Tài liệu Truyền thông về các loại hình nghệ thuật biểu diễn trên báo điện tử

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ------------ LÊ THỊ THÚY HÀ TRUYỀN THÔNG VỀ CÁC LOẠI HÌNH NGHỆ THUẬT BIỂU DIỄN TRÊN BÁO ĐIỆN TỬ LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: Báo chí học Hà Nội - 2016 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ------------ LÊ THỊ THÚY HÀ TRUYỀN THÔNG VỀ CÁC LOẠI HÌNH NGHỆ THUẬT BIỂU DIỄN TRÊN BÁO ĐIỆN TỬ Luận văn thạc sĩ chuyên ngành: Báo chí học Mã số: 60.32.01.01 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Thành Lợi Hà Nội - 2016 LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác Hà Nội, ngày 20 tháng 5 năm 2016 Tác giả luận văn Lê Thị Thúy Hà LỜI CẢM ƠN Trước hết với tình cảm chân thành và lòng biết ơn sâu sắc, tôi xin gửi lời cảm ơn đến các giảng viên Khoa Báo chí và Truyền thông – Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn đã tận tình giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu để hoàn thành Luận văn Thạc sĩ. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS Nguyễn Thành Lợi đã dành nhiều thời gian tâm huyết, trực tiếp hướng dẫn tận tình, chỉ bảo và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt quá trình thực hiện nghiên cứu đề tài và hoàn thành bản Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Báo chí học. Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn gia đình và bạn bè đã động viên, khích lệ, sẻ chia, giúp đỡ và đồng hành cùng tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu Mặc dù có nhiều cố gắng song luận văn vẫn còn nhiều thiếu sót, tác giả rất mong nhận được sự chỉ bảo, giúp đỡ của các thầy cô, bạn bè… để luận văn được hoàn thiện hơn. Xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày 20 tháng 5 năm 2016 Tác giả luận văn Lê Thị Thúy Hà MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................... 1 2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ............................................................................ 3 3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu.................................................................... 6 4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu .................................................................... 7 5. Phương pháp nghiên cứu............................................................................... 7 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài .......................................................... 8 7. Bố cục luận văn ............................................................................................. 9 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TRUYỀN THÔNG CÁC LOẠI HÌNH NGHỆ THUẬT BIỂU DIỄN TRÊN BÁO ĐIỆN TỬ ................................ 10 1.1. Một số khái niệm .................................................................................... 10 1.1.1. Khái niệm về truyền thông .................................................................... 10 1.1.2. Các loại hình nghệ thuật biểu diễn ....................................................... 13 1.1.3. Một số vấn đề về báo điện tử ................................................................ 21 1.2. Báo điện tử với việc truyền thông các loại hình nghệ thuật biểu diễn .... 23 1.2.1. Vai trò của báo điện tử với việc truyền thông các loại hình nghệ thuật biểu diễn .......................................................................................................... 23 1.2.2. Nội dung truyền thông các loại hình nghệ thuật biểu diễn trên báo điện tử ...................................................................................................................... 27 1.3. Các hoạt động và hình thức truyền thông các loại hình nghệ thuật biểu diễn trên báo điện tử ............................................................................. 29 1.3.1. Viết tin bài truyền thông các loại hình nghệ thuật biểu diễn................ 29 1.3.2. Lập diễn đàn trực tuyến ........................................................................ 31 1.3.3. Tường thuật trực tuyến .......................................................................... 32 1.3.4. Trò chơi – cuộc thi tương tác ................................................................ 33 1.4. Tiêu chí đánh giá hiệu quả của truyền thông các loại hình nghệ thuật biểu diễn trên báo điện tử ............................................................................. 34 Tiểu kết chƣơng 1 .......................................................................................... 35 Chƣơng 2. THỰC TRẠNG TRUYỀN THÔNG VỀ CÁC LOẠI HÌNH NGHỆ THUẬT BIỂU DIỄN TRÊN BÁO ĐIỆN TỬ ................................ 36 2.1. Giới thiệu về 3 trang báo điện tử .......................................................... 36 2.1.1. Báo VietNamNet .................................................................................... 36 2.1.2. Báo VnExpress ...................................................................................... 39 2.1.3. Báo Dân trí ............................................................................................ 42 2.2. Khảo sát thực trạng truyền thông về các loại hình nghệ thuật biểu diễn trên các báo điện tử đƣợc khảo sát trong năm 2015. ........................ 46 2.2.1. Tần suất xuất hiện ................................................................................. 46 2.2.2. Về nội dung ........................................................................................... 48 2.2.3. Về hình thức thể hiện............................................................................. 53 2.3. Đánh giá hiệu quả truyền thông các loại hình nghệ thuật biểu diễn trên báo điện tử ............................................................................................. 63 2.4. Đánh giá chung ....................................................................................... 68 2.4.1. Thành công ............................................................................................ 68 2.4.2. Hạn chế ................................................................................................. 71 Tiểu kết chƣơng 2 .......................................................................................... 77 Chƣơng 3. GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ TRUYỀN THÔNG VỀ CÁC LOẠI HÌNH NGHỆ THUẬT BIỂU DIỄN TRÊN BÁO ĐIỆN TỬ ....................................................................... 78 3.1. Một số vấn đề đặt ta đối với truyền thông các loại hình nghệ thuật biểu diễn trên báo điện tử ............................................................................. 78 3.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả truyền thông các loại hình nghệ thuật biểu diễn trên báo điện tử ............................................................................. 79 3.2.1. Tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo, quản lí báo điện tử trong truyền thông các loại hình nghệ thuật biểu diễn ........................................................ 79 3.2.2. Nâng cao nhận thức về vai trò cũng như tần suất, hiệu quả của truyền thông các loại hình nghệ thuật biểu diễn truyền thống .................................. 86 3.2.3. Tăng cường hợp tác, liên thông với ngành du lịch, các đơn vị nghệ thuật, các sự kiện lớn,… để nâng cao hiệu quả truyền thông các loại hình nghệ thuật biểu diễn trên báo điện tử ............................................................. 92 3.3. Những đề xuất, kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả truyền thông các loại hình nghệ thuật biểu diễn trên báo điện tử ......................................... 97 3.3.1. Đối với Bộ Thông tin và Truyề n thông.................................................. 97 3.3.2. Đối với các cơ quan báo mạng ............................................................. 97 3.3.3. Đối với phóng viên viết mảng văn hóa – nghệ thuật .......................... 101 Tiểu kết chƣơng 3 ........................................................................................ 102 KẾT LUẬN .................................................................................................. 103 TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 106 PHỤ LỤC ..................................................................................................... 110 DANH MỤC CÁC BẢNG Số hiệu bảng 2.1 Tên bảng Trang Thống kê số lượng bài viết, hoạt động truyền thông về 46 các loại hình nghệ thuật biểu diễn trên 3 báo điện tử Vietnamnet, Vnexpress, Dân trí trong năm 2015 2.2 Thống kê nội dung bài viết, hoạt động truyền thông về 48 các loại hình nghệ thuật biểu diễn trên 3 báo điện tử Vietnamnet, Vnexpress, Dân trí trong năm 2015 2.3 Thống kê thể loại tin bài truyền thông về các loại hình 54 nghệ thuật biểu diễn trên 3 báo điện tử Vietnamnet, Vnexpress, Dân trí trong năm 2015 DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ Tên hình vẽ Trang Biểu đồ cơ cấu các bài viết, hoạt động truyền thông về 47 Số hiệu hình vẽ 2.1 các loại hình nghệ thuật biểu diễn trên 3 báo điện tử Vietnamnet, Vnexpress, Dân trí trong năm 2015 2.2 Biểu đồ cơ cấu đánh giá của công chúng về nội dung 63 truyền thông về các loại hình nghệ thuật biểu diễn trên báo điện tử 2.3 Biểu đồ cơ cấu đánh giá của công chúng về hình thức 64 truyền thông về các loại hình nghệ thuật biểu diễn trên báo điện tử 2.4 Biểu đồ cơ cấu mức độ phản hồi của công chúng (bình luận trực tuyến, chia sẻ hoặc like của sau bài viết) về các loại hình nghệ thuật biểu diễn trên báo điện tử 65 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong thời đại ngày nay khi kinh tế ngày càng phát triển và các quốc gia trên thế giới ngày càng xích lại gần nhau thì văn hoá dân tộc ngày càng trở thành trung tâm của sự chú ý. Đặc biệt ở đất nước ta, văn hóa trở thành sợi chỉ đỏ xuyên suốt toàn bộ lịch sử, làm nên sức sống mãnh liệt của cộng đồng dân tộc Việt Nam. Vì thế, Đảng và Nhà nước ta luôn coi văn hóa là nền tảng tinh thần, động lực, mục tiêu của chủ nghĩa xã hội. Việc quản lý nhằm bảo tồn, kế thừa, phát triển những giá trị văn hóa dân tộc là quốc sách hàng đầu được ghi nhận trong các bản hiến pháp. Tuy nhiên, bên cạnh sự phát triển giao lưu văn hóa kinh tế, hội nhập giữa các quốc gia thì bản sắc văn hoá Việt Nam đang đối diện với những khó khăn lớn, thậm chí có nguy cơ mai một, mất bản sắc dân tộc. Hơn bao giờ hết nhiệm vụ giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc, giữ gìn giá trị truyền thống tốt đẹp được đặt gia cấp bách cho mỗi con người Việt Nam và chung cho cả cộng đồng. Một trong những thành tố quan trọng nhất, không thể thiếu được trong bản sắc văn hóa đó chính là nghệ thuật biểu diễn. Đây là loại hình lĩnh vực hoạt động phổ biến trong đời sống văn hóa xã hội ở nước ta, có ảnh hưởng mạnh mẽ tới tư tưởng, tình cảm, nhận thức của nhiều người; thu hút khán giả, tác động mạnh mẽ tới thị hiếu của người thưởng thức. Hiện nay, các loại hình nghệ thuật biểu diễn ngày càng trở nên sinh động, phong phú, hấp dẫn... đáp ứng kịp thời, linh hoạt đến nhu cầu khác nhau của công chúng và tạo sinh khí và sắc thái mới cho đời sống tinh thần xã hội. Nó không chỉ là sản phẩm tinh thần mà còn trở thành một bộ phận của kinh tế thị trường phát triển năng động, sáng tạo. Tuy nhiên, các loại hình nghệ thuật biểu diễn này cần đi đúng hướng chỉ đạo mà Đảng và Nhà nước đã đề ra thì mới mang lại chất lượng và hiệu quả tốt, là những món ăn tinh thần bổ ích đến với công chúng. 1 Để các loại hình nghệ thuật biểu diễn đi đúng hướng, truyền thông của báo chí luôn đóng một vai trò quan trọng, trong đó có báo điện tử. Mặc dù chỉ là một kênh thông tin, nhưng báo điện tử là một phương tiện đặc biệt có hiệu quả thực hiện chức năng văn hoá. Nó tác động mạnh mẽ đến nhận thức của con người từ vấn đề thẩm mỹ giao tiếp, giải trí, nghệ thuật…, cũng có nghĩa là những tác động thuận nghịch của báo đều “vọng” vào văn hoá nói chung, bản sắc văn hoá nghệ thuật nói riêng. Mà các loại hình nghệ thuật biểu diễn là một thành tố quan trọng trong bản sắc văn hóa. Hoạt động của truyền thông có thể dẫn đến kết quả mâu thuẫn với nhiệm vụ thực tế của báo chí, có thể gây ra hậu quả không lường trước được. Bởi vậy việc xem xét đánh giá về vai trò của truyền thông đối với sự tồn tại và phát triển của văn hoá nói chung và các loại hình nghệ thuật biểu diễn nói riêng là đòi hỏi cấp thiết cần sớm được tiến hành. Như trên báo mạng điện tử hiện nay chủ yếu đề cập đến các loại hình nghệ thuật biểu diễn đương đại, mà trong đó phần lớn là những bài viết về đời tư cá nhân, scandal.... của diễn viên, ca sỹ trẻ nhằm câu khách. Nhiều trang báo còn đưa thông tin sai sự thật, hay đưa nhiều tin theo kiểu “giật gân”, “giật tít” để câu view. Hình thức thể hiện thì chủ yếu là tranh ảnh hay các video clip phản cảm. Còn những bài viết về các loại hình nghệ thuật truyền thống quá ít ỏi và chất lượng chưa tốt, cách thể hiện cũng kém hấp dẫn... Chính vì vậy, người viết đã chọn đề tài: “Truyền thông về các loại hình nghệ thuật biểu diễn trên báo điện tử” làm đề tài nghiên cứu, nhằm làm rõ thực trạng cũng như có sự so sánh, đánh giá về việc báo mạng đưa thông tin về các loại hình nghệ thuật biểu diễn truyền thống so với các loại hình biểu diễn nghệ thuật hiện đại ra sao. Từ đó đưa ra những đề xuất kiến nghị nhằm nâng cao chất lượng truyền thông về các loại hình nghệ thuật biểu diễn trên báo điện tử, đi đúng chủ trương của Đảng và Nhà nước “Xây dựng và phát triển văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc”. 2 2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề Trong thời gian qua, đã có nhiều nghiên cứu, tài liệu,... viết về vấn đề truyền thông các loại hình nghệ thuật biểu diễn trên báo điện tử. Trong đó, có cả những ý kiến đánh giá cao, song cũng có ý kiến chỉ ra những hạn chế của báo điện tử trong mảng truyền thông này. Có thể nói, tạp chí Nghệ thuật biểu diễn là trang báo điện tử mang tính chính thống nhất trong truyền thông về các loại hình nghệ thuật biểu diễn. Tạp chí có một số bài viết, bài báo cáo đánh giá về vấn đề truyền thông hoạt động biểu diễn. Trong đó, tạp chí xoáy sâu vào những mặt đã làm được, như: việc đề cao loại hình nghệ thuật biểu diễn truyền thống, giới thiệu một số các gương mặt nghệ sĩ trẻ, nghệ sĩ thuộc các loại hình nghệ thuật; đăng tải bài viết nghiên cứu, lý luận của một số nhà nghiên cứu, lý luận văn học nghệ thuật, một số sáng tác mới và thông tin về các loại hình nghệ thuật khác. Tuy nhiên, các bài đánh giá này chưa đi sâu vào mặt hạn chế của báo mạng. Báo Vietnamnet lại có nhiều bài đưa ra đánh giá về báo mạng, trong đó có bài “Thực trạng phát triển báo chí điện tử, mạng xã hội ở Việt Nam hiện nay” (Cập nhật 14/01/2016). Bài viết khẳng định báo chí điện tử Việt Nam đang từng bước phát huy các lợi thế công nghệ, khẳng định vị thế ngày càng quan trọng trong hệ thống báo chí. Do đó, nó cũng đáp ứng tốt việc thông tin, quảng bá các loại hình nghệ thuật. Tuy nhiên, bên cạnh những ưu điểm nói trên, báo chí điện tử còn không ít khuyết điểm, thiếu sót như: báo mạng không chú ý tới loại hình nghệ thuật biểu diễn truyền thống; mà chỉ chú ý khai thác loại hình hiện đại. Ngay trong loại hình nghệ thuật biểu diễn hiện đại, nhiều tờ báo còn nhiều thông tin sai sự thật, có xu hướng đưa nhiều tin theo kiểu “giật gân”, câu khách, khai thác nhiều thông tin về các vụ án, chuyện đời tư cá nhân,… Đài phát thanh và truyền hình Bắc Ninh cũng cho đăng bài “Internet và truyền thông đa phương tiện trong xu hướng phát triển của báo chí Việt 3 Nam” (Nguyễn Bùi Khiêm) nhằm khẳng định truyền thông của hình thức báo mạng là xu hướng phát triển mang tính khách quan đáp ứng nhu cầu thông tin của lớp công chúng mới. Nó tạo ra sự cạnh tranh và chạy đua ghê gớm cả về việc khai thác, sử dụng và truyền bá thông tin. Cạnh tranh là động lực cho phát triển tích cực, nhưng có thể buộc nhiều cơ quan báo chí phải chạy theo việc hấp dẫn công chúng bằng mọi cách, chạy theo thoả mãn nhu cầu thị hiếu tầm thường, kích động bạo lực, tính dục,… Báo Tuổi trẻ Thành phố Hồ Chí Minh cũng nhận định về vấn đề truyền thông nghệ thuật của báo mạng với loạt phóng sự: “Những chuyện không tử tế”. Các tác giả đã phê phán đối với những tác phẩm báo chí chuyên đưa tin tức giật gân, soi mói đời tư nghệ sĩ và đưa ra lời cảnh tỉnh “truyền thông mạng phải tự vấn”. Chung nhận định như vậy, báo Người Lao Động chỉ ra hạn chế lớn của báo chí nói chung và báo mạng nói riêng là: báo chí hay đề cập tới nghệ thuật biểu diễn dưới những tiêu đề, nội dung giật gân, rẻ tiền. Bài “"Playboy hóa" báo chí: Nghệ sĩ là "con mồi"!” (Người lao động Thứ Tư, ngày 22/06/2011) đề cập tới việc báo chí không chú ý khai thác vẻ đẹp của các tác phẩm nghệ thuật biểu diễn mà chủ yếu đi vào soi mói đời tư của các nghệ sĩ nhằm câu khách đọc báo. Báo Thể Thao và Văn Hóa bằng một loạt bài viết cũng chỉ ra những sai lệch của báo mạng trong truyền thông về nghệ thuật biểu diễn. Cụ thể loạt bài viết trên báo Thể Thao và Văn Hóa: “"Playboy hóa" báo chí?” (Thể Thao & Văn Hóa, thứ Sáu, ngày 17/06/2011); “"Playboy hóa" báo chí Nhu cầu & thảm họa?” (Thể Thao & Văn Hóa thứ Bảy, ngày 18/06/2011); “"Playboy hóa" báo chí: Những hậu quả khó lường” (Thể Thao & Văn Hóa, Chủ Nhật, ngày 19/06/2011). Ngoài ra, còn có giao lưu trực tuyến “Xin đừng "Playboy hóa" báo chí” với ba khách mời là: Đạo diễn Lê Hoàng; nhà báo Phạm Thanh Hà (bút danh Camera); PGS.TS Nguyễn Thị Minh Thái, giảng viên Khoa Báo 4 chí và Truyền thông - Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc Gia Hà Nội (Thể Thao & Văn Hóa, Thứ Bảy, ngày 21/06/2011). Và buổi tọa đàm “Xin đừng "Playboy hóa" báo chí!” với các khách mời là: Ông Hoàng Hữu Lượng - Cục trưởng Cục Báo Chí - Bộ Thông tin và Truyền thông; PGS.TS Nguyễn Thị Minh Thái, giảng viên Khoa Báo chí và Truyền thông - Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc Gia Hà Nội (Thể Thao & Văn Hóa, Thứ Hai, ngày 04/07/2011). Trong các bài viết và cuộc tọa đàm này, báo Thể Thao & Văn Hóa phản ánh thực trạng báo chí Việt Nam (trong đó có báo mạng) đua nhau đưa ra những tin hậu trường hấp dẫn, những hình ảnh hở hang mà không hề có giá trị định hướng thẩm mĩ. Một số bộ phận độc giả vẫn phải tiếp nhận say sưa, hào hứng. Điều này khiến cho báo mạng đang dần trở thành công cụ quảng cáo cho tên tuổi của không ít cá nhân thích nổi tiếng hơn là lao động nghệ thuật chân chính. Ngoài ra, trong quá trình tìm tư liệu cho luận văn, tác giả nhận thấy có những nghiên cứu đáng chú ý. Tiêu biểu như: Bài viết “Những vấn đề đáng báo động trên báo điện tử Việt Nam” (Tham luận tại Hội thảo “Lãnh đạo, quản lý báo chí điện tử trước yêu cầu mới”) của Vinh Khang cũng khẳng định chắc chắn: báo điện tử đang chiếm ưu thế áp đảo so với báo in. Tuy nhiên, trong mảng cung cấp thông tin nói chung, mảng truyền thông nghệ thuật biểu diễn nói riêng; báo điện tử còn sử dụng ngôn ngữ báo chí bừa bãi, xuất hiện tình trạng chạy theo những vấn đề giật gân, câu khách. Liên tiếp các website tin tức ra đời trong vòng một năm trở lại đây đều áp dụng một công thức duy nhất để lôi kéo người đọc là những tin bài về các vụ lộ băng sex, người mẫu này hở ngực, ca sĩ kia “lộ hàng”…Tiếp theo là báo chí Việt Nam vẫn tồn tại tình trạng xâm phạm bản quyền nghiêm trọng. Luận văn thạc sỹ của tác giả Trương Bích Ngọc (năm 2010) với đề tài: “Văn hóa ứng xử của các nhà báo trực tuyến đối với thông tin Văn hóa – 5 Nghệ thuật”. Luận văn đã chỉ ra cách tiếp cận, khai thác đề tài và đưa thông tin về Văn hóa – Nghệ thuật trên báo trực tuyến của các nhà báo. Luận văn “Nghiên cứu "thảm họa báo mạng" trong việc thông tin về văn hóa – nghệ thuật” (2014) của Trần Thị Như Quỳnh. Luận văn đã phân tích hiện tượng báo mạng đi lệch hướng, làm dư luận lên tiếng cảnh tỉnh mạnh mẽ. Các luận văn của tác giả Phạm Thị Hằng (năm 2008) với đề tài: “Nâng cao chất lượng thông tin trên báo điện tử”, của tác giả Nguyễn Thị Bình (năm 2006) với đề tài: “Nâng cao chất lượng báo chí Internet trong thời gian tới” đề cập tới thực trạng và đưa ra giải pháp để nâng cao chất lượng của báo mạng điện tử. Những tư liệu trên đều là tài liệu hữu ích cho tác giả luận văn trong việc nghiên cứu. Tuy nhiên, các tư liệu đó không nói sâu về vấn đề truyền thông các loại hình nghệ thuật biểu diễn. Như vậy, sau quá trình khảo sát, tôi nhận thấy đề tài “Truyền thông về các loại hình nghệ thuật biểu diễn trên báo điện tử” chưa có nghiên cứu nào được tiến hành. Trong luận văn thạc sỹ của mình, tác giả luận văn sẽ phân tích và làm rõ hơn việc truyền thông về các loại hình nghệ thuật biểu diễn trên báo điện tử. Từ đó, đặt báo mạng vào đúng môi trường văn hóa phù hợp với nước ta. 3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu - Mục đích: Trên cơ sở phân tích, đánh giá thực trạng truyền thông về các loại hình nghệ thuật biểu diễn trên báo điện tử, đồng thời đưa ra những so sánh, đánh giá giữa truyền thông về các loại hình nghệ thuật biểu diễn truyền thống với các loại hình nghệ thuật biểu diễn đương đại trên báo điện tử. Để từ đó đưa ra những đề xuất, kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả truyền thông các loại hình nghệ thuật biểu diễn trên báo điện tử, đi đúng chủ trương của Đảng và Nhà nước “Xây dựng và phát triển văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc” 6 - Nhiệm vụ: + Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về các loại hình nghệ thuật biểu diễn truyền thống và đương đại cũng như việc truyền thông các loại hình nghệ thuật biểu diễn trên báo điện tử. + Phân tích, đánh giá thực trạng truyền thông về các loại hình nghệ thuật biểu diễn truyền thống và hiện đại trên báo điện tử (Khảo sát trên báo VietNamNet, VnExpress, Dân trí; trong năm 2015). Qua đó có sự so sánh rõ nét, tương phản giữa việc truyền thông về các loại hình nghệ thuật biểu diễn truyền thống với các loại hình văn hóa nghệ thuật đương đại trên báo mạng. + Làm rõ những thành công, hạn chế và nguyên nhân của nh ững thành công, hạn chế về truyền thông các loại hình nghệ thuật biểu diễn trên báo điện tử. Từ đó đưa ra những đề xuất, kiến nghị để nâng cao hiệu quả truyền thông về các loại hình nghệ thuật biểu diễn trên báo điện tử. 4. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu của luận văn là việc truyền thông (từ tần số xuất hiện, nội dung bài viết, hình thức thể hiện…) về các loại hình nghệ thuật biểu diễn trên báo điện tử. - Phạm vi nghiên cứu: Các tin, bài, hoạt động truyền thông về các loại hình nghệ thuật biểu diễn trên báo VietNamNet, VnExpress, Dân trí, từ tháng 1/2015 đến tháng 12/2015. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu Để thực hiện luận văn, người viết vận dụng những phương pháp nghiên cứu cụ thể như: - Phương pháp nghiên cứu tài liệu để tìm hiểu tài liệu có liên quan đến vấn đề lý luận và vấn đề được khảo sát, cung cấp những kiến thức phục vụ cho nội dung nghiên cứu. - Phương pháp thống kê được vận dụng trong việc thống kê các bài viết về truyền thông nghệ thuật biểu diễn trên báo điện tử. 7 - Phương pháp đối chiếu so sánh được vận dụng trong quá trình so sánh giữa việc truyền thông về các loại hình nghệ thuật biểu diễn truyền thống với các loại hình nghệ thuật đương đại trên báo điện tử. - Phương pháp phân tích, tổng hợp – đánh giá được vận dụng xuyên suốt các chương vừa mang tính khách quan, lại vừa có ý kiến riêng của người viết. - Phương pháp phỏng vấn chuyên gia để đánh giá thành công và hạn chế của việc truyền thông về các loại hình nghệ thuật biểu diễn trên báo điện tử. Phỏng vấn 2 Tổng biên tập, 1 Phó Tổng biên tập, 7 biên tập viên và phóng viên viết mảng văn hóa – nghệ thuật. - Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi Anket với đối tượng điều tra là công chúng. Tổng cộng 100 người. Trong đó có 30 người là HS, SV; 40 người là công chức, viên chức nhà nước; còn lại 30 người là công chúng làm ngành nghề tự do khác. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài - Ý nghĩa lý luận: Luận văn góp phần bổ sung và phát triển hệ thống lý thuyết về nghiên cứu truyền thông. - Ý nghĩa thực tiễn: Bằng việc chỉ ra những thành công và hạn chế, nguyên nhân của những thành công, hạn chế trong việc truyền thông về các loại hình nghệ thuật biểu diễn trên báo điện tử, từ đó luận văn đã đưa ra những đề xuất kiến nghị thiết thực nhằm nâng cao hơn chất lượng truyền thông về các loại hình nghệ thuật biểu diễn truyền thống trên báo điện tử. Luận văn đã góp phần phát huy vai trò của truyền thông trong việc phát triển các loại hình nghệ thuật biểu diễn đương đại, đồng thời giữ gìn những giá trị văn hoá của nghệ thuật biểu diễn truyền thống, theo đúng chủ trương của Đảng và Nhà nước “Xây dựng và phát triển nền văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc”. 8 7. Bố cục luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung của đề tài gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về truyền thông các loại hình nghệ thuật biểu diễn trên báo điện tử Chương 2: Thực trạng truyền thông về các loại hình nghệ thuật biểu diễn trên báo điện tử Chương 3: Giải pháp và kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả truyền thông về các loại hình nghệ thuật biểu diễn trên báo điện tử 9 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TRUYỀN THÔNG CÁC LOẠI HÌNH NGHỆ THUẬT BIỂU DIỄN TRÊN BÁO ĐIỆN TỬ 1.1. Một số khái niệm 1.1.1. Khái niệm về truyền thông Trong một xã hội không ngừng phát triển, truyền thông trở thành một khái niệm được nhiều người biết tới. Truyền thông đã thành lĩnh vực có vai trò to lớn trong xã hội, ảnh hưởng nhiều mặt đến đời sống con người. Truyền thông là hoạt động truyền đạt thông tin giữa hai hoặc nhiều thành viên [5;tr5]. Nó thông qua trao đổi ý tưởng, cảm xúc, ý định, thái độ, mong đợi, nhận thức hoặc các lệnh, như ngôn ngữ, cử chỉ phi ngôn ngữ, chữ viết, hành vi và có thể bằng các phương tiện khác như thông qua điện từ, hóa chất, hiện tượng vật lý và mùi vị. Truyền thông đòi hỏi phải có một người gửi, một tin nhắn, một phương tiện truyển tải và người nhận. Thông tin liên lạc có thể xảy ra trên những khoảng cách lớn trong thời gian và không gian. Quá trình giao tiếp được coi là hoàn thành khi người nhận hiểu thông điệp của người gửi. Quá trình truyền thông có thể chia thành các yếu tố cơ bản như sau [40;tr35]: 10 – Nguồn: là yếu tố mang thông tin tiềm năng và khởi xướng quá trình truyền thông. – Thông điệp: là nội dung thông tin được trao đổi từ nguồn phát đến đối tượng tiếp nhận thông tin. Ba thành tố chính của thông điệp là: ai, làm gì, để đạt được điều gì. Thông điệp cần có tác động tới thái độ, hành vi của người đón nhận thông điệp. – Kênh truyền thông: là các phương tiện, con đường, cách thức chuyển tải thông điệp từ nguồn phát đến đối tượng tiếp nhận. – Người nhận: là các cá nhân hay nhóm người tiếp nhận thông điệp trong quá trình truyền thông. – Phản hồi: là thông tin ngược, là dòng chảy của thông điệp từ người nhận trở về nguồn phát. – Nhiễu: là yếu tố gây ra sự sai lệch thông tin trong quá trình truyền thông. Có nhiều cách chia các loại truyền thông. Dựa theo kênh chuyển tải thông điệp, có thể chia thành hai loại [10; tr 20]: Truyền thông trực tiếp: tác động tới từng cá nhân hoặc nhóm qua việc tiếp xúc trực tiếp tại nhà, tại cơ quan, hội nghị,..Trong đó, truyền thông tới từng cá nhân có thể tiến hành qua việc tiếp xúc tại nhà, tại cơ quan, gọi điện thoại, gửi thư. Truyền thông tới từng nhóm có thể qua hội thảo, tập huấn, huấn luyện, họp nhóm, tham quan, khảo sát… Truyền thông với số lượng người lớn có thể qua những buổi biểu diễn lưu động, tham gia hội diễn, các chiến dịch, tham gia các lễ hội, các ngày kỷ niệm. Kênh này có thể thay đổi nhận thức và hành vi của người nhận trong suốt quá trình truyền thông song số lượng người chịu tác động ít hơn. Truyền thông gián tiếp và các loại truyền thông khác: tác động tới người nhận gián tiếp qua phương tiện truyền thông đại chúng như: sách, báo, mạng, tivi, đài, pano, áp phích, tờ rơi, phim ảnh,…. Nó có thể tác động nhanh tới số 11 đông, tạo được dư luận xã hội song không thể hỗ trợ được người nhận trong quá trình tiếp nhận. Tuy nhiên, hiện nay, truyền thông đã có bước phát triển mới khi vừa kết hợp tính trực tiếp vừa mang tính gián tiếp. Đây là loại truyền thông mới qua điện thoại, hội nghị trực tuyến, truyền hình trực tuyến, tọa đàm online,… Nó phá vỡ ranh giới của truyền thông truyền thống, tạo hiệu quả nhanh, mạnh nhất. Dựa theo đối tượng người nhận, phạm vi tác động; ta có thể chia thành: truyền thông đại chúng, truyền thông nội cá nhân, truyền thông liên cá nhân, truyền thông nhóm [10; tr 22]: Truyền thông đại chúng với đặc điểm một chiều, giới hạn truy cập, đối thoại phân mảnh, kênh truyền thông đại chúng (Quảng cáo truyền hình, báo chí, bảng hiệu, tờ rơi, catalog, brochure,…) tác động đông đảo đến công chúng trong xã hội bằng nhiều cách thể hiện khác nhau như hình ảnh, âm thanh, chữ viết,… bằng các thông điệp dễ nhớ, dễ hiểu, dễ tiếp cận nhằm tác động cả về lý trí và tình cảm của con người giúp nhanh chóng thuyết phục và đạt hiệu quả cao. Truyền thông đại chúng được hiểu chung là một quá trình có định hướng nhằm truyền đạt thông tin đại chúng tới những đối tượng mục tiêu đại chúng bằng các phương tiện truyền thông đại chúng để phục vụ mục đích đã được đề ra. Các loại hình của truyền thông đại chúng là: báo in, phát thanh, truyền hình, báo điện tử, quan hệ công chúng. Mục đích chính của truyền thông đại chúng là vận động, cho kinh doanh, các mối quan tâm của xã hội, thông cáo báo chí và báo động khẩn cấp. Ngoài ra, nó còn dùng để giải trí. Tuy nhiên, ta gặp một số trở ngại nhất định trong việc chọn đề tài, chọn ngôn ngữ phù hợp, chính xác, hấp dẫn người dùng và chậm trễ trong quá trình tiếp nhận phản hồi. Truyền thông nội cá nhân với đặc điểm hai chiều, có sự tương tác, đối thoại cá nhân, kênh truyền thông cá nhân (điện thoại, tin nhắn nhanh, email,…) giúp tăng mức độ quan tâm của người xem. Tuy nhiên, loại hình 12