Tài liệu Phân tích hiệu quả kinh tế của trang trại chăn nuôi lợn tại huyện phú bình, tỉnh thái nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM DƯƠNG THỊ MAI LOAN PHÂN TÍCH HIỆU QUẢ KINH TẾ CỦA TRANG TRẠI CHĂN NUÔI LỢN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN PHÚ BÌNH, TỈNH THÁI NGUYÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NÔNG NGHIỆP Thái Nguyên 2022 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM DƯƠNG THỊ MAI LOAN PHÂN TÍCH HIỆU QUẢ KINH TẾ CỦA TRANG TRẠI CHĂN NUÔI LỢN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN PHÚ BÌNH, TỈNH THÁI NGUYÊN Ngành: Kinh tế nông nghiệp Mã số: 8.62.01.15 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NÔNG NGHIỆP Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Hữu Thọ Thái Nguyên 2022 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu riêng tôi. Các số liệu, kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kì công trình nào khác. Tôi xin cam đoan rằng, mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn, các thông tin trích dẫn trong luận văn đều được chỉ rõ nguồn gốc./. Tác giả luận văn Dương Thị Mai Loan ii LỜI CẢM ƠN Trong suốt quá trình học tập và thực hiện đề tài, tôi đã nhận được sự giúp đỡ tạo điều kiện thuận lợi nhất, những ý kiến đóng góp và những lời chỉ bảo quý báu của tập thể và cá nhân trong và ngoài Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên. Tôi xin chân thành cảm ơn sâu sắc tới Thày giáo TS.Nguyễn Hữu Thọ là người trực tiếp hướng dẫn và giúp đỡ tôi trong suốt thời gian nghiên cứu để hoàn thành luận văn. Tôi xin trân trọng cảm ơn sự giúp đỡ nhiệt tình của Sở, Ban ngành của tỉnh Thái Nguyên, cùng phòng Nông nghiệp và phát triển nông thôn huyện Phú Bình, phòng TNMT huyện Phú Bình, chi cục thống kê huyện Phú Bình cùng các phòng, ban của huyện đã tạo điều kiện cho tôi thu thập số liệu, những thông tin cần thiết để thực hiện luận văn này. Tôi xin được bày tỏ lòng cảm ơn chân thành và sâu sắc tới sự giúp đỡ tận tình, quý báu đó! Xin trân trọng cảm ơn! Tác giả luận văn Dương Thị Mai Loan iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT BCĐ BQ CC CN CSXH DĐĐT DN ĐVT DT ĐVT FAO GTSX GDP GTSX HĐND HTX ICOR KHCN LĐ NN-PTNT : Ban chỉ đạo : Bình quân : Cơ cấu : Công nghiệp : Chính sách xã hội : Dồn điền đổi thửa : Doanh nghiệp : Đơn vị tính : Diện tích : Đơn vị tính : Tổ chức Nông Lương thế giới : Giá trị sản xuất : Tổng sản phẩm quốc nội : Giá trị sản xuất : Hội đồng nhân dân : Hợp tác xã : Hệ số sử dụng vốn : Khoa học Công nghệ : Lao động : Nông nghiệp - Phát triển nông thôn NTM : Nông thôn mới ODA PT PTNN SL TM DV : Vốn viện trợ : Phát triển : Phát triển nông nghiệp : Số lượng : Thương mại - dịch THCS TW UBND : Trung học cơ sở : Trung ương : Ủy ban nhân iv MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ..........................................................................................................i LỜI CẢM ƠN .............................................................................................................. ii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ......................................................................... iii MỤC LỤC ...................................................................................................................iv DANH MỤC BẢNG.................................................................................................. vii DANH MỤC HÌNH .................................................................................................. viii TRÍCH YẾU LUẬN VĂN...........................................................................................iv MỞ ĐẦU ...................................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ............................................................................................ 1 2. Mục tiêu nghiên cứu ................................................................................................. 2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ............................................................................ 3 3.1 Đối tượng nghiên cứu: ............................................................................................ 3 3.2 Phạm vi nghiên cứu: ............................................................................................... 3 4. Ý nghĩa thực tiễn và những đóng góp mới ............................................................... 3 4.1. Ý nghĩa về lý luận .................................................................................................. 3 4.2. Ý nghĩa về thực tiễn ............................................................................................... 3 4.3. Những đóng góp mới của luận văn ........................................................................ 4 CHƯƠNG 1.CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA ĐỀ TÀI ........................................................ 5 1.1.Cơ sở lý luận ........................................................................................................... 5 1.1.1. Một số khái niệm cơ bản ..................................................................................... 5 1.1.2. Vai trò và vị trí của kinh tế trang trại và trang trại chăn nuôi............................. 6 1.1.3. Đặc trưng của kinh tế trang trại ........................................................................ 10 1.1.4. Nội dung và bản chất của hiệu quả kinh tế vận dụng trong nông nghiệp ......... 13 1.1.5. Các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả kinh tế của trang trại chăn nuôi lợn .. 15 1.2. Cơ sở thực tiễn của đề tài ..................................................................................... 20 1.2.1. Tình hình chăn nuôi lợn và tiêu thụ trên thế giới ............................................ 20 1.2.2. Tổng quan về phát triển ngành chăn nuôi lợn tại Việt Nam ............................. 23 v 1.2.3. Kinh nghiệm nâng cao hiệu quả kinh tế của trang trại chăn nuôi lợn tại một số địa phương.................................................................................................. 25 1.2.4. Bài học kinh nghiệm được rút ra đối với việc nâng cao hiệu quả kinh tế của các trang trại chăn nuôi lợn tại huyện Phú Bình tỉnh Thái Nguyên ..................... 28 1.3.Tổng quan các công trình nghiên cứu có liên quan .............................................. 30 1.4. Các bài học kinh nghiệm rút ra từ cơ sở lý luận và thực tiễn ............................. 32 CHƯƠNG 2. ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ........... 34 2.1. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu............................................................................... 34 2.1.1. Đặc điểm điều kiện tự nhiên ............................................................................. 34 2.1.2. Điều kiện về kinh tế - xã hội của huyện Phú Bình ........................................... 36 2.1.3. Những thuận lợi, khó khăn về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của huyện Phú Bình ảnh hưởng đến phát triển các trang trại chăn nuôi..................... 40 2.2.Nội dung nghiên cứu ............................................................................................. 42 2.3. Phương pháp nghiên cứu ..................................................................................... 42 2.3.1. Phương pháp chọn mẫu điều tra........................................................................ 42 2.3.2. Phương pháp điều tra thu thập thông tin ........................................................... 42 2.3.3. Phương pháp tổng hợp, xử lý số liệu ................................................................ 43 2.3.4. Phương pháp so sánh ........................................................................................ 43 2.4. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ............................................................................... 43 2.4.1. Các chỉ tiêu phản ánh tình hình sản xuất của trang trại .................................... 43 2.4.2. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả kinh tế chăn nuôi lợn ....................................... 45 CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN.................................... 46 3.1. Thực trạng phát triển chăn nuôi lợn tại huyện Phú Bình tỉnh Thái Nguyên ............ 46 3.1.1. Thực trạng các loại hình chăn nuôi lợn tại huyện Phú Bình............................. 46 3.1.2. Quy mô, sản lượng lợn thịt của huyện Phú Bình .............................................. 48 3.2. Hiệu quả kinh tế của các trang trại chăn nuôi lợn trên địa bàn huyện Phú Bình . 49 3.2.1. Thông tin chung và nguồn lực của các đối tượng điều tra................................ 49 3.2.2. Chi phí chăn nuôi của trang trại chăn nuôi ....................................................... 51 3.2.3. Năng suất, sản lượng của các trang trại chăn nuôi lợn ..................................... 53 3.2.4. Hiệu quả của trang trại chăn nuôi lợn ............................................................... 55 vi 3.3. Thực trạng tiêu thụ lợn tại các trang trại chăn nuôi huyện Phú Bình .................. 58 3.3.1. Kênh tiêu thụ thứ nhất....................................................................................... 59 3.3.2. Kênh tiêu thụ thứ hai......................................................................................... 59 3.3.3. Kênh tiêu thụ thứ ba .......................................................................................... 60 3.3.4. Kênh tiêu thụ thứ tư .......................................................................................... 60 3.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả kinh tế của các trang trại chăn nuôi lợn tại huyện Phú Bình ...................................................................................................... 61 3.4.1. Yếu tố thuộc về điều kiện tự nhiên ................................................................... 61 3.4.2. Nhóm yếu tố thuộc về năng lực của chủ trang trại ........................................... 62 3.4.3. Yếu tố kỹ thuật ................................................................................................. 63 3.4.4. Nhóm các yếu tố về thị trường, giá cả .............................................................. 64 3.4.5. Nhóm yếu tố về chủ trương, chính sách của Nhà nước .................................... 65 3.5. Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế của các trang trại chăn nuôi lợn tại huyện Phú Bình ............................................................................... 65 3.5.1.Nhóm giải pháp đối với chính quyền địa phương ............................................. 65 3.5.2. Nhóm giải pháp đối với chủ trang trại lợn ........................................................ 66 3.5.3. Nhóm giải pháp về thị trường tiêu thụ .............................................................. 67 3.5.4. Nhóm giải pháp về đất đai cho các trung trại ................................................... 67 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .................................................................................... 68 1. Kết luận ................................................................................................................... 68 2.Kiến nghị .................................................................................................................. 69 TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................................... 70 vii DANH MỤC BẢNG Bảng 1.1. Năng suất, sản lượng lợn thịt thế giới qua các thời kỳ từ 1991 - 2020 ....... 21 Bảng 1.2. Năng suất, sản lượng lợn thịt từ năm 2015 - 2020 của một số nước trên thế giới ........................................................................................ 21 Bảng 1.3. Tình hình xuất khẩu thịt lợn của một số nước những năm qua .................... 23 Bảng 1.4. Sản lượng lợn thịt tỉnh Thái Nguyên 2018 - 2020........................................ 28 Bảng 2.1. Cơ cấu sử dụng đất huyện Phú Bình giai đoạn 2019 - 2021 ........................ 36 Bảng 2.2. Dân số và lao động huyện Phú Bình giai đoạn 2019 - 2021 ........................ 38 Bảng 2.3. Giá trị gia tăng và cơ cấu kinh tế của huyện Phú Bình giai đoạn 2019 -2021..................................................................................................... 40 Bảng 3.1: Quy mô trang trại của huyện Phú Bình năm 2021 ....................................... 47 Bảng 3.2. Quy mô, sản lượng lợn thịt tại Phú Bình giai đoạn 2019-2021.................... 48 Bảng 3.3. Thông tin chung về các đối tượng điều tra ................................................... 49 Bảng 3.4. Tình hình sử dụng đất của các trang trại chăn nuôi lợn ............................... 51 Bảng 3.5. Chi phí bình quân chăn nuôi của chăn nuôi trang trại lợn thịt và chăn nuôi hộ gia đình trong huyện Phú Bình ........................................................... 52 Bảng 3.6. Tình hình chăn nuôi của trang trại chăn nuôi và hộ chăn nuôi .................... 54 Bảng 3.7. Hiệu quả kinh tế của trang trại chăn nuôi lợn huyện Phú Bình .................... 55 Bảng 3.8. Hiệu quả sử dụng vốn của các trang trại chăn nuôi lợn ............................... 57 Bảng 3.9. Hiệu quả sử dụng lao động của các trang trại chăn nuôi .............................. 58 Bảng 3.10: Các yếu tố thuộc điều kiện tự nhiên ảnh hưởng đến HQKT của trang trại .................................................................................................................. 62 Bảng 3.11: Các yếu tố thuộc năng lực của chủ trang trại ảnh hưởng đến HQKT của trang trại .................................................................................................................. 62 Bảng 3.12: Ảnh hưởng của các yếu tố kỹ thuật đến HQKT của các trang trại............. 63 Bảng 3.13: Ảnh hưởng của thị trường, giá cả đến HQKT của các trang trại ............... 64 Bảng 3.14: Ảnh hưởng của chủ trương, chính sách của nhà nước đến HQKT của các trang trại ........................................................................................................... 65 viii DANH MỤC HÌNH Hình 3.1. Kênh tiêu thụ thứ nhất................................................................................. 59 Hình 3.2. Kênh tiêu thụ thứ hai................................................................................... 60 Hình 3.3. Kênh tiêu thụ thứ ba .................................................................................... 60 Hình 3.4. Kênh tiêu thụ thứ tư .................................................................................... 60 iv TRÍCH YẾU LUẬN VĂN 1. Những thông tin chung 1.1. Tên tác giả: Dương Thị Mai Loan 1.2. Tên luận văn: Phân tích hiệu quả kinh tế của trang trại chăn nuôi lợn tại huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên. 1.3. Ngành: Kinh tế nông nghiệp Mã số: 8.62.01.15 1.4. Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Hữu Thọ 1.5. Cơ sở đào tạo: Trường Đại học Nông Lâm 2. Nội dung bản trích yếu 2.1. Lý do chọn đề tài Trong giai đoạn 2019 - 2021 giá trị sản xuất nông nghiệp của huyện Phú Bình Tỉnh Thái Nguyên luôn tăng trưởng, sản lượng lương thực có hạt hàng năm đều đạt trên 75.000 tấn, sản lượng thịt hơi xuất chuồng đạt trên 30.000 tấn; giá trị sản xuất/1ha đất trồng trọt đạt xấp xỉ 90 triệu đồng. Tuy nhiên sản xuất nông nghiệp vẫn mang tính chất nhỏ lẻ, manh mún, lực lượng lao động trong nông nghiệp ngày càng giảm dần do chuyển đổi sang lĩnh vực công nghiệp, dịch vụ, giá cả sản phẩm nông nghiệp đầu ra không ổn định tình trạng được mùa mất giá vẫn thường xuyên xảy ra, cơ sở hạ tầng còn nhiều khó khăn chưa được quan tâm đầu tư kịp thời, trong đó ngành chăn nuôi lợn tại các trang trại trên địa bàn cũng gặp không ít những khó khăn, thách thức như dịch bệnh, giá cả bấp bênh thiếu tính ổn định... Vì vậy, huyện Phú Bình cần có sự đánh giá hiệu quả kinh tế đối với các trang trại chăn nuôi lợn trên địa bàn huyện. 2.2. Mục tiêu của đề tài - Đánh giá thực trạng phát triển chăn nuôi lợn trên địa bàn huyện Phú Bình tỉnh Thái Nguyên, giai đoạn 2019 - 2021. - Phân tích hiệu quả kinh tế của các trang trại chăn nuôi lợn trên địa bàn của huyện Phú Bình tỉnh Thái Nguyên. v - Đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả kinh tế của các trang trại chăn nuôi trên địa bàn huyện Phú Bình tỉnh Thái Nguyên. 2.3. Phương pháp nghiên cứu Trong nghiên cứu này tác giả sử dụng số liệu thứ cấp được thu thập từ nguồn báo cáo văn bản liên quan đến công tác chăn nuôi lợn và số liệu sơ cấp được phỏng vấn các trang trại và hộ chăn nuôi tại huyện Phú Bình qua bảng hỏi. Ngoài ra luận văn sử dụng các phương pháp phân tích thống kê mô tả, thống kê so sánh, để đánh giá thực trạng huy động và sử dụng vốn đầu tư cho sản xuất nông nghiệp cũng như phân tích, đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến trang trại chăn nuôi lợn. 2.4. Tóm lược các kết quả nghiên cứu đã đạt được Loại hình chăn nuôi trang trại mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn so với chăn loại hình chăn nuôi gia đình theo hộ, trong đó: Tổng giá trị sản xuất của trang trại chăn nuôi đạt 6.424, 11 nghìn đồng cao hơn 48,88 nghìn đồng so với hộ kiêm đạt 6375,23 nghìn đồng. Lợi nhuận thu được/trang trại là 1643,65 nghìn đồng (được tính bình quân trên 100kg thịt hơi) cao hơn 725,96 nghìn đồng so với hộ gia đình lợi nhuận chỉ đạt 917.69 đồng. Hiệu quả sử dụng lao động: (GO/clđ) giá trị sản xuất/công lao động của hộ chăn nuôi trang trại lớn hơn so với hộ kiêm là 130,01 nghìn đồng. (VA/clđ) giá trị tăng thêm/ công lao động của hộ chăn nuôi trang trại lớn hơn 40,57 nghìn đồng so với chăn nuôi hộ kiêm. (MI/clđ) thu nhập hỗn hợp/công lao động của hộ chăn nuôi trang trại cao hơn hộ kiêm là 36,12 nghìn đồng (được tính bình quân trên 100kg thịt hơi). Những khó khăn mà số đông người chăn nuôi trên địa bàn Huyện Phú Bình gặp phải đó là vấn đề về giá cả luôn bất ổn, trình độ hiểu biết về kỹ thuật chăn nuôi đối với chủ trang trại và chủ hộ kiêm còn hạn chế. Ngoài ra, những khó khăn về yếu tố nguồn vốn, giống lợn và dịch bệnh là các yếu tố mà người chăn nuôi cũng thường xuyên gặp phải trong quá trình chăn nuôi. 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Việt Nam là một nước có điều kiện tự nhiên và kinh tế - xã hội thuận lợi cho ngành chăn nuôi và trồng trọt phát triển. Đây cũng là hai ngành phát triển chủ lực trong cơ cấu của ngành nông nghiệp, trong đó tỷ trọng ngành chăn nuôi đã và đang tăng dần hàng năm với nhiều thành tựu đáng kể khi từng bước áp dụng tiến bộ của khoa học kỹ thuật tiến tiến, hiện đại để nâng cao năng suất, sản lượng (Bộ NN&PTNT, 2022) …điều này sẽ từng bước tạo ra những điều kiện thuận lợi cho ngành chăn nuôi phát triển hơn trong tương lai. Đối với người dân Việt Nam, việc chăn nuôi lợn là một nghề đã có truyền thống từ lâu đời, với mức sản xuất ra trên 70% sản lượng thịt mỗi năm, không chỉ đem lại nguồn thu nhập cho các hộ chăn nuôi mà còn cung cấp cho thị trường trong và ngoài nước một lượng thịt lợn lớn phục vụ cho nhu cầu sinh hoạt hàng ngày, có thể nói thịt lợn vẫn là món ăn được đa số người dân sử dụng hàng ngày, sử dụng thường xuyên và sử dụng với nhiều hình thức chế biến khác nhau. Do vậy, có thể khẳng định chăn nuôi Lợn là một ngành chiếm vị trí quan trọng đối với sự phát triển của ngành chăn nuôi của nước ta (Nguyễn Thị Thu Huyền, 2017). Phú Bình là một huyện trung du và miền núi, với nhiều diện tích đồi bãi rộng lớn thuận tiện cho việc đầu tư các trang trại chăn nuôi, bên cạnh đó còn có nhiều sông suối, hồ đập và có điều kiện tự nhiên khá thuận lợi cho sản xuất nông nghiệp, hệ thống giao thông đi lại thuận lợi trong việc giao thương đi lại với các huyện trong tỉnh cũng như với các tỉnh lân cận và thủ đô Hà Nội... Đây cũng chính là điều kiện thuận lợi để phát triển ngành chăn nuôi lợn của huyện Phú Bình, đặc biệt là kinh tế trang trại chăn nuôi lợn. Do vậy số lượng trang trại chăn nuôi lợn của huyện Phú Bình tương đối lớn so với các huyện, thành phố, thị xã khác trong tỉnh Thái Nguyên. Trong những năm gần đây, chăn nuôi lợn 2 tại những trang trại quy mô vừa và lớn với những áp dụng tiến bộ của khoa học kỹ thuật hiện đại tại huyện Phú Bình đã đem lại thu nhập tương đối cao và ổn định so với ngành nghề khác đối với người dân tại huyện Phú Bình, phát huy rõ hiệu quả trong việc chuyển dịch cơ cấu trong ngành nông nghiệp, xong phương thức sản xuất của người dân còn mang tính nhỏ lẻ, dựa vào nguồn thức ăn sẵn có và kinh nghiệm là chính, việc áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật còn hạn chế, chưa tạo ra diện rộng. Việc sử dụng lao động chưa hiệu quả, quy mô nhỏ, năng suất lao động thấp, cơ cấu giống còn nghèo nàn chủ yếu là giống cho năng xuất, chất lượng thịt còn thấp… Bên cạnh đó, người dân chăn nuôi lợn vẫn còn gặp nhiều như tiêu thụ sản phẩm, sự thiếu ổn định như giá lợn lên xuống thường xuyên, bấp bênh, các loại dịch bệnh trên lợn, đặc biệt là dịch bệnh Dịch tả lợn Châu Phi xảy ra năm 2019 - 2021… khiến cho người chăn nuôi lợn chưa thực sự yêu tâm khi đầu tư lớn (Phòng NN&PTNT huyện Phú Bình, 2021). Sự gắn kết giữa người chăn nuôi với các doanh nghiệp và tiêu thụ sản phẩm chủ yếu là thị trường nội tiêu, chưa tận dụng được lợi thế để nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh, phát triển ổn định vì vậy cần có sự quan tâm của các cấp chính quyền để giúp đỡ định hướng cho người dân chăn nuôi tại huyện Phú Bình phát triển nâng cao giá trị chăn nuôi lợn hơn nữa. Thấy được các tồn tại để từ đó đề ra các giải pháp phát triển chăn nuôi lợn - tiêu thụ lợn của huyện Phú Bình. Xuất phát từ những thực tế trên tôi đã tiến hành thực hiện đề tài: “Phân tích hiệu quả kinh tế của trang trại chăn nuôi lợn trên địa bàn huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên”. 2. Mục tiêu nghiên cứu - Thực trạng phát triển chăn nuôi lợn tại huyện Phú Bình tỉnh Thái Nguyên - Hiệu quả kinh tế của các trang trại chăn nuôi lợn trên địa bàn huyện Phú Bình tỉnh Thái Nguyên. - Thực trạng tiêu thụ lợn tại các trang trại chăn nuôi huyện Phú Bình - Các yếu tố ảnh hưởng ảnh đến HQKT các trang trại chăn nuôi lợn huyện Phú Bình tỉnh Thái Nguyên. 3 - Đề xuất một số giải pháp nâng cao HQKT các trang trại lợn tại huyện Phú Bình tỉnh Thái Nguyên. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1 Đối tượng nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu của đề tài: Các các vấn đề liên quan đến hiệu quả kinh tế của trang trại chăn nuôi lợn tại huyện Phú Bình tỉnh Thái Nguyên. 3.2 Phạm vi nghiên cứu: - Phạm vi về không gian nghiên cứu Đề tài được tiến hành nghiên cứu trên địa bàn huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên - Phạm vi về thời gian nghiên cứu. Thời gian thu thập số liệu: Các số liệu được thu thập trong giai đoạn từ năm 2019 - 2021. Số liệu điều tra các trang trại, các hộ chăn nuôi được thực hiện năm 2021 - Phạm vi về nội dung Đề tài nghiên cứu hiệu quả kinh tế của các trang trại chăn nuôi thuần lợn thịt trên địa bàn huyện Phú Bình tỉnh Thái Nguyên 4. Ý nghĩa thực tiễn và những đóng góp mới 4.1. Ý nghĩa về lý luận Đề tài sẽ góp phần hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về hoạt động kinh tế trang trại chăn nuôi lợn và đánh giá hiệu quả của hoạt động này trong lĩnh vực ngành nông nghiệp. 4.2. Ý nghĩa về thực tiễn Đề tài sẽ phân tích, đánh giá hiệu quả kinh tế của những trang trại chăn nuôi lợn trên địa bàn huyện Phú Bình, đề xuất các giải pháp quan trọng và có ý nghĩa nhằm tăng cường công tác quản lý, phát triển đối với hoạt động kinh tế trang trại chăn nuôi để từ đó từng bước nâng cao hoạt động hiệu quả phát triển sản xuất trang trại chăn nuôi lợn trên địa bàn huyện Phú Bình. 4 4.3. Những đóng góp mới của luận văn Kết quả nghiên cứu là tài liệu tham khảo phục vụ học tập, nghiên cứu cho sinh viên trong lĩnh vực nông nghiệp, đặc biệt là lĩnh vực chăn nuôi của huyện Phú Bình tỉnh Thái Nguyên. Theo nghiên cứu của học viên chưa có 1 nghiên cứu bài bản nào nghiên cứu về hiệu quả kinh tế của trang trại chăn nuôi lợn thịt tại huyện Phú Bình tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2018 - 2020 và đưa ra giải pháp giai đoạn 2022- 2025 định hướng đến 2030, đây chính là những đóng góp mới của luận văn. 5 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA ĐỀ TÀI 1.1. Cơ sở lý luận 1.1.1. Một số khái niệm cơ bản 1.1.1.1. Hiệu quả kinh tế Hiệu quả kinh tế là một phạm trù phản ánh sử dụng nguồn nhân lực, vật lực để đạt được hiệu quả cao nhất hay nói cách khác hiệu quả kinh tế là một phạm trù phản ánh chất lượng của một hoạt động kinh tế. Nâng cao chất lượng một hoạt động kinh tế là tăng cường lợi dụng các nguồn lực có sẵn trong một hoạt động kinh tế, đòi hỏi khách quan của một nền sản xuất xã hội, do nhu cầu vật chất ngày càng cao (Nguyễn Thị Thanh Hà, 2018). 1.1.1.2. Trang trại Trang trại là một hình thức tổ chức sản xuất cơ sở trong nông nghiệp (bao gồm cả nông, lâm, ngư nghiệp) mà tư liệu sản xuất thuộc quyền sở hữu hoặc quyền sử dụng của một người chủ độc lập. Sản xuất được tiến hành với quy mô ruộng đất và các yếu tố sản xuất tập trung đủ lớn cùng phương thức tổ chức quản lý sản xuất tiến bộ và trình độ kỹ thuật cao, hoạt động tự chủ để sản xuất ra các loại sản phẩm hàng hoá phù hợp với yêu cầu đặt ra của cơ chế thị trường (Trần Công Phụng, 2017). 1.1.1.3. Kinh tế trang trại Theo Nghị quyết số 03/2000/NQ - CP ngày 02/02/2000 về kinh tế trang trại của Chính phủ, “Kinh tế trang trại là hình thức tổ chức sản xuất hàng hoá trong nông nghiệp, nông thôn, chủ yếu dựa vào hộ gia đình, nhằm mở rộng quy mô và nâng cao hiệu quả sản xuất trong lĩnh vực trồng trọt, chăn nuôi, nuôi trồng thuỷ sản, trồng rừng, gắn sản xuất với chế biến và tiêu thụ nông, lâm, thuỷ sản” (Thủ tướng Chính phủ, 2000). Kinh tế trang trại là hình thức tổ chức sản xuất hàng hoá trong nông nghiệp, nông thôn, chủ yếu dựa vào hộ gia đình, nhằm mở rộng quy mô và nâng cao hiệu quả sản xuất trong lĩnh vực trồng trọt, chăn nuôi, nuôi trồng thuỷ sản, trồng rừng, gắn sản xuất với chế biến và tiêu thụ nông, lâm, thuỷ sản. 6 1.1.1.4. Kinh tế trang trại chăn nuôi Kinh tế trang trại chăn nuôi là một nền sản xuất kinh tế trong nông nghiệp với nông sản hàng hoá là sản phẩm của chăn nuôi đại gia súc, gia cầm… Đó là tổng thể các mối quan hệ kinh tế của các tổ chức sản xuất hoạt động kinh doanh nông nghiệp, xét ở phạm vi chăn nuôi. Bao gồm các hoạt động trước và sau sản xuất nông sản hàng hoá xung quanh các trục trung tâm là hệ thống các trang trại chăn nuôi ở các vùng kinh tế khác nhau. Kinh tế trang trại chăn nuôi cũng là sản phẩm của thời kỳ công nghiệp hoá, quá trình hình thành và phát triển các trang trại gắn liền với quá trình công nghiệp hoá từ thấp đến cao, tỷ trọng hàng hoá từ thấp đến cao cũng như trình độ sản xuất, quy mô và năng lực sản xuất đáp ứng được nhu cầu sản phẩm hàng hoá như thịt, trứng, sữa… trên thị trường, phù hợp với sự phát triển kinh tế thị trường hiện nay (Hoàng Thị Bích Hằng, 2015). Kinh tế trang trại chăn nuôi là một nền tảng lớn của một hệ thống kinh tế trang trại nói chung, là một bộ phận của nền sản xuất trong nông nghiệp, khác với các ngành sản xuất khác: lâm nghiệp hay thuỷ sản phụ thuộc nhiều vào điều kiện đất đai, khí tượng và thời tiết nhưng đối với chăn nuôi đó chỉ là những ảnh hưởng tác động đến vật nuôi, nó phụ thuộc chính vào điều kiện chăm sóc, nuôi dưỡng của trang trại. Sản phẩm của chăn nuôi phục vụ trực tiếp nhu cầu tiêu dùng của đại đa số người dân trong cả nước. 1.1.2. Vai trò và vị trí của kinh tế trang trại và trang trại chăn nuôi 1.1.2.1. Vai trò và vị trí của kinh tế trang trại Ở các nước phát triển, trang trại gia đình là loại hình tổ chức sản xuất trang trại chủ yếu, có vị trí đặc biệt quan trọng trong hệ thống kinh tế nông nghiệp, có vai trò to lớn và quyết định trong sản xuất nông nghiệp, là lực lượng sản xuất ra phần lớn sản phẩm nông nghiệp trong xã hội, tiêu thụ sản phẩm cho các ngành công nghiệp, cung cấp nguyên liệu cho chế biến và thương nghiệp. Trong điều kiện nước ta, vai trò và hiệu quả phát triển kinh tế của trang trại được đánh giá, nhìn nhận trên cả ba mặt đó là: hiệu quả về kinh tế, xã hội 7 và môi trường. Sự hình thành và phát triển kinh tế trang trại có vai trò cực kỳ to lớn được biểu hiện: - Kinh tế trang trại là hình thức tổ chức sản xuất lấy việc khai thác tiềm năng và lợi thế so sánh phục vụ nhu cầu xã hội làm phương thức sản xuất chủ yếu. Vì vậy, nó cho phép huy động khai thác, đất đai sức lao động và nguồn lực khác một cách đầy đủ, hợp lý và có hiệu quả. Nhờ vậy nó góp phần thúc đẩy tăng trưởng và phát triển kinh tế trong nông nghiệp nông thôn nói riêng và phát triển kinh tế xã hội nói chung (Huỳnh Minh Trí, 2014). - Trang trại với kết quả và hiệu quả sản xuất cao, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế, phát triển các loại cây trồng vật nuôi có giá trị hàng hoá cao, khắc phục dần tình trạng manh mún tạo vùng chuyên môn hoá cao, đẩy nhanh nông nghiệp sang sản xuất hàng hoá. - Chuyển dịch cơ cấu kinh tế trang trại tạo ra nhiều nông sản, nhất là các nông sản làm nguyên liệu cho công nghiệp. Vì vậy trang trại góp phần thúc đẩy công nghiệp nhất là công nghiệp chế biến và dịch vụ sản xuất ở nông thôn phát triển. - Kinh tế trang trại là đơn vị sản xuất có quy mô lớn hơn kinh tế hộ, vì vậy có khả năng áp dụng hiệu quả các thành tựu khoa học và công nghệ vào sản xuất, nâng cao hiệu quả sử dụng các nguồn lực. - Với cách thức tổ chức sản xuất và quản lý kinh doanh tiên tiến, trang trại là nơi tiếp nhận và truyền tải các tiến bộ khoa học công nghệ đến hộ nông dân thông qua chính hoạt động sản xuất của mình. - Về mặt kinh tế: Kinh tế trang trại đã tạo ra bước chuyển biến về giá trị sản phẩm hàng hóa và thu nhập của trang trại vượt trội hẳn so với kinh tế hộ, khắc phục tình trạng sản xuất phân tán, manh mún tạo nên những vùng chuyên môn hóa, tập trung hàng hóa và thâm canh cao. Mặt khác qua thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế, trang trại góp phần thúc đẩy phát triển công nghiệp, đặc biệt là công nghiệp chế biến và dịch vụ sản xuất ở nông thôn, góp phần tích cực thúc đẩy sự phát triển của nông nghiệp và kinh tế nông thôn (Trần Công Phụng, 2017). 8 - Về mặt xã hội: Phát triển kinh tế trang trại làm tăng hộ giàu ở nông thôn, tạo thêm việc làm và tăng thu nhập cho người lao động và dân cư ở nông thôn, góp phần thúc đẩy phát triển kết cấu hạ tầng nông thôn là tấm gương cho các hộ nông dân về cách thức tổ chức sản xuất kinh doanh tiên tiến và có hiệu quả. Tất cả những vấn đề đó góp phần quan trọng giải quyết các vấn đề kinh tế - xã hội ở nông thôn (Trần Công Phụng , 2017). - Về mặt môi trường: Phát triển kinh tế trang trại góp phần cải tạo và bảo vệ môi trường sinh thái. Thực hiện phát triển kinh tế trang trại nước ta đã đem lại nhiều kết quả về kinh tế xã hội và môi trường. Nhưng phát triển kinh tế trang trại ở nước ta phải phù hợp với điều kiện tự nhiên kinh tế từng vùng và từng địa phương. Nhất là những vùng địa phương có điều kiện đất đai và điều kiện sản xuất hàng hoá (Võ Trọng Thành, 2012). 1.1.2.2 Vai trò và vị trí của ngành chăn nuôi lợn đối với đời sống Chăn nuôi lợn là một ngành có từ lâu đời, chăn nuôi lợn đã và đang phát triển mạnh mẽ cùng với sự phát triển của ngành chăn nuôi. Chăn nuôi lợn mang lại sự đột phá trong chuyển dịch kinh tế của ngành chăn nuôi và trồng trọt. Chăn nuôi nói chung và chăn nuôi lợn nói riêng mang lại hiệu quả kinh tế cao, ổn định cho người dân, giúp phần xoá đói giảm nghèo, mang lại cuộc sống tốt đẹp cho người dân (Nguyễn Thanh Hùng , 2014). Đối với người dân Việt Nam, thịt lợn là một thức ăn hàng ngày trong bữa ăn, nó có nhiều giá trị dinh dưỡng, cung cấp cho con người dinh dưỡng để lao động sản xuất tạo ra của cải vật chất. Ngày nay, ngành chăn nuôi lợn càng được phổ biến rộng rãi hơn, được nhà nước quan tâm khuyến khích phát triển mạnh mẽ, từng bước nâng cao và khẳng định vai trò quan trong của ngành chăn nuôi lợn trong cơ cấu phát triển kinh tế của đất nước cũng như từng địa phương (Nguyễn Thị Thu Huyền , 2017). Sản phẩm thịt lợn của Việt Nam này nay không chỉ để phục vụ tiêu dùng trong nước, mà còn là mặt hàng xuất khẩu quan trọng để tăng thu ngoại tệ góp phần phát triển kinh tế của đất nước. Ngành chăn nuôi lợn cũng mang lại nguồn