Tài liệu đánh giá công tác giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo và tranh chấp đất đai trên địa bàn một số phường trung tâm tp thái nguyên tỉnh thái nguyên giai đoạn 2012 2014

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM ĐẶNG THỊ THU PHƯƠNG ĐÁNH GIÁ CÔNG TÁC GIẢI QUYẾT ĐƠN THƯ KHIẾU NẠI, TỐ CÁO VÀ TRANH CHẤP ĐẤT ĐAI TRÊN ĐỊA BÀN MỘT SỐ PHƯỜNG TRUNG TÂM THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN GIAI ĐOẠN 2012-2014 LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI THÁI NGUYÊN - 2015 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM ĐẶNG THỊ THU PHƯƠNG ĐÁNH GIÁ CÔNG TÁC GIẢI QUYẾT ĐƠN THƯ KHIẾU NẠI, TỐ CÁO VÀ TRANH CHẤP ĐẤT ĐAI TRÊN ĐỊA BÀN MỘT SỐ PHƯỜNG TRUNG TÂM THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN GIAI ĐOẠN 2012-2014 Chuyên ngành: Quản lý đất đai Mã số: 60.85.01.03 LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Thế Hùng THÁI NGUYÊN - 2015 i LỜI CAM ĐOAN - Tôi xin cam đoan rằng đây là công trình nghiên cứu do tôi trực tiếp thực hiện dưới sự hướng dẫn của PGS.TS Nguyễn Thế Hùng - giảng viên Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên; Những số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực và chưa hề được sử dụng để bảo vệ ở một học vị nào - Tôi xin cam đoan các thông tin trích dẫn trong luận văn này đều đã được chỉ rõ nguồn gốc. Nếu sau tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm. TÁC GIẢ LUẬN VĂN Đặng Thị Thu Phương ii LỜI CẢM ƠN Trong quá trình thực hiện nghiên cứu đề tài, tôi đã nhận được sự quan tâm giúp đỡ nhiệt tình, sự đóng góp quý báu của nhiều tập thể, cá nhân đã tạo điều kiện thuận lợi để tôi hoàn thành luận văn này Lời đầu tiên, tôi xin chân thành cảm ơn PGS.TS Nguyễn Thế Hùng giảng viên Trường Đại học Nông lâm Thái Nguyên đã trực tiếp hướng dẫn tôi trong suốt thời gian nghiên cứu thực hiện đề tài. Tôi xin chân thành cảm ơn sự góp ý chân thành của các thầy, cô giáo Khoa Quản lý Tài nguyên, Phòng Đào tạo, Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên đã tạo điều kiện cho tôi thực hiện đề tài. Tôi xin chân thành cảm ơn ban lãnh đạo các cấp, các ngành: UBND thành phố Thái Nguyên, Sở Tài nguyên và Môi trường Thái Nguyên, Phòng TN&MT thành phố Thái Nguyên. Tôi xin cảm ơn sự góp ý chân thành của các cán bộ, đồng nghiệp và bạn bè đã giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện đề tài. Cuối cùng tôi xin cảm ơn gia đình, người thân đã động viên, tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện đề tài này. TÁC GIẢ LUẬN VĂN Đặng Thị Thu Phương iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................ i LỜI CẢM ƠN .............................................................................................................ii MỤC LỤC ................................................................................................................. iii DANH MỤC TỪ VIÊT TẮT ..................................................................................... vi DANH MỤC CÁC BẢNG........................................................................................vii DANH MỤC CÁC HÌNH ....................................................................................... viii MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1 1. Đặt vấn đề ............................................................................................................... 1 2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài ............................................................................... 2 3. Ý nghĩa .................................................................................................................... 3 Chương 1: TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ............................................. 4 1.1. Cơ sở khoa học và pháp lý của công tác tiếp dân, xử lý đơn thư khiếu nại, tố cáo và tranh chấp về đất đai ........................................................................... 4 1.1.1. Cơ sở khoa học .................................................................................................. 4 1.1.2. Cơ sở pháp lý .................................................................................................... 5 1.1.3. Một số quy định trong văn bản quy phạm pháp luật về công tác giải quyết, khiếu nại, tố cáo, tranh chấp về đất đai ................................................... 7 1.1.3.1. Tranh chấp về đất đai ..................................................................................... 7 1.1.3.2. Khiếu nại về đất đai...................................................................................... 13 1.1.3.3. Tố cáo về đất đai .......................................................................................... 16 1.2. Tình hình giải quyết tranh chấp, khiếu nại, tố cáo về đất đai ở Việt Nam [18] ........ 18 1.2.1. Tình hình giải quyết tranh chấp, khiếu nại, tố cáo về đất đai ở 1 số địa phương trên cả nước ......................................................................................... 20 1.2.2. Tình hình giải quyết tranh chấp, khiếu nại, tố cáo về đất đai ở tỉnh Thái Nguyên .................................................................................................... 21 Chương 2: ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU........ 23 2.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ...................................................................... 23 2.1.1. Đối tượng nghiên cứu ...................................................................................... 23 2.1.2. Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................... 23 iv 2.2. Địa điểm và thời gian tiến hành ......................................................................... 23 2.3. Nội dung nghiên cứu .......................................................................................... 23 2.3.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội TP Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên có liên quan đến công tác quản lý nhà nước về đất đai; Công tác tiếp dân, xử lý đơn thư khiếu nại, tố cáo và tranh chấp đất đai. ...... 23 2.3.2. Đánh giá công tác giải quyết tranh chấp, khiếu nại, tố cáo về đất đai trên địa bàn thành phố Thái Nguyên giai đoạn 2012- 2014 ............................................ 23 2.3.3. Khó khăn và một số giải pháp nâng cao hiệu quả trong công tác tiếp dân, xử lý đơn thư khiếu nại, tố cáo, tranh chấp về đất đai trên địa bàn TP Thái Nguyên......... 23 2.4. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................... 23 2.4.1. Phương pháp thực hiện nội dung 1: ................................................................ 23 2.4.2. Phương pháp thực hiện nội dung 2 và 3: ........................................................ 24 2.4.3. Phương pháp thực hiện nội dung 4: .............................................................. 25 2.4.4. Phương pháp tổng hợp, phân tích số liệu và hoàn chỉnh luận văn:. ............... 25 Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN .................................. 26 3.1. Tình hình cơ bản vùng nghiên cứu..................................................................... 26 3.1.1. Đặc điểm điều kiện tự nhiên ........................................................................... 26 3.1.2. Đặc điểm điều kiện kinh tế - xã hội ................................................................ 32 3.1.3. Đánh giá chung về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của thành phố Thái Nguyên ..... 38 3.2. Tình hình quản lý và sử dụng đất đai trên địa bàn thành phố Thái Nguyên ...... 39 3.2.1. Hiện trạng sử dụng đất năm 2014 ................................................................... 39 3.2.2. Tình hình quản lý đất đai ................................................................................ 41 3.3. Đánh giá công tác giải quyết tranh chấp, khiếu nại, tố cáo về đất đai trên địa bàn thành phố Thái Nguyên giai đoạn 2012 - 2014 ................................... 47 3.3.1. Công tác tiếp nhận và phân loại đơn thư ......................................................... 47 3.3.2. Tình hình tranh chấp về đất đai của thành phố Thái Nguyên ......................... 50 3.3.3. Tình hình khiếu nại về đất đai trên địa bàn thành phố Thái Nguyên .............. 51 3.3.4. Tình hình tố cáo về đất đai của thành phố Thái Nguyên ................................ 53 3.3.5. Kết quả giải quyết công tác tranh chấp, khiếu nại, tố cáo về đất đai trên địa bàn thành phố Thái Nguyên trong giai đoạn 2012 - 2014 .......................... 54 v 3.3.7. Nguyên nhân phát sinh tranh chấp, khiếu nại, tố cáo ..................................... 58 3.4. Những thuận lợi, khó khăn, biện pháp khắc phục trong công tác giải quyết khiếu nại tố cáo tranh chấp về đất đai trên địa bàn thành phố Thái Nguyên giai đoạn 2012 - 2014 ......................................................................... 61 3.4.1. Những thuận lợi và khó khăn .......................................................................... 61 3.4.2. Một số biện pháp nâng cao hiệu quả công tác giải quyết tranh chấp, khiếu nại, tố cáo về đất đai trên địa bàn thành phố Thái Nguyên giai đoạn 2012 - 2014 trong thời gian tới ......................................................................... 62 KIẾN NGHỊ VÀ KẾT LUẬN ................................................................................ 64 1. Kết luận ................................................................................................................. 64 2. Kiến nghị ............................................................................................................... 65 TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 66 vi DANH MỤC TỪ VIÊT TẮT Tên viết tắt Tên đầy đủ 1 CP Chính phủ 2 GPMB Giải phóng mặt bằng 3 GCNQSD Giấy chứng nhân quyền sử dụng 4 HĐND Hội Đồng Nhân Dân 5 NĐ Nghị định 6 QH Quốc Hội 7 QSD Quyền sử dụng 8 UBND Ủy ban nhân dân 9 TP Thành phố 10 TT Thông Tư Stt vii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 3.1. Tổng hợp các loại đất của thành phố Thái Nguyên ........................ 27 Bảng 3.2. Tốc độ tăng trưởng kinh tế của TP Thái Nguyên ........................... 32 Bảng 3.3. Cơ cấu kinh tế TP Thái Nguyên qua các năm ................................ 33 Bảng 3.4. Hiện trạng sử dụng đất thành phố Thái Nguyên năm 2014............ 39 Bảng 3.5. Kết quả phân loại đơn thư về đất đai tại một số phường trung tâm ở thành phố Thái Nguyên giai đoạn 2012-2014 ..................... 48 Bảng 3.6. Tình hình tranh chấp về đất đai trên địa bàn một số phường trung tâm tại thành phố Thái Nguyên giai đoạn 2012-2014 .......... 50 Bảng 3.7. Tình hình khiếu nại về đất đai trêm địa bàn thành phố Thái Nguyên giai đoạn 2012-2014 ......................................................... 51 Bảng 3.8. Tình hình tố cáo về đất đai trêm địa bàn thành phố Thái Nguyên giai đoạn 2012 - 2014 ....................................................... 53 Bảng 3.9. Kết quả giải quyết tranh chấp về đất đai trên địa bàn thành phố Thái Nguyên giai đoạn 2012 - 2014 .............................................. 54 Bảng 3.10. Kết quả giải quyết khiếu nại về đất đai trên địa bàn thành phố Thái Nguyên giai đoạn 2012 - 2014 .............................................. 56 Bảng 3.11. Kết quả giải quyết tố cáo về đất đai trên địa bàn thành phố Thái Nguyên giai đoạn 2012 - 2014 .............................................. 57 Bảng 3.12. Kết quả tìm hiểu về nguyên nhân tranh chấp ............................... 58 Bảng 3.13. Kết quả tìm hiểu về nguyên nhân khiếu nại ................................. 59 Bang 3.14. Kết quả tìm hiểu về nguyên nhân tố cáo ...................................... 60 viii DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 3.1. Cơ cấu đất đai năm 2014 thành phố Thái Nguyên.......................... 40 Hình 3.2 Tổng hợp đơn thư tranh chấp, khiếu nại, tố cáo về đất đai trên địa bàn một số phường trung tâm tại thành phố Thái Nguyên giai đoạn 2012-2014 ....................................................................... 49 1 MỞ ĐẦU 1. Đặt vấn đề Đất đai là nguồn tài nguyên vô cùng quý giá mà thiên nhiên ban tặng cho con người. Đất đai là tư liệu sản xuất đặc biệt, là sự sống là đối tượng lao động độc đáo, đồng thời cũng là môi trường hoạt động sản xuất, một bộ phận quan trọng của môi trường sống. Đất đai là điều kiện tiên quyết đối với tất cả các ngành sản xuất và hoạt động của con người. Đất đai là nơi con người xây dựng nhà cửa và các công trình khác phục vụ cuộc sống con người, đất đai là nơi xây dựng cơ sở hạ tầng phục vụ cho sản xuất như để xây dựng nhà xưởng, nhà kho, bố trí máy móc. Đối với nông nghiệp đất đai vừa là đối tượng lao động vừa là công cụ lao động, là nơi con người dùng để trồng trọt, chăn nuôi, cung cấp lương thực thực phẩm cho cuộc sống của con người. Không những thế đất đai còn là nơi tàng trữ các loại khoáng sản. Giải quyết khiếu nại, tố cáo là một lĩnh vực hết sức quan trọng trong hệ thống quản lý Nhà nước và điều hành xã hội, do vậy thực hiện tốt công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo của nhân dân sẽ củng cố và tăng niềm tin của nhân dân vào đường lối lãnh đạo của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước và thể hiện mối quan hệ mật thiết giữa nhân dân với Đảng và Nhà nước. Xuất phát từ vị trí và tầm quan trọng của đất đai, Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm và đưa ra nhiều chủ trương, chích sách pháp luật để quản lý chặt chẽ, khai thác có hiệu quả quỹ đất. Việc ban hành các quy định pháp luật về đất đai cũng là cơ sở để thực hiện quyền lực và ý chí của Nhà nước, là căn cứ đảm bảo các quyền và lợi ích hợp pháp của người sử dụng đất. Ở nước ta hiện nay khiếu nại, tố cáo là một trong những quyền cơ bản của công dân đã được Hiến pháp ghi nhận, điều 74 Hiến pháp 1992 quy định: “Công dân có quyền khiếu nại, tố cáo với cơ quan nhà nước có thẩm quyền về những việc làm trái pháp luật của cơ quan Nhà nước, tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội, đơn vị vũ trang nhân dân hoặc bất cứ cá nhân nào. Việc khiếu nại, tố cáo phải được cơ quan nhà nước xem xét và giải quyết trong thời hạn pháp luật quy định”, trên cơ sở đó, quyền khiếu nại, tố cáo của công dân đã được cụ thể hóa trong nhiều văn bản pháp luật như Luật Khiếu nại; Luật Tố cáo; Luật Phòng, chống tham nhũng; bộ Luật Tố 2 tụng hình sự; bộ Luật hình sự; bộ Luật dân sự, Luật Đất đai… Đây chính là những cơ sở pháp lý cần thiết để công dân thực hiện tốt quyền làm chủ và giám sát hoạt động của các cơ quan nhà nước, góp phần làm trong sạch bộ máy nhà nước đồng thời cũng qua đó phát huy dân chủ, tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa, thể hiện đúng bản chất tốt đẹp của nhà nước ta - nhà nước của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân. Hiện nay khiếu nại, tố cáo và tranh chấp đất đai đang có xu hướng ngày càng tăng cả về số lượng cũng như tính chất phức tạp. Xuất phát từ những vấn đề trên, được sự đồng ý của Ban Giám hiệu nhà trường, Ban Chủ nhiệm Khoa Quản lý Tài nguyên, dưới sự hướng dẫn của thầy giáo PGS.TS Nguyễn Thế Hùng tôi tiến hành nghiên cứu thực hiện đề tài: “Đánh giá công tác giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo và tranh chấp đất đai trên địa bàn một số phường trung tâm TP Thái Nguyên - tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2012 - 2014”. 2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài 2.1. Mục tiêu chung - Nghiên cứu nhằm tổng hợp kết quả xử lý đơn thư khiếu nại, tố cáo và tranh chấp về đất đai trên địa bàn TP Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2011 - 2014, từ đó đánh giá được thực trạng giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo và tranh chấp đất đai trên địa bàn nghiên cứu. - Đánh giá được tình hình hoạt động công tác giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo và tranh chấp về đất đai trên địa bàn TP Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2012 - 2014. 2.2. Mục tiêu cụ thể + Tìm hiểu và phân tích thực trạng và kết quả giải quyết đơn thư khiếu nại tố cáo và tranh chấp đất đai trên địa bàn TP Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2012 - 2014. + Đánh giá các thuận lợi, cũng như khó khăn, tồn tại trong công tác giải quyết đơn thư khiếu nại tố cáo và tranh chấp đất đai trên địa bàn TP Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên. + Trên cơ sở đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả trong công tác tiếp dân, xử lý giải quyết đơn thư khiếu nại tố cáo và tranh chấp đất đai trên địa bàn TP Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên. 3 3. Ý nghĩa - Ý nghĩa trong học tập và nghiên cứu khoa học: Làm rõ các quy định của pháp luật hiện hành trong việc giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo và tranh chấp đất đai, đề xuất các giải pháp phù hợp. - Ý nghĩa trong thực tiễn: + Đánh giá được những kết quả trong công tác giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo và tranh chấp về đất đai trên địa bàn TP Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2012 - 2014. + Đề xuất phương án tối ưu nhất trong công tác giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo và tranh chấp về đất đai trên địa bàn TP Thái Nguyên. + Hướng dẫn công dân trình tự thủ tục khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực đất đai. 4 Chương 1 TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 1.1. Cơ sở khoa học và pháp lý của công tác tiếp dân, xử lý đơn thư khiếu nại, tố cáo và tranh chấp về đất đai 1.1.1. Cơ sở khoa học Ngay từ ngày giành độc lập năm 1945, Đảng và Nhà nước đã quan tâm đến việc quản lý và sử dụng các loại đất như đất ở, đất nông nghiệp, đất công nghiệp... với các luật được đưa ra: Luật đất đai 1988, luật đất đai 1993, luật đất đai 2003 cùng với sự thay đổi liên tục nhằm hoàn thiện các chinh sách về đất đai, cũng như các chính sách phát triển khác để sao cho phù hợp với tình hình kinh tế - văn hóa - xã hội của nước ta hiện nay [5]. Với diện tích đất tự nhiên của Việt Nam gần 33 triệu ha, trong đó đất nông nghiệp chỉ có 24.822.560 ha, dân số trên 90 triệu người, bình quân đất tự nhiên trên đầu người là 4.093.9 m2 bằng 1/7 mức bình quân thế giới, đi kèm với sự phát triển không ngừng đó không thể chánh khỏi các tranh chấp về đất đai có thể phát sinh do lịch sử, các chính sách, chế độ từ trước để lại, với đó là sự gia tăng dân số nhanh chóng đất đang là vấn đề nóng hổi của Việt Nam nói chung và thế giới nói riêng. Các mâu thuẫn về đất đai được thể hiện thông qua các vụ tranh chấp, khiếu nại, tố cáo. - Công tác tiếp công dân và giải quyết đơn thư là công việc bước đầu của quá trình tiếp nhận và giải quyết khiếu nại, tố cáo và những bức xúc của công dân về quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính hoặc những thắc mắc, tranh chấp… của người dân mà cơ quan nhà nước có thẩm quyền xem xét giải quyết. - Giải quyết khiếu nại, tố cáo và tranh chấp về đất đai là một trong 13 nội dung của công tác quản lý nhà nước về đất đai, là hoạt động của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền nhằm giải quyết những bất đồng, mâu thuẫn, hành vi vi phạm pháp luật trong nội bộ các tổ chức, hộ gia đình và cá nhân tham gia vào quan hệ đất đai để tìm ra các giải pháp đúng đắn trên cơ sở pháp luật nhằm phục hồi lại các quyền lợi bị xâm phạm, đồng thời truy cứu trách nhiệm pháp lý đối với các hành vi vi phạm pháp luật đất đai. 5 - Với chế độ sở hữu toàn dân đối với đất đai thì tranh chấp, khiếu nại, tố cáo về đất đai thường chỉ là vấn đề liên quan đến quyền sử dụng đất hoặc là quyền sử dụng liên quan đến địa giới hành chính hoặc quyền sử dụng liên quan đến tài sản. - Giải quyết mọi trường hợp tranh chấp về đất đai phải đảm bảo nguyên tắc đất đai thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước làm đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý; kiên quyết bảo vệ những thành quả cách mạng về ruộng đất, đồng thời sửa lại theo đúng pháp luật những trường hợp xử lý không đúng. - Giải quyết các tranh chấp về đất đai phải nhằm mục đích phát triển sản xuất, ổn định và từng bước cải thiện đời sống của nhân dân. - Gắn việc giải quyết các vấn đề về đất với tổ chức lại sản xuất, bố trí lại cơ cấu sản xuất hàng hóa, mở mang ngành nghề, phân bố lại lao động, dân cư phù hợp với đặc điểm và quy định của địa phương. 1.1.2. Cơ sở pháp lý 1.1.2.1. Các văn bản của Nhà nước - Căn cứ Luật Đất đai 2003 ngày 26/11/2003[1] - Căn cứ Luật Đất đai 2013 ngày 29/11/2013[2]; - Căn cứ Luật khiếu nại năm 2011[3]; - Căn cứ Luật tố cáo năm 2011[4]; - Căn cứ Luật Thanh tra 2011[5]; - Căn cứ Luật Tiếp công dân 2013 ngày 25 tháng 11 năm 2013[6]; - Căn cứ Nghị định số181/2004/NĐ-CP ngày 29/04/2004 của Chính phủ về hướng dẫn thi hành luật đất đai 2003[7]; - Căn cứ Nghị định số 182/2004/NĐ-CP ngày 29/10/2004 của Chính phủ về xử phạt hành chính trong lĩnh vực đất đai[8]; - Căn cứ Nghị định số 84/2007/NĐ-CP ngày 25/05/2007 của Chính phủ về việc cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, thu hồi đất, thực hiện quyền sử dụng đất, trình tự, thủ tục bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất và giải quyết khiếu nại về đất đai [9]; - Căn cứ Nghị định số 69/2009/NĐ-CP ngày 13/8/2009 của Chính phủ quy định bổ sung về quy hoạch sử dụng đất, giá đất, thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư [10]; 6 - Căn cứ Nghị định số 105/2009/NĐ-CP ngày 11/11/2009 của Chính phủ về xử phạt hành chính trong lĩnh vực đất đai[11]; - Căn cứ Nghị định số 43/2014/NĐ-CP ngày 15/05/2014 của Chính phủ về quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Đất đai 2013[12]; - Căn cứ Nghị định số 44/2014/NĐ-CP ngày 15/05/2014 của Chính phủ về quy định về giá đất [13]; - Căn cứ Nghị định số 47/2014/NĐ-CP ngày 15/05/2014 của Chính phủ về quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất[14]; - Căn cứ Nghị định số 86/2011/NĐ - CP ngày 22/9/2011 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Thanh tra[15]; - Căn cứ Nghị định 75/2012/NĐ-CP ngày 03/10/2012 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành Luật Khiếu nại [16]; - Căn cứ Nghị định 76/2012/NĐ-CP ngày 03/10/2012 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành Luật Tố cáo [17]; - Căn cứ Thông tư số 01/2005/TT-BTNMT ngày 13/04/2005 của Bộ Tài nguyên và Môi trường về hướng dẫn thi hành một số điều của Nghị định số 181/2004/NĐ-CP ngày 29/10/2004 của Chính phủ về hướng dẫn thi hành luật Đất đai 2003[18]; - Căn cứ Thông tư số 04/2010/TT-TTCP ngày 26/08/2010 của Thanh tra Chính phủ về việc quy đinh quy trình xử lý đơn khiếu nại, đơn tố cáo, đơn phản ánh, đơn kiến nghị liên quan đến khiếu nại tốt cáo[19]; - Căn cứ Thông tư 06/2013/TT-TCCP này 30/9/2013 quy định quy trình giải quyết tố cáo [20]; - Căn cứ Thông tư 07/2013 TT-TCCP ngày 31/10/2013 quy định về quy trình giải quyết khiếu nại hành chính [21]. 1.1.2.2. Các văn bản của UBND tỉnh Thái Nguyên - Nghị quyết số 26/2009/NQ-HĐND ngày 12/12/2009 của Hội đồng nhân dân tỉnh Thái Nguyên V/v thông qua chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên. - Quyết định số 01/2010/QĐ-UBND ngày 05/01/2010 của Ủy ban nhân dân tỉnh Thái Nguyên về việc thực hiện bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên; 7 - Quyết định số 12/2011/QĐ-UBND ngày 15/3/2011 của Ủy ban nhân dân tỉnh Thái Nguyên về việc ban hành quy định về cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất; Đăng ký biến động về sử dụng đất, sở hữu tài sản gắn với đất trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên; - Quyết định số: 06/2011/QĐ-UBND ngày 10/02/2011 của UBND tỉnh Thái Nguyên về việc ban hành quy định diện tích tối thiểu được phép tách thửa đối với từng loại đất trên địa bản tỉnh Thái Nguyên; - Quyết định số: 42/2011/QĐ-UBND ngày 26/08/2011 của UBND tỉnh TN về việc bổ sung một số nội dung QĐ số 06/2011/QĐ-UBND ngày 10/02/2011 của UBND tỉnh Thái Nguyên. - Chỉ thị số 18/CT-UBND ngày 26/7/2013 của Ủy ban nhân dân tỉnh Thái Nguyên về việc tăng cường trách nhiệm và nâng cao hiệu quả công tác tiếp dân, xử lý đơn và giải quyết khiếu nại, tố cáo. 1.1.3. Một số quy định trong văn bản quy phạm pháp luật về công tác giải quyết, khiếu nại, tố cáo, tranh chấp về đất đai 1.1.3.1. Tranh chấp về đất đai Khái niệm Tranh chấp đất đai là tranh chấp về quyền và nghĩa vụ của người sử dụng đất giữa hai bên hoặc nhiều bên trong quan hệ đất đai [1] Thẩm quyền giải quyết tranh chấp về đất đai [1] - Theo quy định của Luật Đất đai 2003, Thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai của tòa án chỉ giới hạn trong phạm vi các tranh chấp mà đương sự có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc có một trong các loại giấy tờ quy định tại các khoản 1, 2 và 5 Điều 50. Đối với người dân, khi có tranh chấp về đất đai mà không có giấy chứng nhận và hoặc các giấy tờ theo quy định thì cũng không có quyền lựa chọn cơ quan giải quyết nào khác ngoài UBND và cơ quan quản lý nhà nước về tài nguyên môi trường. Quy định này đã phần nào làm hạn chế quyền lựa chọn phương án giải quyết tranh chấp của người dân, vừa tăng áp lực lên các cơ quan hành chính nhà nước. 8 - Những hạn chế trên đã được khắc phục bằng những quy định tại Luật Đất đai 2013. Tại khoản 1 Điều 203 quy định: Tranh chấp đất đai mà đương sự có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc có một trong các loại giấy tờ quy định tại Điều 100 của luật này và tranh chấp về tài sản gắn liền với đất thì do Tòa án nhân dân giải quyết. Các giấy tờ quy định tại điều 100 Luật Đất đai 2013 vẫn giữ nguyên nội dung các quy định tại khoản 1, 2 và khoản 5 điều 50 Luật Đất đai 2003 và có sự bổ sung thêm một số trường hợp đó là: - Các loại giấy tờ khác được xác lập trước ngày 15 tháng 10 năm 1993 theo quy định của Chính phủ. - Giấy tờ được Nhà nước giao đất, cho thuê đất từ ngày 15 tháng 10 năm 1993 đến ngày Luật này có hiệu lực thi hành; - Cộng đồng dân cư đang sử dụng đất có công trình là đình, đền, miếu, am, từ đường, nhà thờ họ; đất nông nghiệp quy định tại khoản 3 Điều 131 của Luật này. - Tại khoản 2 Điều 203 quy định: Tranh chấp đất đai mà đương sự không có Giấy chứng nhận hoặc không có một trong các loại giấy tờ quy định tại Điều 100 của Luật này thì đương sự chỉ được lựa chọn một trong hai hình thức giải quyết tranh chấp đất đai là nộp đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp tại Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền hoặc khởi kiện tại Tòa án nhân dân có thẩm quyền theo quy định của pháp luật về tố tụng dân sự. - Ngoài ra, tại khoản 3 Điều 203 Luật Đất đai 2013 quy định: Trường hợp đương sự lựa chọn giải quyết tranh chấp tại UBND cấp có thẩm quyền thì việc giải quyết tranh chấp đất đai được thực hiện như sau: - Trường hợp tranh chấp giữa hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư với nhau thì Chủ tịch UBND cấp huyện giải quyết; nếu không đồng ý với quyết định giải quyết thì có quyền khiếu nại đến Chủ tịch UBND cấp tỉnh hoặc khởi kiện tại Tòa án nhân dân theo quy định của pháp luật về tố tụng hành chính - Trường hợp tranh chấp mà một bên tranh chấp là tổ chức, cơ sở tôn giáo, người Việt Nam định cư ở nước ngoài, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài thì Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh giải quyết; nếu không đồng ý với quyết định giải quyết thì có quyền khiếu nại đến Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường hoặc khởi kiện tại Tòa án nhân dân theo quy định của pháp luật về tố tụng hành chính. 9 - Điều 204 quy định: Người sử dụng đất, người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan đến sử dụng đất có quyền khiếu nại, khởi kiện quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính về quản lý đất đai. Trình tự, thủ tục giải quyết khiếu nại quyết định hành chính, hành vi hành chính về đất đai thực hiện theo quy định của pháp luật về khiếu nại. Trình tự, thủ tục giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính về đất đai thực hiện theo quy định của pháp luật về tố tụng hành chính. - Như vậy, so với quy định tại Luật Đất đai năm 2003 thì thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai của Tòa án theo Luật Đất đai 2013 được mở rộng hơn nhiều, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân trong giải quyết tranh chấp, giảm áp lực cho cơ quan hành chính nhà nước và góp phần hạn chế tình trạng khiếu nại, tố cáo kéo dài trong lĩnh vực quản lý đất đai, tuy nhiên, điều này cũng đặt ra trách nhiệm nặng nề, đòi hỏi sự cố gắng cao độ của toàn ngành TAND nhằm hoàn thành trọng trách được giao. [4] Trình tự giải quyết tranh chấp * Hòa giải tranh chấp đất đai Trong hoạt động giải quyết tranh chấp đất đai thì hòa giải là công việc bắt buộc và là bước khởi đầu của công việc giải quyết tranh chấp đất đai. Hòa giải tranh chấp đất đai được quy định tại Điều 135 Luật Đất đai 2003 và được quy định chi tiết thêm tại Điều 159 Nghị định 181 ngày 29/10/2004 nếu hòa giải không thành thì mới giải quyết theo quy định của pháp luật. (Nguyễn Thị Lợi, 2005) [7]. Điều 135 Luật Đất đai năm 2003 quy định: 1. Nhà nước khuyến khích các bên tranh chấp tự hòa giải hoặc giải quyết tranh chấp đất đai thông qua hòa giải ở cơ sở. 2. Tranh chấp đất đai mà các bên tranh chấp không hòa giải được thì gửi đơn đến UBND xã, phường, Thị trấn sau đây gọi chung là cấp xã nơi có đất tranh chấp. UBND cấp xã có trách nhiệm phối hợp với Mặt trận tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên của mặt trận, các tổ chức xã hội khác... để hòa giảỉ tranh chấp đất đai. Thời hạn hòa giải là 30 ngày làm việc kể từ ngày UBND cấp xã nhận được đơn. Kết quả hòa giải tranh chấp đất đai phải được lập thành biên bản có chữ ký của các bên có tranh chấp và xác nhận của UBND cấp xã nơi có đất. Trường hợp 10 kết quả hòa giải khác với hiện trạng sử dụng đất thì UBND cấp xã chuyển kết quả hòa giải đến cơ quan nhà nước có thẩm quyền để giải quyết theo quy định về quản lý đất đai. (Luật Đất đai, 2003) [1]. * Thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai Tranh chấp đất đai đã được hòa giải tại UBND cấp xã mà một bên hoặc nhiều bên không nhất trí thì được giải quyết như sau: - Tranh chấp về quyền sử dụng đất mà đương sự có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc có một trong các giấy tờ quy định tại khoản 1, 2, 5 Điều 50 Luật Đất đai 2003 thì thuộc thẩm quyền của tòa án giải quyết. - Tranh chấp về quyền sử dụng đất mà đương sự không có GCNQSDĐ hoặc không có một trong các giấy tờ quy định tại khoản 1, 2, 5 Điều 50 Luật Đất đai 2003 thì đương sự gửi đơn đến cơ quan hành chính để giải quyết. Cơ quan hành chính các cấp giải quyết tranh chấp đất đai như sau: + Chủ tịch UBND cấp huyện giải quyết đối với tranh chấp quyền sử dụng đất giữa cá nhân, hộ gia đinh với cá nhân, hộ gia đình, giữa các hộ gia đình với nhau hoặc giữa cá nhân, hộ gia đình với tổ chức (tổ chức thuộc thẩm quyền của UBND cấp huyện). Nếu một trong các bên tranh chấp không đồng ý với quyết định giải quyết của Chủ tịch UBND cấp huyện thì có quyền gửi đơn xin giải quyết đến Chủ tịch UBND cấp tỉnh, quyết định giải quyết của UBND cấp tỉnh là quyết định giải quyết cuối cùng. + Chủ tịch UBND cấp tỉnh giải quyết đối với tranh chấp đất đai giữa tổ chức, cơ sở tôn giáo, người việt nam định cư ở nước ngoài, tổ chức cá nhân nước ngoài với nhau hoặc giữa tổ chức, cơ sở tôn giáo, người việt nam định cư ở nước ngoài, tổ chức nước ngoài với hộ gia đình cá nhân cộng đồng dân cư. Trường hợp không đồng ý với quyết định giải quyết của Chủ tịch UBND cấp tỉnh thì các bên tranh chấp có quyền gửi đơn xin giải quyết đến Bộ Tài Nguyên và Môi Trường. Quyết định giải quyết của Bộ Tài Nguyên và Môi Trường là quyết định giải quyết cuối cùng. (Nguyễn Thị Lợi, 2005) [7]. * Các giấy tờ về đất đai được quy định tại khoản 1, 2, 5 Điều 50 Luật Đất đai gồm: - Những giấy tờ về quyền sử dụng đất trước ngày 15/10/1993 do cơ quan có thẩm quyền cấp trong quá trình thực hiện chính sách đất đai của nhà nước Việt