tailieuonthi
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI
--------------- ----------------
01233062505
LÊ THỊ PHƯỢNG
NGHIÊN CỨU ĐÁNH GIÁ GIỐNG VÀ BIỆN
PHÁP KỸ THUẬT TRỒNG HOA TULIP TẠI
MỘC CHÂU – SƠN LA
LUẬN VĂN THẠC SĨ NÔNG NGHIỆP
HÀ NỘI – 2011
tailieuonthi
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI
------------------
LÊ THỊ PHƯỢNG
NGHIÊN CỨU ĐÁNH GIÁ GIỐNG VÀ BIỆN
PHÁP KỸ THUẬT TRỒNG HOA TULIP TẠI
MỘC CHÂU – SƠN LA
LUẬN VĂN THẠC SĨ NÔNG NGHIỆP
Chuyên ngành: Trồng trọt
Mã số
: 60.62.01
Người hướng dẫn khoa học: TS. Đặng Văn Đông
HÀ NỘI - 2011
tailieuonthi
Lêi cam ®oan
Tôi xin cam đoan rằng, đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số
liệu, kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công
bố.
Tôi xin cam đoan rằng, các thông tin trích dẫn trong luận văn đều đã được
chỉ rõ nguồn gốc.
Hà Nội, ngày 25 tháng 3 năm 2011
Tác giả luận văn
Lê Thị Phượng
tailieuonthi
LỜI CÁM ƠN
Trong suốt quá trình học tập và thực hiện đề tài nghiên cứu, tôi luôn nhận
được sự quan tâm của cơ quan, nhà trường, sự giúp đỡ tận tình của các thầy cô,
các đồng nghiệp, bạn bè và gia đình.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến TS. Đặng Văn Đông, người đã tận
tình giúp đỡ, hướng dẫn tôi thực hiện đề tài và hoàn thành công trình nghiên cứu
này.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đến Lãnh đạo Uỷ Ban Nhân Dân huyện Kim
Bảng – Hà Nam đã tạo điều kiện giúp đỡ cho tôi được tham gia khoá đào tạo
này.
Tôi xin trân trọng cảm ơn Lãnh đạo và cán bộ phòng Nông Nghiệp & Phát
Triển Nông Thôn huyện Kim Bảng – Hà Nam, các cán bộ Bộ môn Hoa và cây
cảnh – Viện Nghiên cứu Rau quả Trâu Quỳ - Gia Lâm – Hà Nội, các thầy cô
giáo trong Bộ môn Rau Hoa Quả - Khoa Nông học - Trường Đại học Nông
nghiệp Hà Nội đã tạo điều kiện, hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học
tập, nghiên cứu để có thể hoàn thành luận văn.
Nhân dịp này, tôi xin trân trọng cảm ơn toàn thể gia đình, bạn bè đã tạo
điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu.
Hà Nội, ngày 25 tháng 3 năm 2011
Tác giả luận văn
Lê Thị Phượng
tailieuonthi
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT VÀ KÝ HIỆU
Ký hiệu
Nội dung
CTTN
Công thức thí nghiệm
CCC
Chiều cao cây
CC
Chiều cao cây
CT
Công thức
ĐK
Đường kính
CD
Chiều dài
Đ/C
Đối chứng
T0
Nhiệt độ
TB
Trung bình
TG
Thời gian
Gđ
Giai đoạn
tailieuonthi
PHẦN I: MỞ ĐẦU
1.1. Đặt vấn đề
Hoa Tulip hay còn gọi là hoa Uất Kim Cương thuộc lớp 1 lá mầm
Liliopsida, bộ hành Liliales, họ hành Liliaceae, chi Tulipa.
Hoa tulip là biểu tượng của tình yêu hoàn hảo, thắng lợi và đẹp đẽ bao
gồm nhiều màu sắc khác nhau như: Màu kem, màu xanh, cam viền trắng, hồng,
vàng, tím, tía nhạt, tím thẫm, đỏ thẫm, hồng tươi,….nó có vẻ đẹp lịch sự và sang
trọng hoa nổi hình kim, hình chén, hình chuông, hình tháp, hình lục lăng.
Hoa tulip cũng được nhiều người Việt Nam ưa thích, những năm vừa qua
nhiều doanh nghiệp đã nhập hoa từ Hà Lan, Trung Quốc về cung cấp cho thị
trường Việt Nam vào dịp tết Nguyên Đán, việc nhập nội làm tăng giá thành hoa,
mặt khác do vận chuyển xa dẫn đến chất lượng hoa giảm sút.
Vùng cao nguyên Mộc Châu - Sơn La thuộc miền núi phía Bắc Việt Nam
có độ cao 900-1100m, lượng mưa trung bình 1600mm. Nhiệt độ trung bình năm
19-210C, nhiệt độ tối cao 240C trong tháng 6; nhiệt độ tới thấp 12,50C. Đây là
vùng rất thuận lợi cho trồng hoa tulip. Trong một số năm gần đây Viện nghiên
cứu Rau quả và Công ty Cổ phần hoa Nhiệt đới đã trồng thử nghiệm loại hoa
này bước đầu đã cho kết quả tốt đẹp. Tuy nhiên kết quả này chỉ mang tính định
tính chưa có cơ sở khoa học vững chắc, cũng chưa có nhiều công trình công bố
chính thức về kết quả nghiên cứu hoa tulip ở Việt Nam.
Để lựa chọn các giống hoa tulip có chất lượng cao, phù hợp với điều kiện
sinh thái của địa phương, đáp ứng đuợc thị hiếu ngày càng cao của người tiêu
dùng, đồng thời xây dựng biện pháp kỹ thuật trồng, chăm sóc phù hợp nhằm
tăng chất lượng, kéo dài độ bền hoa, tăng hiệu quả kinh tế. Xuất phát từ vấn đề
trên chúng tôi tiến hành thực hiện đề tài: “ Nghiên cứu đánh giá giống và biện
pháp kỹ thuật trồng hoa Tulip tại Mộc Châu - Sơn La”.
1.2. Mục đích và yêu cầu
1.2.1. Mục đích
- Đánh giá khả năng sinh trưởng và phát triển của một số giống hoa tulip
nhập nội nhằm tìm ra giống phù hợp với điều kiện Mộc Châu – Sơn La.
tailieuonthi
- Nghiên cứu ảnh hưởng của một số biện pháp kỹ thuật trồng đến sinh
trưởng phát triển và chất lượng hoa của giống hoa tulip nghiên cứu. Từ đó, đưa
ra quy trình trồng hoa tulip nở vào dịp tết Nguyên Đán phù hợp với điều kiện
Miền Bắc.
1.2.2. Yêu cầu
- Xác định được một số giống hoa các tulip có năng suất , chất lượng tốt,
màu sắc đẹp phù hợp với thị hiếu người tiêu dùng và thích nghi với điều kiện
sinh thái địa phương của Mộc Châu – Sơn La.
- Xác định được thời điểm trồng và biện pháp kỹ thuật trồng phù hợp để
nâng cao năng suất, chất lượng hoa và tăng hiệu quả kinh tế sản xuất hoa tulip
tại Mộc Châu – Sơn La.
1.3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
1.3.1. Ý nghĩa khoa học
- Kết quả nghiên cứu của đề tài sẽ cung cấp các dữ liệu khoa học có giá trị
về đặc điểm sinh trưởng, phát triển, năng suất, chất lượng của các giống hoa
tulip nghiên cứu được tác động một số biện pháp kỹ thuật, tìm ra được giống
hoa, giá thể trồng phù hợp với điều kiện Mộc Châu – Sơn La.
- Kết quả nghiên cứu của đề tài là tài liệu tham khảo trong giảng dậy,
nghiên cứu hoa nói chung và hoa tulip nói riêng
1.3.2. Ý nghĩa thực tiễn của đề tài
- Bổ sung một số giống hoa có triển vọng vào tập đoàn giống hoa tulip
phục vụ sản xuất hoa tại Mộc Châu – Sơn La.
- Kết quả nghiên cứu của đề tài làm cơ sở cho việc đề xuất các giải pháp
kỹ thuật thâm canh cho giống hoa tulip.
tailieuonthi
PHẦN II: TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU
2.1. Giới thiệu chung về cây hoa Tulip
2.1.1. Nguồn gốc
Hoa tulip xuất xứ là một loài hoa dại, mọc ở Trung Á, lần đầu tiên được
trồng ở Thổ Nhĩ Kỳ vào khoảng năm 1000 sau công nguyên. Các trung tâm phát
sinh của loài hoa này nằm ở dãy Thiên Sơn và dãy Pamir gần Is lanabad ngày
nay, vùng gần giữa Nga và Trung Quốc. Chính từ khu vực này, loài hoa tulip đã
phát triển rộng sang khác về phía Tây và phía Tây Bắc, về phía Đông và sang
tận Trung Quốc và Mông Cổ. Vùng đất thứ hai của tulip được hình thành là
vùng Aidắc - bai - zan và Acmenia. Từ những khu vực này, loài hoa tulip lại tiếp
tục phát triển mạnh sang những vùng lân cận, trong đó có vùng đất bao la của
Châu Âu. Sau đó loài hoa này được Carolus - Closius một nhà sinh vật học nổi
tiếng của Áo đưa vào Tây Âu và Hà Lan khoảng thế kỷ 17 được trồng trang trí
trong vườn để chơi hoa tươi hoặc sử dụng làm thức ăn [43].
Những năm 1936 - 1937 tulip bắt đầu nổi tiếng, thậm trí hoa còn được
bán theo cân khi vẫn còn ở trong vườn. Nhiều loại tulip đắt giá, một vườn hoa
đắt ngang một căn nhà ở Amsterdam. Tulip nổi tiếng bởi màu sắc tươi sáng
trông như những đốm lửa kết thành hình hoa.
Ngày nay, chúng ta vẫn tìm thấy loài hoa này mọc tự nhiên rất nhiều nơi
trên các quốc gia Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, Vịnh Ban - căng, Thuỵ sĩ, Pháp,
Ý. Tại Hà Lan hoa tulip vẫn đang rất thịnh hành, là nguồn hàng xuất khẩu có giá
trị của Hà Lan. 75% hoa tulip trồng ở Hà Lan dành cho xuất khẩu.
2.1.2. Phân loại thực vật.
Theo Võ Văn Chi, Dương Đức Tiến (1978) [1] thì hoa tulip trong hệ
thống phân loại thực vật được xếp vào nhóm 1lá mầm (Monocotylendoness),
phân lớp hành (Llidae), bộ hành (Liliales), họ hành (Liliaceae), Chi Tulipa. Chi
tulipa có khoảng 109 loài hoa tulip khác nhau. Hầu hết các giống hoa tulip hiện
nay có nguồn gốc từ Tulipa gesneriana.
2.1.3. Đặc điểm thực vật học
tailieuonthi
Theo Đặng Văn Đông và CS (2009) [10], (2010) [11], các đặc điểm
chung về đặc điểm thực vật của chi Tulipa như sau:
* Thân củ: Củ tulip được coi là mầm dinh dưỡng lớn của cây. Nó là hình
ảnh thu nhỏ của sự phát triển hình thái của cây. Một củ già bao gồm đế củ có lớp
vỏ cứng màu nâu, trục thân sơ cấp, thứ cấp và đỉnh sinh trưởng. Củ to hay nhỏ
được đo bằng kích thước và khối lượng củ. Độ lớn của củ tương quan với độ lớn
của hoa.
* Rễ: Được sinh ra từ gốc của củ, có nhiều nhánh, nằm ở dưới mặt đất có
tác dụng giữ cho cây bám vào đất, hút nước và chất dinh dưỡng
Theo Triệu Tường Vân (2000) [27] khi nghiên cứu về đặc điểm rễ gốc họ
hành Liliaceae. Củ giống thương phẩm cần được bảo vệ tốt rễ gốc, đó là rễ có ý
nghĩa rất quan trọng trong thời gian sinh trưởng của cây. Rễ gốc trồng trong đất
( hoặc chất nền khác) sẽ sinh ra rễ bên hút nước và chất dinh dưỡng. Vì vậy bảo
vệ rễ gốc là rất quan trọng. Rễ gốc tốt hay xấu quyết định bởi các khâu thu
hoạch, đóng gói, bảo quản lạnh. Rễ gốc có thể mọc mới sau khi trồng.
* Thân trục: Được tạo thành do mầm dinh dưỡng co ngắn lại, trục thân
thẳng có chiều cao từ 10-70cm khi cây ra nụ thì số lá đã được cố định. Chiều
cao cây quyết định bởi số lá và chiều dài đốt, số lá phần lớn do đặc điểm di
truyền của giống quyết định.
* Lá: Hoa tulip thông thường có từ 2-5 lá, phần lớn trên trục thân có lá,
rất ít loại không có lá. Có nhiều dạng khác nhau: Hình huyền, hình thuôn dài,
tròn dài….lá không có cuống xếp thành vòng xoắn kích thước phụ thuộc vào
giống và điều kiện chăm sóc, lá dòn, rễ gẫy, màu xanh nhạt hoặc xanh đậm phụ
thuộc vào giống. Chiều rộng lá 5-8cm, chiều dài lá 20-25cm.
* Hoa: Hoa có cuống thường có một hoa trên cây. Hoa có nhiều màu sắc
khác nhau như màu kem, màu xanh, cam viền, trắng, hồng, vàng, tím, tía nhạt,
đỏ thẫm…nhiều hình dạng đẹp mắt: Hình chuông, tháp, lục lăng, hình kim, hình
chén…hoa không có lá Bắc, có từ 6-7 cánh chia làm hai hàng trong ngoài, có
loại có hương thơm nhẹ có loại không, có 6 nhị màu đen hoặc màu vàng sáng
nhạt ngắn hơn cánh, nhụy màu vàng nhạt có 3 thuỳ, mỗi thuỳ có 2 hàng hạt.
tailieuonthi
* Quả: Quả tulip thuộc loại quả nang bên trong có 3 ngăn, mỗi ngăn có 2
hàng hạt. Hạt dẹt xung quanh có cánh mỏng, hình bán cầu hoặc hình trụ.
2.1.4. Đặc điểm sinh trưởng phát dục
* Đặc điểm sinh trưởng tự nhiên:
Quá trình sinh trưởng tự nhiên của chi Tulipa có thể chia làm các giai
đoạn sau:
- Từ khi trồng đến nảy mầm: Lá bắt đầu sinh trưởng, giai đoạn này hoàn
toàn dựa vào dinh dưỡng trong củ.
- Từ khi nảy mầm đến hết sinh trưởng: Giai đoạn này lá sinh trưởng
mạnh, sản phẩm quang hợp được vận chuyển xuống thân.
- Từ khi ra hoa đến khi tàn hoa: Khối lượng chất khô ở tất cả các bộ phận
của cây đều tăng nhanh, đặc biệt là ở củ.
- Từ khi hoa tàn đến khi thu hoạch củ: Lúc này cây ngừng sinh trưởng chỉ
có củ tiếp tục quá trình tích luỹ dinh dưỡng để phát triển hoàn thiện về dinh
dưỡng trong củ để ra hoa ở vụ sau [43].
* Đặc điểm phát dục:
Giai đoạn phát dục của hoa tulip gồm: Phát triển trục thân ra nụ, ra hoa,
kết hạt, chết. Củ vùi trong đất 70-80 ngày mới nảy mầm, để củ có hoa thì củ
phải trải qua mùa đông lạnh (0-100C). Nếu củ giống được đem xử lý lạnh (phá
ngủ) thì sau khoảng 7-15 ngày đã mọc mầm tuỳ thuộc vào điều kiện thời tiết sau
khi trồng. Xử lý lạnh không tốt, thời gian gieo trồng gặp lạnh thì giai đoạn mọc
mầm có thể kéo dài tới 3 - 4 tuần [43].
Theo Hoàng Ngọc Thuận (2000) [16] thì cây hoa Tulip là cây thuộc nhóm
cây dài ngày, yêu cầu thời gian chiếu sáng dài thì cây mới ra hoa, thời gian tối từ
8 – 10 giờ/ ngày. Nếu như trồng trong điều kiện ngày ngắn thì sự tích luỹ Hyđrat
cacbua giảm, Protein trong giai đoạn sinh trưởng sinh thực giảm, cây không ra
hoa.
Tulip xử lý lạnh ở 40C trong 12 tuần, sau khi trồng khoảng 7-15 ngày đỉnh
sinh truởng mầm rút ngắn, bắt đầu hình thành mầm hoa nguyên thuỷ, khi củ đã
qua xử lý lạnh thì trước khi trồng củ có thể mọc mầm và phân hóa hoa. Vì vậy,
tailieuonthi
Ket-noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục
nếu không trồng kịp thời sẽ bất lợi cho sự phát dục mầm hoa. Sự ra hoa và chất
lượng hoa chịu ảnh hưởng rất lớn của điều kiện trước khi trồng nhưng tốc độ
phát dục của nụ và hoa lại chịu ảnh hưởng của điều kiện sau khi trồng [43].
2.1.5. Yêu cầu ngoại cảnh
Theo Đặng Văn Đông và CS (2010) [11] thì yêu cầu điều kiện ngoại cảnh
của chi Tulipa như sau:
* Nhiệt độ (t0C): Hoa tulip chủ yếu được nhập từ vùng có vĩ độ cao (Hà
Lan) nên có tính chịu rét tốt, chịu nóng kém, ưa khí hậu mát và ẩm, nhiệt độ
thích hợp ban ngày là 16-200C, ban đêm là 10-150C. Dưới 100C và trên 300C thì
cây sinh trưởng kém, hoa dễ bị mù, thời gian khoảng 2 tuần đầu nhiệt độ thấp
(10 – 150C) có lợi cho sự ra rễ và phân hoá mầm hoa.
* Ánh sáng: Hoa tulip ưa cường độ ánh sáng từ trung bình đến yếu. Chiếu
sáng dài ngày ảnh hưởng đến thời gian phát dục của hoa. Trong điều kiện Bắc
Cạn nếu trồng vào thời vụ Thu Đông (thu hoạch vào dịp tết Nguyên Đán, không
cần che ánh sáng chỉ cần che mưa, sương muối).
* Độ ẩm: Đất quá ẩm hoặc quá khô đều ảnh hưởng đến sự sinh trưởng và
phát triển của hoa tulip. Thời kỳ đầu cây cần nhiều nước (tương đương độ ẩm
đất 75-80%) nếu quá lớn sẽ gây thối củ và thối rễ, thời kỳ ra hoa cây cần ít nước
hơn (độ ẩm đất 65-70%). Độ ẩm đất trung bình 70-75%, độ ẩm không khí 8085% là thích hợp với cây tulip.
* Đất: Đất trồng tulip có thành phần cơ giới nhẹ, tơi xốp, nhiều mùn, độ
ẩm vừa phải, thoát nước nhanh nhưng giữ ẩm tốt, giàu chất hữu cơ có pH=6,87,2. Đất sạch không có sâu bệnh, không bón lót.
* Phân bón: tulip từ khi trồng đến khi thu hoa rất ngắn ở giai doạn cây
sinh trưởng không cần phải bón phân vì cây sử dụng chất dinh dưỡng ở củ. Khi
cây có nụ tiến hành phun phân bón lá hoặc tưới phân với nồng độ loãng
2.1.6. Giá trị kinh tế và giá trị sử dụng
Hoa tulip có đặc điểm màu sắc sặc sỡ, có loại có mùi thơm nhẹ có loại
không, hoa có giá trị thưởng thức cao. Hoa được sử dụng trong các ngày lễ hội
lớn trong nước và quốc tế, ngày tết, làm quà tặng rất trang trọng. Với giá trị
tailieuonthi
Ket-noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục
thưởng thức như: Hoa cắt cành, trồng chậu, trồng thảm. Ngoài ra hoa còn dùng
để tinh chế dầu thơm cung cấp cho ngành công nghiệp Mỹ phẩm, nước hoa,
bánh kẹo,…
Bên cạnh việc phục vụ nhu cầu giải trí, thưởng thức…hoa tulip còn mang
lại nguồn lợi kinh tế cao. Ở Việt Nam vào dịp tết Nguyên Đán hoa bán với giá từ
20.000 – 25.000 đồng/cây lợi nhuận từ 200-250%. Ở Hà Lan hàng năm thu 300
triệu USD từ việc trồng hoa tulip.
2.2. Tình hình sản xuất và tiêu thụ hoa trên thế giới và Việt Nam
2.2.1. Tình hình sản xuất và tiêu thụ hoa trên thế giới
Theo nguồn tin Viện nghiên cứu Rau quả TW 2010 thì hiện nay việc sản
xuất hoa cây cảnh trên thế giới đang phát triển mạnh và mang tính thương mại
cao. Ngành sản xuất hoa cây cảnh đã mang lại nhiều lợi nhuận cho nền kinh tế
một số nước, đặc biệt là những nước đang phát triển. Theo báo cáo năm 2005
của FAO giá trị sản lượng hoa cây cảnh của toàn thế giới năm 1995 đạt 35 tỷ
USD, đến năm 2004 tăng lên 56 tỷ USD (tốc độ tăng bình quân năm là 20%),
trong đó giá trị xuất khẩu đạt 8,5 – 10 tỷ USD/năm.
Theo số liệu thống kê của WTO, sản lượng hoa xuất khẩu chiếm hơn
13,362tỷ USD năm 2006, trong đó hoa cắt cành là 6,12 tỷ USD chiếm 45,9%
hoa chậu và hoa trồng thảm là 5,79 tỷ USD chiếm 43,3% loại chỉ dùng lá để
trang trí là 893 triệu USD chiếm 6,7% và các loại hoa khác là 559 triệu USD
chiếm 4,1%.
Những nước có nền công nghiệp hoa phát triển là Hà Lan, Pháp, Mỹ,
Colombia, Kenia…Một số nước đang có kế hoạch đầu tư phát triển mạnh mẽ,
đưa cây hoa lên thành một ngành kinh tế quan trọng là Trung Quốc, Đài Loan,
Hàn Quốc, Singapo, Israel, Italia,…
Trong các nước Châu Âu, Hà Lan có thể xem là nước đứng đầu trên thế
giới về sản xuất và xuất khẩu hoa phục vụ cho thị trường tiêu thụ rộng lớn gồm
80 nước trên thế giới bao gồm hoa cắt, hoa trồng thảm, trồng chậu và cây trang
trí. Trung bình một năm Hà Lan cung cấp cho thị trường 7 tỷ bó hoa tươi và 600
triệu chậu hoa cảnh các loại, với tổng kim ngạch xuất khẩu là 2 tỷ USD/năm.
tailieuonthi
Ket-noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục
Tiếp đến là Mỹ, ngành trồng hoa có thể xem như là một thành phần trong nền
kinh tế Mỹ, chiếm khoảng 10 tỷ USD. Bao gồm hoa cắt, hoa trồng thảm, trồng
chậu và các loại lá để trang trí. Ở các nước Châu Á thì Nhật Bản là nước dẫn
đầu về áp dụng thành tựu khoa học kỹ thuật tiên tiến để tạo ra các giống hoa cây
cảnh có giá trị kinh tế cao. Thế mạnh của nước này là cây Bonsai, nghệ thuật
cắm hoa và lối trang trí độc đáo cho các vườn hoa công viên.
Sau hai thập kỷ phát triển, ngành công nghiệp hoa của Trung Quốc đã trở
thành một ngành công nghiệp có nhiều hứa hẹn bởi sản xuất hoa phát triển hàng
năm. Diện tích trồng hoa của Trung Quốc là 117.000 ha vào năm 2000, số lượng
hoa cắt cành được bán là 3,22 tỷ hoa cảnh và hoa chậu, hoa thảm là 810 triệu
cây. Trung Quốc đang phấn đấu đẩy nhanh ngành công nghiệp hoa phát triển và
sẽ trở thành một trong những nước dẫn đầu Châu Á về sản xuất, tiêu thụ và xuất
khẩu hoa.
Do cây hoa mang lại lợi nhuận khá cao nên một số nước rất chú trọng đầu
tư, đặc biệt là cho công tác nghiên cứu ứng dụng những thành tựu tiên tiến nhất
của các ngành nghề khác có nhiều liên quan như: Công nghệ sinh học, tin học,
tự động hoá, vật lý, hoá học, ngành công nghiệp làm nhà kính, nhà lưới, ngành
công nghiệp sản xuất giá thể, phân bón, thuốc phòng trừ sâu bệnh…
Kết quả là mỗi năm trên thế giới tạo ra hàng trăm chủng loại hoa và giống
hoa mới, đã xây dựng rất nhiều “nhà máy” sản xuất hoa với hàng tỷ bông hoa
chất lượng cao cung cấp cho người tiêu dùng đồng thời đã thúc đẩy rất nhiều
ngành nghề khác phát triển.
Theo phân tích và dự báo của các chuyên gia kinh tế, ngành sản xuất kinh
doanh hoa trên thế giới còn tiếp tục phát triển và vẫn có tốc độ phát triển cao (từ
12 – 15%) trong những năm tới.
Đặc điểm cơ bản của các nước trồng hoa tiên tiến là nhà nước chỉ tạo cơ
chế chính sách, đầu tư hỗ trợ phát triển ban đầu cho việc nghiên cứu khoa học,
xây dựng mô hình trình diễn, còn toàn bộ các hoạt động đầu tư phát triển sản
xuất (kể cả việc chọn tạo giống, nghiên cứu xây dựng quy trình kỹ thuật) đều do
các công ty tư nhân đảm nhiệm.
tailieuonthi
Ket-noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục
Phát triển hoa cây cảnh không chỉ đóng một vài trò quan trọng là mang lại
lợi nhuận to lớn cho nền kinh tế của đất nước mà còn góp phần đáng kể trong
việc cải tạo môi trường sống phục vụ cho nhu cầu thiết kế, xây dựng, trang trí
công cộng và làm cho con người trở nên gần gũi với thiên nhiên hơn.
2.2.2. Tình hình sản xuất và tiêu thụ hoa ở Việt Nam
Nghề sản xuất hoa cây cảnh ở Việt Nam có từ lâu đời nhưng nó chỉ được
coi là một ngành kinh tế và có giá trị hàng hoá từ những năm 1980. Cũng như
một số ngành trên thế giới, ngành kinh tế này có tốc độ phát triển khá nhanh.
Bảng: Tốc độ phát triển của ngành sản xuất hoa cây cảnh
giai đoạn 1994 - 2009.
Năm
chỉ tiêu
Tổng DT
(ha)
1994
2000
2003
2007
2009
3.500
7.600
10.300
13.400
15.200
175.000
463.600
669.500
964.800
1.440.000
51
61
65
81
94,7
100
217
294
383
434
Giá trị
sản lượng
(Tr. đ)
Giá trị
thu nhập
trung bình
(Tr.
đ/ha/năm)
Mức tăng
diện tích so
với năm
1994
(%)
(Số liệu thống kê và điều tra của Viện Nghiên cứu rau quả năm 2010)
tailieuonthi
Ket-noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục
So với năm 1994, diện tích hoa năm 2009 đã tăng 4,3 lần, giá trị sản
lượng tăng 8,2 lần và mức tăng giá trị thu nhập/ha là 182%. Tốc độ tăng trưởng
này là rất cao so với các ngành nông nghiệp khác. Sự tăng trưởng của ngành sản
xuất hoa cây cảnh luôn ổn định và theo cấp số cộng trong suốt 15 năm qua.
Theo phân tích và đánh giá của các chuyên gia Viện nghiên cứu Rau quả
sở dĩ có được kết quả trên là nhờ sự đóng góp của nhân tố xã hội (do thu nhập
ngày càng cao, đời sống người dân ngày càng được cải thiện), chiếm 40%; sự
đầu tư của Nhà nước về cơ sở hạ tầng và cơ chế chính sách chiếm 15%; sự nỗ
lực của người dân 25% và kết quả đóng góp của khoa học 20%.
Trước năm 1995, Việt Nam chủ yếu sử dụng những loại hoa truyền thống,
thông dụng như: Quất, đào, mai, hồng, cúc, lay ơn, thược dược. Trong những
năm gần đây một số giống hoa cây cảnh mới, cao cấp đã dần dần được trú trọng
và đang có xu hướng tăng dần về sản lượng và giá trị.
Bảng: Cơ cấu số lượng, chủng loại hoa ở Việt Nam qua một số năm.
ĐVT: %
Năm
Chủng loại
I. Cây cảnh
1995
2000
2009
100%
100%
100%
1. Đào
25
24
22
2. Quất
32
32
30
3. Mai
24
23
22
4. Cây cảnh khác
19
21
26
100%
100%
100%
1. Hồng
25
24
20
2. Cúc
24
23
21
3. Lay ơn
15
14
14
4. Huệ
11
11
9
5. Đồng Tiền
5
7
8
6. Lan
2
3
7
II. Cây hoa
tailieuonthi
Ket-noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục
7. Lily
2
3
6
8.Cẩm chướng
3
3
3
9. Thược dược
6
4
2
10. Hoa khác
7
8
10
(Số liệu thống kê và điều tra của Viện Nghiên cứu Rau quả năm 2010)
Việt Nam là nước nông nghiệp, diện tích trồng trọt trên 7 triệu ha, 80%
dân số làm nông nghiệp, nhân dân ta cần cù chịu khó, có kinh nghiệm sản xuất
hoa lâu đời. Nước ta có nhiều vùng thuận lợi cho nghề trồng hoa phát triển như:
Hải Phòng, Sapa, Đà Lạt, Hà Nội (Ngọc Hà, Nghi Tàm, Quảng Bá, Nhật Tân),
Mộc Châu-Sơn La [5].
Sự phát triển của một nền nông nghiệp bền vững góp phần thúc đẩy
chuyển đổi cơ cấu cây trồng, đưa một phần diện tích trồng lúa, rau sang trồng
hoa nâng cao thu nhập cho cuộc sồng người dân như việc chuyển đổi cơ cấu cây
trồng sang sản xuất cây cảnh lâu năm: Chi phí cho 1 ha là 28.000.000 đồng, lợi
nhuận thu được là: 90.000.000 đồng/ha/năm so với trồng 2 lúa + 1 màu chi phí
là 11,4 triệu/ha/năm lợi nhuận đạt 7,6 triệu đồng /ha. Trong thời gian 3-3,5tháng,
chi phí đầu tư trên 1 sào bắc bộ trồng hoa Lily theo phương thức nhà lưới đơn
giản chi phí 88.700.000 đồng cho thu nhập 133.770.000 đồng từ hoa và phần củ
có thể là vật liệu giống nếu bảo quản và xử lý lạnh. Một sào hoa Cúc vạn thọ
vốn ban đầu 3 triệu đồng và hơn 1 tháng chăm sóc, chi phí cho xịt thuốc, tưới
nước cho thu nhập triệu đồng tại Tân Phú [7].
Hiện nay, do nhu cầu thị trường đòi hỏi về hoa cây cảnh với sản lượng
lớn, phong phú về chủng loại và chất lượng cao trong khi hàng năm chúng ta
vẫn phải nhập khẩu hoa từ nước ngoài. Nắm được cơ hội này một số doanh
nghiệp lớn đang có kế hoạch đầu tư vào lĩnh vực sản xuất kinh doanh hoa như
Công ty rừng hoa Đà Lạt, Công ty Langbian, Công ty Hương sắc, Công ty Mặt
Trời (Đà Lạt), Công ty cổ phần hoa nhiệt đới (Mộc Châu – Sơn La)…. Đây là
những doanh nghiệp có tiềm lực kinh tế khá lớn, mạnh dạn đầu tư và đã đạt
được kết quả nhất định trong sản xuất kinh doanh hoa cung cấp trong thời gian
qua.
tailieuonthi
Ket-noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục
Dự báo nhu cầu thị trường và khả năng phát triển của ngành hoa cây cảnh
trong tương lai. Theo kết quả điều tra của Viện Nghiên cứu Rau Quả Trung
Ương cho thấy nhu cầu tiêu dùng hoa cây cảnh của Việt Nam giai đoạn 2000 2005 là 25.000 đồng/người/năm, Hà Lan là 350.000đồng/người/năm, pháp
230.000 đồng/người/năm, Hàn Quốc 260.000 đồng/người/năm, Trung Quốc
80.000 đồng/người/năm. Theo dự báo với tốc độ tăng trưởng như giai đoạn
trước thì đến năm 2015 nhu cầu tiêu dùng hoa của Việt nam sẽ tăng lên đến
35.000 đồng/người/năm và 2020 là 45.000 đồng/người/năm. Nếu giá trị sản
lượng 1 ha hoa năm 2015 đạt trung bình 180 triệu đồng/ha (tính quy giá trị tiền
năm 2010) thì cần phải phát triển khoảng 20.000 ha hoa và cây cảnh (tăng xấp xỉ
1,3 lần so với năm 2009). Đó là chúng ta chưa kể đến nếu xuất khẩu được thì
diện tích trên càng tăng nhiều hơn.
Trong bối cảnh Việt Nam ra nhập WTO thì ngoài việc tăng diện tích, sẽ
có rất nhiều doanh nghiệp (trong và ngoài nước), các trang trại đầu tư phát triển
sản xuất kinh doanh hoa cây cảnh, đồng thời những giống hoa truyền thống có
phẩm chất kém, nhanh tàn sẽ được thay thế bằng các giống hoa cây cảnh mới có
chất lượng cao như Lily, Lan, hoa hồng, Layơn.
Đến năm 2015 sẽ chỉ còn những hộ gia đình sản xuất hoa cây cảnh nhỏ lẻ
chủ yếu cây cảnh trang trí, cây bonsai, dễ làm còn các loại hoa cao cấp sẽ
chuyển dần cho các công ty, các chủ trang trại có đầy đủ cơ sở vật chất, công
nghệ và thị trường đảm nhận.
* Định hướng phát triển: Tiếp tục đầu tư mở rộng sản xuất, dự kiến năm
2015 sẽ phát triển 20.000 ha hoa cây cảnh các loại tăng 133% so với năm 2009,
giá trị sản lượng đạt 1.900 tỷ đồng/năm (trong đó xuất khẩu 640 tỷ đồng tương
đương 40 triệu USD) thu nhập trung bình đạt 180 triệu đồng/ha/năm. Đầu tư xây
dựng một số vùng sản xuất chuyên canh ở những nơi có điều kiện như Đà Lạt
(Lâm Đồng), Mộc Châu, Ngọc Chiến (Sơn La), Đồng bằng Sông Hồng, các tỉnh
miền núi Phía Bắc, các tỉnh ven Thành phố Hồ Chí Minh, một số tỉnh thuộc Đồng
bằng Sông Cửu Long.
tailieuonthi
Ket-noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục
Hỗ trợ các doanh nghiệp đầu tư sản xuất hoa theo hướng công nghệ tiên
tiến nhằm tạo ra các loại sản phẩm hoa có chất lượng cao tương đương với hoa
ngoại nhập, đủ sức cạnh tranh với các sản phẩm hoa cùng loại của các nước trong
khu vực.
* Tồn tại:
Diện tích trồng hoa của nước ta còn nhỏ lẻ, chỉ bằng 0,04% diện tích trồng
trọt tập trung chủ yếu ở Hà Nội 1.000ha và Thành Phố Hồ Chí Minh với 800 ha,
Đà Lạt 200 ha. Diện tích trồng hoa tại khu vực thành phố và đô thị có xu hướng
giảm nhưng sản lượng tăng thể hiện sự đóng góp của khoa học công nghệ áp dụng
trong sản xuất hoa cây cảnh.
Trong những năm gần đây sản xuất hoa của nước ta tăng nhanh nhưng chủ
yếu trồng ngoài tự nhiên, người nông dân trồng hoa cây cảnh phải chịu nhiều rủi
ro có thể thất thu do ảnh hưởng của thời tiết như tại làng hoa Hiệp Bình Chành
Thành phố Hồ Chí Minh hàng nghìn cây mai vàng bị hư hại vì ngập lũ [38].
2.3. Tình hình sản xuất và phát triển cây hoa Tulip trên thế giới và ở Việt
Nam
2.3.1. Tình hình sản xuất và phát triển cây hoa Tulip trên thế giới
Hoa tulip có tên gốc được người Thổ Nhĩ Kỳ gọi là Tullbant hay Tolibant
hoặc Tuban, có nghĩa là “Khăn quấn đầu”, tiếng la tinh gọi là Tulipa. Loài hoa
này xuất hiện rất phổ biến trong đời sống người Trung thổ. Trong xây cất, đã có
hình trạm trổ những cánh hoa trang trí trong nội thất. Hoa còn được thêu, dệt trên
lụa áo phụ nữ, những đồ sứ sành đều được vẽ hình hoa, thậm trí cả những áo
choàng của vua, vương niệm cũng cần hình hoa vương giả này.
Hoa tulip được phát hiện khoảng 400 năm nay, được ông Debusbecq người
Đức phát hiện phát hiện vào năm 1554, tại cung điện của vua Suleima
Konstantinopel xứ Thổ Nhĩ Kỳ, thành phố Istanbul ông đã từng bị lôi cuốn bởi vẻ
đẹp của loài hoa này. Năm 1593 khi nhà thực vật học Carolus Clusius (15261609), người rất nổi tiếng ở Viên và Prague với những công trình nghiên cứu về
các loại cây thuốc đến Hà Lan và trở thành nhà thực vật học đứng đầu vườn thực
vật của trường Đại học Leiden. Ông Debusbecq đã gửi một ít củ hoa về cho
tailieuonthi
Ket-noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục
Clusius để trồng chúng tại vườn hoa Leiden. Với sự phụ tá của Cluyt một nhà
thực vật học, một dược sĩ tài năng sống ở thị trấn Delft phía nam thành phố
Hague, Clusius là người đầu tiên làm công việc sưu tầm, gây giống và đã thành
công trong việc trồng những bông hoa tulip ở Hà Lan.
Những câu truyện về loài hoa đặc biệt này được truyền đi nhanh chóng
theo người dân Thổ Nhĩ Kỳ thì hoa tulip tượng trưng cho sự sống , sự phì nhiêu
và màu mỡ. Người ta tin rằng tulip sẽ bảo vệ cho những ai gieo trồng chúng vì
những bông hoa này là loại dành riêng cho những thiên thần bé nhỏ và các bà
tiên, những người thường quây quần dưới các bông hoa và hát cho nhau các bài
hát ru con.
Hoa tulip đã trải qua một thời gian gây sóng gió trên nền kinh tế nước Hà
Lan. Bởi sự mới lạ mà đã có nhiều người bỏ tiền ra mua về làm của riêng. Hoa
tulip trở thành món hàng hoá béo bở cho giới thương mại. Người ta nâng giá bán
và có một thời gian loài hoa này được trân trọng và quý tới mức trở thành món
hàng đấu giá, được đem bán với giá trị như một cổ phần chứng khoán trên thị
trường. Hoa tulip đã trở nên đắt đỏ và đã từng xếp vào hàng phát triển giống như
cơn sốt vàng, tương tự như cơn sốt Internet trong những năm 1990. Có chuyện ở
một đường phố Amsterdam vào thời hoa đắt nhất với trị giá là 1.200 florins/ cây
(Tiền Hà Lan). Hoa tulip đứng đầu vật quý hiếm của xứ này [44].
Đến hẹn lại lên hàng năm có 700.000 du khách khắp nơi trên thế giới đổ về
thị trấn Lisse phía Nam Amsterdam của Hà Lan để chiêm ngưỡng vườn hoa
Keukenhof “Vườn Châu Âu”, vườn hoa xuân đặc biệt nhất và nổi tiếng nhất thế
giới, mở cửa vào ngày 17/3. Đến khu vườn có một không hai trên thế giới này du
khách như lạc vào xứ sở thần tiên ngập tràn trong muôn sắc và thơm ngát hương
hoa.
Hoa dưới những tán cây khổng lồ, hoa bên bờ suối róc rách, đổ tràn ra hai
bên lối đi, những con đường uốn lượn kéo dài tới 25km. Những người trồng hoa
bằng tất cả lòng say mê của mình, đã cho ra đời những tác phẩm giàu tưởng tượng
nhất. Vườn hoa Keukenhof được thiết kế theo 7 khu vườn sáng tạo mỗi khu vườn
trang trí hoa với các chủ đề khác nhau như: màu sắc, hương vị, thời kỳ phục
tailieuonthi
Ket-noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục
hưng, trường phái trừu tượng, dòng nước, những rải đất….khu vườn rộng tới 32
ha được xây dựng năm 1949 theo sáng kiến của thị trưởng Lisse khi đó, với mong
muốn dành một địa điểm cho những người trồng hoa khắp Hà Lan và Châu Âu tổ
chức triển lãm và thưởng ngoạn và 50 năm sau, vườn Keukenhof đã trở thành
vườn hoa xuân lớn nhất thế giới, nơi tổ chức lễ hội hoa lớn nhất hành tinh - kéo
dài từ tháng 3 đến tháng 5 hàng năm.
Nơi đây đã trở thành nơi gieo trồng và chăm sóc khoảng 7 triệu cây hoa
trong đó nhiều nhất và đặc sắc nhất là hoa tulip với hơn 100 loài muôn màu muôn
sắc: Từ trắng, hồng,vàng, cam, đỏ, tím cho đến loài tulip đen huyền thoại được
mệnh danh là “Nữ hoàng bóng đêm” [45].
Từ xa xưa khi bóng tối của màn đêm còn ngự trị, con người đã xem màu
đen là huyền bí, có sức mạnh siêu nhiên. Hoa tulip màu đen luôn thu hút sự quan
tâm đặc biệt của con người. Người ta tin về vẻ đẹp và sức mạnh tâm linh của nó
gắn liền với những huyền thoại. Mới đây nhất người ta đã nghiên cứu lai tạo ra
hoa tulip màu đen gán cho nó cái tên rết kêu như “Queen of Night”. Vậy là câu
truyện “Hoa Tulip đen” của A.Dumas đã trở thành hiện thực.
Mỗi đường phố ở Amsterdam có ít nhất một tiệm bán hoa với những đoá
tulip tươi thắm lẫn nhân tạo. Các chợ hoa trên thuyền dọc theo khu Singelgracht
[42].
Ở Mỹ thành phố Seattle, tiểu bang Washington (Mỹ) hoa tulip nở từ tháng
4 đến nửa đầu tháng 5 với những cánh đồng hoa rực rỡ màu sắc, chạy dài ngút
tầm mắt. Ngành trồng hoa tulip ở Mỹ chỉ mới phát triển từ hơn một thập niên qua
nhưng hiện quy mô và chủng loại hoa nơi này đã không thua kém Hà Lan, vốn
được mệnh danh là “Vương quốc hoa Tulip” . Bước qua tháng 5 những cánh đồng
hoa tulip được thu hoạch không chỉ hoa mà cả củ hoa cũng được bán ra khắp
nước Mỹ, cũng như tới nhiều nơi trên thế giới.
Tại Canada vào khoảng 2 tuần lễ đầu tiên của tháng 5, tại thủ đô Ottawa
diễn ra lễ hội hoa tulip như chào đón một mùa xuân ấm áp và tràn đầy sức sống.
Lễ hội này thu hút cả triệu du khách từ khắp nơi ghé thăm và mang lại cho nền
kinh tế của vùng Ottawa khoảng 50 triệu USD. Lễ hội hoa 2008 có hơn một triệu
- Xem thêm -