ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH
NGUYỄN HỮU NAM
QUẢN LÝ THU NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC
THÀNH PHỐ VĨNH YÊN
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ
THÁI NGUYÊN - 2014
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
http://www.lrc-tnu.edu.vn/
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH
NGUYỄN HỮU NAM
QUẢN LÝ THU NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC
THÀNH PHỐ VĨNH YÊN
Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
Mã số: 60.34.04.10
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. TRẦN ĐÌNH THAO
THÁI NGUYÊN - 2014
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
http://www.lrc-tnu.edu.vn/
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận văn “Quản lý thu ngân sách nhà nước Thành phố
Vĩnh Yên”
PGS.TS. Trần Đình Thao. Các số liệu, kết luận nghiên cứu trình bày trong
luận văn này là trung thực và chính xác. Những kết quả của luận văn chƣa
từng đƣợc công bố trong bất cứ công trình nào.
Tôi xin chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình!
Thái Nguyên, ngày .... tháng .... năm 2014
Học viên
Nguyễn Hữu Nam
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
http://www.lrc-tnu.edu.vn/
ii
LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành luận văn này, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn:
PGS.TS. Trần Đình Thao đã tận tình hƣớng dẫn tôi trong suốt quá
trình thực hiện. Tôi xin trân thành cảm ơn Phòng Quản lý Đào tạo Sau đại học
- Trƣờng ĐH Kinh tế và QTKD đã tạo mọi điều kiện để tôi hoàn thành khoá
học và trình bày luận văn.
.
Xin trân trọng cảm ơn!
Thái Nguyên, ngày .... tháng .... năm 2014
Học viên
Nguyễn Hữu Nam
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
http://www.lrc-tnu.edu.vn/
iii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... ii
MỤC LỤC ........................................................................................................ iii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT .............................................................. vi
DANH MỤC CÁC BẢNG.............................................................................. vii
DANH MỤC SƠ ĐỒ, HÌNH ......................................................................... viii
DANH MỤC MỘT SỐ LOẠI PHÍ, LỆ PHÍ THEO QUY ĐỊNH ................... ix
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1
2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài ..................................................................... 3
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ................................................................. 4
4. Đóng góp mới của luận văn .......................................................................... 4
5. Kết cấu của luận văn ..................................................................................... 5
Chƣơng 1. LÝ LUẬN CHUNG VỀ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC VÀ
QUẢN LÝ THU NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC..................................... 7
1.1. Tổng quan về Ngân sách nhà nƣớc (NSNN) ............................................. 7
1.1.1. Khái niệm NSNN .................................................................................... 7
1.1.2. Vai trò của NSNN ................................................................................... 8
1.1.3. Quản lý nhà nƣớc đối với NSNN .......................................................... 10
1.2. Thu Ngân sách Nhà nƣớc ......................................................................... 13
1.2.1. Đặc điểm thu ngân sách nhà nƣớc ........................................................ 15
1.2.2. Chức năng của thu ngân sách nhà nƣớc ................................................ 15
1.3. Nội dung quản lý thu ngân sách nhà nƣớc ............................................... 18
1.3.1. Lập kế hoạch thu ngân sách .................................................................. 18
1.3.2. Tổ chức thu ngân sách........................................................................... 22
1.3.3. Kiểm tra, thanh tra thu ngân sách ......................................................... 23
1.4. Các nhân tố ảnh hƣởng đến quản lý nguồn thu NSNN ............................ 24
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
http://www.lrc-tnu.edu.vn/
iv
1.4.1. Các yếu tố thuộc môi trƣờng kinh tế ..................................................... 24
1.4.2. Các yếu tố thuộc chính sách thu ngân sách........................................... 26
1.4.3. Yếu tố thuộc về cơ quan thu ngân sách ................................................ 31
1.4.4. Yếu tố thuộc về ngƣời nộp thuế, phí ..................................................... 33
1.4.5. Mức độ trang trải các khoản chi phí của Nhà nƣớc .............................. 35
1.5. Một số kinh nghiệm về quản lý thu ngân sách nhà nƣớc của một số
Thành phố thuộc Tỉnh ở trong nƣớc ..................................................... 35
1.5.1. Thành phố Mỹ Tho................................................................................ 35
1.5.2. Thành phố Đà Lạt.................................................................................. 36
1.5.3. Những bài học kinh nghiệm .................................................................. 37
Kết luận chƣơng 1 ........................................................................................... 38
Chƣơng 2. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................. 40
2.1. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................. 40
2.2. Các phƣơng pháp nghiên cứu................................................................... 40
2.2.1. Phƣơng pháp thu thập thông tin ............................................................ 40
2.2.2. Phƣơng pháp tổng hợp thông tin ........................................................... 41
2.2.3. Phƣơng pháp phân tích đánh giá ........................................................... 41
2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ................................................................... 43
Chƣơng 3. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THU NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC
THÀNH PHỐ VĨNH YÊN, TỈNH VĨNH PHÚC ............................. 45
3.1. Khái quát về Thành phố Vĩnh Yên .......................................................... 45
3.1.1. Vị trí địa lý ............................................................................................ 45
3.1.2. Đặc điểm địa hình ................................................................................. 46
3.1.3. Khí hậu, thủy văn .................................................................................. 46
3.1.4. Các nguồn tài nguyên thiên nhiên ......................................................... 47
3.2. Đặc điểm kinh tế-xã hội Thành phố Vĩnh Yên giai đoạn 2011-2013 ...... 50
3.2.1. Đặc điểm kinh tế ................................................................................... 50
3.2.2. Các thành phần kinh tế .......................................................................... 51
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
http://www.lrc-tnu.edu.vn/
v
3.3. Thực trạng thu NSNN Thành phố Vĩnh Yên giai đoạn 2011-2013 ................ 57
3.3.1. Nội dung thu NSNN Thành phố Vĩnh Yên ........................................... 57
3.3.2. Nội dung quản lý thu NSNN Thành phố Vĩnh Yên .............................. 59
3.3.3. Tổ chức bộ máy quản lý thu NSNN Thành phố Vĩnh Yên................... 60
3.3.4. Thực trạng thực hiện thu NSNN Thành phố qua các năm .................... 61
3.3.5. Thu ngân sách xã, phƣờng .................................................................... 74
3.4. Tình hình thanh tra, kiểm tra thu ngân sách ............................................. 80
3.5. Những thuận lợi, khó khăn và nguyên nhân thất thoát nguồn thu
ngân sách ............................................................................................... 82
3.5.1. Thuận lợi ............................................................................................... 82
3.5.2. Khó khăn và nguyên nhân thất thoát nguồn thu ngân sách .................. 83
3.6. Các yếu tố tác động đến thu NSNN Thành phố qua các năm .................. 84
3.6.1. Nhân tố tăng trƣởng kinh tế .................................................................. 84
3.6.2. Nhân tố cơ chế chính sách .................................................................... 86
3.6.3. Nhân tố tổ chức thực hiện thu ............................................................... 87
Kết luận chƣơng 3 ........................................................................................... 90
Chƣơng 4. GIẢI PHÁP TĂNG THU NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC
THÀNH PHỐ VĨNH YÊN, TỈNH VĨNH PHÚC ............................. 92
4.1. Các căn cứ đƣa ra giải pháp ..................................................................... 92
4.1.1. Quy hoạch phát triển kinh tế- xã hội thành phố Vĩnh Yên giai đoạn
2011-2015, tầm nhìn đến năm 2020 ..................................................... 92
4.1.2. Kế hoạch phát triển kinh tế Thành phố, những định hƣớng, mục
tiêu thu NSNN Thành phố giai đoạn 2014-2015 .................................. 94
4.2. Một số giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý thu ngân sách Nhà nƣớc
của Thành phố giai đoạn 2014-2015................................................... 104
4.2.1. Giải pháp từ cơ quan Chi cục Thuế Thành phố .................................. 105
4.2.2. Ngƣời nộp thuế .................................................................................... 112
4.3. Kiến nghị ................................................................................................ 114
KẾT LUẬN .................................................................................................. 118
TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 122
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
http://www.lrc-tnu.edu.vn/
vi
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Ngân sách nhà nƣớc
:
NSNN
Thực hiện
:
TH
Dự toán
:
DT
Cân đối ngân sách
:
CĐNS
Doanh nghiệp Nhà nƣớc :
DNNN
Đơn vị tính
:
ĐVT
Giá trị gia tăng
:
GTGT
Hội đồng nhân dân
:
HĐND
Ủy ban nhân dân
:
UBND
Ngân sách địa phƣơng
:
NSĐP
Ngân sách trung ƣơng
:
NSTW
Sản xuất kinh doanh
:
SXKD
Xây dựng cơ bản
:
XDCB
Tài chính nhà nƣớc
:
TCNN
Mục tiêu đại hội
:
MTĐH
Giải phóng mặt bằng
:
GPMB
Cải cách hành chính
:
CCHC
Thu nhập cá nhân
:
TNCN
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
http://www.lrc-tnu.edu.vn/
vii
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 3.1. Hiện trạng sử dụng đất Thành phố Vĩnh Yên (năm 2009) ........... 48
Bảng 3.2. Chuyển dịch cơ cấu giá trị sản xuất trên địa bàn Thành phố ........ 52
Bảng 3.3. Số lƣợng cơ sở kinh tế cá thể phân theo ngành thống kê Nông
- lâm nghiệp - thủy sản ................................................................. 55
Bảng 3.4. Cơ cấu kinh tế Thành phố Vĩnh Yên qua các năm ....................... 56
Bảng 3.5. Dự toán thu NSNN Thành phố Vĩnh Yên 3 năm (2011-2013) ......... 63
Bang 3.6. Tình hình thực hiện thu NSNN trên địa bàn Thành phố Vĩnh Yên
năm 2011 - 2013 ............................................................................. 67
Bảng 3.7. Tình hình thực hiện thu bổ sung ngân sách cấp trên của
Thành phố qua các năm 2011, 2012 và năm 2013 ....................... 73
Bảng 3.8. Tình hình thu ngân sách xã, phƣờng năm 2011............................ 75
Bảng 3.9. Tình hình thu ngân sách xã, phƣờng năm 2012 và năm 2013 ...... 78
Bảng 3.10. Bảng tổng hợp tốc độ tăng trƣởng kinh tế và tốc độ tăng thu
NSNN Thành phố Vĩnh Yên giai đoạn 2011-2013 ...................... 85
Bảng 3.11. Số liệu về kỹ năng, trình độ cán bộ thu ngân sách tại cơ quan
Chi cục Thuế thành phố Vĩnh Yên ............................................... 89
Bảng 4.1. Chuyển đổi cơ cấu ngành ............................................................... 95
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
http://www.lrc-tnu.edu.vn/
viii
DANH MỤC SƠ ĐỒ, HÌNH
Sơ đồ 3.1. Bản đồ hành chính Thành phố Vĩnh Yên, tỉnh Vĩnh Phúc ............ 50
Sơ đồ 3.2. Bộ máy quản lý NSNN Thành phố Vĩnh Yên ............................... 61
Hình 4.1. Sơ đồ KCN Vĩnh Yên trong bố trí KCN của tỉnh Vĩnh Phúc ......... 98
Hình 4.2. Minh họa khu thƣơng mại ............................................................. 101
Hình 4.3. Sơ đồ mạng lƣới du lịch Vĩnh Yên kết nối với cả Tỉnh ................ 103
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
http://www.lrc-tnu.edu.vn/
ix
DANH MỤC MỘT SỐ LOẠI PHÍ, LỆ PHÍ THEO QUY ĐỊNH
I - Phí thuộc lĩnh vực nông nghiệp, lâm nghiệp, thuỷ sản
1. Thuỷ lợi phí.
2. Phí kiểm dịch động vật, thực vật.
3. Phí kiểm nghiệm chất lƣợng động vật, thực vật…..
II- Phí thuộc lĩnh vực công nghiệp, xây dựng
1. Phí kiểm nghiệm chất lƣợng sản phẩm, hàng hoá, thiết bị, vật tƣ, nguyên
vật liệu.
2. Phí xây dựng.
3. Phí đo đạc, lập bản đồ địa chính…..
III- Phí thuộc lĩnh vực thƣơng mại, đầu tƣ
1. Phí chợ
2. Phí thẩm định đầu tƣ
3. Phí đấu thầu, đấu giá…..
IV- Phí thuộc lĩnh vực giao thông vận tải
1. Phí sử dụng đƣờng bộ
2. Phí qua cầu
3. Phí qua đò, qua phà….
V- Phí thuộc lĩnh vực thông tin, liên lạc
1. Phí cấp tên miền địa chỉ sử dụng Internet
2. Phí thẩm định điều kiện hoạt động bƣu chính viễn thông…
VI - Phí thuộc lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội
1. Phí an ninh, trật tự, an toàn xã hội
2. Phí xác minh giấy tờ, tài liệu
3. Phí trông giữ xe…
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
http://www.lrc-tnu.edu.vn/
x
VII - Phí thuộc lĩnh vực văn hoá, xã hội
1. Phí tham quan
2. Phí thẩm định văn hoá phẩm…
VIII - Phí thuộc lĩnh vực giáo dục và đào tạo
1. Học phí.
2. Phí dự thi, dự tuyển.
IX- Phí thuộc lĩnh vực y tế
1. Viện phí
2. Phí giám định y khoa
3. Phí kiểm tra, kiểm nghiệm vệ sinh an toàn thực phẩm…
X - Phí thuộc lĩnh vực khoa học, công nghệ và môi trƣờng
1. Phí bảo vệ môi trƣờng
2. Phí thẩm định báo cáo đánh giá tác động môi trƣờng
3. Phí vệ sinh…
XI - Phí thuộc lĩnh vực tài chính, ngân hàng, hải quan
1. Phí cung cấp thông tin về tài chính doanh nghiệp
2. Phí bảo lãnh, thanh toán khi đƣợc cơ quan, tổ chức cấp dịch vụ bảo lãnh,
thanh toán
3. Phí sử dụng thiết bị, cơ sở hạ tầng chứng khoán…
XII- Phí thuộc lĩnh vực tƣ pháp
1. Án phí.
2. Phí giám định tƣ pháp.
3. Phí cung cấp thông tin về giao dịch bảo đảm.
* Danh mục lệ phí
I - Lệ phí quản lý nhà nước liên quan đến quyền và nghĩa vụ của công dân
1.
Lệ phí quốc tịch.
2.
Lệ phí hộ tịch, hộ khẩu.
3.
Lệ phí cấp hộ chiếu, thị thực xuất cảnh, nhập cảnh.
4.
Lệ phí toà án.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
http://www.lrc-tnu.edu.vn/
xi
II - Lệ phí quản lý nhà nƣớc liên quan đến quyền sở hữu, quyền sử dụng
tài sản
1.
Lệ phí trƣớc bạ.
2.
Lệ phí địa chính.
3.
Lệ phí bảo hộ quyền tác giả.
4.
Lệ phí bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp.
5.
Lệ phí cấp giấy phép xây dựng.
III- Lệ phí quản lý nhà nƣớc liên quan đến sản xuất, kinh doanh
1.
Lệ phí cấp GCN đăng ký kinh doanh, cung cấp thông tin về đăng ký
kinh doanh.
2.
Lệ phí cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện hoạt động trên các loại phƣơng tiện.
3.
Lệ phí cấp hạn ngạch, giấy phép xuất khẩu, nhập khẩu.
4.
Lệ phí cấp giấy chứng nhận chất lƣợng sản phẩm, hàng hoá.
IV - Lệ phí quản lý nhà nƣớc đặc biệt về chủ quyền quốc gia
1.
Lệ phí ra vào cảng.
2.
Lệ phí bay qua vùng trời, đi qua vùng đất, vùng biển.
V - Lệ phí quản lý nhà nƣớc trong các lĩnh vực khác
1.
Lệ phí cấp giấy phép sử dụng con dấu.
2.
Lệ phí Hải quan.
3.
Lệ phí cấp văn bằng, chứng chỉ.
4.
Lệ phí chứng thực.
5.
Lệ phí công chứng
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
http://www.lrc-tnu.edu.vn/
1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Ngân sách nhà nƣớc (NSNN), hay ngân sách chính phủ, là một phạm
trù kinh tế và là phạm trù lịch sử; là một thành phần trong hệ thống tài
chính. Thuật ngữ "Ngân sách nhà nƣớc" đƣợc sử dụng rộng rãi trong đời
sống kinh tế, xã hội ở mọi quốc gia. Song quan niệm về ngân sách nhà
nƣớc lại chƣa thống nhất, ngƣời ta đã đƣa ra nhiều định nghĩa về ngân sách
nhà nƣớc tùy theo các trƣờng phái và các lĩnh vực nghiên cứu. Các nhà
kinh tế Nga quan niệm: Ngân sách nhà nƣớc là bảng liệt kê các khoản thu,
chi bằng tiền trong một giai đoạn nhất định của quốc gia. Luật Ngân sách
Nhà nƣớc của Việt Nam đã đƣợc Quốc hội Việt Nam thông qua ngày
16/12/2002 định nghĩa: Ngân sách Nhà nƣớc là toàn bộ các khoản thu, chi
của Nhà nƣớc trong dự toán đã đƣợc cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền
quyết định và đƣợc thực hiện trong một năm để đảm bảo thực hiện các
chức năng và nhiệm vụ của nhà nƣớc.
Ngân sách nhà nƣớc bao gồm ngân sách trung ƣơng và ngân sách địa
phƣơng. Ngân sách trung ƣơng là ngân sách của các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ
quan thuộc Chính phủ và các cơ quan khác ở trung ƣơng. Ngân sách địa
phƣơng bao gồm ngân sách của đơn vị hành chính các cấp có Hội đồng Nhân
dân và Ủy ban Nhân dân.
NSNN là một trong những nguồn lực quan trọng đảm bảo các hoạt
động của Nhà nƣớc. NSNN đã trở thành công cụ tài chính rất quan trọng, góp
phần to lớn vào việc phát triển kinh tế- xã hội. Vì vậy, thu NSNN không chỉ
đáp ứng nhu cầu hoạt động của bộ máy Nhà nƣớc, các tổ chức chính trị xã hội
thực thi tốt nhiệm vụ mà còn dành phần đáng kể cho dự phòng, dự trữ tài
chính, đầu tƣ phát triển và trả nợ. Thu NSNN là công cụ hữu hiệu để điều tiết,
điều chỉnh nền kinh tế.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
http://www.lrc-tnu.edu.vn/
2
Do thu NSNN có vị trí, vai trò quan trọng nhƣ vậy nên quản lý thu
NSNN đƣợc Nhà nƣớc, các bộ, ngành luôn chú trọng ở tất cả các mặt: Hình
thành khung pháp luật và cơ chế chính sách thu NSNN, xây dựng và hoàn thiện
bộ máy quản lý thu, đổi mới quy trình thu và áp dụng nhiều biện pháp tích cực
trong quản lý thu NSNN.
Trong những năm gần đây, thu NSNN trên địa bàn Thành phố Vĩnh
Yên luôn hoàn thành và hoàn thành vƣợt mức chỉ tiêu cấp trên giao, và hoàn
thành vƣợt mức so với chỉ tiêu của HĐND Thành phố. Vĩnh Yên là đơn vị
đứng đầu toàn tỉnh Vĩnh Phúc về thu NSNN. Số thu NSNN trên địa bàn
Thành phố qua các năm luôn ổn định, đối tƣợng nộp NSNN tăng nhanh và về
cũng nhƣ về chất. Số thu NSNN đƣợc tập trung đầy đủ, nhanh chóng, kịp thời
qua cơ quan chức năng là Chi cục Thuế Thành phố. Kết quả đó, khẳng định
Vĩnh Yên đã luôn chủ động trong việc khai thác cũng nhƣ nuôi dƣỡng nguồn
thu. Thu NSNN Thành phố cơ bản đáp ứng kịp thời các nhiệm vụ chi cho
ngân sách các cấp Thành phố.
Nhìn lại công tác thu NSNN Thành phố Vĩnh Yên thời gian qua đã có
rất nhiều nỗ lực, có sự phối hợp chặt chẽ giữa các ban, ngành, đoàn thể, đặc
biệt là cơ quan Thuế đã có nhiều tham mƣu trong việc thu ngân sách, Thành
phố đã có nhiều đổi mới và cải tiến cơ chế thu, quản lý nguồn thu NSNN
Thành phố. Nguồn thu NSNN Thành phố đã góp phần quan trọng trong tiến
trình đổi mới, phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng an ninh, xóa
đói giảm nghèo, thực hiện các chính sách an sinh xã hội của Thành phố. Từ
nguồn thu NSNN những năm qua, Thành phố đã đƣợc đầu tƣ hoàn thiện hệ
thống cơ sở ha tầng kinh tế - xã hội, hạ tầng đô thị. Vĩnh Yên đã khẳng định
là Thành phố trẻ năng động, là vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ và là vùng
trung tâm kinh tế, chính trị, văn hóa xã hội của tỉnh. Vĩnh Yên đang thực hiện
lộ trình trở thành đô thị loại II vào năm 2014, tiến tới xây dựng đô thị Vĩnh
Yên xanh, phát triển bền vững, trở thành đô thị lõi của tỉnh Vĩnh Phúc. Vì
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
http://www.lrc-tnu.edu.vn/
3
vậy, thu NSNN có vị trí đặc biệt quan trọng để Vĩnh Yên phát huy nội lực,
thực hiện có hiệu quả những nhiệm vụ theo lộ trình đã đề ra.
Trong thời gian tiếp theo, để tiếp tục giải quyết tốt công tác quản lý
nguồn thu cho ngân sách trong khi vẫn đạt đƣợc mục tiêu nuôi dƣỡng nguồn
thu và xa hơn, hƣớng tới sự phát triển bền vững đòi hỏi các nhà quản lý cần
có những giải pháp sao cho phù hợp trong giải quyết vấn đề này. Thực tế cho
thấy, công tác quản lý thu NSNN vẫn còn bộc lộ một số hạn chế nhất định,
công tác quản lý điều hành thu NSNN của HĐND và UBND các cấp còn
nhiều hạn chế, tình trạng lãng phí trong quản lý, sử dụng NSNN đang có
chiều hƣớng gia tăng. Trong điều kiện NSNN còn hạn hẹp, việc tập trung đầy
đủ và kịp thời các khoản thu NSNN trên địa bàn thành phố Vĩnh Yên luôn
đƣợc xác định là nhiệm vụ trọng tâm, nhằm đảm bảo nguồn lực phục vụ tốt
nhiệm vụ chiến lƣợc và Đảng và Nhà nƣớc ta đã đề ra. Nhận thức về tầm
quan trọng của việc quản lý thu NSNN trong giai đoạn hiện nay, cũng nhƣ để
tiếp tục nghiên cứu cả về mặt lý luận cũng nhƣ thực tiễn nhằm tìm ra phƣơng
pháp hữu hiệu để tiếp tục thực hiện có hiệu quả công tác quản lý thu NSNN
nên tôi đã chọn đề tài nghiên cứu “Quản lý thu ngân sách nhà nước Thành
phố Vĩnh Yên” làm luận văn tốt nghiệp của mình.
2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
2.1. Mục tiêu tổng quát
Trên cơ sở đánh giá thực trạng việc quản lý thu NSNN tại Thành phố
Vĩnh Yên, phát hiện những mặt mạnh và những hạn chế trong quản lý thu
ngân sách, từ đó đề xuất giải pháp nhằm thực hiện tốt hơn nữa việc quản lý
thu NSNN trên địa bàn thành Phố Vĩnh Yên.
2.2. Mục tiêu cụ thể
- Luận văn hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý thu NSNN.
- Đánh giá thực trạng công tác quản lý thu NSNN trên địa bàn Thành
phố Vĩnh Yên, tỉnh Vĩnh phúc.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
http://www.lrc-tnu.edu.vn/
4
- Đề xuất một số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thu NSNN của
Thành phố Vĩnh Yên, tỉnh Vĩnh Phúc.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tƣợng nghiên cứu của đề tài là công tác quản lý thu NSNN trên địa
bàn Thành phố Vĩnh Yên.
3.2 Phạm vi nghiên cứu
3.2.1. Phạm vi về không gian
Đề tài đƣợc nghiên cứu công tác quản lý thu NSNN trên địa bàn Thành
phố Vĩnh Yên, tỉnh Vĩnh Phúc.
3.2.2. Phạm vi về thời gian
Đề tài đƣợc tiến hành nghiên cứu trong năm 2014. Do vậy, các thông
tin, số liệu đƣợc thu thập phục vụ cho đề tài từ các tài liệu liên quan đến công
tác quản lý thu NSNN của Thành phố Vĩnh Yên đƣợc giới hạn từ năm 2011
đến năm 2013, gắn với kế hoạch thực hiện phát triển kinh tế - xã hội Thành
phố giai đoạn 2011-2013.
3.2.3. Phạm vi nội dung nghiên cứu
Đề tài tập trung phân tích, đánh giá thực trạng quản lý thu NSNN
của Thành phố Vĩnh yên trong giai đoạn 2011-2013, đề xuất những giải
pháp chủ yếu nhằm tăng thu ngân sách nhà nƣớc Thành phố Vĩnh Yên
trong các năm tiếp theo.
4. Đóng góp mới của luận văn
- Hệ thống hóa các vấn đề lý luận cơ bản về hiệu quả quản lý ngân sách
nhà nƣớc và quản lý ngân sách nhà nƣớc của Thành phố.
- Về lý luận: luận án góp phần làm sáng tỏ lý thuyết về vị trí, vai trò
của hệ thống ngân sách Thành phố Vĩnh Yên và mối quan hệ hữu cơ trong
quan hệ cân đối giữa ngân sách trung ƣơng và ngân sách địa phƣơng theo
nguyên tắc phát triển kinh tế ngành và lãnh thổ (khu vực).
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
http://www.lrc-tnu.edu.vn/
5
- Phân tích rõ thực trạng về hiệu quả quản lý ngân sách nhà nƣớc thành
phố Vĩnh Yên; đánh giá những thành tích đạt đƣợc, những hạn chế và nguyên
nhân của hạn chế cần khắc phục.
- Đề xuất những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách nhà
nƣớc thành phố Vĩnh Yên giai đoạn 2014 - 2015 và tầm nhìn đến năm 2020.
- Đề ra các biện pháp thực hiện những giải pháp về quản lý ngân sách
nhà nƣớc thành phố Vĩnh Yên.
- Đóng góp mới về cơ chế quản lý ngân sách: Đề xuất các giải pháp
hoàn thiện quản lý ngân sách địa phƣơng trên các góc độ: phân định quản lý
thu - chi giữa ngân sách trung ƣơng và ngân sách địa phƣơng; quan hệ về quá
trình ngân sách (lập, chấp hành và quyết toán ngân sách); nâng cao vai trò của
chính quyền địa phƣơng trong tự chủ ngân sách và mở rộng quyền tự quyết
của ngân sách xã, để từng bƣớc đƣa ngân sách xã thực sự là một khâu cấu
thành của NSNN.
Những đóng góp chủ yếu trên đây đã khái quát những nội dung chính
mà luận văn đã đề cập. Hy vọng rằng đây sẽ là những ý kiến đóng góp tích
cực cho quá trình đổi mới và hoàn thiện quản lý NSNN, quản lý thu NSNN ở
thành phố Vĩnh Yên nói riêng, đổi mới quản lý tài chính của đất nƣớc nói
chung với mục tiêu thực hiện thành công chiến lƣợc tài chính, chiến lƣợc phát
triển kinh tế- xã hội Thành phố giai đoạn 2014-2015 và tầm nhìn đến 2020
của địa phƣơng và đất nƣớc.
5. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu và phần kết luận, luận văn gồm 4 chƣơng
Chương 1. Lý luận chung về Ngân sách nhà nƣớc và quản lý thu NSNN.
Chương 2. Phƣơng pháp nghiên cứu.
Chương 3. Thực trạng công tác quản lý thu NSNN Thành phố Vĩnh Yên,
tỉnh Vĩnh Phúc.
Chương 4. Giải pháp tăng thu NSNN thành phố Vĩnh Yên, tỉnh Vĩnh Phúc.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
http://www.lrc-tnu.edu.vn/
6
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
http://www.lrc-tnu.edu.vn/
7
Chƣơng 1
LÝ LUẬN CHUNG VỀ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC
VÀ QUẢN LÝ THU NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC
1.1. Tổng quan về Ngân sách nhà nƣớc (NSNN)
1.1.1. Khái niệm NSNN
Lịch sử đã chứng minh rằng, sản xuất hàng hóa phát triển, chế độ tƣ
hữu xuất hiện, và có sự phân chia giai cấp và đấu tranh giai cấp. Trong điều
kiện lịch sử đó, Nhà nƣớc xuất hiện, đầu tiên là Nhà nƣớc chiếm hữu nô lệ.
Khi Nhà nƣớc ra đời và hoạt động, để duy trì sự tồn tại của mình, Nhà nƣớc
đã dùng quyền lực chính trị buộc các tổ chức và cá nhân trong xã hội phải
đóng góp một phần thu nhập, của cải cho Nhà nƣớc nhằm tạo lập quỹ tiền tệ đáp
ứng nhu cầu chi tiêu quốc gia.
Nhƣ vậy sự ra đời của Nhà nƣớc đã làm nảy sinh các quan hệ kinh tế
gắn với hình thành, phân phối và sử dụng quỹ tiền tệ riêng có của mình, để
phục vụ các chức năng, nhiệm vụ hoạt động của Nhà nƣớc, hình thành nên
hoạt động tài chính nhà nƣớc (TCNN). Lịch sử đã chứng minh rằng TCNN
gắn liền sự ra đời của Nhà nƣớc và cùng với sự xuất hiện của tiền tệ làm tiền
tệ hoá các khoản thuế và chi tiêu của Nhà nƣớc. Bản chất của TCNN do bản
chất Nhà nƣớc quyết định, ỏ chế độ chính trị khác nhau thì bản chất TCNN
khác nhau.
Tài chính nhà nƣớc tác động đến hoạt động và phát triển của toàn bộ
nền kinh tế xã hội, thể hiện qua quá trình phân phối và phân phối lại sản phẩm
của xã hội. TCNN đã hình thành trƣớc so với ngân sách nhà nƣớc (NSNN).
Trong TCNN thì NSNN là bộ phận chủ yếu, quan trọng nhất vì nó là quỹ tiền
tệ lớn nhất. Qua kênh thu, NSNN huy động và tập trung một bộ phận các
nguồn tài chính trong xã hội dƣới các hình thức nhƣ: thuế và các khoản thu
không mang tính chất thuế, vay nợ của chính phủ trong và ngoài nƣớc, viện
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
http://www.lrc-tnu.edu.vn/
- Xem thêm -