http://kilobooks.com
THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
-1-
MUÏC LUÏC
Trang
PHAÀN MÔÛ ÑAÀU
COM
Chöông I
LYÙ LUAÄN VEÀ HÔÏP NHAÁT DOANH NGHIEÄP
1.1. Nhöõng vaán ñeà chung ...................................................................................... 1
1.1.1. Khaùi nieäm hôïp nhaát doanh nghieäp .............................................................. 1
1.1.2. Phaân loaïi hôïp nhaát doanh nghieäp ................................................................ 1
Phaân loaïi theo baûn chaát cuûa söï hôïp nhaát ............................................... 1
1.1.2.2.
Phaân loaïi theo caáu truùc cuûa söï hôïp nhaát ................................................ 2
1.1.2.3.
Phaân loaïi theo phöông phaùp söû duïng ñeå ñaït tôùi söï hôïp nhaát ................. 2
KS.
1.1.2.1.
1.1.3. Caùc hình thöùc hôïp nhaát doanh nghieäp ......................................................... 3
Mua taøi saûn 3
1.1.3.2.
Mua coå phieáu ......................................................................................... 3
1.1.3.3.
Hình thöùc khaùc ....................................................................................... 4
BOO
1.1.3.1.
1.2. Caùc phöông phaùp keá toaùn hôïp nhaát doanh nghieäp theo chuaån möïc keá
toaùn quoác teá .................................................................................................... 4
KIL
O
1.2.1. Keá toaùn hôïp nhaát doanh nghieäp theo phöông phaùp Coäng voán .................... 4
1.2.1.1.
Chuaån möïc keá toaùn quoác teá veà phöông thöùc Coäng voán ......................... 4
1.2.1.2.
Keá toaùn theo phöông thöùc Coäng voán ..................................................... 5
1.2.1.3.
Ví duï minh hoaï veà phöông phaùp coäng voán ............................................ 6
1.2.2. Keá toaùn hôïp nhaát doanh nghieäp theo phöông phaùp Mua ........................... 7
1.2.2.1. Chuaån möïc keá toaùn quoác teá veà phöông phaùp Mua .................................. 7
1.2.2.2.
Keá toaùn mua doanh nghieäp ................................................................... 8
1.2.2.3.
Lôïi theá thöông maïi (Goodwill) ............................................................ 13
1.2.2.4.
Lôïi theá thöông maïi aâm (Negative Goodwill)....................................... 15
1.2.2.5.
Ví duï minh hoaï veà phöông phaùp mua doanh nghieäp ........................... 17
http://kilobooks.com
THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
-21.3.
Moät soá nhaän xeùt veà Phöông phaùp Mua vaø Phöông phaùp coäng voán
.............................................................................................................. 17
1.4.
Nhöõng ñieåm ñoåi môùi cuûa chuaån möïc keá toaùn quoác teá veà vaán ñeà
1.5.
COM
hôïp nhaát doanh nghieäp...................................................................... 18
Trình baøy baùo caùo taøi chính hôïp nhaát ..................................................... 19
1.5.1. Trình baøi baùo caùo taøi chính theo chuaån möïc keá toaùn Vieät Nam ............... 19
1.5.1.1. Muïc ñích cuûa baùo caùo taøi chính .............................................................. 19
1.5.1.2. Yeâu caàu laäp vaø trình baøy baùo caùo taøi chính............................................ 20
KS.
1.5.1.3. Nguyeân taéc laäp vaø trình baøy baùo caùo taøi chính....................................... 20
1.5.1.4. Keát caáu vaø noäi dung chuû yeáu cuûa baùo caùo taøi chính............................... 20
1.5.2. Trình baøi baùo caùo taøi chính theo chuaån möïc keá toaùn quoác teá ................... 24
BOO
Chöông II
THÖÏC TRAÏNG HÔÏP NHAÁT DOANH NGHIEÄP VAØ LAÄP BAÙO CAÙO
TAØI CHÍNH HÔÏP NHAÁT ÔÛ VIEÄT NAM HIEÄN NAY
2.1. Thöïc traïng hoaït ñoäng hôïp nhaát doanh nghieäp taïi Vieät Nam hieän nay .. 26
2.1.1. Khaùi quaùt tình hình hôïp nhaát doanh nghieäp .............................................. 26
KIL
O
2.1.2. Ñieàu kieän hôïp nhaát doanh nghieäp ............................................................. 29
2.1.3. Muïc ñích hôïp nhaát doanh nghieäp .............................................................. 30
2.1.4. Thuû tuïc hôïp nhaát doanh nghieäp ................................................................. 33
2.1.5. Nguyeân taéc xöû lyù taøi chính khi hôïp nhaát doanh nghieäp ............................ 34
2.1.6. Keá toaùn hôïp nhaát doanh nghieäp ôû Vieät Nam ............................................ 34
2.1.6.1.
Phöông phaùp Coäng voán ........................................................................ 35
2.1.6.2.
Xaùc ñònh giaù trò hôïp lyù ......................................................................... 35
2.1.6.3.
Lôïi theá thöông maïi (Goodwill) ............................................................ 36
2.1.6.4.
Lôïi theá thöông maïi aâm (Negative Goodwill)....................................... 38
http://kilobooks.com
THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
-32.2. Laäp baùo caùo taøi chính hôïp nhaát .................................................................. 41
2.3. Nhaän xeùt- Ñaùnh giaù ...................................................................................... 45
Chöông III
COM
MOÂ HÌNH LAÄP BAÙO CAÙO TAØI CHÍNH HÔÏP NHAÁT KHI HÔÏP NHAÁT
DOANH NGHIEÄP ÔÛ VIEÄT NAM
3.1.
Muïc tieâu cuûa vieäc laäp baùo caùo taøi chính hôïp nhaát khi hôïp nhaát doanh
nghieäp 47
3.2. Moät soá quan ñieåm laøm neàn taûng cho vieäc laäp baùo caùo taøi chính hôïp nhaát
KS.
khi hôïp nhaát doanh nghieäp .......................................................................... 48
3.2.1. Phöông phaùp Mua doanh nghieäp ............................................................... 48
Haïch toaùn mua doanh nghieäp .............................................................. 48
3.2.1.2.
Ngaøy mua ............................................................................................. 48
3.2.1.3.
Chi phí mua .......................................................................................... 49
3.2.1.4.
Ghi nhaän taøi saûn vaø nôï phaûi traû coù theå xaùc ñònh ñöôïc do mua doanh
BOO
3.2.1.1.
nghieäp ................................................................................................... 50
3.2.1.5.
Phaân boå chi phí mua............................................................................. 52
3.2.1.6.
Xaùc ñònh giaù trò hôïp lyù cuûa taøi saûn vaø nôï phaûi traû coù theå xaùc ñònh ñöôïc
KIL
O
ñaõ mua.................................................................................................. 53
3.2.1.7.
Lôïi theá thöông maïi phaùt sinh töø vieäc mua doanh nghieäp .................... 54
3.2.1.8.
Lôïi theá thöông maïi aâm phaùt sinh töø vieäc mua doanh nghieäp .............. 57
3.2.2. Phöông phaùp Coäng voán ............................................................................. 61
3.2.2.1.
Haïch toaùn coäng voán ............................................................................. 61
3.2.2.2.
Caùc chi phí phaùt sinh trong quaù trình hôïp nhaát .................................... 62
3.3. Ví duï minh hoïa laäp baùo caùo taøi chính hôïp nhaát doanh nghieäp................ 62
3.3.1. Hôïp nhaát doanh nghieäp trong tröôøng hôïp “Mua taøi saûn”.......................... 63
3.3.1.1.
Phöông phaùp Mua..................................................................................63
3.3.1.2.
Phöông phaùp coäng voán ..........................................................................64
http://kilobooks.com
THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
-43.3.2. Hôïp nhaát doanh nghieäp trong tröôøng hôïp “Mua coå phieáu”. ..................... 64
3.3.2.1.
Phöông phaùp Mua..................................................................................64
3.3.2.2.
Phöông phaùp coäng voán ..........................................................................64
COM
3.4. Moâ hình laäp baùo caùo taøi chính hôïp nhaát khi hôïp nhaát doanh nghieäp ôû
Vieät Nam ....................................................................................................... 64
3.4.1. Nguyeân taéc laäp vaø trình baøy baùo caùo taøi chính hôïp nhaát khi hôïp nhaát doanh
nghieäp ........................................................................................................ 64
3.4.2. Noäi dung cuûa heä thoáng baùo caùo taøi chính hôïp nhaát................................... 65
3.4.3. Trình töï laäp baùo caùo taøi chính hôïp nhaát .................................................... 65
Caùc böôùc tieán haønh .............................................................................. 65
3.4.3.2.
Baûng caân ñoái keá toaùn hôïp nhaát ............................................................ 68
3.4.3.3.
Baùo caùo keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh hôïp nhaát ................................ 71
3.4.3.4.
Baùo caùo löu chuyeån tieàn teä hôïp nhaát ................................................... 73
3.4.3.5.
Thuyeát minh baùo caùo taøi chính hôïp nhaát ............................................. 73
BOO
KS.
3.4.3.1.
3.5. Vaän duïng moâ hình laäp baùo caùo hôïp nhaát vaøo thöïc tieãn ôû Vieät Nam ...... 75
KIL
O
PHAÀN KEÁT LUAÄN
http://kilobooks.com
THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
-5-
PHAÀN MÔÛ ÑAÀU
********
LYÙ DO CHOÏN ÑEÀ TAØI
COM
I.
Hôïp nhaát doanh nghieäp laø moät loaïi hình hoaït ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp
trong neàn kinh teá thò tröôøng ñaõ xuaát hieän treân theá giôùi töø cuoái theá kyû XIX, ñaëc
bieät laø ôû caùc nöôùc phaùt trieån. Hôïp nhaát doanh nghieäp xuaát hieän laàn ñaàu tieân khi
caùc xí nghieäp ñaõ hôïp nhaát vôùi nhau ñeå taïo thaønh caùc coâng ty ñoäc quyeàn. Tieáp ñoù,
vaøo thaäp kyû 20 cuûa theá kyû naøy, moät laøn soùng hôïp nhaát theo chieàu doïc ñaõ dieãn ra
KS.
maïnh meõ vaø thöïc teá ngaøy caøng nhieàu doanh nghieäp hôïp nhaát laïi vôùi nhau. Ñeán
nöõa cuoái thaäp kyû 80, laøn soùng saùp nhaäp, hôïp nhaát vaø thoân tính giöõa caùc doanh
nghieäp dieãn ra maïnh meû vaø ñaõ trôû thaønh moät xu theá phoå bieán trong neàn kinh theá
theá giôùi trong giai ñoaïn hieän nay.
Trong boái caûnh toaøn caàu hoaù kinh teá hieän nay, döôùi taùc ñoäng cuûa cuoäc
BOO
caùch maïng khoa hoïc vaø coâng ngheä, caïnh tranh ñang dieãn ra vôùi nhieàu hình thöùc
khaùc nhau vaø trong moïi lónh vöïc khaùc nhau. Do haïn cheá veà khaû naêng vaø nguoàn
löïc neân caùc doanh nghieäp, caùc toå chöùc kinh teá buoäc phaûi hôïp taùc vôùi nhau trong
quaù trình saûn xuaát, tieâu thuï cuõng nhö nghieân cöùu vaø phaùt trieån. Vì vaäy, ñaëc ñieåm
noåi baät trong caïnh tranh kinh teá hieän nay laø caïnh tranh trong hôïp taùc, caùc beân
KIL
O
tham gia caïnh tranh phaûi tìm caùch hôïp taùc vôùi nhau ñeå caïnh tranh coù hieäu quaû
hôn. Moät hình thöùc hôïp taùc ñöôïc caùc doanh nghieäp öa thích hieän nay laø hôïp nhaát
doanh nghieäp. Hôïp nhaát doanh nghieäp coù yù nghóa quan troïng cho nhöõng doanh
nghieäp tham gia hôïp nhaát, noù giuùp caùc doanh nghieäp môû roäng quy moâ, giaûm ñoái
thuû caïnh tranh; noù coù theå giuùp doanh nghieäp ña daïng hoùa caùc hoaït ñoäng, môû roäng
thò tröôøng… Ngoaøi ra, hôïp nhaát doanh nghieäp ñoâi khi coøn taïo ra cho doanh nghieäp
môùi nhöõng khoaûn lôïi veà thueá.
Caùc doanh nghieäp Vieät Nam cuõng khoâng naèm ngoaøi xu theá naøy, bieåu hieän
roõ nhaát laø trong thôøi gian qua Chính phuû ñaõ tieán haønh saép xeáp laïi caùc doanh
nghieäp nhaø nöôùc baèng caùch saùp nhaäp, hôïp nhaát laïi vôùi nhau, moät soá khaùc thì töï
http://kilobooks.com
THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
-6tìm ñeán nhau thoâng qua vieäc mua baùn, hôïp nhaát. Ñieàu naøy cho thaáy, vieäc hôïp
nhaát giöõa caùc doanh nghieäp taïo ra moät söùc maïnh cho doanh nghieäp caïnh tranh
treân thöông tröôøng. Thöïc teá cho thaáy noù coù nhöõng öu ñieåm nhaát ñònh, nhöng ôû
COM
Vieät Nam hôïp nhaát doanh nghieäp laàn ñaàu xuaát hieän trong Heä thoáng keá toaùn ñöôïc
ban haønh theo Luaät doanh nghieäp (1999) vaø gaàn ñaây coù nhieàu noäi dung môùi ñöôïc
boå sung trong caùc chuaån möïc keá toaùn Vieät Nam cuõng nhö caùc thoâng tö höôùng daãn
ñeå giuùp caùc doanh nghieäp coù theå tìm ra caùch thöùc haïch toaùn phuø hôïp. Tuy nhieân,
vaãn chöa coù moät vaên baûn naøo quy ñònh, höôùng daãn moät caùch cuï theå, roõ raøng ñeå
KS.
caùc doanh nghieäp vaän duïng trong coâng taùc haïch toaùn keá toaùn cuõng nhö trình baøy
caùc baùo caùo taøi chính cuûa mình. Trong khi ñoù, hoaït ñoäng hôïp nhaát giöõa caùc doanh
nghieäp ngaøy caøng dieãn ra nhieàu hôn vaø ña daïng hôn.
Tröôùc moät thöïc teá ñoù, ñoøi hoûi caùc cô quan chuû quaûn phaûi caáp baùch ban
BOO
haønh caùc vaên baûn nhaèm höôùng daãn, ñieàu chænh hoaït ñoäng naøy. Cuï theå laø Boä taøi
chính phaûi ban haønh caùc chuaån möïc keá toaùn vaø caùc thoâng tö höôùng daãn coâng taùc
keá toaùn caùc nghieäp vuï hôïp nhaát doanh nghieäp, cuõng nhö vieäc laäp vaø trình baøy baùo
caùo taøi chính hôïp nhaát khi hôïp nhaát doanh nghieäp.
Trong quaù trình hoïc taäp ôû Tröôøng keát hôïp vôùi coâng taùc keá toaùn thöïc teá taïi
KIL
O
doanh nghieäp, toâi ñaõ nhaän thaáy ñöôïc tính caáp baùch vaø caàn thieát cuûa vaán ñeà treân.
Vì vaäy, toâi quyeát ñònh choïn nghieân cöùu ñeà taøi “Toå chöùc laäp baùo caùo taøi chính
hôïp nhaát khi hôïp nhaát doanh nghieäp ôû Vieät Nam” ñeå laøm luaän vaên toát nghieäp
thaïc syõ kinh teá cuûa mình.
Ñaây laø moät ñeà taøi coøn khaù môùi meû ôû Vieät Nam, vì cho ñeán nay Boä Taøi Chính
vaãn chöa ban haønh chuaån möïc keá toaùn qui ñònh cho hoaït ñoäng naøy. Do ñoù, cô sôû lyù
luaän cuûa ñeà taøi haàu heát döïa treân neàn taûng cuûa chuaån möïc keá toaùn quoác teá vaø moät
soá qui ñònh, chuaån möïc keá toaùn Vieät Nam ñaõ ban haønh. Cho neân, Coâng vieäc nghieân
cöùu gaëp raát nhieàu khoù khaên vaø haïn cheá nhaát ñònh. Taùc giaû ñaõ coá gaéng heát söùc vôùi
http://kilobooks.com
THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
-7nhöõng khaû naêng, kieán thöùc cuûa mình ñeå hoaøn thieän ñeà taøi moät caùch toái öu nhaát.
Nhöng do coøn haïn cheá nhaát ñònh neân khoâng theå traùnh khoûi thieáu soùt, toâi raát mong
ghi nhaän söï chæ daãn cuûa caùc Quyù Thaày Coâ, söï goùp yù cuûa taát caû caùc baïn beø, ñoàng
II.
COM
nghieäp ñeå ñeà taøi ngaøy caøng ñöôïc hoaøn thieän hôn.
MUÏC ÑÍCH NGHIEÂN CÖÙU
Ñöa ra caùch tieáp caän moät soá phöông phaùp, xaây döïng moâ hình laøm cô sôû cho
coâng taùc keá toaùn vaø laäp baùo caùo taøi chính hôïp nhaát khi hôïp nhaát doanh nghieäp ôû
Vieät Nam.
ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHAÏM VI NGHIEÂN CÖÙU
KS.
III.
Trong khuoân khoå cuûa luaän vaên, ñoái töôïng nghieân cöùu chæ giôùi haïn ôû vaán ñeà
laäp baùo caùo taøi chính hôïp nhaát khi hôïp nhaát doanh nghieäp, khoâng bao goàm vieäc
BOO
laäp baùo caùo taøi chính hôïp nhaát trong caùc taäp ñoaøn goàm nhieàu coâng ty chòu söï
kieåm soaùt cuûa coâng ty meï.
Noäi dung nghieân cöùu bao goàm:
-
Heä thoáng cô sôû lyù luaän veà hôïp nhaát doanh nghieäp, phöông phaùp keá toaùn
vaø trình baøy baùo caùo taøi chính hôïp nhaát theo chuaån möïc keá toaùn quoác teá vaø
-
KIL
O
moät soá chuaån möïc keá toaùn Vieät Nam ñaõ ban haønh.
Thöïc traïng cuûa vieäc hôïp nhaát doanh nghieäp vaø laäp baùo caùo taøi chính
hôïp nhaát khi hôïp nhaát doanh nghieäp taïi Vieät Nam.
-
Treân cô sôû lyù luaän vaø thöïc traïng hoaït ñoäng hôïp nhaát doanh ñang dieãn
ra ôû Vieät Nam, taùc giaû ñöa ra caùch tieáp caän moät soá quan ñieåm, phöông phaùp
keá toaùn laøm neàn taûng cho vieäc laäp baùo caùo taøi chính hôïp nhaát khi hôïp nhaát
doanh nghieäp ôû Vieät Nam.
-
Xaây döïng moâ hình laäp baùo caùo taøi chính hôïp nhaát ôû Vieät Nam trong
ñieàu kieän chöa coù chuaån keá toaùn veà hôïp nhaát doanh nghieäp.
http://kilobooks.com
THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
-8IV.
PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU
Phöông nghieân cöùu chuû ñaïo laø phöông phaùp duy vaät bieän chöùng vaø duy vaät
lòch söû, nghieân cöùu caùc vaán ñeà trong moái quan heä phoå bieán vaø trong söï vaän ñoäng,
COM
phaùt trieån. Ñoàng thôøi keát hôïp söû duïng ñoàng boä caùc phöông phaùp cuï theå nhö:
phöông phaùp phaân tích, thoáng keâ, phöông phaùp so saùnh, ñoái chieáu nhaèm giuùp
luaän vaên ñaït ñöôïc muïc tieâu ñeà ra.
V.
-
YÙ NGHÓA KHOA HOÏC VAØ THÖÏC TIEÃN CUÛA ÑEÀ TAØI
Khaùi quaùt tieán trình hôïp nhaát doanh nghieäp ñaõ vaø ñang dieãn ra trong
-
KS.
neàn kinh teá thò tröôøng ôû Vieät Nam.
Vaän duïng chuaån möïc keá toaùn quoác teá vaø chuaån möïc keá toaùn Vieät Nam
vaøo ñieàu kieän ôû Vieät Nam trong vieäc laäp baùo caùo taøi chính hôïp nhaát khi hôïp
doanh nghieäp.
KEÁT CAÁU CUÛA LUAÄN VAÊN
Keát caáu cuûa luaän vaên nhö sau:
Lôøi caùm ôn
Phaàn môû ñaàu
Chöông I: Lyù luaän veà hôïp nhaát doanh nghieäp.
KIL
O
VI.
BOO
nhaát doanh nghieäp trong ñieàu kieän chöa coù chuaån möïc keá toaùn veà hôïp nhaát
Chöông II: Thöïc traïng hôïp nhaát doanh nghieäp vaø laäp baùo caùo hôïp
nhaát ôû Vieät Nam hieän nay.
Chöông III: Moâ hình laäp baùo caùo taøi chính hôïp nhaát khi hôïp nhaát
doanh nghieäp ôû Vieät Nam.
Phaàn keát luaän
Taøi lieäu tham khaûo
Phuï luïc
http://kilobooks.com
THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
-9-
Chöông I
LYÙ LUAÄN VEÀ HÔÏP NHAÁT DOANH NGHIEÄP
COM
1.1. Nhöõng vaán ñeà chung
1.1.1. Khaùi nieäm hôïp nhaát doanh nghieäp
Hôïp nhaát doanh nghieäp laø vieäc moät thöïc theå kinh teá keát hôïp vôùi moät thöïc theå
kinh teá khaùc thaønh moät thöïc theå kinh teá thoáng nhaát nhaèm kieåm soaùt taøi saûn cuûa
nhau.
KS.
Caùc tröôøng hôïp sau ñaây khoâng ñöôïc xem laø hôïp nhaát doanh nghieäp:
-
Moät ñôn vò kinh teá chæ mua moät phaàn taøi saûn cuûa ñôn vò kinh teá khaùc.
-
Ñieàu chuyeån taøi saûn hay trao ñoåi coå phieáu giöõa hai chi nhaùnh hoaëc giöõa
coâng ty meï vôùi coâng ty con.
BOO
1.1.2. Phaân loaïi hôïp nhaát doanh nghieäp
Hôïp nhaát doanh nghieäp coù theå ñöôïc phaân loaïi theo ba tieâu thöùc cô baûn ñoù laø: Döïa
treân baûn chaát cuûa söï hôïp nhaát, döïa treân caáu truùc cuûa söï hôïp nhaát vaø döïa treân
phöông phaùp ñöôïc söû duïng ñeå ñaït tôùi söï hôïp nhaát.
Phaân loaïi theo baûn chaát cuûa söï hôïp nhaát:
KIL
O
1.1.2.1.
Döïa theo baûn chaát cuûa söï hôïp nhaát thì hôïp nhaát doanh nghieäp coù theå bao goàm hai
loaïi: Hôïp nhaát töï nguyeän vaø hôïp nhaát khoâng töï nguyeän.
-
Hôïp nhaát töï nguyeän (Friendly combination): Ban giaùm ñoác cuûa nhöõng
doanh nghieäp coù yù ñònh hôïp nhaát thöông löôïng nhöõng ñieàu khoaûn chung ñaõ
ñöôïc ñeà ra tröôùc ñoù. Nhöõng ñieàu khoaûn naøy sau ñoù seõ ñöôïc ñöa ra cho coå
ñoâng cuûa caùc doanh nghieäp coù lieân quan ñeå bieåu quyeát. Thoâng thöôøng, Ñieàu
leä coâng ty qui ñònh 2/3 hay 3/4 soá phieáu bieåu quyeát chaáp thuaän seõ raøng buoäc
taát caû coå ñoâng vaøo söï hôïp nhaát naøy.
http://kilobooks.com
THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
- 10 -
Hôïp nhaát khoâng töï nguyeän (Unfriendly combination): Xaûy ra khi coù yeâu
caàu hôïp nhaát nhöng Ban giaùm ñoác cuûa moät doanh nghieäp choáng laïi söï hôïp
nhaát. Söï choáng laïi naøy coù theå bieåu hieän theo nhieàu caùch khaùc nhau.
Phaân loaïi theo caáu truùc cuûa söï hôïp nhaát:
COM
1.1.2.2.
Döïa theo caáu truùc cuûa söï hôïp nhaát thì hôïp nhaát doanh nghieäp ñöôïc chia ra 3 loaïi:
-
Hôïp nhaát theo chieàu ngang (Horizontal combination): Laø hình thöùc hôïp nhaát
giöõa nhöõng doanh nghieäp trong cuøng moät ngaønh, hoaëc caùc doanh nghieäp coù
KS.
caùc saûn phaåm töông töï nhau. Caùc doanh nghieäp naøy tröôùc ñaây hoï laø nhöõng ñoái
thuû caïnh tranh.
-
Hôïp nhaát theo chieàu doïc (Vertical combination): Laø hình thöùc hôïp nhaát giöõa
moät doanh nghieäp vaø nhaø cung caáp cuûa noù hay khaùch haøng cuûa noù.
Hôïp nhaát hoãn hôïp (Conglomerate combination): Laø hình thöùc hôïp nhaát giöõa
BOO
-
nhöõng doanh nghieäp ôû nhöõng ngaønh khaùc nhau, ít coù quan heä vôùi nhau, chuùng
hôïp nhaát veà maùy moùc thieát bò hay thò tröôøng tieâu thuï saûn phaåm.
1.1.2.3.
Phaân loaïi theo phöông phaùp söû duïng ñeå ñaït tôùi söï hôïp nhaát:
Theo phöông phaùp naøy, hôïp nhaát doanh nghieäp seõ bao goàm caùc kieåu sau:
Kieåu thöù nhaát: xaûy ra khi moät doanh nghieäp coù ñöôïc taát caû taøi saûn cuûa moät hay
KIL
O
-
nhieàu doanh nghieäp khaùc thoâng qua trao ñoåi coå phieáu, traû baèng tieàn hay baèng
taøi saûn, hay phaùt haønh traùi phieáu (hay keát hôïp taát caû nhöõng phöông phaùp treân).
Doanh nghieäp mua coøn toàn taïi, nhöng traùi laïi doanh nghieäp ñöôïc mua chaám
döùt toàn taïi vôùi tö caùch laø moät phaùp nhaân rieâng bieät, maëc duø noù vaãn coù theå tieáp
tuïc hoaït ñoäng vaø laø moät phaàn cuûa doanh nghieäp Mua. Cuï theå laø, neáu doanh
nghieäp A mua doanh nghieäp B, söï hôïp nhaát coù theå dieãn taû nhö sau:
Doanh nghieäp A + Doanh nghieäp B = Doanh nghieäp Beân A
http://kilobooks.com
THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
- 11 -
Kieåu thöù hai: xaûy ra khi moät doanh nghieäp môùi ñöôïc hình thaønh ñeå thaâu nhaän
moät hay nhieàu doanh nghieäp khaùc thoâng qua trao ñoåi coå phieáu bieåu quyeát, caùc
doanh nghieäp ñöôïc thaâu nhaän seõ chaám döùt söï toàn taïi vôùi tö caùch laø nhöõng
COM
phaùp nhaân rieâng bieät. Cuï theå laø, neáu doanh nghieäp C ñöôïc hình thaønh töø söï
hôïp nhaát cuûa doanh nghieäp A vaø doanh nghieäp B, söï hôïp nhaát ñöôïc dieãn taû
nhö sau:
Doanh nghieäp A + Doanh nghieäp B = Doanh nghieäp C
1.1.3. Caùc hình thöùc hôïp nhaát doanh nghieäp
Mua taøi saûn
KS.
1.1.3.1.
Moät doanh nghieäp coù theå mua toaøn boä taøi saûn cuûa moät doanh nghieäp khaùc vaø
naém quyeàn kieåm soaùt doanh nghieäp ñoù. Khi ñoù, doanh nghieäp bò mua chæ coøn laïi
BOO
tieàn maët hay coå phieáu maø doanh nghieäp mua traû vaø khoaûn “nôï phaûi traû” toàn taïi töø
tröôùc khi baùn. Maët khaùc, doanh nghieäp mua coù theå mua toaøn boä taøi saûn vaø nhaän
traùch nhieäm traû toaøn boä caùc khoaûn nôï cho doanh nghieäp bò mua. Trong caùc tröôøng
hôïp, coå ñoâng cuûa doanh nghieäp bò mua caàn pheâ chuaån vieäc baùn vaø xaùc ñònh giaûi
theå doanh nghieäp hay tieáp tuïc kinh doanh.
Mua coå phieáu
KIL
O
1.1.3.2.
Moät doanh nghieäp coù theå naém quyeàn kieåm soaùt doanh nghieäp khaùc thoâng qua
vieäc mua ñuû soá löôïng coå phieáu ñeå coù theå coù quyeàn xaùc ñònh nhöõng chính saùch
kinh doanh, ñaàu tö, taøi chính cuûa doanh nghieäp khaùc. Ñoái vôùi hình thöùc naøy,
doanh nghieäp mua khoâng caàn phaûi mua 100% coå phieáu cuûa doanh nghieäp khaùc
cuõng coù theå nhaän ñöôïc quyeàn kieåm soaùt, do ñoù chi phí ñaàu tö laø thaáp nhaát.
Theo hình thöùc naøy, vieäc trao ñoåi coå phieáu dieãn ra giöõa doanh nghieäp mua vaø caùc
coå ñoâng neân vieäc haïch toaùn taøi saûn, nôï phaûi traû cuûa doanh nghieäp bò mua khoâng
coù gì thay ñoåi. Doanh nghieäp tieáp tuïc vieäc kinh doanh cuûa mình nhö moät chi
http://kilobooks.com
THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
- 12 nhaùnh, coâng ty con cuûa doanh nghieäp mua. Doanh nghieäp mua trôû thaønh coâng ty
meï. Khi ñoù, baùo caùo taøi chính ñöôïc laäp laø baùo caùo taøi chính hôïp nhaát giöõa coâng ty
meï vôùi caùc coâng ty con.
COM
1.1.3.3. Hình thöùc khaùc
ÔÛ hình thöùc naøy, ngöôøi ta thaønh laäp moät doanh nghieäp môùi, doanh nghieäp naøy
mua taøi saûn cuûa caùc doanh nghieäp khaùc hôïp thaønh hoaëc mua moät soá löôïng coå
phieáu ñuû lôùn cuûa caùc coå ñoâng ñeå xaùc ñònh quyeàn kieåm soaùt.
Saùp nhaäp hôïp phaùp cuõng laø moät hình thöùc cuûa hôïp nhaát. Hai hay nhieàu doanh
KS.
nghieäp coù theå nhaäp laïi vaø tieáp tuïc hoaït ñoäng kinh doanh nhö moät thöïc theå duy
nhaát. Ñaây cuõng laø hình thöùc hôïp nhaát phoå bieán hieän nay ôû Vieät Nam.
1.2.
Caùc phöông phaùp keá toaùn hôïp nhaát doanh nghieäp theo chuaån möïc keá
BOO
toaùn quoác teá
1.2.1. Keá toaùn hôïp nhaát doanh nghieäp theo phöông phaùp coäng voán (the
pooling of interests method)
1.2.1.1. Chuaån möïc keá toaùn quoác teá veà phöông thöùc coäng voán.
Chuaån möïc keá toaùn quoác teá (IAS 22) ñaõ ñöa ra nhöõng tieâu chuaån tröïc tieáp ñeå
KIL
O
ñöôïc aùp duïng phöông thöùc Coäng voán khi hôïp nhaát doanh nghieäp. Ñoù laø:
¾ Coå ñoâng cuûa nhöõng doanh nghieäp tham gia hôïp nhaát phaûi tieáp tuïc chia seû
ruûi ro vaø lôïi nhuaän gaén lieàn vôùi doanh nghieäp sau khi hôïp nhaát;
¾ Neàn taûng cuûa giao dòch mua baùn phaûi ñöôïc thöïc hieän baèng vieäc trao ñoåi coå
phieáu thöôøng coù quyeàn bieåu quyeát cuûa nhöõng doanh nghieäp tham gia hôïp
nhaát; vaø
¾ Taát caû, hay haàu heát, taøi saûn thuaàn vaø hoaït ñoäng cuûa nhöõng doanh nghieäp
tham gia hôïp nhaát phaûi ñöôïc thoáng nhaát chung vaøo moät thöïc theå.
http://kilobooks.com
THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
- 13 Yeáu toá ñaàu tieân cuûa nhöõng tieâu chuaån treân lieân quan ñeán vieäc tieáp tuïc chia seû ruûi
ro vaø lôïi nhuaän giöõa nhöõng coå ñoâng cuûa nhöõng doanh nghieäp hôïp nhaát. Ñeå ñaït
ñöôïc ñieàu naøy, theo IAS 22 phaûi coù ñuû nhöõng ñieàu kieän sau:
COM
Taát caû hay ña soá coå phieáu thöôøng coù quyeàn bieåu quyeát cuûa nhöõng doanh
nghieäp tham gia hôïp nhaát ñöôïc trao ñoåi hay ñöôïc coäng;
Giaù trò hôïp lyù cuûa moät doanh nghieäp khoâng coù söï khaùc bieät lôùn so vôùi caùc
doanh nghieäp khaùc; vaø
Tröôùc vaø sau khi hôïp nhaát, coå ñoâng cuûa moãi doanh nghieäp tham gia hôïp
KS.
nhaát duy trì ñöôïc quyeàn bieåu quyeát vaø soá voán trong doanh nghieäp sau khi
hôïp nhaát.
Qua caùc ñieàu kieän treân cho chuùng ta thaáy raèng phöông thöùc Coäng ñöôïc aùp duïng
BOO
cho caùc doanh nghieäp tham gia hôïp nhaát phaûi töông ñoàng veà quy moâ hoaït ñoäng
nhöng IAS 22 cuõng chöa chæ ra moät caùch roõ raøng. Vì theá, theo chuaån möïc keá toùan
quoác teá, nhöõng doanh nghieäp tham gia hôïp nhaát (coù söï khaùc bieät veà quy moâ) vaãn
coù theå haïch toaùn theo phöông thöùc Coäng neáu nhöõng ñieàu kieän khaùc thoaû maõn.
1.2.1.2. Keá toaùn theo phöông thöùc coäng voán (Pooling of interests accounting).
KIL
O
Phöông phaùp Coäng voán cuûa keá toaùn ñöôïc söû duïng ñeå haïch toaùn cho phöông thöùc
Coäng. Trong giai ñoaïn ñaàu cuûa quaù trình hôïp nhaát, Baùo caùo taøi chính cuûa nhöõng
doanh nghieäp tham gia hôïp nhaát neân ghi nhaän taøi saûn, nôï phaûi traû, doanh thu vaø
chi phí cuûa nhöõng doanh nghieäp tham gia hôïp nhaát nhö laø chuùng ñaõ hôïp nhaát thöïc
söï. Khoâng coù cô sôû keá toaùn môùi naøo ñöôïc thieát laäp, nhöõng ghi nhaän veà taøi saûn vaø
nôï phaûi traû vaãn duy trì nhö tröôùc khi hôïp nhaát, neáu caùc doanh nghieäp hôïp nhaát söû
duïng nguyeân taéc keá toaùn khaùc nhau thì ñöôïc ñieàu chænh cho phuø hôïp. Nhöõng ñieàu
kieän treân theå hieän raèng nhöõng doanh nghieäp ñoäc laäp tröôùc ñaây ñaõ keát hôïp vôùi
nhau ñeå cuøng hoaït ñoäng vôùi tö caùch laø moät doanh nghieäp trong töông lai, chöù
khoâng phaûi ñeå mua hay bò mua laïi bôûi moät doanh nghieäp khaùc.
http://kilobooks.com
THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
- 14 Khoâng toàn taïi khaùi nieäm lôïi theá kinh doanh hay lôïi theá kinh doanh aâm trong
phöông thöùc Coäng voán.
Maëc duø deã giaûi thích raèng phöông thöùc Coäng voán ñôn giaûn laø keát quaû khi hôïp
COM
nhaát heát taát caû taøi saûn, nôï phaûi traû vaø voán chuû sôû höõu, nhöng trong thöïc teá, caáu
truùc voán chuû sôû höõu treân baûng caân ñoái keá toaùn (voán thaëng dö, lôïi nhuaän ñeå laïi,
voán coå phaàn) cuûa nhöõng doanh nghieäp tham gia hôïp nhaát coù theå yeâu caàu ñöôïc
söûa ñoåi. Lyù do laø tuyø thuoäc vaøo:
• Hình thöùc phaùp lyù cuûa Coäng voán.
nghieäp tham gia hôïp nhaát.
KS.
• Meänh giaù hay giaù trò ñöôïc aán ñònh ñoái vôùi coå phieáu cuûa nhöõng doanh
Tuyø theo hai lyù do treân ñeå Coäng voán coù theå ñöôïc voán hoaù moät phaàn hay taát caû lôïi
BOO
nhuaän ñeå laïi cuûa doanh nghieäp thöù hai (neáu moät doanh nghieäp phaùt haønh coå
phieáu ñeå ñoåi laáy coå phieáu cuûa moät doanh nghieäp khaùc); hay coù theå ñöôïc voán hoaù
moät phaàn hay taát caû lôïi nhuaän ñeå laïi cuûa caû hai doanh nghieäp tham gia hôïp nhaát
(neáu moät doanh nghieäp môùi thöù ba thaâu nhaän coå phieáu cuûa nhöõng beân tham gia
hôïp nhaát). Keát quaû cuûa phöông thöùc Coäng voán coù theå daãn ñeán vieäc taïo ra lôïi
nhuaän ñeå laïi: soá dö cuûa lôïi nhuaän ñeå laïi ngay sau khi Coäng voán seõ baèng hay nhoû
KIL
O
hôn toång lôïi nhuaän ñeå laïi cuûa töøng doanh nghieäp tham gia.
Baát kyø chi phí naøo phaûi chòu khi tieán haønh Coäng voán seõ ñöôïc ghi nhaän nhö chi phí
khi noù phaùt sinh, chuùng khoâng ñöôïc voán hoùa hay ñieàu chænh treân voán chuû sôû höõu.
1.2.1.3. Ví duï minh hoaï veà phöông phaùp coäng voán (The pooling of interests
method).
(Xem phaàn phuï luïc 1)
1.2.2. Keá toaùn hôïp nhaát doanh nghieäp theo phöông phaùp Mua (The purchase
method).
http://kilobooks.com
THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
- 15 1.2.2.1. Chuaån möïc keá toaùn quoác teá veà phöông phaùp Mua (The purchase
method).
Trong phaàn lôùn caùc tröôøng hôïp hôïp nhaát doanh nghieäp, moät trong caùc doanh
COM
nghieäp tham gia hôïp nhaát naém giöõ quyeàn kieåm soaùt ñoái vôùi doanh nghieäp khaùc,
goïi laø doanh nghieäp mua. Moät doanh nghieäp naém giöõ quyeàn kieåm soaùt khi noù sôû
höõu hôn nöûa quyeàn bieåu quyeát cuûa doanh nghieäp tham gia hôïp nhaát tröø khi coù
baèng chöùng cho thaáy quyeàn sôû höõu ñoù khoâng ñaûm baûo quyeàn kieåm soaùt. Trong
tröôøng hôïp khoâng coù doanh nghieäp naøo sôû höõu hôn nöûa quyeàn bieåu quyeát cuûa
KS.
doanh nghieäp hôïp nhaát kia, doanh nghieäp mua vaãn coù theå ñöôïc xaùc ñònh khi moät
trong soá caùc doanh nghieäp tham gia hôïp nhaát, töø keát quaû cuûa hôïp nhaát doanh
nghieäp maø coù ñöôïc:
Quyeàn lôùn hôn moät nöûa quyeàn bieåu quyeát cuûa doanh nghieäp kia nhôø coù moät
BOO
thoaû thuaän vôùi caùc nhaø ñaàu tö khaùc;
Quyeàn chi phoái caùc chính saùch kinh teá, taøi chính vaø hoaït ñoäng kinh doanh cuûa
doanh nghieäp theo moät quy cheá hay moät thoaû thuaän;
Quyeàn boå nhieäm hay baõi mieãn ña soá caùc thaønh vieân cuûa Hoäi ñoàng quaûn trò
KIL
O
(hoaëc cuûa moät boä phaän quaûn lyù töông ñöông) cuûa doanh nghieäp kia; hoaëc
Quyeàn boû phieáu quyeát ñònh trong caùc cuoäc hoïp Hoäi ñoàng quaûn trò (hoaëc cuûa
moät boä phaän quaûn lyù töông ñöông) cuûa doanh nghieäp kia.
Neáu keát quaû hôïp nhaát doanh nghieäp khoâng theå hieän roõ nhö quy ñònh treân ñeå xaùc
ñònh doanh nghieäp mua thì cô sôû xaùc ñònh doanh nghieäp mua döïa vaøo caùc daáu
hieäu sau:
) Khi giaù trò hôïp lyù cuûa moät doanh nghieäp lôùn hôn ñaùng keå so vôùi giaù trò hôïp lyù
cuûa caùc doanh nghieäp khaùc cuøng tham gia hôïp nhaát thì doanh nghieäp coù giaù trò
hôïp lyù lôùn hôn ñöôïc coi laø doanh nghieäp mua;
http://kilobooks.com
THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
- 16 ) Khi hôïp nhaát doanh nghieäp ñöôïc thöïc hieän baèng vieäc trao ñoåi coå phieáu phoå
thoâng coù quyeàn bieåu quyeát laáy tieàn thì doanh nghieäp boû tieàn ra mua ñöôïc coi
laø doanh nghieäp mua; hoaëc
COM
) Khi hôïp nhaát doanh nghieäp, neáu ban laõnh ñaïo cuûa doanh nghieäp naøo coù theå
chi phoái vieäc löïa choïn caùc thaønh vieân ban laõnh ñaïo cuûa doanh nghieäp môùi thì
doanh nghieäp coù ban laõnh ñaïo coù quyeàn chi phoái ñoù laø doanh nghieäp mua.
Tröôùc khi tieán haønh hôïp nhaát veà maët keá toaùn, doanh nghieäp bò mua vaãn duy trì tö
caùch phaùp nhaân vaø heä thoáng keá toaùn ñoäc laäp, taøi saûn vaø nôï phaûi traû vaãn ghi nhaän
KS.
taïi giaù trò ghi soå tröôùc khi hôïp nhaát. Khi tieán haønh hôïp nhaát keá toaùn (ví duï: khi
chuaån bò baùo caùo taøi chính hôïp nhaát) taøi saûn vaø nôï phaûi traû môùi ñöôïc ñieàu chænh
theo giaù trò hôïp lyù vaø ghi nhaän lôïi theá kinh doanh. Khi doanh nghieäp mua sôû höõu
phaûi ñöôïc öôùc tính.
BOO
ít hôn 100% coå phaàn cuûa doanh nghieäp bò mua, phaàn sôû höõu cuûa coå ñoâng thieåu soá
Ñaëc tröng tieâu bieåu cuûa phöông phaùp keá toaùn mua doanh nghieäp laø trong soå keá
toaùn cuûa doanh nghieäp mua vaø baùo caùo taøi chính hôïp nhaát khoâng trình baøy taøi
khoaûn voán chuû sôû höõu cuûa doanh nghieäp bò mua. Ñieàu naøy coù nghóa laø quyeàn sôû
höõu cuûa coå ñoâng trong coâng ty bò mua chaám döùt sau khi hôïp nhaát.
KIL
O
1.2.2.2. Keá toaùn mua doanh nghieäp (Purchase accounting).
Phöông phaùp keá toaùn mua ñöôïc söû duïng ñeå baùo caùo vieäc mua doanh nghieäp;
nghieäp vuï mua ñöôïc ghi nhaän töông töï mua caùc taøi saûn khaùc. Giaù mua phaûi ñöôïc
phaân boå cho caùc taøi saûn ñöôïc mua vaø nôï phaûi traû phaûi gaùnh chòu töông öùng vôùi
giaù trò hôïp lyù cuûa caùc taøi saûn ñoù. Neáu giaù mua baèng giaù trò hôïp lyù cuûa taøi saûn
thuaàn thì quaù trình phaân boå giaù mua khoâng phöùc taïp. Neáu giaù mua lôùn hôn giaù trò
hôïp lyù cuûa taøi saûn thuaàn coù theå xaùc ñònh ñöôïc thì phaàn cheânh leäch ñoù laø lôïi theá
thöông maïi (lôïi theá thöông maïi döông). Ngöôïc laïi, neáu giaù mua nhoû hôn giaù trò
http://kilobooks.com
THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
- 17 hôïp lyù cuûa taøi saûn thuaàn coù theå xaùc ñònh ñöôïc thì phaàn cheânh leäch ñoù laø lôïi theá
thöông maïi aâm.
Vieäc mua doanh nghieäp ñöôïc coâng nhaän taïi ngaøy coù söï thay ñoåi veà quyeàn sôû höõu
COM
vaø cô sôû keá toaùn. Ñoù laø ngaøy quyeàn kieåm soaùt ñoái vôùi taøi saûn thuaàn vaø hoaït ñoäng
cuûa doanh nghieäp bò mua chuyeån giao cho doanh nghieäp mua. Ngaøy naøy goïi laø
ngaøy mua. Keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh cuûa doanh nghieäp bò mua ñöôïc phaûn
aùnh trong baùo caùo taøi chính cuûa doanh nghieäp mua baét ñaàu töø ngaøy mua.
Mua doanh nghieäp caàn tính toaùn chi phí phaûi traû hoaëc phaûi chòu. Chi phí laø soá tieàn
KS.
phaûi traû hoaëc giaù trò hôïp lyù cuûa caùc khoaûn ñeàn buø cho coå ñoâng cuûa doanh nghieäp
bò mua. Noù bao goàm nhöõng chi phí nhö phí ñaêng kyù vaø phaùt haønh coå phieáu, phí
traû cho caùc chuyeân gia keá toaùn… Tuøy thuoäc vaøo nhöõng ñieàu khoaûn cuûa hôïp ñoàng
mua doanh nghieäp, noù cuõng coù theå bao goàm khoaûn ñeàn buø ngaãu nhieân.
thoaû maõn caû 2 ñieàu kieän:
BOO
Taøi saûn vaø nôï phaûi traû coù theå xaùc ñònh ñöôïc ghi nhaän rieâng reõ vaøo ngaøy mua neáu
Chaéc chaén doanh nghieäp mua seõ thu ñöôïc hoaëc maát ñi caùc lôïi ích kinh teá ñi
keøm; vaø
KIL
O
Doanh nghieäp mua coù theå xaùc ñònh moät caùch ñaùng tin caäy giaù goác hay giaù trò
hôïp lyù cuûa chuùng.
Trong haàu heát caùc tröôøng hôïp mua doanh nghieäp, hai ñieàu kieän treân deã daøng
ñöôïc ñaùp öùng vì trong giao dòch mua baùn ngoaøi (giao dòch mua baùn giöõa caùc beân
khoâng quen bieát nhau – tröôùc ñaây khoâng coù lieân heä hay khoâng ôû cuøng moät ñôn vò)
thoâng thöôøng caùc beân tham gia coù kieán thöùc, coù söï hieåu bieát veà giaù caû; vaø doanh
nghieäp mua cuõng khoâng mua neáu khoâng thu ñöôïc caùc lôïi ích ñi keøm trong töông
lai.
http://kilobooks.com
THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
- 18 Ø Xaùc ñònh giaù mua:
Giaù mua ñöôïc xaùc ñònh laø giaù trò hôïp lyù cuûa taát caû caùc taøi saûn maø doanh nghieäp
mua chi ra trong nghieäp vuï mua, noù bao goàm tieàn, thöông phieáu, coå phieáu vaø
COM
thaäm chí caû taøi saûn hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp mua. Ngoaïi tröø trao ñoåi tieàn, caùc
taøi saûn khaùc thöôøng coù giaù trò hôïp lyù khaùc vôùi giaù trò ghi soå. Thöông phieáu coù theå
coù laõi suaát khaùc laõi suaát thò tröôøng, trong tröôøng hôïp naøy coù theå phaùt sinh moät
khoaûn phí hay chieát khaáu.
Coå phieáu cuûa doanh nghieäp mua gaàn nhö luoân coù giaù trò thò tröôøng khaùc meänh giaù
KS.
hay giaù trò ñöôïc aán ñònh. Neáu coù moät thò tröôøng naêng ñoäng cho coå phieáu, chuùng ta
neân tham khaûo baùo giaùù. Neáu giaù thò tröôøng taïi ngaøy giao dòch trao ñoåi khoâng ñöôïc
cho laø ñaùng tin caäy thì nhöõng möùc giaù tröôùc vaø sau khi thoâng baùo caùc ñieàu khoaûn
cuûa vieäc mua doanh nghieäp neân ñöôïc xem xeùt. Neáu coå phieáu ít ñöôïc giao dòch
BOO
(hay khoâng ñöôïc giao dòch toaøn boä) hoaëc neáu traùi phieáu cuûa coâng ty ñöôïc nieâm
yeát bò giôùi haïn soá löôïng ñöa ra thì giaù trò hôïp lyù cuûa chuùng ñöôïc xaùc ñònh baèng
caùch tham khaûo yù kieán cuûa caùc chuû ngaân haøng ñaàu tö hay caùc chuyeân gia khaùc.
Trong tröôøng hôïp ñaëc bieät, giaù trò hôïp lyù cuûa phaàn voán trong taøi saûn thuaàn cuûa
doanh nghieäp bò mua hay giaù trò hôïp lyù cuûa phaàn taøi saûn thuaàn cuûa doanh nghieäp
KIL
O
mua theå hieän baèng coå phieáu ñöôïc phaùt haønh seõ ñöôïc söû duïng ñeå tính giaù mua moät
caùch khaùch quan. Soá tieàn traû cho caùc coå ñoâng thieåu soá baát ñoàng trong vieäc saùp
nhaäp coù theå ñöôïc duøng nhö moät chæ daãn ñaùng tin caäy cho giaù trò cuûa nghieäp vuï
mua. Caùc beân tham gia giao dòch cuõng coù theå ñaùnh giaù giaù trò khaùch quan döïa
treân coå phieáu trao ñoåi vì hoï ñaõ thöông löôïng vôùi nhau veà giaù naøy.
Neáu mua doanh nghieäp treân cô sôû traû chaäm thì chi phí ñöôïc phaûn aùnh seõ laø giaù trò
hieän taïi cuûa nhöõng khoaûn phaûi traû trong töông lai ñöôïc ghi trong caùc ñieàu khoaûn
cuûa hôïp ñoàng.
http://kilobooks.com
THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
- 19 Ø Ghi nhaän taøi saûn vaø nôï phaûi traû coù theå xaùc ñònh ñöôïc do mua doanh
nghieäp:
Taøi saûn vaø nôï phaûi traû coù theå xaùc ñònh ñöôïc do mua doanh nghieäp neân ñöôïc ghi
COM
nhaän taïi giaù trò hôïp lyù cuûa chuùng. Neáu doanh nghieäp mua thu ñöôïc 100% quyeàn
sôû höõu doanh nghieäp bò mua thì quaù trình naøy khoâng phöùc taïp. Lôïi theá thöông maïi
(döông) ñöôïc voán hoùa nhö taøi saûn voâ hình. Lôïi theá thöông maïi aâm ñöôïc ghi nhaän
theo phöông phaùp seõ ñöôïc trình baøy ôû phaàn sau.
KS.
Ø Xaùc ñònh giaù trò thò tröôøng hôïp lyù (The fair value):
Phöông phaùp mua ñoøi hoûi phaûi xaùc ñònh giaù trò thò tröôøng hôïp lyù cuûa taøi saûn vaø
nôï phaûi traû coù theå xaùc ñònh ñöôïc cuûa doanh nghieäp bò mua taïi ngaøy mua. Giaù trò
hôïp lyù cuûa taøi saûn vaø nôï phaûi traû coù theå xaùc ñònh ñöôïc ñöôïc tính nhö sau:
BOO
Chöùng khoaùn coù theå baùn ñöôïc ñöôïc xaùc ñònh theo giaù thò tröôøng hieän taïi.
Chöùng khoaùn khoâng baùn ñöôïc ñöôïc xaùc ñònh theo giaù trò hôïp lyù öôùc tính, coù
xem xeùt ñeán caùc ñaëc ñieåm nhö tyû leä taêng giaù chöùng khoaùn, lôïi nhuaän ñöôïc
chia vaø tyû leä taêng tröôûng kyø voïng cuûa caùc chöùng khoaùn cuøng loaïi cuûa caùc
doanh nghieäp coù ñaëc ñieåm töông töï.
KIL
O
Caùc khoaûn phaûi thu ñöôïc xaùc ñònh theo giaù trò hieän taïi cuûa caùc khoaûn tieàn seõ
nhaän ñöôïc döïa treân laõi suaát hieän haønh, tröø (-) khoaûn döï phoøng nôï khoù ñoøi.
Haøng toàn kho:
o Thaønh phaåm vaø haøng hoaù ñöôïc xaùc ñònh theo giaù baùn öôùc tính tröø (-) chi
phí chuyeån baùn vaø lôïi nhuaän hôïp lyù.
o Saûn phaåm dôû dang ñöôïc xaùc ñònh theo giaù baùn öôùc tính cuûa thaønh phaåm tröø
(-) chi phí ñeå hoaøn thaønh saûn phaåm, chi phí chuyeån baùn vaø lôïi nhuaän hôïp
lyù.
http://kilobooks.com
THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
- 20 o Vaät tö (nguyeân lieäu, vaät lieäu, coâng cuï duïng cuï) ñöôïc xaùc ñònh theo giaù trò
hieän taïi cuûa vaät tö thay theá.
Nhaø maùy vaø thieát bò ñöôïc xaùc ñònh theo giaù thò tröôøng, thoâng qua ñònh giaù. Khi
COM
khoâng coù thoâng tin veà giaù trò thò tröôøng do tính chaát ñaëc bieät cuûa maùy moùc,
thieát bò hoaëc do maùy moùc thieát bò raát hieám thì ñöôïc ñaùnh giaù theo giaù trò thay
theá ñöôïc khaáu hao. Ñaát vaø nhaø cöûa ñöôïc xaùc ñònh theo giaù trò thò tröôøng.
Taøi saûn voâ hình coù theå xaùc ñònh ñöôïc (giaáy pheùp, baèng phaùt minh saùng cheá):
Giaù trò hôïp lyù ñöôïc xaùc ñònh baèng caùch tham khaûo thò tröôøng naêng ñoäng. Neáu
KS.
thieáu döõ lieäu töø thò tröôøng thì söû duïng thoâng tin tin caäy hieän coù. Trong tröôøng
hôïp naøy, vieäc chieát khaáu doøng tieàn chæ höõu ích khi thoâng tin veà doøng tieàn phaùt
trieån vôùi ñieàu kieän doøng tieàn naøy coù theå quy thaønh taøi saûn moät caùch tröïc tieáp
vaø ñoäc laäp vôùi doøng tieàn cuûa caùc taøi saûn khaùc.
BOO
Caùc taøi saûn vaø nôï phaûi traû veà thueá ñöôïc xaùc ñònh theo giaù trò cuûa nhöõng khoaûn
lôïi veà thueá phaùt sinh do loã hoaëc caùc khoaûn thueá phaûi traû lieân quan ñeán laõi hay
loã roøng, noù ñöôïc ñaùnh giaù treân cô sôû doanh nghieäp sau khi hôïp nhaát. Khoaûn
muïc naøy laø keát quaû cuûa vieäc ghi nhaän laïi taøi saûn vaø nôï phaûi traû taïi giaù trò hôïp
lyù döôùi taùc ñoäng cuûa thueá.
KIL
O
Nôï phaûi traû ñöôïc xaùc ñònh theo giaù trò hieän taïi cuûa caùc khoaûn phaûi traû ñöôïc
xaùc ñònh phuø hôïp vôùi laõi suaát hieän haønh.
Nhöõng hôïp ñoàng phaûi thöïc hieän vaø caùc khoaûn nôï phaûi traû coù theå xaùc ñònh khaùc
cuûa doanh nghieäp bò mua ñöôïc xaùc ñònh theo giaù trò hieän taïi cuûa caùc khoaûn
phaûi thanh toaùn ñeå thöïc hieän caùc nghóa vuï ñoù tính theo laõi suaát hieän haønh
thích hôïp.
Trong moät soá tröôøng hôïp, IAS 22 ñoøi hoûi giaù trò hôïp lyù phaûi ñöôïc xaùc ñònh baèng
caùch söû duïng chieát khaáu (nhö laø nôï phaûi traû coù tính chaát tieàn teä). Trong moät soá
tröôøng hôïp khaùc, chieát khaáu khoâng bò baét buoäc (nhö ñoái vôùi taøi saûn voâ hình). Tuy
- Xem thêm -