nhiễm môi trường, tính chất hóa học của các vật chất sinh học có trong
các tổ chức cơ thể sống; môn Vật lý để giải quyết về đặc tính, tính chất vật lý của các
chất, các tia, vấn đề về năng lượng, trao đổi chất trong cơ thể hay để giải thích dễ dàng
cơ chế tác động của các chất đến sự sống; môn Địa lý để hiểu về các vấn đề về dân số,
khí hậu giúp học sinh dễ dàng giải thích cơ chế của sự thích nghi, tiến hóa, mối quan hệ
giữa sinh học và môi trường.
Chính vì thế trong nhiều năm học qua bản thân đã nhận thấy cần phải có sự liên
hệ kiến thức một số môn học khác để hướng dẫn HS tìm hiểu kiến thức bài mới. Tuy
vậy, thời điểm đó chưa có hướng dẫn nào, cũng như bản thân chưa tiếp cận được với
phương pháp dạy học tích hợp liên môn. Nên việc dạy học thời điểm đó việc tích hợp
còn khá mờ nhạt, chưa rõ ràng. Tôi nhận thấy so với các môn học trong nhà trường hiện
nay thì môn Sinh học có nhiều cơ hội hơn trong việc xác định và xây dựng các nội
dung, chủ đề dạy học tích hợp liên môn, hay các chủ đề định hướng phát triển năng lực
học sinh.
Dạy học tích hợp liên môn trong dạy học Sinh học được hiểu là HS có thể sử
dụng kiến thức, kỹ năng của của nhiều môn học khác để giải quyết các vấn đề đặt ra
trong quá trình học tập bộ môn. Thực hiện dạy học tích hợp liên môn sẽ mang lại nhiều
lợi ích trong việc hình thành và phát triển năng lực hành động, năng lực giải quyết vấn
đề cho học sinh. Sinh học là môn khoa học ứng dụng, thực nghiệm, là môn khoa học
của sự sống, kiến thức của môn sinh học gắn liền với các yếu tố tự nhiên, xã hội…
Trong dạy học môn Sinh học có thể tích hợp giáo dục với nội dung như: giáo dục ý
thức BVMT, giáo dục dân số, giáo dục giới tính, giáo dục kỹ năng sống… đặc biệt là
những vấn đề mang tính thời sự như: sự biến đổi khí hậu toàn cầu, sự ô nhiễm môi
4
Trang 4
trường, sự cạn kiệt tài nguyên, hậu quả của nó với việc giải quyết các vấn đề phúc lợi
xã hội, vấn đề y tế và chăm sóc sức khỏe
2. CÁC BIỆN PHÁP TIẾN HÀNH:
a. ĐIỂM MỚI TRONG NGHIÊN CỨU:
- GV phải có định hướng xây dựng từ trước một hệ thống nội dung kiến thức bài
học cần tích hợp, cụ thể ở từng bài cần tích hợp nội dung gì, môn học nào (kiến thức đó
HS đã được học qua). Chính vì thế, các địa chỉ cần tích hợp sẽ chính xác.
- HS cũng sẽ tự tìm hiểu, liên hệ kiến thức môn học khác có liên quan để chuẩn
bị cho bài học mới, có thêm cơ hội xem lại kiến thức đã học, khắc sâu thêm kiến thức
đó.
- HS hình thành được khả năng tự liên hệ, vận dụng kiến thức đã học ở các môn
khác nhau để giải quyết yeu cầu bài học, hay một tình huống thực tế nào đó.
b. QUÁ TRÌNH TỔ CHỨC, TIẾN HÀNH:
b1. GV trang bị, nâng cao năng lực dạy học tích hợp liên môn:
- Giáo viên được tự tìm hiểu, tự trang bị cho mình cơ sở lí luận của dạy học tích
hợp liên môn, phải tìm hiểu, nghiên cứu cơ sở lý luận của dạy học tích hợp liên môn,
nghiên cứu kỹ nội dung chương trình môn Sinh ở từng khối lớp để xác định được các
nội dung cần dạy học liên môn.
Qua nghiên cứu, tôi biết được rằng: Dạy học tích hợp liên môn là dạy cho học
sinh biết tổng hợp kiến thức, kĩ năng ở nhiều môn học để giải quyết các nhiệm vụ học
tập và hình thành năng lực giải quyết các tình huống thực tiễn. Có nghĩa là đưa những
nội dung giáo dục có liên quan vào quá trình dạy học các môn học như: tích hợp giáo
dục đạo đức lối sống, giáo dục pháp luật, giáo dục chủ quyền quốc gia về biên giới biển
đảo, giáo dục sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, giáo dục bảo vệ môi trường, an
toàn giao thông…
Các quan điểm tích hợp trong dạy học hiện nay:
- Tích hợp “đơn môn”: Xây dựng chương trình học tập theo hệ thống của một
môn học riêng biệt. Các môn học được tiếp cận một cách riêng rẽ.
5
Trang 5

Mô tả:

TÍCH HỢP KIẾN THỨC LIÊN MÔN TRONG DẠY HỌC SINH HỌC

- Xem thêm -

Tài liệu liên quan

Tài liệu vừa đăng

Tài liệu xem nhiều nhất